Mandeguod 37e jaargang mededelingen- en activiteitenblad van Mantgum januari 2022 20 Update plan Boppeslach O.a. in dit nummer: 16 Wat hinget der by Nico & Andries oan ‘e muorre? 24 In nijsgjirrige hobby
2 Mandeguod Yoga Pilates Bodyflow studio Fitaal 06 420 122 03 Workshops en retreats Stoelshiatsu Ontspannings- Yogamassage Kijk voor meer informatie op studiofitaal.nl
januari 2022 3 In dit nummer: Prakkesaasjes fan de redaksje Wjukkennieuws Praat fan de Clincke Sociaal werker in de Doarpskeamer Ondertekening KlimOp Intentieverklaring Wjukken Nieuws van de basisschool Mantgum Foar Inoar Wat hinget der by dy oan ‘e muorre? Nieuwe redactieleden Update plan Boppeslach, we gean as in raket! In nijsgjirrige hobby Verenigingen Activiteiten januari Weekagenda Instellingen Fijnste treinstation Soos 60 + Spulwike 50 jier: stjoer dyn bydrage yn foar it Spulwikejubileumboek! Studio Fitaal en de Boazumer Mjitte Witte jim dat… Nieuws uit de Doarpstsjerke Mantgum & Skillaerd Mantgum in vroegere tijden Wanneer gaan we van het gas af ? De Bistedokter Colofon 4 8 8 9 10 13 15 16 19 20 24 31 32 33 34 36 39 40 43 45 47 51 52 58 62 Kopij inleveren uiterlijk de 14de van elke maand mandeguod@gmail.com www.mantgum.com Omslagfoto Rinse Westerdijk
4 Mandeguod Fol goeie moed en mei entûsjasme begjint de Mandeguod-redaksje oan it nije jier en we hoopje dat we wer moaie artikels oer en foar de Mantgumers optekenje kinne. As redaksje binne we der ek tige wiis mei dat we fersterking krigen ha fan Femke en Boris. Hja wenje noch net sa lang yn Mantgum, en dêrom stelle se harren yn dizze Mandeguod efkes foar. We ha harren – ja, online, dat wol – hertlik wolkom hiten yn ús oerlis mids desimber. Boppedat hat Liuwe van der Meer tasein dat we syn ferhalen ek brûke meie foar Mandeguod. Liuwe hat in brede ynteresse op allerhande mêd, en hy hat der nocht oan om saken kritysk te besjen en te beskriuwen. Dizze ferhalen ha earder faak al op facebook stien, mar wy fine se te moai om nèt yn Mandeguod op te nimmen. It earste ferhaal dat we opnimme is Liuwe syn beskôging oer it stasjonsgebou dat eartiids it Mantgumer stasjon sierde. De trein en it stasjon ha fansels troch de desennia hinne wol deeglik in stimpel drukt op ús doarp. Jou mar ta: asto nei ± 1975 yn Mantgum kommen bist te wenjen, dan hat ien fan dyn beweechredenen om krekt nei dìt doarp te ferhúzjen faaks wol it treinstasjon west. Wier of net wier? As Skillaerder famke út 1950 bin ik fansels op in oare wize mei de trein opgroeid: se rieden om it hurtsje achter ús pleats lâns, mar koest nea ynstappe. We leine sa no en dan in sint op ‘e rails: as de trein der dan oer hinne ried, hiest in ‘stoer’. Of we sochten ‘fjoerstiennen’ tusken de rails wei en sieten dy letter ûnder de tafel (om it in bytsje tsjuster te krijen) tsjin inoar oan te slaan om te sjen oft der ek fjoer út spatte. Meastal net fansels. Mar soms, as it winter wie, koene we ek ris mei de trein: mei ús mem gongen we dan op redens nei it Mantgumer húske, en dan foar de wyn (it moat al te dwaan wêze mei dy lytse bern) de Swette del nei Snits, in drabbelkoek yn it Snitser stasjonsgebou en dan mei de trein nei Ljouwert – foarby Skillaerd en Mantgum – en dan út Ljouwert wei wer op redens nei de Swette en it Mantgumer húske foar de weromreis nei hûs. Prakkesaasjes fan de redaksje
januari 2022 5 De earste helte fan dy tocht ha ik ek wol in kear of wat mei ús eigen bern dien doe’t se lyts wiene, mar dan koene je noflik yn Mantgum útstappe. Boppedat soe ik ek net witte hoe’t je tsjintwurdich op redens oer it Van Harinxmakanaal hinne komme – eat dat yn earder tiden blykber noch wòl mooglik wie. In oare kear dat ik ynstappe mocht yn de trein wie yn 1963: Mantgum wie ynsnijd, en de middelere skoalbern koene net nei skoalle ta. Oant de NS besleat dat der foar de gelegenheid yn Mantgum ynstapt wurde mocht. Ik wie de iennichste dy’t nei Snits ta moast (fanwege de doedestiids minne ferbinings nei Snits ta gong frijwol elk nei it middelber ûnderwiis yn Ljouwert) en sa koe ik doe yn de Snitser trein klimme. Sûnder perrons binne dy treinen ferrekte heech! Wat fansels ek al lang net mear yn funksje is: it sjarmante stasjonskofjehûs dêr’t Jentsje en Metsje Miedema (sjoch de foto fan Liuwe syn artikel) de skepter swaaiden. Neffens de ferhalen sei Jentsje’ Metsje destiids: “Eartiids hie ik altyd de kofje klear, en dan woene de minsken drank ha. No ha ik de drank klear stean, en dan wolle se kofje ha.” Mar wierskynlik soene de measte minsken it harren tsjintwurdich ek net mear oan tiid dwaan om noch oan te stekken yn it stasjonskofjehûs… Hoe dan ek, it is altyd moai om efkes te mimerjen oer hoe’t it Mantgumer stasjon der èk út sjen kind hie… Lys Scarse
6 Mandeguod
januari 2022 7 zorgvuldig en met aandacht Dag en nacht bereikbaar T 0566 60 29 22 I www.dejonguitvaartzorg.nl www.dejonguitvaartzorg.n .nl nl
8 Mandeguod Wjukkennieuws Praat fan de Clincke Allereerst willen de leden van het bestuur van de Wjukken iedereen een gezond, bruisend en vreedzaam nieuw jaar toewensen. Door alle coronaperikelen van de afgelopen periode hebben we helaas het nieuwe jaar maar beperkt gezamenlijk kunnen vieren. Op het moment van schrijven zijn we nog bezig met plannen maken voor 31 december, maar alles is afhankelijk van de dan geldende beperkingen. Wel kunnen we melden dat we begin december een subsidie hebben ontvangen van it Mienskipsfûns om de kelder en de toiletgelegenheid bij de peuters aan te pakken. Dit nieuws viel samen met onze activiteiten op dat moment om de stichting Freed een nieuw leven in te blazen. Op 7 december is een nieuw stichtingsbestuur geformeerd. Dit bestuur is samengesteld uit de knutselclub, No Name en de jongens die eerder dit jaar al hadden aangegeven gebruik van de kelder te willen maken. Net voorafgaande aan deze bijeenkomst kregen we ook nog het nieuws dat ook de aangevraagde subsidie van het Oranjefonds is toegekend. Een vliegende start dus voor het nieuwe bestuur. De bedoeling is nu dat alle plannen rondom de kelder worden verzameld en dat hier een projectplan van wordt gemaakt. Het nieuwe stichtingsbestuur zal Mantgum ongetwijfeld via de verschillende media op de hoogte houden. Daarnaast hebben we nog een mededeling betreffende het Klimaat Ontzorgingsprogramma (KlimOp). Daarover is in deze Mandeguod meer te lezen. Wij hopen dat we snel iedereen weer als vanouds kunnen ontvangen in onze Wjukken. Het bestuur van de Wjukken
januari 2022 9 Sociaal werker in de Doarpskeamer Baukje de Vries, sociaal werker, is 38 jaar en woont samen met haar man, dochter van 9 en zoon van 11 jaar. Na haar studie Sociaal Pedagogisch werk is ze voor een stageperiode in Londen geweest. Bij Talant in Sneek heeft ze vervolgens twaalf en een half jaar op diverse afdelingen gewerkt en veel ervaring opgedaan. Vanaf 2018 werkt ze bij Amaryllis en ze kreeg in januari 2021 de Doarpskeamer in haar pakket. Baukje: ‘De Doarpskeamer wil graag een plek zijn voor ontmoeting. Dat kan door samen een kopje koffie te drinken en/ of mee te doen aan een leuke activiteit. Samen wandelen is een buitenactiviteit en als binnenactiviteiten worden er workshops georganiseerd zoals vilten en keramiek. Maar een potje rummikub spelen kan ook. Het gaat om er even uit zijn en samen te delen en samen te doen. Alle bewoners van de Gemeente Leeuwarden zijn van harte welkom met vragen op het gebied van: mantelzorg, werk, financiën, vrijwilligerswerk en jeugd en opvoeding. In de Doarpskeamer is een sociaal werker van Amaryllis aanwezig om mee te helpen een antwoord te zoeken op de vraag. Verder geven wij als sociaal werkers laagdrempelig informatie, advies en ondersteuning bij alles waar de bewoners maar vragen over hebben. Wij kunnen snel schakelen naar hulp van bijvoorbeeld de voedselbank, de kinderkleding- en speelgoedbank en hebben een groot netwerk met scholen, woningbouwverenigingen, buurt- en verzorgingshuizen. Er zijn inwoners die hulp nodig hebben bij hun administratie of niet weten hoe ze digitaal informatie moeten vinden. Dan kunnen wij dat ondersteunen met individuele hulp of cursussen zoals: ‘werken met de e-overheid’, gegeven door dBieb. Wij helpen snel en vaak kosteloos. →
10 Mandeguod In de Doarpskeamer zijn ook de wijkagent en de medewerker van de vrijwilligerscentrale aanwezig.’ Spontaan roept Baukje: ‘Minsken, fiel jim frij om lâns te kommen yn de Doarpskeamer. Gjin fraach is ús frjemd as te gek!’ Baukje is aanwezig op vrijdag van 09.00 tot 12.30 uur in de Wjukken te Mantgum. U kunt ook een afspraak met haar maken. T 06-13775463 E b.devries@amaryllisleeuwarden.nl Tekst: Marina van Rossum Ondertekening KlimOp Intentieverklaring Wjukken Op woensdag 8 december ondertekende het bestuur van Stichting Wjukken een intentieverklaring voor het Klimaat Ontzorgingsprogramma (KlimOp) om het MFC Wjukken toekomstbestendig te maken en daarmee een bijdrage te leveren aan de afname van CO2 . KlimOp is een initiatief van de provincie Fryslân en betreft de verduurzaming van het klein maatschappelijk vastgoed. De invulling van dit programma is belegd bij Doarpswurk. Het programma biedt mogelijkheden voor kosteloze ondersteuning en expertise om verduurzaming te realiseren. Aan de intentieverklaring ging een Energie Prestatie Advies van een duurzaamheidscoach vooraf. Hij heeft het gehele gebouw grondig onder de loep genomen. Zijn bevindingen zijn opgenomen in een rapport, hierin staan de adviezen voor de verschillende pakketten aan maatregelen waarmee het dorpshuis op energie kan besparen. Bij verbouwingen die in de Wjukken de komende jaren zullen plaatsvinden wordt rekening gehouden met de adviezen die in het rapport zijn opgenomen. De eerste verbouwing die gepland staat is die van de Freed Kelder. Deze ruimte wordt in 2022 gerenoveerd. Het bestuur ziet deze intentieovereenkomst als een prima stap voorwaarts om tot CO2 en kostenreductie te komen. Het bestuur van de Wjukken.
januari 2022 11
12 Mandeguod
januari 2022 13 Nieuws van de basisschool Sinterklaas op de basisschool Ondanks alle coronaperikelen heeft ook dit jaar Sinterklaas de basisschool in Mantgum weer gevonden. Hij kwam, inclusief bijpassend mondkapje, aan met de brandweerauto, omdat hij gehoord had dat zijn twee pieten uit de brand geholpen moesten worden. De pieten zaten op het dak omdat ze de brand zochten. Gelukkig bleek alles één groot misverstand en kwam alles toch nog goed. De kinderen uit de groepen 1 t/m 4 kregen allemaal een kadootje van de pieten. Ook was er een gezamenlijk kado waar iedereen mee kan spelen: een heuse knikkerbaan. Alle lof gaat hierbij uit naar de Oudercommissie. Doe- en ontdek atelier Wij zijn dit schooljaar gestart met 1 kleutergroep. Het streven is om gedurende dit schooljaar een tweede kleutergroep te starten. Daar moest alleen nog wel een ruimte voor gecreëerd worden. Vanuit onze visie dat kleuters vooral moeten ervaren en spelen, is er op een andere manier naar de beschikbare ruimtes van onze school gekeken. Wij hebben een brede gang en een magazijn naast het kleuterlokaal dat wij willen verbouwen tot een doe- en ontdek atelier. Het magazijn is midden december door wat fanatieke leerkrachten opgeruimd en leeggehaald. De volle container naast school is vast niet aan uw aandacht ontsnapt. De aannemer heeft akkoord gekregen voor de verbouwing die waarschijnlijk in de voorjaarsvakantie gaat plaatsvinden. De bestellingen voor de inrichting van het atelier stromen al binnen. Ons doel is om in maart van start te gaan. Kerstbomenactie Elk jaar wordt er vanuit de gemeente Leeuwarden een kerstbomenactie georganiseerd. Hierbij kunnen wij als school kerstbomen ophalen aan de kant van de weg en hiervoor een vergoeding ontvangen. Omdat wij ons vooral willen richten op onderwijs en helaas al veel lesdagen hebben moeten missen, hebben wij besloten om hier dit jaar niet aan mee te doen. Studiedag Op maandag 10 januari is er een centrale studiedag van Gearhing gepland. De kinderen zijn die dag vrij. Na de onverwacht eerder begonnen kerstvakantie hoopt het team van de Gielguorde op dinsdag 11 januari alle kinderen weer op school te kunnen verwelkomen.
14 Mandeguod
januari 2022 15 Mantgum Foar Inoar Beste Antennes en Sympathisanten, Eigenlijk zou dit een bericht zijn met een uitnodiging voor een bijeenkomst. Een bijeenkomst om bij te praten, elkaar te ontmoeten en te vertellen over de werkzaamheden van MFI en de rol die Antennes en Sympathisanten hierbij spelen. En er waren 2 sprekers uitgenodigd! Simon Vuyk en Wietske van der Zee. Maar ja, opnieuw moeten we de bijeenkomst verzetten omdat het coronagewijs niet goed is, niet kan. Jammer maar gezond zijn en blijven is het belangrijkste. Hopelijk kan dit weer in het voorjaar. We duimen!! Wat in een goed vat zit..... Ondanks de pandemie heeft MFI niet stil gezeten!! Mede dankzij de berichtjes van de Antennes werden nieuwe dorpsgenoten welkom geheten met ons pûdsje, werden kaartjes gestuurd bij blije en verdrietige gebeurtenissen, draaien MFI-ers mee in de Doarpskeamer, worden boodschappen gedaan en (raam-)bezoekjes afgelegd. Bij dit alles is MFI afhankelijk van tips van de Antennes. Dus blijf tips zenden!! Omdat het even beter ging qua besmettingen kon er 17 oktober weer een Eetcafé worden georganiseerd. Wederom een succes!! De volgende stond voor 12 december op de agenda, maar ja..... We hadden dit allemaal liever “live” met je willen delen, maar gelukkig ben je zo ook op de hoogte! Blijf gezond, pas op elkaar, stuur ons tips en hopelijk tot snel “live”! Vriendelijke groet, De coördinatiegroep Mantgum Foar Inoar: Aukje, Siebolt, Ank, Roely, Pieter, Ria en Marja De Coördinatiegroep MFI is bereikbaar (tussen 08.00 en 23.00) op de volgende telefoonnummers: Aukje en Siebolt Dijkstra: 06 51058186; Ank van Eif: 058 2501557; Ria v.d. Werf: 06 25310743; Marja Reijndorp: 06 12068990/058 2502264; Pieter en Roely v.d. Veen: 06 83713210 Voor het doorgeven van berichten en vragen. Ook bereikbaar via e-mail: foarinoar@mantgum.com Zie ook website: www.mantgum.com/doarpsmienskip/mantgum-foar-inoar
16 Mandeguod Wat hinget der by dy oan ‘e muorre? Nu hangt er bij ons in huis op de Galemawei 5 het één en ander aan de muur en ik weet niet hoe het bij u is maar er ligt ook nog heel wat op zolder en achter het bedschot. Dat zijn dolende schilderijen, etsjes, prenten en posters die geen plaatsje kregen op de wand maar waar je toch geen afscheid van kan nemen. Het schilderij van paard en wagen met schelpenvisser op het strand bij Katwijk. Het mooie zonnige schilderij dat vroeger bij ons thuis in Baarn boven de bank hing in een bronskleurige vergulde lijst. Die schelpenvisser ligt op zolder te wachten op een nieuwe wand en gelukkig heeft mijn moeder hier geen weet van, want omdraaien zou ze zich vast en zeker! Aan de muur in de achterkamer hangt een opvallend groot olieverfschilderij op doek. Het is een portret waarop Andries en ik zijn afgebeeld. Indertijd, 1998, benaderden wij na afloop van een openluchtvoorstelling Hanneke Roelofsen in het roezemoezige Jorwerter café met de vraag of ze ons tweetjes wilde portretteren. Hanneke was direct opgetogen en enthousiast en we spraken af dat we contact zouden opnemen voor het maken van een afspraak. Voor Hanneke was het de eerste keer dat ze een dubbelportret zou maken en dan ook nog van twee “mooie” mannen. We hebben er een aantal malen voor geposeerd in het opvallende ronde huis op Fûns. Het schilderij meet 90/110 cm. Het doek was al eerder gebruikt maar dat schilderij was nooit afgemaakt. Hanneke kwastte er flux en voortvarend een nieuwe ondergrond over de eerdere afbeelding en zette in grote lijnen ons portret op. Het schilderij is steevast onderwerp van gesprek bij vrienden en bezoekers. De meest gestelde vraag is of het portret ook lijkt. Ja, het lijkt, zonder dat het fotografisch of realistisch is, heeft Hanneke een aantal van onze karaktertrekken weten te doorgronden en vastgelegd op het doek en dat is heel knap. Het is niet het perfecte plaatje en anatomisch klopt er geen bal van maar “de twee sterren op het doek” zijn er nog altijd heel blij mee. Nico Kloppenborg & Andries Kobus Het stokje reist verder naar Beatrix Brandon Bravo-Baerken
januari 2022 17
18 Mandeguod
januari 2022 19 Nieuwe redactieleden Wij zijn Boris en Femke, trotse Mantgumers sinds september. Vanaf deze maand helpen we mee bij de redactie van Mandeguod, daarom stellen we ons op deze plek graag aan jullie voor. Foto: Joeri Kemp Voordat we naar het Noorden verhuisden woonden we in Zeist, maar we besloten de bossen van de Utrechtse Heuvelrug te verruilen voor de weilanden van de Greidhoeke. Voor Boris is het de eerste keer dat hij in Friesland woont, hij groeide op in Amersfoort. Voor Femke is het een terugkeer naar vertrouwd grondgebied. Ze groeide op in IJlst, waar ze woonde tot ze ging studeren. Ook voor ons werk wonen we erg fijn hier, Mantgum ligt precies in het midden. Femke is muziekdocent bij csg Bogerman in Sneek en zangdocent bij MUZT, de Sneker musicalopleiding voor jongeren. Boris is eindredacteur bij de Leeuwarder Courant en Dagblad van het Noorden, en schrijft als freelance journalist voor verschillende kranten. Het afgelopen jaar werkte hij aan zijn eerste boek, dat sinds juni in de winkel ligt. We hebben een dochtertje, ze heet Veere en werd in november 1 jaar. Ze geniet van het leven in Mantgum, houdt er erg van om rondgereden te worden met de kinderwagen of fiets, daarbij de geluiden te imiteren van alle dieren die ze ziet. Ook kijkt ze graag bij de spoorwegovergang hoe de trein voorbij rijdt. Zelf hebben we andere hobby’s: naast het musiceren kookt Femke graag, Boris houdt van hardlopen en wielrennen. We kennen elkaar uit de muziek (Boris speelt gitaar, Femke zingt en speelt piano) en hopen in de toekomst een huiskamerconcertje te organiseren. Wordt vervolgd! We kijken ernaar uit om voor de Mandeguod aan de slag te gaan en hopen de komende tijd mooie verhalen te mogen schrijven.
20 Mandeguod Update plan Boppeslach, we gean as in raket! Yn de foarige edysje fan de Mandeguod koene wy jimme meidiele dat we echt fysyk útein setten binne. De wiken dy’t dêrop folgen hat plan Boppeslach net stilsitten. Wy litte jim graach witte hoe’t it der foar stiet mei dizze update. De finansiering giet dat it slydjaget De ôfrûne moanne binne de folgjende bedraggen foar Plan Boppeslach tasein: € 40.000 Mienskipsfûns Ljouwert, € 20.000 Oranjefonds, € 2.500 Beste idee van Friesland, € 2.500 Fons Bolsward-Dronrijp 1993, € 2.000 Corneliastichting. De snelle rekkeners ûnder ús komme dan út op in bedrach fan mar leafst 67.000 euro, de teller komt dêrmei yn totaal op € 271.500 euro, gewéldich! De sportferieningen binne noch benadere om in bydrage by NL Doet oan te freegjen foar meubilair op it nije Wjukkenterras. Hooplik wurde de bedraggen fan € 350,00 per feriening foar maart 2022 ek takend. Mei it binnenkommen fan jild, kinne ek de earste útjeften dien wurde. Sa is no de beweechtún besteld, dizze sil yn it foarjier pleatst wurde op it sportterrein. Yn de beweechtún komt in fariearre gearstalling fan beweechtastellen, tagonklik en wurkber foar elkenien. Skatebaan De gemeente Ljouwert hat oanjûn dat de skatebaan aanst wol in treastleas oansjen hat yn sa’n moai plan. Se ha by ús de fraach dellein wat we mei de skatebaan wolle. Moat dizze bestean bliuwe en opknapt wurde of moat der wat oars komme? We hearre graach jim ideeën op boppeslach@wjukken.nl sadat we dy meinimme kinne yn de oerlizzen mei de gemeente. Aksjes Rekken hâldend mei jildende maatregelen is de akjeskommisje drok dwaande mei it betinken en útfieren fan in ferskaat oan aksjes. By it útkommen fan dizze edysje fan de Mandeguod hat de âldjiersdei mei de Hassiebassie kuiertocht tegearre mei Borrelje foar Boppeslach plakfûn. Stichting Doch Dyn Dream en plan Boppeslach ha foar dizze
januari 2022 21 âldjiersdei de hannen yninoar slein om mei elkoar in moaie middei foar it doarp te organisearjen en dêrmei jild op te heljen foar bern yn Kenia en realisaasje fan plan Boppeslach. By it skriuwen fan dit stik gean wy der fanút dat wy in machtige dei mei elkoar hân ha. Folgje ús foaral op facebook (@planboppeslach) foar kommende aksjes en updates yn 2022. Yn de startblokken De wurktekeningen fan it Baggerdepot, it terras en de pui bij de Wjukken binne klear. Op dit stuit binne alle oanfragen fan de nedige fergunningen yn gong setten. We binne efkes ôfhinklik fan de flotheid fan it amtlike apparaat, mar we ha goeie hoop dat de skeppe yn it foarjier de grûn yn kin. Website Jelle Terpstra is drok dwaande mei in webside foar Plan Boppeslach. Op de website komt alle nijs oer Plan Boppeslach. De planning foar de frijwilligersaksjes komme der ek op te stean sadat elkenien wit wannear’t de hannen út de mouwen kinne. Groetnis! Projektteam Plan Boppeslach boppeslach@wjukken.nl
22 Mandeguod Met hart voor dieren, in het hart van Fryslân Voor spoedgevallen 24 u./7d. bereikbaar. Oedsmawei 13, 9001 ZJ GROU Tel. 0566 - 60 14 64 E-mail: info@dierenartsgrou.nl Websites: www.dierenartsgrou.nl en www.bistedokter.nl Telefonisch spreekuur: maandag t/m zaterdag van 8.00 - 9.30 u. Spreekuren gezelschapsdieren uitsluitend op afspraak! Balie geopend: Maandag t/m vrijdag: 8.00 – 18.00 u. en zaterdag: 8.00 – 9.30 u.
januari 2022 23
24 Mandeguod In nijsgjirrige hobby Yn dizze nije rubryk komt eltse moanne in ynwenner oan it wurd dy’t in opfallende of bysûndere hobby hat. Fansels sjogge en freegje wy omraak om ús hinne, mar wy litte ús graach tippe. Yn dizze earste rubryk komt Baukje de Vries oan it wurd. Sy wennet yn it uterste puntsje fan Mantgum, nl. yn it Mantgumer Húske by de Swette. Baukje is in echte Friezinne en dêrom de fragen dizze kear yn it Frysk. Wa bisto? Myn namme is Baukje de Vries. Hoe lang wennest al yn Mantgum? Ik wenje sûnt 2004 yn it Mantgumerhúske, dus dik 17 jier. Wat dochst yn dyn frije tiid? Neist dat ik graach lês, piel ik wat mei de bisten om (in hûn, 2 katten, 6 hinnen, in hoanne en 15 dowen) en fansels is myn grutste hobby de pottebakkerij. Is pottebakken in djoere hobby of fertsjinnest der wat mei? Tsja, wat is in djoere hobby? Bepaalde grûnstoffen binne wol djoer. En it bakken ek fansels, want de oven nimt nochal wat stroom. Mar ik ferkeapje sa no en dan ek wol wat. Dus ik kin de kosten der wol úthelje. Wat makkest en ferkeapest dan allegear? Oer it algemien meitsje ik gebrûksdingen, bygelyks bekers, skalen, gebakspantsjes ensfh. Mar ik meitsje ek wol op bestelling, lykas bertebekers of bertepantsjes ensfh. Wat is der sa moai oan it bakken fan potten en oare saken? It is hiel leuk om mei de hannen dwaande te wêzen en fan in klompe klaai wat te meitsjen. As ik wat foar oaren makke ha, fyn ik it geweldich om dan te sjen hoe bliid as se der mei binne. Ek fyn ik it hiel leuk om workshops te jaan. Koartlyn ha ik yn de Wjukken noch twa kear in workshop jûn oan in groep froulju fan alle leeftiden.
januari 2022 25 Hoefolle tiid bist hjir mei dwaande? Dat is hiel wikseljend. Somtiden alle dagen, mar soms ek ien kear yn ’e wike. Yn ’e winter stiet it op in leech pitsje, want dan is it te kâld yn it atelier. Wat fynt de rest fan dyn gesin fan dyn hobby? Myn man fynt it hiel moai dat ik mei klaai dwaande bin. De bern en bernsbern fine it hiel leuk as ik wat foar harren meitsje. Us jongste dochter en de bernsbern komme wolris lâns om gesellich yn it atelier wat te meitsjen. Wat is it meast bysûndere datst ea makke hast? Dat wie it meitsjen fan in urn yn opdracht. Soks is fansels in hiel persoanlik en emosjoneel barren. Hiest as jong famke al yntersse foar pottebakken? Ja. Ik wie altyd al dwaande mei tekenjen, skilderjen, toanielspyljen en knutseljen. Doe sei myn man dat ik better ien ding dwaan koe om my dêr dan ris goed yn te ferdjipjen. Doe tocht ik: ‘Dan gean ik foar it pottebakken’. Dat hie ik altyd al graach ris dwaan wollen. Dus dêrnei ha ik fiif winterskoften op kursus west. Hast noch winsken wat ast noch wolris meitsje wolst? Net spesjaal, mar wat ik wol hiel leuk fyn is dat ik yn febrewaris 2022 mei doch oan in eksposysje fan keramisten yn Emmen.
26 Mandeguod maand aanbieding 750 gram iedere dinsdag bij de Poiesz in Mantgum van 15.30 tot 18.00 uur kibbeling + gratis saus voor € 10,
januari 2022 27
28 Mandeguod
januari 2022 29
30 Mandeguod onderhoud verbouw restauratie renovatie nieuwbouw advies Skillaerderdyk 15, Mantgum www.klaversma.nl telefoon: 058 250 16 19 bouwbedrijf@klaversma.nl
januari 2022 31 Verenigingen Vereniging Biljartvereniging Mantgum Bridgeclub Doarpsmienskip Mantgum Fûgelwacht Mantgum Gymnastiekvereniging Weidum Herensociëteit Vriendenkring Iisclub De Twa Doarpen Contactpersoon / email M. Visser Telefoon J. W. Verhoef doarpsmienskip@mantgum.com E. van der Hem K. Bosma S. Cnossen J. van der Werf Jeu de Boulesvereniging Wjukslach G. Kuperus Keatsferiening Jacob Klaver Korfbalvereniging WWC Loopgroep Rûnom Mantgum Mannenkoor Mantgumer Maten Mantgum Leeft Mantgumer Tennisclub Merke Commisje Mantgum J.Cuperus - info@jacobklaver.nl Jant van Dijk D. Lont J. Noorman Maaike Kuipers - mantgumleeft@gmail.com P. Kuipers Fam. Nutma Muziekvereniging Harmonie Weidum J. de Boer - info@harmonieweidum.nl Oudercommissie De Gielguorde Plan Boppeslach ocgielguorde@gmail.com Resitearkolleezje Frisia 1874 Soos 60+ Speeltuinvereniging De Pôle Stichting Freed Stichting Wjukken Uitvaartvereniging De Laatste Eer Voetbalvereniging Oosterlittens Werkgroep Historie Mantgum Wietwetterklup Jant van Dijk - boppeslach@wjukken.nl Frisia1874@gmail.com C. Kaspers J. Nijboer bestuur@wjukken.nl G. Terpstra D. Ottema R.W. Steensma R. de Groot 06 20 49 43 45 058 250 14 05 058 255 25 85 058 250 10 90 058 822 27 63 058 250 14 34 058 250 13 09 058 250 10 38 058 254 20 51 06 10 05 79 01 058 250 18 13 058 251 96 81 058 251 93 93 058 250 15 97 058 250 11 44 058 250 40 97 06 20 55 71 23 06 20 49 43 45 06 51 22 11 65 06 55 45 46 03 06 14 41 16 80 058 250 22 41 058 850 63 92 058 251 94 02
32 Mandeguod Activiteiten januari Datum Activiteit Vrijdag 31 december Dinsdag 4 januari 2022 Dinsdag 4 januari 2022 Dinsdag 4 januari 2022 Maandag 10 januari 2022 Maandag 10 januari 2022 Oliebollen bakken en/of ophalen Filmmiddag voor groep 1, 2, 3 Filmmiddag voor groep 4, 5, 6 Filmmiddag voor groep 7 en 8 Basisschool gesloten i.v.m. studiedag docenten Uiterste inleverdatum fotopuzzel Mandeguod Tijd Locatie 9.00 – 15.00 uur MFC de Wjukken 11.00 – 12.00 uur Brandweerman Sam klaar voor actie 14.00 – 15.30 uur Racetime 16.00 – 17.45 uur Freedkelder, Wjukken Basisschool Via de mail of bij een van de redactieleden
januari 2022 33 Weekagenda Maandag AMV Medische fitness Fanfare ’Harmonie Weidum’ Oefenavond Mannenkoor Mantgumer Maten Zenmeditatie Dinsdag Peuteropvang ‘de Pukkewjuk’ Urker Vishandel Doarpskeamer Biljarten 60+ Judo, 4 t/m 7 jaar Judo, 7 t/m 8 jaar Judo, 8 t/m 9 jaar Judo, 10 jaar en ouder Bootcamp door Sander Hageman Yoga van Veronica Aukes Flow Yoga, Studio Fitaal Woensdag Peuteropvang ‘de Pukkewjuk’ Klaverjasklub 60+ Medische fitness Bodyflow, Studio Fitaal Pilates, Studio Fitaal Malletband ‘Harmonie Weidum’ Donderdag Peuteropvang ‘de Pukkewjuk’ Pianoles Kids swing 4 t/m 7 jaar Pizzabakker Funky kids 7 t/m 10 jaar Modern dance 10 jaar en ouder Bootcamp door Sander Hageman Fifty + fit. door Sander Hageman Jeu de boules competitie Clinic beginnen met Hardlopen Yoga Yoga, YogaRutger Vrijdag Peuteropvang ‘de Pukkewjuk’ Doarpskeamer Bridgen Pilates, Studio Fitaal Vrouwen in beweging (gymnastiek 55+) Vrouwen in beweging (gymnastiek 55+) Biljartcompetitie Zaterdag Bootcamp door Sander Hageman 15.30 uur OBS de Gielguorde 18.30 tot 19.30 en 19.30 tot 20.30 Fysiopraktijk Sybesma 19.30 - 21.00 uur Dorpshuis Weidum 20.00 uur MFC de Wjukken 19.45 - 21.30 uur Dokter Fokkewei 08.15 - 12.15 uur MFC Wjukken 15.30 - 18.00 uur Bij de Poiesz 13.00 - 17.00 uur MFC Wjukken 14.00 - 16.00 uur MFC Wjukken 15.45 - 16.30 uur Gymzaal 16.30 - 17.15 uur Gymzaal 17.15 - 18.05 uur Gymzaal 18.05 - 19.00 uur Gymzaal 19.00 - 20.00 uur Sportveld 19.00 - 20.30 uur MFC De Wjukken 19.25 – 20.25 uur en 20.30 – 21.30 uur 18.30 tot 19.30 uur en 19.30 tot 20.30 uur Basisschool de Gielguorde 08.15 - 12.15 uur MFC Wjukken 13.30 uur MFC Wjukken Fysiopraktijk Sybesma 19.00 uur Basisschool De Gielguorde 20.00 uur Basisschool De Gielguorde 19.30 - 21.30 uur Dorpshuis Weidum 08.15 - 12.15 uur MFC Wjukken 14.50 - 21.30 uur MFC Wjukken 15.45 - 16.30 uur Gymzaal 16.30 uur Bij de Poiesz 16.30 - 17.15 uur Gymzaal 17.15 - 18.05 uur Gymzaal 19.00 - 20.00 uur Sportveld 20.00 uur Sportveld 19.30 uur Stal fam. Odinga Skillaerd 19.30 uur Bij mfc Wjukken 19.00 - 20.30 uur Fysiopraktijk Sybesma 20.00 - 21.00 uur Basisschool De Gielguorde 08.15 - 12.15 uur MFC Wjukken 9.00 - 12.30 uur MFC Wjukken 14.00 - 17.30 uur MFC Wjukken 09.00 uur Dorpshuis Weidum 09.15 -10.15 uur MFC Wjukken 10.30 -11.30 uur MFC Wjukken 19.30 uur Café Bonnema 08.30 en 9.30 uur Sportveld
34 Mandeguod Instellingen Instelling Apotheekhoudende Huisarts Bergwerff Buitenschoolse opvang De Vrijbuiters Doarpstsjerke Mantgum & Skillaerd Dokterswacht Friesland Fysiotherapiepraktijk Mantgum Gastouderopvang It Swânnennest Gastouderopvang Seerôvers en Lânrotten Gastouderopvang Us Wouterkes Gemeente Leeuwarden, klein leed Gezondheidscentrum It Kleaster Kinderopvang It Flinterke Logopediepraktijk Mantgum Mantgum Foar Inoar Mindfulnesstraining en zenmeditatie Shiatsu & Massagetherapie Sportcentrum Akkermans Studio Fitaal Yoga instituut Veronica Aukes YogaRutger J. Sybesma G. van der Heide J. Wijnja R. van der Veen itkleaster@ezorg.nl E. Hartvelt A. Wijnstra foarinoar@mantgum.com Eef Heinhuis Peuteropvang ‘De Pukkewjuk’ (‘Kids First’) E. Hartvelt Politie Service Centrum Ant Folkerts Info@massagepraktijkantwerk.nl V. Akkermans M. Ypma Veronica Aukes Rutger Feitsma info@yogarutger.nl Wilt u ook bij deze instellingen vermeld staan? Stuur dan een e-mail naar mandeguod@gmail.com en wij nemen contact met u op. Wijkagent Iedere eerste dinsdag van de maand aanwezig voor vragen in de Wjukken van 14.00 - 16.00 uur. Oud papier wordt 13 keer per jaar opgehaald. U kunt deze data terugvinden op de afvalkalender 2021 van Omrin. De data zijn ook te vinden op de Omrin-website. www.omrin.nl/bij-mij-thuis/services/afvalkalender. Of Googlen naar Afvalkalender Mantgum. Waar zijn in Mantgum AED’s aanwezig? MFC Wjukken (dag en nacht) hoofdingang gebouw Poiesz Supermarkt, alleen tijdens openingstijden Fysiotherapie Jelle Sybesma, werkdagen 08.00 - 18.00 uur Wat te doen bij een incident: eerst 112 bellen. Contactpersoon / email praktijkbergwerff@ezorg.nl apotheekbergwerff@ezorg.nl E. Hartvelt R. de Groot rsdegroot@terphus.nl Telefoon 0517 34 12 72 0517 34 27 26 088 035 04 00 06 51 96 89 90 0900 112 71 12 058 250 14 14 058 250 15 23 058 250 19 52 058 250 13 63 058 257 66 66 058 763 45 13 088 035 04 00 06 27 06 49 94 058 250 15 57 06 12 82 27 12 088 035 04 00 0900 88 44 06 52 13 31 30 0515 42 56 12 06 42 01 22 03 06 47 13 90 27
januari 2022 35
36 Mandeguod Fijnste treinstation Begjin dit jier waard it Mantgumer stasjon útroppen ta moaiste stasjon! Geweldich! Allinne: stasjon? Wêr is dat stasjon? Wêr is dat moaie gebou, mei in hal, in loket, in wachtkeamer, in húske, in wenning foar de stasjonssjef? Wêr prate wy eigenliks oer? In keal perron mei twa glêzen hokjes sûnder ferwaarming, in automaat foar de kaartsjes, twa peallen om jins OV-kaart yn it foarbyrinnen tsjinoan te hâlden, in fytsestalling en in parkearplak foar in pear auto’s, koartsein: stasjon Mantgum. Wat hjir no krekt “fijn” oan is wit ik net, it siicht altiten op it perron en as it reint kinst amper drûch sitte. En ast dêr wachtest, sit der altiten wol in puber mei earkes yn wat te scrollen op syn Iphone en seit boe noch ba. Ast dan de foto sjochtst fan wat der stié, foar 1973, dan tinkst pas ècht: ”Gôh, wat in gesellich stasjon!”. Boud yn 1882, as “Standaardtype Loppersum”, yn dy smûke boustyl dy’t doe moade wie, mei moaie details as blokjes boppe de ruten en panieldoarren, siz mar it type datst ek meitsje koest mei dy houten blokkedoaze dy’t by pake en beppe yn ’e kast stie, mei boochjes, pilaarkes en brune of reade blokjes, populêr foar de oarloch en letter noch wolris op rommelmerken te finen. Yn sokke stasjons wie faak in wachtkeamer dêr’t it folk fan alle standen njonkeninoar siet te wachtsjen, sûnder earkes yn en sûnder byldskermke yn’e hân en dus moasten se harren dan fermeitsje mei elkoar en waarden der sterke stikken ferteld. Se koene der gjin kofje krije, dêrfoar moast men nei it “Stasjonskofjehûs”, flakby, oan ’e dyk fan it stasjon nei it doarp. Elk doarp mei in stasjon hie wol sa’n kofjehûs, mei in erker om yn te sitten. Us pake Liuwe die om 1920 in foardracht fan master Wielsma út Grou, “It stasjon fan Wilsterhuzen”, skreaun yn 1906, wêryn’t de wachtkeamer fan it stasjon it moetingsplak wie foar allerhande nuvere
januari 2022 37 typen, de Dokkumer keapman dy’t fansels stedsk prate, de boer, de âldfaam en oare nuvere pertretten. Ik haw him in tal jierren lyn nochris foarlêzen by Tusken Tsjerke en Kroech, by Cor en Ingrid yn’e keamer. Nei de oarloch waard it stasjon net mear brûkt, foar it inkelspoar tusken Ljouwert en Starum waard Mantgum it wikselplak, se kamen inoar dêr tsjin, mar men koe net ynstappe. Dat feroare yn’e jierren santich, Mantgum waard wer stasjon en doe hawwe se dat âlde, smûke en skilderachtige stasjon mar ôfbrutsen, want ja, wy moatte wol mei de tiid meigean, no? It siichde dêr ek altiten, hin? Dat kinne jo noch moai sjen op’e âlde foto: der leit in ramtwurk op it dak fan it wengedeelte fan it stasjon, der koe ris in dakpanne delwaaie yn in wat al te fûle hjerststoarm. En dêrom sille se it stasjon ek wol sloopt hawwe yn 1973, de NS nimme gjin risiko’s, hin? Dêrom rieden de treinen ek net, doe’t der wat snie op ’e rails waaid wie, se neamden dat doe ek noch “extreem weer...” No ja, Mantgum hat it fijnste stasjon fan Fryslân en dat jout gelokkich wer in protte ynspiraasje foar Mantgumers mei nocht oan ’ e pleatslike skiednis. Liuwe van der Meer
38 Mandeguod
januari 2022 39 Soos 60 + Wat een raar jaar hebben we gehad. We mochten ondanks de corona doorgaan op woensdagmiddag met onze klaverjasgroep. Iedereen werd gecontroleerd en moest tijdens het rondlopen een mondkapje dragen. Het ging allemaal prima. Zoals het nu lijkt gaan we in januari weer verder. We starten op woensdag 5 januari en gaan hopelijk door tot eind maart. We beginnen nu altijd om half 2, zodat iedereen nog thuis kan zijn voordat het echt donker is. Nieuwe leden zijn van harte welkom. De kosten zijn 4 euro per keer inclusief koffie of thee. Het bestuur
40 Mandeguod Spulwike 50 jier: stjoer dyn bydrage yn foar it Spulwikejubileumboek! Wat yn de simmer fan 1972 op in fjildsje yn Jorwert begûn as wike mei aktiviteiten en spultsjes foar bern fan âlders dy’t gjin fakânsje betelje koene, bestiet hast fyftich jier letter, nei twa gemeentlike weryndielings (yn 1984 en yn 2018) noch hieltyd, en is útgroeid ta in wike dêr’t alle jierren sa’n 650 bern oan meidogge. Mei “basiskampeminten” yn de doarpen Easterwierrum, Easterlittens en Weidum, en aktiviteiten yn de doarpen dêr om hinne, yn wat oant 2018 de gemeente Littenseradiel wie. Yn dy fyftich jier is der in soad feroare, mar wat altyd itselde bleaun is, is de wille dy’t de bern en de lieding fan de Spulwike mei elkoar belibje. Oare jier, yn 2022, bestiet de Spulwike 50 jier! Wy witte fansels net hoe’t it komt mei de koroanapandemy, mar sa’n jubileum meie jo hoe dan ek net ûngemurken foarby gean litte fansels; sa’n jubileum fertsjinnet in moai jubileumboek! Dêr wurdt oan wurke troch in einredaksje, besteande
januari 2022 41 út minsken dy’t yn it mear of minder resinte ferline aktyf by de Spulwike belutsen west hawwe, te witten: Trienke Poelstra, Jelle Wierenga, Jansien Kamstra, Klaas Siderius, Boukje Kamphorst en Tsjerk Bottema. Wy roppe elkenien op syn of har oantinkens oan de Spulwike, as bern, lieding, âlder, materiaalman of -frou, pankoekmem of -heit, of alles tagelyk, mei ús te dielen. Dat kin yn ferskillende foarmen. Dyn bydrage kin de foarm hawwe fan: • In kolumn (rjochtline maksimaal 350 wurden) • In anekdoate (rjochtline maksimaal 750 wurden) • In fraachpetear (rjochtline maksimaal 1500 wurden) • In gedicht (gjin beheinings) • Foto’s mei byskrift (allegearre wolkom, mar tink om resolúsje en byldkwaliteit) • Argyfstikken oer de Spulwike, út kranten en oare media (by foarkar digitalisearre) Jou yn dyn bydrage oan yn hokker tiidrek dyn oantinken spilet, of út hokker Spulwikejier dyn foto’s komme. It jubileumboek beslacht fiif desennia: de jierren santich, tachtich, njoggentich, nul én tsien oant en mei ienentweintich. Fan elke fiif jier fan dy desennia wol wy graach moaie ferhalen by elkoar bringe. Hast in geweldich idee foar in bydrage, mar fielst dy wat beheind troch de hjirboppe neamde tekstsjenres? Gjin punt; yn oerlis mei de redaksje is der in soad mooglik. Bist sels net sa’n skriuwer, mar sitst wol fol mei ferhalen oer de Spulwike? Gjin punt, de einredaksje komt graach by dy del om dyn ferhaal op te tekenjen. Alle bydragen dy’t wy binnen krije, krije sowieso in plakje op de webside. In seleksje fan ferhalen en foto’s nimme wy graach yn it jubileumboek op. Set dyn bydrage op de mail nei: spulwikejubileumboek@gmail.com. Stjoer dyn bydrage yn foar 1 maart 2022. Wy binne benijd nei dyn ferhaal! Hertlike groetnis fan de einredaksje fan it Spulwike Jubileumboek, Boukje, Klaas, Jansien, Jelle, Trienke en Tsjerk.
42 Mandeguod
januari 2022 43 Studio Fitaal en de Boazumer Mjitte Noteer alvast in de agenda: zaterdag 15 januari 2022 De feestdagen liggen alweer achter ons, Blue Monday nadert en we zitten nog midden in de corona perikelen…. Hoog tijd om te ontspannen in café dorpshuis De Boazumer Mjitte! Wat kun je zoal verwachten op deze dag, behalve koffie, thee, glühwein en een heerlijke lunch? Om 10.00 uur een extra lange Yin Yogales (XL) die gericht is op ontstressen en ontspannen. Je hoeft niet lenig te zijn om deze les te kunnen volgen. ‘s Middags worden er laagdrempelige massages (over de kleding heen) gegeven op een speciale ergonomische stoel. Tijdens deze massages worden nek, schouders, rug en armen effectief behandeld. Ook is er een manicure aanwezig en krijgen de handen een verwenbeurt. En tussendoor even bijkomen in de jacuzzi! Of wandelen in de omgeving. Ter afsluiting om 16.00 uur een primeur: Borrelyoga! Een korte les met een knipoog… en zo sluiten we deze heerlijke dag af met een drankje. Deze dag wordt georganiseerd door Gwenda Hemstra van café De Boazumer Mjitte en Marian Ypma van Studio Fitaal. We werken conform de richtlijnen van het RVIM. Daarom kunnen er maximaal 10 personen meedoen. Heb je belangstelling mail dan naar boazumermjitte@outlook.com. Nadere info volgt. Met ontspannen groet, Marian Ypma en Gwenda Hemstra
44 Mandeguod November 2021. Er vliegen de laatste tijd veel Vlaamse Gaaien bij de woningen vanwege een tekort aan eikels dit jaar. Foto: Jan Capel, De Skuorrereed 18, Mantgum.
januari 2022 45 Witte jim dat… → … der yn dizze Mandeguod twa kear in ynterview stiet mei Baukje de Vries? Mar it giet net om selde Baukje! It iene ynterview is mei pottebakster Baukje de Vries fan it Mantgumer Húske wylst yn it oare artikel Baukje de Vries fan de Doarpskeamer oan it wurd komt. → … Stichting Freed na jaren van stil liggen weer wordt opgestart? → … er ook plannen zijn om de knutselclub weer nieuw leven in te blazen? → … U de kerstpuzzel uit het decembernummer nog kunt inleveren of insturen tot maandag 10 januari. Onder de juiste inzenders wordt een leuke prijs verloot. Nijjierswinsk Alle freonen, freondinnen en kunde yn Mantgum wol ik graach in fleurich en foaral sûn 2022 tawinskje. Eelkje van der Veen-Jongstra
46 Mandeguod
januari 2022 47 Nieuws uit de Doarpstsjerke Mantgum & Skillaerd Folle lok en seine foar it nije jier. Wy winskje eltsenien in protte sûnens ta en dat we elkoar yn dizze frjemde tiden fêst hâlde kinne. Zondag 2 januari 10.00 uur is er geen kerkdienst maar wel nieuwjaarsreceptie. Zondag 16 januari is er om 10.00 uur kerkdienst in de Mariakerk. Van harte welkom. Rinse de Groot
48 Mandeguod Ambachtsbakker Sybesma * Mantgumer Preamke, een heerlijk lekkernij maar ook een leuke tip als kado. * Kadomand vullen naar keuze terwijl u wacht, u kunt deze ook bestellen. * Suiker/krentenbrood in cijfers. leuk voor kado verjaardag of trouwdag! Openingstijden Mantgum: Dinsdag t/m donderdag: 8.30 - 18.00 uur Vrijdag: 8.00 - 18.00 uur Zaterdag: 8.00 - 16.00 uur email: bakkerijsybesma@hetnet.nl Mantgum tel.: 058-2502070 / Boksum tel.: 058-2541323 / 06-22632617 * Reklame’s staan in de Skille vermeld. * Ontbijtservice. * `s Maandags kunt u gebak afhalen op bestelling in onze winkel te Boksum. Ook kunt u s`ochtends vroeg altijd in Boksum terecht om uw gebak af te halen of mee te nemen naar uw werk bijvoorbeeld. * Bestellen kan in de winkel of via telefoon of whatsapp of website www.ambachtsbakker.nl
januari 2022 49
50 Mandeguod Eef Heinhuis - ervaren trainer Mindfulness categorie 1 MBSR - MBCL - IMP Zenmeditatie Meer weten? Telefoon: 0612822712 eefheinhuis@8je.nl - www.8je.nl Dokter Fokkewei 10/12, Mantgum
januari 2022 51 Mantgum in vroegere tijden Toen de koeien ‘s nachts nog buiten bleven staan Van de redactie Op de website delpher.nl kun je zoeken door miljoenen kranten-, boeken-, en tijdschriftartikelen. Zoekend op het trefwoord ‘Mantgum’ dateert het oudste krantenartikel waarin ons dorp voorkomt van 3 mei 1755 uit de Leeuwarder Courant. Vaak zijn de oudere artkelen advertenties waarin land wordt verkocht en voor een leek vrij onduidelijk wat er wordt bedoeld. Maar er zijn ook inhoudelijke artikelen, die vaak dateren van enkele tientallen jaren geleden of uit begin 1900. Hierdoor krijg je een inkijkje in hoe men vroeger dacht en handelde en wat gewoontes waren. Leeuwarder Courant, 18 oktober 1988 Alkmaarsche Courant, 31 oktober 1902 Leeuwarder Courant, 6 januari 1989 Leeuwarder Courant, 6 november 1986
52 Mandeguod Wanneer gaan we van het gas af ? Mantgum niet in kansrijke buurt voor 2030 De bovenstaande titel is een vraag. Maar wel een vraag die niet met ‘Niet’ beantwoord kan worden. Want dat we onze huizen gaan verwarmen met een ander gas dan aardgas is al bepaald. De gemeente Leeuwarden (en ook alle andere Nederlandse gemeenten) hebben samen met inwoners, energiecoöperaties en dorps-en wijkbelangen een plan gemaakt waarin staat welke wijken er voor 2030 kansrijk zijn om van het aardgas af te gaan en wat dan een duurzaam alternatief is. In onderstaande samenvatting leest u dit. Voor Mantgum (en met ons vele andere dorpen en buurten) is men als alternatief voor aardgas uitgekomen op een warmtepomp en duurzaam gas. Hoe men hier exact op is uitgekomen is een ingewikkelde vraag. Samengevat is het een combinatie van beschikbaarheid van alternatieven, betaalbaarheid, koppelkansen met andere projecten en technische haalbaarheid. Voor vragen kunt u terecht bij de gemeente Leeuwarden of bij het Energieloket. Te vinden op energieloketleeuwarden.nl. Hier is ook de 46 pagina’s tellende Warmtevisie Leeuwarden compleet te lezen Duorsum Mantgum
januari 2022 53 →
54 Mandeguod
januari 2022 55 →
56 Mandeguod
januari 2022 57
58 Mandeguod D Reukzin Overheerlijke geuren uit de keuken doen mij watertanden. Zweetlucht probeer ik te maskeren met deodorant. Odeurtjes moeten onze uitstraling dan wel aantrekkelijkheid doen opschalen. De meeste bistedokters zijn echter niet zo van de parfumerie. Gelukkig heb ik al een partner en tot volle tevredenheid. Maar in essentie zorgen geuren bij ons dus vooral voor beleving. Soms echter ook als alarmering. Want als ik gas of brandlucht ruik moet ik op mijn hoede zijn. En dat bedorven eten kokhalzen opwekt is ook niet voor niks: je kunt het maar beter niet verorberen. In dit soort situaties wordt geurbeleving verdrongen door óverleving. Net zoals dat veel vaker bij dieren het geval is. Geuren spelen een grote rol in ons leven. Niet alleen bewust, ook onbewust. Denk bijvoorbeeld hoe bepaalde geurtjes op onze gemoedstoestand kunnen werken zonder dat we daar zelf erg in hebben. Evolutionair is bij ons echter de reukzin deels verdrongen door het visuele aspect. Iets wat er smerig uitziet gaan we echt niet opeten, ook al ruikt het nog zo lekker. En anderzijds kunnen wij verbaal met elkaar communiceren. In de dierenwereld is de reukzin nog veel essentiëler dan bij ons. Beesten zijn daar ook veel beter op toegerust. Het oppervlak van hun reukslijmvlies in de neusholte is groter dan bij ons en dit bevat ook nog eens exponentieel meer reukreceptoren. Daardoor is de belevingswereld van dieren dan ook heel anders dan bij de mens. Als wij elkaar kwijt zijn in een grote menigte, zoeken we vooral met onze ogen. Een ooi daarentegen herkent haar lam in een grote koppel uit honderden op de geur!. Prooidieren worden juist gewaarschuwd als ze een roofdier ruiken. Omgekeerd ruiken roofdieren hun prooi van verre en leren ze die van ‘onder de wind op’ te benaderen zodat ze zelf zo lang mogelijk onopgemerkt blijven. Bij beide is de reukzin dus van vitaal belang in hun bestaan. Van vlinderpartners is bekend dat die elkaar over kilometers afstand kunnen ‘ruiken’ door middel van geurhormonen, de zogenaamde feromonen. Omgekeerd is het stinkdier in staat om belagers
januari 2022 59 van zich af te houden door middel van het verspreiden van een uiterst onwelriekende geur… Talloos zijn de voorbeelden waarbij wij gebruik maken van de buitengewone reukzin van dieren. Denk aan speurhonden met een enorme diversiteit aan specialisaties. Deze meestersnuffelaars kunnen helpen slachtoffers op te zoeken, verdovende middelen of explosieven te detecteren of zelfs in de medische sector van nut te zijn. Zo kun je honden trainen om ziektes te ruiken in iemands zweet, adem, poep of plas. Er zijn verrassend goede experimenten gedaan om honden ‘kanker’ aan te laten tonen. Hulphonden kun je op dezelfde manier trainen hun baasjes te waarschuwen als deze een te laag bloedsuikergehalte hebben of dat er een epileptisch insult aan zit te komen. Op dit moment worden in Dubai en Helsinki zelfs corona-speurhonden ingezet om covid te onderscheiden bij vliegtuigpassagiers! Met alle kennis van het bovenstaande zit ik met een raar gedragsfenomeen waarvan eigenlijk niemand weet waar dat op gestoeld is. Honden blijken het heerlijk te vinden om zich in iets smerigs te wentelen. Zo heeft ons eigen labje een voorkeur voor rotte vis en vogelpoep. Dat is vast een relikwie uit het gedragsrepertoire van de wolf, want die doet dat ook. Maar waarom eigenlijk? Wetenschappers zijn het er niet over eens. Tijdens de jacht zou het hun eigen geur moeten maskeren of het ‘groepsgevoel’ binnen de roedel moeten versterken. Er wordt ook geopperd dat de hond de eigen geur juist op die plek wil achterlaten. Dat laatste is zeker ook onwaarschijnlijk omdat ze dat ‘markeren’ juist vaak doen door eroverheen te plassen. Wellicht vinden ze het gewoon ‘heerlijk’ om in de vunzigheid te rollen, gelet op het enthousiasme waarmee ze dat doen. Ofwel: de reukzin wekt op tot zin in geur. Laatst nog, stortte onze logeerhond zich in een heuse mensendrol langs de Swette. Afgezien van de vraag wie nou hier de grootste viespeuk is; het viel bij hem in de smaak alsof ie de nieuwste lijn van Jean Paul Gaultier had ontdekt. Maar goed, over smaak valt te twisten. Dat is weer een heel ander onderwerp…
60 Mandeguod We wensen iedereen een heel gelukkig en gezond nieuwjaar. We zijn blij dat je in 2021 klant bij ons was en we zien je heel graag weer terug in 2022. Was je nog geen klant, dan hopen we ook jou te mogen verwelkomen in 2022! Vers gebakken, ambachtelijk bereide steenoven pizza’s met dunne knapperige bodem en verse ingrediënten. Iedere donderdag bij de Poiesz in Mantgum van 17.00-19.00 uur. Ook aan de wagen verkrijgbaar: Sambrini Pizzabon, leuk om te geven, lekker om te krijgen! Om te bestellen bel of app: 06 - 53877841, of bestel aan de wagen. Het is niet nodig om vooraf te bestellen, maar wel handig! Alleen op bestelling verkrijgbaar: antipasti/borrelplank, huisgemaakte roomboter appeltaart. Menu kaart Margherita: tomatensaus, kaas, mozzarella, basilicum Verdura: tomatensaus, kaas, champignons, olijven, ui, knoflook, zongedroogde tomaatjes, mozzarella Quattro Formaggi: tomatensaus, kaas, mozzarella, gorgonzola, parmezaanse kaas Funghi: tomatensaus, kaas, mozzarella, champignons Quattro Stagioni: tomatensaus, kaas, champignons, ham, olijven, artisjokken Picanto: tomatensaus, kaas, salami, jalapeño pepers, champignons Pollo: tomatensaus, kaas, kipfilet, champignons, paprika, ui Della Casa: tomatensaus, kaas, zwarte olijven, knoflook, zongedroogde tomaatjes, spekreepjes, champignons, gorgonzola Hawaii: tomatensaus, kaas, ham, ananas Carbonara: tomatensaus, kaas, ham, salami, spekreepjes Prosciutto: tomatensaus, kaas, ham, paprika Sambrini: tomatensaus, kaas, champignons, paprika, ham, salami, spekreepjes, ui Shoarma: tomatensaus, kaas, shoarmavlees Shoarma speciaal: tomatensaus, kaas, shoarmavlees, ui, paprika Pescatore: tomatensaus, kaas tonijn, paprika, ui Kip Cajun: tomatensaus, kaas, pittige kipreepjes, verse tomaatjes, rode ui € 8,50 € 10,50 € 11,50 € 10,00 € 12,00 Vesuvius: tomatensaus, kaas, knoflook, olijven, jalapeño, pepers, spekreepjes, ei, mozzarella € 12,00 Salame: tomatensaus, kaas, salami € 9,50 € 10,50 € 12,00 € 13,00 € 10,50 € 11,00 € 10,50 € 13,00 € 12,50 € 13,50 € 12,50 € 13,50 Naar wens kan de pizza met verse knoflook worden belegd en/of de rand met knoflookolie worden ingesmeerd. Extra kaas, groente, olijven, ei € 0,75; extra vlees, gorgonzola € 1,25 / vis € 2,25; bakje knoflooksaus € 1,00.
januari 2022 61 Heb jij een probleem en wil je ervan af? Ik help je graag Via Sil! Hypnotherapeut Silvia Fokkema 06 46 376 520 www.via-sil.nl
62 Mandeguod Colofon Mandeguod is een uitgave van Doarpsmienskip Mantgum en verschijnt 11 keer per jaar Doarpsmienskip Mantgum Ewoud Westrik secretaris, Bert van der Weide penningmeester Algemeen lid: Maaike Kuipers, Annemarie Meetsma, Ydwine Willemsma E-mail: doarpsmienskip@mantgum.com Website: www.mantgum.com Redactie Mandeguod Vacature hoofdredacteur, Lys Scarse eindredacteur, Maaike Kuipers redacteur, Diny de Vries redacteur, Jacob Scheffer redacteur, Femke Hottinga redacteur, Boris Lemereis redacteur, Schelte de Jong vormgever, Rinse Westerdijk vormgever Financieel beheer Hotze Bonnema penningmeester. Bankrekening Mandeguod: NL77 INGB 0005 0727 04 Verspreiding Johan Heddema coördinatie en Ria en Harm van der Werf (reserve) Verspreiding door veel vrijwilligers uit Mantgum Druk CSLdigitaal Tarieven Mandeguod Jaaradvertentie (binnenwerk) Eenmalige advertentie (alleen binnenwerk) Formaat (bxh) Hele pagina € 160,00 Halve pagina € 85,00 47,50 Kwart pagina € Hele pagina € Halve pagina € Kwart pagina € 27,50 15,00 11,00 Aanleveren advertenties Bij voorkeer in zwart wit en PDF formaat. Aanleveren van een advertentie kan ook in TIFF, JPG, JPEG of PNG. Aanleveren van een advertentie in WORD is ook mogelijk. U loopt dan wel de kans dat er afwijkingen optreden, met name in de fonttypes en fontgrootte. Verenigingsmededelingen (alleen binnenwerk) Jaarbijdrage € 30,00 Oplage 510 exemplaren Inleveren kopij Uiterlijk de 14e van elke maand E-mail: mandeguod@gmail.com Algemeen In uw mail met de bijdrage(n) dient u - voor eventuele vragen - uw naam, adres en telefoonnummer te vermelden. De bijdrage moet - tenminste - voorzien zijn van de naam van de afzender. Eventuele foto(‘s) ook apart en bewaard als TIFF, JPG, JPEG meesturen. De redactie behoudt zich het recht voor om uw tekst te redigeren, zo nodig in te korten of om uw bijdrage(n) eventueel niet te plaatsen. De redactie is niet verantwoordelijk voor de inhoud van stukken die zijn geschreven door niet-redactieleden. Tevens dient u zich er rekenschap van te geven dat Mandeguod ook in pdf-formaat op www.mantgum.com geplaatst wordt. © MANDEGUOD Overname van artikelen en foto’s alleen na verkregen schriftelijke toestemming van de redactie van Mandeguod. 128 x 180 mm 128 x 87,5 mm 61,5 x 87,5 mm 128 x 41,25 mm
januari 2022 63
1 Online Touch