Het is tijd te erkennen dat de huidige arbeidsmarkt geen plek heeft voor iedereen. Jos Verhoeven en Ton Wilthagen, pagina 15 Waar mensen met een arbeidshandicap werken, daalt het ziekteverzuim. Harry van de Kraats, pagina 18 Ik benader ze niet met een oordeel, maar met humor en begrip. Rodney van den Hengel, pagina 20 Nummer 3, juli 2016 over bedrijven die investeren in mensen Hoe meer monden voor onze soep, hoe meer banen Bob Hutten, De Verspillingsfabriek
Column Worsteling Door: Jos Verhoeven Directeur Start Foundation De zaal giert het uit als een mevrouw op rij 18 cabaretier Leon van der Zanden instrueert de etalagepop op het podium ernstig letsel toe te brengen. De pop staat voor de topman onder wiens leiding warenhuis V&D ten grave is gedragen. Het is de bijna-apotheose van een avond vol galgenhumor. Een kleine 500 ontslagen medewerkers van V&D bezoeken de gratis voorstelling die door één van hen is georganiseerd. Eerder die avond vraagt Van der Zanden de zaal om de handen in de lucht te steken, zodat duidelijk wordt hoelang men bij V&D gewerkt heeft. Tien, twintig, dertig en zelfs veertig dienstjaren zijn geen uitzondering. De man in de stoel naast me houdt zijn handen in de lucht als Van der Zanden achtereenvolgens vraagt wie boos is, wie verdrietig en wie gefrustreerd. Toch oogt-ie wat apathisch. Ik worstel met mijn eigen gevoelens. Had de werkgever niet meer voor deze mensen moeten doen? Hadden ze niet zelf eerder in actie moeten komen? Immers, je loopbaan is ook je eigen verantwoordelijkheid. Ik realiseer me dat de ‘schuldvraag’ er nu niet meer zo veel toe doet. Deze mensen hebben geen werk meer. Geen vast dagritme, geen loonstrook, geen contact met de klant of met collega’s. Het zaallicht gaat aan. De stukgeslagen paspop blijft achter op het toneel. 2 Start Foundation – Baanbreker nr. 3 2016
Inhoud Omslagverhaal 6. Bob Hutten van De Verspillingsfabriek geeft tomatenkontjes en mensen een tweede kans. Overheid en beleid 10. Zijn de voorwaarden voor een garantiebaan oneerlijk streng? De stelling 24. Niet te geloven! Hoe een talentvolle leerling werd tegengewerkt. Colofon Baanbreker nummer 3, juli 2016 Baanbreker komt vier keer per jaar uit. Baanbreker is het relatiemagazine van Start Foundation en inspireert, over tuigt en helpt ondernemers vanuit maatschappelijk en economisch realisme om mensen, voor wie een baan niet vanzelfsprekend is, in dienst te nemen en/of te behouden. Redactieadres: Start Foundation Klokgebouw 188 5617 AB Eindhoven Telefoon: 040 246 18 50 baanbreker@startfoundation.nl Gratis abonnement? Stuur een e-mail naar: baanbreker@startfoundation.nl Conceptontwikkeling en realisatie: Bindkracht 12/ Marjan Agerbeek Vormgevingsconcept: Motif Concept & Design/ Elke Kunneman en Sake van den Brule Redactie: Lycia Bakker, Sahar Mokamel-Babori en Jos Verhoeven Goed geregeld! 12. In Collectief040 helpen bedrijven elkaar sociaal te ondernemen. Samen werken 14. Rodney van den Hengel hielp Robin Scholten koffiebrander te worden. Toppers! 20. Weinig werkgevers durven een ex-gedetineerde aan. Ten onrechte. Kosten en baten 17. Pienter met Poen Over de onbekende borgstellingsregeling MKB. 18. Harry van de Kraats (AWVN) wil de 23. Lieve Sahar Start Foundation – Baanbreker nr. 3 2016 3 22. Vijf vragen aan Monique Peek van Broodjestijd BV. Participatiewet verbreden. En verder… 2. Column Jos Verhoeven 4. Kortweg Start Foundation Tekst: Marjan Agerbeek, Annemarie Geleijnse, Hans Horsten, Rineke van Houten, Christine Lucassen, Marion Rhoen, Jos Verhoeven, Ton van der Vliet, Anka van Voorthuijsen en Ton Wilthagen Vormgeving: Marijke Reer Tekstcorrectie: Rob Vooren Fotografie: Rogier Chang, Carli Hermes, Jasper Hof, Hugo de Jong, Frans van Lieshout, Guy Offerman, René Schotanus en Jan Reinier van der Vliet Illustraties: Idris van Heffen Drukkerij: Baanbreker wordt ge drukt door Drukkerij Wedding B.V. in Harderwijk. Deze drukkerij hecht grote waarde aan maat schappelijk verantwoord ondernemen (MVO), het milieu en het inschakelen van mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. www.drukkerijwedding.nl
Kortweg Start Foundation Tekst: Ton van der Vliet Cabaretière Karin Bruers: ‘De oudjes leven helemaal op in de Social Salon’ Dementievriendelijke Social Salon Cabaretière Karin Bruers bedacht de Social Salon, die nu een half jaar proefdraait in Tilburg. Wat is het idee? ‘In deze dementievriendelijke salon kunnen ouderen hun haar laten knippen en een pedicure, manicure of schoonheidsbehandeling ondergaan. Het idee ontstond toen mijn dementerende moeder niet naar de dagbesteding wilde, maar opfleurde als ze naar de kapper mocht.’ Wat is het sociale aspect van je salon? ‘Kleine kapperszaakjes waren vroeger belangrijke ontmoetingsplaatsen, waar men nog echt de tijd voor elkaar had. Een behandeling in onze salon, waar mensen werken die eerder werkloos waren, duurt drie uur. Tussendoor koffi e, een sapje, lunch en vooral veel aandacht. Die oudjes leven hier helemaal op. Pas ging hier een klant weg die spontaan haar rollator vergat.’ Het blijft niet beperkt tot Tilburg? ‘Hier eerst uitkristalliseren, dan landelijk uitrollen. Het is een hoogwaardige vorm van dagbesteding. En voor mensen met een uitkering een prima plek om weer te werken. Je bent hier méér dan kapper, je bent ook verzorger. Met een donatie van Start Foundation gaan we de salon bekendheid geven.’ www.socialsalon.nl Nieuwe bestuursleden Annemarie van Gaal en Alex Mulder zijn recent toegetreden tot het bestuur van Start Foundation. Van Gaal (1962) maakte faam als uitgever in Rusland in de jaren ’90. Terug in Nederland ging ze aan de slag als ondernemer en investeerder en maakte ze diverse tv-programma’s. Ze zet zich in voor armoedebestrijding en bewustwording in fi nanciële zaken, zoals regelmatig te lezen valt in haar wekelijkse column in De Telegraaf. Alex Mulder (1946) werd gevraagd vanwege zijn ondernemerschap en kennis van de arbeidsmarkt. Als twintiger begon hij uitzendbureau Unique, dat hij uitbouwde tot een multinational onder de naam USG People. Han Noten, burgemeester van Dalfsen, en programmamaker en ex-politica Femke Halsema zijn de twee andere bestuursleden. Voor de vijfde zetel wordt later dit jaar een benoeming verwacht, dat wordt iemand uit de wetenschappelijke hoek. Hulp voor oud-V&D’ers Dat was lachen, natuurlijk, tijdens de shows die cabaretier Leon van der Zanden gratis gaf voor de ontslagen medewerkers van V&D. Maar na ‘Leons grote prijzencircus’ is het tijd voor serieuzere acties. Zoals de workshop die Start Foundation samen met De Broekriem organiseerde voor een groepje V&D’ers. Vanwege hun leeftijd (45+) hebben velen moeite een nieuwe baan te vinden. De workshop omvatte een presentatiepitch en tips om te netwerken. Als daar behoefte aan bestaat, wil de maatschappelijk investeerder nog veel meer ontslagen medewerkers van het voormalige warenhuis helpen. Directeur Verhoeven van Start Foundation: ‘Voor deze groep is het belangrijk in actie te komen en niet op de bank te blijven zitten totdat het UWV zich meldt.’ www.startfoundation.nl/VenD 4 Start Foundation – Baanbreker nr. 3 2016
€ 2.572.049 Gek op Werk In 2015 kende Start Foundation 38 fi nancieringen toe voor een totaalbedrag van € 2.572.049. Van dat bedrag werd 70 procent verstrekt in de vorm van een lening en 30 procent betrof donaties. In 2015 is bij 35 bedrijven met een lopend krediet een sociale analyse uitgevoerd. In totaal werken bij deze bedrijven 912 mensen met een kwetsbare positie op de arbeidsmarkt. Lees er meer over in het jaarverslag 2015 op www.startmetvragen.nl Willem Drees-lezing Bijna was er door geldgebrek een einde gekomen aan de jaarlijkse Willem Dreeslezing. Bijna, want na enig overleg zijn er twee nieuwe sponsors die de publieke lezing over sociaaleconomische vraagstukken de komende jaren laten voortbestaan: VNO-NCW en Start Foundation. Willem Drees, sociaal democraat in hart en nieren, staat symbool voor de verzorgingsstaat. Dat uit gerekend een werk geversorganisatie en een maatschappelijk investeerder nu ‘zijn’ lezing gaan voortzetten, is minder vreemd dan het lijkt, volgens Jos Verhoeven van Start Foundation: ‘Na de Tweede Wereldoorlog werd de overheid nagenoeg geheel verant woordelijk voor de verzorgingsstaat. Maar nu worden ook bedrijven aangesproken op hun rol in de aanpak van maatschappelijke problemen. Dat motiveerde ons om hieraan deel te nemen.’ Prof.dr. Kim Putters, directeur Sociaal en Cultureel Planbureau, zal de lezing op 17 november uitspreken. www.willemdrees.nl Gek op Werk, opgericht in 2007, was een re-integratiebureau dat mensen met een psychiatrische achtergrond naar werk hielp door ze via een webcam te laten chatten met jobcoaches met dezelfde achtergrond. Start Foundation investeerde er een ton in. Tot eind 2014 werden meer dan 200 mensen naar werk begeleid. Ruim 1.100 personen werden geactiveerd om hun eerste stappen naar een baan te zetten. Op het hoogtepunt telde de stichting dertig medewerkers. Eind 2014 ging Gek op Werk deels door problemen van conjuncturele aard failliet. Terugkijkend zegt directeur Ronald Oosterhof: ‘Erg jammer dat het zo heeft moeten gaan. Aan de andere kant, ik heb ervan geleerd dat opstaan en weer doorgaan een belangrijk deel van het leven is.’ Ronald Oosterhof betreurt het faillissement van Gek op Werk Hulp nodig van Start Foundation? Start Foundation investeert in oplossingen en innovaties om mensen voor wie het hebben van een baan niet vanzelfsprekend is, te helpen aan werk te komen of hun baan te behouden. Denk aan ouderen, niet- of laagopgeleide werknemers, werknemers met een beperking of getroebleerd verleden. Ook verstrekt de organisatie kapitaal aan bedrijven die deze medewerkers in dienst hebben of gaan nemen. Meer weten? Kijk bij innovaties of bedrijfskredieten op www.startfoundation.nl. Start Foundation – Baanbreker nr. 3 2016 5
Omslagverhaal Eigenaar Bob Hutten overtuigde directeur Corien Poederbach van De Verspillingsfabriek de workflow vanaf dag één aan te passen aan mensen met een arbeidsbeperking. De Verspillingsfabriek Bob Hutten 6 Start Foundation – Baanbreker nr. 3 2016
Bob Hutten wil het ambacht terugbrengen Meer weten? –> De Verspillingsfabriek maakt deel uit van Three-Sixty, het nieuwe innovatiecentrum voor circulaire economie. Meer informatie op www.hutten.eu/verspillingsfabriek. Kwaliteit en maatschappelijk ondernemen: met die combinatie kun je prima concurreren, is de overtuiging van cateraar Bob Hutten. Met De Verspillingsfabriek geeft hij tomatenkontjes en mensen met een arbeidsbeperking een tweede kans. Geen werkverschaffing, maar een sterk concept. Tekst: Annemarie Geleijnse Foto’s: Guy Offerman Op een industrieterrein in Veghel, op tien minuten rijden van het moederbedrijf, opende cateraar Hutten begin dit jaar De Verspillingsfabriek. Reststromen uit de voedselindustrie – de kopjes en de kontjes van de tomaten van McDonald’s, paprika’s met kleurverloop, snijresten uit een vleesfabriek – worden hier in grote ketels tot nieuwe soepen verwerkt. Bob Hutten, directeur van Hutten, gaat twee misstanden tegelijk te lijf: de verspilling van voed sel en de verspilling van talent. Hutten: ‘Ik wil het ambacht terugbrengen in de maatschappij. De terugkeer naar eenvoudigerecepturenfabrieken is mijn oplossing voor verspild talent.’ Een nieuw voedselconcept neerzetten en uitbouwen in een hergebruikt gebouw met nieuwe medewerkers van wie het merendeel een rugzakje mag hebben. Zijn dat niet al te veel goede bedoelingen tegelijk? ‘De meeste mensen die bij ons aankloppen, hebben structuur nodig, en die hebben we nu nog nauwelijks te bieden’, beaamt Corien Poederbach, aangesteld als directeur van De Verspillingsfabriek. ‘Ik dacht aanvankelijk: Wat doen we ze aan? Laten we eerst de structuur neerzetten.’ Maar oprichter Bob Hutten kiest nadrukkelijk voor deze opzet. ‘We moeten de processen zo inrichten dat het ook voor mensen met een beperking te doen is. Wordt het niet te veel? Is het niet te ingewikkeld? Juist door het werkproces van meet af aan op de doelgroep aan te passen, creëer je een werkzame omgeving.’ Structuur en houvast Daarvan raakte ook Poederbach, na een paar ‘charges’ proefkoken, overtuigd. Ze zag dat er voldoende terugkerende werkzaamheden waren die de gewenste structuur en houvast geven. Van alle taken in het werkproces werd een inschatting gemaakt van wat wel en niet te doen is voor mensen met een arbeidsbeperking. ‘Per handeling bekeken we wat iemand moet kunnen. Kan dit werk ook zittend of moet je Goed geregeld Vereenvoudigde cursus HACCP » Werkgevers in de voedingsindustrie hebben de wettelijke verplichting ervoor te zorgen dat elke medewerker kennis heeft van de HACCP (Hazard Analysis Critical Control Points) en volgens deze hygiëneregels werkt. De Verspillingsfabriek werkt met een opleidingsinstituut aan een vereenvoudigde cursus HACCP. Poederbach: ‘We willen onze mensen in jip-en-janneketaal en met veel plaatjes het proces en de risico’s uitleggen. Ons hele werkproces knippen we daarbij in stukjes op. Die stukjes moeten voor iedereen duidelijk zijn. Het wordt een eenvoudige HACCPtraining via e-learning.’ Start Foundation – Baanbreker nr. 3 2016 7
Omslagverhaal Minder winst, maar wel een inclusief Nederland kunnen staan? Hoeveel moet je kunnen tillen?’ De vastgelegde workflow vormde de basis voor de selectiegesprekken met de kandidaten voor de eerste functies. De eerste medewerkers kwamen vanuit de Participatiewet via de lokale werkbemiddelaar WSD. In deze startfase zijn er op hoogtijdagen elf mensen aan het werk. Buiten Poederbach zelf, de productontwikkelaar die de receptuur bedenkt, de kwaliteitsmedewerker en de teamleider op de werkvloer, zijn dit allemaal mensen met een arbeidsbeperking. ‘Je moet niet denken dat deze mensen niets kunnen’, zegt Poederbach fel. ‘Er loopt hier een jongen met Asperger die mij aanspreekt op dingen die niet kloppen. Hij heeft zijn ogen niet in zijn achterzak.’ Goede propositie De eerste klant is binnen, de fabriek is klaar voor opschaling. ‘Dit gaat verder dan idealisme’, stelt Hutten. ‘Ik wil laten zien dat een product dat vanuit eigen kracht wordt gemaakt, een goede Kosten en baten Winstmaximalisatie als middel Met een impactlening van de Rabobank, een lening van Start Foundation, maar vooral ook een forse investering van 2,5 miljoen euro vanuit de Hutten Group werd De Verspillingsfabriek opgezet. Hutten: ‘Winstmaximalisatie is niet het doel, maar een middel om verspilling van talent tegen te gaan. Iedere ondernemer streeft winstgevendheid na, maar we kunnen misschien weleens met wat minder winst genoegen nemen om Nederland wat meer inclusief te maken.’ Overheid en beleid Lean & mean Poederbach verdiepte zich kort in alle regelgeving rondom de Participatiewet. ‘Echt heel ingewikkeld.’ Haar oplossing? ‘Ik ben vrij lean & mean en houd mezelf vooral bezig met de corebusiness. Ik kan heel goed schakelen met partijen die mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt bemiddelen, zoals in deze regio IBN (Integrale Bedrijven Noordoost-Brabant) of WSD. Zij kennen de regelgeving tot achter de komma. Start Foundation ziet er daarnaast op toe dat we ook openstaan voor doelgroepen die buiten de Participatiewet vallen.’ 8 Start Foundation – Baanbreker nr. 3 2016
Waarom lukt het bij De Verspillingsfabriek wél? Naam: Ilona van den Berg (20) Functie: productiemedewerker In dienst sinds: maart 2016 via Werkbedrijf WSD Arbeidsbeperking: PDD-NOS ‘Door mijn PDD-NOS ben ik wat langzamer dan een ander. Het lukte me niet mijn mbo-opleiding brood en banket af te maken. Ik ben heel blij dat ik nu tóch in de horeca kan werken. Dat we in De Verspillingsfabriek allemaal wat extra hulp nodig hebben, maakt het makkelijker. Hier kan ik mezelf zijn.’ propositie op de markt kan opleveren.’ Want Hutten en Poederbach zijn ondernemer genoeg om te weten dat een goed verhaal niet genoeg is om de klant te overtuigen. De zakken verse soep die onder de merknaam Barstensvol sinds half mei in de schappen van de 130 supermarkten van EMTÉ (onderdeel van Sligro) liggen, moeten goed en lekker zijn. Poederbach: ‘We zetten in op restaurantkwaliteit. Dat, in combinatie met ons verhaal over maatschappelijk verantwoord ondernemen, levert onderscheidend vermogen op.’ Daarbij lukt het De Verspillingsfabriek ook om op prijs te concurreren. Een zak verse soep kost in de winkel rond de € 2,50, dat is vergelijkbaar met de prijzen van bijvoorbeeld UNOX. Knap staaltje ondernemen, want wie denkt dat het goedkoper is om soep te maken met reststromen, vergist zich. Weliswaar zijn de grond stoffen deels tegen een lage prijs in te kopen (leveranciers doen graag mee, want zij moeten voor het verwerken van hun ‘afval’ elders soms zelfs betalen), maar de arbeidskosten zijn hoger. Denk aan het uitzoeken van wat wel en niet bruikbaar is of het met de hand schillen van ‘misvormde’ aardappeltjes. Extra kostenpost Daarbovenop komen nog de kosten voor het werken met mensen met een arbeidsbeperking. Hutten: ‘Het duurt toch net wat langer om de samenwerkers in De Verspillingsfabriek op te leiden. Ze hebben wat meer begeleiding nodig, de uitval is wat hoger. Dat vraagt veel van leidinggevenden en leidt tot hogere kosten.’ Hoewel een deel van de extra kosten wordt gedekt door subsidies vanuit de overheid en een lager uurtarief, rekent Hutten op een extra kostenpost van vijftien procent. Een wat lagere winst is bij een onderneming als deze dan ook onvermijdelijk. Maar om duurzaam te zijn, moet er wel geld verdiend worden. De gesprekken met grote afnemers zijn dan ook volop gaande, zodat de fabriek echt op grote schaal en winstgevend kan gaan draaien. Het overtuigen van afnemers vergt veel voorbereiding en tijd, vertelt Poederbach. ‘Het verschilt per retailer waar ze kansen zien. Onze producten geven hun de kans zich te profileren als duurzame partij die stelling neemt tegen voedselverspilling. Ze kunnen ook laten zien dat ze mensen met een achterstand mede aan werk helpen.’ Hutten: ‘Uiteindelijk zijn de prijs, de kwaliteit, het tegengaan van voedselverspilling en de inzet van onbenut talent alle vier even belangrijk om ze over de streep te trekken.’ Als het aan Hutten ligt, werken er straks driehonderd mensen met een achterstand in De Verspillingsfabriek. Het vinden van afzet, ofwel monden om de soep te eten, is daarbij de doorslaggevende factor. ‘Hoe meer monden, hoe meer banen.’ Samenwerken Veilig voelen De sfeer in het nog kleine team van De Verspillingsfabriek is goed. Ook op de dagen dat er meer mensen mét een afstand rondlopen dan zonder. Poederbach: ‘Teamleider Jack Duymelinck is precies het soort papatype dat ik zocht. Hij is warm en sociaal, maar heeft ook overwicht. Ik merk dat de mensen zich bij hem veilig voelen. Ik heb meisjes gezien die me bij binnenkomst niet durfden aan te kijken en nu dansend door de keuken lopen. Daar word ik zelf ook helemaal blij van.’ Start Foundation – Baanbreker nr. 3 2016 9 »
Overheid en beleid De stelling –> ‘ Voorwaarden voor een garantiebaan oneerlijk streng’ Tekst: Christine Lucassen Illustratie: Idris van Heffen Tot 2026 moeten er 125.000 banen voor arbeidsgehandicapten bij komen. Maar alleen wie niet zelfstandig het minimumloon kan verdienen, komt in aanmerking voor zo’n garantiebaan. Vallen er zo geen mensen tussen wal en schip? Meer duidelijkheid Maurice Limmen, voorzitter CNV ‘Het is belangrijk dat degenen voor wie de garantiebanen zijn bedoeld, namelijk mensen met een arbeidsbeperking die niet zelfstandig het minimumloon kunnen verdienen, deze ook kunnen krijgen. Als dat door te strenge voorwaarden niet lukt, dan moeten we daarnaar kijken. Het is echter onvoldoende duidelijk of de voorwaarden daadwerkelijk te streng zijn en, zo ja, voor wie. Daarom is het goed dat er op verschillende plekken in het land proeven worden gedaan om meer duidelijkheid te krijgen. Want het versoepelen van de voorwaarden zonder goed te weten of er een probleem is en wat dit probleem precies inhoudt, zou wel eens heel oneerlijk kunnen uitpakken voor mensen met de grootste afstand tot de arbeidsmarkt.’ Herhaling van zetten Ad Vogels, bedrijfsleider Het Goed ‘Ik zie een herhaling van zetten. Jaren geleden moest je erg beperkt zijn om naar een sociale werkvoorziening te mogen, nu moet je erg beperkt zijn voor een garantiebaan. Maar er is ook een groep minder beperkten die amper kans heeft op regulier werk. Want werkgevers zitten niet te wachten op iemand met een beperkte verdiencapaciteit zonder interessant rugzakje. Laat sociale werkvoorzieningen deze mensen in dienst nemen en detacheren - rekening houdend met hun verdiencapaciteit en zonder risico voor de werkgever bij uitval of minder presteren. Dan help je ook deze groep.’ 10 Start Foundation – Baanbreker nr. 3 2016
Participatie Margo Mulder, wethouder transitie WMO en Participatie, arbeidsmarkt, gemeente Heusden ‘Ik zie in de praktijk dat de voorwaarden voor een garantiebaan niet werken. Van de week nog: een werkgever wil een jongen met psychiatrische problemen een kans geven. Het duurt echter lang om te onderzoeken waar de jongen recht op heeft, terwijl het belangrijk is dat hij snel in een ritme komt. Door de complexe wetgeving loopt hij het risico blijvend aan de kant terecht te komen. De gemeente hoopt er een mouw aan te passen. We kijken of we hem tijdelijk aan dagbesteding kunnen helpen, al is dat niet de bedoeling: hij heeft immers een kans bij een werkgever. Ook mensen die voor het eerst voor een bijstandsuitkering aankloppen, hebben amper kans een garantiebaan te krijgen. Wajongers en mensen op een socialewerkplaatswachtlijst krijgen voorrang, terwijl je weet dat mensen in de bijstand in feite ook een zware arbeidsbeperking hebben.’ Strak beoordelen David van Maanen, bestuurslid Divosa ‘De beoordeling of iemand in aanmerking komt voor een garantiebaan, is niet onredelijk of onrechtvaardig, want de regels gelden voor iedereen. Feit is wel dat de beoordeling volgens een vrij strak medisch model verloopt. Het grootste deel van mensen met een arbeidsbeperking komt daardoor niet in aanmerking voor een garantiebaan. We kunnen beter kijken naar de inzetbaarheid op een specifieke werkplek. Daarmee maak je het eenvoudiger en minder ontmoedigend voor werkgevers om mensen met een beperking een baan te bieden. Als dat niet snel verandert, voorziet Divosa dat minder mensen met een beperking aan het werk komen. Dan schiet de Participatiewet haar doel voorbij.’ Volgende keer De stelling in het volgende nummer van Baanbreker: ‘Voorlichting is genoeg om meer banen te creëren voor chronisch zieken’ Volgens de SociaalEconomische Raad is het niet nodig om extra maatregelen te nemen om banen te creëren voor het stijgende aantal mensen met een chronische ziekte. Werkgevers beter voorlichten over de (on)mogelijkheden van chronisch zieken, is genoeg. Reageren op deze stelling? Mail naar: baanbreker@startfoundation.nl Start Foundation – Baanbreker nr. 3 2016 11
Goed geregeld Samen sociaal ondernemen Zo’n 25 bedrijven in Eindhoven die sociaal ondernemen, zijn aangesloten bij Collectief040. Ze helpen elkaar om geschikte medewerkers met een arbeidsbeperking te vinden, maar Collectief040 zorgt ook voor de begeleiding van de medewerkers én hun bazen. Tekst: Anka van Voorthuijsen Foto: Hugo de Jong Bouwbedrijf Huybregts Relou (Son) neemt maatschappelijk verantwoord ondernemen serieus, zegt Jurgen van de Ven, hoofd productie. ‘Maar het is voor ons ingewikkeld om zelf op zoek te gaan naar personeel met een arbeidsbeperking: je hebt te maken met veel verschillende kaartenbakken, met sociale werkbedrijven en het UWV.’ Ruim een jaar doet Huybregts Relou nu mee aan Collectief040, net als zo’n 25 andere bedrijven in Eindhoven die sociaal willen onder nemen. Het gaat vooral om bedrijven in de sectoren bouw en renovatie, schoonmaak, installatietechniek en beveiliging. Collectief040 ‘ontzorgt’ de ondernemers op allerlei gebied. Werkgevers en werkzoekenden worden aan elkaar gekoppeld, er worden bijeenkomsten georganiseerd om kennis te delen, en bedrijven krijgen ondersteuning bij de certificering voor de Prestatieladder Socialer Ondernemen (PSO). Van de Ven: ‘Als wij behoefte hebben aan iemand met bepaalde vakkennis, komt er via het collectief snel een geschikte kandidaat. Je krijgt niet zomaar iemand, er wordt gezocht naar een goede match.’ Collectief040 is een initiatief van Thijs Eradus, die met Springplank040 succesvol bemiddelde tussen dak- en thuis lozen en bedrijven. Eradus: ‘Wij ont zorgen werkgevers door hen te helpen met de regelgeving, maar helpen ook met de begeleiding van nieuwe medewerkers.’ Daar profiteert een bedrijf als Huybregts Collectief040 helpt ook bij huisvestingsproblemen Relou echt van, vertelt Van de Ven uit eigen ervaring. ‘Wij begeleiden nieuwe mensen natuurlijk vakinhoudelijk, maar soms is er sprake van achterstand in betalingen of problemen met huisvesting. En daar helpt Collectief040 hen mee. Ook hebben wij als werkgever soms behoefte aan begeleiding bij het coachen van deze mensen.’ Hans van Praag, eigenaar van elektrotechnisch installatiebedrijf Kwanten (Eindhoven) en ook aangesloten bij Collectief040, voelt een grote persoonlijke drive om mensen met een arbeidsbeperking een kans op werk te geven. ‘Ik heb vroeger zelf een periode vrij lastig gezeten. Ik ben er mede dankzij hulp van anderen uit gekomen. Ik weet hoe belangrijk het is om op het juiste moment hulp te krijgen.’ Van Praag vindt het ook belangrijk dat de bedrijven in Collectief040 elkaar versterken. ‘De aangesloten bedrijven bieden elkaar werk aan, als ze dat hebben. Dan kun je kiezen voor een PSO-gecertificeerd bedrijf als er een sleuf moet worden gegraven of als je een schilder nodig hebt. Zo versterken we elkaars certificering én helpen we mensen met achterstand aan het werk.’ Versterken Er zijn volgens Van Praag veel bedrijven die PSO-gecertificeerd zijn, maar niet weten dat zij hun certificaat kunnen versterken door opdrachten te gunnen aan andere gecertificeerde leveranciers. ‘Dat moet bekender worden. Dan hebben wij weer meer werk en kunnen we meer mensen met een beperking aan het werk krijgen en houden.’ Jaarlijkse bijdrage Ondernemers betalen een jaarlijkse bijdrage aan Collectief040, afhankelijk van de grootte van het bedrijf. Tot twintig werknemers betaalt een ondernemer € 375. Dat geeft recht op twee geschikte nieuwe werknemers met een arbeidsbeperking per jaar. Zie: www.collectief040.nl. 12 Start Foundation – Baanbreker nr. 3 2016
Manuel Gonçalves, medewerker van Huybregts Relou, werkt mee aan de nieuwbouw van het clubhuis van hockeyclub Oranje Rood in Eindhoven. Wat leer je bij bouwbedrijf Huybregts Relou? Naam: Manuel Gonçalves (43 jaar) Functie: bouwplaatsmedewerker In dienst sinds: begin 2016 Arbeidsbeperking: beperkte beheersing Nederlandse taal ‘Ik doe hier van alles, ik metsel en ik heb bijvoorbeeld geleerd hoe je muren isoleert. Ik ga nu een cursus volgen om mijn veiligheidscertifi caat voor werken op een bouwplaats, VCA, te behalen.’ Start Foundation – Baanbreker nr. 3 2016 13
Samen werken Toppers ‘Wij hebben een directe aanpak’ Naam: Rodney van den Hengel (44) Functie: mede-oprichter Heilige Rotterdamse Boontjes, barista, sociaal makelaar ‘Tegen deze jongens en meisjes heb ik het niet over wat ze moeten bijdragen aan de maatschappij, zoals veel andere werkgevers hun steeds voorhouden. Ik zeg: maak je moeder eens een beetje trots! Dat overtuigt veel meer. Agressie hoort bij de lifestyle van de straat, waar deze kids veel waren. Dat gedrag verminderen wij met een eigen, directe aanpak. Doe je het goed, dan ga je naar het next level. Geef je een klant een grote mond, dan zak je terug. Robin is een pietje-precies, hij werkt gestructureerd en heeft organisatorische skills. En hij is mijn beste koffiebrander, we staan in de top 25 van de AD-koffietest. Sinds een week begeleidt hij iemand in het team die behoefte heeft aan structuur.’ Tekst: Marion Rhoen Foto: Jasper Hof Verder lezen –> Op www.startfoundation.nl/ toppers staat een uitgebreide versie van dit artikel. ‘Hier werken betekende voor mij kiezen tussen snel geld in de criminele wereld of beginnen aan een marathon om bij iets positiefs te komen. Maar Rodney wilde me oprecht helpen. Dat voelde ik, en daarom ben ik hier begonnen. Hij triggerde me elke dag, hij wist dat ik agressief zou reageren. Steeds zei hij dan: kijk nou wat je zegt, zou je niet je reactie eerst filteren? Na een half jaar kon ik het, nu lach ik als hij me plaagt over hoe mijn haar zit, ik zeg maar wat. Wat ik doe, heeft zin, dat laten de tevreden klanten me merken. Hier heb ik toekomst. Het bedrijf is mijn tweede familie geworden, je gaat voor elkaar door het vuur.’ Heilige Rotterdamse Boontjes Koffie helpt jongeren met een strafblad aan werk. Twaalf jongeren zijn onder de pannen, op termijn mikt medeoprichter Rodney van den Hengel (44) op vijftig. Robin Scholten (26) werkt er sinds de opening in 2014. ‘Nu lach ik om zijn plagerij’ Naam: Robin Scholten (26) Functie: barista, koffiebrander 14 Start Foundation – Baanbreker nr. 3 2016
Overheid en beleid Arbeidsmarkt vergt radicale reorganisatie De tweedeling in de beroepsbevolking wordt steeds schrijnender. Pogingen om mensen met een uitkering aan werk te helpen, falen. Zie dat onder ogen en maak banen voor mensen die (tijdelijk) niet meekunnen, stellen Jos Verhoeven en Ton Wilthagen. Tekst: Jos Verhoeven en Ton Wilthagen Foto: Frans van Lieshout De begeleiding van werklozen heeft nagenoeg geen effect, blijkt uit het rapport ‘Kansrijk Arbeidsmarktbeleid’ van het Centraal Planbureau. Dat is ook onze waarneming. Beleid dat is gericht op het naar regulier werk geleiden van mensen, is illusiepolitiek en wensdenken waar niemand iets mee opschiet. Hoe staan we ervoor? Zo’n 1,4 miljoen mensen ontvangen een uitkering wegens werkloosheid, arbeidsongeschiktheid of bijstandsbehoefte. Dat is 14 procent van de beroepsgeschikte bevolking. In de bijstand worden alleen al 383.000 uitkeringen verstrekt, en dat aantal neemt niet af. Er is dus sprake van een onvoorstelbaar grote groep mensen die geen werk kan vinden, dan wel niet in staat is om te werken. Topsport Toegegeven, het zou mooi zijn als iedereen op de reguliere markt (grotendeels) zelfstandig het minimumloon zou kunnen verdienen. Maar de kans daarop wordt almaar kleiner, omdat werken topsport is geworden, alleen weggelegd voor een steeds kleinere groep die past in de door technologie gedreven banen, bij bedrijven die noodgedwongen verder rationaliseren en flexibiliseren. Sommigen hebben de hoop gevestigd op economische groei, waardoor er meer trek in de schoorsteen van het uitkeringsgebouw zou kunnen ontstaan. Ook die redenering is kortzichtig, omdat groei alleen maar meer door technologie gedreven banen creëert. Dat zijn geen banen die aansluiten bij de kwalificaties van de huidige uitkeringsgerechtigden. Het wordt tijd te erkennen dat de huidige arbeidsmarkt geen plek heeft voor iedereen. De bakens moeten radicaal worden verzet, in het belang van individu en maatschappij. Terecht vinden we het tegenwoordig een probleem dat productieve mensen in een uitkering stromen. Om dat op te lossen, moeten we niet vasthouden aan bekende beleidsstrategieën. De radicale omzwaai die wij voorstaan, is het » Regulier werk is topsport, dat kan niet iedereen Start Foundation – Baanbreker nr. 3 2016 15
Ton Wilthagen (links) is hoogleraar arbeidsmarkt aan de Universiteit van Tilburg. Jos Verhoeven is directeur van Start Foundation. doorontwikkelen en formaliseren van een parallelle economie naast, maar niet gescheiden van, de reguliere economie en arbeidsmarkt. Zodat mensen die (tijdelijk) niet in een gewone baan passen, wel in een aangepaste werkomgeving kunnen werken. Het nieuwe parallelle systeem dat daarvoor nodig is, heeft drie primaire functies, namelijk het bieden van: • Permanente aangepaste werkplekken. Werkplekken voor mensen die blijvend zijn aangewezen op ondersteuning en een aangepaste werkomgeving. • Transitieplekken: plekken die bedoeld zijn om mensen te upgraden die bij een (r)entree op de arbeidsmarkt nog niet productief of ervaren genoeg zijn. Denk hierbij bijvoorbeeld aan vluchtelingen die de taal nog niet beheersen, schoolverlaters zonder diploma of langdurig werklozen. • Schuilplekken: in tijden van grote werkloosheid moeten mensen hun vaardigheden op peil kunnen houden en contact met de arbeidsmarkt behouden. Wat vindt u? Is ons voorstel voor een parallelle economie levensvatbaar? Is een andere oplossing voor de tweedeling van de beroepsbevolking beter? Discussieer mee op ww.socialevraagstukken.nl/ maak-partijprogrammas-inclusief P-bedrijven Deze werkplekken kunnen gecreëerd worden in speciale bedrijven en organisaties met een maatschappelijke status, die met dit doel zijn opgericht. Geen klassieke sociale werkvoorziening gedragen door de overheid, maar maatschappelijke ondernemingen die gedragen worden door de belang hebbenden. Nederland moet die status van bedrijven dan wel snel fiscaaljuridisch gaan regelen, zoals nagenoeg alle EU-landen al hebben gedaan. We noemen deze nieuw op te richten bedrijven P-bedrijven. Ze concurreren niet met A-bedrijven. Uitkeringen worden afgeschaft en vormen in meer of mindere mate looncomponenten. Dat kost geen extra geld, want het systeem verdient zichzelf terug, uitgaande van een maatschappelijke businesscase waarin ook maatschappelijke besparingen zijn opgenomen. Het wachten is nu op een overheid die onderkent dat het echt anders moet, en niet in sprookjes blijft geloven. 16 Start Foundation – Baanbreker nr. 3 2016 »
Pienter met poen Kosten en baten Lenen met garantie Tekst: Marjan Agerbeek Illustratie: Idris van Heffen MKB-bedrijven die willen investeren en op zoek zijn naar financiering, kunnen gebruikmaken van de borgstellingsregeling voor het midden- en kleinbedrijf. Banken zijn niet altijd op de hoogte van die mogelijkheid. De borgstellingsregeling voor het midden- en kleinbedrijf (BMKB) is een nog vrij onbekende mogelijkheid om krediet te krijgen voor bedrijfsinvesteringen. De regeling is bedoeld om gevestigde bedrijven die minstens drie jaar bestaan en die te weinig onderpand hebben in de vorm van gebouwen of machines, de mogelijkheid te geven toch een lening bij een bank aan te gaan. Met de borgstellingsregeling staat de overheid garant voor de afbetaling. Vrije beroepen Ondernemingen met maximaal 250 werknemers en met een jaaromzet tot 50 miljoen euro óf een balanstotaal tot 43 miljoen euro kunnen van de regeling gebruikmaken. De rechtsvorm is daarbij niet belangrijk, ook ondernemers met vrije beroepen kunnen er gebruik van maken. Voor startende en innoverende bedrijven gelden extra gunstige voorwaarden. Bedrijven kunnen de BMKB niet zelf aanvragen, dat doet de bank. Als een bank twijfelt over het verstrekken van een lening, is het dus zinvol de bank op deze mogelijkheid te wijzen. De regels voor een borgstellingskrediet, zoals de omvang, looptijd, aflossing en opschorting, zijn afhankelijk van het type onderneming en het doel van de lening. Uiterlijk zes maanden na de kredietondertekening beginnen de aflossingen. De looptijd van de borgstelling is in de meeste gevallen maximaal zes jaar vanaf de datum van de eerste aflossing. Als de lening is bedoeld om te investeren in een gebouw of schip, geldt een borgstellingsperiode van twaalf jaar. De helft Tot 30 juni konden bedrijven met een kredietbehoefte tot 266.667 euro driekwart van hun financieringsbehoefte afdekken met een BMKBkrediet. Nu ligt die grens weer op maximaal de helft van de kredietverstrekking. Het maximum van het BMKB-krediet bedraagt 1 miljoen euro, de overheidsborgstelling geldt voor 90 procent van het krediet. Sommige bedrijven worden uitgesloten van de borgstellingsregeling, zoals bedrijven die actief zijn in de publiekverzekerde zorg, of bedrijven die vooral dankzij de overheid de markt kunnen betreden, denk aan advocaten, notarissen, gerechtsdeurwaarders en dierenartsen. Ook bedrijven die zich richten op landbouw, visserij, onroerend goed of op financiële markten, kunnen niet altijd van de regeling gebruikmaken. Voor meer informatie zie www.rvo.nl. Start Foundation – Baanbreker nr. 3 2016 17
Kosten en baten Inclusief HR-beleid Winstgevend werkgeverschap Werkgeversvereniging AWVN wil dat bedrijven meer doen voor de werkgelegenheid dan de Participatiewet voorschrijft. Algemeen directeur Harry van de Kraats: ‘Waarom wel speciale aandacht voor de ene groep en niet voor de andere?’ Tekst: Rineke van Houten Foto: Rogier Chang AWVN en Start Foundation werken aan een leerpilot ‘Inclusief HR-beleid’. Met twintig werkgevers worden knelpunten in de Participatiewet onderzocht. Loopt u ook tegen knelpunten aan? Meld u aan bij AWVN, p.prakken@awvn.nl. Sociaal ondernemen? Inclusief werkgeverschap? Een paar jaar geleden zag Harry van de Kraats, algemeen directeur van werkgeversvereniging AWVN, nog glazige blikken als hij een presentatie hield. ‘Je zag de mensen denken: waar heeft die man het over?’ Nu constateert hij dat een groeiend aantal bedrijven meer ambieert dan alleen winst maken. ‘Er is een tendens van shareholder value naar meer social value.’ Dat past de AWVN als een jas en komt ook terug in de missie: de grootste werkgeversorganisatie van Nederland wil ‘een bijdrage leveren aan het vergroten van de sociaal-maatschappelijke waarde van ondernemingen’. Ziekteverzuim Van de Kraats is ervan overtuigd dat elke onderneming op de lange termijn baat heeft bij ‘inclusief werkgeverschap’. ‘Mensen met een arbeidshandicap in dienst nemen maakt je als werkgever aantrekkelijker voor jonge Ondernemen: beetje van jezelf, beetje van Maggi mensen’, legt hij uit. ‘Je ziet bovendien dat op afdelingen waar mensen met een arbeidshandicap werken, de scores op het gebied van tevredenheid omhooggaan en het ziekteverzuim daalt. En het geeft een stukje trots: wij helpen mensen die moeilijk aan het werk komen.’ Met het programma Werkgevers gaan inclusief ondersteunt AWVN samen met De Normaalste Zaak, VNO-NCW en MKB-Nederland werkgevers om de doelen van de Participatiewet te bereiken. Maar AWVN wil meer, bleek afgelopen najaar uit de publicatie Winst! Ondernemen tussen markt en mensen. Met inclusief ondernemen bedoelt de werkgeversvereniging dat iedereen in de samenleving geholpen moet worden aan het werk te komen, niet alleen de doelgroepen in de banenafspraak. Harry van de Kraats: ‘Waarom de ene groep wel en de andere niet? Ouderen bijvoorbeeld komen vaak moeilijk weer aan het werk, maar beschikken evengoed over ervaring en talent.’ Kopgroep De reacties op de publicatie waren gemengd. ‘Een kopgroep van organisaties is 18 Start Foundation – Baanbreker nr. 3 2016
Harry van de Kraats Harry van de Kraats (1966) is sinds augustus 2013 algemeen directeur van werkgeversvereniging AWVN. Daarvoor bekleedde hij voornamelijk HR-functies bij diverse bedrijven, waaronder NS en Unilever. Hij is een groot pleitbezorger van een dialoog tussen werkgevers en vakbonden en maakt zich sterk voor ‘een nieuwe sociale agenda’. enthou siast, die wil er graag mee verder. Maar er zijn ook bedrijven die zeggen: dit is voor mij een stap te ver. Dat begrijp ik. Aan de onderkant op de arbeidsmarkt wordt het bestaansrecht uitgevochten op arbeidskosten, de concurrentie is groot. Toch moet je loskomen van de kortetermijnfocus. We komen uit een crisis en kostenbesparing is belangrijk, maar op de lange termijn moet je ervoor zorgen dat je aantrekkelijk bent als werkgever, nadenken over de rol die je speelt in de wereld en in onze eigen samenleving. Goed werkgeverschap leidt tot goede winsten.’ Samenwerking Ter ondersteuning van HR-managers die inclusief werkgeverschap willen op pakken of willen verbreden naar nieuwe doel groepen, hebben AWVN en Start Foundation de handen ineengeslagen in het programma Inclusief HR-beleid. Vanaf komende zomer wordt samen met werkgevers onderzocht wat er voor nodig is om inclusief werkgeven duurzaam en structureel in te bedden. Waar lopen werkgevers tegenaan in hun HR-beleid? Wat betekent dat voor pensioen, belonen en arbeidstijden? Hoe zit het juridisch en fiscaal? Een ‘lerend samenwerkingsverband’ dat prak tische oplossingen moet bieden. Van de Kraats: ‘Misschien kun je met een instrument als HR Analytics aantonen dat met inclusief werkgeven de effectiviteit van een afdeling daadwerkelijk beter wordt. Dan kun je inclusief HR-beleid meetbaar en objectiveerbaar maken. Zo krijg je een businesscase. We willen innovatieve concepten koppelen aan wat werkgevers willen.’ De AWVN-directeur is ervan overtuigd dat inclusief ondernemen voor elk bedrijf mogelijk is. ‘Ik zeg altijd wel: er zit een beetje van jezelf in en een beetje van Maggi. Je moet het ook willen, er moet een interne ambitie zijn. Anders wordt het moeilijk.’ Maar uiteindelijk zou het zo moeten zijn dat elke doelgroep op dezelfde vacature kan reageren, zo weinig mogelijk met een ‘labeltje’, stelt Van de Kraats zich voor. ‘Iedereen in dezelfde bak, dat zou het allermooiste zijn. Als we daar kunnen komen, zijn we er. Ik begrijp wel dat de staats secretaris eerst een bepaalde doelgroep wil bereiken om ergens te beginnen, maar laten we ook de verbreding zoeken. Dat is in het belang van iedereen.’ Start Foundation – Baanbreker nr. 3 2016 19
Samen werken Na celstraf weer een kans Ex-gedetineerden hebben het bij uitstek moeilijk een baan te vinden. Werkgevers zijn huiverig, wie haal je in huis? Hoe zal de rest van het personeel reageren? Toch loont het de moeite. Tekst: Rineke van Houten Foto: Guy Offerman ‘Jongens met een randje’, noemt Rodney van den Hengel de jongeren die bij hem in koffiebar Ookami werken, en van wie een deel heeft vastgezeten. Ze leren Engels, Nederlands en rekenen en kunnen doorgroeien naar apparatuurbeheerder, financieel medewerker of ‘barista’. Zo worden ze klaargestoomd voor de arbeidsmarkt en ‘vallen ze niet terug in hun oude leventje’, zegt Van den Hengel. Hij weet waarover hij praat: hij heeft zelf enkele keren celstraf uitgezeten. ‘Zonder baan gaan ze zelf geld regelen en dan wordt het heel onaangenaam op straat.’ Samen met Marco den Dunnen, jeugdcoördinator bij de Rotterdamse politie, startte hij een jaar geleden ‘Heilige Rotterdamse Boontjes’, een project om kansarme jongeren aan het werk te helpen. Het middelpunt is de koffiebar in Rotterdam West, waar geurige koffie van topkwaliteit wordt geserveerd. Het project draait winst, twee jongeren hebben werk gevonden in de haven, en zelf heeft Van den Hengel er drie in dienst genomen. Moeilijke groep Van alle mannelijke ex-gedetineerden is slechts één van de vijf binnen drie maanden aan het werk. Uit het Profielacceptatie Onderzoek van Start Foundation (www.startfoundation.nl/profielacceptatie) blijkt dat ex-gedetineerden het moeilijkst aan werk komen. ‘Het is inderdaad een moeilijke groep’, beaamt Irma van der Veen van Stichting 180, opgericht om onder meer jongeren met een crimineel verleden kansen in de samenleving te geven. ‘Vaak hebben ze ook andere problemen, zoals schulden.’ Of de scepsis onder werkgevers reëel is, hangt af van het bedrijf, de functie en de kandidaat, zegt ze. ‘Elke situatie en elke werkzoekende Als ze maar gemotiveerd en te coachen zijn is anders’, is haar ervaring. ‘Je zult individueel moeten bekijken wie bij de functie en het bedrijf past.’ Schilder worden Op een steiger aan de Amsterdamse Keizersgracht houdt huisschilder Dennis Keeris zijn ploeg leerlingen aan het werk. Ze Social Impact Bond Op initiatief van het ministerie van Veiligheid en Justitie is onlangs een nieuwe Social Impact Bond (SIB) gelanceerd: de komende jaren worden 150 ex-gedetineerden bemiddeld naar een baan. De begeleiding begint al in de penitentiaire inrichting: zijn er schulden, is er huisvesting? Voor extra ondersteuning op de werkvloer wordt gezorgd. USG Restart, Exodus en Stichting 180 werken samen in de uitvoering, de financiering komt van Start Foundation, het Oranje Fonds en ABN AMRO Social Impact Fund. zijn geselecteerd door een ‘social coach’ van Vakbroeders, een sociale onderneming die jongeren begeleidt die graag schilder willen worden. Wat hun verleden ook is, Keeris hoeft het niet te weten. ‘Voor mij telt dat ze gemotiveerd en te coachen zijn. Ik kan niets met een jongen die zegt alles al te weten, en niets aanneemt. Dan is het beter als hij bijvoorbeeld eerst een traject omgaan met agressie doorloopt.’ Keeris is zelfstandig huisschilder, maar ook vakdocent bij Vakbroeders. Drie maanden per jaar geeft hij theorieles op het Rotterdamse Albeda College, de rest van het jaar leert hij leerlingen het vak in de praktijk. Dat gaat prima, weet hij inmiddels, ‘mits je de ruimte hebt en tijd neemt’. ‘Deze groep jongeren zover krijgen dat ze zelfstandig een boterham kunnen verdienen, kan alleen als je geduld hebt. Ze zijn beschadigd door het leven, hebben weinig vertrouwen in mensen en geen arbeidsroutine.’ Niet straffen, dat is genoeg gebeurd, zegt ook Rodney van den Hengel van koffiebar Ookami. ‘Ik ben de baas en wij accepteren geen geweld. Maar ik benader ze niet met een oordeel, maar met humor en begrip.’ 20 Start Foundation – Baanbreker nr. 3 2016
Ex-gedetineerde Orpheo Rosenblad werkt samen met zijn begeleider Dennis Keeris aan het pand van Amnesty International in Amsterdam. Waarom wil je schilder worden? Naam: Orpheo Rosenblad (27) Functie: leerling-huisschilder bij Vakbroeders In dienst sinds: 2015 Arbeidsbeperking: ex-gedetineerde ‘Dit werk is beter dan thuiszitten. Zonder werk krijg je de neiging iets negatiefs te doen om aan je geld te komen. In het begin dacht ik over mijn baas Dennis Keeris: waarom doet hij zo open tegen mij? Hier zeggen ze: iedereen heeft een verleden. Blijf je daarin zitten of ga je verder? Ik ga verder.’ Start Foundation – Baanbreker nr. 3 2016 21
Samenwerken Vijf vragen 1. Wat doet u voor mensen met een arbeids beperking? ‘Ons bedrijf is prima geschikt voor mensen die deels zijn afgekeurd, moeite hebben met stress of elders minder goed functioneren. Je hoeft bij ons pas om een uur of negen, tien te beginnen en het werk neemt maar drie à vier uur per dag in beslag. Dat is met een beperking goed te doen. Je moet thuis wel een vangnet hebben, want zo’n werkweek is te kort om van te kunnen leven.’ 2. Wat is uw drijfveer om zich voor deze mensen in te zetten? ‘Het gaat om mensen die goed bij mijn bedrijfsvoering passen. Omdat ik geen volledige banen in de aanbieding heb, kom je al gauw bij groepen uit die het moeilijk hebben op de arbeidsmarkt. Ik vind het fantastisch om iets voor die mensen te kunnen betekenen. Laatst had ik tijdelijk een oudere chauffeur als invalkracht. Die moest nog 17 maanden verplicht solliciteren voor zijn pensioen.’ ’Ik kom tot rust door vogelgekwetter’ Monique Peek is directeur van het Rotterdamse cateringbedrijf Broodjestijd BV, dat binnenkort ook een bedrijfskantine gaat runnen. Ze is op zoek naar personeel met een arbeidsbeperking. Tekst: Hans Horsten Foto: René Schotanus 3. Zijn er ondernemers die u bewondert? ‘Ik neem mijn petje af voor mensen als Reinout Oerlemans en John de Mol, die van de grond af aan een bedrijf hebben opgebouwd. Dat zijn échte ondernemers die risico durven lopen. Je hebt ook ondernemers in loondienst, maar voor hen heeft het weinig consequenties als iets verkeerd loopt. Vaak worden ze dan weggepromoveerd.’ 4. Bent u inclusief ondernemen nooit eens zat? ‘Waar ik van opkijk, is dat ik niet aan medewerkers kan komen met een arbeidsbeperking. Ik heb op Twitter en LinkedIn vergeefs campagnes gevoerd. Ook contacten met het UWV, werkgeversservicepunten en zelfs De Normaalste Zaak leveren niks op. Het is allemaal heel tijdrovend. Er wordt veel ruchtbaarheid aan dit thema gegeven en daar blijft het vervolgens bij. Ik begrijp het niet.’ 5. Wat doet u als u niet bezig bent met ondernemen? ‘Ik heb het erg druk met werken, en heb weinig vrije tijd. Ik woon midden in de Brabantse Biesbosch. Als ik daar in de zon zit, omgeven door vogelgekwetter, kom ik helemaal tot rust.’ De Normaalste Zaak Broodjestijd BV is aangesloten bij De Normaalste Zaak, een mede door Start Foundation geïnitieerd netwerk van ondernemers die het ‘de normaalste zaak’ vinden dat iedereen de kans krijgt om naar vermogen deel te nemen aan de arbeidsmarkt. Meer informatie: www.denormaalstezaak.nl 22 Start Foundation – Baanbreker nr. 3 2016
Lieve Sahar, –> Ik hoor steeds vaker dat wij als bedrijven ‘inclusief’ moeten zijn. Hoe kun je beoordelen of je ‘inclusief’ bent? Welke criteria hanteren jullie voor het financieren van inclusieve bedrijven? Sjors H. te A. Beste Sjors, Werken is steeds meer op topsport gaan lijken. Werkgevers selecteren bij voorkeur jonge fitte mensen met wat kilometers op de teller. Mensen die niet aan dat profiel voldoen, komen buitenspel te staan bij het verdelen van banen. Zo worden bedrijven vanzelf ‘exclusief’. ‘Inclusief’ ondernemen betekent dat je als bedrijf openstaat voor iedereen. De overheid wil inclusief ondernemen bevorderen en is daarom met het garantiebanenplan gekomen. Banen voor mensen die nu aan de kant staan, met nadruk op mensen met een handicap. Bij Start Foundation zien wij inclusief ondernemen breder. Wij vinden dat het personeelsbestand van een bedrijf een afspiegeling moet zijn van de beroepsbevolking als het gaat om leeftijd, afkomst en eventuele handicap. Dat zijn namelijk zaken waar je niks aan kunt veranderen. Daarbovenop kun je als bedrijf je extra maatschappelijk inzetten door mensen met uitzonderlijk veel ballast een kans te geven, zoals ex-gedetineerden of ex-verslaafden. Ook het aanbieden van leer-werkplekken en (re-)integratieplaatsen voegt extra maatschappelijke waarde toe, vinden wij. Wij brengen deze zienswijze in praktijk door onze keuzes in inves teringen en door ons personeelsbeleid. Zo scoren wij met vijftig procent 45-plussers tien procent hoger dan het landelijk gemiddelde. Met zes procent nietwesterse allochtonen zitten we eronder (gemiddeld aandeel 23 procent). Op arbeidshandicap doen we het met 25 procent weer ruim elf procent beter dan gemiddeld. Daarnaast hadden we in 2015 één reguliere stageplek en één (re-)integratieplek beschikbaar. Meet je bedrijf ook eens door en stel je doelen. Succes. Lieve groeten, Sahar Ook een vraag? Sahar Mokamel werkt sinds 2011 bij Start Foundation. Heeft u een vraag aan Start Foundation? Mail naar baanbreker@startfoundation.nl en u krijgt zo spoedig mogelijk antwoord. Start Foundation – Baanbreker nr. 3 2016 23
Niet te geloven! Overheid en beleid Bijna verspild talent Tekst: Marjan Agerbeek Illustratie: Idris van Heffen Het onderwijs moet leerlingen klaarstomen voor de arbeidsmarkt. Maar in het geval van Chaimae zat het onderwijs haar ambities juist in de weg. Met hulp van stagebedrijf Buck Models heeft ze haar diploma managementassistent nu toch bijna gehaald. Achteraf bezien ging het misschien al fout in het vmbo. Daar schatten de docenten de capaciteiten van Chaimae in op niveau ‘praktijkonderwijs’. Eenmaal op het roc krijgt Chaimae het gevoel dat ze veel meer kan. Maar de docenten geloven er niet in, misschien vanwege haar houding, denkt ze. Ze stoomt gewoon door en haalt een diploma op niveau 2 en dan op niveau 3. Vervolgens wil ze op niveau 4 de opleiding voor managementassistent volgen. Ondanks het recht op toelating staat de school dat niet toe, ze moet maar gaan werken. Engels Chaimae: ‘Ik kon me bij een ander roc inschrijven, maar dan moest ik wel drie jaar over de opleiding doen. Het ging goed, behalve Engels. In plaats van me te helpen, zei de docente Engels dat het niet zou lukken en dat ik beter een baan kon zoeken. Maar alle andere vakken gingen prima, dus ik geloofde haar niet.’ ‘Toen het tijd werd om stage te lopen, kreeg ik geen hulp, omdat ze dachten dat ik niet zou slagen. Ik heb Annemie Wortelboer van Stages in Zuid ingeschakeld om een plekje te vinden, ik kende haar nog van een vorige school.’ Manager Marieke Wehner van Buck Models wil haar een kans geven. De stage wordt meteen een succes: Wehner is heel tevreden over Chaimae. Maar dan belt de school Chaimae bij Buck Models. Ze moet de stage stoppen, omdat ze het toch niet gaat halen. Wehner kan het niet geloven en stuurt een tweet naar de Onderwijsinspectie: ‘Onbegrijpelijk! ROC Regio College schrijft onze excellente en gemotiveerde topstagiaire uit! Hoe kan dit?’ Eindelijk Chaimae geeft echter niet op. ‘Ik heb de school opgezegd en ben op zoek gegaan naar een roc waar ik wel mijn diploma managementassistent kon halen. Dat heb ik gevonden, ROC Amsterdam. Ik mag het in één jaar doen en ik kan ook weer stage lopen bij Buck Models. Over een maand heb ik dan eindelijk mijn diploma managementassistent.’ Kent u ook een Niet-te-geloven kwestie? Laat het ons weten! Mail naar baanbreker@startfoundation.nl 24 Start Foundation – Baanbreker nr. 3 2016
1 Online Touch