mandeguod mededelingen- en activiteitenblad van Mantgum 35e jaargang mei / juni 2020
Yoga Pilates Bodyflow studio Fitaal 06 420 122 03 Workshops en retreats Stoelshiatsu Ontspannings- Yogamassage Kijk voor meer informatie op studiofitaal.nl
INHOUDSOPGAVE Fan de redaksje Zo kan het ook! Hjoed bin ik jierdei De Wjukken weer open Mantgum Foar Inoar Bram Brouwer ferlit de redaksje In fitaal berop!? 4 maaie betinking Skillaerd 5 mei 1945 Gedichten Nieuws vanuit Mantgum Leeft Vishandel Mazereeuw Een nieuwe rubriek Nieuws van Merke Commissie Mantgum Nieuws uit de dorpskerk 3 5 5 7 7 9 9 10 12 14 17 23 24 27 29 Verenigingen 31 Activiteiten 32 Weekagenda 33 Instellingen 34 AED aanwezig Witte jim ..... dat??? Doarpsmienskip Mantgum Keatsferiening Jacob Klaver Nieuws van artsenpraktijk Bergwerff Zaaien in Coronatijd Bloemenzee rondom het station Mantgum CPO Mantgum 2.0 Nieuws Tennisvereniging Duorsum Mantgum Het gezichtsbedrog van Wierum Opbrengst Amnesty Collecte De Bistedokter Afmetingen advertenties Omslag foto Kids die bij zijn dat ze weer naar school mogen. Op de foto: vlnr. Froukje, Roos & Lily bij de Gielguorde foto Adrie Jansen 34 35 37 39 40 45 47 48 53 54 57 59 61 64 Politie 64 Colofon 64 Het volgende nummer verschijnt voor 1 juli 2020 Kopij inleveren uiterlijk de 14de van elke maand mandeguod@gmail.com www.mantgum.com MANDEGUOD 1
MANDEGUOD 2
Prakkesaasjes fan de redaksje Foar safier’t wy as redaksje ús heuge kinne, is it net earder foarkaam dat der in moanne gjin Mandeguod útkommen is. Want Mandeguod kin allinne bestean as der wat bart yn it doarp (of omjouwing) of as der wat nijs te melden is. Dat earste punt foel al frij gau ôf. It twadde punt, nijs, is der genôch as de hiele wrâld yniens op’e kop stiet, mar mei dat nijs wurde jo al genôch platgoaid. En om dêr no in hiele Mandeguod mei te foljen (...) Op it stuit as ik dit skriuw, 11 maaie, meie de basisskoallebern foar it earst nei 8 wike wer nei skoalle. Foto’s hjirfan, fan de heiten en memmen by it stek, fine jim yn dizze Mandeguod. Foar in soad memmen in moai memmedei-kado, want thúswurkje èn bern lesjaan is net in ideale kombinaasje. (Ik druk my sêft út mei twa pjutten). Nei de kappers, fysioterapeuten en oare saneamde kontaktberoppen is it no it wachtsjen op it iepen gean fan terassen en op grutte eveneminten sadat Jan Watze syn tinten wer ferhiere kin. Fansels is soks, efkes lunsje, earne in iisko keapje of nei in grut muzykfestival gean, pure lúkse, mar ús ekonomy draait der wol op. Ik freegje my dan ek gauris ôf as alle maatregels wol yn ferhâlding stean mei de earnst fan dit firus. It oantal minsken dat it net oerlibbet is te fergelykjen mei de gryp. En fan de 500 minsken yn Fryslân wêrby’t Corona fêststeld is, binne der 400 dy it oprûn ha yn in ferpleech- of sikehûs (boarne: Omrop Fryslan). Mar as je dan heare dat in sûne man fan 50 jier deasiik yn it sikehûs leit, en dat hy - as hy it al oerlibbet - in kasplantsje wurdt, dan is it al in oar ferhaal. Want dat kin jo of my ek oerkomme. Mei de gryp bart soks net. Ek witte wy net wat der bard wie as we allegear gewoan troch gien wiene mei it gewoane libben. Hiene de ic’s dan fol lein? Hiene we allegear binnen bliuwe moatten? Hiene der hjir yn Fryslân ek yn elk doarp meardere stjergefallen west? Ik tink it wol. Hoe dan ek, it deistich libben giet lokkigernôch gewoan troch. En as we allegear wer wat mear ûnder elkoar wêze meie, bliuw dan ek de goeie dingen dwaan dy’t dizze situaasje mei him meibringt. Brûk wat faker de fyts yn stee fan de auto, romje jo hûs wat faker op (of keapje net gelyk de Action wer leech), stjoer pake of beppe ris wat faker in kaartsje en stean der ris wat faker stil by dat it net allegear op stel en sprong hoecht. En as jo jo echt begjinne te ferfelen dan ha wy altyd wol ferlet fan ynstjoerde stikken. Ut namme fan de redaksje, Maaike Kuipers MANDEGUOD 3
maand aanbieding 1 makreel + iedere dinsdag bij de Poiesz in Mantgum van 15.30 tot 18.00 uur MANDEGUOD 4 2 haring e5,
Zo kan het ook! Schreven wij in het vorige nummer van de Mandeguod dat er vernielingen waren aangericht aan de deur van de ruimte van de kaatsvereniging bij de Wjukken, nu kunnen wij melden dat een van de ouders van de veroorzaker(s) de deur keurig in de oude staat hersteld heeft. Dank daarvoor. Zo kan het ook! Het bestuur van de Wjukken. 22 maart 2020. Hjoed bin ik jierdei, 81 jier. Net folle yn ’e hûs helle, want der komt dochs hast gjin ien. Ferline jier, in drege tiid, omdat ik myn Willem krekt ferlern hie. En no noch Corona, al sa swier. Lokkich kamen ús famkes, Sjoukje en Etie mei harren man dochs om in bakje kofje, 1,5 meter fan elkoar, sûnder hân as krûpke, it wie dochs noch gesellich! Doe't se op it punt stiene om fuort te gean, sei Etie dat der in korps foar de doar stie, mar sa mâl wie it net! Der waard oanbelle en ik hearde muzyk, dus ik nei de doar. En dêr stiene yn in greate rûnte myn buertgenoaten foar my te sjongen: “Er is weer één jarig” en “lang zal ze leven”. Mei de triennen yn de eagen stie ik dêr, fernuvere dat se dit foar my diene. Ik tocht: “Dit is dochs wier echt mei inoar en foar elkoar!”. Miranda van der Poel bea my ek noch tulpen oan, sy hie dit ek útfûn, geweldich gewoan! Ik haw se hertlik betanke, mear koe en mocht ik net dwaan. De hiele dei hie ik in waarm en tankber gefoel yn myn hert en wie ik dochs noch echt jierdei!! Nochris tige tank! Jitske Agema- Bijlsma. MANDEGUOD 5
MANDEGUOD 6
De Wjukken weer open Na een sluiting van bijna 2,5 maand gaat de Wjukken weer open per 1 juni a.s. Zoals in de routekaart van de overheid is aangegeven mogen de terrassen, restaurants, cafés en bioscopen weer open voor maximaal 30 personen. Dit is inclusief personeel. Reserveren en gezondheidsvragen vooraf. Het bestuur van de Wjukken is zeer verheugd dat de Wjukken weer open kan en wij gaan er met de vrijwilligers alles aan doen uw verblijf zo aangenaam mogelijk te maken. Tot die tijd gaan wij de voorbereidingen treffen. Per 1 juli a.s. mag dan het aantal bezoekers weer opgeschaald worden naar 100 personen en mogen de gemeenschappelijke douches en WC's in de recreatiesector weer open. Wij zijn blij u na deze onaangename maar noodzakelijke periode in de Wjukken te mogen begroeten. Met vriendelijke groet, Bestuur Wjukken. Mantgum Foar Inoar In een wereld zonder corona zou er nu de uitnodiging zijn voor een gezellig Eetcafé, een uitnodiging voor een themabijeenkomst aan de Antennes. Maar in een wereld met corona geldt er een andere realiteit. Waarin gezond zijn en blijven voorop staat. Waarin we afstand bewaren, zoveel mogelijk thuis blijven, enz. Een wereld waarin verstandig zijn belangrijk is. Natuurlijk is Mantgum Foar Inoar er wel om te ondersteunen bij b.v. boodschappen doen, wordt er gebeld of worden raambezoekjes afgelegd en kaartjes verstuurd. Antennes hebben zich aangemeld om hierbij te ondersteunen. Geweldig! U kunt ons bereiken via de mail: foarinoar@mantgum.com of telefonisch: Siebolt en Aukje 0651058186, Antje 0623301207, Ank 0582501557, Marja 0612068990 of Pieter en Roelie 0683713210. Is het voor u niet mogelijk om zelf boodschappen te doen of vindt u het niet vertrouwd om naar de winkel te gaan? Neem gerust contact op. En……..natuurlijk hopen wij u op termijn weer “live” te mogen ontvangen in het Eetcafé. Maar, zoals opgemerkt, alleen als het coronaveilig is. De verwachting is dat dat nog een tijdje op zich laat wachten. Tot die tijd: Sterkte en blijf gezond !! Coördinatiegroep Mantgum Foar Inoar MANDEGUOD 7
MANDEGUOD 8
Bram Brouwer ferlit de redaksje In jier of fiif hat Bram Brouwer haadredakteur west fan de Mandeguod. Hy hat no lykwols oanjûn dat hy dizze funksje dellizze wol en dat hy ophâldt mei syn wurk yn de redaksje. Wy sizze him tank foar syn ynbring al dy jierren en winskje him súkses mei syn grutte passy: it skriuwen fan boeken. De redaksje In fitaal berop !? Nee, ik bin gjin dokter, ferpleechster as fersoarchster. Dat soe ik yn gewoane tiden al net kinne, lit stean no! Grut respekt foar al dizze echt fitale minsken! Mar ik kaam der al achter dat ik ek yn in fitale sektor wurkje. Minsken moatte iten ha, en dêrom fuorje en melke de mannen by ús gewoan troch, en gean ik “gewoan” nei Van Smaak yn Drachten. Op myn buro dêr komme (ûnder mear) alle menulisten dy’t de minsken thús ynfold ha, en as ik jûns wer nei Hoxwier ryd, witte we fan al dy minsken wat se ite wolle, oft it waarm brocht wurde moat of koelfarsk, at we der foar ynkeapje moatte, en hoefolle koks, keukenhelpen, poarsjenearders en besoargers we ynplanne moatte. Fansels bin wy by Smaak bliid mei nije klanten. Mar no efkes net. Want no betsjut it dat in hiel soad âlderen en minsken mei in beheining net mear ite yn de deiopfang of it restaurant fan it hûs, mar allinne op harren keamer. No betsjut it dat de famylje net mear helpe kin mei iten en boadskippen. No betsjut it dat minsken net nei de winkel doarre as kinne. En dat fielt dan dochs oars. Mar dochs ek in goed gefoel: dat je je wurk dwaan kinne, dat minsken dêr wat oan ha en dat fan 1 maaie ôf ek de Patyna-klanten yn Mantgum en omkriten it iten fan ús krije kinne. Dat it jim smeitsje mei! Mieke Peenstra, Mantgum MANDEGUOD 9
4 maaie betinking Skillaerd “It fielt frjemd op in hast lege Dam…”, sa begûn kening Willem Alexander syn taspraak by de nasjonale deadebetinking yn Amsterdam. Op it hôf fan Skillaerd hie it 4 maaie komitee fan Mantgum & Skillaerd op itselde stuit likernôch deselde ûnderfining. Wêr’t it hôf yn ‘e regel fol stiet mei belangstellenden, bleau it earbetoan dit jier foarbehâlden oan de fjouwer komiteeleden. Krekt as de kening hiene hja der it folste betrouwen yn dat de betinking – lykas altyd ynlet troch de tsjerkeklokken fan Mantgum en Skillaerd – yn de hûskeamers meibelibbe waard. It grutte tal flagen dat yn it doarp healstôk hong like dêr ek op te wizen. Leaver hie it komitee dit jier – 75 jier nei de befrijing – wat grutter útpakt, mar it die bliken dat de troch need twongen mini-betinking op Skillaerd dochs in prima manier wie om op in respektfolle wize by de oarlochsslachtoffers stil te stean. De blommesee op it hôf liet wol sjen dat de deaden, yn it bysûnder de bemanning fan Stirling EF347, alderminst fergetten binne. De gemeente sette Skillaerd sels twa kear yn de blommen: op 15 april waard al in skaal mei frijheidstulpen pleatst en op 4 maaie lei Gudula van Beem in krâns út namme fan it komitee. Learlingen fan basisskoalle ‘De Gielguorde’ skreaunen gedichten oer oarloch en frijheid, dêr’t inkele fan yn dizze Mandeguod ôfdrukt binne. 4 mei herdenking Skillaerd “Het voelt vreemd op een bijna lege Dam…”, zo begon koning Willem Alexander zijn toespraak bij de nationale dodenherdenking in Amsterdam. Op het kerkhof van Skillaerd had het 4 mei comité van Mantgum & Skillaerd op hetzelfde moment ongeveer dezelfde ervaring. Waar het kerkhof normaal vol staat met belangstellenden, bleef het eerbetoon dit jaar voorbehouden aan de vier MANDEGUOD 10
comitéleden. Net als de koning hadden die er het volste vertrouwen in dat de herdenking – zoals altijd ingeluid door de kerkklokken van Mantgum en Skillaerd – in de huiskamers werd meebeleefd. Het grote aantal vlaggen dat in het dorp halfstok hing leek daar ook op te wijzen. Liever had het comité dit jaar – 75 jaar na de bevrijding – iets groter uitgepakt, maar de noodgedwongen mini-herdenking op Skillaerd bleek toch een prima manier om op een respectvolle manier bij de oorlogsslachtoffers stil te staan. De bloemenzee op het kerkhof toonde wel aan dat de doden, in het bijzonder de bemanning van Stirling EF347, allerminst zijn vergeten. De gemeente zette Skillaerd zelfs twee keer in de bloemen: op 15 april werd al een schaal met vrijheidstulpen geplaatst en op 4 mei legde Gudula van Beem een krans namens het comité. Leerlingen van basisschool ‘De Gielguorde’ schreven gedichten over oorlog en vrijheid, waarvan enkele in deze Mandeguod zijn afgedrukt. Comité 4 en 5 maaie Mantgum & Skillaerd Alexander Tuinhout MANDEGUOD 11
5 mei 1945 75 jaar terug in de tijd met Eelkje van der Veen-Jongstra We praten in de tuin van Eelkje’s huis aan De Wâl. Een Corona-interview. Op het bankje heerlijk in de zon. We kijken uit op de zijmuur van de boerderij waar Eelkje 86 jaar geleden geboren werd. De bevrijding. Ze was 10 jaar en dacht dat veel herinneringen waren weggezakt. Maar al schrijvend beleefde ze die dag opnieuw. Eelkje vertelt: De befrijing, 75 jier lyn, begjin maaie, moai waar. Dy sneins kuieren wy mei in rigele famkes fan allegear in jier of tsien op de Hegedyk doe’t ik opiens ús heit en mem oankommen seach. Op de fyts. Bakker Pyt Kiestra wie der ek by, mei soan Gabe foarop, op de pakjedrager dêr’t gewoanwei de grutte bôlekoer fêstmakke wie. “Kom mei”, seine ús heit-en-dy, en sa bedarre ik by ús heit achter op de fyts en meiïnoar gong it op nei de Blauwe Tinte by Reduzum. Dêr, by de âlde strjitwei lâns, kamen de Kanadezen mei tanks en jeeps. Se wiene ûnderweis fan it Hearrenfean nei Ljouwert, en it stie dêr by de Blauwe Tinte fol mei minsken. De Kanadezen waarden mei in protte jûchheigerop ynhelle. Dit makke op my, in famke fan 10 jier, grutte yndruk. In dei of wat letter hearden we dat der allegear tinten op in stik lân oan de ein fan de Weidumerdyk opset wienen. It wiene de tinten fan de Kanadezen. Dat wy as bern der op de fyts hinne fansels! En we krigen doe allegear sûkelarje en wite bôle fan de Kanadezen. In hiele happening foar ús! In pear dagen nei de befrijingsdei ha ik in pear nachten útfanhûs west by ús muoike Pé Wiersma. Hja hie har man yn de oarloch ferlern, en se sil it fleurige selskip fan sa’n jong famke fêst tige wurdearre ha. Us heit helle my nei de tiid wer op de fyts op, it wie noch altyd moai waar. Doe’t ik mei ús heit yn de skuorre kaam (wy wennen mei fjouwer oare húshâldings yn de grutte pleats dêr’t Peter en Eef no wenje) wachte my dêr in ferrassing: yn de skuorre stie in fersierde wein! Dy fersierde wein wie bedoeld foar de optocht, want der waard de oare deis in feestdei organisearre. De wein dy’t by ús yn de skuorre stie wie fersierd troch alle húshâldingen dy’t yn ús pleats wennen en fansels de bern der allegear op. De wein moast ‘Sneeuwwitje en de zeven dwergen’ foarstelle. MANDEGUOD 12
Ik waard Sneeuwwitje, mei in hiele lange wite jurk oan en moaie skuontsjes. De kabouters waarden foarme troch de oare bern dy’t yn de grutte pleats wennen: Wytse en Germ Bylsma, Popke en Wieke Huizinga, Theunis en Riemie Kooistra en myn eigen suske Zus. Der wiene hiel wat weinen dy’t yn de optocht meirieden. Foar yn de optocht sille de pommeranten wol rûn ha… En sommige gekke foarfaltsjes bliuwe je dan by: want Jappy Anema (wenne yn it hûs dêr’t David en Lys no wenje) stie foar syn hûs te sjongen. Nei de optocht wiene der spultsjes en keatsen op it sportfjild. Dizze feestlikheden gongen noch dagen nei dy tiid troch! En jûns wie der dûnsjen, mar dêr wie ik mei myn 10 jier fansels fierstente lyts foar. Ik wit dat der dûnse waard yn it kafee fan Jellema en by Van der Heide yn it stasjonskofjehûs (it hûs dêr’t Herman en Helga no wenje). Fan it dûnsjen yn it kafee fan Jellema is letter de Dûnsklub ûntstien. Wat herinnert u zich nog uit de oorlog? “In de oorlog hadden we evacués. Dat was familie uit Noord-Holland”. Zodoende woonden ze met een gezin van 7 personen samen met nog 4 andere gezinnen in de boerderij aan de Dokter Fokkewei. Alle gezinnen luisterden samen dagelijks naar de radio. Eelkje had wel een goede kindertijd. “Honger hebben we niet gehad, we hadden melk van de boer en eten van het land. Soms liepen er Duitse soldaten door het huis – dan was ik wel bang!” Haar moeder was vooral bang als er vliegtuigen overtrokken op de avonden dat Eelkje’s vader de Zwarte Molen in Boazum moest aanzetten. Na de oorlog ging ze ieder jaar met school op 4 mei naar Skillaerd om de Britse vliegers te gedenken die daar begraven liggen. En op 5 mei ging de vlag in top op de kerk! Eelkje heeft een druk leven gehad in Mantgum. Ze heeft 2 kinderen, 6 kleinkinderen en binnenkort wordt ze oerbeppe! Ze hield en houdt nog steeds van volksdansen, kaatsen, jeu de boules en heeft graag mensen om zich heen. Al die mensen hebben haar er weer bovenop geholpen toen haar man 10 jaar geleden overleed. Ook mag ze graag fietsen. Maar 14 dagen geleden is ze met de fiets gevallen op de brug. Ze loopt nog even met een rollator, maar dat komt vast goed! Hoe beleeft u deze dagen? “Heel anders dan andere jaren vanwege Corona. Het lijkt wel op oorlog. Toen was de situatie onzeker, nu ook weer....” Wat gaat u nu doen op 5 mei? “De vlag uitsteken!” Diny de Vries MANDEGUOD 13
Vrijheid Sommige mensen weten niet wat vrijheid is Ik zit achter de gordijnen Terwijl bij andere kinderen niet eens de zon kan schijnen Ik zit te spelen met iedereen op het plein Terwijl andere kinderen aan het vluchten zijn Ik vind het zielig voor de mensen Leven in vrede is wat ik ze toe wil wensen Brian Oosting Oorlog toen en nu… Vooral in donkere, lange (oorlogs) nachten krijg je nare gedachten. Dat weten de mensen die in oorlog leefden, zij beefden vaak van angst. Dat was 75 jaar geleden… Maar ook nu wonen er nog steeds mensen in oorlog. We moeten proberen hen te helpen, vooral door ze niet te vergeten! We mogen niet de andere kant opkijken En doen alsof we het niet zien. Want als dat 75 jaar geleden niet bij ons gedaan was, dan leefden wij nu niet in vrijheid… Ruben Huizinga MANDEGUOD 14
Vrij Het was op een morgen in mei De oorlog was eindelijk voorbij De vlag was weer rood wit en blauw Nu mocht je weer doen wat je wou Je mocht weer over alles praten In de winkels lag weer iets Je mocht alles doen en laten En de soep smaakte niet meer naar niets Er werd geen één schot meer geschoten Er werd met geen een steen meer gegooid We zetten de zaak weer op poten En we voelden ons vrijer dan ooit Dit is nu echt het verleden Ik heb het niet meegemaakt Maar veel mensen zijn er familie aan kwijtgeraakt Rose Papeleu Frijheid Ien dei gjin frede Is ien dei sûnder freonskip Ien dei fan oorlog Is ien dei fan de dea Ien dei fan geweld Is ien dei sûnder leafde Doch der wat oan want Ien dei sûnder ruzie Is ien dei fan freonskip Rianne Terluin MANDEGUOD 15
Pizza Food Truck Onze pizza`s worden ter plekke bereid met verse ingrediënten en gebakken in een steenoven. Iedere donderdagmiddag in Mantgum (bij de Poiesz). Van 17.00-19.00 uur. Bestellen kan telefonisch: 06-538 77 841 (v.a. 11.00 uur), of aan de wagen. www.sambrinipizzas.nl Menu kaart Margherita: tomatensaus, kaas, mozzarella, basilicum Verdura: tomatensaus, kaas, champignons, olijven, ui, knoflook, zongedroogde tomaatjes, mozzarella Quattro stagioni: tomatensaus, kaas, champignons, ham, olijven, artisjokken Vesuvius: tomatensaus, kaas, knoflook, olijven, jalapeño, pepers, spekreepjes, ei, mozzarella Salame: tomatensaus, kaas, salami Picanto: tomatensaus, kaas, salami, jalapeño pepers, champignons Pollo: tomatensaus, kaas, kipfilet, champignons, paprika, ui Della Casa: tomatensaus, kaas, zwarte olijven, knoflook, zongedroogde tomaatjes, spekreepjes, champignons, gorgonzola Hawaii: tomatensaus, kaas, ham, ananas Carbonara: tomatensaus, kaas, ham, salami, spekreepjes Prosciutto: tomatensaus, kaas, ham, paprika Shoarma speciaal: tomatensaus, kaas, shoarmavlees, ui, paprika Pescatore: tomatensaus, kaas tonijn, paprika, ui gorgonzola e 1,25 / vis e 2,25; bakje knoflooksaus e 1,00. MANDEGUOD 16 e 8,50 e 10,50 e 10,00 e 11,50 e 12,00 e 9,50 e 10,00 e 12,00 e 13,00 e 10,50 e 11,00 e 10,50 Sambrini: tomatensaus, kaas, champignons, paprika, ham, salami, spekreepjes, ui e 13,00 Shoarma: tomatensaus, kaas, shoarmavlees e 12,50 e 13,50 e 12,50 Naar wens kan de pizza met verse knoflook worden belegd en/of de rand met knoflookolie worden ingesmeerd. Extra kaas, groente, olijven, ei e 0,75; extra vlees, Quattro Formaggi: tomatensaus, kaas, mozzarella, gorgonzola, parmezaanse kaas e 12,00 Funghi: tomatensaus, kaas, mozzarella, champignons
Nieuws vanuit Mantgum Leeft Een activiteiteninitiatief beginnen in tijden van Corona. Er bestaat geen slechtere timing. Toch zijn wij niet uit het veld te slaan en hebben we gekeken wat we wél konden organiseren. Zo hebben we begin april kinderen opgeroepen een mooie tekening of knutselwerkje te maken voor de ouderen in Nij Dekama in Weidum. Maar liefst 27 kunstwerken werden bij ons ingeleverd! Anne Frouk heeft ze vervolgens op afspraak ingeleverd bij Nij Dekama. Daar zijn alle tekeningen opgehangen zodat de bewoners weten dat we aan ze denken. Prachtig toch!? Berenjacht Ook heeft u kinderen (met hun ouders) voor ramen kunnen zien staan gluren. Na een oproep op Facebook waren er voor meer dan 60 ramen beren neergezet. Zo werd een wandeling of fietstocht ineens een heel avontuur. Overigens staan ze er nog steeds, dus mochten je kinderen zich vervelen... Ook hebben we samen met Skelte en Wytske van stichting Doch Dyn Dream op zaterdagavond 2 mei een online pubquiz georganiseerd. De deelnemers konden elkaar tegelijk zien op hun laptop of i-pad. Het was fantastisch om al die enthousiaste, serieuze en fanatieke blikken te zien voor de webcam. Antwoorden werden gegeven via een app op de smartphone. Deelnemers konden een vrijwillige bijdrage geven die ten goede komt aan de school voor weeskinderen in Kenia die Skelte en Wytske steunen. In totaal is het fantastische bedrag van maar liefst 800 euro opgehaald! Na 7 rondes met vragen over landen, geschiedenis, Fryslân en zelfs een livemuziek ronde kwamen Hendrika Poppema en Sybren van der Meer als winnaar uit de bus. Voor hen was er een bierpakket. Zodra de overheid het weer toestaat om activiteiten te organiseren, laten wij van ons horen. Voor meer actuele informatie volg je ons op Facebook en lees je Mandeguod of Mantgum.com. Maaike Kuipers, Anne Frouk Dijkstra, Yvonne Dolstra, Marieke Buma, Francisca Vogelzang MANDEGUOD 17
Voor een fleurig mondkapje (met extra filter) en natuurlijk ál uw vervelende naaiklusjes gaat u naar Aukje J. Winsemius Master Jansenstrjitte 45 9022 AM Mantgum T 058 250 1006 M 06 47 49 57 65 E aujowi@gmail.com MANDEGUOD 18
activiteiten MANDEGUOD 19
Foto impressie van Berenjacht MANDEGUOD 20
foto’s Robert van den Bergh MANDEGUOD 21
MANDEGUOD 22
Vishandel Mazereeuw Ik ben Arno Mazereeuw van vishandel Mazereeuw. In 2005 ben ik samen met mijn vrouw begonnen met een verkoopwagen, overgenomen met standplaatsen in Garderen en Nunspeet op de Veluwe. Deze plekken waren in de zomer goed, maar over het hele jaar gerekend niet goed genoeg. Dus zijn wij gaan zoeken naar andere standplaatsen en zo konden we in Dalfsen en Vroomshoop beginnen. Na 4 jaar konden we een nieuwe verkoopwagen laten bouwen, we konden personeel aannemen en mijn vrouw kon wat meer thuis in het gezin zijn. Deze verkoopwagen hebben we meer dan 10 jaar plezier van gehad. Daarna hebben we die ingeruild voor een nieuwe wagen met een hoogrendement visbakoven die op drukke momenten meer vis kan bakken. Via Tineke Bakker die bij ons in dienst was zijn we aan de standplaats in Mantgum gekomen, want haar schoonvader heeft hier vóór mij gestaan. Wij staan hier sinds 2 jaar naar volle tevredenheid. Het is altijd gezellig aan de kraam en de klanten slaan niet snel een week over. MANDEGUOD 23
Een nieuwe Rubriek Wat hinget der by dy oan ‘e muorre? Elk sit al wiken yn ‘e hûs en miskien sjochst no ek wer ris wat wat faker nei wat der by jimme oan ‘e muorre hinget. Dat prachtige skilderij, dy geweldige tekening dy’t dyn bern of it buorjonkje ris makke ha, dat moaie wandkleed, dy âlde gitaar út 19safolle of dy letterlape dy’t oerbeppe Klaske iuwen lyn borduerd hat? Wat der ek oan ‘e muorre hinget, hast fêst ien ding dêr’t in bysûnder ferhaal oan fêst sit. En it is miskien bêst aardich om dat ris fan inoar te hearen. Dêrom wolle we foar de kommende tiid in rubrykje opsette mei aardige ferhalen oer dat iene skilderij of dat spesjale wandkleed of wat dan ek mar. Beskriuw no net dy Van Gogh dy’t by jimme boppe de bank hinget, want oars hast dy gasten dy’t lêsten ek by it Singer-museum yn Laren op besite kamen by dy oan de achterdoar te ratteljen (de Mandeguod komt nammentlik op ynternet fia mantgum.com). Wy wolle dus graach it ferhaal heare bygelyks oer hoe’st der oankommen bist of werom’t it dy rekket, of it ferhaal dat der achter stekt. Keunst of kitsch, dat is net belangryk, as der mar in aardich ferhaal achter sit. En dan it stokje trochjaan oan in oare Mantgumer fansels! Lys Scarse set útein mei dizze rubryk. It Skip fan Sinte Nuten. Al myn hiele libben bin ik fassinearre troch it skilderij fan “It Skip fan Sinte Nuten”. It hong altyd by ús heit-en-dy en it hinget no by ús yn de gong – en it byldet in ûnbidich skip út. Ut lettere ynformaasje kaam ik te witten dat yn febrewaris 1953 in grut tal Fryske keunstners fergees wurk beskikber steld hat foar de ferkeap as stipe oan it rampefûns foar de wettersneedramp fan 1 febrewaris yn Seelân. Ien fan dy wurken wie in ets fan It Skip fan Sinte Nuten, dy fantastyske ôfbylding fan in skip dat oan de wolken ta rikt. Beppesizzer Sjoerd frege lêsten noch: “Is dat een piratenschip, beppe?” De fantasij hat syn útwurking dus ek op Sjoerd! Ja, it is it ferhaal fan it Skip fan Sinte Nuten – in âld folksferhaal, wierskynlik út noardlike lânnen. It Skip fan Sinte Nuten wie sa’n alderferskuorrendst grut skip dat it nea oan lân kaam, it wie te grut foar wat foar haven dan ek. It moast sadwaande altyd op see bliuwe. It wie sa grut, dat de kaptein op hynder-enwein it skip rûn ride moast om syn kommandos oan elk kenber te meitsjen. As er dan it skip om west hie, moast it hynder nije hoefizers ha omt de âlde folslein ôfsliten wiene. Ek de matroazen moasten nije hakken en soallen ûnder de skuon ha as se it hiele skip op en del rûn wiene. Yn it ‘kraaiennest’, heech yn de mêst, wie in herberch, en yn de ra healwei de mêst weiden skiep en kij, want it skipfolk moast ûnderweis wol wat te iten ha. MANDEGUOD 24
As de matroazen hielendal oan boppen ta yn de mêst west hiene, moasten se it hier knippe litte en it burd skeare litte as se wer ûnder op it dek kamen – sa lang hiene se dan ûnderweis west. As it skip it Kanaal troch moast, tusken Ingelân en Frankryk, moasten de matroazen de sydkanten fan it skip mei kryt ynsmarre, oars paste it skip der net troch. Dat is ek de reden dat der by Dover noch altyd krytrotsen binne… Omdat it sa’n ôfgryslik grut skip wie hie it ek in protte tiid nedich om fan koers te feroarjen: dan moast it roer 14 dagen fan te foaren al fêst omgoaid wurde. Silst wol begripe: dat gong in kear mis: se goaiden it roer ien dei te let pas om. Doe hong it skip sa skeef op it wetter dat de mêsten hielendal oer it lân swaaiden, mei as gefolch dat alle spitsen fan de tuorren der ôf reage waarden. Dat is de reden dat in protte tuorren yn Fryslân no as dak in sealtek hawwe. Troch dit ferhaal fan It Skip fan Sinte Nuten witst no dus presys wêrom’t de Skillaerder toer in sealtek hat en hoe’t de White Cliffs of Dover ûntstien binne… It stokje wol ik graach trochjaan oan Ada Middelweerd! Lys Scarse MANDEGUOD 25
MANDEGUOD 26
Nieuws van Merke Commissie Mantgum In mei schreef ik het volgende: we verkeren in de anderhalve meter maatschappij. Wat heeft dit een impact op ieders leven, gedrag en cultuur. De verbondenheid in het samenzijn of het gesprekje op straat in de lente ziet er geheel anders uit dan we hadden kunnen bedenken. Kinderen die niet meer naar school gaan en thuis onderwijs volgen, mensen die verplicht thuis moeten werken, bedrijven die afhankelijk zijn van de dienstverlening of contact met de aanbieders, ervaren pittige tijden. Nu 4 weken later zijn net weer de eerste stapjes gezet richting de nieuwe anderhalve meter samenleving. De basisscholen zijn net weer gestart in shifts en enkele beroepen mogen weer worden uitgeoefend. Alles met het oog op hygiëne, afstand en je eigen gezondheid die goed moet zijn. Het is en blijft een bizar feit dat onze samenleving zo ontwricht kan raken door een nog grotendeels onbekend virus waar nog geen grip op is of waar een vaccin de rem op kan zetten. Helaas zover is het nog niet en wie weet hoe lang dit gaat duren. In de tussenliggende periode is het Merkebestuur wel doorgegaan met de voorbereidingen voor de Merke via the digital world. Allemaal in je eigen woning vergaderen via teams… Het is en blijft een noodoplossing want de gezelligheid om samen te zijn en wilde ideeën te bespreken en lumineuze plannen te ontwikkelen en veel lachen over en weer was minder aan de orde. Toch werd er in maart/april gekeken naar wat als… de Merke wegens omstandigheden niet zou doorgaan. En ja in mei kwam Rutte namens het Outbreak Management Team en het kabinet met de maatregel dat alle evenementen tot 1 september 2020 worden afgelast. Als Merkebestuur vinden we dit uiteraard heel jammer omdat er de afgelopen jaren een geweldig Merkefeest was wat door veel inwoners als een gezellig samenzijn werd ervaren. Voor dit jaar zit dat er niet in en gezien de ontwikkelingen op dit gebied hebben we als bestuur ook besloten om helemaal geen activiteiten te organiseren. Niet omdat we het niet zouden willen, maar vanuit het perspectief dat we met zijn allen in de Nederlandse samenleving samen Corona kunnen verslaan. We wensen als Merkebestuur iedereen veel gezondheid, wijsheid en oog voor elkaar toe. Samen staan we sterk. Merke Commissie Mantgum: Geert Reitsma, Bettie de Vries, Wietske Terluin, Lucinda Weijer, Esther van Wieren, Wikje Tilma en Jan-Geert Nutma MANDEGUOD 27
MANDEGUOD 28
Nieuws uit de dorpskerk van Mantgum & Skillaerd Vooruitkijken naar de zomer Nu de coronamaatregelen versoepelen, is het mogelijk om per 1 juli weer samen te komen in de Mariakerk. We kijken er naar uit om jullie dan te verwelkomen. Natuurlijk onder het voorbehoud dat de verspreiding van het virus onder controle blijft. Uiteraard houden we ons aan de RIVM richtlijnen en volgen we de laatste ontwikkelingen. Dus vanaf zondag 5 juli is er elke zondag in de maanden juli en augustus een korte bijeenkomst waar iedereen van harte welkom is. Er is mooie muziek, een verhaal, een moment van stilte en woorden van inspiratie. De bijeenkomst begint om 9.30 uur, duurt ongeveer een half uur en daarna is er koffiedrinken. Dit koffiedrinken, uiteraard op 1,5 meter afstand, is nadrukkelijk ook voor dorpsgenoten die niet bij de viering aanwezig zijn maar graag elkaar willen ontmoeten. Terugblik op het voorjaar Maandagochtend 4 mei heeft de Tuingroep van de Doarpstsjerke het kerkhof van Skillaerd helemaal schoongemaakt. Het zag er daarna uit om door een ringetje te halen. Veel dank aan de Tuingroep bestaande uit Pieter Soeteman, Robbert Klaasman, Cobi Kaspers, Gustaaf Witteman en koster Maaike de Groot. Houd onze website en facebookpagina in de gaten voor actuele informatie. Ontvangt u graag de wekelijkse nieuwsbrief, meldt u aan bij b.jilderda@gmail.com Of bel naar 058 289 85 02, dan bezorgen we de nieuwsbrief in uw brievenbus. Voor meer informatie: www.pkn-mantgum.nl en Facebook Pagina Doarpstsjerke Mantgum & Skillaerd Hartelijke groet namens de kerkenraad, Gudula van Beem MANDEGUOD 29
MANDEGUOD 30
Vereniging Verenigingen Contactpersoon Biljartvereniging Mantgum Bridgeclub Doarpsmienskip Mantgum Fûgelwacht Mantgum Gymnastiekvereniging Weidum Herensociëteit Vriendenkring Iisclub De Twa Doarpen M. Visser J. W. Verhoef S. Dijkstra K. Bosma Muziekvereniging Harmonie Weidum J. de Boer J. van der Werf Jeu de Boulesvereniging Wjukslach G. Kuperus Keatsferiening Jacob Klaver Korfbalvereniging WWC Loopgroep Rûnom Mantgum Mannenkoor Mantgumer Maten Mantgumer Tennisclub Merke Commisje Mantgum D. Lont J. Noorman P. Kuipers Fam. Nutma Ondernemersvereniging Mantgum W. Fopma Oudercommissie De Gielguorde Resitearkolleezje Frisia 1874 Soos 60+ Speeltuinvereniging De Pôle Stichting Freed Stichting Wjukken Uitvaartvereniging De Laatste Eer Voetbalvereniging Oosterlittens Werkgroep Historie Mantgum Wietwetterklup R. Heida J. Nijboer G. Terpstra D. Ottema B. Stienstra Jant van Dijk Telefoonnummer (06) 100 579 01 (058) 250 18 13 (06) 423 242 06 doarpsmienskip@mantgum.com E. van der Hem info@harmonieweidum.nl S. Cnossen (058) 251 96 81 (058) 251 93 93 (058) 251 94 02 (058) 250 15 97 (058) 250 11 44 (058) 250 40 97 (06) 130 43 474 (06) 204 94 345 (06) 512 21 165 (06) 150 47 798 (058) 250 22 41 (058) 850 63 92 (058) 250 20 26 ocgielguorde@gmail.com Frisia1874@gmail.com (058) 250 26 75 (058) 255 25 85 (058) 250 1090 Bestuur@wjukken.nl (058) 822 27 63 (058) 250 14 34 (058) 250 13 09 (058) 250 10 38 (058) 254 20 51 R.W. Steensma R. de Groot MANDEGUOD 31
Activiteiten Maand juni Maandag 1 juni Wjukken weer open voor (aciviteiten met) maximaal 30 bezoekers Woensdag 1 juli Zondag Wjukken weer open voor (aciviteiten met) maximaal 100 bezoekers 5 juli Openbaar samenzijn met Koffie/thee na 9.30-10.00 Mariakerk Mantgum Oud papier wordt 13 keer per jaar opgehaald. U kunt deze data terugvinden op de afvalkalender 2020 van Omrin. De data zijn ook te vinden op de Omrin-website. https://www.omrin.nl/bij-mij-thuis/services/afvalkalender. Of Googlen naar Afvalkalender Mantgum. Urker Vishandel Pizzabakker iedere dinsdag iedere donderdag 15.30-18.00 uur, bij de Poiesz 16.30 uur, bij de Poiesz MANDEGUOD 32 foto Robert vd Bergh
Weekagenda maandag Bloedprikken huisartsenlaboratorium 09.00 - 09.15 uur, mfc Wjukken AMV 15.30 uur, OBS de Gielguorde fanfare ’Harmonie Weidum’ Mantgumer Maten Yoga Zenmeditatie dinsdag Peuteropvang ‘de Pukkewjuk’ Judo, 4 t/m 7 jaar Judo, 7 t/m 8 jaar Judo, 8 t/m 9 jaar Judo, 10 jaar en ouder Bootcamp Medische fitness woensdag Peuteropvang ‘de Pukkewjuk’ Kaartmiddag Biljarten 60+ Bodyflow, Studio Fitaal Pilates, Studio Fitaal Malletband ‘Harmonie Weidum’ donderdag Peuteropvang ‘de Pukkewjuk’ Pianoles Kids swing 4 t/m 7 jaar Funky kids 7 t/m 10 jaar Modern dance 10 jaar en ouder Fifty + fit. door Sander Hageman Jeu de boules competitie Clinic beginnen met Hardlopen Yoga Yoga, YogaRutger vrijdag Peuteropvang ‘de Pukkewjuk’ Bridgen Pilates, Studio Fitaal 19.30 - 21.00 uur, dorpshuis Weidum 20.00 uur, mfc Wjukken 19.00 - 20.30 uur, fysiopraktijk Sybesma 19.45-21.30 uur, Dokter Fokkewei 08.15 - 12.15 uur, mfc Wjukken 15.45 - 16.30 uur, gymzaal 16.30 - 17.15 uur, gymzaal 17.15 - 18.05 uur, gymzaal 18.05 - 19.00 uur, gymzaal 19.30 uur start bij het plein van MFC De Wjukken 19.00 - 20.30 uur, fysiopraktijk Sybesma Yogalessen Marian Ypma/Studio Fitaal 19.45-20.45 uur Basisschool Mantgum 08.15 - 12.15 uur, mfc Wjukken 14.00 - 16.00 uur, mfc Wjukken 14.00 uur mfc Wjukken 18.45 - 19.40 uur, basisschool De Gielguorde 19.45 - 20.40 uur, basisschool De Gielguorde 19.30 - 21.30 uur, dorpshuis Weidum 08.15 - 12.15 uur, mfc Wjukken 14.50 uur - 21.30 uur, mfc Wjukken 15.45 - 16.30 uur, gymzaal 16.30 - 17.15 uur, gymzaal 17.15 - 18.05 uur, gymzaal Gymnastiekzaal Mantgum 19.30 uur 19.30 uur, stal fam. Odinga Skillaerd 19.30 uur, bij mfc Wjukken 19.00 - 20.30 uur, fysiopraktijk Sybesma 20.00 - 21.00 uur, basisschool De Gielguorde 08.15 - 12.15 uur, mfc Wjukken 14.00 - 17.30 uur, mfc Wjukken 09.00 - 09.55 uur, Dorpshuis Weidum Vrouwen in beweging (gymnastiek 55+) 09.15 -10.15 uur, mfc Wjukken Vrouwen in beweging (gymnastiek 55+) 10.30 -11.30 uur, mfc Wjukken Biljartcompetitie 19.30 uur, Café Bonnema zaterdag Bootcamp 09.00 uur start bij het plein van mfc De Wjukken MANDEGUOD 33
Instelling Buitenschoolse opvang De Vrijbuiters Kinderopvang It Flinterke Diëtistenpraktijk Leuk op Gewicht Dokterswacht Friesland Fysiotherapiepraktijk Mantgum Instellingen (088) 035 04 00 Peuteropvang ‘De Pukkewjuk’ (‘Kids First’) Mantgum Foar Inoar (088) 035 04 00 (088) 035 04 00 foarinoar@mantgum.com (06) 18 33 90 61 (0900) 112 71 12 (058) 250 14 14 Contact Contactpersoon E. Hartvelt E. Hartvelt E. Hartvelt C. Bruinsma J. Sybesma Apotheekhoudende praktijk H.B.Bergwerff, huisarts 0517-341272/0517342726 H.B. Bergwerff praktijkbergwerff@ezorg.nl apotheekbergwerff@ezorg.nl (058) 763 45 13 Gastouderopvang It Swânnennest Gastouderopvang Seerôvers en Lânrotten Gastouderopvang Us Wouterkes Logopediepraktijk Mantgum Studio Fitaal YogaRutger Doarpstsjerke Mantgum & Skillaerd Sportcentrum Akkermans Tandartsenpraktijk Mantgum Mindfulnesstraining en zenmeditatie Gemeente Leeuwarden, klein leed K.lycklemaennijeholt@upcmail.nl (058) 250 15 23 (058) 250 19 52 (058) 250 13 63 (06) 270 649 94 (06) 420 122 03 info@yogarutger.nl (06) 519 689 90 rsdegroot@terphus.nl (0515) 42 56 12 (058) 250 17 81 (06) 128 227 12 (058) 257 66 66 G. van der Heide J. Wijnja R. van der Veen A. Wijnstra M. Ypma Rutger Feitsma R. de Groot V. Akkermans Eef Heinhuis Gezondheidscentrum It Kleaster Waar zijn in Mantgum AED’s aanwezig? MFC Wjukken (dag en nacht) hoofdingang gebouw Poiesz Supermarkt, alleen tijdens openingstijden Fysiotherapie Jelle Sybesma, werkdagen 08.00 - 18.00 uur Wat te doen bij een incident: eerst 112 bellen. MANDEGUOD 34
Witte jim dat…. …. Ate de Jong it hiel sympatyk fûn dat immen dizze poster op 'e ruten fan ´e Poiesz plakt hie en ek by de dokterspraktyk? Witte jim dat… …. der op it ein fan de feart tusken It Stalt en De Barte de lêste tiid faak in protte túnôffal driuwt? No is Hette wol sa goed om dat alle wiken út de feart te fiskjen, mar hy hat leaver net dat dit in gewoante wurdt. Elk hat dochs ek in griene kontener foar sok spul? Op de foto sjochst de opbringst nei ien wykein. Krekt út ‘e feart helle. Witte jim dat…. …. acht wike lang – fan 18 maart oant en mei 6 maaie – alle woansdeistejûns om 19.00 oere de toersklokken fan de Mantgumer tsjerke in kertier lang let ha? Dat wie om elkenien in hert under de riem to stekken. En mei namme om ek efkes stil te stean by de geweldige ynset fan alle minsken dy’t wurkje yn ’e soarch! Witte jimme dat… …. de âld izer aksje van WWC yn ferbân mei it corona firus útsteld is? Kuorbalklub WWC prikt letter yn it jier in nije datum foar de âld izer aksje. Witte jimme dat… .... it Berneiepenloftspul – BIS – net trochgiet dit jier? De trije Mantgumer famkes dy’t meispylje soene hiene harren der sa op fergappe. Mar spitichernôch… Ek it Jorwerter Iepenloftspul giet dit jier net troch. Yn 2021 pakke se beide de tried wer op. MANDEGUOD 35
Eef Heinhuis - ervaren trainer Mindfulness categorie 1 MBSR - MBCL - IMP Zenmeditatie Meer weten? Telefoon: 0612822712 eefheinhuis@8je.nl - www.8je.nl Dokter Fokkewei 10/12, Mantgum MANDEGUOD 36
Mededeling: ALV Doarpsmienskip is uitgesteld! De Algemene ledenvergadering die gepland stond voor 21 april j.l. is uitgesteld. Zodra een nieuwe datum bekend is wordt deze gepubliceerd op de site www.mantgum.com en in de Mandeguod. --------------------Doarpsmienskip Mantgum Yn de Mandeguod fan april hiene we al in foarbehâld skreaun foar de ledegearkomst fan Doarpsmienskip Mantgum. En dêr wie it al sa fier. Fanwegen it coronafirus kin de ALV foarearst net troch gean. We ha as bestjoer besluten de gearkomst út te stellen oant it dúdlik is wannear’t it wol kin en mei. Wat foar ús it wichtichtste is, is dat it foar elkenien feilich is. Sadree’t in nije datum bekend is, sille we dat kenber meitsje. Op it stuit is it foar elkenien sykjen hoe’t we mei de sitewaasje omgean moatte, as kinne. En wis, it is in beheining fan ús frijheid, mar op in doarp ha we yn alle gefallen wat romte om net hielendal opsluten te sitten. En lit ús goed tinke om de minsken dy’t no net de doar út kinne. We ha moderne apparaten ta ús beskikking, dy kinne we no seker goed brûke. Byldbeljen is in moaie mooglikheid om omtinken oan inoar te jaan. Hoe lang it noch duorret en as we stadichoan nei in oardel-meter-mienskip gean? Wa sil it sizze? Miskien moatte we de kommende ALV mar mei telekonferinsje dwaan mei kompjûter en smartphone. In oare mooglikheid is in gearkomste, bygelyks op it sportfjild, mei allegear in oardel meter fan elkoar ôf. We moatte mar sjen hoe’t it allegear komt. It wichtichste no is dat we goed op inoar passe en foarsichtich binne. Dat jildt oars ek fansels, mar no krekt wat mear. Doarpsmienskip Mantgum MANDEGUOD 37
Ambachtsbakker Sybesma * Mantgumer Preamke, een heerlijk lekkernij maar ook een leuke tip als kado. * Kadomand vullen naar keuze terwijl u wacht, u kunt deze ook bestellen. * Suiker/krentenbrood in cijfers. leuk voor kado verjaardag of trouwdag! Openingstijden Mantgum: Dinsdag t/m donderdag: 8.30 - 18.00 uur Vrijdag: 8.00 - 18.00 uur Zaterdag: 8.00 - 16.00 uur email: bakkerijsybesma@hetnet.nl Mantgum tel.: 058-2502070 / Boksum tel.: 058-2541323 / 06-22632617 * Reklame’s staan in de Skille vermeld. * Ontbijtservice. * `s Maandags kunt u gebak afhalen op bestelling in onze winkel te Boksum. Ook kunt u s`ochtends vroeg altijd in Boksum terecht om uw gebak af te halen of mee te nemen naar uw werk bijvoorbeeld. * Bestellen kan in de winkel of via telefoon of whatsapp of website www.ambachtsbakker.nl MANDEGUOD 38
Keatsferiening Jacob Klaver giet stadichoan wer los!! Al in pear moanne stiet de wrâld op syn kop troch in coronafirus. Einlings ha we wer in posityf berjocht. Sûnt ôfrûne moandei (11 maaie) binne ús jeugdleden wer oan it trainen. Fansels ûnder foarbehâld fan in oantal wichtige maatregels, mar de JK fan JK is wer dwaande en hâldt hjir goed tasjoch op. It KNKB bestjoer hat it keatsseizoen oant 1 septimber stillein foar de KNKB keatsers, dus we sille oant dan ús KNKB Jacob Klaver keatsers net yn aksje sjen. Ek sille de KNKB wedstriden en de federaasjepartijen dy’t ynpland steane net trochgean. We binne oan it sjen at we de Jong Famme partij noch fersette kinne nei septimber, sadat we dizze partij miskien dochs noch organisearje kinne. Hjir sille we letter op werom komme. Dan ek goed nijs foar ús ledekeatsers. Snein 24 maaie sille we los mei ús earste ledewedstriid!! De Jonker Sikke Partij sil al troch gean. We sille oanpaste fjilden lizze en ekstra maatregels bekend meitsje, sadat we oan de 1,5 meter foldwaan kinne en elk feilich meikeatse kin. Ek sille we wer los mei it organisearjen fan it kompetysjekeatsen. Mear nijs oer ledewedstriden, trainingen as oare saken wurde bekend makke fia ús sosjale netwurken en fia ús webside. It is belangryk dat we allegearre sûn bliuwe, dus we freegje elkenien om ferantwurde om te gean mei dizze maatregels. Fielst dy net fit, kom dan net op dizze aktiviteiten fan de keatsferiening en bliuw thús!! Wy as keatsferiening binne bliid dat we in wei fûn ha om dochs wer wat keatsaktiviteiten te organisearjen! Us belangrykste boadskip oan jim is: bliuw sûn en tink om inoar!! Mei freonlike groetnis, Bestjoer Keatsferiening Jacob Klaver MANDEGUOD 39
Nieuws van artsenprakrijk Bergwerff maart - april - mei 2020 Uw huisartsenpraktijk in Corona tijd. In de bijna 32 jaar dat wij een huisartsenpraktijk in Baard hebben is een crisis als deze nog nooit voorgekomen, en in de bijna 40 jaar dat mijn man huisarts is hebben we dit nog nooit meegemaakt. Ook niet in de tropen, waar we wel politieke malaise hebben meegemaakt, twee staatsgrepen en toen een bancaire crisis, maar iets ingrijpends als deze pandemie niet! Wat er achter de voordeur van de praktijk gebeurt is interessant genoeg voor de ‘nieuws-uit-de-praktijk’ rubriek! Allereerst hopen we dat u dit in goede gezondheid leest! U zou wat snotterig kunnen zijn of wat vaker niezen of misschien ook gewoon de voorjaars blues kunnen hebben; de pollen van de berk (en andere bomen) zijn momenteel actief en die kunnen jeukende ogen geven en allergische klachten oproepen. Denk nu niet direct aan Corona... Wat de corona besmetting betreft gaat het echt om koorts en pijn in de keel en een toenemende benauwdheid met hoesten. Wat de precieze verschijnselen zijn heeft u allemaal al lang kunnen lezen. Ook start de Covid-19 infectie soms met buikklachten en diarree. En lang niet iedereen krijgt het in die hevige mate dat opname in het ziekenhuis noodzakelijk is. Ook onze praktijk heeft maatregelen genomen om de patiëntenstromen aan te kunnen of te scheiden en de deur van de praktijk is zelfs op slot. Even aanbellen en dan kan de patiënt (zonder luchtwegklachten) binnen komen. Bij voorkeur echter telefonisch contact opnemen; als er beoordeeld moet worden of er luchtwegklachten zijn bij koorts dan wordt er in overleg met de huisarts een visite door een dokter afgelegd in beschermende kleding. Ook kunnen patiënten met luchtwegklachten naar de locatie in Mantgum komen en in de auto blijven zitten tot de huisarts de patiënt binnen roept. Er zijn dan geen andere patiënten binnen, zo houden we de patiëntenstroom gescheiden. U moet dan wel een afspraak hebben! Het bloed prikken in Winsum is tot nader orde opgeschort. We willen niet meer dan twee patiënten in de wachtkamer hebben en dit is niet haalbaar bij het bloedprikken. Het spoed lab bevindt zich in Franeker aan het Want, iedere dag van 8:00 tot 10:00 uur of in Leeuwarden naast het MCL in het Ronald Mac Donald huis. MANDEGUOD 40
Het afhalen van de medicijnen vindt plaats tussen 16:00 en 17:00 uur. Een assistente reikt bij de voordeur de bestelling aan. De mensen staan in een rij met in achtneming van de 1,5 meter afstand. Zo stonden er al rijen tot aan de weg. Als een eigen bijdrage nodig is zit een rekening in het zakje. Bezorgen van medicijnen is op vrijdag, onze vaste bezorgers Wierenga en van der Kooi zijn even gestopt. Op verzoek kunnen ook op een andere dag medicijnen aan huis bezorgd worden. De schaarste aan middelen - niet alleen de persoonlijke beschermingsmiddelen - maar de geneesmiddelen is een volgend probleem waar we mee te maken gaan krijgen. Helaas zijn alle fabrikanten van geneesmiddelen in de afgelopen jaren verplaatst naar de zg. ‘lage lonen landen’, China en India zijn hiervan de grootste. Het inkoopbeleid is sinds de marktwerking in de zorg gericht op de laagste prijs voor geneesmiddelen; dus staat de Nederlandse zorg achteraan in de rij bij de aanschaf van hulp- en geneesmiddelen. Dit verklaart het tekort aan mondkapjes, schorten, handschoenen, slaapmiddelen, beademingsapparatuur enz. Overal zijn initiatieven om MONDKAPJES ZELF te MAKEN, het helpt altijd een beetje. Als een patiënt in de praktijk op het spreekuur komt is het soms raadzaam om een mondkapje te dragen en staat er alcohol om de handen te ontsmetten. Uiteraard schudden we geen handen. Het virus verspreidt zich via druppeltjes, maar valt na zo’n 60 cm naar beneden, het blijft dus niet ‘in de lucht’ hangen. Daarom zijn de voorschriften van 1,5 m en het reinigen van de handen zo belangrijk. Evenals het laten doorwaaien van de praktijk om het uur; en contactoppervlakken en deurklinken worden om de twee uur met alcohol schoongemaakt. Er is dus meer telefonisch besproken de afgelopen weken, ook door de praktijkondersteuners. Het kan zijn dat iemand die onverwacht toch aan de balie langskomt, onverrichterzake weggestuurd wordt. Misschien wel vervelend maar nu even een noodzakelijke maatregel. Wanneer u serieuze andere klachten heeft dan corona gerelateerde klachten TOCH de praktijk bellen. We willen niet een stuwmeer aan achterstallig onderhoud opbouwen; de zorg voor al onze patiënten staat bij ons hoog in het vaandel. Op de praktijk was er veel overleg en instructie naar het personeel toe. Dit is nu wat minder omdat de besmettingsgraad afgenomen is. In het noorden van Nederland zijn we op tijd begonnen de maatregelen van de overheid uit te voeren, misschien heeft dat ertoe geleid dat er in verhouding minder besmettingshaarden zijn. Dat is meer geluk dan wijsheid, al valt het wel op dat men hier heel gedisciplineerd is. En uiteraard beschikken we hier over ruimte. MANDEGUOD 41
zorgvuldig en met aandacht Dag en nacht bereikbaar T 0566 60 29 22 www.dejonguitvaartzorg.n .nl nl I www.dejonguitvaartzorg.nl MANDEGUOD 42
Met de andere praktijken in de huisartsengroep is er veel overleg geweest. Ook zijn er videovergaderingen of webinars, waarbij de laatste ontwikkelingen besproken worden. Het virus is zo nieuw dat er heel weinig over bekend is. Gelukkig zijn er in onze praktijken vooralsnog voldoende beschermingsmaterialen. Van alle kanten werden mondkapjes aangeboden, heel bijzonder dat iedereen zo meeleeft! Hulde ook aan ons personeel dat zich geweldig inzet; zij moeten deze periode inzetbaar blijven. Natuurlijk wel hun vakanties opnemen, maar niet te ver weg gaan! Nu de samenleving vrijwel tot stilstand komt en we pas op de plaats moeten maken, komen we met zijn allen een heel eind in de bestrijding van deze virusinfectie. Hopelijk resulteert dit snel in versoepeling van de maatregelen, zodat de scholen en hopelijk de horeca voorzichtig weer open kunnen gaan. Dit zal niet helemaal zonder beschermingsmiddelen kunnen, de mondkapjes blijven noodzakelijk voor een afstand binnen de 1,5 meter. Een zelfgemaakt kapje kan al een goede aanzet geven in bescherming van uzelf of een ander. Wat de openbare ruimte betreft heeft het dragen van een kapje geen zin, tenzij u weer binnen de grens van 1,5 m komt. Verdere ontwikkelingen: In de praktijk in Mantgum is een extra kamer gemaakt waar de doktersassistenten administratieve werkzaamheden kunnen doen, de dokters kunnen bijstaan en de telefoon kunnen opnemen. Het idee is dat de telefonische druk verdeeld kan worden over beide locaties. Voor het personeel in Mantgum is het plaatsje ingericht met wat tuinmeubelen, zodat zij buiten kunnen zitten tussen de middag. Nu maar hopen dat er betere tijden aanbreken en we alle ruimte weer kunnen benutten! Deze tekst is in de afgelopen weken geschreven; nu de lockdown zijn langste tijd gehad heeft kijken we vooruit en proberen we de gang van zaken weer op te pakken. Volgt u vooral de website om te kijken waar we staan. Tot een volgend bericht! Vanuit het doktershuis, Aukje Bergwerff MANDEGUOD 43
MANDEGUOD 44
Zaaien in Coronatijd Niet minder dan 27 kilometer BijenFlinterLint loopt er reeds door de voormalige gemeente Littenseradiel. Met in totaal 525 schoolkinderen werden de afgelopen jaren her en der in de gemeente bermen ingezaaid. En begin mei is daar weer een behoorlijk stuk bijgekomen. Door de crisis moesten wij het zonder hulp van de schoolkinderen doen. In duo’s gingen we aan de slag in bermen rond Mantgum, Húns, Hoptille en Hilaard. Uiteindelijk is het de bedoeling dat het lint loopt van Frijlân in Leeuwarden tot de Natuurontmoetingstuin in de Noorderhoek in Sneek. Namens het BFL, Anna Christien Piebenga MANDEGUOD 45
MANDEGUOD 46
Bloemenzee rondom het station in Mantgum Arriva en viltkunstenares Claudy Jongstra van Spannum willen graag de omgeving van het station in Mantgum veranderen in een bloemenzee, een lust voor het oog van de reizigers, goed voor insecten, bijen, vlinders en vogels. Om dit voor elkaar te krijgen hebben zij geld beschikbaar gesteld. Nu moeten er handen komen om het uit te voeren! De vraag is dus of er mensen zijn in Mantgum die het leuk vinden om één keer in te zaaien / te planten en daarna één keer in de veertien dagen voor deze ‘spoortuin’ te willen zorgen, voor zover nodig. Ook als je denkt er niks van af te weten, maar je bent wel nieuwsgierig, dan ben je van harte welkom. Ik kijk uit naar je aanmelding! Anna Christie Piebenga, 06 46 084 772, of info@piebenga.nl PS: Misschien dat door de maatregelen i.v.m. het Coronavirus het zaaien/planten niet een groepsgebeuren wordt, maar dat zien we tegen die tijd wel. MANDEGUOD 47
Collectief Particulier Opdrachtgeverschap (CPO) Mantgum 2.0 Nieuwsbrief nr. 6 | april 2020 Met deze nieuwsbrief in de Mandeguod informeren wij iedereen graag over de stand van zaken en de ontwikkelingen rond het CPO Mantgum 2.0. Het zijn bijzondere tijden waarin wij met zijn allen verkeren. Wij hopen dat iedereen gezond mag blijven. Binnen de richtlijnen proberen wij als bestuur door te werken aan de realisatie van onze plannen en zetten we vervolgstappen. Op dit moment werken wij aan het Beeld Kwaliteit Plan (BKP) en ontwerpbestemmingsplan (BP), samen met de deskundigen van AXON adviseurs, N0.0rdpeil en Bugel Hajema. De tips en adviezen van de bijeenkomst in de Wjukken in februari jl. proberen we hier zoveel mogelijk in mee te nemen. Daarnaast zijn wij druk bezig met het onderzoeken van de financiële haalbaarheid van het project. Daarbij hoort ook een indicatie van de grondprijs en bouwrijp maken. Dit bevindt zich in een afrondende fase en zullen wij binnenkort voorleggen aan de aangemelde belangstellenden voor het CPO plan. We werken, naast de communicatie in de Mandeguod, ook aan een website. Het CPO is voornemens om de planinformatie binnenkort te delen via deze website. Zodra de website online is zullen wij u hierover informeren. Naar aanleiding van de informatieavond in februari in de Wjukken zijn er door een aantal geïnteresseerden vragen gesteld t.a.v. de betekenis en de doelstellingen van een CPO. Deze onderscheiden zich op een aantal vlakken van ‘klassieke’ projectontwikkeling. Wij zetten een aantal kenmerken daarom nogmaals graag voor u uiteen: Collectief Particulier Opdrachtgeverschap (CPO) is een vorm van projectontwikkeling waarbij toekomstige bewoners gezamenlijk opdrachtgever zijn voor hun nieuwe buurt. De toekomstige bewoners treden in het projectontwikkelingsproces gezamenlijk als opdrachtgever op. Het CPO werkt hierbij namens al haar leden aan een collectief plan; één en ander binnen gestelde stedenbouwkundige randvoorwaarden. Wij proberen als bestuur de ontwikkelingskosten zo laag mogelijk te houden, zodat het voor een breed publiek van geïnteresseerden aantrekkelijk is. Dit is mogelijk opdat het CPO geen winstoogmerk heeft, niet met een project ontwikkelaar werkt en het bestuur uit vrijwilligers bestaat. MANDEGUOD 48
Kenmerken van een CPO Mantgum 2.0: • Het is een project van onderop, de Mienskip (initiatief vanuit het dorp en dorpsvisie); • Het collectieve belang gaat voor het individuele belang; • Het is een kans om de collectieve en individuele woonwensen samen te laten komen in één stedenbouwkundig ontwerp dat qua aard en schaal passend is bij het dorp; • Wij streven hierbij een hoog ambitieniveau na, we willen een buurt met een toegevoegde waarde creëren (zowel in programma, ruimtelijke kwaliteit als duurzaamheid); • De invloed op het totale proces (van initiatief tot en met de oplevering van het plan) en het eindresultaat is groot; • Leden dragen zelf gezamenlijk het financiële risico. Van alle leden wordt echter ook een inspanning verwacht: • Kennis, tijd, praktische uitvoering etc. • Door samen te bouwen aan een nieuwe buurt, ontstaat betrokkenheid onder de toekomstige bewoners en het dorp. • Door veel in eigen beheer en groepsgewijs aan te pakken, kunnen wij kosten reduceren. Op dit moment zijn er 21 enthousiaste belangstellenden voor het CPO. De belangstellenden komen voornamelijk uit Mantgum. Binnen deze groep is er interesse voor uiteenlopende mogelijkheden: seniorenwoningen, 2 onder 1 kapwoningen, gezinswoningen en een ‘kangoeroewoning’. Het plan biedt de mogelijkheid om deze woningen te realiseren. Spreekt het CPO-concept u aan en bent u geïnteresseerd in deelname, maar u heeft zich nog niet aangemeld als belangstellende, dan kunt u zich hiervoor nog opgeven bij het bestuur. Doe dit uiterlijk voor 8 juni 2020. Belangstellenden die zich na deze datum aanmelden zullen op een reservelijst worden geplaatst. Bij vragen kunt u contact opnemen met één van de bestuursleden. We staan u graag te woord. Hartelijke groet, namens het bestuur CPO Mantgum 2.0 Elmer de Wit (voorzitter) 06-25495705 Arjen Klaversma (secretaris) 06-20194208 Rein Veenstra (penningmeester) 06-83978861 Tjepko Jansen (algemeen bestuurslid) 058-2573681 MANDEGUOD 49
MANDEGUOD 50
Impressie van het schetsplan. MANDEGUOD 51
Met hart voor dieren, in het hart van Fryslân Voor spoedgevallen 24 u./7d. bereikbaar. Oedsmawei 13, 9001 ZJ GROU Tel. 0566 - 60 14 64 E-mail: info@dierenartsgrou.nl Websites: www.dierenartsgrou.nl en www.bistedokter.nl Telefonisch spreekuur: maandag t/m zaterdag van 8.00 - 9.30 u. Spreekuren gezelschapsdieren uitsluitend op afspraak! Balie geopend: Maandag t/m vrijdag: 8.00 – 18.00 u. en zaterdag: 8.00 – 9.30 u. MANDEGUOD 52
MANDEGUOD 53
Duorsum Mantgum. Eind maart zou de algemene ledenvergadering plaats vinden. Door het Coronavirus kon dit niet doorgaan. Ook het project “Duurzaamheid” op school ging niet door en zo kwam de feestelijke opening van de zonnedaken op school te vervallen. Zodra het kan wordt de ALV in de Wjukken georganiseerd. Wij weten nog niet wanneer en hoe wij beide projecten feestelijk onder de aandacht willen brengen van de inwoners van Mantgum e.o. Eerst maar even wachten op het “nieuwe normaal”. Beide zonneprojecten zijn volledig in bedrijf. De indruk bestaat dat de opbrengst van school iets hoger is dan die van Skillaerd. Er is nog enige ruimte om deel te nemen in het Zonnecollectief Gielguorde. Heeft u belangstelling, geef dit aan via info@duorsummantgum.frl. Op onze website kunt u alle informatie vinden over beide projecten. De productie van duurzame energie door burgercollectieven is in 2019 met bijna 70% toegenomen. Er is nu 119 MWp aan collectief zonvermogen en 193 MW aan collectieve wind in eigendom van energiecoöperaties, opgeteld genoeg stroom voor ruim 235.000 huishoudens. Op korte termijn staat een groei van nog minstens 70% op de planning. Het aantal lokale energiecoöperaties in Nederland is in 2019 toegenomen met 69 naar 582. Minstens 85.000 Nederlanders nemen deel aan de energietransitie via deze energiecoöperaties. Dat blijkt uit de vijfde Lokale Energie Monitor. Als voorbeeld van initiatieven van andere coöperaties twee (grote) projecten die bij ons in de buurt worden gerealiseerd: 1. Zonnepark Westeinde op het tracé van de oude rijksweg tussen Leeuwarden en Marssum wordt naar verwachting begin mei opgeleverd. Het park is op initiatief van de Energie Coöperatie Westeinde door Stichting Westeinde Energieneutraal gerealiseerd. De energiecoöperatie is opgericht voor de verduurzaming van de Leeuwarder wijken Westeinde en Valeriuskwartier (postcodegebied 8915). Het zonnepark heeft een vermogen van 2,9 MWp. De noordelijke energiemaatschappij Energie VanOns koopt de stroom in. De inkomsten daaruit komen volledig ten goede aan de wijken. De officiële opening van het park is, in verband met de Coronamaatregelen, uitgesteld naar vrijdag 9 oktober. 2. Aan de Drachtsterweg in Leeuwarden wordt momenteel gebouwd aan een zonnepark van 14 hectare. Het door EAM ontwikkelde zonnepark wordt in juni 2020 opgeleverd en gaat 12.000.000 kWh zonnestroom produceren. Dit is genoeg voor circa 3.500 huishoudens. Via de Energiecoöperatie van Goutum en Energie VanOns wordt de zonnestroom aan de inwoners uit de gemeente Leeuwarden verkocht. MANDEGUOD 54
Energie VanOns. Voor het tweede jaar op rij staat Energie VanOns bovenaan in de jaarlijkse stroom ranking! De Consumentenbond, Natuur & Milieu, Greenpeace en Wise onderzoeken jaarlijks de duurzaamheid van stroomleveranciers en beloont ons dit jaar met een gedeelde eerste plaats. We zijn bijzonder trots op deze erkenning als duurzame voorloper in groene energie. Samen met meer dan 100 bij ons aangesloten energiecoöperaties zullen we ons de komende jaren blijven inzetten om steeds meer Nederlanders te voorzien van échte duurzame energie. Lokaal opgewekt, lokaal afgenomen, lokaal geleverd door jullie eigen energiebedrijf. Onze energie wordt 100% duurzaam en lokaal opgewekt. Mensen in de buurt van onze coöperaties kopen de lokaal opgewekte groene energie via jullie eigen coöperatieve energiebedrijf ‘Energie VanOns’. We verkopen aan de basis niet op prijs maar klanten nemen dit wel mee in de overweging om over te stappen. Wij streven ernaar om met onze prijzen lager te zitten dan de grootste drie spelers op de energiemarkt, Eneco, Essent en Nuon. Dit lukt ons vaak maar niet altijd. Met name wanneer concurrenten stunten met hun tarieven. Wij kiezen er bewust voor om geen geld te investeren in oplossingen voor ‘snelle’ klantengroei door aanbiedingen te doen op vergelijkingswebsites (gaslicht.com en Independer). Klanten van Energie VanOns komen via de organische weg binnen, dus via de energiecoöperaties. Als je energie van Energie VanOns afneemt krijg je niet alleen 100% duurzaam en lokaal opgewekte energie maar je helpt ook mee aan een beter milieu. Per gezin besparen wij zo’n 3.300kg CO2 op jaarbasis. Samen met de energiecoöperaties werken wij hard aan de transitie naar duurzame energie. Wij vinden het ontzettend belangrijk om omwonenden van energiecoöperaties hierbij te betrekken en mee te laten genieten van de voordelen van lokaal opgewekte energie. Via de website van Duorsum Mantgum kunt u ook energie afnemen bij Energie VanOns. De opbrengst van uw deelname wordt voor 100% besteed aan het verduurzamen van ons dorp. Op de ALV kunt u ideeën hierover aangeven. Heeft u hulp nodig, neem gerust contact op met één van de bestuursleden of via info@duorsummantgum.frl. MANDEGUOD 55
MANDEGUOD 56
Het gezichtsbedrog van Wierum Op goede vrijdag gaan wij erop uit. Om de anderhalve meter coronamaatregel helemaal tot recht te laten komen kiezen wij een dunbevolkt gebied uit om te wandelen. Boven Ternaard de oude zeedijk op richting Wierum. We parkeren en lopen het pad omhoog de dijk op. Al gauw blijkt de strikte naleving van de maatregel op deze goede vrijdag niet echt van toepassing te zijn. Welgeteld 2 andere wandelaars lopen benedendijks vanuit tegengestelde richting en 1 jogger. Loop je boven op de dijk dan zie je in de verte de kerk van Wierum liggen. Loop je benedendijks dan zie je de kerk niet. Pas bij punt P (Pin 48) in de bocht zie je het bovenste deel van de kerktoren verschijnen. Loop je door dan zie je langzaam als bij een slow motion movie de Mariakerk opdoemen. Toen ik als grafisch vormgever in de jaren negentig de opdracht kreeg voor een boekomslag met als titel 'Geloofscrisis als gezichtsbedrog', stuitte ik op een zwart-wit foto van de Mariakerk van Wierum. De foto heb ik ergens in de jaren 80 gemaakt en afgedrukt toen ik lessen fotografie kreeg. Die kwam mij nu goed van pas. Omdat ik een niet plaatsgebonden afbeelding van een kerk wilde gebruiken, bewerkte ik de foto onherkenbaar zodat er een silhouet van over bleef. Door het beeld te spiegelen hoopte ik dat niemand het kerkje van Wierum zou herkennen. Het boek gaat niet over Wierum, en de meegestuurde achterflaptekst als inspiratiebron helemaal niet. Toen het boekje al op de markt was kreeg ik jaren later op een avond een telefoontje. Het was de schrijver in hoogst eigen persoon. Hij had een prangende vraag: ‘Was de gebruikte afbeelding op het omslag de kerk van Wierum?’ Ik bevestigde met 'Ja'. ‘En is de foto gespiegeld gebruikt?’ Ik antwoordde opnieuw met 'Ja'. Waarom deze vragen repliceerde ik? 'Wel,’ zei de schrijver, ‘ik heb een vriend in de stad Groningen wonen. Hij gaf mij een antwoord in de richting wat ik nu van u bevestigd heb gekregen.' Ik wenste hem nog een fijne avond toe. René Jokhan, Mantgum 10 april 2020 MANDEGUOD 57
MANDEGUOD 58
Opbrengst Amnesty Collecte. Begin maart is er voor Amnesty International gecollecteerd in Mantgum. De opbrengst was € 278,08. Mensenrechten vormen het fundament voor een menswaardig bestaan, juist in tijden van nood zoals nu met de coronapandemie. In mensenrechtenverdragen is vastgelegd wat staten wel en niet mogen doen om deze rechten te waarborgen. Volgens artikel 12 van het Internationaal Verdrag inzake Economische, Sociale en Culturele Rechten erkennen de deelnemende landen dat iedereen het recht heeft op ‘het genieten van de hoogst haalbare standaard van lichamelijke en geestelijke gezondheid’. Ook hebben staten de plicht om epidemische, endemische, beroepsmatige en andere ziekten te voorkomen, te behandelen en te bestrijden. Over deze harde verplichting kan niet worden onderhandeld. Mensenrechten en het coronavirus: hoe zit het? De coronapandemie grijpt diep in op de levens van mensen wereldwijd. Regeringen nemen vergaande maatregelen om mensen te beschermen tegen het coronavirus. Amnesty zet in deze verwarrende tijden haar werk onverminderd voort. Op de website van Amnesty kun je in het uitgebreide coronadossier alles lezen over het grote belang van mensenrechten tijdens de coronapandemie. Onderwerpen zijn o.a. extra zorg voor kwetsbare mensen, zo min mogelijk inperking van vrijheden, mensenrechten in een noodsituatie, het coronavirus en gedetineerden, bijzondere aandacht nodig voor vrouwen, digitale technologie & privacy en corona en het recht op informatie. https://www.amnesty.nl/wat-we-doen/campagnes/mensenrechten-en-corona Mensenrechten en het coronavirus: wat kan jij doen? Heb jij even wat meer tijd om handen? Doe dan mee aan een van onze acties. Dit kun je doen: - kijk op de website welke schrijfacties er zijn en schrijf een brief - activisten een inspirerend kaartje sturen - een petitie tekenen - online minicolleges van 10 minuten volgen over mensenrechten - lees een artikel van het blad Wordt Vervolgd Suzan Rienstra MANDEGUOD 59
MANDEGUOD 60
Mark Rutte Wist je dat Mark Rutte de hele koningsdag op de IC heeft gelegen? Bij ons op de praktijk? Mark Rutte is een jonge vrijgezelle Beagle van amper een half jaar. Op 27 april was hij plots zo ziek als een hond. Een grote bobbel in zijn buik verklapte dat daar iets niet in de haak was en in overleg met de eigenaar besloot ik tot een ‘kijkoperatie’. De naamgenoot van onze Minister President moest wel aan het infuus, maar gelukkig hoefde hij niet aan de beademing… Hij was niet meer dan een hoopje ellende, die kleine Mark Rutte op deze meest bijzondere Koningsdag ooit: stralend weer, (bijna) iedereen vrij, maar desondanks mocht er absoluut geen feest in het openbaar worden gevierd wegens de heersende coronaproblematiek. Ik twijfelde eerst erg. Voelde overduidelijk een verdikking in zijn buikje, maar de Beagle vertoonde geen maagdarmklachten: hij braakte niet, noch had ie diarree; zelfs geen koorts. Bovendien kon Mark eigenlijk niets raars opgevreten hebben. Dus nam ik eerst bloed om andere zaken uit te sluiten. Het bloedbeeld was niet afwijkend. Een uur later belde de eigenaar opnieuw: alle voedsel dat werd toegediend kwam er onherroepelijk weer uit. Dan kun je verder onderzoek doen in de vorm van röntgenfoto’s of echografie, maar gewoon het buikje open maken en domweg een kijkje nemen was de kortste klap in dit geval. Blij dat het baasje daarmee heeft ingestemd, want operatief ingrijpen was achteraf levensreddend. Ik belde mijn eega en samen brachten we de naamgenoot van onze premier onder zeil en maakten hem gereed voor de ingreep. We troffen een ‘invaginatie’ aan, dat zoveel wil zeggen dat de dunne darm in zichzelf was gekropen. En door de darmwand heen voelde ik een lange dunne draadachtige toestand. Ik kon redelijk gemakkelijk de darm terug masseren en vervolgens die ‘draad’ volgen tot in de maag. Voorzichtigheid was geboden, want het tussenliggende deel van de twaalfvingerige darm is kwetsbaar: daar huist namelijk ook de alvleesklier. Het andere uiteinde van de draad richting de dikke darm was iets verdikt, maar wilde wel terug richting de maag. Via een klein gaatje in de maagwand greep ik met een tang de draad en trok deze langzaam tevoorschijn. Er leek geen eind aan die vreselijk stinkende massa te komen. Ik denk dat het geheel wel 75 cm MANDEGUOD 61
MANDEGUOD 62
lang was! Het zag er volgens mijn vrouw uit als een gestroopte paling. Achteraf is het waarschijnlijk een afgekloven stuk touw geweest. Achtereenvolgens werden het maagje en de buikwand weer netjes gesloten en onderwijl herstelde een infuus de vochtbalans. We legden het hondje in de recovery en togen naar huis voor een lekkere tompouce… Een paar uurtjes later trof ik een redelijk helder patiëntje aan dat al wilde drinken. En ’s avonds om tien uur stond kleine Mark Rutte me kwispelend op te wachten! Ik belde zijn baas en met speciale dieetvoorschriften mocht ie naar huis. De volgende dag ontving ik een blije app dat onze patiënt het heel goed maakte. Nog diezelfde dag kreeg ik toestemming om Mark op Facebook te zetten met dit merkwaardige verhaal. En vertoont de naamgenoot op de foto niet een treffende gelijkenis met onze premier? Kijk eens naar die hondstrouwe oogjes… © April 2020 menno@bistedokter.nl MANDEGUOD 63
Colofon Afmetingen advertenties hele pagina halve pagina kwart pagina staand kwart pagina liggend 180 x 128 mm 128 x 87,5 mm 87,5 x 61,5 mm 128 x 41,25 mm Iedere advertentie heeft standaard een rand, tenzij het design van de advertentie dit niet toelaat. Aanleveren advertenties en afbeeldingen Aanleveren van een advertentie kan in elk gewenst grafisch formaat zoals bijvoorbeeld BMP, TIFF, JPG, JPEG, PNG, etc. Aanleveren van een advertentie in WORD is ook mogelijk. U loopt dan wel de kans dat er afwijkingen optreden, met name in de fonttypes en fontgrootte. Mandeguod is een uitgave van Doarpsmienskip Mantgum en verschijnt 11 keer per jaar. Doarpsmienskip Mantgum Sipke Dijkstra, voorzitter. Ewoud Westrik, secretaris. Bert van der Weide, penningmeester. E-mail: doarpsmienskip@mantgum.com Website: www.mantgum.com Redactie Mandeguod Vacature hoofdredacteur, Lys Scarse eindredacteur, Maaike Kuipers redacteur, Diny de Vries redacteur, Frits Sieperda vormgever Financieel beheer Hotze Bonnema, penningmeester. Bankrek. Mandeguod: NL77 INGB 0005 0727 04 Verslaggever Siebolt Dijkstra korrektor Fryske teksten, Verspreiding Yme en Ary Meintema coördinatie. Verspreiding door veel vrijwilligers uit Mantgum. Druk: CSLdigitaal Tarieven Mandeguod Jaaradvertentie (binnenwerk) Hele pagina Halve pagina Kwart pagina e 160,00 e 85,00 e 47,50 www.mantgum.com Eenmalige advertentie (alleen binnenwerk) Hele pagina Halve pagina Kwart pagina e 27,50 e 15,00 e 11,00 Verenigingsmededelingen (alleen binnenwerk) Jaarbijdrage e 30,00 Oplage: 505 exemplaren. Inleveren kopij, uiterlijk de 14e van elke maand mandeguod@gmail.com. Algemeen Politie Service Centrum (0900) 88 44 © MANDEGUOD Overname van artikelen en foto’s alleen na verkregen schriftelijke toestemming van de redactie van Mandeguod. MANDEGUOD 64 In uw mail met de bijdrage(n) dient u - voor eventuele vragen - uw naam, adres en telefoonnummer te vermelden. De bijdrage moet - tenminste - voorzien zijn van de naam van de afzender. De redactie behoudt zich het recht voor om uw tekst te redigeren, zo nodig in te korten of om uw bijdrage(n) eventueel niet te plaatsen. De redactie is niet verantwoordelijk voor de inhoud van stukken die zijn geschreven door niet-redactieleden. Tevens dient u zich er rekenschap van te geven dat Mandeguod ook in pdf-formaat op www.mantgum. com geplaatst wordt. e-mailadres mandeguod@gmail.com
1 Online Touch