0

LOCATIES Nederland 2018 | 2019

Tailormade logistiek voor de foodindustrie Borghese Logistics is gespecialiseerd in distributiecentra voor de foodindustrie. Ambient, gekoeld of vries? Wij realiseren alle soorten temperatuur gecontroleerde distributiecentra, o.a. voor HelloFresh, Cargill en Albert Heijn. Nederland is onze hotspot! www.borgheselogistics.nl

Voorwoord De FOOD-locaties van Nederland Beste lezer, Er bestaat steeds meer behoeft om kennis, onderzoek en innovaties te delen in de Nederlandse food-sector om tot een duurzame voedsel keten te komen. Economische activiteiten, werkgelegenheid en vestigingslocaties zijn van essentieel belang en moeten elkaar goed aanvullen! Dit magazine (print & online) is een communicatieplaform tussen de food- industrie, overheden en vastgoedprofessionals. Met name specifieke vestigingslocaties voor de food-industrie worden hierin behandeld, maar ook visie en beleid van de overheid, kennisinstituten, branche- en belangen organisaties. Zie in deze uitgave 35 Agrifood locaties! De lezers van dit magazine zijn de directieleden van de food-verwerkende en producerende industrie, toeleveranciers, groothandels, retailbedrijven, logistieke bedrijven, overheden, kennisinstituten, branche- en belangen organistaties en vastgoedprofessionals. Ook online worden de onderwerpen gedeeld via linkedin (ruim 5.000 volgers) en jagermedia.nl Gaat u ons ook volgen? Arthur Jager uitgever/directeur FOOD Locaties 2018/2019 - 3

Deelnemers in deze uitgave www.adst.nl www.borgheselogistics.nl www.rabobank.nl/food www.laarberg.nl www.unibouw.eu www.rewin.nl www.dc-dinteloord.nl www.nvm.nl www.heembouw.nl www.frigoconsulting.com www.vanberlo.com www.cierarchitecten.nl www.barneveld.nl www.poultryexpertisecentre.nl www.heras.nl www.ruysvloeren.nl www.agrifoodcapital.nl www.conferm.nl www.spieringslogistics.nl www.laarakker.com www.vijfsterrenlogistiek.nl www.meierijstad.nl www.devriesverburg.nl www.waylandrealestate.nl LOCATIES Nederland 2018 | 2019 Magazine FOOD Locaties Nederland Jaargang 2018 / 2019 Redactie en advertentie-exploitatie Jager Media D.A. Arthur Jager Postbus 2711 7301 EE Apeldoorn T 0571 - 29 24 27 M 06 - 223 91 776 E arthur@jagermedia.nl 4 Journalisten Hanny van Eerden, Pieter Pulleman, Caspar van Loo www.jagermedia.nl Magazine FOOD Locaties Nederland Communicatieplatform voor de foodindustrie, overheden en vastgoedprofessionals Social Media Team - Blending Media - Monique Jager Vormgeving Studio Transparant Fotografie Jager Media Het magazine FOOD Locaties Nederland wordt duurzaam geproduceerd.

Magazine FOOD Locaties Nederland LOCATIES Nederland 2018 | 2019 6 Coverpresentaties: Aan de Stegge Twello, ‘Gespecialiseerd in het bouwproces voor de voedingsindustrie’ 10 26 inhoud 28 Barneveld, ‘Koplopen in high-tech farming’ 32 Ruys Vloeren, ‘Vaste grond voor de natte voedselindustrie’ 34 Protix / Agrifood Capital 10 Rabobank, ‘Duurzame stimulansen voor economische groei’ 14 Unibouw: bouwspecialist in de foodbranche 16 Rewin West-Brabant, ‘Biobased economy West-Brabant: the base to be’ 20 Heembouw, ‘Location Intelligence vindt de plek waar mensen willen zijn’ 22 Frigo Consulting,’ Een paar verfrissende feiten uit de wereld van de koudetechniek 24 Van Berlo, experts in funderingen en bedrijfsvloeren 26 CIER Architecten, ‘Van integraal gebouwontwerp tot en met ingebruikname’ 44 38 SMART HUB ’s-Hertogenbosch, ‘Handige ‘bijkeuken’ voor Brabantse FOOD industrie 42 Three-Sixty: Hét landelijk centrum tegen voedselverspilling ligt in Meierijstad 44 Agrifood regio’s in Nederland FOOD Locaties 2018/2019 - 5

Grip op ‘n efficiënt bouwproces Bedrijfsgebouwen in de voedingsindustrie moeten aan tal van hoge eisen voldoen. Dat vraagt bij de bouwer niet alleen om vergaand inzicht in de individuele bedrijfsvoeringen, maar ook om specifieke kennis en ervaring in een gedegen, complete aanpak met een haalbaar resultaat. Wie bij huisvestingsplannen voor nieuwbouw, uitbreiding, samenvoeging of renovatie vanaf het begin met Aan de Stegge Twello aan tafel gaat, is daarvan verzekerd en heeft grip op een efficiënt bouwproces. Specialisatie foodsector Aan de Stegge Twello is een flexibel georganiseerd bouwbedrijf met een specialisatie in het samen met opdrachtgevers binnen de foodsector engineeren en realiseren van nieuwbouw, uitbreiding, samenvoeging en renovatie. De aanpak garandeert helder inzicht bij alle betrokkenen en een optimale werkwijze met vooraf vastgelegde efficiencyslagen binnen complexe projecten.

Goede voorbereiding bespaart tijd, haalt perfectie dichterbij en verandert werkdruk in een positieve uitstraling. B ouwplannen in de voedingsindustrie vormen een complexe materie, maar zijn wel degelijk goed te realiseren binnen de hiervoor gestelde periode en het gereserveerde budget. Dat stelt Marco van der Laan, directeur van Aan de Stegge Twello. “Wij bouwen met grote regelmaat voor productie- en logistieke bedrijven en voor groothandelaren,” zegt hij. “Het te volgen traject voor opdrachtgevers in de AGF en vleesen visverwerking heeft voor ons geen geheimen meer. Tegelijkertijd vrijwaren we de klant van - negatieve - verrassingen. Bij ons zijn geen kosten voor meerwerk te verwachten. De grondslag daarvoor ligt in het vroegtijdig aan de bel trekken voor de organisatie en het vastleggen van afspraken. Wij staan voor een resultaatgerichte, geïntegreerde aanpak via een heldere methode. In nauwe samenwerking met de opdrachtgever betrekken Bas te Riele en Marco van der Laan Sleegers FOOD Locaties 2018/2019 - 7

Postuma, IJsselmuiden Hutten Traditional Beef, Heeten we in het beginstadium ook de meest geëigende architect en beste leveranciers en andere specialisten bij de projectplannen. Dat werkt een stuk plezieriger voor alle partijen. Goede voorbereiding bespaart tijd, haalt perfectie dichterbij en verandert werkdruk in een positieve uitstraling. Wie alles pragmatisch afstemt, kan heel snel binnen het gegeven budget schakelen. Zo kan, ook bij complexiteit, een definitief ontwerp binnen vier maanden zijn afgerond en de omgevingsvergunning zijn ingediend.” Het bouwbedrijf heeft al een aanzienlijk aantal succesvolle projecten voor het MKB tot en met grootbedrijven in deze sector op haar naam staan. Geïntegreerde aanpak “Zonder een geïntegreerde aanpak is het niet mogelijk om een huisvestingsproject voor honderd procent vast te leggen en meerwerk te vermijden,” bevestigt Bas te Riele, commercieel projectmanager en voedingsindustriespecialist van Aan de Stegge Twello. “Dat zie je regelmatig bij aanbestedingen, waarbij initieel de lage prijs van belang is - al blijkt gaandeweg dat de kosten toch onvoorzien oplopen, omdat veel vooraf nog niet duidelijk kon worden bepaald of omschreven en niet alle meewerkende partijen vanaf het begin bij de plannen zijn betrokken. Deze gang van zaken staat een kosten en tijd besparende planning in de weg. Wij vragen daarom alle disciplines direct om hun eigen inbreng en het daarbij behorende tijdspad. Daarvóór bespreken we met de opdrachtgever en zijn technische dienst het volledige programma van eisen (PvE), waaraan het project moet voldoen. Vrijwel geen enkele opdrachtgever is, hoe concreet de bouwplannen ook zijn, tot in details bekend met de oplossingen voor zo’n vraagstuk. Wij kennen de markt, kunnen met de ondernemers in hun eigen vakjargon overleggen en processen tegen het licht houden en helpen versnellen. Ook zijn we bekend met de regelgeving in kwestie en worden we op dat gebied voortdurend bijgeschoold.” Om te komen tot een geïntegreerde aanpak in de foodsector 8 ontwikkelde Te Riele, op basis van decennialange kennis en ervaring, een functionele tool. Heldere tool Gebouwen in de foodsector vragen conform de hygiënewetgeving om speciale, soms kostbare installaties en toekomstbestendige voedselveilige vloeren, aansluitingen, wanden en plafonds. Te Riele: “Dat geheel nemen we stap voor stap mee via onze tool, die nieuwsgierigheid wekt en zo’n 300 punten omvat. Tijdens en na het doorlopen daarvan verschaft deze tool, zowel de opdrachtgever als ons en de in de schakelen disciplines, optimale helderheid. Op basis van onze ervaring kunnen we de opdrachtgever helpen bij het maken van de juiste keuzen binnen het traject. Regelmatig maken onze ambassadeurs in de foodsector daarvan deel uit; zij kunnen hun Recente referentieprojecten - Het nieuwe bedrijfspand van Euroma in Zwolle. - De nieuwbouw van vleesverwerker Ameco in Apeldoorn. - Het nieuwe onderkomen van Hems/ Fortuna Vlees B.V. in Oss. - Een nieuw gebouw voor knoflook- en kruidenspecialist Bresc in Werkendam. - Vernieuwing en uitbreiding voor chocoladeproducent Delicia in Tilburg. - Het bouwproject voor Hutten Traditional Beef in Heeten. - Bedrijfspand Postuma AGF in IJsselmuiden. Euroma, Zwolle

Bresc, Werkendam Ameco, Apeldoorn Gezamenlijk besparen op kosten en tijd ervaringen met de gebouwopzet delen. Naast het PvE vormen zij vaak een belangrijk stuurmiddel in wat de opdrachtgever wel of juist niet wil doorvoeren.” Aan de Stegge biedt opdrachtgevers hiermee een scherp en volledig open samenwerkingstraject en dé onderbouwing van het best mogelijke ontwerp, inclusief de ideale routing in het nieuwe gebouw, mét eventuele groei- of krimpscenario’s in het vooruitzicht. “Die transparantie oogst waardering en schept vertrouwen,” zeggen Van der Laan en Te Riele. “Dat is absoluut noodzakelijk. Het gaat bij zulke projecten om forse investeringen, die variëren van zo’n 2 tot 35 miljoen euro. Zo krijgen de opdrachtgever en wij grip op het bouwproces en kunnen we samen met alle disciplines een optimaal huisvestingsresultaat behalen.” ¢ Delicia, Tilburg Meer informatie: Aan de Stegge Twello Marco van der Laan, directeur mvl@adst.nl Bas te Riele, commercieel projectmanager Food btr@adst.nl Hietweideweg 14, 7391 XX Twello 0571 – 277 331 www.adst.nl Hems/Fortuna, Oss FOOD Locaties 2018/2019 - 9

‘Duurzame stimulansen voor economische groei’ De Nederlandse agrifood sector heeft, qua zowel productie, als innovaties en logistieke dienstverlening, (inter)nationaal gezien enorme potentie. Dat zegt Martijn Rol, sectorspecialist Food van de Rabobank. Hij stelt dan ook graag vanuit die rol financiering, brede kennis en een omvangrijk netwerk ter beschikking om de vele perspectieven in de markt optimaal te benutten. W 10 ie kansen wil pakken, snel wil groeien en innovaties wil ontwikkelen hoeft daartoe niet alle middelen in huis te hebben. De Rabobank kan zowel de sector als individuele ondernemers bijstaan, op weg helpen, blijvend begeleiden en een doorbraak creëren, daar waar stagnatie dreigt. “Wij willen niet alleen stimulansen bieden voor economische groei, maar ook bijdragen aan oplossingen voor de wereldwijde voedselproblematiek,” zegt Rabobank sectorspecialist Food Martijn Rol. “Op basis van onze belangrijkste pijlers, financiering, kennis en het bieden van een internationaal netwerk, zijn wij in staat om vooruitstrevende inzichten en proefondervindelijke resultaten te delen en barrières te helpen doorbreken.” Sector ondersteuning De Rabobank ondersteunt de agrifood sector niet alleen in Nederland, maar in vele landen van China tot de VS. Rol: “Daar kunnen ondernemers binnen de gehele voedselketen hun voordeel mee doen. Onze cliënten variëren van het MKB tot multinationals. Ook houden we ons bezig met de financiering van ‘startups’ en uiteenlopende innovaties. Dat is spannend en niet eenvoudig, want

Internationaal actief De Rabobank is internationaal gezien de grootste bank op het gebied van agrifood en actief in ruim veertig landen. In Nederland kunnen zowel bedrijven en organisaties, als consumenten zaken doen met de ‘all finance bank’ Rabobank. In het buitenland is er alleen de specialisatie in agrifood en bedient de bank de gehele voedselketen binnen de bedrijfskolom van ‘boer tot bord’. Omdat de Rabobank geen beursgenoteerd bedrijf is, maar een coöperatie, kan de bank zich zonder druk van aandeelhouders toeleggen op toegevoegde waarden. De bank ziet het als haar rol in de maatschappij om zo met name de agrifood sector maximaal te ondersteunen. Financiering, kennis en een mondiaal netwerk de aanlooptijd is in deze meestal een kwestie van jaren, terwijl het voor ons pas interessant wordt als er een verdienmodel ontstaat. We werken samen met tal van relevante stakeholders waaronder bijvoorbeeld de VN en het WNF. Wij willen met hen bijdragen aan een duurzame voedselketen, duurzaam vastgoed, biodiversiteit, het stimuleren van alternatieve energiebronnen, het bevorderen van dierenwelzijn, het tegengaan van voedselverspilling en het verbeteren van de landbouw in onder meer ontwikkelingslanden. Wij doen dit vanuit een intrinsieke motivatie, want we willen ook op de lange termijn de agrifood sector bedienen.” De factor arbeid vormt eveneens een belangrijk element in dit geheel, volgens Rol. “We signaleren veel druk bij agrariërs om tegen scherpe prijzen steeds betere producten te leveren,” zegt hij. “Duurzaamheid heeft ook alles te maken met een eerlijke keten. We ervaren het als onze missie om daarin als bank aan bij te dragen.” De Rabobank kan bogen op veel kennis en ervaring binnen de FOOD Locaties 2018/2019 - 11 sector. De specialisatie in agrifood houdt bovendien in dat wereldwijd zo’n negentig Rabobank analisten continu aan de slag zijn met data op het gebied van vlees, vis, versfood, ‘processed food’ en dranken. Rol: “Ook bieden we een netwerk; we organiseren onder andere events en handelsmissies en we koppelen bedrijven onderling. Daarnaast hebben we een mondiaal platform: Global Farmers. Deze ‘online community’ kan elkaar allerlei oplossingen aan de hand doen - digitaal en persoonlijk. Zo kan een Nederlandse agrariër snel en gemakkelijk leren van Martijn Rol Bijdragen aan oplossingen voor de wereldwijde voedselproblematiek

RUIMTE VOOR AGRO EN FOOD Almelo Apeldoor Zutphen Haaksbergen Groenlo Doetinchem Arnhem Lichtenvoorde Stadtlohn Gronau Hengelo Enschede Bedrijvenpark Laarberg in de Oost Achterhoek biedt volop mogelijkheden voor bedrijven in de Agro-Foodsector. Gelegen in een agrarische regio en snelle verbindingen met de rest van Nederland en Duitsland. MEER INFORMATIE | E INFO@LAARBERG.NL | T 0544 76 00 00 12 KIJK OOK OP WWW.LAARBERG.NL

een Australische agrariër, die voor eenzelfde vraagstuk al onderzoek verrichtte en voorbeelden kan geven van behaalde resultaten, en andersom.” Clustering De mondiaal groeiende vraag naar hoogwaardig voedsel is op zich goed voor Nederland, volgens Rol. “Ons land is groot in productie, import, export en doorvoer,” zegt hij. “We hebben een op alle gebied uitstekend logistiek stelsel en daarmee bekendheid opgebouwd. We verwachten dan ook in Nederland een groeiende concentratie van foodbedrijven. Daarover zijn wij positief, want deze bedrijven kunnen elkaar versterken en Nederland een goede internationale marktpositie verschaffen. De regio Venlo is daarvan al een voorbeeld met de succesvolle clustering van versfood en AGF. Dat is goed voor de sector en ons land, maar ook voor verdere ontwikkelingen. Ook Regio FoodValley met Wageningen University & Research (WUR) geldt inmiddels als één van de beste en meest innovatieve clusters ter wereld. Zo’n cluster laat duidelijk zien dat je innoveren niet alleen kunt.” Naar buitenlandse begrippen vormt Nederland één grote cluster. “Amerikaanse bedrijven, maar ook andere internationale ondernemingen vestigen zich al in de ‘greenports’,” bevestigt Rol. “Zij komen af op de vitale distributiecentra en ontwikkelpunten voor food. We hebben absoluut internationale aantrekkingskracht. We weten steeds beter hoe we moeten samenwerken en welke duurzame stimulansen we moeten bieden voor economische groei. Multinationals willen hier synergie bereiken.” Investeringstrends “De investeringen in steeds grotere en hogere warehouses, maar ook in vergaande automatisering zijn opvallend,” vervolgt Rol. “De verwerkende industrie steekt daarnaast veel tijd en resources in de ontwikkeling van producten met een hoge toegevoegde waarde vooral voor de sterk groeiende Aziatische markt, zoals bijvoorOorsprong Voor de voedselketen is de Rabobank van oudsher een belangrijke bank. De bank is ontstaan in de 19e eeuw, toen agrariërs, die moeilijk aan geld konden komen, daartoe zijn gaan samenwerken. De Coöperatieve Centrale RaiffeisenBoerenleenbank bood hen een toekomst en vormt de basis van de huidige Rabobank. beeld melkpoeder voor zuigelingen. Tenslotte zien wij een sterke groei in de markt van ‘contract manufacturing’. Producenten van A-merken besteden hun productie uit aan gespecialiseerde ‘private label’ producenten en specialiseren zelf in datgene waar zij goed in zijn: marketing en productontwikkeling. Zo zien wij toenemende specialisatie in de keten.” Rol signaleert ook kleinschalige investeringen: “In diverse grote steden en vooral rond onderwijsinstellingen neemt het aantal ‘startups’ en incubatorprogramma’s toe. Hieraan is momenteel veel behoefte en de dynamiek die hier uitkomt is niet gering. Grote foodbedrijven zijn steeds op zoek naar verbeteringen en vernieuwingen. ‘Startups’ kunnen voor vraagstukken vaak relatief snel innovatieve oplossingen creëren, die grote bedrijven graag adopteren,” aldus Rol. ¢ Meer informatie: Rabobank Nederland Martijn Rol, sectorspecialist Food martijn.rol@rabobank.nl Croeselaan 18, 3521 CB Utrecht 030 - 216 5990 / 06 - 1057 6281 www.rabobank.nl/food FOOD Locaties 2018/2019 - 13

Unibouw: bouwspecialist in de foodbranche Door ruime ervaring in het adviseren, begeleiden en managen van huisvestingsvraagstukken weet Unibouw wat de meest optimale oplossing voor de opdrachtgever is. Door middel van een heldere werkwijze wordt het project compleet integraal behandeld; vanaf initiatie, analyseren, het vinden van bouwgrond, engineeren en realiseren tot het financieren van een bedrijfspand. Middels deze werkwijze stellen we ons op als kennisen adviespartner, niet alleen als bouwer. We zien de bedrijfsactiviteiten en -processen als leidraad voor het ontwerp en vervolgens wordt hier het bedrijfspand omheen gebouwd. Unibouw heeft onder andere veel ervaring met projecten in de foodbranche. Dankzij de samenwerking met de portal www.bouwgrondvinden.nl kunnen we daarbij ook optimale locaties in kaart brengen. Hierdoor wordt het principe van one-stop-shopping aangeboden. FrieslandCampina In opdracht van Next Level Development hebben we afgelopen jaar in Meppel een nieuw logistiek centrum voor FrieslandCampina gebouwd. Dit project is onlangs opgeleverd. In het logistiek centrum vinden de op- en overslagactiviteiten van zuivelproducten plaats die in fabrieken in de regio worden geproduceerd. Voedselveiligheid is key geweest bij het bouwen van het logistiek centrum en daarom voldoet het pand aan de laatste HACCPeisen. Om een optimaal opslagregime voor het product van FrieslandCampina te realiseren in een gecontroleerde omgeving is er een temperatuurgeregelde eenheid. Daarnaast zijn er separate opslagcompartimenten gerealiseerd en is er veel aandacht besteed aan het creëren van een veilige en schone werkomgeving voor de bedrijfsactiviteiten van FrieslandCampina. Janco van Plaats Meppel Warehouse Kantoor 31.000 m² 600 m² de Graaf, Project Manager Developments bij Next Level Development, zegt over het traject: “Door een directe manier van communiceren en een pragmatische manier van handelen met opdrachtgevers en andere belanghebbenden hebben we er gezamenlijk in een kort tijdsbestek iets moois van kunnen maken!” BIO-Center ZANN Momenteel realiseren we een bedrijfspand voor BIO-Center ZANN in Berkel en Rodenrijs. BIO-Center ZANN distribueert biologische groente, fruit en bloemen tot voor kort vooral naar het buitenland, maar na deze nieuwbouw komt de wens Nederland te beleveren ook in zicht. Groente en fruit zijn stuk voor stuk kwetsbare producten waarbij een voedselveilige omgeving van belang is. De gehele bedrijfshal is geconditioneerd en er zijn koelcellen geplaatst met een temperatuur tussen de 0 en 4 graden. Voedselveiligheid is ook terug te zien in het materiaalgebruik. Zo maken we gebruik van een non-contact foodsafe coating op zowel de binnenzijde van de sandwich gevelpanelen als op de koelcelpanelen. Uiteraard wordt er voldaan aan de laatste HACCP eisen. Als biologisch bedrijf plaatst BIO-Center Plaats Berkel en Rodenrijs Bedrijfshal Kantoor 3.500 m² 475 m² 14

ZANN zonnepanelen op het dak, maakt het gebruik van een warmtepomp en heeft zij voor de gevelbekleding van het kantoor de voorkeur gegeven aan Resysta panelen. Resysta bestaat uit 60% rijstvlies, 22% zout en 18% minerale oliën en is een duurzame vervanging van hout. Tuinderij Vers Recent hebben we een uitbreiding opgeleverd voor Tuinderij Vers, wat de teller inmiddels op 7 projecten voor Tuinderij Vers zet. Al sinds 1993 zijn wij een vaste partner van Tuinderij Vers, mede door onze ervaring in de foodindustrie. Tuinderij Vers is een modern groenteverwerkingsbedrijf, gespecialiseerd in het snijden, mengen en verpakken van groenten en fruit tot kant en klare en panklare producten. Tuinderij Vers levert maatwerk, waarbij vers en kwaliteit leidend zijn. Dat vertaalt zich weer door in het bedrijfspand. Hygiëne is bij uitstek de belangrijkste pijler. Edwin Noordermeer, directeur Tuinderij Vers, zegt dan ook: “Het bouwsysteem van Unibouw leent zich goed voor de voedselbranche, waar hygiënisch werken belangrijk is.” De laatste uitbreiding diende gerealiseerd te worden volgens de IFS- en BRC richtlijnen. Dat wil zeggen dat voedselveiligheid hoog in het vaandel staat. Zo wordt een hygiënische omgeving gecreëerd. Plaats Brielle Bedrijfshal Kantoor 2.640 m² 330 m² Bouwgrondvinden.nl Door middel van de portal Bouwgrondvinden.nl kunnen we zorgen voor een optimale food-locatie. Bouwgrondvinden.nl heeft talloze bouwkavels inzichtelijk, met bijbehorende data zoals bereikbaarheid, opleidingsniveau en beschikbaarheid van geschikt personeel, op onder andere Agro Food gerelateerde bedrijventerreinen. In onderstaande kaart hebben we aangegeven waar de Food- en Agroclusters zich bevinden in Nederland en welke plaatsen binnen deze clusters vallen. Bouwgrondvinden.nl is hét platform voor het vinden, kopen en verkopen van bouwgrond voor bedrijfsmatig vastgoed. Niet alleen als zoeker kunt u hier dus terecht, ook als aanbieder van grond. Bouwgrondvinden.nl is de schakel tussen vrager en aanbieder. Bovendien worden er regelmatig marktontwikkelingen gepubliceerd die betrekking hebben op bouwgrond voor bedrijfsmatig vastgoed. Bent u op zoek naar een geschikte bedrijfslocatie of wilt u bouwgrond verkopen? Bezoek dan zeker eens de website www.bouwgrondvinden.nl of bel naar 0492-338017. EWN Eierencentrale Ook voor EWN Eierencentrale zijn we momenteel voor de tweede keer aan het bouwen. EWN is een eierenpakstation en eierengroothandel in verse eieren. In totaal realiseerden we voor EWN 6.900 m² bedrijfspand, geschikt voor de op- en overslag van verse eieren. EWN is gevestigd in Barneveld, de ‘kippenhoofdstad’ van Nederland. Plaats Barneveld Bedrijfshal Kantoor 6.900 m² 380 m² Focusgebieden Agro Food in Nederland Dairy Valley Leeuwarden, Smallingerland, Súdwest-Fryslân, Heerenveen Greenport Noord Holland Noord Foodcluster Rotterdam Rotterdam, Westland, Oostland, Midden-Delfland, Barendrecht, Voorne-Putten, Hoeksche Waard, GoereeOverflakkee Greenport West-Holland Flevo Food Almere, Lelystad, Dronten, Emmeloord, Urk, Zeewolde Food Valley Barneveld, Ede, Nijkerk, Renswoude, Rhenen, Scherpenzeel, Veenendaal, Wageningen Agrifood Capital ’s-Hertogenbosch, Vught, Boxmeer, Veghel, Meierijstad Food Delta Zeeland O.a. Middelburg, Terneuzen, Vlissingen, Goes, Zierikzee Greenport Venlo Fred Eggenhuizen Salesmanager Unibouw Martijn van Deursen Adviseur bedrijvenlocaties Bouwgrondvinden.nl Unibouw BV Postbus 36, 5420 AA Gemert T 0492-338010 E info@unibouw.eu W www.unibouw.eu www. linkedin.com/company/ unibouw www.twitter.com/unibouw www.facebook.com/unibouw Bouwgrondvinden.nl Postbus 36, 5420 AA Gemert T 0492-338017 E info@bouwgrondvinden.nl W www.bouwgrondvinden.nl www. linkedin.com/company/ bouwgrondvinden.nl www.twitter.com/bouwgrondvinden www.facebook.com/bouwgrondvinden.nl FOOD Locaties 2018/2019 - 15

Biobased economy West-Brabant: the base to be © Fotografie: Nick Franken voor REWIN West-Brabant “Als je iets wilt doen met biobased, of als je biobased producten wilt laten ontwikkelen of ze wilt afnemen, dan moet je in West-Brabant zijn.” Promopraatje, of werkelijkheid? Robbert Paul Ferket van ontwikkelingsmaatschappij REWIN legt uit waarom West-Brabant the base to be is. “Alles wat je nodig hebt, zit hier dicht bij elkaar.” W est-Brabant is van oudsher een agrarische regio. De sector is er een van de grootste, qua toegevoegde waarde, exportwaarde en werkgelegenheid. In de regio zijn veel agrofoodbedrijven gevestigd die alle facetten van de markt bestrijken. Denk aan boeren, telers, voedselproducenten, gewasveredelaars, maar ook machinebouwers en verpakkers. Zij zorgen voor belangrijke verbindingen met andere sterkeregionale sectoren zoals chemie, logistiek en hightech & maintenance. In West-Brabant gebeurt het De afgelopen jaren is in West-Brabant een sterk biobased cluster van bedrijven en kennisinstellingen ontstaan. Een cluster met een groot innovatiepotentieel, nieuwe marktkansen en werkgelegenheid. Ferket: “Elders zie je dat er veelal wordt ingestoken op onderzoeken en bedenken, hier gebeurt het echt. Inmiddels timmeren hier ruim tachtig bedrijven hard aan de weg, vaak samen met andere bedrijven en/of het onderwijs. Van 16 bioplastics voor verpakkingsfolie, tot bio-afbreekbare plantenpotjes. En van bio-aromaten uit reststromen van laurierplanten tot biovergisters bij Suiker Unie in Dinteloord. Zoals ik al zei: in WestBrabant gebeurt het.” Agrofood & Biobased programma De agrofood bedrijvigheid en daaruit ontstaande biobased activiteiten zijn dus al stevig geworteld in West-Brabant. Om hier op landelijke, Europese en zelf wereldwijde schaal verder van te profiteren, is het Agrofood & Biobased programma ontwikkeld. Met 10 jaar ervaring in deze relatief jonge sector zijn West-Brabantse biobased ondernemers samen met gemeenten en onderwijsinstellingen aan de slag gegaan om alles wat de regio te bieden heeft, in kaart te brengen. Dit is uiterst zinvol gebleken. “We kunnen groendenkende startups, mkb’ers en scale-ups nu perfect helpen bij opstarten, vestigen en koppelingen met andere bedrijven. We kunnen ze ondersteunen bij het betreden van een markt en bij het vinden van hun plek in de biobased community in West-Brabant.” Ondernemers worden begeleid vanaf de ideefase tot en met marktintroductie, of bij afzonderlijke onderdelen, al naar gelang de hulpvraag. “Van het toetsen van de haalbaarheid van een businessplan en start-up coaching en financiering tot pilotfaciliteiten, samenwerken met het onderwijs en toegang tot scale-up fondsen. We kunnen de ondernemer exact laten zien hoe wij als biobased community van dienst kunnen zijn om zijn/haar bedrijf succesvol te laten zijn.” Inspireren en experimenteren Biobased ondernemers vinden in het westelijk deel van Brabant een prachtig biobased eco systeem. Er is een vijftal thematische (o.a. rondom natuurlijke vezels en natuurlijke plastics) biobased applicatiecentra. Dit zijn praktische ontwikkelwerkplaatsen waar ondernemers met hun vraagstuk terecht kunnen, ideeën kunnen testen en een prototype kunnen ontwikkelen. Er

Robbert Paul Ferket Guido van Liefland Meer weten over biobased ondernemen en/of je bedrijf vestigen in West-Brabant? Neem contact op met: REWIN West-Brabant Robbert Paul Ferket r.ferket@rewin.nl + 31 6 51 753 992 Guido van Liefland g.vanliefland@rewin.nl + 31 6 53 587 654 www.rewin.nl @nvrewin in ruime mate aanwezig en de zeehavens van Antwerpen en Rotterdam liggen om de hoek.” En: er is nog ruimte voor nieuwe vestigers, onder meer op industrie- en haventerrein Moerdijk, de Green Chemistry Campus Bergen op Zoom en bedrijventerrein Nieuw-Prinsenland (naast de A4 bij Dinteloord). “Waar een bedrijf de grootste kans op succes heeft is echter afhankelijk van veel meer factoren dan puur ruimte. De behoefte van het bedrijf staat centraal, niet de locatie. We begeleiden bedrijven met een vestigingsvraagstuk dan ook naar de plek waar zij het beste passen in ons regionale ecosysteem.” zijn researchcentra, zoals de pyrolyse proeftuin en het Centre of Expertise Biobased Economy dat vanuit onderwijsinsteek meewerkt aan de verdere ontwikkeling. De Green Chemistry Campus in Bergen op Zoom biedt behalve laboratoriumfaciliteiten sinds kort ook een demoruimte om bedrijven een plek te bieden voor het testen van biobased productie-opschaling. Inspireren en van elkaar leren is ook een belangrijke drijfveer vanhet ‘mkb-collectief’: een samenwerking die tot Nieuw Prinsenland stand is gekomen dankzij meerdere enthousiaste biobased mkb’ers in de regio. Vestigingsklimaat Ferket wijst er tot slot op dat de regio WestBrabant de biobased economy ook faciliteert op ‘aanpalende’ gebieden, zoals logistiek en hightech. In 2018 werd West-Brabant wederom uitgeroepen tot de logistieke hotspot nr. 1 van Nederland. “Alle vervoersmodaliteiten zijn hier Green Chemistry Campus West-Brabant: • Biedt vanuit de sterke agrofood industrie het perfecte fundament voor de biobased economy • Heeft dankzij de hechte community een stevige basis voor samenwerking • Beschikt via het Agrofood & Biobased programma over een sterke basis voor innovatie • Is de basis waar je moet zijn… the base to be! ¢ Port of Moerdijk FOOD Locaties 2018/2019 - 17

Nieuw te bouwen logistiek centrum op Agro & Food cluster Nieuw Prinsenland in Dinteloord – West Brabant ́ Ontwikkellocatie van circa 9 hectare; ́ Hoogwaardige ‘built to suit’ ontwikkeling; ́ Geschikt voor productie en value-added-logistics; ́ Vanaf circa 10.000 m² tot maximaal circa 55.000 m² (geconditioneerde) bedrijfsruimte; ́ Ligging direct aan de afslag A4, met snelle verbinding richting Rotterdam en Antwerpen; ́ Hoge milieucategorie toegestaan tot max. categorie 5.2; ́ Bouwhoogte toegestaan tot max. 40 meter; ́ Huurprijzen vanaf EUR 45,00 per m² per jaar; Een ontwikkeling van HVBM Vastgoed en Wouda Invest 013 466 69 69 www.hvbm.nl 18 www.dc-dinteloord.nl

Hoe doorzichtig is transpa rantie? Het kan ons niet helder genoeg zijn. Daarom fungeert het lidmaatschap van NVM Business als kwaliteitsstempel: al onze leden zijn zorgvuldig getoetst op deskundigheid en transparantie. En omdat de markt continu in beweging is, bieden wij opleidingen aan, ontwikkelen we gedragscodes en zien we toe op de naleving daarvan. Zo blijft kwaliteit bovenaan staan.

De productiesite van Benier in Nieuwkuik naar ontwerp van Habeon Architecten. Voor het ontwerp was het productieproces van het bedrijf cruciaal. Location Intelligence vindt de plek waar mensen willen zijn Heembouw creëert plekken waar mensen willen zijn. “Dit start met de juiste locatie. Commercieel directeur Heembouw, Rinus Verhey”: “Bij de keuze welke locatie het meest geschikt is, spelen verschillende factoren een rol. Daarbij gaat het om meer dan de huidige en toekomstige grondwaarde.” I n deze tijd waarin goed personeel schaars is, is het minstens zo belangrijk om in de afweging van de locatiekeuze de beschikbaarheid van geschikte medewerkers mee te nemen. En of de locatie goed bereikbaar is per fiets, auto en/of OV. En betrek ook je klanten en leveranciers in de afweging: hoe lopen de aan- en afvoerlijnen? Wat zijn de plannen met het wegennet? Hoe zit het met de file gevoeligheid? En biedt de locatie potentie voor nieuw te ontginnen markten?” Location Intelligence biedt een objectief antwoord op al deze vragen. Verhey: “Voor veel partijen waar wij voor (gaan) bouwen, speelt ons locatiekeuze advies een cruciale rol. Onze eigen sales en data-analist helpt onze klanten de voor hen meest optimale locatie te vinden door de inzet van relevante data. Met geografische data, getoond met onze maptable, nemen we de klant stap voor stap mee in het proces. Door steeds verder in te zoomen op de concrete vraag, komen we steeds nauwkeuriger Commercieel team Heembouw Bedrijfsruimten, v.l.n.r.: Rinus Verhey, Angelique Dermois, Toni Collens, Rolf Verdel, Suzan Buter, Job Kuijpers, Han Smits en Steven Bellen. 20

tot de locatiebepaling. Deze aanpak stelt een klant in staat om een objectieve afweging te maken over locaties op basis van voor hem relevante criteria. Voor Heembouw maakt het niet uit wat daaruit komt; voor ons gaat het om het juiste pand op de juiste plek. Wij creëren plekken waar mensen willen zijn. Middels data en analyses laten we via de maptable zien, wáár die plek kan zijn. De klant beslist wat de juiste plek is, en wij bieden de kennis om dat besluit te nemen.” Daarna wordt het bedrijfsproces van de klant onder de loep genomen. Verhey: “We analyseren het totale proces. Vaak is een proces in de loop der tijd veranderd, er zijn handelingen bij gekomen, het machinepark is uitgebreid, en het proces verloopt eigenlijk niet meer helemaal 100% logisch en optimaal. Voor de klant ook het moment om te bepalen of er (verder) gemechaniseerd of gerobotiseerd moet worden, en wat de meest optimale nieuwe lay-out van het proces of de fabriek kan zijn. Wij hebben een “We denken met de klant mee over de meest optimale layout van zijn proces en fabriek en starten dan pas met het ontwerp” uitgebreid trackrecord van turnkey projecten voor productie- en food gerelateerde bedrijven, en kunnen goed met onze klanten meedenken en hen (mede) adviseren hoe hun proces het beste vorm gegeven kan worden en zo slim mogelijk in de nieuwe huisvesting gepast kan worden. Hierin speelt ons architectenbureau Habeon Architecten een belangrijke rol; daar zit veel expertise en ervaring met de engineering van bedrijfsprocessen binnen de contouren van een gebouw.” Wow-effect Wanneer het optimale proces “staat”, komt de ontwerpkracht van Habeon Architecten nadrukkelijk aan bod. Rinus Verhey: “Wat ik mooi vind is dat we altijd proberen iets meer te doen dan standaard, we gaan voor het “wow” effect. Dat hoeft niet meer geld te kosten; je kan ook deel van het budget aan uitstraling besteden. Ik zeg altijd maar “we zijn creatief met verstand van zaken en halen het maximale eruit.” En dat levert mooie creatieve vondsten op. Zo komt de honingraatvorm uit het logo van onze opdrachtgever Bosman van Zaal terug in het ontwerp van zijn pand. En in het pand dat we voor RVS-specialist Mueller hebben gerealiseerd, is de trap in het kantoor als een opengereten tank, en verwijst naar de productiehal waar de RVS tanks gemaakt worden. Functioneel met een knipoog, noem ik dat.” Ontwerp met een knipoog: Honingraat uit logo Bosman van Zaal door Habeon Architecten verwerkt in de nieuwe huisvesting. Uitgangspunt bij de nieuwe huisvesting voor Mueller in Groenlo was eerst i.s.m. Heembouw en Habeon Architecten de ideale fabriek bepalen, daarna starten met het ontwerp van de schil erom heen. Meer informatie: Heembouw Rinus Verhey Heembouw op Fruit Logistica 2019 “Daar zijn waar je klanten zijn”, dat is de gedachte achter de deelname van Heembouw aan de Fruit Logistica. Rinus Verhey: “In het Fresh Group Paviljoen, hal 3.2., zijn we een vreemde eend in de bijt. Maar aan de hand van onze ervaring met projecten voor de foodindustrie, komen we tot boeiende gesprekken. De sector waardeert onze aanwezigheid op deze beurs, is onze ervaring.” 15 (071) 332 00 50 www.heembouw.nl www.gronddatabank.nl Volg Heembouw via social media: www.heembouw.nl/social FOOD Locaties 2018/2019 - 21

There‘s a difference .... obviously -26 °C -26 °C WE MAKE THE DIFFERENCE when it comes to sustainable and economic solutions for refrigeration technology. Keeping frozen goods at -26°C is no longer an art - but consuming far less energy is. Find out more at www.frigoconsulting.com Frigo-Consulting Refrigeration Consulting & Engineering Headoffi ce: Feldstrasse 30 / P.O. Box / 3073 Guemligen Bern / Switzerland Phone +41 31 996 48 48 / info@frigoconsulting.com OFFICES IN SPAIN / ITALY / ROMANIA / POLAND / BELGIUM OFFICES IN SPAIN / ITALY / ROMANIA / POLAND 22 ADVANCED NATURAL REFRIGERANT TECHNOLOGY RESULTS IN: Less energy consumption Reduced operating costs Improved eco-balance

Een paar verfrissende feiten uit de wereld van de koudetechniek Efficiënte en duurzame koeling! Interview met Marcus Hoepfl, Frigo-Consulting; Refrigeration Consulting & Engineering Koudetechniek- en klimaatbescherming waren ooit tegenpolen. Koeltechnische bedrijven en exploitanten vertrouwden lange tijd op synthetische koudemiddelen. Maar nu zijn er oplossingen met milieuvriendelijke koelmiddelen zoals CO2. Met innovatieve technologieen kunnen koude- en klimaatbescherming een efficiënt partnerschip aangaan! Waar wordt de koeltechnologie van Frigo-Consulting gebruikt? Dat is makkelijk! Overal waar koeling nodig is, komen we in de picture : in de voedselproductie, in de opslag en distributie van voedsel, in de supermarkt (retail) en in de chemische en farmaceutische industrie bij de productie en opslag. Hoe ziet die implementatie van koeltechnologie eruit? Onze projectmanagers maken bij aanvang een concept samen met de klant. Het gaat om centrale uitdagingen zoals daar zijn klimaatneutraliteit en economische efficiëntie. De pure aankoopprijs van een koelsysteem zegt weinig, als men bijvoorbeeld de operationele kosten, gezien door de jaren heen niet onder controle heeft. De installatie moet daarom gedurende zijn gehele levenscyclus beschouwd worden. Trefwoorden hier zijn: LCC - Life Cycle Costs of TCO - Total Costs of Ownership Waar is nog meer potentieel? Koelen veroorzaakt “gratis” warmte-energie, deze warmterecuperatie kan gebruikt worden voor het verwarmen van gebouwen en voor tapwater en/ of proceswaterbehandeling op te warmen. Daarnaast streven we ernaar om bij elk nieuw project de energie-efficiëntie steeds opnieuw te verhogen, zonder de operationele veiligheid in gevaar te brengen en metingen en vergelijkbaarheid te bereiken via gerichte benchmarking. Zijn de huidige koelmiddelen voornamelijk CO2 en ammoniak? Simpel gezegd, er zijn twee categorieën koudemiddelen: synthetische en natuurlijke koudemiddelen. Waar is het verschil? Synthetische koudemiddelen hebben een negatieve invloed op het milieu wanneer ze in de lucht worden uitgestoten. Zelfs vandaag dragen “geavanceerde” synthetische koudemiddelen bij aan het broeikaseffect. Van de nieuwste generatie synthetische koelmiddelen is bekend dat ze trifluorazijnzuur vormen in combinatie met water, het zijn stoffen die niet afbreken en dus de voedselketen kunnen binnendringen. Aldus is zelfs deze nieuwere generatie synthetische koelmiddelen schadelijk voor het milieu. Marcus Hoepfl Hoe ziet de duurzame oplossing er dan uit? Wel, dit is compleet anders met natuurlijke koudemiddelen zoals CO2 , ammoniak (NH3) of propaan. Paradoxaal genoeg denkt men bij CO2 een milieubelastend product. De CO2 (koolstofdioxide) wordt echter niet aan geproduceerd door een verbrandingsproces, dat wil zeggen door de verbranding van fossiele brandstoffen, maar het is puur gas, dat ontstaat als een product in onze atmosfeer wanneer we bijvoorbeeld uitademen. Natuurlijke gassen kunnen worden gebruikt als koelmiddelen in het koelsysteem en vervuilen aldus het milieu niet wanneer het uit het koelsysteem zou lekken. En dit is waar uw oplossing begint? Inderdaad! Bij het plannen van onze koelconcepten vertrouwen we in de eerste plaats op natuurlijke koudemiddelen. Helaas worden er nog te veel installaties gebouwd met synthetische (vervuilende) koelmiddelen, hoewel natuurlijke koudemiddelen al lang een standaard zijn binnen de koudetechniek. Grote distributeurs zoals Carrefour, TransGourmet of METRO,… en veel industriële en logistieke bedrijven vertrouwen alleen nog op installaties met natuurlijke koudemiddelen. FRIGOCONSULTING ontwerpt al 20 jaar koeltechnologie met natuurlijke koudemiddelen. Veel centrale-bouwers oriënteren zich nog steeds op traditionele koeltechnologie. Bij elke aanscherping van de wet (trefwoord F-gasregulering) keren steeds meer fabrikanten dit de rug toe en vertrouwen ze op natuurlijke koudemiddelen. Op beurzen of internationale conferenties kan worden opgemerkt dat veel bekende fabrikanten ondertussen in de duurzaamheidstrein zijn gesprongen. In 1998 concentreerde FRIGO-CONSULTING zich op natuurlijke koude, vooral op CO2 en ammoniak. Door onze jarenlange ervaring en onze continuïteit kunnen we een referentielijst voorleggen met bekende klanten (referenties op onze website bewijzen dit). We zijn trots dat we toen al het toekomstgerichte pad hebben genomen!! Neem vrijblijvend contact met ons op. We verfrissen ook graag u ideeën… FRIGO-CONSULTING | Feldstrasse 30 | P.O. Box | CH-3073 Guemligen/Bern | Tel. +41 (0)31 996 48 48 | Fax +41 (0)31 996 48 58 info@frigoconsulting.com | www.frigoconsulting.com Contact BeNeLux: Johan Van Geeteruyen | BC Mechelen Zuid, De Regenboog 11, BE-2800 Mechelen | j.vangeeteruyen@frigoconsulting.com | +32 468 477 024 FOOD Locaties 2018/2019 - 23

Van weiland tot ankerbout Magazijn Sligro, Veghel “We zijn niet alleen een vloerenbedrijf, want we maken de totale onderbouw. Tot en met de ankerbout”, zegt Glenn Verhoef van Van Berlo. “Belangrijk voor ons succes zijn natuurlijk de supervlakke vloeren die we leveren, maar ook het feit dat we het totaalconcept invullen en managen.” V an Berlo bestaat bijna veertig jaar. De monoliet afgewerkte betonvloeren van de marktleider liggen bij vrijwel alle toonaangevende logistieke bedrijven in Nederland. Verhoef: “Vorig jaar realiseerden we in totaal 2,1 miljoen vierkante meter aan vloeren, een belangrijk deel ervan in België. De tendens is hallen van twintigduizend vierkante meter of meer. Dat kunnen we prima aan en ook voor kleinere vloeren halen we onze neus niet op. Dat kan een ‘kleine’ hal zijn voor een mkb-bedrijf, maar ook een uitbreiding van een bestaand pand.” De totale onderbouw Onderdeel van de visie van het bedrijf is, dat ‘alles wat wrijving geeft, in eigen huis gebeurt’, zegt Verhoef. “We willen grip op het hele proces. Vanuit die visie is ongeveer twaalf jaar geleden de engineeringsafdeling opgezet. Kort daarna zijn we ook begonnen onze eigen heipalen te maken. Dus nu doen we de totale onderbouw: van weiland tot ankerbout.” Flexibel en snel Van Berlo is het enige vloerenbedrijf met een eigen engineeringsafdeling, zegt Verhoef. “Dat is onze kracht. Het geeft flexibiliteit en zorgt ervoor dat we supersnel kunnen instappen in een traject.” De engineeringsafdeling is – vanzelfsprekend – gespecialiseerd in vloerconstructies. Door de aanwezige kennis kan Van Berlo in bijna alle gevallen een ontwerp maken dat kosteneffectief is. “Maar bovenal is het een voordeel voor de klant: alles ligt in één hand. Hierdoor kunnen we veel sneller schakelen dan een engineeringsbureau.” 24 Mini Vibropaal Bedrijfsonderdeel Van Berlo Funderingstechnieken houdt zich bezig met het optimaliseren van grondverbeteringssystemen op basis van de Mini Vibropaal. Deze paal is vooral bedoeld voor drukkrachten. Van Berlo heeft zelf vier heimachines en is niet afhankelijk van externe inhuur. “Ook dit zorgt voor veel flexibiliteit.” Doordat de funderingstechniek in eigen huis aanwezig is, kan Van Berlo het palenplan exact afstemmen op de vloerbelasting en de eigenschappen van de ondergrond. Met als resultaat een kwalitatieve en kostenefficiënte bedrijfsvloer. Snel bouwproces Van Berlo Systeemfunderingen zorgt voor kwalitatieve laad- en loskuilen, funderingsbalken en het storten van de poeren voor de kolommen. Desgewenst verzorgt het ook de funderingspalen. Omdat alle componenten, zoals laaddocks en aanrijdverzwaringen, prefab gemaakt worden in eigen huis, is het bouwproces korter. De bouw vindt bovendien geheel weersonafhankelijk plaats, waardoor deze altijd volgens planning verloopt. Wel zo fijn voor de hoofdaannemer en de opdrachtgever. Niet afhankelijk “Wij hebben ook al het benodigd materieel in eigendom. Busjes en aanhangers, vrachtwagens, heimachines, de machines voor het egaliseren, klein gereedschap, tot en met de schaftketen: alles. Het transport van en naar de bouwplaats gebeurt met eigen vrachtwagens. Dus ook hier geldt: we zijn niet afhankelijk van anderen.”

“Een eigen engineeringsafdeling is een voordeel voor de klant: alles ligt in één hand.” Glenn Verhoef DIN-15185 23 meter breed “Bijzonder is ook dat wij als eerste de DIN-15185 norm 23 meter breed leggen, dus niet alleen in het gangpad. Het voordeel is dat als je ooit besluit om je stellingen te verplaatsen, de vloer daarvoor al gereed is. Bovendien maken we de vloer vlak in één arbeidsgang, dat bespaart veel tijd. Na twee weken kan de stellingbouwer al aan de slag.” High bay magazijnen “Momenteel zien we dat de high bay magazijnen in opkomst zijn. Magazijnen van 35 meter hoog zijn geen uitzondering meer. We werken nu samen met de Oostenrijkse stellingbouwer Witron aan de juiste vloerconstructies voor het dc van Jumbo in Nieuwegein (Bouwbedrijf Van de Ven) en het dc van Hoogvliet in Bleiswijk (voor ASK Romein).” De vervormingseisen van de vloer ten aanzien van de stellingen zijn extreem, vertelt Verhoef, namelijk 1 op 3000 in plaats van 1 op 300. Tolerantiebewegingen De engineers van beide bedrijven houden rekensessies om de quasi rigid vast te stellen. Dat is nodig in verband met de tolerantieWinkel Sligro, Veghel bewegingen van de stellingen en de automatische kranen die met 36 kilometer per uur tussen de stellingen doorrazen. “Het resultaat is dat we zo samen naar een oplossing toewerken waardoor we niet een vloer hoeven te maken van de gevraagde 65 centimeter dikte, maar een van circa 35 centimeter. Dat bespaart veel geld. Bovendien gaat het sneller, want je stort sneller. Kortom: slimmer, sneller en voordeliger.” ¢ www.vanberlo.com – info@vanberlo.com Winkel Sligro, Veghel FOOD Locaties 2018/2019 - 25

CIER Architecten Van integraal gebouwontwerp tot en met ingebruikname CIER Architecten is een veelzijdig architectenbureau dat actief is in uiteenlopende sectoren inclusief de voedingsmiddelenindustrie. Na de overname begin 2018 van Architekten- en Ingenieursburo Roovers en Driessen B.V., dat voornamelijk actief was in de zuivel-, vleesverwerkende en voedingsmiddelenindustrie, zijn de projecten in deze sector toegenomen. John Trommelen: “We zijn een full service bureau dat alle facetten voor een bouwplan in eigen huis heeft.” T rommelen is verantwoordelijk voor de bureaucoördinatie en acquisitie bij CIER Architecten en is partner in het bureau, samen met architect Peter de Bont. Trommelen: “Food is een specifieke markt met voorschriften zoals HACCP en EHEDG voor hygiënisch produceren. We hebben zelf de nodige kennis in huis en als het te specifiek wordt, dan werken we samen met een vaste partner die uitgebreide kennis en ervaring heeft in de foodsector. Hij adviseert waar nodig over alle fasen van het proces, van ontwerp tot en met ingebruikname en oplevering. Dat gaat van het opstellen en inpassen van de lay-out van een procesinstallatie in het gebouw tot het controleren van het ontwerp versus geldende normen en wetgeving op onder meer veiligheid, milieu en kwaliteit en het opstellen van een commissioning plan.” Laboratorium onder een viaduct CIER Architecten werkt al sinds de jaren 90 voor Suikerunie. Voor het onderzoeksbedrijf IRS van de suikerfabriek in Dinteloord ontwierp De Bont een laboratorium met een quarantaine-omgeving. Het is een uniek gebouw dat is gesitueerd onder een voormalig viaduct dat vroeger werd gebruikt om suikerbieten te storten. Dalco Food in Oosterhout Laboratorium IRS in Dinteloord De Bont: “Een mooie uitdaging, want het moest allemaal wel passen. Daarbij vertaal je het Programma van Eisen naar een creatief gebouwontwerp waarbij je constant spiegelt tussen het budget en de gewenste functionaliteit.” Fortune Coffee in Zoetermeer 26

Peter de Bont: ‘We zijn gewend om snel te schakelen en ons in te leven in een vraagstuk’ Peter de Bont John Trommelen Onthardingsinstallatie voor Brabant Water in Veghel Productiehal van ca. 27.000 m² met kantoor in Waalwijk In de prijzen Met de creativiteit zit het wel goed bij CIER Architecten getuige de prijswinnende ontwerpen zoals het gebouwontwerp voor de eerste wateronthardingsinstallatie van Brabant Water. Het ontwerp dateert van enkele jaren terug maar was toen al koploper op het gebied van duurzaamheid met onder meer zonnepanelen en een demontabele bakstenen gevel (op aluminium profielen). De Bont: “En natuurlijk het gebouwontwerp zelf, een geheel eigen, autonome en sculpturale verschijningsvorm, in contrast met de landelijke omgeving en de bestaande bebouwing.” Full service architectenbureau CIER Architecten onderscheidt zich door het feit dat het hele ontwerpproces in eigen huis gebeurt, zegt Trommelen. “Dus niet alleen de esthetische schil, maar ook de binnenkant. Hoe zit het productieproces in elkaar, wat zijn de routes voor het interne proces? Over dat soort zaken adviseren wij ook. Alle facetten hebben we in eigen huis: het creatieve deel, het technische deel, de bouwkosten, kennis van de wet- en regelgeving en de procesbegeleiding.” De Bont: “Zoals je kunt zien aan ons portfolio zijn we gewend om snel te schakelen en ons in te leven in een vraagstuk.” Als voorbeeld noemt hij een voorontwerp voor de uitbreiding van een productiehal van een voedingsmiddelenproducent. Qua ontwerp niet heel spannend want feitelijk verplaats je slechts de gevel, zegt de architect. “Maar de productie moet doorgaan. Het idee is dat we eerst de nieuwbouw realiseren en vervolgens in korte tijd de doorbraak tussen het oude en het nieuwe deel verwezenlijken. De fasering is dus heel belangrijk.” De Bont: “Iedere opdracht begint voor mij met een leeg vel papier. Het is telkens een nieuwe zoektocht naar de beste oplossing, afhankelijk van opdracht, opdrachtgever en locatie. Daarbij proberen we niet alleen Creatief, maar ook Innovatief, Eigentijds en Realistisch te werk te gaan. Denk aan het toepassen van nieuwe materialen of duurzame energiesystemen, maar ook aan de aanpak zelf. Nu de hectiek in de bouw groot is formeren we al heel vroeg in het proces een bouwteam zodat we verrassingen verderop uitsluiten. Realisme gaat ook over zaken als: past het binnen het budget, kan en mag het? En als het niet kan, dan is het zaak om de plannen tijdig om te buigen, want daar is iedereen het beste mee gediend. Ook – of juist vooral – de opdrachtgever.” ¢ Bolkensteeg 25, 5103 AA Dongen T.: 0162 – 37 22 20 www.cierarchitecten.nl FOOD Locaties 2018/2019 - 27

Koplopen in high-tech farming Samenwerking en snelle kennisdeling Een snelgroeiend aantal bedrijven in Barneveld is in samenwerking met onderwijsinstellingen en overheden actief in high-tech farming. Zo vindt de uitwerking van de speerpunten van de gemeente niet alleen grondslag in de regio en de rest van Nederland, maar reikt de praktijk inmiddels tot ver daarbuiten via samenwerking en snelle kennisdeling. B arneveld zorgt er - als onderdeel van Regio FoodValley - voor dat de kennis van Wageningen University & Research (WUR) en andere kennisinstellingen landt bij het bedrijfsleven en via succesvolle export leidt tot toenemende samenwerkingsverbanden binnen de agrofood sector. “De onderlinge verbindingen komen tot stand via Regio FoodValley,” zegt Didi DorrestijnTaal, wethouder van de gemeente Barneveld met onder meer Economie en Duurzaamheid in portefeuille. “Het Barneveldse Poultry Expertise Centre (PEC) met daarbinnen ook het recente project Praktijkcentrum Emissiereductie Veehouderij Gezondheidsei Op het Barneveldse leghennenbedrijf van Jan Noorlander worden al jaren op kleine schaal verschillende voersamenstellingen uitgetest. Het doel daarvan is de productie van maximaal gezonde eieren. “Ons ei bevat verschillende voedingsstoffen die veel mensen tekort komen,” aldus voedingsdeskundige Dick Oosterwijk van het team Gezondheidsei. (PEV) speelt daarbij een belangrijke rol. Het is een voorbeeld van de nauwe, lokale samenwerking tussen ondernemingen, onderwijsinstellingen en overheden.” Keteninnovaties In Barneveld zijn diverse voedselketens vertegenwoordigd. “Naast de pluimveehouderij zijn hier ook andere veehouderijen, kalverenmesterijen en de diervoederindustrie gevestigd, “legt Dorrestijn uit. “Lokaal en regionaal omvat de sector verder alles: van innovatieve stallenbouw en slachterijen tot met de toeleverende industrie. Voor pluimvee in met name de eierbranche. Met elkaar kunnen deze bedrijven veel noodzakelijke innovaties tot stand brengen, want vraagstukken ontstaan vaak in de overgang naar een volgende stap in de keten. Vooral daar valt winst te behalen qua efficiency, maar ook op het gebied van de aanscherpende gezondheidscriteria, dierenwelzijn en het milieu.” “Verbeteringen zijn goed te initiëren, te organiseren en door te voeren in de praktijk, als de gehele keten aanwezig is,” bevestigt Jos Berkvens, senior beleidsmedewerker Economische Zaken en Bedrijfscontacten van de gemeente Barneveld. 28

PEC en PEV Het Poultry Expertise Centre (PEC) in Barneveld is een samenwerkingsverband van bedrijven, de Rijksoverheid, provinciale en gemeentelijke overheden en kennisinstellingen, die werken in of betrokken zijn bij de pluimveesector. Het centrum bundelt expertise van onderwijs, onderzoek en bedrijfsleven en benut dit als kennis- en trainingscentrum voor zowel de nationale als internationale pluimveesector. Didi Dorrestijn-Taal Recentelijk is het Praktijkcentrum Emissiereductie Veehouderij (PEV) opgestart - als onderdeel van PEC. PEV test samen met veehouders in de Regio FoodValley haalbare en betaalbare technieken om fijnstof te reduceren. Binnen een eerste pilot worden innovaties op dit gebied momenteel uitgezet bij een tiental veehouderijen, die de verwachte, positieve conclusies direct kunnen meenemen in hun vergunningaanvragen. De vernieuwingen zijn bruikbaar voor meer diergroepen en krijgen een landelijke uitrol. Naast de innovatietak opent PEV ook een kennisloket waar bedrijfsadviseurs, veehouders en ambtenaren onafhankelijke informatie kunnen inwinnen. “Bijvoorbeeld in ‘tracking & tracing’ en bij het bevorderen van korte logistieke lijnen. Barneveld huisvest ook kennisintensieve multinationals. Zo selecteert Moba dagelijks wereldwijd een miljard eieren op de huidige strenge normen van de markt. Hierbij gaat het bijvoorbeeld om gewicht, schaaldikte en de eventuele aanwezigheid van miniscule hoeveelheiden bloed. Deze toonaangevende fabrikant van innovatieve machines voor het sorteren, verpakken en verwerken van eieren beschikt over tal van ‘big data’ in relatie tot de productomstandigheden van de wereldwijde eierproductie en heeft scherp zicht op schommelingen in kwaliteit en kwantiteit.” Speerpunten Dorrestijn: “Internationale studenten en buitenlandse klanten leren hier hoe zij kunnen bijdragen aan de voedselproblematiek én kennis en samenwerking op dit gebied ‘thuis’ en onderling succesvol kunnen toepassen. Als gemeente richten wij ons met drie speerpunten op de agrofood sector: het terugdringen van voedselverspilling, eiwittransitie en het bevorderen van streekproducten in de schappen en de horeca. Daartoe kijken wij ook naar innovaties elders in het land, om deze snel te kunnen oppakken.” “We hechten veel waarde aan een circulaire economie,” zegt Berkvens. “In de sector betekent dat onder meer onderzoek naar wat de industrie allemaal kan doen met reststromen bij de ontwikkeling van gezonde veevoeders. Revolutionair daarin is het Noord-Limburgse Kipster. Deze uiterst mens-, dier en milieuvriendelijke boerderij voedert kippen alléén met via processen optimaliseerde reststromen.” Dorrestijn: “Veevoeder is sterk aan verandering onderhevig. Lokaal zijn uiteenlopende onderzoeken gaande naar eiwittransitie. Zo kunnen insecten op diverse manieren dienen als eiwitrijk voedsel voor dieren. Op het moment wordt onder FOOD Locaties 2018/2019 - 29 andere een bepaald type zwarte vlieg gekweekt, speciaal voor de larven, die smakelijk veevoer met veel eiwitten vormen. Hiermee beperken we onze CO2 foodprint. Dit type voer zorgt ervoor dat we niet meer op grote schaal gebruik hoeven maken van de soja uit de VS. Via PEC is er ook samenwerking met Zweden, waar nu speciale wilde bonen voorzien in varkensvoer. Wij onderzoeken of deze bonen in ons land kunnen worden gebruikt als grondstof voor kippenvoer. Als we de hoeveelheid fijnstof willen reduceren, komen we er niet alleen met stallen met sensoren, maar moeten we ook het mestgehalte verminderen met daarop aangepaste diervoeders. Kennisdeling is dus van het grootste belang. Daarom bouwen we mee aan digitale, regionale en Europese kennisplatforms.” Dorrestijn en Berkvens zijn geen voorstanders van voedsel dat van ver komt. “Consumenten moeten eten wat hier wordt geproduceerd, gezien de hogere klimaatimpact van het transport van internationale producten,” zeggen zij. “Streekproducten zijn soms ook goedkoper, ook als de producent een eerlijke prijs krijgt voor zijn waar. De kosten van de speciale (op kleinere schaal geproduceerde) verpakkingen en het vermarkten drijven de prijs echter op. Zo veel mogelijk streekproducten in de schappen en horeca te krijgen, is geen eenvoudige zaak. Samenwerking tussen de agrariërs en de groothandels, supermarkten en buurtwinkels is daarbij essentieel. Veel agrariërs moeten allereerst leren hoe ze zelf de juiste producten aantrekkelijk maken voor de consument. Een aanpak via markten en streekwinkels helpt daarbij.” Dorrestijn vraagt anderzijds beïnvloeders zich te focussen op het bewustwordingsproces bij de consument. “Inwoners moeten voorkeuren wijzigen en proactief vragen om streekproducten,” benadrukt zij. “Ze moeten andere keuzen kunnen maken en inzien waarom. Hierin hebben meer marktpartijen nog een weg te gaan.” Agrofood en food logistics zijn twee belangrijke pijlers voor de economie van het logistiek gezien strategisch tussen de A12, A1 en A30 gesitueerde en duurzame ruimte creërende Barneveld. ¢ www.barneveld.nl www.poultryexpertisecentre.nl Jos Berkvens

Optimaal beveiligd met integraal toegangscontrolesysteem Logistiek dienstverlener Lineage Logistics, voorheen Partner Logistics, heeft zes grootschalige diepvries magazijnen in Europa en verzorgt het volledige logistieke proces voor haar klanten. Veiligheid en borging zijn de belangrijkste voorwaarden bij goederenopslag. Naast dat de goederen beschermd worden tegen diefstal en vandalisme, is het ook van belang dat het personeel en klanten veilig zijn. V oor een optimale perimeter protection heeft Lineage Logistics gekozen voor een totaal oplossing van Heras. Een hoogwaardig integraal toegangscontrolesysteem bestaande uit nauwkeurig op elkaar afgestemde producten en diensten. Het systeem is volledig geïntegreerd met het eigen warehousemanagementsysteem van Lineage Logistics. Dit versoepeld het logistieke proces en waarborgt de veiligheid/bescherming van mensen en goederen. Passende oplossing Nils Behr, accountmanager bij Heras: “Alle handelingen die men verricht om een terrein of gebouw te betreden zijn onderdeel van een toegangscontrolesysteem. Dit wordt ook wel het ‘pasjessysteem’ genoemd. Met dit systeem bepaal je wie het terrein mag betreden, waar en wanneer er toegang wordt verschaft en hoe vaak je ergens in of uit mag. Zo houd je niet alleen onbevoegden buiten, maar is er ook toezicht waar men zich bevindt in of rondom het gebouw.” Calamiteitenregistratie Optimale bescherming bij Lineage Logistics volstaat niet met enkel een slagboom of pascontrole. Pasjes kunnen kwijtraken, doorgege30

ven worden of beschadigen. Het grote voordeel van het integrale toegangscontrolesysteem is dat het gekoppeld kan worden aan de bestaande gebouwautomatisering, zoals camera- of inbraaksignaleringssystemen. Een integraal systeem is niet alleen voor het verschaffen van toegang of toezicht, vertelt Nils. “Tegenwoordig wordt toegangscontrole ook gebruikt voor calamiteitenregistratie. Zo kan men bij een ramp met één druk op de knop weten wie zich waar op het terrein bevindt. Het gaat nu over personen, maar dit kan net zo goed voor voertuigen en materiaal gelden. Het is dus van belang dat men weet wat ze willen bereiken met een toegangscontrolesysteem.” Verzegeling Bij Lineage Logistics is een toegangscontrolesysteem geplaatst met Touch screen, kentekenherkenning, LED-schermen, slagbomen en camerabeveiliging. Een geïntegreerde oplossing waarin verschillende disciplines worden gestuurd en beschermd. Nils: “Dit geldt ook tijdens het transport. Door het systeem weten we naast een volledige track&trace van de aankomsten vertrekmomenten ook meteen of de vrachtwagencombinatie is verzegeld bij vertrek middels beeldcontrole. Als de vrachtwagen aankomt op de eindbestemming en het zegel is verbroken, dan is het direct duidelijk dat de ‘lading voeding’ gesaboteerd is tijdens het transport.” In de praktijk Om een beter beeld te geven hoe het systeem werkt in de praktijk, is er een video gerealiseerd. Deze is terug te vinden op onze website. Nils: “Voor iedereen in de transport en logistiek sector kan het integrale toegangscontrolesysteem een goede aanvulling zijn.” Het logistieke proces wordt zo beter beheersbaar en veiliger. Experts in perimeter protection Een effectieve perimeter protection oplossing is een oplossing die aansluit op de beveiligingsbehoeften van onze klanten. Fysieke perimeter protection laat zich het best omschrijven als systemen en technologieën die zijn ontworpen om mensen en middelen te beschermen binnen een afgebakend gebied. Het is een combinatie van hekwerk, toegang & controle en detectie. Hieraan kunnen andere technologieën en producten worden toegevoegd om de effectiviteit van de totaaloplossing te vergroten. De essentie van perimeter protection verandert echter nooit – je bouwt een barrière, controleert de toegang en signaleert wanneer jouw beveiligingsmaatregelen worden geschonden. ‹‹ FOOD Locaties 2018/2019 - 31

Vaste grond voor de natte voedselindustrie Strenge kwaliteitsnormen spelen een essentiële rol bij de individuele bedrijfsvoering van ondernemingen in de natte voedselindustrie. De juiste maatregelen op het gebied van hygiëne, het voorkomen van ongevallen en een vlekkeloze voortgang van de werkzaamheden binnen de kerncompetentie beïnvloeden in aanzienlijke mate ondernemerssucces. Ruys Vloeren onderkent dit belang. Vanuit Apeldoorn richt deze kwalitatieve vloerenspecialist zich wereldwijd op dit specifieke marktsegment met toekomstbestendige totaaloplossingen. R uys Vloeren dankt haar goede reputatie aan de jarenlange expertise in voornamelijk de voedselverwerkende industrie, waarin de vloerenspecialist de afgelopen decennia zo’n acht op de tien kwaliteitsvloeren leverde. Deze vloeren zijn nog steeds intact, en zelfs probleemloos uitgebreid, daar waar de eigenaren bedrijfsgroei realiseerden. “Wij hebben een schat aan kennis verzameld over de natte voedselindustrie,” bevestigt Hendrik Ruys, directeur van Ruys Vloeren. “We concentreren ons veelal op de open voedselscenario’s van de vlees-, vis-, kaas-, en groenten verwerkende bedrijven, die zich kenmerken door onder meer bijzondere hygiënische omstandigheden, veel transport en antislip eisen. Onze vloeren zijn bovendien slijtvast. Hoe ruiger men tijdens het verwerkingsproces tekeer gaat, des te beter komen we tot ons recht. Vooral op de lange duur.” Goede investering De markt laat zien dat de vloeren van Ruys een goede investering zijn. “Veel nieuwe klanten informeren naar vloeren die zij al zagen bij bestaande klanten,” zegt Ruys. “Ook bekijken (potentiële) klanten regelmatig - via een referentiebezoek - een specifieke dekvloer in gebruik. We kunnen vloeren laten zien, die na meer dan 25 tot ruim 40 jaar nog steeds optimaal in gebruik zijn, in tegenstelling tot veel andere vloeren, die het na vijf tot zeven jaar toch echt begeven, of al eerder niet beantwoorden aan de gestelde eisen. Uiteraard is ook het initiële kostenplaatje dan van een andere orde. Wij zijn geen marktleider in deze niche geworden met prijsdumping, maar met het bieden van optimale kwaliteit en functionaliteit. De lange, probleemloze levens-/gebruikscyclus van onze vloeren levert onze tevreden klanten een relatief gunstige ‘total cost of ownership’ op.” 32

Naadloze aansluiting Ruys Vloeren biedt maatoplossingen voor een totaal aan verschillende ruimten binnen een gebouw. Het assortiment slijtvaste vloeren omvat niet alleen vele varianten, maar ook de aanverwante producten die decennia lang naadloze en dus zorgeloze aansluiting daarop garanderen. - Uitgewassen antislip Margia-Graniet vloeren. - Chemisch- en temperatuurbestendige Ucrete vloeren. - IJzersterke combi Margia-Crete vloeren. - Plasvrije Marcia-Stone vloeren. - Sterke Korodur pantserdekvloeren. - Functioneel en esthetisch verantwoorde kunststof vloeren. - Zeer sterke Granitech vloeren. - RVS afwateringsystemen. - RVS stootbanden. Toekomstbestendig De sterke vloeren van Ruys kunnen een dagelijkse hoge- en lagedrukspuit prima aan. Ruys: “Onze vloeren kunnen overal tegen. Overdag zijn ze goed koud te houden om bacterievorming tegen te gaan. ’s Avonds zijn ze zonder consequenties zo heet mogelijk schoon te maken. We focussen op natuurlijke producten en hebben het ‘cradle-to-cradle’ principe hoog in het vaandel.” Ruys Vloeren houdt per ruimte rekening met de verschillende factoren, zoals (loop)verkeer, transportbewegingen, werkzaamheden, reinigingsmiddelen/chemicaliën en machinegebruik, volgens Ruys. “Zo worden aan de vloer van een expeditieruimte andere eisen gesteld, dan aan een vloer van een productieruimte,” verduidelijkt hij. “We bekijken welke vloer het beste past en leveren maatwerk.” Dochterbedrijf De Bedrijfsvloer brengt veelal speciale kunststof vloeren aan in algemene ruimten, zoals kleedkamers, kantines en kantoren. Vakmanschap “In de natte voedselsector brengen we in bijna iedere ruimte een afschotlaag aan met de garantie op een plasvrije vloer, afgewerkt met hygiënische ronde hoeken,” vervolgt Ruys. “Omdat het afschot niet zodanig mag aflopen dat karren automatisch gaan rijden, houden wij ons aan een helling van één procent. De RVS afwateringsystemen kunnen we zelf leveren, want de aansluiting daarvan op de vloer luistert zeer nauw. Op plekken waar onder andere palletwagens en heftrucks komen, bieden we ook bescherming voor de kwetsbare isolatiewanden, zoals RVS stootbanden die we vullen met beton. Verder houden wij altijd oog op de vloerhoogten in de Meer informatie: Ruys Vloeren B.V. Hendrik J. Ruys, directeur Lange Amerikaweg 89, 7332 BP Apeldoorn 055 – 533 5363 info@ruysvloeren.nl www.ruysvloeren.nl diverse ruimten van een gebouw, zodat bij een eventuele koppeling van ruimten het geheel exact klopt.” Ruys Vloeren garandeert kwaliteit, stevigheid, verankering, sterkte en de best mogelijke hygiënische omstandigheden, en levert desgewenst op inclusief belijningen. Ruys: “We bieden helder onderbouwd advies en een compleet pakket aan de hand van ons motto ‘De juiste vloer op de juiste plek’. Voor ieder vraagstuk op dit gebied hebben we een totaaloplossing. De aanleg is één en al vakmanschap. Zeker bij renovatie- en uitbreidingsprojecten moeten wij uiterst snel en nauwkeurig plannen en werken. De prioriteit van de klant is immers de continuïteit van de productie. Stilstand en oponthoud zijn dus niet acceptabel.” De projectomvang bij Ruys Vloeren varieert van 10 m2 tot ongeveer 35.000 m2. Zo’n zeventig procent van het totaal ligt in de voedselindustrie. De overige dertig procent is onder meer te vinden in de logistieke sector en de zware industrie. Strenge normen Ruys vloeren voldoen aan de strengste kwaliteitsnormen en zijn op alle voorkomende criteria gecertificeerd: - HACCP - BSC - EHEDG - USDA - Keuringsdienst van Waren (KvW) - Afgestemd op de speciale eisen van Chinese markt. FOOD Locaties 2018/2019 - 33 ¢

Transitie in de agrarische sector Met de toenemende wereldbevolking blijft ook de vraag naar eiwitten explosief stijgen. Daarnaast dwingen de voor de nieuwste milieuprestaties te verbeteren CO2 ‘foodprint’ én de aanscherpende criteria voor het welzijn van mens en dier tot vernieuwingen en circulariteit. Agrifood Capital stimuleert bedrijven tot transitie in de agrarische sector. De inzet van technologieën en technieken moet leiden tot innovatieve, uitrolbare concepten. Het Brabantse Protix startte hiermee al bijna een decennium geleden. P rotix bewijst dat de voedingswaarde van insecten een oplossing kan bieden voor dreigende voedseltekorten, welzijnsvraagstukken, de reductie van afval en overbevissing. “In het besef dat de natuur niet zomaar kan blijven geven, ontwikkelen wij duurzame eiwitten als alternatief voor vismeel en diervoedingssupplementen,” bevestigt Roel Boersma, sales director van Protix. “Plantaardige voedselresten zetten we om via insecten. Die vormen onze omvangrijkste levende biomassa en kunnen op grote schaal worden gekweekt. Vooral de larven van de zwarte soldatenvlieg bevatten veel eiwitten en vetten. Deze vlieg eet niet. Dat betekent dat de larf heel veel voedsel in zich moet opslaan. We kweken deze larven met restromen uit de groente- en fruitsector. Zowel de larven zelf als de daarmee geproduceerde eiwitten en vetten worden gebruikt voor de duurzame teelt van (pluim)vee en vis.” Oerei Dankzij een concept van Protix kunnen supermarkten tegenwoordig hun klanten het Oerei bieden. Boersma: “Het Oerei is gelegd door een kip die naast granen en zaden levende larven eet. De kip krijgt daarmee exact datgene wat ze nodig heeft: haar ‘oerdieet’, waarnaar ze van nature graag scharrelt. Ze verveelt zich niet en pikt haar soortgenoten niet. We bereiken hiermee niet alleen natuurlijk gedrag en smakelijke eierdooiers, maar ook een verbeterd welzijn. De kippen zijn minder vaak ziek.” Bovendien besparen de insecten op de import van soja. “De sojateelt veroorzaakt in Zuid-Amerika nogal wat problemen,” weet Boersma. “Zo is voor de productie van 1 miljoen eieren ongeveer 35.000 kilogram soja nodig, wat ongeveer overeenkomt met 10 hectare oerwoud, de longen van onze aarde. Ook het transport ervan is niet bevorderlijk voor het milieu. Onze larven maken dus een fors verschil.” Friendly Fish De visteelt is eveneens gebaat bij een concept van Protix. Boersma: “Met de larven van de zwarte soldatenvlieg produceren we eiwitpoeder dat bruikbaar is als ingrediënt in de aquacultuur. Dat betekent dat viskwekers geen vismeel uit wilde vis meer hoeven te gebruiken. Doorgaans is voor één kilo kweekvis één kilo wilde vis nodig. Het insecteneiwit spaart dus de oceanen en beperkt de vernietiging van ecosystemen. In Noorwegen wordt ons insecteneiwit al ingezet voor de kweek van zalm.” Agro As de Peel Voor de noodzakelijke transitie in de agrarische sector biedt de regio Noordoost-Brabant een proeftuin voor innovaties in Uden en omgeving. AgriFood Capital verbindt daarbinnen partijen met onder meer Agro As de Peel. Deze 35 hectare grote proeftuin moet het voorbeeldgebied worden van de voedsel- en biomassaproductie van de toekomst. De focus van de vernieuwingen ligt op duurzame primaire productie, bodemverbetering en verdrogingsbestrijding, verbinding met de natuur, gezondheid en economie en energieneutrale productie. Protix houdt zich op Agro As de Peel sinds 2017 bezig met teeltproeven met gewassen en onderzoek naar bodemverbetering. Boersma: “Ons

Meer informatie: Protix B.V. Roel Boersma, sales director Roel.boersma@protix.eu 06 – 2157 4603 0162 – 782 501 www.protix.eu onderzoek omvat een vijfjarige bodemproef om het effect van compost en insectensubstraat op de bodemkwaliteit te meten. We bekijken dus in hoeverre te intensief gebruikte landbouwgrond in kwaliteit kan stijgen met het substraat dat overblijft, nadat insectenlarven zich hebben gevoed.” Het eerst proefjaar laat al positieve resultaten zien, volgens Boersma. “Zo is bijvoorbeeld de opbrengst van bospeen iets verhoogd,” zegt hij. “Of we het gehalte aan organische stof in de bodem verhogen, komen we over enkele jaren te weten. Op het gebied van transitie zijn verder nog veel stappen te nemen. Met onze tweede vestigingslocatie in Bergen op Zoom kunnen we onze onderzoeken en productie flink uitbreiden.” Aan de innovatieprojecten op de proeflocatie Agro As de Peel van AgriFood Capital levert ook de Provincie Noord-Brabant een bijdrage. ¢ Protix Protix in Dongen produceert hoogwaardige eiwitten en vetten uit insecten, die met voedselresten worden gekweekt. Deze duurzaam, lokaal verkregen eiwitten vormen een belangrijk onderdeel van de ingrediënten van (pluim)vee- en visvoeder en vervangen steeds meer internationale soja en dierlijke eiwitten. Daarnaast doet het Nederlandse agritechbedrijf onderzoek naar innovatieve verbetering van landbouwgronden. Protix profileerde zich vier jaar geleden al als één van de meest veelbelovende technologiepioniers ter wereld, volgens het vooraanstaande World Economic Forum. Recente successen resulteren momenteel in de nieuwbouw van een tweede, 14.000 m2 grote locatie op bedrijventerrein Theodorushaven in Bergen op Zoom, die naar verwachting in 2019 operationeel is. AgriFood Capital De stichting AgriFood Capital is een regionaal samenwerkingsverband waarin zeventien gemeenten, twee waterschappen, ondernemers en onderwijsinstellingen participeren. De overheden, het bedrijfsleven en de kennisinstellingen willen Noordoost-Brabant ontwikkelen tot een (inter)nationale topregio in agrifood in 2020. De agrifood sector is de belangrijkste motor van de regionale economie. Al laat deze momenteel een aanzienlijk groei zien, uitdagingen zijn er nog legio. Zo krijgt het bedrijfsleven stimulansen om zorgvuldiger om te gaan met energiebronnen en grondstoffen, en daarvoor duurzame oplossingen te vinden op het gebied van voeding en gezondheid. Uitgangspunten van de projectaanpak van AgriFood Capital zijn: maatwerk, praktijk gericht aansluiten, subsidie en kennisuitwisseling. FOOD Locaties 2018/2019 - 35

WIJ CREËREN UW IDEALE WERKPLEK! KLANTANALYSE DESIGN PRIJSBEPALING CONTRACTVORMING ENGINEERING BUILD MAINTAIN 1 2 3 4 5 6 7 Wij kruipen betrokken in uw huid om te begrijpen waar uw huisvesting aan moet voldoen. Wij maken een ontwerp op een geschikte locatie die past bij uw bedrijfsambities. Wij maken een duidelijk overzicht van de totale investering, zonder onvoorziene kosten. Wij maken een overeenkomst met heldere afspraken over verantwoordelijkheden en kosten. Wij werken het ontwerp technisch uit zodat wij parallel het vergunningstraject kunnen organiseren. Wij realiseren uw huisvesting die volledig is afgestemd op het bedrijfsproces. Wij houden uw huisvesting na oplevering in optimale staat. Totale ontzorging in turnkey bedrijfshuisvesting

Ardo Food Zundert  Ardo Food B.V.  B.V.O. ± 6.500 m2  Casco = Hybride  Architectenbureau Delafontaine Cargill Deventer  Cargill B.V.  B.V.O. ± 2.200 m2  Casco = betonconstructie  Architectenbureau Bouw Senses Mars Food Europe Oud-Beijerland  Master Brand Europe  B.V.O. ± 17.000 m2  Casco = staalconstructie  Architectenbureau Tebodin C&E DC Albert Heijn Pijnacker  Ahold N.V.  B.V.O. ± 50.000 m2  Casco = staalconstructie  FKG Architecten Kranenberg 1 5047 TR Tilburg William Holvoet    T +31 (0)6 - 52 41 37 50 Raymond van Delden T +31 (0)6 - 14 23 06 62 Pieter Remmers T +31 (0)6 - 27 05 89 18

SMART HUB ‘s Hertogenbosch Handige ‘bijkeuken’ voor Brabantse FOOD industrie Tekst: Dianne Huijskens Ze komen gewoon ‘achterom’ bij Spierings Smart Logistics: de containers die via de havens van Rotterdam en Antwerpen per binnenvaart hun weg vinden naar Den Bosch. Door de directe ligging aan de terminal, is het niet nodig om trucks in te zetten voor het vervoer. De containers worden vanaf het schip opgepakt en via een poort in de ‘achtertuin’ direct neergezet voor het dock van het SSL warehouse. In no time staan de goederen op voorraad of zijn beschikbaar voor Value Added Logistics of verdere fijnmazige distributie. Sneller, duurzamer en praktischer zie je het zelden. S 38 MART HUB heeft ook voor de FOOD industrie veel ingrediënten in huis om een ondersteunende rol te spelen binnen de supply chain. “Wij kunnen op allerlei manieren, vanuit Den Bosch, de FOOD industrie ondersteunen”, vertelt Jelle van Hasz, logistiek manager van Spierings Smart Logistics. “Ik denk dan bijvoorbeeld aan verpakkingsmaterialen, die nu misschien over de weg worden aangevoerd. Wij kunnen die hier in Den Bosch via het water ontvangen en opslaan. Zo blijft er bij de FOOD bedrijven zelf meer ruimte beschikbaar om productie te draaien. Op afroep kunnen we de spullen vanuit hier ook weer aanvoeren over het water, naar bijvoorbeeld Oss, Veghel, Tilburg, Waalwijk of Moerdijk.” Logistiek expert op biermarkt Spierings Smart Logistics heeft zijn wortels in het stuwadoren. Nog steeds is het laden en lossen van containers voor de internationale biermarkt een belangrijk onderdeel van het bedrijf. Bij Spierings spreken ze niet voor niks over een ambacht, dat van grote meerwaarde is voor het laden van exportzendingen. Elke kubieke centimeter volume in een container wordt door een goed doordachte manier van laden, optimaal benut. Met als eindresultaat een veilig transport, tegen lagere kosten.

Jelle van Hasz “Het uitbesteden van de logistiek rondom verpakkingen geeft de FOOD industrie meer ruimte voor productie.” Logistiek vangnet in noodgevallen SMART HUB heeft tevens mogelijkheden voor import, export en opslag van kleinere volumes verpakt voedsel of ingrediënten voor de FOOD industrie. “Dit soort productstromen binnen de voedsel chain kunnen wij snel oppakken, om vervolgens vanuit Den Bosch verdere distributie in gang te zetten”, aldus van Hasz. “Daarnaast zijn wij een prima partner om als tijdelijk vangnet te dienen, in het geval zaken onverhoopt anders lopen dan gepland. Daarbij denken we dan altijd goed mee over hoe zoiets in de toekomst voorkomen kan worden. Het is voor een klant vaak moeilijk om alle kansen en mogelijkheden binnen een supply chain te overzien. De overgang van vervoer over de weg naar vervoer over het water, is voor veel bedrijven een grote stap. Wij laten hen zien dat het verleggen van (een deel van) de supply chain kostenbesparend, efficiënter en duurzamer kan werken. Ja, zelfs als je goederen daardoor opeens via ’s Hertogenbosch gaan, waar je eerder nooit kwam.” ¢ Nieuwbouw direct gekoppeld aan kade In 2019 breidt Spierings verder uit, met een nieuw warehouse op het SMART HUB terrein. Bij dit toekomstige pand wordt de containerkade optimaal gekoppeld aan het gebouw middels 6 speciale dockdeuren. Zodra een container vanaf het schip naar een van de dockdeuren wordt overgeheveld, schuift er vanuit het dock automatisch een sleeve overheen. Airbags vullen de ruimte op tussen container en gebouw. Op hoogte verstelbare lopende banden verlichten het los- en laadwerk aanzienlijk. SMART HUB Onder regie van Spierings Smart Logistics is in de afgelopen jaren het SMART HUB concept in ’s Hertogenbosch uitgegroeid tot een succesverhaal. Samenwerking is daarbij een van de sleutelwoorden. Niet alleen met de containerterminal, maar ook met andere buren. Op een relatief klein oppervlak op en rondom de Rietveldenkade zijn grote service points gevestigd, zoals DHL, GLS en PostNL. Binnen 2 uur kunnen goederen uit een container aangeboden worden op de (inter)nationale pakketdienstenstroom. Verder zijn op het SMART HUB terrein alle benodigde douanefaciliteiten beschikbaar, huist er een internationaal vervoerder en is er een groot terrein voor buitenopslag. Bij WDP-Heembouw is nog eens 50.000 m² extra bedrijfsruimte in ontwikkeling voor grootschalige logistiek, gereed medio 2019. Door al deze facetten slim met elkaar te verbinden is SMART HUB een plek waar op logistiek gebied verrassend veel mogelijk is. Spierings Smart Logistics Rietveldkade 15 5222 AJ ’s Hertogenbosch E: info@spieringslogistics.nl T: 31 (0)73 624 2219 www.spieringslogistics.nl www.smarthubonline.nl FOOD Locaties 2018/2019 - 39

Bedrijvenpark Laarakker hotspot in de Agrifoodregio Bouwkavels op maat voor onbegrensde groei Direct aan de A73 bij Cuijk, in de buurt van spoor, water en vliegveld, ligt Bedrijvenpark Laarakker. De wijde omgeving met zichtlocaties biedt onbegrensde mogelijkheden voor bedrijven die willen groeien in omvang én succes. Milieucategorie 5 “Het bieden van groeikansen voor foodgerelateerde bedrijven is een van de speerpunten van ons bedrijvenpark”, vertelt directeur Olaf de Croon. “Hiervoor bieden wij maatwerk waarbij veel mogelijk is. Diverse kavels zijn nu nog open, daardoor kunnen bedrijven zelf hun indeling bepalen. Ook hebben we mogelijkheden in verschillende milieucategorieën. Van de ruim zesenzestig hectare uitgeefbare grond is ruwweg de helft geschikt voor bedrijven tot en met milieucategorie 5.” Kruisbestuiving “Daarnaast stimuleren en faciliteren wij samenwerking en kruisbestuiving met andere ondernemers en sectoren”, vult verkoopmanager Leon Vromans aan. “Bijvoorbeeld op het gebied van energie- of afvalbesparing.” Een mooi voorbeeld van zo’n samenwerking is die tussen Danone Nutricia en Nabuurs Supply Chain Solutions. Door de specifieke kennis van het logistieke bedrijf in Foodservice Distributie is het een mooie partner voor het naastgelegen Danone Nutricia, een van de belangrijkste foodproducerende bedrijven van Noordoost Brabant. Inmiddels hebben acht bedrijven gekozen voor Laarakker. Fabrikant van voedingssupplementen Nuvita koos het meest recent voor vestiging op het bedrijvenpark. Directeur Henk van Dreumel: “Bij onze keuze voor een uitbreidingslocatie hebben we nadrukkelijk in de regio gezocht, zodat we in onze groei de kennis, expertise en arbeidsmarkt van de regio kunnen betrekken. Daarnaast konden we op Laarakker een mooi, centraal gelegen bouwkavel kopen met nog volop uitbreidingsmogelijkheden voor de toekomst.” 2 Olaf de Croon Leon Vromans Goede bereikbaarheid Goede bereikbaarheid, vestigingskosten en de nabijheid van geschikt personeel zijn belangrijke factoren voor bedrijven om voor een locatie te kiezen. Puur gelet op de bereikbaarheid ligt Laarakker op een kruispunt van land- water- en luchtverbindingen. Olaf de Croon licht toe: “Laarakker ligt direct aan de snelweg A73. De iets verderop gelegen A77 loopt vanaf de A73 direct het Ruhrgebied in. Ook de spoorverbinding Venlo-Nijmegen is prima. Op nog geen 10 kilometer ligt de Inland Terminal Cuijk (ITC), de containerterminal aan de Maas met directe verbinding naar Rotterdam. Vliegveld Weeze is 25 minuten rijden en de luchthaven Düsseldorf ligt op 95 kilometer.” 4 4 9a 5 Korte lijnen en persoonlijk contact De gemeente Cuijk en BNG Gebiedsontwikkeling, de beide partners in het bedrijvenpark, zetten hun expertise over uiteenlopende bedrijvigheid in en denken graag samen met bedrijven mee hoe ambities, groeikansen en gezamenlijke innovaties kunnen worden verwezenlijkt. Leon Vromans: “Het geeft energie om bij te dragen aan de ontwikkeling van bedrijven, onze regio en werkgelegenheid.” Olaf de Croon vult aan: “Samen met de gemeente Cuijk doen we er alles aan om ondernemers op efficiënte wijze bij te staan. Korte lijnen en het persoonlijk contact vinden we daarbij erg belangrijk.” ¢ 7 5 4 4 2c 3 4 Contact Interesse in bouwkavels op maat? Kijk voor meer informatie op www.laarakker.com of neem contact op met Leon Vromans (06 158 920 75 of via e-mail vromans@laarakker.com) 4 72 29 4 5 Z 43 23 28 35 6 23 1 2d 1 57 74 86 25 4 4 4 3a 23 19 22 2a 17 14a 17b 15 15a 12-14 2b 6a 16 18 16 30 37 39 34 41 36 51 47 49 53 56 50 58 52 54 60 62 68 64 23 35 25 27 33 39 37 41 21 40 10 16 8 10 3b 6 31 7 14 2-2e 13 38 55 45 47 8a 21 2 17a 2 13 9 8 6 2a 14 32 5 25 66 70 20 22 24 26 33 3 42 2 44 8 2 21 19 4 2a 31 46 48 11 10 4 25 20 6 8 6 1 2 8 9 7 59

Sterk in agrifood, sterk in logistiek Noordoost-Brabant: regio vol logistieke krachten Noordoost-Brabant ligt in het economisch hart van de Nederlandse agrifoodsector - een van de topsectoren wereldwijd. De regio kent van oudsher een grote concentratie van nationaal en internationaal toonaangevende bedrijven en van sterke foodverladers en gespecialiseerde logistieke dienstverleners. Zij hebben zich verenigd in Vijfsterren Logistiek. De ambitie is om in 2020 AgriFood Capital van de wereld te worden. V ijfsterren Logistiek is het samenwerkingsverband van de logistieke platforms in Noordoost-Brabant, de gemeenten Meierijstad, Oss, Cuijk en ‘s-Hertogenbosch in samenwerking met de Rabobank. Zij maken zich sterk voor de ontwikkeling van new business en voor de vestiging van nieuwe bedrijven in deze regio. Vijfsterren Logistiek verbindt bedrijven, onderwijs en overheden. Innovatie, scholing, aandacht voor goede infrastructuur, behoud van groei van werkgelegenheid staan daarbij centraal. Het doel van Vijfsterren Logistiek is een sterke top3-positie van Noordoost-Brabant te bemachtigen in de lijst van logistieke hotspots in Nederland. Beschikbare ruimte Met een goed omschreven doel en ambitie voor ogen moet je ook wat te bieden hebben in Noordoost-Brabant. ‘Dat klopt’, zegt Pieter Keeris, Logistics Business Developer en aanspreekpunt voor logistieke ondernemers in de regio. ‘In de regio is zeker 900 ha aan bedrijventerreinen voor logistiek bestemd. Wetende dat er een toenemende vraag voor grote terreinen is, hebben we in Veghel (Foodpark: 12 ha), Cuijk (Laarakker: 55 ha), Heesch-West (fase 1: 50 ha), Den Bosch (Rietvelden: 13 ha) en Oss (Vorstengrafdonk: 15 ha) nog goede locaties voor nieuwe bedrijven en business.’ Logistics House De ambities van Vijfsterren Logistiek komen samen in het Logistics House. Het Logistics House is ook hét ontmoetingspunt voor logistieke partijen, overheid, onderwijs en arbeidsmarkt. Netwerkbijeenkomsten, kennis- en innovatietafels en symposia bieden de mogelijkheid met elkaar kennis te maken en kennis te delen. Team Het team van gemeentelijke acquisiteurs met ondersteuning van beleidsmedewerkers, zijn ingezet om namens de 4 deelnemende gemeenten samen met Pieter Keeris, niet alleen new business te genereren in agrifood & logistiek, maar vooral ook de marktpositie te versterken. Contact Pieter Keeris: 06-15006728. ¢ www.vijfsterrenlogistiek.nl ‘Zeker 900 ha aan bedrijventerreinen voor logistiek bestemd.’ Pieter Keeris, Business Developer Vijfsterren Logistiek Acquisiteurs Otto Sanders (gemeente Meierijstad) 06 15835516 E: osanders@meierijstad.nl Jeroen Beuken (gemeente Cuijk) 06 27073969 E: j.beuken@rlvc.nl Gustave Pol (gemeente ‘s-Hertogenbosch) 06 11359131 E: g.pol@s-Hertogenbosch.nl Frank Remmen (gemeente Oss) 06 20300719 E: F.Remmen@oss.nl Vooraanstaande merken! Foodproducenten: Unox, Van den Bergh foods, Mars, Danone, Vion Food Group, Friesland Campina, Agrifirm, Heineken Foodretailers: Jumbo, Sligro, Udea Foodcateraars: Appèl Bedrijfscatering, Hutten catering, Maison van den Boer catering Logistieke dienstverleners: Nabuurs, Jumbo, Vos Logistics, H&S, Van den Bosch, Kuhne & Nagel, XPO, Movianto, Van Opzeeland, Spierings Smart Logistics Suppliers: Van der Lande, CTAC FOOD Locaties 2018/2019 - 41

THREE-SIXTY: HÉT LANDELIJK CENTRUM TEGEN VOEDSELVERSPILLING LIGT IN MEIERIJSTAD Zo trots als een pauw. Dat is wethouder Jan Goijaarts, omdat de nieuwe landelijke stichting tegen voedselverspilling gemeente Meierijstad als thuisbasis kiest. “Als je kijkt naar de ontwikkeling die we hier de afgelopen 3 jaar hebben gemaakt een zeer welkome keuze en ook een logische vervolgstap.” Eind 2015 vestigde de Verspillingsfabriek zich op een bedrijventerrein in Veghel. Een lokaal initiatief, van ondernemer Bob Hutten, dat uitgroeide tot een landelijk centrum tegen voedselverspilling. VERSPILLING PROMINENT OP DE AGENDA “In die drie jaar is er ontzettend veel gebeurd! De Verspillingsfabriek vestigde zich in een bedrijfspand in Veghel, dat al meer dan 10 jaar leegstond. Al snel ontwikkelde deze locatie, met de naam THREE-SIXTY, zich tot een innovatiecentrum waar het thema verspilling 365 dagen per jaar op de agenda staat. Er ontstond een Taskforce waarin bedrijfsleven, overheid en onderwijsinstellingen zich inzetten om verspilling in Nederland in 2030 gehalveerd te hebben. “Als gemeente zijn we vanaf het begin betrokken. In 2016 werden wij gevraagd te participeren en mee te denken. Omdat we een groot belang hechten aan het tegengaan van verspilling en geloven in het belang van het initiatief, hebben we een flinke impuls gegeven, in financiën en mankracht. Ook de provincie Noord Brabant is daar inmiddels bij aangesloten. Hierdoor kon het initiatief blijven doorgroeien en ontwikkelen tot de status die het nu heeft. In de toekomst wordt dit hét internationale kennis- en expertisecentrum op het gebied van circulaire oplossingen voor voedselverspilling; oplossingen die zeker ook nieuwe business creëren.” NATIONAAL EN INTERNATIONAAL BEZOEK In maart van dit jaar vond de maand tegen voedselverspilling plaats en bezochten 9.000 leerlingen, ondernemers en consumenten het innovatiecentrum en werden zich bewust van de omvang en impact van voedselverspilling. “Een duidelijk teken dat dit thema bij heel veel mensen leeft. Dat dit ook nationaal en internationaal de aandacht heeft, bleek uit het bezoek van Eurocommissaris Andriukaitis en Minister Schouten aan de locatie. Zij zagen de kansen voor tal van nieuwe, innovatieve ideeën en initiatieven en waren erg onder de indruk.” “Als ‘kers op de taart’ werd dit jaar ook op deze locatie de landelijke agenda Samen tegen voedselverspilling gelanceerd. Daar maakte minister Schouten bekend dat zij 7 miljoen beschikbaar stelt om voedselverspilling, landelijk, aan te pakken. Daar gaat de nieuwe stichting tegen voedselverspilling nu mee aan de slag. Samen kunnen we zo van Nederland één van de eerste landen maken die voedselverspilling met de helft weet te verminderen en daarmee als koploper op de kaart zetten!”

Philip den Ouden, voorzitter van de nieuwe stichting, vertelt: “De Stichting “Samen Tegen Voedselverspilling”. is er trots op om domicilie te kunnen kiezen in Veghel. Het is prachtig dat hier een fundament is gelegd, waarop alle krachten uit geheel Nederland die voedselverspilling bestrijden bij elkaar worden gebracht in de stichting. De lat ligt hoog. Ons doel is om van Nederland één van de eerste landen te maken die de verspilling van voedsel en het verlies van grondstof in de voedselketen met 50% vermindert. In 2030 moet dat doel bereikt zijn.“ SAMEN DE VOEESELKETEN ACTIVEREN “De Stichting is een platform waar alle belangrijke bestaande initiatieven – lokaal en nationaal -tegen voedselverspilling in Nederland worden samengebracht. De belangrijkste pijlers zijn de Tasforce Circulaire Economie, Three-Sixty, WUR, Food Tech Brainport en Rabobank. We hebben stevige ondersteuning van het ministerie van LNV, de provincie Noord-Brabant en natuurlijk Meierijstad. Vanuit Three-Sixty werkt een sterk en hecht team aan de uitvoering van onze taken. We gebruiken de expertise die hier al bestaat en de resultaten van samenwerking tussen experts in de afgelopen jaren. Dat wordt aangevuld met de inbreng van andere partijen die zich bezig houden met verspilling zoals vanuit het onderzoek. Deze gezamenlijke energie wordt gebruikt om de voedselketen in heel Nederland, van Terneuzen tot Delfzijl en van Den Helder tot Eijsden, te activeren om grondstofverlies- en verspilling op grote schaal terug te dringen. De consument zal hierbij worden betrokken door nauwe samenwerking met het Voedingscentrum.” TOEKOMSTBESTENDIG VOEDSELSYSTEEM “Centraal staat de agenda Samen Tegen Voedselverspilling die op 20 maart 2018 werd gepubliceerd. We pakken vier werkgebieden aan. Ten eerste gaan we systematisch kwantitatief monitoren van de voortgang die we maken en de impact daarvan op de hele keten. Het tweede speerpunt is de keten zelf : bedrijven uit de hele keten – dus van het land tot aan het schap -en de toeleverende industrie bundelen hun krachten, netwerk en kennis om bestaande oplossingen voor het reduceren van verspilling te delen en in hun processen toe te passen. We zoeken ook nieuwe oplossingen om de impact te vergoten. Het derde aandachtsgebied is de verspilling bij de consument thuis. We sturen, samen met het Voedingscentrum, op duurzame gedragsverandering. Ten laatste pakken we belemmerende regels aan. Wetgeving maakt het soms onmogelijk om verspilling te voorkomen. Dat moet natuurlijk zo snel mogelijk ongedaan worden gemaakt. Vanuit onze thuisbasis in Veghel maken we Nederland de internationale koploper en wereldvoorbeeld om veel beter om te gaan met schaarse grondstoffen. Samen dragen we hiermee bij aan een toekomstbestendig voedselsysteem.”

AGRIFOOD REGIO’S IN NEDERLAND | AGRIFOOD REGIO’S IN NEDERLAND | AGRIFOOD REGIO’S IN NEDERLAND De belangrijkste agrifood regio’s in Nederland De Nederlandse agrifood sector heeft een naam hoog te houden. Ons land is de tweede grootste exporteur van agrarische producten wereldwijd. De sector genereert ruim vijftig miljard van het BNP en is daarmee goed voor een vijfde van de totale exportwaarde van Nederland. Hiermee is de sector van groot economisch en maatschappelijk belang. D e groeiende vraag naar onze producten zorgt voor mooie commerciële kansen. Tegelijkertijd heeft de sector te maken met een aantal uitdagingen die opgelost moeten worden. Denk bijvoorbeeld aan de milieudruk van veestapels, resistentie van gewassen en de effecten van klimaatveranderingen op de teelt. Hele andere zaken zijn de globalisering en integratie van ketens, strengere wetgeving en veranderende consumptiepatronen, om er maar een paar te noemen. Vergrijzing, introductie van nieuwe technologieën en bevolkingsgroei moeten hier ook genoemd worden. Kortom, er is werk aan de winkel. In dat licht is het goed om te zien dat de Nederlandse agrifood sector op diverse plekken in het land de samenwerking zoekt. Met andere bedrijven, met overheden, met het onderwijs en met kennisinstellingen. Vaak gebeurt dat rondom een thema, zoals bij Seed Vallley en Dairy Valley. Soms is de inzet breder, zoals bij Flevofood. En soms gaat het alleen om de kavels en dat kan natuurlijk ook prima. In dit overzicht leest u over de belangrijkste agrifood regio’s in Nederland. Over wat ze doen, wat ze onderscheidt en wat ze voor ú kunnen betekenen. 44 GreenPort Noord-Holland Noord GreenPort Noord-Holland Noord versterkt de concurrentiepositie van de agrarische sector in Noord-Holland Noord. GreenPort Noord-Holland Noord heeft de ambitie om de regio als één van de gezondste op de kaart te zetten. Eén van de speerpunten is het project Agri, Voeding en Gezondheid; gezonder, verser en smakelijker eten voor verschillende doelgroepen in de regio. Met een integrale aanpak kunnen zorginstellingen een voedzame en smakelijke maaltijd voor hun cliënten verzorgen. Regionale samenwerking en duurzame inkoop geeft een economische impuls aan de ketenpartijen: boeren en tuinders, voedselverwerkers, leveranciers, cateraars en zorginstellingen. Daarnaast verkorten deze slimme samenwerkingen de keten en dragen ze bij aan de reductie van de footprint. Door innovatieve oplossingen -zoals bijvoorbeeld zaadveredeling en het telen op water- geven we antwoord op wereldvoedselvraagstukken. De afgelopen periode zijn er veel initiatieven ontwikkeld om dit voor elkaar te krijgen. En met succes! GreenPort Noord-Holland Noord stimuleert, initieert en ondersteunt projecten rondom het thema ‘Agri Voeding en Gezondheid’ in Noord-Holland Noord. Het stimuleren van de gezondheid door verse en regionale producten te eten staat hoog in het vaandel. www.greenportnhn.nl/gezondheid

AGRIFOOD REGIO’S IN NEDERLAND | AGRIF GIO’S IN NEDERLAND Brightlands Campus Greenport Venlo Voeding geeft je lichaam energie, maar de waarde van voeding reikt veel verder. Zo kunnen de juiste hoeveelheid en samenstelling van voedingsstoffen ziekten voorkomen en het gebruik van medicijnen terugdringen. We staan hiermee aan de vooravond van doorbraken die niet alleen helpen om de groeiende wereldbevolking te voeden, maar ook de gezondheid van mensen wereldwijd te verbeteren. Op Brightlands Campus Greenport Venlo draait alles om gezonde en veilige voeding, future farming en biocircular economy. We onderzoeken welke impact voedingsmiddelen en ingrediënten hebben op de gezondheid van mensen. Dat doen we op basis van vragen uit het bedrijfsleven of de wetenschap, die vanuit alle benodigde onderzoeksrichtingen onder de loep worden genomen. Onze campus ontwikkelt zich tot dé plek waar bedrijven, wetenschap en onderwijs elkaar treffen om kennis te delen en nieuwe producten te ontwikkelen en te vermarkten. Hier koppelen we het beste van de wetenschap aan het ondernemerschap in food en agri, dat diep in onze regio geworteld is. De campus in Venlo is één van de vier Brightlands campussen in Limburg waar wetenschappers, ondernemers, overheden, investeerders en studenten samenwerken aan innovatieve ontwikkelingen. Greenport Venlo Laat uw business groeien in Greenport Venlo Bedrijven uit alle sectoren zijn welkom in logistieke hotspot Greenport Venlo. Goede verbindingen via weg, rail, water en lucht zorgen nu al voor een eersteklas bereikbaarheid met het Europese achterland. Daarnaast is begin 2020 in dit gebied de grootste inlandse railterminal operationeel. Ook bedrijven uit agro en foodsector zijn welkom en kunnen kiezen uit vrij indeelbare kavels van 0,5-30 ha. Ontwikkelbedrijf Greenport Venlo is een one-stop-shop en spreekt de taal van de ondernemer, maar ook van de overheid. Zo begeleiden we uw hele bouwproces van idee-uitwerking in bouwplan, vergunningenaanvraag tot bouw- en woonrijp opleveren van de kavel. info@greenportvenlo.nl www.brightlands.com FOOD Locaties 2018/2019 - 45

AGRIF GIO’S IN NEDERLAND | AGRIFOOD REGIO’S IN NEDERLAND cluster in de regio West-Holland. Het regionale tuinbouwcluster bevat alle bedrijven en organisaties die actief zijn op het gebied van voeding en sierteelt: van handelaren tot productiebedrijven en van veredelaars tot logistieke bedrijven. De Greenport onderzoekt welke acties nodig zijn voor die gezonde, vitale en duurzame toekomst. De ondernemers hebben daarbij de regie; overheden en onderwijs- en kennisinstellingen faciliteren. Greenport West-Holland Greenport West-Holland is een ‘triple helix’ samenwerkingsverband van ondernemers, overheden, onderwijs- en kennisinstellingen. Samen werken deze partijen aan een gezonde, vitale en duurzame toekomst voor het regionale tuinbouwHierbij richt de Greenport zich op een aantal thema’s: Kennis & Innovatie, Gezondheid & Geluk, Slimme & Efficiënte Logistiek, Internationalisering, Strategische gebiedsverkenning, Water en Duurzame energietransitie. Rond die thema’s brengt de Greenport partijen bij elkaar en zorgt voor samenwerking en innovatie. Zo lanceerde de Greenport een EnergieAkkoord en Innovatiepact. De ambities van de Greenport: behoud productiezekerheid en optimale ruimtebenutting voor veilig voedsel en groen; bijdrage van voedsel en groen aan gezondheid en welbevinden; uitbouw van de draaischijffunctie met mainports door export- en importstromen; nieuwe internationale hubs en een internationaal kenniscentrum. Foodcenter Reijerwaard Met (inter)nationaal opererende bedrijven als The Greenery, Bakker, Hillfresh, Van Oers, Olympic Fruit en Van Gelder is Foodcenter Reijerwaard het grootste agro/vers/foodcluster in Nederland. Van de Nederlandse export vindt nu al 25 procent van de handel plaats in Foodcenter Reijerwaard. In de komende jaren wordt Foodcenter Reijerwaard uitgebreid. Foodcenter Reijerwaard biedt groeiruimte aan succesvolle ondernemers die continue vernieuwen, slim samenwerken en duurzaam ondernemen vanzelfsprekend vinden. De nabijheid van de Rotterdamse haven en ruim arbeidspotentieel bieden een onovertroffen vestigingsklimaat. De ontwikkeling van Foodcenter Reijerwaard kenmerkt zich door duurzaamheid en innovatie. Door de implementatie van slimmigheden op het gebied van logistiek, duurzame energie en het verwaarden van reststromen zorgen we voor een toekomstbestendig bedrijventerrein.

AGRIFOOD REGIO’S IN NEDERLAND | AGRIFOOD REGIO’S IN NEDERLAND | AGRIFOOD REGIO’S IN NEDERLAND ABC Westland Agri & Food ABC Westland Agri & Food is een bedrijvenpark in het hart van het Westland waar alle ketenspelers van de agri & food sector vertegenwoordigd zijn. Zo zijn er import- en exportbedrijven, sorteerbedrijven, pakstations, transporteurs, koelhuizen, telersverenigingen en andere dienstverlenende bedrijven. Van productie en import tot het eindproduct voor de consument. Op ABC Westland gebeurt het. Partijen die elkaar aanvullen ABC Westland Agri & Food is de spil in de internationale agri & food sector, maar ook tuinbouwleveranciers maken gebruik van het ABC Westland terrein en haar faciliteiten. Deze sectoren groeien gestaag en maken een geïntegreerd deel uit van het bedrijvenpark. Er zijn ruim 100 agf-bedrijven gevestigd op ABC Westland Agri & Food. De lijnen tussen de bedrijven zijn uiterst kort waardoor efficiënt samengewerkt wordt. De bedrijven op ABC Westland staan dichtbij de ontwikkelingen op de markt, omdat alle schakels in de keten vertegenwoordigd zijn. Duurzaamste agf-bedrijventerrein van NL Met de installatie van ruim 18.000 zonnepanelen op daken van het bedrijventerrein ABC Westland Agri & Food, werd het terrein de grootste producent van zonne-energie in Zuid-Holland en het meest duurzame bedrijventerrein van Nederland. Parkmanagement Het parkmanagement van ABC Westland wordt in eigen beheer uitgevoerd, de veiligheid is optimaal geregeld en de Technische Dienst zorgt ervoor dat de processen op het terrein niet in gevaar komen. Zo wordt de continuïteit gewaarborgd, zeven dagen per week, 24 uur per dag. Agro & Food Cluster Nieuw Prinsenland Het Agro & Food Cluster Nieuw Prinsenland bestaat uit een suikerfabriek van Suiker Unie, een bedrijventerrein voor bedrijven uit en/ of gelieerd aan de agro- en levensmiddelensector van 70 ha en een grootschalige glastuinbouwlocatie van 250 ha. Nieuw Prinsenland ligt in West-Brabant midden tussen de havens Rotterdam en Antwerpen. Het wordt ontsloten via een snelweg (A4) en het water (Dintel/Volkerak). Op het bedrijventerrein kunnen zich bedrijven uit milieucategorie tot en met 5.1 vestigen en met een maximale bouwhoogte van 40 meter. Nieuw Prinsenland streeft naar duurzaamheid. Door clustering van bedrijven ontstaan nieuwe kansen voor symbiose en samenwerking op het gebied van grondstoffen, energie, water, installaties en utilities, werknemers, kennis en ervaring, innovatie, etc. Voorbeelden daarvan zijn de biomassa vergistingsinstallatie (12 mln m3 groengas op basis van bietenpulp en andere biomassa), een groot 150 kV-station en een gasontvangststation, een gietwaterzuivering en netwerk (van de suikerfabriek naar de tuinders), 12 windturbines en mogelijk een groot restwarmtenetwerk. Proces- en productinnovatie worden op Nieuw Prinsenland gefaciliteerd met de laboratoria en pilothal van het Cosun Innovatiecentrum met 100 academici en ruimte voor demonstratiefabrieken en kleinFOOD Locaties 2018/2019 - 47 schalige productieactiviteiten in het schaalbare bedrijfsverzamelgebouw INICIO. Op Nieuw Prinsenland bouwen ondernemers uit en gelieerd aan de agro- en levensmiddelensector aan een echt duurzame toekomst. www.nieuwprinsenland.nl

AGRIFOOD REGIO’S IN NEDERLAND | AGRIFOOD REGIO’S IN NEDERLAND | AGRIFOOD REGIO’S IN NEDERLAND Regio Foodvalley Foodvalley werkt aan de voedselvoorziening van morgen. In Regio Foodvalley wordt iedere dag hard gewerkt aan de voedselvoorziening van morgen. En dat is heel hard nodig, want in 20 jaar tijd komen er 2 miljard mensen bij. Hoe kunnen we de snel groeiende wereldbevolking gezond en duurzaam voeden? Een gigantische uitdaging die ook grote kansen met zich meebrengt. In Regio Foodvalley worden al decennia lang baanbrekende oplossingen bedacht. De sleutel tot het succes is de intensieve samenwerking tussen ondernemers, kennisinstellingen en overheid. Goede ideeën worden hier verder gebracht met ambitie, kennis én een gezonde dosis durf. De economie bloeit! En de regio daardoor ook. We blijven investeren in wonen, werken, bereikbaarheid en onderwijs. Iedereen heeft voordeel van deze vooruitgang. Regio Foodvalley is een samenwerking tussen regionale overheden, ondernemers, onderwijsen kennisinstellingen. Wij werken samen om van de regio een economische topregio te maken op het gebied van kennis, ontwikkeling en innovatie in de agrifood sector. Dit doen wij door het versterken van het vestigingsklimaat en de kwaliteit van de leefomgeving. De regio heeft ongeveer 350.000 inwoners. Regio Foodvalley ligt centraal in Nederland, een uur afstand naar Schiphol en maar anderhalf uur naar Düsseldorf. De regio is zeer goed bereikbaar via de vele snelwegen (A1, A30 en A12) en via het spoor (Intercity EdeWageningen). Bijdrage van twintig miljoen van het rijk voor Foodvalley De ministerraad nam onlangs een besluit over de verdeling van het geld vanuit de zogenaamde Regiodeals. Regio Foodvalley ontvangt 20 miljoen euro van het rijk. “Met dit geld kunnen we onze ambities voor gezond en duurzaam voedsel voor iedereen sneller en effectiever waarmaken. Foodvalley wordt de mainport op het gebied van Agrifood voor heel Nederland”, zegt René Verhulst, voorzitter van de regio Foodvalley. Het Rijk had regio’s opgeroepen om mee te denken over samenwerking aan vraagstukken van nationaal belang. Regio Foodvalley heeft de kennis in huis om innovaties op het gebied van voedsel voor elkaar te krijgen. Daarmee levert dit gebied een belangrijke bijdrage aan gezond voedsel voor de toekomst: • Voeding om mensen gezond te houden of genezing te bevorderen. • Minder belasting van de luchtkwaliteit. • Andere voeding, zoals insecten, als bron van nieuwe eiwitten. • Een World Food Center om Foodvalley de internationale etalage te laten zijn van Agrifood en voedselgezondheid. • Een top-vestigingsklimaat, waarin bedrijven floreren en kennisinstellingen - van MBO tot universiteiten - bijdragen aan mondiale vraagstukken. Dit zijn allemaal onderdelen van de aanvraag die Regio Foodvalley bij het Rijk heeft neergelegd. René Verhulst: “Wij houden ons bezig met de vraagstukken van de toekomst. Wij zijn blij dat het kabinet de potentie van Foodvalley herkent. Met elkaar moeten we sneller omschakelen naar productie en consumptie van duurzaam en gezond voedsel. Dat is de deal die we met het Rijk nu verder gaan uitwerken.” Achtergrond In 2050 wonen ruim 9 miljard mensen op onze aarde. Tegelijkertijd verdwijnen jaarlijks miljoenen hectares landbouwgrond door klimaatverandering. De komende jaren zullen dus vele extra monden gevoed moeten worden. Met de huidige voedselproductie en consumptie komen we niet verder. We zullen dus anders, duurzamer en gezonder moeten gaan produceren. Vanuit de Europese Unie, het Rijk en vanuit de regionale overheden is vastgesteld dat duurzaamheid, voedselveiligheid en voeding en gezondheid vragen om een versnelling van innovatieprocessen in de agro- en foodketens. Die versnelling is de kern van de aangevraagde Regiodeal van Foodvalley.

AGRIFOOD REGIO’S IN NEDERLAND | AGRIFOOD REGIO’S IN NEDERLAND | AGRIFOOD REGIO’S IN NEDERLAND Flevokust Haven Ten noorden van Lelystad ligt Flevokust Haven: een multimodale binnenhaven met overslagkade en havengebonden industrieterrein. Hier vindt zowel import als export van goederen plaats van en naar de grote (zee)havens. Flevokust Haven is een perfecte en duurzame vestigingslocatie. Flevofood: een vruchtbare bodem voor samenwerking Flevofood is een netwerkvereniging van en voor Flevolandse voedselbedrijven. Bedrijven, letterlijk en figuurlijk geworteld in de polder. De leden zijn actief in de landbouw, verwerking, logistiek, handel, horeca, catering en retail. Samen vormen ze een krachtige regionale voedselketen. De bedrijven binnen de Vereniging Flevofood werken onderling nauw samen en zoeken samenwerkingsverbanden met een groot aantal partners zoals overheden, financiële en kennisinstellingen. De verbindende factor binnen Flevofood is de passie voor het Flevolandse voedselproduct. Hoe meer bedrijven lid zijn van de netwerkvereniging, hoe groter de gezamenlijke kracht. En dat biedt ieder bedrijf afzonderlijk vele voordelen. Of u nu teler bent, producent, cateraar of retailer, de Vereniging Flevofood biedt de structuur om de grote diversiteit aan bedrijven in de regionale voedselketen te bundelen en zo gezamenlijk te profiteren van kansen zoals de Floriade 2022. Naast de containerterminal biedt Flevokust ruimte voor de overslag van bouwgrondstoffen, natte en droge bulkgoederen, stukgoed, agrarisch productenvervoer en projectvervoer. De haven biedt toegang tot het Europees vervoernetwerk via water, spoor, weg en lucht. Tot 40 meter hoog Op geen andere plek in de Randstad zijn zoveel ruime kavels waar tot 40 meter hoog gebouwd mag worden als in Lelystad. De milieucategorie is met 5.3 hoog. Dit maakt Flevokust Haven heel geschikt voor innovatieve bedrijven die volop inzetten op de circulaire economie, zoals logistieke maakindustrie en biobased bedrijven met een hoge milieucategorie. Ruime mogelijkheden Flevokust Haven onderscheidt zich in haar aanpak door ruime mogelijkheden in kaveloppervlakte, bouwhoogte, energieteruglevering en milieuvoorschriften. Daarbij biedt Flevokust Haven kansen en ruimte voor agro-gerelateerde en biobased activiteiten. Bovendien zoeken we actief verbinding tussen overheid, bedrijven, opleidingen en onderzoeksinstellingen, waardoor meer mogelijk is. Heeft u interesse om zich te vestigen op het aan de kade grenzende industrieterrein van Flevokust Haven? Wij bekijken graag met u de mogelijkheden. www.flevokusthaven.nl

AGRIFOOD REGIO’S IN NEDERLAND | AGRIFOOD REGIO’S IN NEDERLAND | AGRIFOOD REGIO’S IN NEDERLAND Duurzaam bedrijvenpark Laarberg biedt ruimte voor food Laarberg is het regionale bedrijvenpark voor de Oost-Achterhoek en OostTwente. De vernieuwde N18 met een eigen afrit maakt Laarberg een nog aantrekkelijkere vestigingslocatie. Laarberg is een regionaal bedrijvenpark. Dat wil zeggen dat de grotere bedrijven in de regio zich hier kunnen vestigen of uitbreiden. Laarberg is aantrekkelijk om zijn centrale ligging ten opzichte van Duitsland en ook doordat er activiteiten mogelijk zijn die vallen onder de hoge milieucategorie 5.1. Laarberg richt zich op drie speerpunten. Speerpunt Agro-Food is nauw verbonden met duurzaamheid. Dat Laarberg hiervoor kiest is logisch. Het bedrijvenpark ligt in een agrarische omgeving met veel maakindustrie. Deze combinatie maakt Laarberg een uitstekende plek voor de agrofood- sector. Een belangrijk onderdeel van Agro-Food is bioraffinage Speerpunt Duurzaamheid: Nederland gaat verduurzamen en Laarberg speelt daar een belangrijke rol in. Er is aandacht en voor ruimte duurzame activiteiten. Concreet is de bouw van een solarpark van 6,5 ha dat dit jaar officieel in gebruik is gesteld. Speerpunt Maakindustrie: de maakindustrie in de Achterhoek en Twente is alom aanwezig, dus ook op bedrijvenpark Laarberg. Een wezenlijk thema is het maken van de verbinding tussen duurzaamheid, agro-food en maakindustrie. Zie ook www.laarberg.nl Agrifood Oss Wij zijn trots op onze agrifood bedrijven in Oss. Zij vormen een toonaangevend agrifood cluster en opereren op regionale, landelijke en wereldmarkten. Bedrijven uit alle ketenschakels zijn in Oss gevestigd. Denk aan landbouwbedrijven in ons grote buitengebied, een grote voedselverwerkende industrie, maar ook lokale bierbrouwerijen en restaurants met streekproducten op hun menukaart. Een internationaal opererend logistiek en verpakkingsindustrie versterken het Osse agrifood cluster, gelegen in de regio AgriFood Capital. Talentencampus Oss verbindt onze jeugd met onze bedrijven. Met lesprogramma’s voor basis- en voortgezet onderwijs, de mbo-Foodopleiding van De Leijgraaf en de HAS Hogeschool Minors Oss. Korte lijnen tussen bedrijven, onderwijs en gemeente bieden ruimte voor ontmoetingen, delen van kennis en inspiratie. Een perfecte voedingsbodem voor innovatieve samenwerkingen. Oss is van oudsher een vleesstad en trekt nog steeds vleesverwerkende bedrijven aan. Tegelijkertijd is er een innovatiesprong van vlees naar vleesvervangers. De Kracht van Oss en de Kracht van New Business ondersteunen deze innovaties. Oss is meest inspirerende Global Goals Gemeente van Nederland. Wij dagen onze ondernemers uit hun creativiteit in te zetten voor een duurzame industrie, die de wereld voedt! Nieuwsgierig naar onze bedrijven? Een overzicht vindt u in onze Portfolio Agrifood Oss: www.oss.nl/bedrijven/bedrijven_in_oss/agrifood-in-oss. Vragen? Mail ondernemerszaken@oss.nl. 50

AGRIFOOD REGIO’S IN NEDERLAND | AGRIFOOD REGIO’S IN NEDERLAND | AGRIFOOD REGIO’S IN NEDERLAND Provincie Overijssel: de voedingsbodem voor food- en feedbedrijven De provincie Overijssel vormt een natuurlijke voedingsbodem voor food- en feedbedrijven. Merken als Bolletje, Stegeman, Zwanenberg Food, Ben & Jerry’s en ForFarmers hebben hier hun thuisbasis. De sterke agrarische sector, arbeidsethos, ruimte, logistieke netwerken en kennisinstituten van wereldfaam vormen belangrijke vestigingsfactoren. Overijssel heeft ruimte. De drie logistieke hotspots, de Ports of Zwolle, Twente en Deventer en de gunstige ligging op de North-Sea Baltic corridor maken het mogelijk om grondstoffen en producten eenvoudig multimodaal aan of af te voeren. Wij beschikken over een sterk internationaal distributienetwerk. Via de binnenvaart, het wegennet en per spoor vinden producten hun weg van en naar de grote zeehavens in Rotterdam, Amsterdam, Nederland, Duitsland en Europa. De Port of Logistics Overijssel (POLO), een unieke hands-on netwerkorganisatie ondersteund door de provincie Overijssel, biedt toegang tot logistieke ondernemers, overheden, kennisinstellingen en samenwerking daartussen. Samen zetten zij zich in voor de logistieke positie van Overijssel in Nederland en Europa, een goede aansluiting tussen onderwijs en arbeidsmarkt en ondersteunt zij bedrijven bij het ontwikkelen en implementeren van innovatieve en duurzame logistieke processen. En met een instituut van wereldfaam als Wageningen University & Research en UT Twente op minder dan een uur rijafstand, is de beschikbaarheid van hoogopgeleid talent en innovatiekracht gegarandeerd. Port of Zwolle De regio Zwolle staat al jarenlang bovenaan in de lijst van economische toplocaties van Nederland. Port of Zwolle, gelegen in regio Zwolle en met havens in Zwolle, Kampen, Meppel, is de plek voor succesvol ondernemen. Dat is voor een belangrijk deel te danken aan de sterke wil tot samenwerken die de ondernemers, de onderwijs- en onderzoeksinstellingen en de overheden kenmerkt, het arbeidspotentieel en -ethos, de ideale kennisinfrastructuur en door de multimodale bereikbaarheid. Port of Zwolle ligt gunstig op de lijn tussen de grote zeehavens Rotterdam en Amsterdam en het gelegen achterland. Via binnenwater, spoor en wegennet vinden de producten hun weg van en naar de Randstad, Noord-Nederland, Duitsland en Europa. Port of Zwolle biedt diverse mogelijkheden voor het op- en overslaan en het afhandelen van verschillende soorten ladingen. Ongeveer 200 bedrijven doen dagelijks zaken vanuit dit havengebied. Port of Zwolle, de plek voor succesvol ondernemen! Meer informatie op www.portofzwolle.nl of neem contact op met Jeroen van den Ende (06 – 532 34 372). FOOD Locaties 2018/2019 - 51

AGRIFOOD REGIO’S IN NEDERLAND | AGRIFOOD REGIO’S IN NEDERLAND | AGRIFOOD REGIO’S IN NEDERLAND Business Park Amsterdam Osdorp Business Park Amsterdam Osdorp is een smaakvolle locatie voor foodbedrijven. Business Park Amsterdam Osdorp biedt bedrijven in de drank- en voedingsindustrie zoals groothandels en fabrikanten van versproducten, importeurs en exporteurs en retailorganisaties een strategische logistieke plek. Het bedrijventerrein ligt tussen Schiphol en het centrum van Amsterdam in stadsdeel NieuwWest. Nabij de A9, A5 en A10. Schiphol en de haven op 10 minuten rijden, het centrum op 15 minuten. Makkelijk bereikbaar voor klanten, leveranciers en werknemers. Per auto, of tramlijn 1 waarvan de begin-/eindhalte naast het bedrijvenpark ligt. Laatste nieuwe bedrijventerrein Het is het laatste nieuwe bedrijventerrein in Amsterdam waar bedrijfskavels te koop zijn. Interessant voor als u wilt uitbreiden en ook kans om op een mooie plek en in een groene omgeving een eigen pand neer te zetten. En soms ook niet onbelangrijk voor (toekomstige) relaties en werknemers: een adres in Amsterdam. Beschikbaarheid Er zijn nog drie kavels beschikbaar. Twee (6.200 m2 en 7.100 m2) zijn gelegen aan het water: een chique uitstraling voor klanten én een fijne werkplek voor werknemers. De derde kavel (16.400 m2 ) ligt nabij een groene omgeving voor recreatie en ontspanning. De Digital Foodvalley Hub Veenendaal is actief om zich te profileren als hét landelijke ICTcentrum voor Food, Health en Tech binnen Regio Foodvalley. Het ICT Campus Programma faciliteert regionale samenwerkingen tussen bedrijfsleven, overheid en onderwijs. Deze partijen werken in de regio Foodvalley samen aan innovaties op het gebied van Food, Health en Tech. Zo ontstaat er een voedingsbodem voor innovatie en een snelle groei van de ICT-sector. De partners zorgen er samen voor dat regio Foodvalley dé ICT-banenmotor is met een optimaal vestigingsklimaat voor ICT-bedrijven en top ICT-onderwijs. Een van de innovatieve projecten binnen de ICT Campus is de Digital Foodvalley Hub. De regio Foodvalley is de top in de wereld op het gebied van voedsel en voedt miljarden mensen. De wereldbevolking groeit, terwijl de inzet van grondstoffen gelijk blijft of zelfs kleiner wordt. Dit vraagt om meer voedsel te produceren met minder resources. IT-innovaties en high tech ontwikkelingen kunnen de oplossing bieden voor de vragen van agrofood-bedrijven. In de Digital Foodvalley Hub wordt data uit de hele foodketen verzameld op een dataplatform. Bedrijven uit de IT en agrifood sector en (kennis)instellingen kunnen er terecht met hun vraagstukken en met elkaar innovatieve oplossingen realiseren. Op deze manier wordt vraag en aanbod bij elkaar gebracht en worden slimme crossovers tussen Food, Health en Tech gestimuleerd. Eelco Kienhuis, Salesmanager SADC, e.kienhuis@sadc.nl, 06 – 30 23 71 91, www.bpao.nl 52

AGRIFOOD REGIO’S IN NEDERLAND | AGRIFOOD REGIO’S IN NEDERLAND | AGRIFOOD REGIO’S IN NEDERLAND Wageningen Food & Biobased Research Wageningen Food & Biobased Research ontwikkelt kennis en technologieën die bedrijven, overheden en andere onderzoeksorganisatie helpen bij de ontwikkeling van gezond en smakelijk voedsel, duurzame voedselketens, en ‘groene’ alternatieven voor producten die nu uit schaarse grondstoffen worden geproduceerd. Wageningen Food & Biobased Research is één van de Contract Research Organisaties van Wageningen University & Research met de missie ‘to explore the potential of nature to improve the quality of life’. Met ongeveer 30 vestigingen, 5.000 medewerkers en 10.000 studenten behoort Wageningen University & Research wereldwijd tot de aansprekende kennisinstellingen binnen haar domein. De integrale benadering van de vraagstukken en de samenwerking tussen verschillende disciplines vormen het hart van de unieke Wageningen aanpak. NEXTgarden Lingewaard NEXTgarden ligt in de agricorridor A15, tussen Nijmegen en Arnhem en is hét ontwikkelingsgebied voor tuinbouw met op dit moment 235 bedrijven en 2.150 arbeidsplaatsen. Het ontwikkelingsgebied heeft een omvang van 735 hectare en beschikt over volop ruimte en faciliteiten voor de uitbreiding van bestaande bedrijven en de vestiging van nieuwe bedrijven. Wij werken, samen met ondernemers en kennisinstellingen, aan een vitaal en toekomstbestendig tuinbouwgebied; het realiseren van een duurzame energiemix voor een emissievrije teelt en het initiëren en faciliteren van innovatie en start ups. In het gebied zijn nog enkele tuinbouwkavels beschikbaar en enkele bedrijfskavels voor agrogelieerde bedrijven. Belangstelling? Neem contact op met de heer Thijs Zee, tel. 06- 13 47 27 54 / email. t.zee@ lingewaard.nl Hij informeert u graag over de actuele ontwikkelingen, de beschikbare kavels en leidt u graag rond. Bezoek ook onze website www.nextgarden.nl FOOD Locaties 2018/2019 - 53

AGRIFOOD REGIO’S IN NEDERLAND | A Seed Valley Wist jij dat meer dan 50% van alle groente wereldwijd een oorsprong heeft in Seed Valley? Wat Silicon Valley is voor IT en software, dat is Seed Valley in Noord-Holland voor de ontwikkeling van planten en zaadtechnologie. De meest innovatieve groene vingers vind je in Nederland. Hier worden nieuwe groente- en bloemenrassen ontwikkeld. Verbeterde variëteiten die hoger opbrengst geven en optimaal groeien onder specifieke klimaatomstandigheden. De bedrijven in Seed Valley hebben een missie: de samenleving enthousiast maken voor de sector. In Seed Valley werken ruim veertig bedrijven samen aan de instroom van vakbekwame arbeidskrachten. Dat doen ze door te investeren in hun arbeidsmarktimago, door onderwijs en bedrijfsleven goed op elkaar te laten aansluiten en door kennisdeling. FoodDelta Zeeland FoodDelta Zeeland is de clusterorganisatie van het Zeeuwse foodcluster van bedrijven, kennisinstellingen en overheden. Door verbinding en samenwerking in een kennis- en innovatienetwerk is het Zeeuwse foodcluster bezig te innoveren en zich te onderscheiden als regio. Hierbij is er aandacht voor de uitdagingen en kansen die zich aandienen voor de gehele foodketen in het algemeen en in de Zeeuwse delta in het bijzonder. Thema’s als klimaatverandering, digitalisering, gezondheid, transparantie en circulaire economie staan op de agenda. Ook is er aandacht voor cross-overs met toerisme en zorg. De foodsector is van groot belang voor de Zeeuwse economie. De bedrijven vertegenwoordigen naar schatting maar liefst 1,7 miljard euro productiewaarde, 800 miljoen euro toegevoegde waarde en 15% van de werkgelegenheid in deze provincie. Daarnaast zijn er ruim 15.000 mensen werkzaam in de Zeeuwse horeca. Zeeland ligt midden in de Zuidwestelijke delta van Rijn, Maas en Schelde. Een vruchtbaar gebied waar zowel agri- als aquafood een belangrijke rol spelen. Daarbij is de gehele keten van uitgangsmaterialen, primaire productie, verwerking, winkels en horeca aanwezig. Er wordt samengewerkt met onderwijs- en onderzoeksinstellingen binnen en buiten Zeeland. 54

AGRIF GIO’S IN NEDERLAND Floriade Almere 2022 Vanaf voorjaar 2022 is Almere zes maanden lang hét podium van de wereldtuinbouwtentoonstelling Floriade Almere 2022. De focus tijdens deze zevende editie ligt op steden van de toekomst met het thema ‘Groene Stad van de Toekomst’. Groene stad van de toekomst De aarde heeft 7 miljard inwoners, waarvan meer dan 50 procent in steden leeft. In 2050 zal dit percentage zijn opgelopen naar zo’n 70. Kernvraag is hoe steden hierop kunnen inspelen. Hoe kunnen we de steden veilig, gezond en attractief houden en een betere balans vinden tussen ‘gebouwen’ en ‘groen’. Floriade Almere 2022 haakt in op dit onderwerp met het thema Groene Stad van de Toekomst met de vier subthema’s: vergroening, voeding, gezondheid, energie. Floriade Almere 2022 beloofd een inspirerend evenement te zijn. We nodigen landen/steden, exposanten uit en vragen hen een bijdrage te leveren aan het expothema. We laten bezoekers ervaren hoe je op een inspirerende en creatieve manier kan bijdragen aan de wereldwijde vraagstukken. Bezoekers worden uitgedaagd om te ontdekken, te voelen en te activeren, ‘Explore. Touch. Change.’. Nieuwsgierig geworden? Hou onze media in de gaten en abonneer je op de e-nieuwsbrief van Floriade Almere 2022 via https://floriade.com/nieuwsbrief. Bedrijventerrein Lemsterhoek Urk Urk is van oudsher een toonaangevende speler in de vissector. Bedrijventerrein Lemsterhoek is het oudste bedrijventerrein van Urk en als enige gelegen aan de noordzijde van de Urkervaart. Dit gemengde terrein kenmerkt zich door een combinatie van allerlei bedrijfstakken, waaronder visbedrijven, industriéle bedrijven, groothandel, grootschalige detailhandel. Een belangrijke ontwikkeling in Urk is de gewenste realisering van een nieuwe haven. De huidige haven bevindt zich aan de rand van de dorpskern. De functies wonen, werken en toerisme zitten bovenop elkaar. Om ondernemers letterlijk meer ruimte te bieden voor (watergebonden) economische activiteiten hebben provincie en gemeente het initiatief genomen om een nieuwe haven te ontwikkelen iets ten zuiden van de kern van Urk. FOOD Locaties 2018/2019 - 55

AGRIFOOD REGIO’S IN NEDERLAND | AGRIFOOD REGIO’S IN NEDERLAND | AGRIFOOD REGIO’S IN NEDERLAND Agrofood- cluster Emmeloord Het Agrofood-cluster Emmeloord is opgericht door ondernemers. Met als doel de promotie van de open teelt sector in het algemeen en om samen te werken op overkoepelende zaken als aantrekkelijkheid als werkgever. De ondernemingen die lid zijn van het cluster, vertegenwoordigen een jaaromzet van circa 2 miljard euro. Alle onderdelen van de keten in de open teelt zijn vertegenwoordigd. Het onderwijs heeft een belangrijke plek in het cluster. Op verschillende niveaus is er samenwerking. Doel is onder andere om de kloof tussen het bedrijfsleven en onderwijsinstellingen te verkleinen. Agrofood-cluster Emmeloord is een landelijk opererend cluster van vertegenwoordigende bedrijven en organisaties uit de open teelt. Met als doelen: de promotie van de open teelt als werkgever; het oprichten en het delen en borgen van kennis; het voeden van innovatie; het stimuleren van business. Dit gebeurt vanuit het hoofdkantoor in Emmeloord, Penning 6. Hier is onze etalage van de open teelt gevestigd en werken we aan een fysiek en virtueel kenniscentrum van en door de open teelt. De open teelt is een niet alleen in Nederland een belangrijke sector maar in de hele wereld! We zijn marktleider in het ontwikkelen en vermarkten van (poot)aardappelen en uien. De hele keten is vertegenwoordigd in het cluster; van ontwikkeling tot verwerking en van machinebouw, ICT, onderzoek, onderwijs tot financiële dienstverlening. +31 (0)85 40 17 133 info@agrofood-cluster.com Park15 Logistics is het nieuwe logistieke bedrijventerrein met uitzonderlijke kwaliteiten op een strategische locatie langs de A15. Ambitieus? Ja, dat zijn we! Wij streven na om het meest duurzame bedrijventerrein van Nederland te worden. Het bedrijvenpark is gelegen in het hart van de regio Arnhem-Nijmegen en is één van de weinige locaties in Midden- en OostNederland waar grootschalige logistieke- en distributiecentra ontwikkeld en gebouwd kunnen worden. Er is circa 85 hectare bedrijventerrein uitgeefbaar, variërend in oppervlaktes vanaf circa 3.000 tot 200.000 vierkante meter. Een aaneengesloten vloeroppervlak is mogelijk tot 130.000 vierkante meter. In het kader van duurzaamheid is de ambitie om elke ontwikkeling op Park15 Logistics te certificeren en beoordelen door BREEAM-NL, hét instrument om integraal de duurzaamheid te meten en te beoordelen. Voor Park15 Logistics geldt dat er rekening wordt gehouden met het gebruik van zonnepanelen, energiebesparende maatregelen, koude- en warmte opslagvoorzieningen in de bodem en eventueel de mogelijke koppeling met een windmolenpark langs de A15. Park 15 staat voor: een groot beschikbaar arbeidspotentieel in de regio; direct aan de A15 met eigen op- en afrit; railterminal Gelderland tegenover het park en de Barge Terminal Nijmegen op korte afstand. Park 15 kent een hoog voorzieningenniveau (tankstation, restaurant en openbaar vervoer). Gijs Spruijt M + 31 65 367 92 24 gijs@park15logistics.com 56

AGRIFOOD REGIO’S IN NEDERLAND | AGRIFOOD REGIO’S IN NEDERLAND | AGRIFOOD REGIO’S IN NEDERLAND Groeien doe je in Bleiswijk! Aan de A12, ten noorden van het glastuinbouwproductiegebied van Bleiswijk, in de gemeente Lansingerland, liggen diverse bedrijventerreinen. Het gebied maakt deel uit van de logistieke hotspot “A12-corridor”. Kathy Arends, wethouder EZ van de gemeente Lansingerland vertelt waarom de locatie zo in trek is bij, met name logistieke bedrijven: “Vanuit de gemeente Lansingerland kunnen onze bedrijven meer dan 8 miljoen consumenten binnen een straal van één uur bereiken. Lansingerland is de scharniergemeente van de Metropoolregio Rotterdam-Den Haag. De marktvraag naar onze kavels is dan ook zeer groot. Samen met de Provincie, VNO-NCW en de ZuidHollandse A12 gemeenten hebben we bovendien een bestuursovereenkomst gesloten waarin verdere afspraken zijn gemaakt om de logistiek positie van de gehele A12 corridor te versterken en toekomstige ontwikkelingen op elkaar af te stemmen. Ik ben trots op deze vruchtbare en constructieve samenwerking tussen bedrijfsleven en overheden.” Innovatieve Glastuinbouw Naast het aantrekkelijke vestigingsklimaat voor logistieke bedrijven als retailers en distributiecentra zorgt de aanwezigheid van het hoogwaardige en innovatieve glastuinbouwcluster in Lansingerland voor veel aanverwante bedrijvigheid die de economische aantrekkelijkheid van het gebied verder versterken. In dit gebied zijn ook plannen voor de realisatie van de eerste full electric railterminal ter wereld voor het vervoer van versproduct. Logistieke hub Met de komst van het NS station en de multimodale vervoersknoop Lansingerland-Zoetermeer wordt het hele gebied aan de A-12 corridor in Lansingerland nog beter ontsloten en aantrekkelijk voor allerlei soortige bedrijvigheid en beter bereikbaar voor het enorme arbeidspotentieel in dit dichtbevolkte gebied. “Wij zien de komst van nieuwe bedrijven dan ook met vertrouwen tegemoet op één van de aantrekkelijkste gemeenten van Zuid-Holland”, aldus wethouder Kathy Arends van de gemeente Lansingerland. Ook geïnteresseerd in de mogelijkheden voor uw bedrijfsvestiging, neem dan contact op met het ondernemersloket van de gemeente Lansingerland via 14 010 of kijk op de website www.bedrijventerreinen-lansingerland.nl Bleizo bedrijvenpark Greentech Business Park Bleizo ligt op een knooppunt van de A12 met twee spoorverbindingen op de grens van de gemeenten Zoetermeer en Lansingerland. Het gebied in ontwikkeling levert een belangrijke bijdrage aan de bereikbaarheid van de Randstad. De bedrijven die zich hier gaan vestigen zijn gelieerd aan de agro- en food sector en lopen voorop in de ontwikkeling van clean-technology. Door hoogwaardig parkmanagement zal het bedrijvenpark geoptimaliseerd worden. Het Bleizo Business Park zal mede dankzij de aanleg van de verbindingsweg N209-N470 ontsloten worden. Er is circa 30 ha uitgeefbaar terrein. Bleizo Business Park staat voor: opvallend zichtbaar en bereikbaar; uitstekende verbindingen; een bijzondere locatie; ruimte voor ondernemers; een ideale werkomgeving enduurzaam en maatschappelijk verantwoord. www.bleizo.nl T 079 - 346 93 60 info@Bleizo.nl IABC Breda Het bedrijventerrein IABC ligt aan de westzijde van Breda, op korte afstand van de snelweg A16 (Rotterdam-/Breda-/ Antwerpen) en de A58 (Roosendaal/Breda/Tilburg/Eindhoven). Het distripark kenmerkt zich door de aanwezigheid van zowel logistieke- als agf-gerelateerde activiteiten. Er zijn gerenommeerde nationale en internationale bedrijven gevestigd. Bekende food-gerelateerde bedrijven zijn onder meer The Greenery, Jumbo Distributiecentrum en de Sligro. Bekende andere logistieke ondernemingen zijn Samsung, Ssang Yong, IKEA (woonboulevard), Deli XL en Pantos Logistics Europe. Door de gunstige ligging van Breda ten opzichte van de belangrijke transportas Rotterdam-Antwerpen biedt deze locatie goede mogelijkheden voor (geconditioneerde) open overslag, alsmede de distributie van goederen voor het gehele Benelux-gebied. Het bedrijventerrein heeft een bruto oppervlakte van 29 hectare en een netto oppervlakte van 24 hectare. FOOD Locaties 2018/2019 - 57

AGRIFOOD REGIO’S IN NEDERLAND | AGRIFOOD REGIO’S IN NEDERLAND | AGRIFOOD REGIO’S IN NEDERLAND FOOD TECH BRAINPORT: INNOVEER MEE! Deel mee in kennis, projecten en partnerschappen U wilt uw product verbeteren door een nieuwe technologie toe te passen. Welke stappen gaat u zetten van pilot tot productie? En hoe zorgt u voor een succesvolle marktintroductie? Food Tech Brainport helpt ondernemers nieuwe technologieën in de food sneller en beter in te zetten: • Milde scheiding; • Milde conservering; • Benutten van alle grondstoffen uit het product; • Robotica, High Tech en sensoring Start-up, MKB’er of multinational? U kunt bij ons terecht in een laagdrempelige proeftuinomgeving voor het testen, produceren en de versnelde marktintroductie van innovatieve applicaties en producten. Innoveer mee! www.foodtechbrainport.nl Unieke waarde Holland – Dairy Valley (Agri-Dairy) Holland -Dairy Valley is het kloppende hart van Nederlandse zuivelketen. Onze ambitie is het bereiken en behouden van de koppositie van de Nederlandse zuivel. We zijn een open samenwerkingsverband binnen de landbouw, zuivel en agrifood, gericht op het delen van kennis, creëren, innoveren, businessontwikkeling en exportbevordering voor start-ups, scale-ups en bestaande bedrijven. De sleutel tot succes is de rijke zuivelhistorie en de gouden driehoek van onderwijs/onderzoek, ondernemers en overheid, duurzame publiekprivate samenwerking, korte lijnen en hoog commitment. Er is binnen de Dairy Valley een belangrijke concentratie van zuivel gerelateerde ondernemers aanwezig, toeleverend, dienstverlenend en verwerkend van gras tot glas. Daarnaast zijn er gerenommeerde kennisinstellingen en opleidingscentra voorhanden. Binnen Dairy Valley doen veel organisaties mee en dat leidt tot een betere concurrentiepositie en een groter verdienvermogen. De ontwikkelingen in de sector hebben afgelopen vijf jaar voor een toename van 3% werkgelegenheid in Friesland gezorgd. Het vestigingsklimaat voor de Dairy is goed en nog steeds in ontwikkeling. Onderzoek boerderij melkveehouderij Dairy Campus van Wageningen UR en het Food Application Center for Technology (FACT) bij Van Hall Larenstein zijn hierbij van groot belang. Binnen de Dairy Valley regio zijn in Heerenveen en Leeuwarden kavels beschikbaar. In Leeuwarden zijn vergevorderde plannen voor een Dairy verzamelgebouw. Heeft u interesse? Bel met Barend Spliethoff: 0622994684.

SAMEN BOUWEN WIJ DE TOEKOMST www.devriesverburg.nl 8,3 KLANTTEVREDENHEID ONTWIKKELEN BOUWEN SERVICE EN ONDERHOUD

Modern (Agro) Logistiek Distributiecentrum TE HUUR 20.000m² BusinessPark Vredenburgh • Groen ondernemen midden in de Randstad • BusinessPark Vredenburgh grenst aan LogistiekPark A12 • Onderdeel van de A12 Corridor Zuid Holland • Duurzame energie en warmteoplossingen • Glasvezelnetwerk aanwezig Wayland Real Estate ontwikkelt 2 logistieke gebouwen van elk +/- 10.000m² Units te huur vanaf 3.800m² Per gebouw: • 10.015 m² distributieruimte • 1.150 m² mezzanine vloer • 620 m² kantoorruimte (verdeeld over 2 units) • Specifieke indeling bedrijfshal en kantoren nog te bepalen • Vloerbelasting van 45kN/m², puntbelasting 80kN • Vloervlakheid volgens DIN 18202 Zeil 4 • Gecertifieerde ESFR sprinklerinstallatie • 10 docks, 2 overheaddeuren op maaiveld niveau • Dak geschikt voor maximaal PV panelen • LED verlichting www.waylandrealestate.nl

1 Online Touch

Index

1. 1
2. 2
3. 3
4. 4
5. 5
6. 6
7. 7
8. 8
9. 9
10. 10
11. 11
12. 12
13. 13
14. 14
15. 15
16. 16
17. 17
18. 18
19. 19
20. 20
21. 21
22. 22
23. 23
24. 24
25. 25
26. 26
27. 27
28. 28
29. 29
30. 30
31. 31
32. 32
33. 33
34. 34
35. 35
36. 36
37. 37
38. 38
39. 39
40. 40
41. 41
42. 42
43. 43
44. 44
45. 45
46. 46
47. 47
48. 48
49. 49
50. 50
51. 51
52. 52
53. 53
54. 54
55. 55
56. 56
57. 57
58. 58
59. 59
60. 60

Home