0

AURIS CURSUSGIDS HET CURSUSAANBOD VAN AURIS EXPERTS IN GEHOOR, SPRAAK & TAAL SCHOOLJAAR '22|'23 MEER DAN 50 CURSUSSEN VOOR PROFESSIONALS, OUDERS, JONGEREN & KINDEREN

We werken voortdurend aan nieuwe cursussen en trainingen. Op auris.nl/cursus vind je ons meest recente aanbod. Koninklijke Auris Groep Ammanplein 2, 3031 RT Rotterdam Postadres: Postbus 3192, 3003 AD Rotterdam 085 773 42 48 • cursuscentrum@auris.nl • auris.nl/cursus

INTERessANT VOOR JOU NOTITIES Ga Voor INSCHRIJVEN of ADVIES naar Auris.nl/cursus of bel het Auris cursuscentrum 085 773 42 48

4 | het cursusaanbod van AURIS

VOORWOORD Paula van Egmond, teamleider Auris Cursuscentrum We willen GRAAG dat kinderen met TOS of gehoorverlies met zelfvertrouwen in het leven kunnen staan Als je doof of slechthorend bent of een taalontwikkelingsstoornis (TOS) hebt, heeft dat vaak invloed op wie je bent en wat je kunt. Als je hierdoor problemen ervaart, kun je bij Auris terecht. We zijn er ook voor zorg- en onderwijsprofessionals, ouders en andere betrokkenen die kinderen en jongeren met TOS of gehoorverlies nog beter willen ondersteunen. Auris helpt met diagnose, behandeling, dienstverlening en onderwijs. De inclusieve samenleving: erbij horen We willen graag dat kinderen met TOS of gehoorverlies met zelfvertrouwen in het leven kunnen staan. Dat ze vrienden maken, naar school gaan en later een baan vinden die bij ze past. Dat ze erbij horen op school en in de samenleving. Met onze cursussen kan jij daarin het verschil maken en zorgen we dat jij weet wat kinderen met TOS of gehoorverlies nodig hebben. Het cursusaanbod van Auris bevat de juiste én meest recente informatie. Als expertiseorganisatie ontwikkelen we nieuwe kennis en zijn we op de hoogte van wetenschappelijk ontwikkelingen. Deze nieuwe kennis en onze expertise willen we graag met je delen. In het interview met onze senior onderzoeker Brigitta Keij (pagina 62) in deze cursusgids lees je daar meer over. Cursus die bij jou past We werken voortdurend aan nieuwe cursussen en trainingen. Veel van onze cursussen zijn zowel op locatie als online te volgen. Door creatieve werkvormen zijn onze online cursussen net zo afwisselend en inspirerend als onze cursussen op locatie. Op auris.nl/cursus vind je ons meest recente aanbod. Wat wil jij graag weten en leren? We vinden het belangrijk om helemaal aan te sluiten op jouw wensen. We kunnen onze cursussen aanpassen op jouw vragen. Bij een cursus op maat is er veel ruimte om in te gaan op specifieke vragen en praktijksituaties van jouw team. Wil je hier meer over weten? Neem contact met ons op via: cursuscentrum@auris.nl of 085 773 42 48. Cursusaanbod 2022-2023 In deze cursusgids vind je het cursusaanbod voor het schooljaar 2022-2023. Ik nodig je namens alle medewerkers van Auris van harte uit om kennis te maken met onze cursussen. Paula van Egmond, teamleider Auris Cursuscentrum AURIS.nl/cursus | 5 Paula van Egmond

advertorial Deelkracht Samen werken aan expertise over auditieve en communicatieve beperkingen Deelkracht is een meerjarig programma waarin alle betrokkenen nauw samenwerken aan één einddoel: een samenleving die voor mensen met een zintuiglijke beperking net zo toegankelijk is als voor ieder ander. Onderzoekers en zorgprofessionals werken samen met ervaringsdeskundigen aan het ontwikkelen en inzetten van kennis voor een toegankelijke samenleving. DEELPROGRAMMA’S We werken samen in de deelprogramma’s: • Doof/slechthorend • Taalontwikkelingsstoornis (TOS) • Doofblindheid • Communicatief meervoudige beperking KENNIS DELEN In Deelkracht staat kennisdeling centraal. Wij dragen bij aan een toegankelijke en inclusieve samenleving door kennis te delen op alle niveaus: - Intern: tussen de betrokken organisaties, projecten en medewerkers. - En vooral ook extern: door expertise naar buiten te richten. Dat geeft onze doelgroepen kracht en onszelf ook. Kracht door te delen. Op de website van Deelkracht kun je zien waar we precies aan werken, wie er meewerken én wat we bereiken. We werken aan concrete resultaten, bijvoorbeeld een gratis online voorlichting over gehoorverlies en hoorapparatuur. Of een poster waarop je direct ziet wat TOS is en hoeveel kanten TOS heeft. Nieuwsgierig naar de producten van Deelkracht? Bezoek dan www.deelkracht.nl/resultaten. DEELKRACHT IS EEN SAMENWERKING VAN: Koninklijke Auris Groep, Nederlandse Stichting voor het Dove en Slechthorende Kind (NSDSK) en Koninklijke Kentalis. Dit zijn de erkende expertiseorganisaties op het gebied van auditieve en communicatieve beperkingen. Daarnaast werken de volgende organisaties samen in Deelkracht: Stichting Pento, Stichting Milo, Stichting Adelante Groep, Stichting voor Geestelijke Gezondheidszorg en Maatschappelijke Dienstverlening voor Doven en Slechthorenden (GGMD), Stichting Libra Revalidatie & Audiologie, Stichting De Gelderhorst, Oogvereniging OOR & OOG en de doelgroep vertegenwoordigende organisaties van het Platform doven, slechthorenden en TOS. www.deelkracht.nl

InhoudSOPGAVE 5 Voorwoord Paula van Egmond Overzicht cursusaanbod 8 Professionals 9 Communiceren met gebaren voor ouders en professionals 9 Ouders 9 Kinderen en jongeren 10 Visie en aanpak van Auris 12 Kosten en vergoedingen 14 Interview Mariken de Nooy, De nieuwe modules voor het vo en mbo laten leerlingen met TOS opbloeien. 16 Interview Carolien Deliën en Bea van de Heuvel, Een maatwerktraject gaf docenten de juiste focus: we gaan er samen voor. 19 Cursusaanbod voor professionals 28 Interview Joalien de Graaf en Dieke Verkuijl, We bekijken leerlingen opeens met een andere blik 36 Interview Nicolette Verschuure, Complexe zinsbouw oefenen met lego: praktisch en vernieuwend! 39 Cursusaanbod communiceren met gebaren voor professionals en ouders 44 Interview Paul en Tahlita Fiscalini, Gebarentaal maakt je wereld zoveel groter. 47 Cursusaanbod voor ouders 50 Interview Sanne Vooijs, De communicatie met mijn zoon is enorm verbeterd. 53 Cursusaanbod voor kinderen en jongeren 56 Interview Silvana Buijs, Mijn twee jongens met TOS kunnen zich nu beter uiten. 59 Werken met emotie- en kijkwijzerkaarten 60 Gevoelenskaarten en gevoelsthermometers 62 Interview Brigitta Keij, Samen werken aan nieuwe inzichten. 65 Auris als expertiseorganisatie 66 Cursuslocaties 67 Praktische zaken & contact AURIS.nl/cursus | 7

CURSUSAANBOD > professionals TOS KinderDAGopvang en kinderdagverblijf Cursusaanbod 22 Basismodule 0: Ervaar TOS 20 Herken TOS bij Peuters 20 Aan de slag met taal 20 Leren Praten met Plezier (Hanen) TOS Primair Onderwijs Cursusaanbod TOS - basis 22 Basismodule 0: Ervaar TOS 22 Basismodule 1: Herkennen en signaleren van TOS Cursusaanbod TOS - verdieping 23 Spraakproblematiek 23 Woordenschat helpt verwoorden 23 Vaardig vertellen 24 24 24 Bezig met begrijpend luisteren Begrijpend lezen en TOS TOS en meertaligheid 25 Rekenen op taal 25 Interactie bij TOS 25 TOS en innerlijke taal, gedrag ver’taal’d 26 De invloed van TOS op de SEO (sociaal-emotionele ontwikkeling) 26 TOS én ASS (autismespectrumstoornis) 26 TOS én SI (sensorische informatieverwerking) Cursusaanbod TOS - onderbouw 27 Herken TOS bij kleuters 27 Leren lezen en spellen in groep 1, 2 en 3 Cursusaanbod TOS - overig 59 Werken met emotie- en kijkwijzerkaarten 8 | het cursusaanbod van AURIS TOS voortgezet onderwijs en midDelbaar beroepsonderwijs Cursusaanbod TOS - basis 22 Basismodule 0: Ervaar TOS 30 Basismodule 1: Een TOS in het vo en mbo Cursusaanbod TOS - verdieping 30 Communiceren met leerlingen met TOS 31 Leren leren met een TOS 31 TOS en moderne vreemde talen 31 TOS en gedrag in het vo en mbo Doof/slechthorend (D/SH) Cursusaanbod D/SH - basis 33 Basismodule 0: Ervaar gehoorverlies 33 Basismodule 1: Een dove of slechthorende leerling Cursusaanbod D/SH - verdieping 33 Begeleiden van de sociale en emotionele ontwikkeling van dove en slechthorende leerlingen VOOR Logopedisten Ervaringscursussen 22 Ervaar TOS 33 Ervaar gehoorverlies Studiedagen met accreditatie KP 34 TOS en meertaligheid 34 Hoe betrek je ouders bij de logopedische behandeling? 34 MetaTaal

CURSUSAANBOD > professionals &OUDERS COMMUNICEREN MET GEBAREN Cursusaanbod - Kijk ik gebaar 40 Kijk ik gebaar 1 41 Kijk ik gebaar 2 41 Kijk ik gebaar 3 Cursusaanbod - NmG Nederlands met Gebaren 42 NmG met peuters 42 NmG 1 - onderwijs 42 NmG 2 - onderwijs 43 Verder met NmG CURSUSAANBOD > ouders Ervaringscursussen 48 Ervaar TOS 48 Ervaar Gehoorverlies Overige cursussen 48 Interactief voorlezen 49 Praten doe je met z’n tweeën (Hanen) 49 Communiceren met je kind CURSUSAANBOD > kinderen en jongeren Ga Voor INSCHRIJVEN of ADVIES naar Auris.nl/cursus of bel het Auris cursuscentrum 085 773 42 48 “ We kunnen onze cursussen aanpassen op jouw vragen. Bij een cursus op maat is er veel ruimte om in te gaan op specifieke vragen en praktijksituaties van jouw team. Paula van Egmond, teamleider Auris Cursuscentrum AURIS.nl/cursus | 9 54 Sociaal Vaardig Communiceren 54 Ervaar TOS met mij 54 Krachttraining 55 SIGN (samen inclusief / gebaren en netwerken) 55 CIDS (online NGT & culturele vorming & identiteit voor doven & slechthorenden) “

VISIE en AANPAK VAN AURIS Onze visie op leren Leren staat ten dienste van de cliënt en leerling Alles wat wij aanbieden, draait om de cliënt met een hoor-, spraak- of taalprobleem. Leren is gericht op toepassing Leren is alleen nuttig als je toepast wat je geleerd hebt. Leren doe je samen Je leert door samen te werken met andere professionals, verwanten, cliënten en leerlingen. Leren is reflecteren Je blijft leren als je jezelf regelmatig vragen stelt over de manier waarop je iets aanpakt. Leren is creëren Je leert het beste door zelf aan de slag te gaan. Plezier, succeservaringen en zelfvertrouwen Je leert nog meer als je plezier hebt en merkt dat je kunt toepassen wat je geleerd hebt. Intrinsieke motivatie Je leert vooral als je zelf gemotiveerd bent. Leren heeft tijd nodig Je leert nieuw gedrag niet in één keer. Voor leren is herhaling en oefening nodig. 10 | het cursusaanbod van AURIS

Onze aanpak in cursussen Wij maken van iedere cursus en module een leertraject Bij iedere bijeenkomst horen nuttige voorbereidings- en verwerkingsopdrachten. Wij werken met gedragsdoelen Iedere cursus heeft een gedragsdoel. Daaraan kun je precies zien wat je na de cursus kunt toepassen. Wij sluiten aan bij onze deelnemers Wij passen de leerstof en de casussen aan de deelnemers aan en vragen vooraf wat je wilt leren. Onze cursussen hebben een doordacht ontwerp Onze cursussen zijn ontworpen door didactische en inhoudelijke experts. Onze trainers beheersen de rollen van een trainer Onze trainers inspireren, geven duidelijke uitleg en begeleiden je bij alle oefeningen. Wij zetten onze deelnemers aan het werk Minstens 50% van de bijeenkomsten ga je zelf aan de slag met actieve werkvormen. In onze cursussen wordt samengewerkt In iedere cursus leer je ook van andere deelnemers, omdat je samen oefent. Wij focussen op de praktijk na de cursus Na iedere bijeenkomst maak je jouw actieplan voor de praktijk. Ook na de cursus ben je welkom als je nog vragen hebt. We horen graag of het toepassen gelukt is. AURIS.nl/cursus | 11

Kosten en vergoedingen IN VEEL GEVALLEN KOM JE IN AANMERKING VOOR EEN VERGOEDING Bij iedere cursus in deze cursusgids staan de kosten. In veel gevallen kom je in aanmerking voor een vergoeding, bijvoorbeeld als een kind al zorg of onderwijs krijgt vanuit Auris. Kom je niet in aanmerking voor een vergoeding? Dan betaal jij (of jouw werkgever) de kosten zelf. Zorg Krijgt jouw kind of cliënt zorg vanuit Auris, zoals behandeling thuis of op een behandelgroep? Dan kom je mogelijk in aanmerking voor een vergoeding van de cursuskosten. Vraag aan jouw contactpersoon van Auris (meestal de ambulant behandelaar of behandelcoördinator) of de cursus in het zorgarrangement past. Als de cursus in het behandelplan wordt opgenomen, dan worden de kosten vergoed. Onderwijs Ben jij leerkracht en heb jij een leerling in de klas met ondersteuning van Auris? Dan kom je mogelijk in aanmerking voor een vergoeding van de cursuskosten. Bespreek met jouw contactpersoon van Auris (meestal de ambulant dienstverlener) of de cursus in het onderwijsarrangement past. Als de cursus in het ondersteuningsdocument wordt opgenomen, dan worden de kosten vergoed. Wanneer het kind geen zorg ontvangt van Auris Ben jij ouder van een kind met TOS of gehoorverlies en wil jij een cursus volgen, maar krijgt jouw kind geen zorg vanuit Auris? Neem dan contact op met het Auris Cursuscentrum. Mogelijk kom je wel in aanmerking voor vergoeding van de cursuskosten. We vertellen je graag hoe dit werkt. Inschrijven Na overleg met jouw contactpersoon bij Auris of het Auris Cursuscentrum over de mogelijkheden rondom vergoeding, schrijf je je in op auris.nl/cursus. Als de cursus voor vergoeding in aanmerking komt dan kun je dit in het aanmeldproces aangeven. Lukt aanmelden via de website niet? Het Auris Cursuscentrum helpt je er graag bij. Ga Voor INSCHRIJVEN, mogelijkheden of ADVIES naar Auris.nl/cursus of bel het Auris cursuscentrum 085 773 42 48 12 | het cursusaanbod van AURIS

INTERVIEW Mariken de Nooy, trainer cursuscentrum en ambulant dienstverlener vo en mbo DE NIEUWE MODULES VOOR HET VO EN MBO LATEN LEERLINGEN MET TOS OPBLOEIEN Hoe kun je de les zo aanpassen dat ook de leerling met een taalontwikkelingsstoornis (TOS) mee kan doen? Dat komt aan de orde in het vernieuwde cursusaanbod TOS voor professionals in het voorgezet onderwijs en het mbo. Mariken de Nooy is een van de ontwikkelaars van de nieuwe modules. Waarom zijn deze nieuwe modules ontwikkeld? ‘In vrijwel elke klas zit wel een leerling met een taalontwikkelingsstoornis. Vaak zijn het de leerlingen of studenten die niet zo opvallen. Juist die onzichtbaarheid maakt leerlingen met TOS in het voortgezet onderwijs en het mbo erg kwetsbaar. Als ambulant dienstverlener bij Auris kom ik regelmatig in gesprek met docenten. Dan hoor ik wel “ Docenten kunnen de opgedane kennis en vaardigheden direct in praktijk brengen. Mariken de Nooy, trainer cursuscentrum en ambulant dienstverlener vo en mbo 14 | het cursusaanbod van AURIS “

eens: “Van die leerling zou ik er wel twintig in de klas willen hebben.” Oei, denk ik dan. Want eigenlijk is dat precies het grote probleem: leerlingen met TOS zijn meesters in onzichtbaar worden. Ze knikken vriendelijk ja als de docent vraagt of ze het hebben begrepen. Maar vanbinnen raast de paniek: als ik maar geen vraag krijg, denken ze vaak. Of ze willen eigenlijk wel een vraag stellen, maar ze durven het niet. Dat willen we veranderen.’ Hoe zijn de modules opgebouwd? ‘Het theoretisch deel maakt duidelijk waar leerlingen met TOS tegenaan lopen, in en buiten de klas. Zo komt taal vertraagd of niet volledig binnen. De woordenschat is kleiner. Ook iets vertellen kost moeite, waarbij je je ook nog eens aan allerlei onuitgesproken sociale regels moet houden. Wat we vooral doen, is oefenen. Docenten krijgen concrete handvatten om de les anders in te richten. Voorspelbaarheid, doelen, en afwisseling in luisterinspanning en werkvormen zijn daarin belangrijke elementen. Ook leren de deelnemers visuele ondersteuning te gebruiken en op welke manier ze dit in kunnen zetten. Iedere deelnemer maakt bovendien een gepersonaliseerd plan van aanpak.’ Welk doel heeft het nieuwe cursusaanbod TOS? ‘Dit nieuwe cursusaanbod voor docenten in het voortgezet onderwijs en het mbo kan leerlingen en studenten met een taalontwikkelingsstoornis laten opbloeien. We bieden kennis én praktische vaardigheden waar je direct de volgende dag mee aan de slag kunt. Mijn vurige hoop is dat docenten de taalbarrière kunnen overbruggen, zodat er ruimte ontstaat voor écht contact. En: dat ze zoveel veiligheid in hun klas kunnen creëren dat leerlingen en studenten met TOS zich zichtbaar durven maken. Wij willen docenten daar graag bij ondersteunen.’ AURIS.nl/cursus | 15

“ INTERVIEW Carolien Deliën, groepsleerkracht/taalcoördinator Bea van de Heuvel, ambulant dienstverlener EEN MAATWERKTRAJECT GAF DOCENTEN DE JUISTE FOCUS: WE GAAN ER SAMEN VOOR Hoe krijg je 26 docenten in het primair onderwijs op één lijn om een professionaliseringsslag te maken in het woordenschatonderwijs? Basisschool De Vlashof in Tilburg zocht naar een antwoord op deze vraag. Een maatwerktraject van Auris bood uitkomst: ‘Iedereen is enthousiast!’ De Vlashof is al langere tijd bezig met kwaliteitsverbetering, vertelt Carolien Deliën, als groepsleerkracht en taalcooördinator werkzaam bij deze school met veel meertalige leerlingen. ‘We wilden ons begrijpend lezen-onderwijs verbeteren. Al snel ontdekten we dat de resultaten van technisch lezen en ook de woordenschat bij onze leerlingen onvoldoende waren: kennis en vaardigheden die een voorwaarde zijn om goed te leren begrijpend lezen. Nadat we zelf voortvarend aan de slag waren gegaan met het verbeteren van technisch lezen op onze school, gingen we op zoek naar een expert die ons team kon begeleiden met het verbeteren van woordenschatonderwijs.’ “ Er kwam een kantelpunt waarbij docenten enthousiast en vol zelfvertrouwen hun eigen rol pakten. Bea van de Heuvel, ambulant dienstverlener 16 | het cursusaanbod van AURIS

Best practices Al snel bleek dat ze die expert gewoon in huis hadden. Dat wil zeggen: Bea van de Heuvel, ambulant dienstverlener bij Auris, ondersteunde binnen De Vlashof al kinderen met TOS. Zij ontwikkelde een maatwerktraject waarin een theoretisch kader werd gecombineerd met oefeningen. Allereerst gingen docenten zélf aan de studie. Carolien: ‘Om lesstof zo effectief mogelijk over te brengen, is kennis over didactische methoden onmisbaar. Onze docenten leerden in het maatwerktraject onder andere te werken met de 4-Takt methodiek in relatie tot taalontwikkelingsproblematiek. Tot onze verrassing sloot dit naadloos aan op de onderwijsmethode die we in De Vlashof hanteren: EDI, de Expliciete Directe Instructie. Daarnaast gingen we heel veel oefenen.’ Ook konden docenten tijdens de studieochtenden hun best practices presenteren, die bij De Vlashof ‘parels’ worden genoemd. “ Om lesstof zo effectief mogelijk over te brengen, is kennis over didactische methoden onmisbaar. Carolien Deliën, groepsleerkracht/taalcoördinator AURIS.nl/cursus | 17 Schot in de roos Die combinatie was een schot in de roos, vertelt Carolien: ‘Het gaf de juiste focus: docenten zagen het belang van deze manier van werken en kregen echt het gevoel: we gaan er samen voor.’ Bea van den Heuvel van Auris is trots als ze ziet wat De Vlashof bereikt heeft: ‘In het begin zag ik dat het voor docenten ingewikkeld was om de vertaalslag van de theorie naar de praktijk te maken. Logisch: voor elke docent is het vanzelfsprekend lastig om opeens op een andere manier les te gaan geven. Na een tijdje zag ik een verschuiving ontstaan: docenten maakten zich de verdiepingsslag steeds meer eigen. Er kwam een kantelpunt waarbij docenten enthousiast en vol zelfvertrouwen hun eigen rol pakten. Als ambulant dienstverlener van Auris vind ik het prachtig dat ik zo’n grote kwaliteitsslag van dichtbij heb mogen ondersteunen.’ “

18 | het cursusaanbod van AURIS

CURSUSAANBOD VOOR PROFESSIONALS Dit cursusaanbod is voor professionals die zich willen verdiepen in leerlingen met een taalontwikkelingsstoornis (TOS) of leerlingen die doof/slechthorend zijn. Zowel de modules over TOS als die over doof/slechthorend zijn zo opgebouwd dat je ze los van elkaar kunt volgen. Na het volgen van de basismodules en de verdiepingsmodules heb je specialistische kennis opgebouwd over leerlingen met TOS of leerlingen die doof/slechthorend zijn. In module 0 en 1 staan het ervaren en de basiskennis centraal. De overige modules gaan elk in op een specifiek thema. Kosten en vergoeding Als een cliënt of leerling ondersteuning krijgt van Auris, dan kunnen de kosten van de cursus in aanmerking komen voor vergoeding vanuit het zorgarrangement of het onderwijsarrangement. Kijk op pagina 12 voor meer informatie over de vergoedingen. Ga Voor INSCHRIJVEN of ADVIES naar Auris.nl/cursus of bel het Auris cursuscentrum 085 773 42 48 AURIS.nl/cursus | 19

HERKEN TOS BIJ PEUTERS VOOR KINDERDAGOPVANG en -verblijf LEREN PRATEN AAN DE SLAG MET TAAL Deze module geeft je handvatten om peuters met een spraak- en taalachterstand eerder te signaleren. Leer de signalen herkennen aan de hand van verhelderende praktijkvoorbeelden. RESULTAAT Na deze module kun je: > Spraak- en taalachterstanden (die soms verborgen zijn) herkennen bij peuters. > De gesignaleerde achterstand aanpakken met behulp van praktische informatie en tips. > De juiste hulpbronnen inschakelen om het kind te begeleiden. VOOR Pedagogisch medewerkers, pedagogisch coaches, gastouders en andere begeleiders binnen de kinderopvang. STUDIEBELASTING In totaal 3 uur. Waarvan 2,5 contacturen + 0,5 uur zelfstudie. INVESTERING € 115,In deze module leer je de vijf basisregels voor het stimuleren van spraak en taal. Welke aanpak past het best bij welk kind of welke groep? Leer kinderen die extra stimulatie nodig hebben in spraak en taal te herkennen en pas hier je handelingen op aan. Zo krijgt elk kind en de groep in zijn geheel de juiste aandacht. RESULTAAT Na deze module weet je: > Hoe de spraak- en taalontwikkeling van jonge kinderen verloopt en hoe je die kunt stimuleren. > Hoe je omgaat met luisterhouding, taalbegrip, taalproductie en spraak. > Wat de algemene taalprincipes en de vijf basisregels zijn van het stimuleren van spraak en taal. > Hoe je kunt omgaan met stille kinderen en met kinderen met een andere moedertaal dan het Nederlands. EXTRA INFORMATIE Deze module is een vervolg op ‘Herken TOS bij peuters’. Wij adviseren je daarom die module eerst te volgen. VOOR Pedagogisch medewerkers, pedagogisch coaches, gastouders en andere begeleiders binnen de kinderopvang. Ga Voor INSCHRIJVEN of ADVIES naar Auris.nl/cursus of bel het Auris cursuscentrum 085 773 42 48 STUDIEBELASTING In totaal 3 uur. Waarvan 2,5 contacturen + 0,5 uur zelfstudie. INVESTERING € 115,MET PLEZIER (HANEN) Stimuleer de taal- en sociaalemotionele ontwikkeling van de kinderen in je groep, ongeacht hun leermogelijkheden of communicatiestijl. RESULTAAT Na deze module kun je: > De taalontwikkeling van ieder kind op het juiste niveau stimuleren in dagelijkse activiteiten. > De betrokkenheid en interactie van de kinderen in groepsactiviteiten, zoals spel, vergroten. > De interactie tussen kinderen stimuleren. EXTRA INFORMATIE In dit wetenschappelijk onderbouwde programma krijg je theoretische achtergrond, praktijkvoorbeelden en doe je veel ervaringsoefeningen. Door individuele videocoachbezoeken leer je de vaardigheden uit de module nog beter toe te passen. VOOR Pedagogisch medewerkers, pedagogisch coaches en overige professionals die in groepsverband werken met kinderen tot 5 jaar. STUDIEBELASTING In totaal 28 uur. Waarvan 22 contacturen (6 bijeenkomsten van 3 uur en 4 individuele videocoachbezoeken van 1 uur) + 6 uur voorbereidingstijd. INVESTERING € 2.175,20 | het cursusaanbod van AURIS

AURIS.nl/cursus | 21

BASISMODULE 0: ERVAAR TOS VOOR PRIMAIR ONDERWIJS BASISMODULES TOS BASISMODULE 1: HERKENNEN EN SIGNALEREN VAN TOS Ervaar zelf hoe het is om een taalontwikkelingsstoornis te hebben en krijg meer inzicht in de (onderwijs)behoeften van een leerling met TOS. RESULTAAT Na het volgen van deze module heb je: > In verschillende situaties ervaren hoe het is om TOS te hebben. > Meer inzicht in de onderwijsbehoeften van de leerling en een eerste idee hoe je jouw handelen hierop kunt aanpassen. > Meer begrip voor leerlingen met TOS en een bredere kennis over TOS. EXTRA INFORMATIE Het praktische ervaringscircuit bestaat uit een tiental opdrachten die gericht zijn op de vijf taalaspecten: spraak, auditieve verwerking, taalinhoud, taalvorm en taalgebruik. In deze module ga je zelf ervaren wat het is om TOS te hebben. We gaan hierbij niet uitgebreid in op de theoretische achtergrond. Dat komt aan de orde in Basismodule 1: Herkennen en signaleren van TOS. Deze module wordt alleen fysiek aangeboden. VOOR Professionals die werken met kinderen en jongeren met TOS in onderwijs en zorg. STUDIEBELASTING De totale cursus bestaat uit 2 contacturen. INVESTERING € 85,Wil je alerter zijn op de taalontwikkeling van jouw leerling(en)? En wil je weten welke hulpbronnen je kunt inschakelen? Volg dan deze module. RESULTAAT Na het volgen van deze module: > Kun je de signalen van TOS (eerder) herkennen en benoemen met behulp van de spraak-taalsignaleringslijst. > Weet je wat de algemene gevolgen van TOS kunnen zijn. > Weet je welke hulpbronnen je kunt inschakelen en kun je jouw eigen ondersteuningsvraag formuleren. EXTRA INFORMATIE Voorafgaand aan de module bestudeer je de aangeleverde literatuur en bereid je een praktische opdracht voor. Ter afsluiting maak je een slotopdracht. VOOR Leraren, remedial teachers, intern begeleiders basisonderwijs. STUDIEBELASTING In totaal 5,5 uur. Waarvan 2,5 contacturen en 3 uur zelfstudie (2 uur voorbereiding en 1 uur uitwerken slotopdracht). INVESTERING € 125,Ga Voor INSCHRIJVEN of ADVIES naar Auris.nl/cursus of bel het Auris cursuscentrum 085 773 42 48 ALS JE DE TWEE BASISMODULES HEBT GEVOLGD, HEB JE EEN GOEDE BASIS GELEGD VOOR DE VERDIEPINGSMODULES VAN HET CURSUSAANBOD TOS 22 | het cursusaanbod van AURIS >>

VERdiepingsMODULES TOS SPRAAKPROBLEMATIEK Wil je handvatten om aan de slag te gaan met leerlingen die moeite hebben met spreken? In deze module leer je je houding en handelen aanpassen, zodat je leerlingen met een afwijkende spraakontwikkeling zich optimaal kunnen ontwikkelen op school. RESULTAAT Na het volgen van deze module: > Heb je kennis over het verloop van de normale spraakontwikkeling. > Signaleer en herken je een afwijkende spraakontwikkeling. > Weet je wat de mogelijke oorzaken van een vertraagde of afwijkende spraakontwikkeling kunnen zijn. > Heb je inzicht in de gevolgen van spraakproblematiek op de communicatieve redzaamheid, de sociaal-emotionele ontwikkeling en de leerontwikkeling. EXTRA INFORMATIE Voorafgaand aan de module bestudeer je de aangeleverde literatuur en bereid je een praktische opdracht voor. Ter afsluiting maak je een slotopdracht. VOOR Leraren, remedial teachers, intern begeleiders basisonderwijs. STUDIEBELASTING In totaal 5,5 uur. Waarvan 2,5 contacturen + 3 uur zelfstudie (2 uur voorbereiding en 1 uur uitwerken slotopdracht). INVESTERING € 125,WOORDENSCHAT HELPT VERWOORDEN Stimuleer de woordenschatontwikkeling en vergroot de woordenschat van jouw leerlingen (met of zonder TOS) met effectieve routines en didactiek. Bevorder hiermee de deelname aan de leerprocessen en de communicatieve redzaamheid. RESULTAAT Na het volgen van deze module: > Weet je wat de didactiek van de viertakt globaal inhoudt. > Onderken je het belang van woordbewustzijn bij leerlingen. > Gebruik je woordenschatroutines en de viertakt om de woordenschatontwikkeling te stimuleren. > Kies je bewust woordenschatroutines en kun je de keuze hiervoor onderbouwen. > Kun je een woordcluster semantiseren en consolideren met grafische modellen. EXTRA INFORMATIE Voorafgaand aan de module bestudeer je de aangeleverde literatuur en bereid je een praktische opdracht voor. Ter afsluiting maak je een slotopdracht. VOOR Leraren, remedial teachers, intern begeleiders basisonderwijs. STUDIEBELASTING In totaal 5,5 uur. Waarvan 2,5 contacturen + 3 uur zelfstudie (2 uur voorbereiding en 1 uur uitwerken slotopdracht). INVESTERING € 125,VAARDIG VERTELLEN Wil je dat je leerling zijn vertelvaardigheid ontwikkelt? Dat je leerling zich vrij voelt om te vertellen en dat zijn communicatieve redzaamheid toeneemt? In deze module leer je alles over vertelvaardigheden. Je leert problemen in de vertelvaardigheid, gerelateerd aan TOS, herkennen en je handelen daarop aan te passen. RESULTAAT Na het volgen van deze module: > Signaleer je problemen met vertelvaardigheden met behulp van de signaleringslijsten ‘grammaticale ontwikkeling’ en ‘verhaalopbouw’. > Creëer je stimulerende en uitdagende situaties waarin leerlingen met TOS kunnen en durven spreken. > Creëer je taalsituaties waarin leerlingen gestimuleerd worden hun eigen vertelvaardigheden te ontwikkelen. > Heb je een concreet interventieplan. EXTRA INFORMATIE Voorafgaand aan de module bestudeer je de aangeleverde literatuur en bereid je een praktische opdracht voor. Ter afsluiting maak je een slotopdracht. VOOR Leraren, remedial teachers, intern begeleiders basisonderwijs. STUDIEBELASTING In totaal 5,5 uur. Waarvan 2,5 contacturen + 3 uur zelfstudie (2 uur voorbereiding en 1 uur uitwerken slotopdracht). INVESTERING € 125,AURIS.nl/cursus | 23

VERdiepingsMODULES TOS BEZIG MET BEGRIJPEND LUISTEREN Interactief voorlezen, hardop denkend voorlezen, visualiseren en werken met de verteltafel. In deze module maak je kennis met deze vier werkwijzen om het begrijpend luisteren van leerlingen (met TOS) te stimuleren. RESULTAAT Na het volgen van deze module: > Weet je wat begrijpend luisteren is en ken je de vier aangeboden werkwijzen. > Pas je de checkkaarten van de werkwijzen toe en stem je deze af op je leerling. > Heb je een lesvoorbereiding gemaakt met behulp van een van de checkkaarten. EXTRA INFORMATIE Voorafgaand aan de module bestudeer je de aangeleverde literatuur en bereid je een praktische opdracht voor. Ter afsluiting maak je een slotopdracht. VOOR Leraren, remedial teachers, intern begeleiders basisonderwijs. STUDIEBELASTING In totaal 5,5 uur. Waarvan 2,5 contacturen + 3 uur zelfstudie (2 uur voorbereiding en 1 uur uitwerken slotopdracht). INVESTERING € 125,BEGRIJPEND LEZEN EN TOS Laat je leerling tot een dieper tekstbegrip komen. Met een praktisch stappenplan en een aantal onderbouwde leesstrategieën ga je aan de slag met begrijpend lezen. RESULTAAT Na het volgen van deze module: > Heb je kennis van de verschillende theorieën over begrijpend lezen. > Kun je het stappenplan ‘Doeltreffend begrijpend lezen bij TOS-leerlingen’ toepassen om aan te sluiten bij de onderwijsbehoefte van je leerling. > Heb je de belangrijkste leesstrategieën als aanpak voor leerlingen met TOS geoefend door de 4 V’s toe te passen. > Heb je geoefend met de elementen uit het stappenplan door middel van hardop denkend lezen. EXTRA INFORMATIE Voorafgaand aan de module bestudeer je de aangeleverde literatuur en bereid je een praktische opdracht voor. Ter afsluiting maak je een slotopdracht. VOOR Leraren, remedial teachers, intern begeleiders basisonderwijs (groep 4 t/m 8). STUDIEBELASTING In totaal 5,5 uur. Waarvan: 2,5 contacturen + 3 uur zelfstudie (2 uur voorbereiding en 1 uur uitwerken slotopdracht). INVESTERING € 125,TOS EN MEERTALIGHEID Leer hoe je gebruik kunt maken van de ‘QuickScan TOS en meertaligheid’ en het ‘Handelingsplan TOS en meertaligheid’ om passende begeleiding te bieden aan meertalige leerlingen met TOS. RESULTAAT Na deze module kun je: > Direct aan de slag in de klas met de ‘Quickscan TOS en meertaligheid’ en het ‘Handelingsplan TOS en meertaligheid’. > De volgende stap in de begeleiding van de meertalige leerling formuleren en die met de school/IB’er/AD’er/ouders bespreken. > Samen met de ambulant dienstverlener tot een passende begeleiding van meertalige leerlingen met TOS in de klas komen. EXTRA INFORMATIE Voorafgaand aan de module bestudeer je de aangeleverde literatuur en bereid je een praktische opdracht voor. Ter afsluiting maak je een slotopdracht. VOOR Leraren, remedial teachers, intern begeleiders basisonderwijs. STUDIEBELASTING In totaal 5,5 uur. Waarvan 2,5 contacturen + 3 uur zelfstudie (2 uur voorbereiding en 1 uur uitwerken slotopdracht). INVESTERING € 125,24 | het cursusaanbod van AURIS

REKENEN OP TAAL VERdiepingsMODULES TOS TOS EN INTERACTIE BIJ TOS Leer in deze module wat de invloed van TOS is op het leren rekenen van een leerling. Leer hoe je rekenlessen moet screenen op rekenvaktaal en hoe je met speciale methodes de leerling kunt helpen bij het rekenen. RESULTAAT Na het volgen van deze module: > Kun je de leerling met TOS tijdens rekenlessen ondersteunen met een passend en eenduidig taalaanbod. > Herken je de verschillende soorten taal (dagelijkse taal, schooltaal en rekenvaktaal) die in een rekenles voorkomen. > Maak je het rekendoel van elke les visueel en kun je de behandelde rekentaal visualiseren als geheugensteun voor de leerling. > Besteed je expliciet aandacht aan rekenvaktaal met behulp van de viertakt van Verhallen. > Pas je de principes van scaffolding toe in de dagelijkse rekenlessen, gekoppeld aan de rekentaalkaart en de handelingsniveaus van Galperin. EXTRA INFORMATIE Voorafgaand aan de module bestudeer je de aangeleverde literatuur en bereid je een praktische opdracht voor. Ter afsluiting maak je een slotopdracht. VOOR Leraren, remedial teachers, intern begeleiders basisonderwijs. STUDIEBELASTING In totaal 5,5 uur. Waarvan 2,5 contacturen + 3 uur zelfstudie (2 uur voorbereiding en 1 uur uitvoering slotopdracht). INVESTERING € 125,AURIS.nl/cursus | 25 Laat je leerling actiever meedenken en meepraten in de klas en zorg voor meer interactie. Aan de hand van ‘De gespreksboom’ leer je op maat vragen stellen en passend reageren op wat je leerling zegt. RESULTAAT Na het volgen van deze module: > Heb je kennis van de mogelijke gevolgen die TOS heeft voor de reacties van je leerling. > Kun je deze reacties duiden aan de hand van het schema ‘Invloed van TOS op interactie’. > Leer je op maat vragen stellen en passend reageren met behulp van ‘De gespreksboom’ bij een leerling met TOS. EXTRA INFORMATIE Voorafgaand aan de module bestudeer je de aangeleverde iteratuur en bereid je een praktische opdracht voor. Ter afsluiting maak je een slotopdracht. VOOR Leraren, remedial teachers, intern begeleiders basisonderwijs. STUDIEBELASTING In totaal 5,5 uur. Waarvan: 2,5 contacturen + 3 uur zelfstudie (2 uur voorbereiding en 1 uur uitwerken slotopdracht). INVESTERING € 125,INNERLIJKE TAAL, GEDRAG VER'TAAL'D Heb je een leerling met TOS die ongewenst gedrag laat zien? En wil je zekerder zijn in de omgang met deze leerling? In deze module krijg je handvatten om interventies in te kunnen zetten die het luisteren en vertellen stimuleren, en interventies gericht op samen spelen en samenwerken en het houden aan afspraken. RESULTAAT Na het volgen van deze module: > Kun je gedragskenmerken koppelen aan TOS met behulp van het schema spraak-taalaspecten. > Ken je de rol die innerlijke taal hierin kan spelen. > Zet je een passende aanpak in om de innerlijke taal van de leerling te versterken. > Weet je wanneer je hulpbronnen kunt inzetten. > Kan je leerling hierdoor zijn eigen gedrag beter leren reguleren en aansturen en wordt zijn communicatieve redzaamheid vergroot. EXTRA INFORMATIE Voorafgaand aan de module bestudeer je de aangeleverde literatuur en bereid je een praktische opdracht voor. Ter afsluiting maak je een slotopdracht. VOOR Leraren, remedial teachers, intern begeleiders basisonderwijs. STUDIEBELASTING In totaal 5,5 uur. Waarvan 2,5 contacturen + 3 uur zelfstudie (2 uur voorbereiding en 1 uur uitwerken slotopdracht). INVESTERING € 125,

VERdiepingsMODULES TOS INVLOED TOS OP DE SOCIAAL-EMOTIONELE ONTWIKKELING (SEO) Hoe stimuleer je het sociaalemotioneel functioneren van leerlingen met TOS? In deze module maak je kennis met methoden en technieken die je hierbij kunnen helpen en waarmee je de communicatieve redzaamheid van de leerling kunt versterken. RESULTAAT Na het volgen van deze module: > Heb je inzicht in de invloed van TOS op de sociaal-emotionele ontwikkeling. > Weet je op welke manier je de sociale contacten, sociale vaardigheden en de emotionele competenties van leerlingen met TOS kunt versterken. > Weet je welke externe hulpbronnen je hiervoor kunt inzetten. EXTRA INFORMATIE Voorafgaand aan de module bestudeer je de aangeleverde literatuur en bereid je een praktische opdracht voor. Ter afsluiting maak je een slotopdracht. VOOR Leraren, remedial teachers, intern begeleiders basisonderwijs. STUDIEBELASTING In totaal 5,5 uur. Waarvan 2,5 contacturen + 3 uur zelfstudie (2 uur voorbereiding en 1 uur uitwerken slotopdracht). INVESTERING € 125,TOS ÉN AUTISMESPECTRUMSTOORNIS (ASS) Hoe kun je op een goede manier leerlingen met een (vermoeden van) TOS én ASS begeleiden? En hoe stem je je handelen af op de onderwijsbehoefte van de leerling? RESULTAAT Na het volgen van deze module: > Kun je de onderwijsbehoefte van een leerling met TOS én ASS of een vermoeden van TOS én ASS verklaren vanuit de aangeboden theorie. > Heb je jouw handelingsrepertoire uitgebreid om deze leerling beter te begeleiden en tegemoet te komen aan zijn onderwijsbehoefte. > Heb je meer kennis en inzicht in de vaardigheden en onderwijsbehoefte van de leerling. > Kun je hiermee aansluiten bij de behoefte en de praktijk van alledaags onderwijs. EXTRA INFORMATIE Voorafgaand aan de module bestudeer je de aangeleverde literatuur en bereid je een praktische opdracht voor. Ter afsluiting maak je een slotopdracht. VOOR Leraren, remedial teachers, intern begeleiders basisonderwijs. STUDIEBELASTING In totaal 5,5 uur. Waarvan 2,5 contacturen + 3 uur zelfstudie (2 uur voorbereiding en 1 uur uitwerken slotopdracht). INVESTERING € 125,TOS ÉN SENSORISCHE INFORMATIEVERWERKING (SI) Op welke manier werkt de sensorische informatieverwerking (SI) bij een leerling met TOS en welke gevolgen heeft dit? Leer in deze module hoe je een leerling met TOS kunt motiveren tot leren en ontwikkelen. RESULTAAT Na het volgen van deze module: > Heb je theoretische kennis over de 7 zintuigen en de invloed die deze hebben op de taalontwikkeling. > Heb je kennis over het effect van SI-problematiek op de zone van alertheid en ken je het belang van alertheid voor het kunnen leren. > Herken je aan de hand van een overzichtskaart de 4 verschillende typen van SI-verwerkers. > Kun je werken met een signalenlijst SI en heb je kennis over de begeleidingsmogelijkheden van de leerling. EXTRA INFORMATIE Voorafgaand aan de module bestudeer je de aangeleverde literatuur en bereid je een praktische opdracht voor. Ter afsluiting maak je een slotopdracht. VOOR Leraren, remedial teachers, intern begeleiders basisonderwijs. STUDIEBELASTING In totaal 5,5 uur. Waarvan 2,5 contacturen + 3 uur zelfstudie (2 uur voorbereiding en 1 uur uitwerken slotopdracht). INVESTERING € 125,26 | het cursusaanbod van AURIS

TOS ONDERBOUW HERKEN TOS BIJ KLEUTERS Uit onderzoek blijkt dat 5 tot 7% van alle kinderen een taalontwikkelingsstoornis (TOS) heeft. In elke basisschoolgroep kan er dus een leerling met TOS zitten. Wil jij weten wat de signalen zijn bij kleuters en hoe je in dat geval moet handelen? Dan is deze module voor jou! RESULTAAT Na het volgen van deze module: > Herken je de signalen van (een vermoeden van) TOS. > Ben je alert op TOS-signalen en draag je bij aan een vroege signalering van (een vermoeden van) TOS bij je leerlingen. > Weet je wat je kunt doen wanneer je bij een leerling een vermoeden van TOS signaleert. EXTRA INFORMATIE Tijdens deze module krijg je aan de hand van veel filmfragmenten informatie over de kenmerken van TOS. VOOR Leraren en onderwijsassistenten groep 1 en 2, remedial teachers en intern begeleiders van de onderbouw. STUDIEBELASTING In totaal 3 uur. Waarvan 2,5 contacturen + 0,5 uur zelfstudie. INVESTERING € 125,Ga Voor INSCHRIJVEN of ADVIES naar Auris.nl/cursus of bel het Auris cursuscentrum 085 773 42 48 AURIS.nl/cursus | 27 LEREN LEZEN EN SPELLEN IN GROEP 1, 2 EN 3 Hoe kun je lees- en spellingsproblemen bij leerlingen met TOS verklaren vanuit de taalinhoud (semantiek) en de taalvorm (fonologisch en fonemisch bewustzijn)? In deze module leer je hoe je interventies kunt inzetten in het (voorbereidend) lees- en spellingonderwijs en welke leerkrachtvaardigheden daarbij nodig zijn. RESULTAAT Na het volgen van deze module: > Koppel je de lees- en spellingsproblemen aan de TOS-problematiek binnen het domein taalvorm. > Pas je in groep 1, 2 en 3 interventies toe. EXTRA INFORMATIE Voorafgaand aan de module bestudeer je de aangeleverde literatuur en bereid je een praktische opdracht voor. Ter afsluiting maak je een slotopdracht. VOOR Leraren, remedial teachers, intern begeleiders basisonderwijs. STUDIEBELASTING In totaal 5,5 uur. Waarvan 2,5 contacturen + 3 uur zelfstudie (2 uur voorbereiding en 1 uur uitwerken slotopdracht). INVESTERING € 125,

INTERVIEW Joalien de Graaf en Dieke Verkuijl, deelnemers module TOS en sensorische informatieverwerking WE BEKIJKEN ONZE LEERLINGEN OPEENS MET EEN ANDERE BLIK Onderwijsassistenten Joalien de Graaf en Dieke Verkuijl begonnen ooit uit nieuwsgierigheid aan een eerste module over TOS. Inmiddels zijn ze 13 modules verder en hebben ze een nieuwe kijk gekregen op het begeleiden van leerlingen met een taalontwikkelingsstoornis. ‘Er komt zoveel bij kijken.’ Het begon allemaal met Ervaar Tos, een ervaringscircuit met tien opdrachten, gericht op het ervaren van TOS. Joalien: ‘Dat was echt een eye opener. Daarvoor dacht ik nog dat leerlingen met TOS gewoon wat meer moeite met taal hadden. Nu weet ik dat er veel meer bij komt kijken en dat een taalontwikkelingsstoornis invloed heeft op de hele ontwikkeling van een kind.’ Dieke: ‘We waren direct heel enthousiast. We willen alle 18 modules TOS gaan doen. Daarvan hebben we er nu 13 gehad. Ambitieus? We hebben er gewoon plezier in!’ “ Door de module ‘TOS en sensorische informatieverwerking’ neem ik ook mijn eigen gedrag onder de loep. Joalien de Graaf, deelnemer module TOS en sensorische informatieverwerking 28 | het cursusaanbod van AURIS “

Anders leren kijken Onlangs volgden de twee onderwijsassistenten, werkzaam bij Basisschool De Bron in Lunteren, de module TOS en sensorische informatieverwerking. Daarin leerden Joalien en Dieke veel over de werking van de zintuigen, prikkelverwerking en het belang van alertheid om te kunnen leren. ‘Het leuke van deze cursus is dat je niet alleen anders naar de leerling met TOS kijkt, maar ook je eigen gedrag onder de loep neemt’, vertelt Joalien. Haar collega Dieke bevestigt dat: ‘Ik ben van nature iemand die overal spullen laat slingeren. Op mijn werk ben ik redelijk netjes, maar mijn eigen bureau kon wel eens rommelig zijn. “Wat een bende op dat bureau!” zei een leerling een keer tegen me. Ik besefte: oef, dit is voor dit kind niet goed. Alle spulletjes zorgden voor overprikkeling. Vanaf dat moment zorg ik ervoor dat niet alleen de tafels in de klas leeg zijn, maar ook mijn eigen bureau.’ Leven lang leren Beiden vinden het prettig dat de modules praktisch zijn ingericht. De stof en oefeningen sluiten goed aan bij de praktijk, vinden ze. De voorbeelden zijn heel herkenbaar, hebben ze gemerkt, waardoor ze er gelijk mee aan de slag kunnen. Daarom volgen ze alle TOS-modules. Joalien: ‘Wij geloven er allebei in dat het belangrijk is om je leven lang te blijven leren.’ Dieke: ‘Ik doe ook nog de PABO naast mijn werk. Dat is pittig. Na de 18e module is het wel even klaar.’ Ze schiet in de lach: ‘Hoewel, we gaan nog wel een cursus over autisme volgen.’ “ We willen alle 18 modules TOS gaan doen. Daarvan hebben we er nu 13 gehad. Ambitieus? We hebben er gewoon plezier in. Dieke Verkuijl, deelnemer module TOS en sensorische informatieverwerking AURIS.nl/cursus | 29 “

VOOR voortgezet onderwijs/mbo BASISMODULE TOS BASISMODULE 1 EEN TOS IN HET VO EN MBO Laat jouw leerling of student met een taalontwikkelingsstoornis (TOS) optimaal profiteren van het geboden onderwijs. RESULTAAT Na het volgen van deze basismodule: > Weet je op welke spraak-taalaspecten TOS van invloed is en kun je deze herkennen. > Ken je de gevolgen van TOS voor diverse ontwikkelingsgebieden in het functioneren van een leerling of student. > Kun je de kenmerken van TOS bij een leerling of student herkennen en benoemen. > Kun je pedagogisch-didactische aanpassingen aanreiken die helpend zijn voor de individuele onderwijsbehoefte van de leerling of student met TOS. > Kun je de juiste hulpbronnen inschakelen voor de onderwijsbehoefte van de leerling of student met TOS, zoals bijvoorbeeld aangepaste toetsen en examens. > Kun je de juiste hulpbronnen inschakelen als de school een ondersteuningsbehoefte heeft. VOOR Docenten en zorgcoördinatoren in het vo en mbo. STUDIEBELASTING In totaal 5,5 uur. Waarvan 2,5 contacturen + 3 uur zelfstudie (2 uur voorbereiding en 1 uur uitwerken slotopdracht). INVESTERING € 125,Ga Voor INSCHRIJVEN of ADVIES naar Auris.nl/cursus of bel het Auris cursuscentrum 085 773 42 48 >> NA HET VOLGEN VAN DE BASISMODULES 'ERVAAR TOS' (PAGINA 22) EN 'EEN TOS IN HET VO/MBO', HEB JE EEN GOEDE BASIS GELEGD VOOR DE VERDIEPINGSMODULES VAN HET CURSUSAANBOD TOS 30 | het cursusaanbod van AURIS COMMUNICEREN MET LEERLINGEN MET EEN TOS Pas je communicatie aan op leerlingen of studenten met TOS. Zo zorg je dat zij zich gehoord voelen en toegerust zijn om vervolgstappen te zetten. In deze module oefen je specifiek met actief luisteren, goed vragen stellen, visualiseren en metacommunicatie. RESULTAAT Na deze module kun je: > Handelen op basis van theoretische kennis over TOS en de gevolgen hiervan voor communicatievoorwaarden en de basishouding. > Actief luisteren en visualiseren in gesprekken met leerlingen of studenten met TOS. > De juiste vragen stellen tijdens een gesprek met leerlingen of studenten met TOS. > Metacommunicatie toepassen tijdens gesprekken met leerlingen of studenten met TOS. VOOR Docenten en zorgcoördinatoren in het vo en mbo. STUDIEBELASTING In totaal 5,5 uur. Waarvan 2,5 contacturen + 3 uur zelfstudie (2 uur voorbereiding en 1 uur uitwerken slotopdracht). INVESTERING € 125,

VERdiepingsMODULES TOS LEREN LEREN MET EEN TOS In deze module leer je passende methodieken om leerlingen of studenten met TOS optimaal te leren leren. Je leert de methodieken in te zetten en de juiste ondersteuning te bieden. RESULTAAT Na het volgen van deze module: > Kun je onderscheiden welke differentiërende en compenserende werkwijzen en methoden er zijn. Deze kun je passend inzetten bij de belemmerende factor om zo het leren leren effectiever te laten verlopen. > Kun je het GRIMM-model gebruiken om leerlingen te leren leren. > Kun je visuele ondersteuning, modeling (hardop denken) en een coöperatieve werkvorm inzetten tijdens de les. Je kunt dit aanbieden en verwerken in de leerstof en je bent je bewust van de noodzaak hiervan. > Ben je je bewust van het belang van semantische netwerken en stimuleer je deze om tot goed begrip van vaktermen en schooltaalwoorden te komen. > Kun je leerlingen of studenten inspireren om de methodieken vervolgens zelfstandig toe te passen bij het leren. VOOR Docenten en zorgcoördinatoren in het vo/mbo. STUDIEBELASTING In totaal 5,5 uur. Waarvan 2,5 contacturen + 3 uur zelfstudie (2 uur voorbereiding en 1 uur uitwerken slotopdracht). INVESTERING € 125,TOS EN MODERNE VREEMDE TALEN In deze module leer je principes toepassen waardoor de leerling of student de stof beter begrijpt. Hierdoor is de les beter te volgen, voelt de leerling of student zich veilig, durft hij meer en is hij meer betrokken bij de les. RESULTAAT Na deze module kun je: > Specifieke belemmeringen herkennen voor een leerling of student met TOS bij het leren van moderne vreemde talen. > Visuele ondersteuning, modeling (hardop denken) en een coöperatieve werkvorm inzetten tijdens de les. Je kunt dit aanbieden en verwerken in de leerstof en je bent je bewust van de noodzaak hiervan. > Het belang van motivatie en het gevoel van veiligheid beter begrijpen en dit bevorderen bij een leerling met TOS. VOOR Docenten en zorgcoördinatoren in het vo/mbo. STUDIEBELASTING In totaal 5,5 uur. Waarvan 2,5 contacturen + 3 uur zelfstudie (2 uur voorbereiding en 1 uur uitwerken slotopdracht). INVESTERING € 125,TOS EN GEDRAG IN HET VO EN MBO Help gedragsproblemen verminderen van leerlingen of studenten met TOS door lessen en gesprekken meer af te stemmen op hun onderwijsbehoeften, zodat zij zich meer begrepen voelen en jij met meer plezier kunt lesgeven. RESULTAAT Na deze module kun je: > Verbanden leggen tussen het gedrag van de leerling of student en TOS. > De invloed van TOS op de sociaalemotionele ontwikkeling herkennen en verschillende interventies inzetten om de sociale interactie, de sociale vaardigheden en de emotionele competentie van leerlingen met TOS te versterken. > In je aanpak en lessen rekening houden met de onderliggende problemen op de vier taaldomeinen, de innerlijke taal, de communicatie en de eventuele achterstand in emotionele competentie. > Beschikbare hulpbronnen vinden en inzetten om een leerling of student met TOS optimaal te begeleiden. VOOR Docenten en zorgcoördinatoren in het vo/mbo. STUDIEBELASTING In totaal 5,5 uur. Waarvan 2,5 contacturen + 3 uur zelfstudie (2 uur voorbereiding en 1 uur uitwerken slotopdracht). INVESTERING € 125,AURIS.nl/cursus | 31

32 | het cursusaanbod van AURIS

Doof/slechthorend (D/SH) BASISMODULE 0: ERVAAR GEHOORVERLIES In deze module ervaar hoe je het is om gehoorverlies te hebben. Zo ontdek je welke inspanning je moet leveren om te communiceren. RESULTAAT Na deze module weet je: > Hoe het voelt om niet goed te kunnen horen. > Hoe het is om als slechthorende een gesprek te volgen in een rumoerige omgeving. > Wat je eigenlijk van iemands mondbeeld kunt aflezen als je de stem niet hoort. > Hoe je gebaren kan inzetten. EXTRA INFORMATIE Door deze ervaring heb je oog voor het sociaal en emotioneel welbevinden van een leerling met gehoorverlies. Je kunt je in de leerling verplaatsen en je realiseert je wat deze nodig heeft om te communiceren. Ook formuleer je met elkaar, aan de hand van eigen ervaringen, welke ondersteuning helpend zou zijn. Deze adviezen neem je mee naar je dagelijkse praktijk van lesgeven en/of begeleiden. Deze module wordt alleen fysiek aangeboden. VOOR Professionals die werken met kinderen en jongeren met gehoorverlies in onderwijs en zorg. STUDIEBELASTING De totale cursus bestaat uit 2 contacturen. INVESTERING € 85,BASISMODULE 1: EEN DOVE OF SLECHTHORENDE (D/SH) LEERLING Wil je leren hoe je een dove of slechthorende (D/SH) leerling optimaal begeleidt in de klas? In deze module leer je hoe je D/SH-leerling het onderwijs zo goed mogelijk kan volgen en er actief aan kan meedoen. Je leert hoe de leerling succeservaringen in communicatie en onderwijs kan opdoen om zich verder te ontwikkelen. RESULTAAT Na deze module kun je: > Optimaal communiceren en interacteren met de D/SH-leerling door bijvoorbeeld het afstemmen van gelaatgerichtheid, mondbeeld en passend spreektempo. > De omgeving van de groep aanpassen aan de specifieke behoeften van je D/SH-leerling op het gebied van communicatie en interactie, zoals de plaats van de leerling in de groep, lichtinval, akoestiek en communicatie met medeleerlingen. > Passende ondersteunende en technische hulpmiddelen inzetten, zoals hoortoestellen, soloapparatuur, microfoon, audiohub of een tolk. VOOR Professionals die werken met dove en/of slechthorende leerlingen in het po/vo/mbo. STUDIEBELASTING In totaal 5,5 uur. Waarvan 2,5 contacturen + 3 uur zelfstudie (2 uur voorbereiding en 1 uur uitwerken slotopdracht). INVESTERING € 125,BEGELEIDEN VAN DE SOCIAAL EMOTIONELE ONTWIKKELING VAN D/SH LEERLINGEN In deze module leer je de relatie leggen tussen gehoorproblematiek en het gedrag van de leerling. Wil je de emotionele en sociale ontwikkeling van je dove of slechthorende (D/SH) leerling ondersteunen en stimuleren? Leer te handelen met meer begrip voor deze leerling en pas je handelen en/of de omgeving aan de behoeften van de leerling aan. RESULTAAT Na deze module kun je: > Gemiste situaties van incidenteel leren herkennen en hierop anticiperen. > Situaties van miscommunicatie signaleren tussen de D/SH-leerling en klasgenoten, de oorzaak checken en emoties, gedachten en intenties verduidelijken aan een D/SH-leerling. > Signaleren hoe een D/SH-leerling omgaat met sociaal lastige situaties en hem adequate copingstrategieën aanleren. > Moeilijkheden in de sociale participatie herkennen en passende interventies inzetten om de sociale deelname van de D/SH-leerling te versterken. VOOR Professionals die werken met dove en/of slechthorende leerlingen in het po/vo/mbo. STUDIEBELASTING In totaal 5,5 uur. Waarvan 2,5 contacturen + 3 uur zelfstudie (2 uur voorbereiding en 1 uur uitwerken slotopdracht). INVESTERING € 125,AURIS.nl/cursus | 33

VOOR logopedis ten TOS EN MEERTALIGHEID Tijdens deze studiedag leer je wanneer er sprake is van TOS bij meertalige kinderen, hoe je dit kunt signaleren en hoe je handelingsgerichte diagnostiek vorm kunt geven tijdens je behandeling. Daarbij leer je hoe je kunt samenwerken met de mensen uit de omgeving van deze kinderen. RESULTAAT Na deze deze studiedag kun je: > Het theoretisch kader over TOS en meertaligheid toepassen in de praktijk. > TOS bij meertalige kinderen signaleren en handelingsgerichte diagnostiek vormgeven. > De thuistaal en de cultuur bij de behandeling betrekken en zie je het belang van meertalige logopedie. > Tijdens de behandeling samenwerken met ouders en de directe omgeving van het meertalige kind met (het vermoeden van) TOS. > Materialen, sites en methodieken inzetten bij je begeleiding bij meertalige logopedie. > Samenwerken met het Audiologisch Centrum (AC) en weet je hoe het AC diagnostiek bij meertalige kinderen uitvoert en wanneer je kinderen doorverwijst voor nader onderzoek. VOOR Logopedisten. STUDIEBELASTING In totaal 9,5 uur. Waarvan 6,5 contacturen + 3 uur zelfstudie vooraf. Accreditatiepunten KP: 6. INVESTERING € 375,34 | het cursusaanbod van AURIS HOE BETREK JE OUDERS BIJ DE LOGOPEDISCHE BEHANDELING? Als logopedist wil je graag ouders van een kind met TOS betrekken bij de logopedische behandeling. In deze module leer je hoe je dit op een goede, onderbouwde en effectieve manier kunt doen en is er ruimte om in te spelen op casussen uit je eigen praktijk. RESULTAAT Na deze studiedag weet je: > Hoe je ouders motiveert en activeert om co-therapeut te zijn. > Hoe je rekening houdt met de verschillende leerstijlen van ouders. > Welke kennis over taalmodaliteiten ouders nodig hebben om inzicht te krijgen in de taalproblemen van hun kind. > Hoe je ouders begeleidt bij de transfer van de logopediekamer naar de thuissituatie. > Hoe je ouders ondersteunt bij het helpen van hun kind bij de beperkte communicatieve redzaamheid. > Hoe je ouders ondersteunt in het omgaan met reacties vanuit de omgeving. VOOR Logopedisten. STUDIEBELASTING In totaal 9 uur. Waarvan 6,5 contacturen + 2,5 uur zelfstudie vooraf. Accreditatiepunten KP: 9. INVESTERING € 375,METATAAL Hoe stimuleer je complexe zinsbouw bij kinderen? Verdiep en vernieuw je grammaticale kennis over complexe zinsbouw bij kinderen met TOS. MetaTaal is een therapieprogramma dat bestaat uit uitgewerkte behandelsessies met materiaal en testjes om vorderingen te kunnen meten. MetaTaal maakt gebruik van legoblokjes als visuele en tactiele/kinesthetische ondersteuning. De kinderen leren letterlijk zinnen bouwen met het materiaal. Het pakket behandelt de meest voorkomende onderschikkende zinnen: als/dan-constructies, omdat-zinnen en relatieve bijzinnen. RESULTAAT Na deze studiedag: > Is je kennis over grammaticale zinsbouw en je verdiepte grammaticale kennis opgefrist en verdiept. > Ben je op de hoogte van bestaande metalinguïstische interventies. > Kun je het programma MetaTaal effectief inzetten. EXTRA INFORMATIE Je krijgt het uitgewerkte MetaTaalpakket mee met alle materialen die je nodig hebt om ermee aan de slag te kunnen gaan. VOOR Logopedisten. STUDIEBELASTING In totaal 9,5 uur. Waarvan 6,5 contacturen + 3 uur zelfstudie na afloop Accreditatiepunten KP: 9,5. INVESTERING € 455,

AURIS.nl/cursus | 35

INTERVIEW Nicolette Verschuure, logopedist en deelnemer module MetaTaal COMPLEXE ZINSBOUW OEFENEN MET LEGO: PRAKTISCH EN VERNIEUWEND! Van collega’s hoorde logopedist Nicolette Verschuure goede verhalen over de praktische studiedagen van Auris. Zij schreef zich in voor MetaTaal. Deze geaccrediteerde studiedag reikt professionals vaardigheden aan om kinderen spelenderwijs met complexe zinsbouw te laten oefenen. ‘Dat je met legoblokjes letterlijk een zin kunt bouwen: wat is dat leuk en vernieuwend!’ Nicolette Verschuure, die in Middelburg haar eigen logopediepraktijk heeft, is enthousiast. Van tevoren wist ze niet zo goed wat ze van de studiedag moest verwachten. Ze zocht naar nieuwe manieren om oudere kinderen met een taalontwikkelingsstoornis (TOS) te kunnen helpen met complexe zinsbouw. Samengestelde zinnen, als/dan-constructies, de rol van het woord ‘omdat’ in een lange zin: voor kinderen met TOS is complexe zinsbouw aanleren extra lastig. Het vergt creativiteit en vindingrijkheid “ In mijn praktijk kan ik kinderen met TOS nu nog beter begeleiden. Nicolette Verschuure, logopedist en deelnemer module MetaTaal 36 | het cursusaanbod van AURIS “

van professionals, weet Nicolette Verschuure. ‘Ik maakte zelf al gebruik van voorwerpen en beeldmateriaal. Toch werd ik steeds nieuwsgieriger naar de studiedag MetaTaal. Van andere logopedisten hoorde ik dat ze er goede resultaten mee boekten. Daar kun je écht wat mee, vertelden ze me.’ Elke woordsoort krijgt een kleur Kwamen de verwachtingen uit? De Zeeuwse logopedist aarzelt geen moment: ‘Jazeker! Het was zo’n fijne dag! Het programma begon met het opfrissen en verdiepen van je eigen kennis van de grammatica. Ik vond het heel nuttig om daar samen met de groep in te duiken. Dat zorgde voor een goede basis om daarna heel praktisch met complexe zinsbouw aan de slag te kunnen gaan.’ En dat deden ze dan ook, vertelt ze. Het was oefenen, oefenen en nog eens oefenen geblazen. Het MetaTaal-pakket bevat gekleurde legoblokjes waarbij iedere woordsoort – een lidwoord, een zelfstandig naamwoord, enzovoort – een eigen kleur heeft. ‘Dit is echt fantastisch’, zegt Verschuure. ‘In mijn praktijk kan ik kinderen met een TOS nu nog beter begeleiden. Spelenderwijs en met visuele steun van de blokjes leren ze de woorden op de goede plaats te zetten.’ Direct aan de slag Professionals die deelnemen aan de studiedag MetaTaal krijgen het uitgewerkte pakket met alle materialen aan het einde van de dag mee. Dat betekent dat ze direct met de methode aan de slag kunnen, of dat nu in de logopediepraktijk is of op school. Verschuure wijst erop dat MetaTaal vooral geschikt is voor logopedisten die kinderen met TOS van 10 jaar en ouder ondersteunen. ‘Dat is de leeftijd waarop kinderen met ingewikkelde taalconstructies te maken krijgen en enkelvoudige zinnen met elkaar gaan verbinden. Kinderen met TOS, maar ook anderstalige kinderen, vinden het lastig om woorden op de juiste plek te zetten in een zin. Met MetaTaal kun je dat visueel maken en dat is erg fijn.’ AURIS.nl/cursus | 37

Ga Voor INSCHRIJVEN of ADVIES naar Auris.nl/cursus of bel het Auris cursuscentrum 085 773 42 48 CURSUSAANBOD COMMUNICEREN MET GEBAREN VOOR PROFESSIONALS EN OUDERS Ons cursusaanbod Communiceren met gebaren is geschikt voor zowel professionals als ouders/verzorgers. Per module staat een andere doelgroep centraal: van baby’s tot kinderen in de basisschoolleeftijd. De cursus Kijk ik Gebaar richt zich op communiceren met dove en slechthorende kinderen en gaat over Nederlandse Gebarentaal (NGT). De cursus Nederlands met Gebaren (NmG) is geschikt voor het communiceren met kinderen met een taalontwikkelingsstoornis (TOS) en dove of slechthorende kinderen. Kosten en vergoeding Als een kind of cliënt ondersteuning krijgt van Auris, dan kunnen de kosten van de cursus in aanmerking komen voor vergoeding vanuit het zorgprogramma. Kijk op pagina 12 voor meer informatie over de vergoedingen. AURIS.nl/cursus | 39

VOOR PROFESSIONALS EN OUDERS KIJK IK GEBAAR 1 Kijk ik Gebaar 1 is een module voor ouders/ verzorgers van een dove of slechthorende baby. In deze module leer je gebaren en krijg je praktische tips voor het communiceren met je baby. RESULTAAT Na het volgen van deze module: > Kun je contact maken en communiceren met een dove of slechthorende baby. > Weet je het verschil tussen Nederlands met Gebaren (NmG) en Nederlandse Gebarentaal (NGT). > Heb je geleerd goed te kijken naar de lichaamstaal en communicatie van jouw baby. > Ken je een aantal basisgebaren en weet je hoe je die kunt gebruiken. EXTRA INFORMATIE Tijdens deze module is er een aantal bijeenkomsten bij jou thuis met een groep. Je mag meerdere mensen uitnodigen die een directie relatie hebben met het kind, bijvoorbeeld familieleden. Tijdens de bijeenkomsten gaan we met elkaar in gesprek. Ook doe je een aantal online opdrachten. Bij deze cursus krijg je gratis toegang tot een online Gebarenwoordenboek en een online leeromgeving. VOOR Ouders, familieleden, verzorgers en anderen die regelmatig met de baby omgaan. TIJD 4 groepsbijeenkomsten van 2 uur. Daarnaast doe je thuis een aantal online opdrachten (6 tot 12 uur in totaal). Met de hele module ben je ongeveer 14 tot 20 uur bezig. INVESTERING € 515,40 | het cursusaanbod van AURIS

KIJK IK GEBAAR 2 communiceren MET Gebaren KIJK IK GEBAAR 3 Kijk ik Gebaar 2 is een module Nederlandse Gebarentaal voor ouders/verzorgers van een doof of slechthorend kind (1-3 jaar). In deze module leer je nieuwe gebaren in de Nederlandse Gebarentaal (NGT). Ook doe je veel opdrachten en oefeningen om je gebarentaal te ontwikkelen. RESULTAAT Na het volgen van deze module: > Kun je Nederlandse Gebarentaal (NGT) gebruiken. > Ken je de basisgebaren in Nederlandse Gebarentaal (NGT). > Kun je communiceren met een doof of slechthorend kind bij dagelijkse gebeurtenissen. EXTRA INFORMATIE In de module Kijk ik Gebaar 2 ga je verder met wat je hebt geleerd in Kijk ik Gebaar 1. Deze module wordt op een locatie van Auris gegeven. Kijk ik Gebaar 2 bestaat uit een aantal bijeenkomsten met een groep, waarvoor je meerdere mensen mag uitnodigen die een directie relatie hebben met het kind, bijvoorbeeld familieleden. Bij deze cursus krijg je gratis toegang tot een online Gebarenwoordenboek en een online leeromgeving. VOOR Ouders, familieleden, verzorgers en anderen die regelmatig met het kind omgaan. TIJD 4 groepsbijeenkomsten van 2 uur. Daarnaast doe je thuis een aantal online opdrachten (in totaal 6 tot 12 uur). Met de hele module ben je ongeveer 16 tot 22 uur bezig. INVESTERING € 515,Kijk ik Gebaar 3 is een module Nederlandse Gebarentaal voor ouders/verzorgers van een doof of slechthorend kind (1-3 jaar). In deze verdiepingsmodule leer je nog meer gebaren in de Nederlandse Gebarentaal (NGT). Ook doe je veel opdrachten en oefeningen om je gebarentaal te ontwikkelen. RESULTAAT Na het volgen van deze module: > Kun je Nederlandse Gebarentaal (NGT) gebruiken. > Heb je jouw gebarenwoordenschat in de Nederlandse Gebarentaal (NGT) vergroot. > Kun je communiceren met een doof of slechthorend kind bij dagelijkse gebeurtenissen. EXTRA INFORMATIE In de module Kijk ik Gebaar 3 ga je verder met wat je hebt geleerd in Kijk ik Gebaar 2. Deze module wordt op een locatie van Auris gegeven. Kijk ik Gebaar 3 bestaat uit een aantal bijeenkomsten met een groep, waarvoor je meerdere mensen mag uitnodigen die een directie relatie hebben met het kind, bijvoorbeeld familieleden. Bij deze cursus krijg je gratis toegang tot een online Gebarenwoordenboek en een online leeromgeving. VOOR Ouders, familieleden, verzorgers en anderen die regelmatig met het kind omgaan. TIJD 4 groepsbijeenkomsten van 2 uur. Daarnaast doe je thuis een aantal online opdrachten (in totaal 6 tot 12 uur). Met de hele module ben je ongeveer 16 tot 22 uur bezig. INVESTERING € 515,Ga Voor INSCHRIJVEN of ADVIES naar Auris.nl/cursus of bel het Auris cursuscentrum 085 773 42 48 AURIS.nl/cursus | 41

communiceren MET Gebaren NEDERLANDS MET GEBAREN (NMG) MET PEUTERS Leer beter communiceren met dove en slechthorende peuters en met peuters met een taalontwikkelingsstoornis (TOS). RESULTAAT Na deze module kun je: > Beter communiceren met dove of slechthorende peuters en peuters met TOS. > Het taalbegrip en de taalproductie van deze peuters stimuleren. EXTRA INFORMATIE Van deze cursus is een korte versie en een lange versie. Op auris.nl/cursus vind je voor iedere locatie terug welke versie wordt aangeboden. VOOR Professionals, ouders, opvoeders en anderen die betrokken zijn bij de spraak-/taalontwikkeling van dove en slechthorende peuters en/of peuters met TOS. TIJD 6 of 12 lessen van 2 uur. INVESTERING € 415,- voor 6 lessen. € 740,- voor 12 lessen. Bij deze cursus krijg je een werkboek. Daarnaast krijg je toegang tot een online leeromgeving en het Gebarenwoordenboek van het Nederlands Gebarencentrum. NEDERLANDS MET GEBAREN (NMG) 1 – ONDERWIJS Leer 750 gestandaardiseerde gebaren die je iedere dag weer kunt toepassen. RESULTAAT Na deze module kun je: > Beter communiceren met dove of slechthorende kinderen en kinderen met TOS. > Het taalbegrip en de taalproductie van deze kinderen stimuleren. EXTRA INFORMATIE Van deze cursus is een korte versie en een lange versie. Op auris.nl/cursus vind je voor iedere locatie terug welke versie wordt aangeboden. VOOR Professionals, ouders, opvoeders en anderen die betrokken zijn bij de spraak-/taalontwikkeling van dove en slechthorende kinderen, of kinderen met TOS in het basisonderwijs. TIJD 12 of 14 lessen van 2 uur. INVESTERING € 790,- voor 12 lessen, € 895,- voor 14 lessen. Bij deze cursus krijg je een werkboek. Daarnaast krijg je toegang tot een online leeromgeving en het Gebarenwoordenboek van het Nederlands Gebarencentrum. NEDERLANDS MET GEBAREN (NMG) 2 - ONDERWIJS Word taalvaardiger in het gebaren van woorden en begrippen. Leer 550 nieuwe gestandaardiseerde gebaren en gebaar eenvoudige zinnen. RESULTAAT Na deze module kun je: > Nog beter communiceren met dove of slechthorende kinderen en kinderen met een TOS. > Het taalbegrip en de taalproductie van deze kinderen stimuleren. > Eenvoudige gesprekken voeren met behulp van NmG. EXTRA INFORMATIE Van deze cursus is een korte versie en een lange versie. Op auris.nl/cursus vind je voor iedere locatie terug welke versie wordt aangeboden. VOOR Professionals, ouders, opvoeders en anderen die betrokken zijn bij de spraak-/taalontwikkeling van dove en slechthorende kinderen, of kinderen met TOS in het basisonderwijs. TIJD 12 of 14 lessen van 2 uur. INVESTERING € 790,- voor 12 lessen, € 895,- voor 14 lessen. Ga Voor INSCHRIJVEN of ADVIES naar Auris.nl/cursus of bel het Auris cursuscentrum 085 773 42 48 42 | het cursusaanbod van AURIS Bij deze cursus krijg je een werkboek. Daarnaast krijg je toegang tot een online leeromgeving en het Gebarenwoordenboek van het Nederlands Gebarencentrum.

VERDER MET NEDERLANDS MET GEBAREN (NMG) Leer de opgedane kennis uit de voorgaande trainingen toe te passen in verschillende praktische situaties. RESULTAAT Na deze module kun je: > Dagelijkse gesprekken voeren in NmG met dove en slechthorende kinderen en kinderen met TOS. > Het taalbegrip en de taalproductie van deze kinderen stimuleren. EXTRA INFORMATIE Van deze cursus is een korte versie en een lange versie. Op auris.nl/cursus vind je voor iedere locatie terug welke versie wordt aangeboden. VOOR Professionals, ouders, opvoeders en anderen die betrokken zijn bij de spraak-/taalontwikkeling van dove en slechthorende kinderen, of kinderen met TOS in het basisonderwijs. STUDIEBELASTING 12 of 14 lessen van 2 uur. INVESTERING € 780,- voor 12 lessen, € 905,- voor 14 lessen. Bij deze cursus krijg je gratis toegang tot een online leeromgeving en het Gebarenwoordenboek van het Nederlands Gebarencentrum. AURIS.nl/cursus | 43

INTERVIEW Paul en Tahlita Fiscalini, deelnemers cursus Nederlandse gebarentaal GEBARENTAAL MAAKT JE WERELD ZOVEEL GROTER Om beter met hun zoon Jace (5) te kunnen communiceren, volgden Paul en Tahlita Fiscalini de cursus Nederlandse gebarentaal. Dat vereiste wel wat doorzettingsvermogen, merkte Paul: ‘Het is écht een vreemde taal.’ Maar vervolgens gebeurde er iets moois, vertelt zijn vrouw Tahlita: ‘Gebarentaal heeft onze wereld zoveel groter gemaakt. Het zorgt ervoor dat je nog meer kunt betekenen voor de mensen om je heen.’ Al vanaf zijn geboorte is Jace doof, een gevolg van auditieve neuropathie. Dit is een aandoening waarbij het binnenoor wel geluid detecteert, maar problemen heeft met het verzenden van geluid naar de hersenen. Het verstaan van gesproken woorden is daardoor erg lastig voor Jace. Twee cochleaire implantaten (CI’s) brachten daar nauwelijks verbetering in. Voor zijn ouders was het al snel duidelijk dat het volgen van de cursus Nederlandse Gebaren Taal (NGT) noodzakelijk was. ‘Bij de eerste module deed de hele familie mee’, vertelt Paul, ‘inclusief ooms, tantes, opa’s en oma’s. Met mijn broer en zijn vrouw oefenen we nu nog het meest.’ “ Eigenlijk kun je met gebarentaal nog meer vertellen dan met gesproken taal. Paul en Tahlita Fiscalini, deelnemers cursus Nederlandse gebarentaal 44 | het cursusaanbod van AURIS “

Woordenschat uitbreiden Inmiddels hebben Paul en Tahlita Fiscalini drie modules NGT gevolgd. ‘De eerste module was een goede kennismaking met de Nederlandse gebarentaal. Het is ook heel gezellig: we hebben heel wat afgelachen met andere ouderparen. Daarna is het fijn als je de diepte in kunt en je je woordenschat kunt uitbreiden.’ Pittig is het wel, vindt hij: ‘De grammatica en zinsbouw is totaal anders dan in de gesproken taal. De tijdsaanduiding bijvoorbeeld: in de gebarentaal staat die op een andere plaats. Het is een taal die meer energie kost dan de gesproken taal, want ook mimiek en lichaamshouding zet je actief in.’ Een ontdekking Hun advies: blijf oefenen. ‘Na de modules leert je kind verder, maar voor ouders houdt het dan grotendeels op. Daarom zijn we actief op sociale media, waar we accounts volgen over gebarentaal en filmpjes bekijken. En onze andere zoon Oliver – hij is bijna twee – voeden we tweetalig op.’ Beiden zijn blij dat ze de modules NGT bij Auris hebben gevolgd. Tahlita: ‘Ik vond het een ontdekking dat je met gebarentaal de wereld anders gaat bekijken. Zeker als je er steeds beter in wordt, kun je zoveel betekenen voor je dove medemens.’ Paul: ‘Sterker nog: eigenlijk kun je met gebarentaal nog meer vertellen dan met de gesproken taal.’ AURIS.nl/cursus | 45

46 | het cursusaanbod van AURIS

Ga Voor INSCHRIJVEN of ADVIES naar Auris.nl/cursus of bel het Auris cursuscentrum 085 773 42 48 CURSUSAANBOD VOOR OUDERS Bij Auris kun je ook terecht voor verschillende cursussen speciaal voor ouders. In deze cursussen krijg je praktische handvatten die je direct thuis kunt toepassen. Zo kun je je kind met een taalontwikkelingsstoornis (TOS) of een gehoorbeperking nog beter ondersteunen en help je de communicatie tussen jou en je kind te verbeteren. Er zijn cursussen waarin je zelf ervaart hoe het is om een TOS of gehoorverlies te hebben. Ook zijn er verschillende trainingen om gebarentaal te leren. Moeite met horen Dove en slechthorende kinderen hebben moeite met leren praten, omdat ze de gesproken taal om hen heen niet goed kunnen volgen. Zo krijgen ze snel een achterstand bij het leren van taal. Daarom is het belangrijk om snel in actie te komen. Auris helpt met de juiste zorg en passend onderwijs. Heeft uw kind een TOS? Kinderen met TOS hebben moeite om taal te begrijpen en te gebruiken. Wanneer een kind worstelt met taal, is het goed om snel te onderzoeken of er sprake is van TOS. Ontdek hoe Auris jouw kind kan ondersteunen met onderzoek, zorg en onderwijs. Passend bij wat nodig is, want elke leeftijd vraagt om een eigen aanpak. Kijk voor meer informatie op auris.nl/cursus. Kosten en vergoeding Als jouw kind ondersteuning krijgt van Auris Zorg of Auris Onderwijs, dan kunnen de kosten van een oudercursus in aanmerking komen voor vergoeding vanuit het zorgarrangement. Kijk op pagina 12 voor meer informatie over de vergoedingen. AURIS.nl/cursus | 47

ERVAAR TOS voor ouders ERVAAR GEHOORVERLIES Hoe is het om een taalontwikkelingsstoornis (TOS) te hebben? Tijdens deze cursus ervaar je dit zelf. Hierdoor begrijp je beter wat jouw kind met TOS nodig heeft. RESULTAAT Na het volgen van deze cursus: > Weet je in verschillende situaties hoe het is om TOS te hebben. > Begrijp je wat jouw kind nodig heeft (op school). > Weet je wat je kunt doen om jouw kind te helpen. > Begrijp je jouw kind beter. > Weet je meer over TOS. EXTRA INFORMATIE Je krijgt bij deze cursus tien opdrachten die met taal te maken hebben. De opdrachten gaan over: > Uitspraak > Luisteren en verstaan > Zinnen bouwen met woorden > Begrijpen wat er wordt gezegd en kunnen zeggen wat je bedoelt > (Ongeschreven) gespreksregels gebruiken en rekening houden met de ander in het gesprek Deze cursus kun je alleen op een locatie van Auris volgen. VOOR Ouders, opvoeders, opa’s, oma’s en andere betrokkenen van kinderen of jongeren met TOS. TIJD De totale cursus duurt 2 uur. INVESTERING € 85,Hoe is het om doof of slechthorend te zijn? Tijdens deze cursus ervaar je dit zelf. Zo ontdek je hoe het voor jouw kind is om te verstaan, praten of gebaren. RESULTAAT Na het volgen van deze cursus: > Weet je hoe het voelt om niet goed te kunnen horen. > Weet je hoe het is om een gesprek te volgen in een drukke omgeving. > Weet je wat je kunt verstaan door naar iemands mond te kijken (als je de stem niet hoort). > Ken je een paar gebaren. EXTRA INFORMATIE Door deze ervaring leer je om te zien of het goed gaat met jouw kind. Je kunt jouw kind beter begrijpen. En je weet wat je kind nodig heeft om te kunnen verstaan, praten of gebaren. Ook bespreek je in de cursus jouw ervaringen en leer je welke hulp bij jouw kind zou passen. Je krijgt tips die je meteen kunt gebruiken. Deze cursus kun je alleen volgen op een locatie van Auris. VOOR Ouders, opvoeders, opa’s, oma’s en betrokkenen van kinderen of jongeren met gehoorverlies. TIJD De totale cursus duurt 2 uur. INVESTERING € 85,INTERACTIEF VOORLEZEN Hoe zorg je dat jouw kind helemaal meegaat in een verhaal? Ontdek een heel nieuwe manier van voorlezen aan je kind en verbeter de taalontwikkeling. Voorlezen vergroot de taalontwikkeling van je kind. Zeker als het doof of slechthorend is of een taalontwikkelingsstoornis heeft. In deze cursus leer je boeken op verschillende manieren te gebruiken. RESULTAAT Na het volgen van deze cursus: > Kun je voorleesboeken op verschillende manieren gebruiken. > Kun je bij het voorlezen aansluiten bij wat jouw kind ervaart > Kun je met voorlezen de taalontwikkeling van je kind verbeteren. VOOR Ouders, opvoeders, opa’s, oma’s en andere betrokkenen van kinderen van 1,5 tot 4,5 jaar. TIJD In totaal ben je 5,5 uur bezig. De cursus bestaat uit drie bijeenkomsten van 1,5 en daarnaast 1 uur zelfstudie. INVESTERING € 295,Ga Voor INSCHRIJVEN of ADVIES naar Auris.nl/cursus of bel het Auris cursuscentrum 085 773 42 48 48 | het cursusaanbod van AURIS

PRATEN DOE JE MET Z'N TWEEËN (HANEN) Een goede band tussen ouder en kind is belangrijk. Door deze cursus krijg je meer inzicht in de communicatie met je kind. Daardoor verbetert de communicatie tussen jou en je kind in gesprekjes en tijdens het spelen. RESULTAAT Na het volgen van deze cursus: > Heb je meer inzicht in de communicatie van jonge kinderen. > Krijg je meer reactie van je kind bij gesprekjes en tijdens het spelen. EXTRA INFORMATIE Je krijgt informatie en voorbeelden uit de praktijk. Daarnaast doen we oefeningen om ervaring te krijgen. Wij komen bij jou thuis op bezoek en filmen dan hoe jij en jouw kind met elkaar communiceren. Daarna bespreken we de filmopnames met jou en kijken we wat er beter kan. Je krijgt bij deze cursus ook het handboek Praten doe je met z’n tweeën. VOOR Ouders en opvoeders van jonge kinderen (1-5 jaar) waarbij de taalontwikkeling achterblijft door een (vermoeden van) TOS of een gehoorprobleem. TIJD In totaal bestaat deze cursus uit 6 bijeenkomsten op een Auris-locatie en 3 bezoeken van een trainer bij jou thuis. INVESTERING € 1.700,COMMUNICEREN MET JE KIND Heeft je kind een taalontwikkelingsstoornis of is je kind doof of slechthorend? Dan heeft je kind iets extra’s nodig van jou. In deze training kijken we wat het gedrag van je kind betekent. Ook kijken we naar de invloed van de taalontwikkelingsstoornis of doof- of slechthorendheid op het gezin. Wil je leren wat je kind nodig heeft om zich goed te voelen? En wil je weten waarom jij zelf reageert zoals je reageert? Dan is dit een training voor jou. RESULTAAT Na het volgen van deze cursus: > Kun je op een andere manier naar je kind kijken. > Begrijp je jouw rol als ouder en weet je ook welke invloed je hebt op de gesprekken met je kind. > Geef je elke dag positief leiding aan activiteiten en gesprekken met je kind. EXTRA INFORMATIE We maken videobeelden tijdens de training. We bekijken deze beelden tijdens de training en bespreken die daarna op een respectvolle manier met elkaar. VOOR Ouders van kinderen tussen 2 en 12 jaar. Het kind heeft een (vermoeden van) TOS of is doof of slechthorend. STUDIEBELASTING 5 bijeenkomsten van 2 uur op een locatie van Auris en 1 uur thuisbezoek INVESTERING € 900,AURIS.nl/cursus | 49

INTERVIEW Sanne Vooijs, deelnemer Praten doe je met z’n tweeën (Hanen) DE COMMUNICATIE MET MIJN ZOON IS ENORM VERBETERD Nadat Sanne Vooijs de cursus Praten doe je met z’n tweeën (Hanen) van Auris had gevolgd, gebeurde er iets bijzonders: de rust keerde terug in huis. De taalontwikkelingsstoornis van haar zoontje Jayce (4) was voorheen een bron van frustratie, maar dat is nu verleden tijd. ‘Hij praat veel meer. En: ik begrijp Jayce nu volledig.’ Op tweejarige leeftijd sprak Jayce nog helemaal niet. ‘Hij maakte alleen geluidjes’, vertelt moeder Sanne Vooijs. ‘Na allerlei onderzoeken werd duidelijk waarom: Jayce heeft een taalontwikkelingsstoornis (TOS). Ook ontdekte de audioloog dat hij slecht hoorde door vocht achter het trommelvlies.’ De communicatie verliep daardoor al langere tijd moeizaam. Jayce werd wel eens boos als zijn moeder hem niet begreep. Hij kon niet duidelijk maken wat hij wilde of bedoelde. “ Van tevoren had ik niet verwacht dat de training zó goed zou helpen. En het stellen van de vraag “wat zeg je?” heb ik afgeleerd. Sanne Vooijs 50 | het cursusaanbod van AURIS “

‘Dan ga je bijvoorbeeld woorden raden, omdat je probeert te helpen’, vertelt Sanne. Dat kan averechts werken, weet ze nu. ‘Als het woord dat je voor hem invult niet klopt, zorgt dat juist voor extra frustratie bij een kind met een TOS.’ Vaardigheden met effect De cursus Praten doe je met z’n tweeën bracht daar verandering in. ‘Ik heb geleerd hoe ik Jayce veel beter kan verstaan. Bijvoorbeeld door klanken te herhalen, ook al weet je nog niet precies welk woord je kind probeert te zeggen. Oogcontact maken op dezelfde hoogte als je kind: dat is nog zoiets belangrijks, net als je woorden ondersteunen met handgebaren.’ Ook ontdekte ze dat de regie nemen als ouder niet altijd tot betere sociale interactie leidt. ‘Soms ga je te snel voor je kind’, zegt Sanne. ‘Ik weet nu dat mijn kind de leiding mag nemen in de communicatie.’ Gas terugnemen, luisteren, kijken, vragen stellen op een manier die kinderen aanmoedigt: het zijn vaardigheden die een groot verschil maken. ‘En dan merk je opeens dat je er wél uit komt.’ Begeleiding thuis Naast de groepsbijeenkomsten kreeg het gezin persoonlijke begeleiding. ‘Dan ging ik bijvoorbeeld met Jayce spelen. Vervolgens bespraken we de video-opnames die van die oefensituaties werden gemaakt. Heel leerzaam: je bekijkt je eigen gedrag opeens met een andere blik!’ Nog steeds kijkt Sanne met plezier terug op de cursus. ‘Van tevoren had ik niet verwacht dat de training zó goed zou helpen. Ik heb supergoede handvatten gekregen om te communiceren met Jayce. Hij raakt niet meer gefrustreerd.’ Lachend: ‘En o ja, het stellen van de vraag “wat zeg je?” heb ik helemaal afgeleerd!’ AURIS.nl/cursus | 51

52 | het cursusaanbod van AURIS

CURSUSAANBOD VOOR KINDEREN EN JONGEREN Auris biedt ook cursussen aan voor kinderen en jongeren. Deze worden vaak in overleg met de ambulant behandelaar of ambulant dienstverlener uitgekozen. Kosten en vergoeding Wanneer het kind of de jongere ondersteuning krijgt van Auris Zorg of Auris Onderwijs, dan kunnen de kosten van de cursus in aanmerking komen voor vergoeding vanuit het zorgarrangement of het onderwijsarrangement. Kijk op pagina 12 voor meer informatie over de vergoedingen. Ga Voor INSCHRIJVEN of ADVIES naar Auris.nl/cursus of bel het Auris cursuscentrum 085 773 42 48 AURIS.nl/cursus | 53

voor kinderen en jongeren SOCIAAL VAARDIG COMMUNICEREN Vind je het soms lastig om met anderen om te gaan? Deze training helpt je om makkelijker contact te maken met leeftijdsgenoten. RESULTAAT Na het volgen van deze training: > Herken je jouw eigen gevoelens en die van anderen. > Weet je hoe je rekening houdt met elkaar. > Heb je meer inzicht in jouw manier van communiceren en hoe dat bij anderen overkomt. > Kijk je positiever naar jezelf. EXTRA INFORMATIE Dit is een groepstraining. Wij geven de training tijdens schooltijd op jouw eigen school. De andere deelnemers aan de training zijn niet doof of slechthorend en hebben ook geen taalontwikkelingsstoornis (TOS). Hierdoor kun je gelijk met je klasgenoten oefenen met wat je hebt geleerd. Jij en je klasgenoten krijgen bij deze training een eigen werkmap en een doos met gevoelenskaarten en kijkwijzers. Deze worden gebruikt tijdens de training, in de klas en thuis. VOOR Kinderen in groep 5 t/m 8. TIJD 10 bijeenkomsten van 1 uur. De eerste bijeenkomst is samen met je ouders, leraar en andere deelnemende leerlingen. Je ouders kunnen jou vervolgens thuis verder ondersteunen, dit versterkt het effect van deze training. INVESTERING € 5,150,54 | het cursusaanbod van AURIS Weten jouw klasgenoten niet goed hoe het is om TOS te hebben? In deze cursus leer je om dit goed aan jouw klas te vertellen. Ook laat je jouw klasgenoten ervaren hoe het is. Daarna weten zij hoe ze met jou rekening kunnen houden. Jouw ambulant dienstverlener geeft deze cursus. RESULTAAT Na het volgen van deze cursus: > Kun je aan jouw klas vertellen wat TOS is. Dit doe je samen met je ambulant dienstverlener. > Weten jouw klasgenoten beter wat het is om TOS te hebben. Zij gaan dit ervaren door opdrachten te doen. > Weten jouw klasgenoten wat voor jou lastig is door jouw TOS. VOOR Kinderen met TOS in groep 6 t/m 8. Soms kunnen ook kinderen in groep 5 of kinderen in het voorgezet onderwijs deze cursus doen. Dat kan in overleg met de ambulant dienstverlener. TIJD Dat kan verschillen (bijvoorbeeld doordat je wel of geen spreekbeurt geeft). INVESTERING De ambulant dienstverlener kijkt of deze cursus bij jou past. Als dat zo is, dan wordt deze cursus vergoed uit het onderwijsarrangement. Ga Voor INSCHRIJVEN of ADVIES naar Auris.nl/cursus of bel het Auris cursuscentrum 085 773 42 48 Krachttraining is een training om de kracht in jezelf te ontdekken en te gebruiken. Wil je leren opkomen voor jezelf, meer zelfvertrouwen krijgen en jouw gevoelens begrijpen? Dan is krachttraining iets voor jou. RESULTAAT Na het volgen van deze training: > Heb je meer zelfvertrouwen. > Kun je beter zeggen wat je voelt. > Kun je beter omgaan met anderen. EXTRA INFORMATIE Deze training doe je alleen, samen met de trainer. Tijdens de training ga je tekenen, schilderen, filmpjes kijken, samen spelen en oefenen met een rollenspel. Krachttraining wordt aangeboden op alle scholen van Auris. Je kunt je aanmelden voor Krachttraining bij het Auris Aanmeldpunt. Op auris.nl/krachttraining vind je meer informatie. VOOR Kinderen en jongeren van 6 tot en met 18 jaar die doof of slechthorend zijn of een taalontwikkelingsstoornis (TOS) hebben. TIJD Meestal zijn er voor krachttraining 10 tot 15 sessies nodig. Het aantal sessies en de tijd per sessie is afhankelijk van welke hulp je nodig hebt. INVESTERING De ambulant behandelaar kijkt of deze cursus bij jou past. Als dat zo is, dan wordt deze cursus vergoed uit het zorgarrangement. ERVAAR TOS MET MIJ KRACHTTRAINING

voor kinderen en jongeren SIGN (SAMEN INCLUSIEF / GEBAREN EN NETWERKEN) Dove en slechthorende leerlingen in het regulier onderwijs kunnen meedoen met deze module binnen Deelkracht (zie pagina 6) waarin we naast gebarentaal ook veel aandacht besteden aan ervaringen met elkaar delen. En dat allemaal onder begeleiding van een D/SH NGT-docent die tevens ervaringsdeskundige en rolmodel is. RESULTAAT Na het volgen van deze training: > Ken je nieuwe gebaren en kun je deze gebruiken. > Ben je je bewust van de noodzaak en het gemak van visuele communicatiestrategieën die voor iedereen ‘winst’ zijn, je hebt iets te bieden in het groepsgebeuren. > Maak je gebruik van gezonde bondgenootschappen en netwerken > Weet je wat inclusiviteit is: gelijkwaardig en volwaardig deel zijn van de groep. EXTRA INFORMATIE Deze module komt in de loop van het schooljaar 2022-2023 online. Kijk op auris.nl/cursus voor informatie hierover. De training start en eindigt met een live netwerkdag voor ouders en kinderen samen. Op deze dag zijn er sport- en spelactiviteiten voor de kinderen en kunnen ouders ervaringen met elkaar delen. Er is een online leerplatform en er zijn 9 online lessen die kinderen naast de netwerkdagen kunnen volgen. Voor de ouders en andere belangstellenden is er halverwege het traject een webinar. VOOR D/SH-leerlingen uit groep 5-6 in het regulier onderwijs en die begeleiding krijgen van de ambulante dienst van Auris. TIJD 25 uur (inclusief netwerkdagen, online lessen en zelfstudie voor de kinderen), 1,5 uur (webinar ouders/andere belangstellenden) INVESTERING Nog niet bekend. Zodra deze cursus beschikbaar is, vind je de prijs op auris.nl/cursus. CIDS (ONLINE NGT & CULTURELE VORMING & IDENTITEIT VOOR DOVEN & SLECHTHORENDEN) Dove en slechthorende leerlingen in het regulier primair en voortgezet onderwijs kunnen meedoen met deze module waarin we naast gebarentaal ook veel aandacht besteden aan culturele vorming en identiteitsontwikkeling van D/SH-kinderen. En dat onder begeleiding van een D/SH NGT-docent die tevens ervaringsdeskundige en rolmodel is. RESULTAAT Na het volgen van deze training: > Ken je losse gebaren en gebarenzinnen en kun je deze gebruiken. > Ben je je bewust van de noodzaak en het gemak van visuele communicatiestrategieën die ingezet worden binnen de NGT en die dus ook gebruikt worden door gebarentolken in het regulier onderwijs. > Kun je gebruik maken van gezonde bondgenootschappen en netwerken. > Vind je door ervaringsleren herkenning en leer je je sterk maken en plezier hebben. > Heb je inzicht in je eigen doof/slechthorend zijn als onderdeel van je identiteitsontwikkeling. > Heb je kennis van de dovencultuur. EXTRA INFORMATIE De module start en eindigt met een live netwerkdag voor ouders en kinderen samen. Op deze dag zijn er kennismakingsactiviteiten voor de kinderen en kunnen ouders ervaringen met elkaar delen. Tussen deze netwerkdagen zijn er 8 online lessen voor de kinderen. Iedere les bestaat uit een deel gebarentaal en een deel cultuur en identiteit waarbij we onder andere gebruikmaken van onderdelen uit het lespakket CIDS (Culturele Vorming en Identiteitsontwikkeling voor Dove en Slechthorende kinderen) van Sprong Vooruit. VOOR > Dove en slechthorende leerlingen uit groep 7-8 in het regulier onderwijs. > Dove en slechthorende leerlingen in het regulier voortgezet onderwijs. Leerlingen die begeleiding krijgen vanuit Auris kunnen deze cursus vergoed krijgen. Bekijk pagina 12 voor meer informatie. TIJD 20 uur (inclusief 2 live bijeenkomsten, 8 online bijeenkomsten en zelfstudie leerlingen) INVESTERING € 1.050,AURIS.nl/cursus | 55

INTERVIEW Silvana Buijs, moeder van deelnemers Sociaal Vaardig Communiceren MIJN TWEE JONGENS MET TOS KUNNEN ZICH NU BETER UITEN Contact maken met leeftijdgenootjes, rekening houden met elkaar en omgaan met allerlei gevoelens: voor kinderen met een taalontwikkelingsstoornis (TOS) zijn deze sociale vaardigheden extra lastig. De tweeling Liam en Daley (8) hebben een TOS en volgden de training Sociaal Vaardig Communiceren. Hun moeder Silvana Buijs: ‘Ze zijn een stuk rustiger. Ook op school gaat het gewoon hartstikke goed.’ Liam en Daley kwamen na een zwangerschap van 36 weken kerngezond ter wereld. De tweeling was bijna twee jaar toen hun ouders in de gaten kregen dat er iets niet klopte. De jongens maakten alleen geluiden, woorden vormen was er niet bij. Silvana: ‘Ze raakten aardig gefrustreerd omdat ze niet konden uitdrukken wat ze bedoelden. Op mijn beurt werd ik gefrustreerd omdat ik de jongens niet begreep.’ Na onderzoek kwam het onderliggende probleem aan het licht: een TOS. Positieve veranderingen Silvana besloot de Auris vroegbehandeling van peuters met TOS aan te vragen. Een multidisciplinair team ging aan de slag met taal, spraak, spelontwikkeling en de sociaal-emotionele ontwikkeling van de tweeling. Silvana zag vrijwel direct positieve veranderingen in het gedrag ontstaan. ‘De communicatie verliep zo gemoedelijk en rustig. “ Ze hebben bijvoorbeeld geleerd om negatieve gedachten om te zetten in positieve gedachten. Dat is mooi om te zien. Silvana Buijs, moeder van deelnemers Sociaal Vaardig Communiceren 56 | het cursusaanbod van AURIS “

Iedereen begreep de jongens daar. Echt geweldig.’ De jongens volgden groep 1, 2 en 3 op de Auris Ammanschool. Daarna was het tijd voor de volgende stap: groep 4 in het reguliere basisonderwijs. Vooral voor Liam verliep de overgang niet vlekkeloos. ‘Hij miste de structuur van Auris ‘, vertelt Silvana. Dat leidde soms tot situaties waarin hij andere kinderen ging slaan en bijten. We hebben toen opnieuw begeleiding van Auris gekregen. De jongens zijn ook de training Sociaal Vaardig Communiceren gaan volgen.’ Gewoon meedoen Contact maken met leeftijdgenootjes werd vanaf dat moment een stuk gemakkelijker. In de cursus staan het herkennen en omgaan met emoties, zowel bij jezelf als bij anderen, centraal. Met name bij Liam was dat een belangrijk onderdeel van de begeleiding. Silvana zag duidelijk dat de aanpak vruchten afwierp. ‘Hij leerde bijvoorbeeld hoe hij negatieve gedachten kon omzetten in positieve gedachten: mooi om te zien.’ Inmiddels gaat het heel goed met Liam en Daley. Ze zitten nu in groep 5. ‘Natuurlijk blijft taal een lastig punt’, zegt Silvana, ‘vooral Liam heeft nog wel wat moeite met bepaalde letters en met zinsvorming. Maar beide jongens kunnen nu gewoon meedoen met de rest in de groep! Eigenlijk gaat het gewoon hartstikke goed. Ook op sociaal vlak kunnen ze zich nu prima redden. Daar ben ik echt heel blij mee.’ AURIS.nl/cursus | 57

58 | het cursusaanbod van AURIS

WERKEN MET EMOTIE- EN KIJKWIJZERKAARTEN Wil je praktische handvatten voor ondersteuning van leerlingen die het moeilijk vinden om te communiceren met anderen? Je leert in deze workshop hoe je door gebruik van de emotie- en kijkwijzerkaarten leerlingen meer inzicht kunt geven in emoties en de (lichaams)taal die daarbij hoort. Daarnaast leer je hoe je stap voor stap sociale en communicatieve vaardigheden kunt oefenen met je leerling. Het doel van de emotiekaarten is inzicht krijgen in emoties en de (lichaams)taal die daarbij hoort. Je leert emoties in taal uitdrukken. Op de kaarten staat iemand die zich bijvoorbeeld boos/blij/ verdrietig voelt. Ook emoties die lastiger zijn, zoals ongeduldig of opgelucht, komen aan bod. De kijkwijzerkaarten hebben als doel stap voor stap te werken aan een vaardigheid. Ze bestaan uit series met verschillende kleuren. Elke serie brengt de stappen tot een vaardigheid in beeld. Zo is er de serie Luisteren, met daarin de stappen Kijk de ander aan of Knik met je hoofd. Je speelt rollenspellen om de kinderen te laten oefenen met emoties en vaardigheden. Daarbij let je onder meer op gedrag en lichaamstaal. Voor leerlingen van 4 t/m 12 jaar. De kaarten zijn oorspronkelijk ontwikkeld als onderdeel van de training Sociaal Vaardig Communiceren (zie cursusaanbod voor kinderen en jongeren op pagina 54). Wil je ze zelf gebruiken voor jouw leerlingen? Neem dan deel aan de workshop Werken met emotie- en kijkwijzerkaarten. De workshop duurt 2 uur. Je krijgt van ons het doosje met daarin de emotiekaarten en de kijkwijzerkaarten. Deze kaarten zijn geschikt om in te zetten bij leerlingen van 4 t/m 12 jaar. Ze worden gebruikt door leraren, remedial teachers en intern begeleiders in het basisonderwijs. De investering voor deze workshop is € 140,AURIS.nl/cursus | 59

GEVOELENSKAARTEN EN GEVOELSTHERMOMETERS Kinderen met een taalontwikkelingsstoornis (TOS) vinden het soms moeilijk om emoties te verwoorden. Dit kan zorgen voor onzekerheid en frustratie. Daarom ontwikkelde Auris de gevoelensposter, gevoelenskaarten en gevoelsthermometers. Hiermee wordt het bespreken van emoties makkelijker. Speciaal voor kinderen van 8 tot 12 jaar. Gevoelsthermometers De gevoelsthermometers helpen om te zeggen wat je denkt en voelt. Via de thermometer kunnen kinderen visueel aangeven in welke mate ze een gevoel ervaren. Zowel positief als negatief: van een beetje blij (tevreden) tot heel blij (enthousiast). En van een beetje boos (chagrijnig) tot heel boos (woedend). En alles daartussen. Met een poster in de klas kunnen kinderen met meer woorden aangeven hoe ze zich voelen. Gevoelenskaarten Het doel van de gevoelenskaarten is om de woordenschat op sociaal-emotioneel gebied uit te breiden. Op de ene kant van elk kaartje staat een emotie visueel afgebeeld. En op de andere kant staat een korte omschrijving van die emotie. De omschrijvingen zijn zo neutraal mogelijk en nodigen uit om samen verder over gevoelens te praten. Zowel de gevoelenskaarten als de poster en thermometers zijn ontwikkeld voor kinderen met TOS van 8 tot 12 jaar. Ze worden ook gebruikt in de naschoolse behandelgroep STAP van Auris. De producten zijn ook geschikt voor kinderen zonder TOS. AURIS WEBSHOP Download de poster en de thermometers GRATIS in onze webshop: shop.auris.nl/overige. Voor € 5,- bestel je hier ook een poster op A3-formaat. De gevoelenskaarten kosten € 20,-. 60 | het cursusaanbod van AURIS

AURIS.nl/cursus | 61

INTERVIEW Brigitta Keij , senior onderzoeker Auris SAMEN WERKEN AAN NIEUWE INZICHTEN Samen, zorgvuldig, slagvaardig – de kernwaarden van Auris – gelden ook voor het vernieuwen en ontwikkelen van het cursusaanbod. Hierin trekken de collega’s van Onderzoek en het Cursuscentrum samen op. Brigitta Keij, senior onderzoeker bij Auris, vertelt. Wat is de rol van Onderzoek in het vernieuwen en ontwikkelen van het cursusaanbod? ‘Vanuit de afdeling Onderzoek is er bij elke ontwikkelgroep een onderzoeker betrokken wanneer een bestaande cursus vernieuwd wordt of een nieuwe cursus wordt ontwikkeld. De onderzoekers zorgen er samen met de ontwikkelgroep voor dat het vernieuwen of ontwikkelen van de cursus zorgvuldig gebeurt. Dit doen we door de informatie die wordt gegeven in de cursusreader te checken op de volgende punten: klopt de informatie die in de reader staat, is de informatie nog recent genoeg en welke informatie ontbreekt er nog?’ “ Onze leerlingen hebben recht op begeleiding van praktijkprofessionals die weten wat ze nodig hebben en wat voor hen werkt. Brigitta Keij , senior onderzoeker Auris 62 | het cursusaanbod van AURIS “

Hoe is de samenwerking tussen Onderzoek en de praktijk? ‘De praktijkprofessionals die in de ontwikkelgroep van een cursus zitten, zijn in de lead bij het vernieuwen of ontwikkelen van een cursus. De onderzoeker die bij de ontwikkelgroep aansluit, bekijkt de inhoud van de cursus op de juistheid van de informatie en checkt deze op de laatste wetenschappelijke inzichten. Omdat er niet voor ieder onderwerp ‘hard’ wetenschappelijk bewijs voorhanden is, werken de onderzoekers en praktijkprofessionals samen in de ontwikkelgroepen, zodat ook practice-based-evidence kan worden meegenomen in de ontwikkeling van de cursussen – evidence-informed werken noemen we dat.’ Waarom is het belangrijk dat onze cursussen onderbouwd zijn? ‘Ten eerste is het in het belang van onze dove en slechthorende leerlingen en onze leerlingen met TOS. Zij hebben recht op begeleiding van praktijkprofessionals die weten wat de kinderen nodig hebben en wat voor hen werkt. Daarom is het belangrijk dat de cursussen die Auris aanbiedt via het cursuscentrum de juiste informatie én de meest recente informatie bevatten. Ten tweede hebben wij de verantwoordelijkheid om ervoor te zorgen dat de cursussen die wij aanbieden van goede kwaliteit zijn, dit betekent dat de inhoud van de cursussen correct en up-to-date moet zijn. Als expertisecentrum ontwikkelen we nieuwe kennis en zijn we op de hoogte van wetenschappelijk ontwikkelingen. Deze nieuwe kennis en onze expertise willen we graag delen. Als klant van het Auris Cursuscentrum moet je ervan uit kunnen gaan dat de inhoud van een cursus klopt én de meest recente beschikbare informatie bevat, zodat je na afloop van de cursus vaardig aan de slag kunt met de begeleiding van het dove of slechthorende kind of het kind met TOS, slagvaardig dus!’ AURIS.nl/cursus | 63

AURIS ALS EXPERTISEORGANISATIE Auris is de professionele partner van mensen die ondersteuning nodig hebben bij horen, spreken of taal. Van peuters die net hebben leren praten tot volwassenen met ernstige problemen met horen. Als ketenorganisatie opereert Auris op nationaal niveau. Binnen deze keten zijn onze kernactiviteiten: voorlichting, preventie, diagnostiek, begeleiding, behandeling en scholing. Onze ruim 1600 experts zorgen voor passend onderwijs en begeleiden professionals met bijvoorbeeld scholing en advies. Zo zorgen we samen dat leerlingen en cliënten zoveel mogelijk zelfstandig kunnen leven en optimaal kunnen deelnemen aan de maatschappij. Praktijkgericht onderzoek Auris Zorg, onderdeel van Koninklijke Auris Groep, is in 2019 door ZonMW erkend als expertisecentrum ZG (Zintuiglijk Gehandicapten). Met deze officiële benoeming kan Auris nog meer wetenschappelijk onderzoek doen. Dit onderzoek is bij uitstek geschikt voor het ontwikkelen van verbeteringen en vernieuwingen in de praktijk. Zo zijn de meest recente wetenschappelijke inzichten verwerkt in de TOS-modules binnen ons cursusaanbod. Wetenschappelijke partner Auris doet ook samen met anderen wetenschappelijk onderzoek, onder meer met de Hogeschool Utrecht, de Universiteit Utrecht, de Universiteit van Amsterdam, Kentalis, NSDSK en ExpertiseCentrum Nederlands. Zo maakt Auris het lectoraat van Ellen Gerrits mede mogelijk. Als hoogleraar Logopediewetenschap bij de Universiteit Utrecht en lector Logopedie bij Hogeschool Utrecht, richt zij zich met haar onderzoeksgroep onder andere op de effectiviteit van behandeling van kinderen met een taalontwikkelingsstoornis. In 2021 is Elise de Bree benoemd tot hoogleraar Taalontwikkelingsstoornissen in passend onderwijs. De bijzondere leerstoel wordt bekostigd door Koninklijke Auris Groep. De Bree: ‘Met mijn leerstoel wil ik eraan bijdragen dat taalproblemen op school worden herkend, en dat kinderen met een taalontwikkelingsstoornis in het onderwijs de juiste hulp en ondersteuning krijgen. TOS heeft bijvoorbeeld gevolgen voor het leren lezen, en voor de schoolse ontwikkeling. De toename van de bekendheid van TOS zal er hopelijk toe leiden dat taalproblemen van kinderen sneller herkend worden.’ AURIS.nl/cursus | 65

CURSUSLOcATIES Je vindt ons in een groot deel van Nederland Onze cursuslocaties bevinden zich verspreid over het midden en zuiden van Nederland. Benieuwd waar jouw cursus wordt gegeven? Ga naar auris.nl/cursus. Liever direct contact met ons cursuscentrum? Onze medewerkers staan voor je klaar. cursuscentrum@auris.nl 085 773 42 48 Hieronder het overzicht van onze vaste leslocaties: UTRECHT Agavedreef 92 3563 EN Utrecht Hooglandseweg Noord 140 3813 VE Amersfoort NOORD-HOLLAND Daslookweg 2 2015KN Haarlem ZUID-HOLLAND Obrechtstraat 2 2324 VN Leiden Kraaijeveldstraat 2 3078 PE Rotterdam NOORD-BRABANT Populierlaan 11 4621 CH Bergen op Zoom Marslaan 7 4624 CT Bergen op Zoom Dirk Hartogstraat 10 4812 GE Breda Visitandinenstraat 3 5042 CS Tilburg ZEELAND Voorstad 78 4461 KP Goes 66 | het cursusaanbod van AURIS

PRAKTISCHE ZAKEN Aanmelden • Ga naar auris.nl/cursus. Hier vind je meer informatie over alle cursussen. • De cursus gevonden die bij jou past? Maak eenvoudig een account aan. • Log in op jouw account en meld je online aan. Cursus op maat of een andere vraag? Veel cursussen bieden we ook op maat aan en kunnen we in-company geven. Heb jij, je team of jouw organisatie een specifiek vraagstuk rondom TOS, doof- of slechthorendheid waar je dieper op in wilt gaan? Of heb je een andere vraag over ons cursusaanbod? Mail of bel ons gerust: cursuscentrum@auris.nl 085 773 42 48 Ga Voor INSCHRIJVEN of ADVIES naar Auris.nl/cursus of bel het Auris cursuscentrum 085 773 42 48 COLOFON (Hoofd)redactie: Stan van Kesteren en Paula van Egmond - Auris Maria Streppel - de Taalzijde Art direction & Grafisch ontwerp: Marieke Bokelman, Rotterdam - LOS Fotografie: Bart van Vlijmen, Rotterdam Studio Oostrum, Den Haag Interviews: Aliëtte Jonkers Drukwerk: Quantes, Rijswijk Aan deze uitgave werkten ook nog vele andere betrokkenen mee, waarvoor onze hartelijke dank! Koninklijke Auris Groep Ammanplein 2 3031 RT Rotterdam Postadres Postbus 3192 3003 AD Rotterdam AURIS.nl/cursus | 67 CONTACT

Ga Voor INSCHRIJVEN of ADVIES naar Auris.nl/cursus of bel het Auris cursuscentrum 085 773 42 48 Koninklijke Auris Groep Ammanplein 2, 3031 RT Rotterdam Postadres: Postbus 3192, 3003 AD Rotterdam 085 773 42 48 • cursuscentrum@auris.nl • auris.nl/cursus

1 Online Touch

Index

1. 1
2. 2
3. 3
4. 4
5. 5
6. 6
7. 7
8. 8
9. 9
10. 10
11. 11
12. 12
13. 13
14. 14
15. 15
16. 16
17. 17
18. 18
19. 19
20. 20
21. 21
22. 22
23. 23
24. 24
25. 25
26. 26
27. 27
28. 28
29. 29
30. 30
31. 31
32. 32
33. 33
34. 34
35. 35
36. 36
37. 37
38. 38
39. 39
40. 40
41. 41
42. 42
43. 43
44. 44
45. 45
46. 46
47. 47
48. 48
49. 49
50. 50
51. 51
52. 52
53. 53
54. 54
55. 55
56. 56
57. 57
58. 58
59. 59
60. 60
61. 61
62. 62
63. 63
64. 64
65. 65
66. 66
67. 67
68. 68

Home