Jaarverslag ‘22 Drugspastoraat Amsterdam
INLEIDING Beste lezer, Voor u ligt het jaarverslag 2022 van het Drugspastoraat Amsterdam (DPA). Door de opheffing van de coronamaatregelen konden de pastores hun taken weer zonder beperkingen uitvoeren en hun pastoraatswerk weer opnemen. Het bestuur heeft samen met de pastores in het afgelopen jaar zesmaal vergaderd. Er hebben in de loop van het jaar enkele bestuurswisselingen plaatsgevonden. Wij namen afscheid van Erik Sengers als secretaris. Daarvoor in de plaats werd Cees Aldewereld benoemd. Koos Spanjer nam afscheid als penningmeester; Gerard Endedijk werd zijn opvolger en Tamar Karman nam afscheid als algemeen bestuurslid. Het bestuur heeft hen bedankt voor het vele werk dat door hen verricht is voor het DPA. Om de vacature die nu in het bestuur is ontstaan weer in te vullen wordt een nieuw algemeen bestuurslid gezocht. Eind december namen wij afscheid van pastor Pebbles Tros. Het bestuur vindt het jammer dat zij vertrekt, bedanken haar voor haar inzet en de bevlogenheid waarmee zij haar werk deed en wensen haar veel succes in haar verdere loopbaan. Om bestuur en pastores te ontlasten werd in het afgelopen jaar gezocht naar een coördinator, maar helaas tot nu toe zonder resultaat. De krapte op de arbeidsmarkt is ook voor het DPA een hindernis. Het jaar 2022 was voor het bestuur een jaar van heroriëntering. De relevantie van de DPA voor de samenleving in Amsterdam is een thema waar het bestuur, samen met de pastores, over nadacht. De visie en missie van het DPA werden onder de loep genomen en enigszins aangepast aan de veranderende omstandigheden. De praktijk waarin de pastores dagelijks opereren was het uitgangspunt in de overwegingen. Dit proces van heroriëntatie is nog niet afgesloten en wordt in 2023 voortgezet, met het doel een aangepast beleidsplan te formuleren. Een van de onderwerpen die in steeds sterkere mate naar voren kwam, is de behoefte bij de doelgroep aan gemeenschapsvorming. Deze behoefte werd door de pastores onder andere geconcretiseerd door een hogere prioriteit te geven aan de wekelijkse vieringen en gemeenschappelijke maaltijden na de viering. De zorg en aandacht voor de eenzame mens was de impuls voor het opzetten van het project Walk of Life. Na een voorzichtige start in 2021, kon het project in het afgelopen jaar verder vorm worden gegeven. Deze activiteit is mogelijk gemaakt door de subsidie die door het Ministerie van Justitie en Veiligheid werd verstrekt. In september werd na een gedegen voorbereiding, voor het eerst sinds Corona, weer een reis naar Lourdes georganiseerd. Ook deze activiteit kan gezien worden als gemeenschapsvormend. Over beide activiteiten wordt u uitgebreid geïnformeerd in dit verslag. Dit jaarverslag biedt een inhoudelijke verantwoording van de werkzaamheden. De uitvoering van onze werkzaamheden wordt mogelijk gemaakt door de vele gulle gevers, die nu kunnen lezen wat er met hun bijdrage is gebeurd. Wij wensen u veel leesplezier. Bestuur DPA: Diny Roodvoets, voorzitter Cees Aldewereld, secretaris Gerard Endedijk, penningmeester Casper van Boltaringen, algemeen bestuurslid Pastores: Zwanine Siedenburg Quirien van Berkel 3
INHOUD I. II. III. IV. Vieringen en Drugspastoraat Intern Bezoeken aan Inloophuizen Bezoeken woonvoorzieningen Drugspastoraat eropuit! V. Walk of Life VI. Uitvaarten en Herdenkingen VII. Communicatie 4
I. VIERINGEN De Crypte Rotonde/Pop Up viering In Amsterdam Zuidoost waren wij wekelijks aanwezig in de gezellige inlooplocatie in Zuidoost ‘De Rotonde’ van Roads. Rond een grote tafel streek onze pastor neer om naar de verhalen en de vragen van de mensen te luisteren. Soms werd daarbij een kaarsje aangestoken of een gebed uitgesproken, maar meestal was een luisterend oor al voldoende om mensen de aandacht te geven waar zij behoefte aan hebben. In de ruimte aan de Oudezijdsvoorburgwal 45 vonden wij elke week onze vaste bezoekers terug. Onder leiding van een pastor en een viertal vrijwilligers werd er een viering gehouden waarbij het aansteken van de kaarsjes het hoogtepunt vormde. Mensen konden hier hun verhaal kwijt en troost en aandacht vinden bij elkaar. Het oecumenisch leesrooster werd gevolgd, op basis van de Bijbeltekst volgde een overweging. Over een periode van enkele weken hebben wij het thema ‘Macht’ besproken en vanuit verschillende invalshoeken belicht. De vijf pastores wisselden elkaar af. Muzikaal werd deze viering ondersteunt door een vaste gitarist, dit jaar werd ook de hulp van Co van Melle ingeroepen. Sara speelde enkele malen op de cello wat een mooie aanvulling was op de viering. Incidenteel zorgden wij voor een warme maaltijd. Dit bleek zo’n succes dat wij nu maandelijks na de dienst een warme maaltijd aanbieden. De maaltijd wordt kosteloos bereid door de vrijwilligers van Amsterdam Verbindt. Dit leidt tot meer saamhorigheid, gemeenschapsvorming en inclusiviteit. De maaltijd vindt plaats na de dienst, zodat ook mensen die de viering niet bij willen of kunnen wonen er aan deel kunnen nemen. Tijdens de viering gingen onze verjaardagskaarten rond voor de mensen die de week erna jarig waren. Iedereen kon zijn naam erop zetten en zijn felicitaties overbrengen. Wij hebben de jarigen om de zes weken uitgenodigd op ons inloopspreekuur om zo onze achterban beter te leren kennen. Terwijl het middagmaal werd bereid druppelden de mensen binnen en gingen zitten aan de tafel waar de pastor tijd en aandacht had. Het kon zomaar gebeuren dat een gesprek een viering werd; een PopUp viering. In Amsterdam Zuidoost werkten wij nauw samen met Roads. Zij verwachten ons wekelijks en faciliteren onze aanwezigheid. 5
I. VIERINGEN Inloopspreekuur Oudezijdsvoorburgwal 14 Een jaar lang mochten wij gebruik maken van het historische pand aan de Oudezijdsvoorburgwal. Een vaste groep bezocht ons regelmatig en ook vierden wij de verjaardagen op deze locatie. Bijzondere ontmoetingen vonden hier plaats en het bleek een mooie plek en plaats om met onze mensen af te spreken. Ervaring van onze stagiare: Voor mijn studie theologie heb ik mijn tweedejaars stage voltooid bij het Amsterdamse drugspastoraat. Het totaal omvatte weinig uren, maar dankzij mijn begeleider Zwanine heb ik veel gezien en mogen ervaren. Tijdens de eerste stagedag mocht ik al een interview doen voor een uiteindelijk levensverhaal, daarna heb ik enkele inloophuizen met mijn begeleider Zwanine bezocht en diverse gesprekken gehad met bijzondere mensen. Ik heb ontdekt dat de werkelijkheid schrijnend kan zijn, dat mensen soms zo gelukkig kunnen worden van een luisterend oor, maar ook dat we met een kleine daad zoveel voor de ander kunnen doen. Dit heb ik vooral mogen aanschouwen bij mijn begeleider Zwanine, die altijd in actie kwam bij ongelijkheid of onrechtvaardigheid. Ik heb de doelgroep als intens en indrukwekkend ervaren, maar ben blij met elke ontmoeting die ik gehad heb en kijk er met een goed gevoel op terug. 6
II. Bezoeken aan inloophuizen 1. Spreekbuis Op maandagochtend bezocht een pastor het inloophuis ‘De Spreekbuis’. Met de bezoekers ontstond een goed contact als zij met hen een kaarsje brandde. De bezoekers kenden haar en zij kende de bezoekers. Elke week waren er andere mensen die deelnamen. De vrijwilligers reageerden enthousiast op haar bezoeken en boden haar voldoende ruimte. 2. Blaka Watra de pastor werd de pastor een bekend gezicht voor alle bezoekers. Daarnaast werden de bezoekers bekenden van de pastor. Een fijn contact is ook ontstaan met de leiding en vrijwilligers van het inloophuis. Door het bekende gezicht van de pastor werd het steeds makkelijker om contact te leggen en daarnaast wisten de bezoekers de pastor ook te vinden als ze hun hart wilden luchten. Op geestelijk, maar ook op praktisch vlak werd ondersteuning geboden. 5. De Princehof Regelmatig bezocht onze vrijwilligster het inloophuis en nam dan betekenisvolle cadeautjes mee. Dit kon ook ondergoed zijn of sokken. Haar aanwezigheid werd op prijs gesteld en gewaardeerd door de bezoekers van het inloophuis. Jarenlang is zij een trouwe verschijning waarbij mensen hun verhaal bij kwijt kunnen en begrip vinden. 6. Noorderkerk Regelmatig werd het inloophuis bezocht en sloten wij aan bij het kunstproject van de Regenboog. Wij spraken verschillende mensen. Ondanks het feit dat dit korte ontmoetingen zijn, wordt onze aanwezigheid op prijs gesteld. Met enige mensen bouwden wij een goede band op, omdat zij altijd in het inloophuis aanwezig zijn. Met anderen was het een eenmalige ontmoeting. 3. Makom Met enige regelmaat werd inloophuis Makom, aan de Van Ostadestraat, bezocht door een van de pastores. Door middel van individuele gesprekken was er contact met de bezoekers en kon ondersteuning geboden worden waar nodig. In de zomermaanden was het hier aanmerkelijk rustiger, aangezien veel van de bezoekers zich dan in het park ophouden vanwege het lekkere weer. Bij kouder weer waren er genoeg bezoekers om mee in gesprek te gaan. 4. De Schakel Elke vrijdagmorgen werd inloophuis De Schakel aan de Wittenkade, bezocht. De Schakel is alleen in de morgen geopend en richt zich voornamelijk op het verstrekken van een ontbijt voor de mensen, die in het park overnacht hebben. Daarnaast komen een heel aantal buurtbewoners langs om een kopje koffie te doen. Door het consequente bezoek van Vanuit Het Koffiehuis aan de Haarlemmerstraat, gaat er elke dag een veegploeg door het centrum van Amsterdam, om de binnenstad iets schoner te maken. Deze veegploeg bestaat uit dak- en thuislozen en ongedocumenteerden die op die manier dagbesteding doen en een zakcentje verdienen. Elke dinsdag en vrijdag bezoekt de veegploeg de Jordaan en rond 10:30 wordt dan de kapel van de Noorderkerk aangedaan om daar een kopje koffie te drinken. Elke dinsdag en vrijdag was hier naast de dominee of een vrijwilliger van de Noorderkerk ook een pastor van het Drugspastoraat bij aanwezig. Op zo’n koffiemoment werden de zaken besproken waar de leden van de veegploeg mee zaten. Waar mogelijk werd ook praktische hulp geboden. Halverwege het jaar werd een gezellig barbecue georganiseerd voor alle leden van de veegploeg. Dit werd zeer gewaardeerd. 8
III. Bezoeken woonvoorzieningen HVO/Querido en PerMens 1. De Rijswijk Wekelijks bezocht een pastor de Rijswijk, zij voerde gesprekken met de bewoners. Dit konden soms langdurige gesprekken zijn, maar in hoofdzaak waren het korte gesprekjes op straat of in de gang. Nieuw was dit jaar het koken op de achtste etage. Samen met enkele bewoners bereidden wij de maaltijd die wij ook gezamenlijk opaten. Tijdens het schillen van de aardappelen ontstonden mooie gesprekken. Aan de netjes gedekte tafel vielen soms stiltes omdat men niet gewend is met elkaar te eten. Hier proberen wij verandering in te brengen door regelmatig te koken. schrijven zodat de juiste mensen kunnen worden gewaarschuwd als zij zijn overleden. Wij namen enkele mensen mee op onze pelgrimsreizen naar Heiloo of Lourdes. Dit werd hogelijk gewaardeerd. 4. De Aak Woonvoorziening De Aak werd ieder week bezocht. Door middel van gesprekken werd contact onderhouden met de vele bewoners. Het regelmatige bezoek biedt veel bewoners de mogelijkheid om even hun hart te luchten en een beetje aandacht te ervaren. Zeker voor de mensen die nauwelijks bezoek krijgen of gemeden worden, is het merkbaar fijn als er iemand langs komt om naar ze te luisteren. 5. Robert Koch De woonvoorziening aan het Robert Kochplantsoen werd iedere maand twee uur bezocht. Tijdens deze uren werden gesprekken gevoerd met bewoners die hier behoefte aan hadden. Veelal zijn het dezelfde mensen met wie contact gevonden wordt, maar deze contacten worden elke keer zeer op prijs gesteld. 2. Passanten In overleg met de locatie manager besloten wij een activiteit te organiseren in de gemeenschappelijke ruimte. Dit varieerde van het maken van maskers tot het naspelen van het laatste avondmaal. De bezoekers genoten van de aandacht. Toen een bewoner niet langer meer getolereerd kon worden in de opvang en op straat werd gezet bezochten wij hem buiten op straat. 3. De Veste De bezoeken aan de Veste waren zeer persoonlijk. Diverse mensen lieten hun levensverhaal op6. Jan Rebel De woonvoorziening van Per Mens aan de Jan Rebelstraat werd met enige regelmaat bezocht. Ook hier werden persoonlijke gesprekken op de kamer bij de verschillende bewoners gevoerd. Door het regelmatige contact werd het Drugspastoraat meer bekend bij de bewoners en bij het personeel. Een heel aantal bewoners kon daardoor verdriet en pijn delen binnen een persoonlijk gesprek. Daarnaast wist het personeel ons te vinden voor enkele bewoners die waren overleden en die daardoor ook een mooie uitvaartplechtigheid konden krijgen. 9
III. Bezoeken woonvoorzieningen HVO/Querido en PerMens Vrouwenavond Eens in de veertien dagen komt een groep van ongeveer vijfentwintig, kwetsbare vrouwen bijeen op de Wallen. Zij vormen een vaste groep en komen al jaren bij elkaar. Samen met het Straatpastoraat en het Leger des Heils organiseerden wij een gezellige avond voor deze mensen. Beurtelings waren wij verantwoordelijk voor de warme maaltijd, het inhoudelijke deel en activiteit of wij verrichtten ondersteunende werkzaamheden. Na enkele evaluatiegesprekken besloten wij om per 1 december 2022 de samenwerking niet langer voort te zetten. Het faciliteren en organiseren van deze avonden sloot niet meer aan bij de aard van onze werkzaamheden als geestelijk verzorger. Wij hebben een nieuwe samenwerking met Amsterdam Verbindt tot stand gebracht. Om de vier weken wordt door een groep vrouwelijke vrijwilligers gekookt voor de vrouwen zodat onze afwezigheid op dit gebied wordt opgevangen. De kosten voor deze maaltijden zijn voor rekening van de vrijwilligers van Amsterdam Verbindt. De organisatie hiervan loopt soepel en konden wij met een gerust hart overdragen aan de collega’s van het Straatpastoraat. De reden dat wij ons hebben teruggetrokken is dat de vrouwen zich thuis voelen bij het leger des Heils en daar ook pastorale zorg van krijgen. Ondanks onze verwoede pogingen om andere vrouwen enthousiast te maken voor de vrouwenavond lukte het niet om de vrouwen bij deze bestaande groep te betrekken. Door de hechte groep die jaren geleden is gevormd is het ook lastig voor nieuwe bezoekers aansluiting te krijgen. Wij zien wel een nieuwe groep vrouwen onze vieringen in de Crypte bezoeken. Oekraïners Ook werkten wij mee aan de opvang van gevluchte Oekraïners opde Berlinniboot. Een van hen bleek ernstig verslaafd maar kon ook heel leuk schilderen. 11
IV. Drugspastoraat eropuit! Pelgrimsreis Lourdes In 2021 bezochten wij Nieuw Sion. In 2022 besloten wij naar Lourdes te gaan en daar onze focus op te leggen. De voorbereidingen vroegen veel aandacht van de pastores. Wij namen de mensen mee naar het klooster in Heiloo om elkaar beter te leren kennen en de intakegesprekken te voeren. Wij waren trots op het uiteindelijke aantal deelnemers (dertig!) dat meeging naar Lourdes, onder leiding van vijftien vrijwilligers waaronder een tekenaar en een schrijver. Dit heeft geresulteerd in een prachtig artikel in de Volkskrant over deze bijzondere reis. Met een grote en een kleine bus vertrokken wij op vrijdagavond 9 september om een week later op zaterdag 17 september weer terug te keren. Wij hebben dertig mensen een onvergetelijke week kunnen aanbieden, waar vertier en devotie dicht bij elkaar lagen. Kruisweg in Heiloo Op Goede Vrijdag 15 april 2022 gingen wij met een bus vol mensen, ongeveer 50 in getal, naar Heiloo. Op het heiligdom van OLV Ter Nood liepen alle deelnemers in kleine groepjes de kruisweg. Tijdens de kruisweg wordt het lijden en sterven van Jezus Christus herdacht in veertien staties. Elke statie staat voor een bepaalde scene uit het verhaal en wordt door de deelnemers overwogen. Door de groepsleider wordt er gezocht naar paralellen tussen het lijden en sterven van Jezus en het leven van de deelnemers. Op het heiligdom staan de staties levensgroot in een park afgebeeld en de groepjes trekken een voor een langs al deze scenes. Het zorgt vaak voor diepe en ontroerende gesprekken. Na afloop stond er een lunch klaar voor alle deelnemers en daarna werd de terugreis naar Amsterdam ondernomen. 12
V. Walk of Life Walk of Life Geheel nieuw dit jaar was het project Walk of Life. Door het verzamelen van levensverhalen van mensen zonder netwerk zijn wij begonnen met het bouwen van een databank met levensverhalen. Deze verhalen kunnen na het overlijden nog eenmaal verteld worden. Het bleek mensen goed te doen om hun levensverhaal te vertellen. Via collega’s kregen wij mensen aangereikt die graag hun verhaal wilden doen. Dit had tot gevolg dat families weer werden herenigd en mensen weer terugkeerden naar hun geboorteplek. Wij lieten een website bouwen met het nieuwe Walk of Life logo. Naast de vijftig levensverhalen die inmiddels in de databank staan, ontwikkelden wij op basis van onze ervaringen een lesprogramma. Dit lesprogramma kan door collega’s of vrijwilligers gevolgd worden zodat ook zij levensverhalen kunnen opdelven. Het luisteren naar mensen heeft geleid tot de juiste vragen stellen en daardoor vertellen mensen over zichzelf. Het levensverhaal is een mooie manier om mensen tot hun recht te laten komen. Als je echt naar mensen luistert en hun keuzes probeert te begrijpen ontstaat er respect en compassie. Walk of Life Pastoraat in cijfers Wij hebben op al deze plekken heel veel contacten gelegd en gesprekken gevoerd. Op jaarbasis telden wij tenminste 2.200 ontmoetingen. Dit waren soms korte gesprekken, soms wat langere diepgaande gesprekken verspreid over de verschillende woonlocaties. Andere keren vond de ontmoeting plaats in een viering of binnen een reis naar een bijzondere plek. Deze contacten konden op verschillende momenten gedurende het jaar ook met dezelfde mensen plaatsvinden en zijn allemaal als afzonderlijke ontmoetingen geteld. 14
VI. Uitvaarten, herdenkingen en grafmonument In 2022 werden twintig personen in samenwerking met het Drugspastoraat naar hun laatste rustplaats begeleid. Vijftien daarvan werden ook begraven in het graf, dat in het bezit is van het Drugspastoraat. Veel van deze mensen waren bekend bij het Drugspastoraat. Bij elke uitvaart werd een afscheidsritueel uitgevoerd, begeleid door een van de pastores. Veelal ging er aan deze uitvaarten veel werk vooraf om het verhaal van de overledene op te diepen. Alle bekende contacten van de overledene werden aangesproken om een levensverhaal samen te stellen dat recht deed aan de persoon die te ruste werd gelegd. Uiteindelijk werd er zo op een waardige manier afscheid genomen. Naast de uitvaarten werden er ook verschillende herdenkingen in inloophuizen en woonvoorzieningen gehouden. Wanneer iemand overlijdt, is dit ook voor de medebewoners en voor de medewerkers een schok. Om ook hen te helpen bij het afscheid van de overledene werd dan op locatie een herdenking georganiseerd. Een kort moment om iemand te herdenken en om waardig afscheid te nemen van een bewoner. Op 1 november werd ook een herdenking gehouden rond Allerzielen. Op die dag werden alle overledenen van het afgelopen jaar herdacht. De namen werden genoemd, kaarsen werden gebrand en er werd naar troostende woorden en muziek geluisterd. Na afloop van de dienst gingen de aanwezigen met kaarsen in de hand in processie naar het grafmonument. Hier werden de namen van de mensen die in het afgelopen jaar overleden waren onthuld. Voor veel nabestaanden was het een mooi moment om de overledene nogmaals te gedenken. In het voorjaar van 2022 werd het oude grafmonument opgeknapt. Het Drugspastoraat is in het bezit van twee grafmonumenten op begraafplaats St. Barbara in Amsterdam. Het oudste van deze twee monumenten was aan een renovatie toe, aangezien het door het graven flink verzakt was. Een nieuw fundament werd gestort en het monument werd weer recht gezet. Nadat het monument was opgeknapt werden de graven verfraaid met vaste planten. Zo werd het monument een plek waar de overledenen op een waardige manier herdacht konden worden. 15
VII. Communicatie Publicaties en media Artikel in de Volkskrant: https://www.volkskrant.nl/kijkverder/v/2022/heilig-water-en-halve-litersbier-mee-naar-lourdes-met-een-groep-ex-verslaafden-uit-amsterdam~v579631/ Interview in Tijdschrift Geestelijke Verzorging, nr. 105. Columns bij NieuwWij: https://www.nieuwwij.nl/personen/zwanine-siedenburg/ Column van Eva Hoeke in de Volkskrant: https://www.volkskrant.nl/columns-opinie/hij-mocht-dan-een-junk-wezen-maar-hij-had-wat~ bca3b14a/ Drie nieuwsbrieven in 2022 Televisie: De Nachtzoen (https://www.npostart.nl/de-nachtzoen/22-02-2022/VPWON_1338012) Crux (https://www.npostart.nl/crux/09-04-2022/VPWON_1336216) https://drugspastoraat.nl 17
1 Online Touch