0

Het vakblad voor de watersportbranche Jaargang 28, nummer 3, juni 2021 Dit is een uitgave van magazine Thema: handel en innovatie Internationaal zakendoen anno 2021 De gevolgen van de Brexit Waterstof rap in opkomst

ICY Marina Management Draadloos energie besparen op uw jachthaven Eenvoudig draadloos per ligplaats: » In-/uitschakelen van stroom » Energieverbruik uitlezen » Ampère limiet instellen Modulair uitbreidbaar met vorsten cv-druk alarmering in bedrijfsen sanitairruimten Benieuwd hoe u bespaart? www.icy.nl www.roodberg.com Moving forward 100% ELECTRIC The Original E-novations CHECK!!! www.roodberg.com/news

VOORWOORD Groen en geel Jaaa, het is geel! Wat? Het land waar ik naar toe ga op vakantie. Niet eerder stonden de kleuren groen, geel, oranje en rood zo in de stoplichten ehh, ik bedoel spotlights. Gelukkig kennen de reisadviezen de laatste tijd een gunstig verloop en gaan de kleurcodes van steeds meer landen van oranje naar geel of groen. We kunnen weer meer reizen en ondernemen. Dat is niet alleen fijn voor vakanties maar natuurlijk ook voor de internationale business. In dit nummer werpen we een blik op die internationale handel die het afgelopen coronajaar veel te verduren had. In het artikel ‘Hollen én stilstaan’ op pagina 16 gaan we er dieper op in. Ander voorraadbeheer, vervoersproblemen en stijgende prijzen van grondstoffen vergen veel flexibiliteit en innovatief vermogen van ondernemers. Niet alleen de Covid-pandemie maar ook de Brexit drukt een stempel op de watersport- en jachtbouwsector. Zo is de btw-regelgeving die in de EU geldt niet meer van toepassing voor het Verenigd Koninkrijk. Ook ten aanzien van de toepassing van de Richtlijn Pleziervaartuigen is het een en ander gewijzigd. Op pagina 24 vind je een uitgebreide update van alle veranderingen. Colofon HISWA Magazine is het relatie magazine van HISWA-RECRON. Het blad profileert zich als het toonaangevende vakblad van de watersport industrie. Het blad verschijnt zes keer per jaar en wordt verspreid onder watersport bedrijven en stakeholders in de watersportbranche. Uitgever HISWA-RECRON Storkstraat 24 3833 LB Leusden T 033 - 303 97 00 E communicatie@hiswarecron.nl Advertentieverkoop Roskam Media Frank van Gils T 06 - 53 88 82 66 E f.gils@roskammedia.nl Aan dit nummer werkten mee Hans Buitelaar, Dominique van Dam, Edwin Slager, Michaël Steenhoff en Lisette Vos Hoofdredacteur drs. Liane Jansen Redactiesecretariaat Rianne Hartog Foto cover Natural Yachts Vormgeving Drukte van Belang Amsterdam Druk Zalsman Zwolle BV In het tweede deel van de artikelreeks ‘Hoe duurzaam is de watersport’ op pagina 30 komen de gebruiks- en de recyclefase van een boot aan bod. Duurzaamheid staat ook centraal in het artikel dat we maakten over het bouwen van boten met waterstof als brandstof. Dat verhaal lees je op pagina 20. Of om in kleurentaal te spreken: veel groen in dit nummer. Liane Jansen Hoofdredacteur HISWA MAGAZINE 3 3

AL 40 JAAR UW MAKELAAR EN TAXATEUR VAN RECREATIEBEDRIJVEN Den Bosch 073 6408 888 | Huizen 035 6236 212 | info@maasrbm.nl | www.maasrbm.nl

INHOUD Artikelen Internationale handel anno 2021 Waterstof rap in opkomst Schone stille brandstof wordt steeds meer toegepast. De gevolgen van de Brexit Wat betekent de Brexit voor de jachtbouwen watersportindustrie? Het Portret Dit keer: Fimme Folmer van Aquanaut. TechTalk: Duurzaamheid in de jachtbouw In dit tweede deel van de serie komt de gebruiksfase en de ‘end of use’ fase van een boot aan bod. Beursnieuws De HISWA te water komt eraan. 38 26 30 24 16 Door de coronacrisis, en door de Brexit, zijn de lijnen in de im- en export verlegd en verlengd. 20 Elk nummer Op Stapel Ondernemersnieuws Column Geert Dijks Vraag & Antwoord Op stap met Ruurt van der Wel Nieuws I Innovatie Nieuws I Mens & Bedrijf HISWA-RECRON Business Club Nieuws HISWA-RECRON Business Club Overzicht 7 8 15 28 34 40 45 51 54 HISWA MAGAZINE 3 5

HISWA KALENDER Overzicht van bijeenkomsten, evenementen, workshops, trainingen en vergaderingen van HISWA-RECRON. JUNI Webinar: “Hoe genereer ik meer omzet door slim in te spelen op vraag/aanbod?” 29 juni Online: Microsoft Teams www.hiswarecron.nl/actueel/agenda JULI Infocafé: “E-commerce en diensten in de EU: wat verandert er voor de btw per 1 juli?” 14 juli Online: Microsoft Teams www.hiswarecron.nl/actueel/agenda In augustus zijn er geen bijeenkomsten. Meer bijeenkomsten Houd www.hiswarecron.nl in de gaten voor een actueel overzicht van evenementen, trainingen, vergaderingen en andere bijeenkomsten.

Op stapel Vaan R5 De Nederlandse catamaranbouwer Vaan Yachts presenteert de 49ft (14.95m) Vaan R5. Na de succesvolle lancering van de kleinere Vaan R4 is de R5 het tweede model voor de circulaire jachtbouwer. De R5 is, net als de R4, gemaakt van duurzame en circulaire materialen zoals gerecycled aluminium, FSC-gecertificeerde kurkplanken, leervervangers van ananasbladeren en biologische stoffen. Daarnaast is de catamaran ook volledig elektrisch. De Vaan R5 biedt veel ruimte waardoor het comfortabeler is voor grote gezinnen en langere reizen. De bouw van de eerste R5 start binnenkort en is eind 2021 beschikbaar voor testzeilen. www.vaanyachts.nl/R5 Specificaties Lengte Breedte Diepte Motor 14,95 m 7,94 m 120 cm / 200 cm (intrekbaar midzwaard optioneel) Masthoogte 23,8 m 2 elektrische pods HISWA MAGAZINE 3 7

ONDERNEMERSNIEUWS HISWA-RECRON heeft 18 nieuwe leden 1. Kustverhuur Zeeuws Vlaanderen www.kustverhuur.nl 2. Recreatiepark de Wielen www.recreatieparkdewielen.nl 3. ZWF Yachts BV www.zwfyachts.nl 4. Vakantieophetwater.nl www.vakantieophetwater.nl (nog niet actief) 5. Moonday Yachts B.V. www.moondayyachts.nl 6. Jumpsquare Group www.jumpsquare.com / www.jump-xl.com 7. Jachtwerf Pampus www.jachtwerfpampus.nl 8. AquahomeHolland www.aquahomeholland.nl 9. Nautisch Kwartier De Evenaar www.nautischkwartierdeevenaar.nl (nog niet actief) 10. 24 Indoor www.monkeytown.eu / www.streetjump.eu 11. SnowWorld www.snowworld.com 12. Stichting Golfbaan Landgoed Bergvliet www.landgoedbergvliet.nl 13. Camping Bloemendaal www.campingbloemendaal.nl 14. Camping Natuurplezier www.natuurplezier.nl 15. Exploitatie Maatschappij Reitdiep B.V. – Jachthaven Reitdiep www.reitdiephaven.nl 16. Stichting Menswel Sport www.menswel.nl 17. Westside sailing BV www.westside-sailing.nl 18. AgriSnellaad BV www.agrisnellaad.nl 8 HISWA MAGAZINE 3

ONDERNEMERSNIEUWS Certificatie gebruikte boten moet duidelijker EBI en ICOMIA, de internationale koepels waarbij HISWA-RECRON is aangesloten, willen duidelijkheid over de wijze van certificatie van gebruikte jachten na de Brexit. De samenwerking tussen Europese en Britse nationale brancheorganisaties leidde tot een overzicht waarbij voor verschillende scenario’s inzichtelijk wordt met welke consequenties ondernemers rekening moeten houden. De verschillende scenario’s zijn bevestigd voor zowel de toepassing van de Richtlijn Pleziervaartuigen als de Britse variant daarop, de Recreational Craft Regulations. Als een hercertificatie nodig is, is er sprake van een Post Construction Assesment (PCA). Patrick Hemp, Technisch Consultant van ICOMIA: ‘We zijn ons ervan bewust dat de verplichting tot hercertificatie van CE-gemarkeerde gebruikte boten die in het Verenigd Koninkrijk waren tijdens de transitieperiode en vervolgens zijn geïmporteerd in de EU als een onplezierige verrassing komt voor velen. We hopen dat door de goede internationale samenwerking tussen de brancheorganisaties er verdere verduidelijking komt over de vereisten binnen de nieuwe handelsrelatie met het Verenigd Koninkrijk.’ Lees meer in het artikel over de Brexit op pagina 24. Of bekijk het dossier in de Kennisbank van HISWA-RECRON: www.hiswarecron.nl/brexit Lichte toename ziekteverzuim in 2020 Veel HISWA-RECRON-leden zijn aangesloten bij Arboned. Uit de jaarlijkse brancherapportage die Arboned maakt voor HISWA-RECRON blijkt dat in 2020 het verzuimpercentage licht is toegenomen, namelijk van 4,4% naar 4,7%. Deze stijging is nog niet verontrustend, zelfs niet in coronatijd. De aangesloten bedrijven blijven ondanks deze stijging nog steeds onder het gemiddelde verzuimpercentage in heel Nederland. Wel is het zo dat het ziekteverzuim de laatste twee jaren licht stijgt bij de aangesloten bedrijven. Positief is dat de meldingsfrequentie is afgenomen. Het aantal keren dat een werknemer zich ziek meldt per 12 maanden is gedaald van 0,29 naar 0,28. Medewerkers melden zich dus iets minder vaak ziek. Ook positief is dat het kort verzuim is afgenomen van 0,2% naar 0,1 %. Medewerkers melden zich dus ook korter ziek. Het middellang verzuim is echter toegenomen, namelijk van 0,3% naar 0,4%. Ook het lang verzuim is toegenomen, namelijk van 2,3% naar 2,6%. Medewerkers melden zich dus minder vaak en korter ziek. Maar, als een medewerker zich ziek meldt, dan is er in de meeste gevallen dus ook wel degelijk iets aan de hand en duurt het verzuim langer. Het gehele brancherapport vind je in de kennisbank van HISWA-RECRON: www.hiswarecron.nl/kennisbank. HISWA MAGAZINE 3 9

ONDERNEMERSNIEUWS Voorjaarscontrole op gebruik antifouling De waterschappen controleren al geruime tijd samen met Rijkswaterstaat particuliere booteigenaren op het juiste gebruik van antifouling (aangroeiwerende verf). Het doel is dat er minder schadelijke stoffen zoals zink en koper in het oppervlaktewater terechtkomen. In Nederland moet een antifouling worden toegelaten door het College toelating gewasbeschermingsmiddelen en biociden (Ctgb). Je vindt de lijst met toegestane antifoulings in de HISWA-RECRON kennisbank. www.hiswarecron.nl/antifouling. Aangepast tarief bij Stichting Beheer Derdengelden HISWA-RECRON-leden kunnen gebruikmaken van de derdengeldrekening van Stichting Beheer Derdengelden HISWA. Omdat de bank aan de stichting een negatieve rente doorberekent, is de stichting genoodzaakt het tarief voor haar dienst aan te passen. Om de kosten voor gebruikers redelijk te houden, besloot het bestuur van de stichting om het tarief afhankelijk te maken van de looptijd dat de betalingen op de rekening staan. De nieuwe tariefkaart vind je in de kennisbank van HISWA-RECRON: www.hiswarecron.nl/ kennisbank/stichting-beheer-derdengelden. Jachthavens Groningen gedupeerd De Gemeente Pekela besloot onlangs dat de bruggen over het Pekelder Hoofddiep dit vaarseizoen niet worden bediend vanwege achterstallig onderhoud. Een onacceptabele situatie die de jachthavens in Groningen ernstig dupeert. HISWA-RECRON heeft daarom direct gereageerd richting de gemeente en de gedeputeerde Wulfse in Groningen. Hij onderschrijft het belang van de vaarrecreatie voor de provincie Groningen en onderneemt stappen richting de Gemeente Pekela: “Er zijn veel partijen die iets te zeggen hebben over ‘het water’. Er ligt veel werk en er is vaak een tekort aan middelen. Kortom, dit wordt een grote klus.” 10 HISWA MAGAZINE 3

ONDERNEMERSNIEUWS Landelijk onderzoek regeldruk Er wordt momenteel druk gewerkt aan de totstandkoming van een nieuw kabinet. Als het aan de ondernemers ligt, dan is de toenemende regeldruk een belangrijk onderwerp. Bij VNO-NCW, MKB Nederland en bij HISWA-RECRON staat dit onderwerp daarom hoog op het prioriteitenlijstje. VNO-NCW en MKB Nederland doen momenteel onderzoek naar regeldruk van zowel decentrale overheden, het Rijk, uitvoeringsorganisaties en de EU. Ze vragen alle ondernemers van Nederland nadrukkelijk om voorbeelden van regeldruk aan te leveren, zodat hierover een zwartboek kan worden samengesteld. Ook de leden van HISWA-RECRON kunnen daaraan hun bijdrage leveren. Uit eerdere onderzoeken bleek dat onze sector verhoudingsgewijs zwaar belast wordt met regels. Jouw voorbeelden van regeldruk op jouw bedrijf zijn dan ook zeer welkom. Stuur ze naar Marcel Tap: m.tap@hiswarecron.nl. In de bres voor De Leyen In de Gemeente Tytsjerksteradiel loopt op dit moment een onderzoek naar de brug in Eastermar. Er worden verschillende varianten worden onderzocht, variërend van een hogere vaste brug, het herstellen van de bestaande brug of het realiseren van een nieuwe beweegbare brug. Diverse HISWA-RECRON-leden gaven bij de gemeente aan dat watersportmeer De Leyen absoluut bereikbaar moet blijven voor de zeilsport. Ook HISWA-RECRON schreef een reactie hoorde via diverse raadsleden dat de wens om toegankelijk te blijven voor zeilboten hoog op de agenda staat. Regiomanager Jan Ybema: “Een goed signaal dat in lijn is met de Provincie Friesland die ook pleit voor het behouden van een beweegbare brug.” Nieuw: spreekbeurtpagina op hiswa.nl Op hiswa.nl is een nieuwe pagina online: een pagina voor scholieren die een spreekbeurt of werkstuk willen maken over de watersport. Op de pagina is allerlei nuttige en leuke informatie verzameld. Denk aan onderwerpen als: wat is watersport, welke watersporten zijn er, de geschiedenis van de watersport, vaarregels, hoe heet alles op een boot, hoe heet alles op het water etcetera. Relevante links, bijpassende foto’s en uitlegvideo’s completeren het geheel. Tot op heden bestond er nog geen gebundelde informatie voor een spreekbeurt over de watersport. Met deze pagina hoopt HISWA-RECRON scholieren (en hun ouders) op een leuke manier te interesseren voor de watersport. De pagina wordt de komende maanden gepromoot op de social mediakanalen van HISWA-RECRON en Welkom op het water. www.hiswa.nl/spreekbeurt HISWA MAGAZINE 3 11

ONDERNEMERSNIEUWS Overleg over knelpunten emissieloos varen in Amsterdam HISWA-RECRON voerde onlangs een constructief gesprek met wethouder De Vries (opvolger Dijksma) die verantwoordelijk is voor het vaarbeleid in de gemeente Amsterdam. Aan bod kwamen de vele knelpunten die het beleid ten aanzien van emissieloos varen in respectievelijk 2025 (centrumgebied) en 2030 met zich meebrengt. De bestuurlijke toezegging van Dijksma bij het vaststellen van de Nota Varen 2 om de voortgang in 2022 te bekijken, is een belangrijk ijkmoment voor de sector. De verwachting is namelijk dat jachthavens de elektrische infrastructuur in 2025 niet op orde hebben, vanwege hoge investeringen en onvoldoende capaciteit naar de havens toe. Er zijn ook knelpunten met betrekking tot de stalling van elektrische boten. Ook vaart op dit moment nog geen 4% van de boten in Amsterdam emissieloos. Uit onderzoek onder ligplaatshouders bleek dat slechts 10% overweegt de boot om te bouwen naar elektrisch. Wethouder de Vries heeft toegezegd met de waterrecreatiesector in gesprek te blijven en op korte termijn te kijken naar het doorvaarvignet. HISWA-RECRON benadrukte dat een goede communicatie vanuit de gemeente van groot belang is. Het feit dat de doorvaarvignetten en de dagvignetten nog niet verkrijgbaar zijn, terwijl die eigenlijk vanaf 1 april jl. zouden worden ingesteld, zorgt voor veel vragen. Blauwe Vlag 2021 wappert weer trots De internationale jury van de Blauwe Vlag kende dit jaar in Nederland 183 Blauwe Vlaggen toe aan 127 jachthavens en 56 stranden. Gedeputeerde Van ’t Hoog van de provincie Gelderland hees samen met wethouder Wessel van de gemeente Elburg en Patrick Poelmann (nationaal juryvoorzitter Blauwe Vlag) de Blauwe Vlag 2021 om het seizoen te openen. Dat gebeurde bij de Hanzehaven in Elburg. De Blauwe Vlag is een internationale onderscheiding die jaarlijks wordt toegekend aan stranden en jachthavens die veilig, schoon en duurzaam zijn. In de praktijk betekent dit dat genomineerden moeten voldoen aan belangrijke criteria zoals schoon water, goede sanitaire voorzieningen en een hoge mate van veiligheid. De Blauwe Vlag is één jaar geldig: jaarlijks wordt opnieuw aan de hand van controles bekeken of de kandidaten nog aan de vereisten voldoen. Het is de 34e keer dat de Blauwe Vlaggen in Nederland werden toegekend. Voor toeristen en recreanten is de Blauwe Vlag het internationale herkenningssymbool voor veilig en schoon zwemwater, goede stranden en schone en veilige jachthavens. www.blauwevlag.nl 12 HISWA MAGAZINE 3

ONDERNEMERSNIEUWS Nieuwe voorzitter Stichting Beheer Derdengelden HISWA Het bestuur van de Stichting Beheer Derdengelden benoemde Edwin Slager (Van Emstede & Slager advocaten, Kennispartner bij HISWA-RECRON) als nieuwe voorzitter. Edwin volgt Ivo van Emstede op die deze functie sinds 2015 bekleedde. Ivo kijkt met plezier terug op zijn rol als voorzitter: “De stichting biedt een mooie service voor de leden en hun klanten. Het draagt bij aan het vertrouwde karakter van het merk HISWA.” Hein Roovers nieuw bestuurslid CWO Tijdens een ledenbijeenkomst van de HISWA Zeil- en Vaarscholen is Hein Roovers aangedragen als nieuw bestuurslid voor de CWO. Het Algemeen Bestuur van HISWA-RECRON heeft de voordracht bekrachtigd. Hein is enthousiast watersporter en ondernemer. Hij gaf vele jaren les bij Vinea zeilscholen in Friesland. Na zijn studie zette hij zich ruim 10 jaar in in de Technische Commissie van de CWO. Hij zet zich graag in voor een toekomstbestendig CWO. Hein volgt Erwin Schippers op, die sinds 2014 in het bestuur van de CWO zat. eHerkenning 1 verdwijnt Log je met eHerkenning in op mijn.rvo.nl of eLoket? Vanaf 1 juli 2021 kan dat niet meer met niveau 1 (eH1). Dit komt door nieuwe wetgeving in 2021. Om in te loggen moet je dus uiterlijk 1 juli een hoger betrouwbaarheidsniveau gebruiken. De overheid laat je per regeling op tijd weten welk niveau je nodig hebt en wat dit voor jou betekent. De nieuwe wet Digitale Overheid regelt het veilig en betrouwbaar inloggen bij overheidsdiensten. Vooruitlopend op deze wet vervalt eH1 vanaf 1 juli 2021. Digitale identificatiemiddelen moeten vanaf dan voldoen aan hogere betrouwbaarheidseisen. Dit geldt voor alle overheidsorganisaties. HISWA MAGAZINE 3 13

ONDERNEMERSNIEUWS Vacatures bij HISWA-RECRON Voor uitbreiding van de afdeling Ledenservice & Beleid is HISWA-RECRON per 1 september 2021 op zoek naar een Junior Jurist. Voor de afdeling Leisure & Recreatie wordt een Junior Manager Leisure & Recreatie gezocht. Lees de complete functieomschrijvingen op www.hiswarecron.nl/vacatures. Verdubbeling importtarieven Amerika van de baan In de handelsoorlog tussen de Europese Unie en de Verenigde Staten wordt sinds 2018 de import van pleziervaartuigen met 25% belast. Zonder tegenbericht zou per 21 maart 2021 de lijst met producten (waaronder RIB’s) worden uitgebreid en verhoogd. Deze datum werd opgeschoven naar 1 juni. Op de valreep besloot de EU in onderhandeling met de VS om de aangekondigde uitbreiding en verdubbeling van de huidige importtarieven niet door te laten gaan. Op dit moment is het huidige importtarief op boten uit de VS 25%, en dat dreigde na 1 juni 2021 naar 50% te gaan. Hiermee zouden deze producten feitelijk onverkoopbaar worden. Internationale watersportkoepel ICOMIA, waarbij HISWARECRON is aangesloten, is blij met het behaalde resultaat en blijft zich inzetten om álle heffingen van tafel te krijgen. Ingangsdatum Omgevingswet opgeschoven De beoogde inwerkingtredingsdatum van de Omgevingswet wordt met een half jaar verplaatst naar 1 juli 2022. Dit geeft het Rijk, gemeenten, provincies, waterschappen en uitvoeringsorganisaties meer ruimte 14 om de implementatie van de wet op een zorgvuldige en verantwoorde wijze af te ronden. Minister Ollongren van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties meldde dit in een brief aan beide Kamers. HISWA MAGAZINE 3

COLUMN Barst in booming bootverkoop? De coronapandemie heeft veel schade toegebracht. Ook bij watersportbedrijven. Denk daarbij aan jachtverhuurders, zeilscholen en watersportwinkels die gesloten zijn geweest. Bedrijven die zeil- of motorjachten bouwen en leveren hebben ook tikken gehad. Het ontbreken van beurzen hielp ook niet. Anderzijds is er een enorme stijging van de verkoop van nieuwe en gebruikte pleziervaartuigen. Met name toegankelijke boten zoals sloepen en kleine kajuitjachten. Bedrijven zijn praktisch uitverkocht en jachtmakelaars smeken om nieuw aanbod om aan de vraag te voldoen. Dat geldt over de hele wereld. Als voorzitter van de ICOMIA Grow Boating Committee hoor ik dat in alle 39 aangesloten landen boten als warme broodjes over de toonbank gaan. Zelfs de Poolse bevolking koopt massaal boten en er is daar een dringende behoefte aan jachthavens. Nederland kent opeens regio’s met wachtlijsten voor ligplaatsen. Maar het succes heeft ook een keerzijde. De klant wil nu iets kopen en niet pas volgend jaar. Als boten of onderdelen niet meer te koop zijn, zoekt de consument alternatieven. En dat kan zomaar iets zijn wat niks met watersport te maken heeft. Zaak is om snel weer te leveren maar dat heb je niet altijd in de hand. Veel spullen liggen nog aan de ketting in het Suezkanaal, de concurrentie tussen inkopers wereldwijd is moordend en de chips zijn op. We moeten maar eens goed nadenken over de wereldwijde productieketens zoals die nu georganiseerd zijn. Minder afhankelijkheid van ‘het verre oosten’ is nu wel duidelijk aangetoond. Daarom is het des te belangrijker om nu te investeren in binnenlandse én buitenlandse marketing voor de langere termijn. Immers: uit het oog, uit het hart. Onze nationale watersportcampagne Welkom op het water (www.hiswa.nl/welkomophetwater) is daar een voorbeeld van. Maar laat ji als ondernemer ook weten dat vrijheid, veiligheid en ontspanning in ‘the great outdoor’ het meest waardevol zijn voor welzijn en gezondheid. En dat er maar drie dingen belangrijk zijn: een boot, zonnebril en zonnebrand. Geert Dijks Directeur HISWA-RECRON HISWA MAGAZINE 3 15

Internationale handel anno 2021 Hollen én stilstaan Grondstoffen die, bijna zonder uitzondering, duurder zijn geworden, een schakel van toeleveranciers die door beperkte vervoerscapaciteit onzeker is geworden, boten die niet afgebouwd of geleverd kunnen worden. De internationale handel maakte het afgelopen jaar veel uitdaging en verandering door. Door de coronacrisis, en door de Brexit, zijn de lijnen in de im- en export verlegd en verlengd. De watersportsector probeert oplossingen te vinden. Waar invloed is, lukt het aardig die in te zetten. Tekst: Dominique van Dam ‘Een jachtp is een samenstelling van heel veel verschillende onderdelen en die komen van veel verschillende toeleveranciers uit de hele wereld’, geeft Jeroen van den Heuvel, manager Handel bij HISWA-RECRON aan. ‘De jachtbouwer stelt de boot samen. Vroeger was de aanvoer van materialen en onderdelen heel betrouwbaar, ook vanuit de andere kant van de wereld. Nu gaat dat mis.’ Soms rollen die onderdelen nog wel uit de fabriek ergens op de wereld. ‘Maar dan valt het nog niet mee om die spullen in een container naar Rotterdam te krijgen’, zo vat Van den Heuvel het – misschien wel belangrijkste – probleem in de internationale handel samen. ‘Die containers zijn moeilijk te vinden en daar kwam de opstopping in het Suezkanaal nog bovenop. 16 ’Het gevolg: enorm hoge prijzen en complete fabrieken - zelfs in Europa - die stil lagen. Het valt niet mee om spullen in een container naar Rotterdam te krijgen. Twan Bogert, eigenaar van ASA Boot Electro B.V. ervaart dit dagelijks: ‘Het is nogal divers in de markt. Veel leveranciers hebben het voor elkaar, andere hebben levertijden drie tot vier keer langer dan normaal.’ Toch ziet hij het wel positief in: ‘De markt is groeiend. En waar de een niet kan leveren, kan de ander dat weer wel. Zo is het ook beetje stuivertje wisselen. We zullen met deze situatie zeker nog wel een jaar zoet zijn. Gelukkig hebben we met de meeste leveranciers een goede relatie, dat werkt in ons voordeel.’ Enorme vraag Voorraadbeheer en vervoer zijn niet de enige uitdagingen voor de sector. De prijzen van grondstoffen die in de jachtbouw traditioneel veel gebruikt worden, zoals staal, aluminium en hout stijgen hard. Sommige plussen al met tientallen procenten ten opzichte van vorig jaar. Zo is staal met 30 tot 35 procent veel duurder en ook houtsoorten kosten een goede 15 tot 20 procent meer dan normaal. Dat zet de winstmarge van de bouwers onder druk. Daartegenover is de markt voor de minder complexe boten booming in heel Europa. ‘De watersport geeft een veilige bubbel, het water trekt. Maar de levertijd van een nieuwe boot is soms lang’, zegt Michaël Steenhoff, manager Jachtbouw en Jachtservice bij HISWA-RECRON. Ook gebruikte boten zijn niet aan te slepen, makelaars scannen de HISWA MAGAZINE 3

markt in binnen- en buitenland om klanten tevreden te stellen. Maar ook in het buitenland is de vraag groter en de te verkopen bootvoorraad minimaal. ‘De Brexit geeft hierbij enorme belemmeringen’, zegt Steenhoff. ‘Net als de handelsconflicten die de EU heeft met Amerika. Het importtarief op Amerikaanse boten steeg met 25%. De EU wil dit tarief nog eens gaan verdubbelen. ICOMIA, de internationale watersportkoepel waar HISWA-RECRON toe behoort, startte een actieve lobby om dit te voorkomen, maar het is afwachten of dit vruchten afwerpt.’ Die Brexit is niet alleen een belemmering voor de handel in materiële zaken. ‘Het Verenigd Koninkrijk hoort niet meer bij Schengen en de EU, maar er liggen wel zo’n 1.500 tot 2.000 boten van gepensioneerde Britten met een vaste ligplaats hier’, zegt Geert Dijks, directeur van HISWA-RECRON. ‘Deze mensen betalen zo’n 15.000 tot 20.000 euro aan liggeld en ze besteden vrijwel alles aan onderhoud uit. Goede inkomsten dus. We lobbyen hard om de schade voor de jachtservicebedrijven te beperken. Net als voor een verlengd visum zodat deze Britten langer hier kunnen verblijven, in plaats van de 90 toegestane dagen nu.’ Versnelling in online presentatie Een ander aspect van internationale handel, de export, heeft ook veranderingen doorgemaakt. Het exportbelang is voor de Nederlandse werven enorm groot en de coronatijd leverde hier versnelling op. ‘De exposure op de website www.yachtsholland.com is steeds belangrijker’, geeft Steenhoff aan. ‘Als HISWA-RECRON stimuleerden we werven om hun producten goed online te presenteren.’ En dat werkt: ‘We horen dat de werven online boten verkopen aan kopers die ze nog niet gezien hebben. Deze kopers, buitenlanders die niet naar Nederland kunnen komen voor een bezoekje, krijgen een rondleiding door het jacht met de mobiele telefoon en soms zijn 3D-animaties en drones beschikbaar. Dat was twee jaar geleden gewoon ondenkbaar.’ Ook nog niet-gebouwde boten worden zo verkocht. ‘Daarbij helpt natuurlijk de druk op de markt en het feit dat mensen meer spaargeld hebben.’ De belangrijkste verandering voor de internationale handel is dat het voorraadbeheer dichter bij huis komt. Veranderingen voor de toekomst Van alle veranderingen voor de internationale handel in de komende jaren is de belangrijkste dat het voorraadbeheer weer dichter bij huis komt. Van den Heuvel: ‘Waar de norm was zo min mogelijk voorraad te hebben, is dat nu volledig anders. Toeleveranciers, webwinkels, importeurs en dealers willen meer grip op het voorraadbeheer. Dat kan betekenen dat de voorraden weer in Nederland komen te liggen. En dat we ook méér voorraden aanleggen. Want zeker is wel: als je te voorzichtig bent momenteel, blijf je achter de feiten aanlopen.’ De prijzen voor grondstoffen in de jachtbouw stijgen hard HISWA MAGAZINE 3 17

Naast handel ook regelgeving belangrijk Veel Nederlandse bedrijven zijn zeer internationaal georiënteerd of afhankelijk van internationale ontwikkelingen. HISWARECRON is dan ook actief in alle veertien commissies van de internationale koepel ICOMIA. ‘Daar behandelen we een groot scala aan onderwerpen die zeer relevant zijn voor de Nederlandse jachtbouwer’, zegt Dijks, ook algemeen bestuurslid van ICOMIA en voorzittter van de Grow Boating Committee. ‘Niet alleen op het gebied van handel maar ook in de regelgeving. Veel van mijn medewerkers zijn actief in gespecialiseerde commissies van milieu tot regelgeving en van jachthavens tot statistiek. Het gaat over onderwaterverven, normen voor verfapplicatie, richtlijnen voor coatings, vuilwater en onderwatergeluid of zero emissievaargebieden. ‘Watersport is internationaal en over de wet- en regelgeving is veel te doen’, zegt Dijks. ‘Je moet zo goed op de hoogte zijn van alles wat internationaal en nationaal geldt en rekening houden met alles.’ Internationaal journalistenbezoek verplaatst Het jaarlijkse bezoek van internationale journalisten aan 25 Nederlandse werven vindt dit jaar plaats in november. Steenhoff: ‘We kunnen dan de bezoekers weer fysiek rondleiden over de werven. Dat is een belangrijk aspect van deze internationale bijeenkomst op Hollandse bodem.’ Meer informatie over dit journalistenbezoek op www.yachtsholland.com. 18 HISWA MAGAZINE 3

B&W INTERNATIONAL TOUGH CASE Afm. 610 x 430 x 265 mm Art.nr. S85 - 117.19/P Code 8087150 INCL. 85-DELIGE GEDORE GEREEDSCHAPSET > Speciaal samengesteld voor de watersport > Stof- en waterdicht conform IP67 > Slagvaste koffer van polypropyleen (pp) > Super stabiel > Stapelbaar > Bodemschaal variabel door aluminium vakverdelingssyteem UITRUSTING > Ergonomische 2-componenten handgreep > Automatisch luchtddrukcompensatieventiel > Documentenvak in het deksel > Uitneembare gereedschapsborden met tool pockets en lussen > Eigendomsmarkering > Ogen tbv afsluiting met hangslot Levering geschiedt via de vakhandel. Voor info: GEDORE Technag BV Flemingweg 7, 2408 AV Alphen aan den Rijn Tel. +31 (0) 172 42 73 50 - www.gedore.nl € 631,00 excl. btw

Next Generation Shipyards bouwde de Ecolution om naar een waterstofaangedreven jacht. Waterstof rap in opkomst Schone stille brandstof steeds meer toegepast Nederlandse jachtwerven en studenten bouwen boten met waterstof als brandstof. De Ecolution is omgebouwd om waterstof te gebruiken voor voortstuwing en huishoudenergie. Een team van studenten aan de TU Delft bouwde de Hydro Motion. Natural Yachts levert kant en klare motorjachten waarin een brandstofcel de elektriciteit voor de voortstuwing levert. Tekst: Hans Buitelaar Nederland is met de toepassing van waterstof in de voorhoede van technische innovatie. In wegtransport en de binnenvaart gaan de eerste proefprojecten van start. De aanleg van centrales die op grote schaal waterstof gaan 20 opwekken, moet nog beginnen. Toch gonst overal de voorspelling dat na LNG en biodiesel, waterstof de brandstof gaat worden die in de toekomst fossiele brandstoffen echt gaat vervangen en grote accupakketten overbodig maakt. Proef voor beroepsvaart Al op 11 plaatsen in Nederland kan waterstof worden getankt – gewoon in tankstations langs de weg. Overheid en brancheorganisaties in de binnenvaart praten over grootschalige invoering van waterstof als brandstof voor binnenvaartschepen. Directeur Albert Keizer van Next Generation Shipyards in Lauwersoog heeft de visie dat deze haven als eerste in Nederland helemaal zou kunnen gaan functioneren met H2 als HISWA MAGAZINE 3

brandstof. “Zeker voor kleinere boten zoals vissersschepen en coasters die hier in de haven komen maar ook voor grotere jachten is waterstof een ideale brandstof,” verzekert de werfbaas. Om dat aan te tonen, bouwde Keizer het duurzame zeiljacht de Ecolution om naar waterstofaandrijving. Dit jacht van wijlen astronaut Wubbo Ockels is ontwikkeld om al zeilend elektriciteit op te wekken. Een accupakket wordt opgeladen die alle apparaten aan boord van stroom voorziet en die voldoende vermogen levert voor de elektromotoren om havens in- en uit te varen. Als de stroomopwekking zou tegenvallen, zorgden dieselgeneratoren voor elektriciteit. Die generatoren zijn vervangen door waterstofbrandstofcellen. Twee bandstofcellen van elk 30 kiloWatt zijn ingericht om samen 45 kiloWatt te leveren. Door niet op vol vermogen te draaien, gaan brandstofcellen langer mee. De elektromotoren van Ecolution stuwen met 45 kW de boot tot kruissnelheid. Het piekvermogen is 75 kW. De voeding komt uit de accu’s. De brandstofcellen zijn zo geregeld dat ze automatisch elektriciteit leveren als stroom wordt gevraagd en vanzelf stoppen als de accu’s voldoende zijn opgeladen. Zeker voor kleinere boten zoals vissersschepen is waterstof een ideale brandstof. HISWA MAGAZINE 3 Studenten van de TU Delft ontwikkelden een foilende waterstofboot voor deelname aan de Energy Boat Challenge in Monaco. 21 “De installatie op de Ecolution is een proefproject voor de beroepsvaart”, meldt Keizer. “We beginnen met acceptance tests. Voor classificeringsbureaus als Lloyds doen we een uitgebreide risicoanalyse en maken een plan wat te doen als een incident voorkomt. Zo werken we aan een veiligheidscertificering. Hiermee willen we de weg vrij maken voor schepen in de beroepsvaart om brandstofcellen te gaan gebruiken. Vooral het meenemen van waterstof in tanks aan boord is iets waar de keuringsinstituten strenge eisen aan stellen.” Zo’n proefproject, als een van de eersten een nieuwe techniek toepassen, is altijd duur: Next Generation Shipyards voerde de hele ombouw uit voor 750.000 euro. Het samenstellen van de aandrijfinstallatie heeft de overtuiging van Keizer alleen maar gesterkt: “We weten dat het werkt. Hoe efficiënt het is, gaan we nu meten. Met de waterstof die we nu aan boord hebben, zouden we zeker 24 uur elektrische voortstuwing moeten hebben.” Hoeveel waterstof de installatie nodig heeft, wat de prijs daarvan wordt na grootschalige invoering en hoe duurzaam waterstof wordt geproduceerd, dat bepaalt samen het succes van de nieuwe brandstof. Kilometers per kilogram Veel rendement uit een beperkte hoeveelheid waterstof halen is de uitdaging van Team Solar Boat van de TU Delft. “De energiedichtheid van waterstof is vrij laag”, legt Gerard Wiegersma uit. Als student Maritieme Techniek is hij in de welluidende functie van Structural & Hydrogen Development Engineer actief in het project Hydro Motion. “Daarom hebben we tanks op hoge druk. Wij gebruiken 350 bar, in auto’s waar de ruimte beperkt is, wordt zelfs 700 bar toegepast. Het rendement vanaf opwekken van waterstof uit water en elektriciteit, tot aan het elektrisch vermogen aan de schroef van onze boot is 50 procent. We hebben een brandstofcel die maximaal 30 kW

levert plus een set accu’s. De borstelloze elektromotor levert 50 kW piekvermogen. Vanwege het beperkte rendement van waterstof kozen we voor een draagvleugelboot. Eenmaal uit het water, is de weerstand zoveel lager dat we met veel minder vermogen op snelheid kunnen blijven. Voordat we opstijgen, levert de accu extra vermogen tot 45 kW. Als we eenmaal foilen, kan de brandstofcel het alleen af door op een derde van zijn vermogen 10 kW te leveren.” Met zeven kilogram waterstof denkt het team de Hydro Motion zes uur lang te kunnen varen. Daarmee wil het team hoge ogen gooien tijdens de Energy Boat Challenge. Het team neemt daar aan deel met hun boot in de open sea class, in september bij Monaco op zee. Als we eenmaal foilen, kan de brandstofcel het alleen af door op een derde van zijn vermogen 10 kW te leveren. Werking brandstofcel Simpel uitgelegd wordt waterstof gemaakt door via een minpool en een pluspool elektriciteit aan water toe te voegen. Het gas dat daarbij vrijkomt is waterstof en dat kan worden opgevangen. Een brandstofcel bestaat uit een serie membranen, waartussen vanaf de ene kant de waterstof wordt aangevoerd en vanaf de andere kant zuurstof. Die reageren op elkaar en voegen samen tot water: H2 en O worden weer H2O. Daarbij komt elektriciteit vrij. Wanneer in zo’n membraanbrandstofcel meer lucht wordt gepompt, neemt de snelheid van 22 elektriciteitsproductie toe – het vermogen van de brandstofcel. Daarbij treedt wel slijtage op – reden om brandstofcellen niet langdurig op topvermogen te belasten. Of waterstof een milieuvriendelijke brandstof is, hangt af van de manier waarop deze wordt opgewekt. Als een kolengestookte centrale de elektricteit levert die van water waterstof maakt, is dat niet het geval. Gebeurt dit met de overcapaciteit van wind- en zonne-energie op een zonnige winderige dag, dan is waterstof een goede manier om de opgewekte elektriciteit op te slaan. HISWA MAGAZINE 3 Beveiliging Het universiteitsteam dacht ook na over veiligheid. Waterstof bestaat uit heel lichte moleculen, het is het lichtste scheikundig elelement. Ventileren naar boven levert dus al veel veiligheid op. Omdat H (element waterstof, het uiteindelijke gas is H2) ook een heel klein molecuul is, zijn kleine lekkages vrijwel niet te voorkomen. In de ruimte waar waterstof naar de brandstofcel wordt geleid, wordt met een ventilator overdruk gecreeerd. Zo wordt eventueel gelekt gas naar buiten geblazen. Het gas is zoveel lichter dan lucht dat het binnen één seconde al 25 meter is opgestegen als het ontsnapt. Al te koop Kant en klaar varen met een brandstofcel die de elektriciteit opwekt voor elektromotoren kan al bij Natural Yachts. De dealer van de Poolse Northman motor- en Maxus zeiljachten rust de boten uit met elektrische voortstuwing die wordt gevoed door een brandstofcel. Accu’s aan boord bieden al een actieradius van 140 kilometer die nog wordt vergroot Bij Natural Yachts zijn kant en klare motorjachten met een brandstofcel als krachtbron al leverbaar.

door de brandstofcel. Die gebruikt op de meeste Northman-jachten methanol als brandstof. De keus voor methanol als energiedrager is vooral bepaald door de beschikbaarheid van groene methanol, de eenvoud van transport en de opslag aan boord. Methanol brandstofcellen zijn beschikbaar voor inbouw. Dat kan technisch ook een waterstofbrandstofcel zijn maar er is nog geen certificering Waterstof in opkomst wereldwijd • In Oman wordt een enorme waterstofproductiefaciliteit voorbereid die met zonnepanelen en windmolens elektriciteit opwekt en daarvan waterstof maakt. • Motorenfabrikanten Daimler Benz en Volvo zijn onder de naam Cellcentric begonnen met de ontwikkeling van brandstofcellen als aandrijving voor vrachtwagens. • Kawasaki, Yanmar en Japan Enginge Company ontwikkelen samen grote motoren op waterstof voor de scheepvaart. • Superjachtbouwer Lürssen bouwt een groot motorjacht op waterstof. • Fountaine Pajot presenteert een zeilende kajuitcatamaran die de elektriciteit voor huishoudfuncties en voorststuwing opwekt met branstofcellen. • Concordia Damen bouwt een 67 meter lang opleidingsschip voor het STC dat vaart op waterstof: de Ab Initio • TECO Marine uit Noorwegen levert kant en klare brandstofcellen voor maritieme toepassingen van 400 kW tot 1,2 MegaWatt. voor waterstoftanks met de benodigde hoge druk aan boord van jachten. Die is in ontwikkeling via bijvoorbeeld Ecolution. HISWA MAGAZINE 3 23

De gevolgen van Brexit Scheiden doet lijden De uittreding van het Verenigd Koninkrijk (hierna VK) uit de Europese Unie heeft nogal wat water door de Noordzee doen stromen. Per 1 januari 2021 is de scheiding definitief. Na veel Londens gesteggel en Brusselse beraadslagingen is op het laatste moment een deal gesloten met de EU. Een raamwerkovereenkomst waarbinnen afspraken verder nog worden gemaakt. Ook de jachtbouw- en watersportindustrie heeft met de gevolgen hiervan te maken. Tekst: Michaël Steenhoff Nu het VK een zogenaamd ‘derde land’ is geworden, geldt de btw-regelgeving binnen de EU niet meer voor het VK. Dat betekent dat als goederen zoals boten vanuit Nederland worden gekocht of verkocht in het VK, er sprake is van im- of export met alle papieren rompslomp die daarbij hoort. Als bijvoorbeeld een (gebruikt) jacht vanuit het VK naar de EU gaat, is er sprake van een met btw belaste invoer. Alleen als er een bijzondere regeling zoals de ‘regeling terugkerende goederen’ van toepassing is, is btw-heffing niet aan de orde. Natuurlijk zijn er op bovenstaande situatie allerlei varianten van toepassing in de praktijk. Zo zijn er jachten met een VK btw-betaald status van vóór 1 januari 2021 die op 31 december 2020 in de EU lagen. Is er dan sprake van een btw-status die door bijvoorbeeld de Nederlandse douane geaccepteerd wordt? HISWA-RECRON werkte hiervoor een aantal scenario’s uit en stemde die af met het Ministerie van Financiën, de Belastingdienst/Douane en binnen de EU. Door intensieve internationale lobby heeft HISWA-RECRON een aantal zaken beter voor de leden kunnen regelen én meer duidelijkheid kunnen verkrijgen rondom de Brexit en de gevolgen hiervan voor de BTW. Met daarbij de kanttekening dat het Brexit-beleid nog steeds volop in ontwikkeling is en dat er nog aanpassingen kunnen volgen. Om de puzzel compleet te maken hanteert het VK een eigen btw-regelgeving. Deze komt weliswaar in grote lijnen overeen met de uitgangspunten binnen de EU, maar wijkt ook op sommige onderdelen af. Als een (gebruikt) jacht vanuit het VK naar de EU gaat,is er sprakevan een met btw belaste invoer. 24 Richtlijn Pleziervaartuigen Een ander ingewikkeld onderwerp is de toepassing van de Richtlijn Pleziervaartuigen. De EU en het VK bevestigden dat elk gebruikt jacht dat wordt verhandeld tussen het VK en de EU, moet voldoen aan óf de Richtlijn Pleziervaartuigen (RCD) óf de Britse variant daarop, de Recreational Craft Regulations (RCR). Dit betekent dat een jacht, afkomstig uit de EU en bestemd voor het VK na 1 januari 2022 verplicht is te voldoen aan de eisen van de Britse RCR om een zogenaamde UKCA-markering te verkrijgen (naar analogie van de CE-markering). Om een UKCA-markering te verkrijgen moet er een Post Construction Assessment uitgevoerd worden door een Notified Body. Dezelfde regels gelden voor jachten die vanuit het VK naar de EU worden verkocht. Gebruikte CE-gemarkeerde jachten, die op 31 december 2020 in het VK waren, moeten als ze geëxporteerd worden naar de EU, opnieuw worden gecertificeerd. In dat geval zal de boot een Post Construction Assessment moeten ondergaan conform de RCD. HISWA-RECRON is tegen dit standpunt en heeft dit aangekaart bij het Ministerie van Infrastructuur en Milieu. Ook in internationaal verband heeft HISWARECRON actie ondernomen om dit standpunt te bestrijden. Brexit doet niet af aan het feit dat een boot die voor de Brexit voldeed aan de CE-eisen, na Brexit HISWA MAGAZINE 3

ook nog steeds daar aan voldoet (tenzij intussen geheel verbouwd). Makelaars, importeurs, handelaren en particuliere eigenaren kunnen hierdoor zwaar geraakt worden omdat de boten die het betreft, moeten zijn gecertificeerd conform de vereisten. Dit brengt een kostenverhoging met zich mee van naar schatting tussen de 500 en 5000 euro, afhankelijk van het type jacht. Voor bedrijven die nieuwe jachten naar het VK exporteren is het raadzaam een agent aan te stellen die alle formaliteiten voor zijn rekening neemt. Deze agent is dan ook formeel verantwoordelijk voor het op de markt brengen van het betreffende jacht in het VK. Sommige Britten halen hun boten al terug. Britse boten exit Vanaf 1 januari 2021 is voor Britse burgers het een en ander gewijzigd als ze naar Europa willen reizen. Vóór de Brexit konden Britse burgers vrij in de EU reizen, er gaan wonen, op vakantie gaan en er werken. Nu is het zo dat houders van een Brits paspoort visumvrij naar Europa mogen reizen, maar voortaan maximaal 90 dagen mogen doorbrengen in de Schengenzone in een periode van 180 dagen. Andersom geldt dat het VK wel toestaat dat EU-burgers 180 dagen aaneengesloten mogen verblijven. Er is dus geen sprake van wederkerigheid tussen de EU en het VK op dit punt. Veel Britten hebben in Nederland een jacht met een vaste ligplaats, naar schatting gaat het om 1.500 tot 2.000 jachten. Deze eigenaren zijn vaak ‘big spenders’. Per jacht besteden ze rond de 6.000 euro aan liggeld, stalling en onderhoud en nog eens 6.000 tot 8.000 euro aan bestedingen onderweg. Goed voor onze watersportbedrijven, de horeca en winkels in ons land. Maar met 90 dagen kunnen deze mensen niet uit de voeten. Inmiddels schreven vele tientallen Britse booteigenaren zowel HISWA-RECRON als ministeries aan met de vraag of deze Brexit-beperking kan worden heroverwogen. Ondertussen halen sommige Britten hun boten al terug en daar hebben leden van HISWA-RECRON last van. Daarom diende HISWA-RECRON een verzoek in bij de Taskforce Brexit – die is ingesteld door de Tweede Kamer – over het verstrekken van een verruimd visum voor 180 dagen. Aansluitend is overleg gevoerd met het Ministerie van Buitenlandse Zaken en Economische Zaken. De uitkomst is teleurstellend. Het antwoord is niet meer dan een verwijzing naar de website met de bestaande regels. HISWA-RECRON werkt momenteel samen met een advocaat die namens de Britse booteigenaren optreedt om maximaal in te zetten op herziening van de regels. De kans op succes is beperkt en zal zeker nog enige tijd vergen. Met het huidige politieke klimaat in eigen land en de koele wederzijdse relatie tussen de EU en het VK krijgt dit onderwerp in Den Haag geen aandacht. Ondertussen is de kans helaas groot dat steeds meer Engelsen hun boot terughalen of overbrengen naar EU-landen die wel een verlengd visum verstrekken. Meer informatie In de Kennisbank op de website van HISWA-RECRON is voor leden veel informatie beschikbaar over de Brexit: www.hiswarecron.nl/brexit Alle regelgeving en procedures met betrekking tot een Schengen-visum vind je op www.schengenvisum.info Zien we straks nog Britse booteigenaren in Enkhuizen? HISWA MAGAZINE 3 25

Het Portret Fimme Folmer In de rubriek Het Portret zetten we een persoon in de spotlights die op dat moment in de actualiteit is of verband houdt met het thema. In dit nummer met innovatie en handel is dat Fimme Folmer, directeur-eigenaar bij Aquanaut in Sneek. Tekst: Liane Jansen Je hebt nog niet zo lang de leiding Aquanaut. Waar ben je als directeur het meest trots op? “Ik werk al jaren bij Aquanaut. Het bedrijf werd 60 jaar geleden opgericht door de familie Bakker. Sinds 2019 sta ik aan het roer als directeur. In die functie ben ik het meest trots op het feit dat, ondanks de moeilijke tijd die achter ons ligt, ik als jachtbouwer onze gehele groep medewerkers aan het werk heb kunnen houden. Er zit nu weer groei in het bedrijf.” 26 Aquanaut is één van de eerste leden van HISWA-RECRON (voorheen HISWA). Welke waarde hecht je aan dit lidmaatschap? “HISWA is een erg sterke en bekende naam in de watersport. Door dat te gebruiken straal je een bepaald vertrouwen uit naar je klanten. Daarom doen we voor de verhuur mee aan het project HISWA Vakantievaren, voor de export participeren we in de HISWA Orange Yachting Group, én we zijn HISWA Gecertificeerd Jachtservicebedrijf. Hoewel de naam Aquanaut ook niet geheel onbekend is natuurlijk. Wij draaien immers al 60 jaar mee in de watersport.” Wij passen soms de boot aan naar de maten van de ligplaats van de klant. Hoe verklaar je het succes van de Aquanaut-motorjachten die jullie al jaren in allerlei lengtes en modellen bouwen? “Bijna alle Aquanauten die door de jaren heen gebouwd zijn, varen nog steeds. Ze houden een hoge restwaarde. Tegenwoordig worden alle Aquanauten bijna geheel custom built gebouwd. Wij passen soms de boot zelfs aan naar de maten van de ligplaats van de klant.” HISWA MAGAZINE 3

De Drifter 350AC Op het terrein zijn meerdere bedrijven gevestigd. Hoe ziet jullie samenwerking eruit? “Op dit moment werken wij met vier eigenaren samen op een terrein. Waarvan ik met Aquanaut met jachtbouw, jachtverhuur en onderhoud het grootste deel bestrijk. Verder zit bij ons in hetzelfde pand Matez die voor ons en andere werven de casco’s bouwt. Dan hebben we nog 4 Beaufort Jachtmakelaardij die gebruikte boten en soms onze inruilboten verkoopt. Verder staan op het terrein schiphuizen van een groep eigenaren en een schiphuis waarvan de plekken verhuurd worden. Aan de andere kant van de werf ligt nog een passantenhaven met camperplekken waarbij in de toekomst ook nog een paar appartementen bij komen. Van deze samenwerking, onder andere op het gebied van marketing en reclame, profiteren we allemaal optimaal. Wij hebben hier tenslotte alles onder één dak.” Levertijden van onderdelen en daardoor van nieuwbouwboten staan onder de druk. Biografie Fimme Folmer volgde MTS Werktuigbouw en MTS Motorvoertuigen. Na zijn dienstplicht werkte hij 12 jaar bij Bus Handelmij, een technische groothandel. Daarna begon Fimme bij Aquanaut, eerst als inkoper, daarna als bedrijfsleider. Sinds 2019 is hij er directeur-eigenaar. Internationaal zakendoen; hoe ziet dat er bij jullie uit in de coronacrisis? “Op dit moment is het nog heel lastig om zaken te doen met klanten uit het buitenland. Zo hebben we bijvoorbeeld meerdere nieuwbouworders uit Zwitserland waarvan de klanten niet langs kunnen komen om het bouwproces te volgen. De communicatie moet allemaal via email en beeldbellen verlopen. Daarnaast ervaren we door de coronacrisis soms wel leverproblemen. Met name de levertijden van onderdelen en daardoor van nieuwbouwboten staan onder de druk. Bij de verhuur hebben we annuleringen van buitenlandse gasten die helaas niet naar Nederland kunnen of willen reizen. Deze plekken worden gelukkig deels ingevuld door nieuwe Nederlandse gasten. Vorig jaar was dit ook al zo. Van die groep huurt een flink aantal watersporters weer opnieuw een boot. Dat is mooi!” HISWA MAGAZINE 3 27

Vraag & Antwoord De jachtbouwsector ondervindt steeds vaker de negatieve gevolgen van de coronacrisis. Levertijden van bouwmaterialen zijn langer en personeel is minder inzetbaar. Soms moeten werknemers thuis in quarantaine of mogen er minder werknemers in de werkplaats zijn vanwege vanwege de anderhalvemetermaatregel. Waar kan ik me als jachtbouwer juridisch gezien op beroepen indien ik word geconfronteerd met de negatieve gevolgen van coronamaatregelen? Antwoord van Van Emstede & Slager Advocaten, Kennispartner van HISWA-RECRON Onvoorziene omstandigheden Allereerst valt te denken aan onvoorziene omstandigheden (artikel 6:258 BW), te weten omstandigheden die partijen niet hebben (kunnen) voorzien bij het sluiten van een overeenkomst. Op grond van artikel 6:258 lid 1 BW geldt: “De rechter kan op verlangen van een der partijen de gevolgen van een overeenkomst wijzigen of deze geheel of gedeeltelijk ontbinden op grond van onvoorziene omstandigheden die van dien aard zijn dat de wederpartij naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid ongewijzigde instandhouding van de overeenkomst niet mag verwachten.” Van een geslaagd beroep op onvoorziene omstandigheden op grond van de wet is eerder sprake indien de overeenkomst van aanneming van werk is gesloten voordat de coronamaatregelen werden ingevoerd. Indien de overeenkomst tijdens de coronacrisis is aangegaan, dan kan geen beroep worden gedaan op onvoorziene omstandigheden op grond van de wet. De coronacrisis is immers inmiddels een feit en dus geen onvoorziene omstandigheid meer. Als in de overeenkomst of bijbehorende algemene voorwaarden echter is voorzien in de gevolgen van een pandemie, dan wel de overeenkomst of algemene voorwaarden daarvoor een aanknopingspunt bieden, dan kan mogelijk weer wel 28 een succesvol beroep op onvoorziene omstandigheden worden gedaan. Ook als de overeenkomst is gesloten voordat de gevolgen van corona zich voordeden, maar dan dus niet op grond van de wet maar op grond van het contract. Overmacht Ten tweede is een beroep op overmacht denkbaar. Artikel 6:75 BW bepaalt : “Een tekortkoming kan de schuldenaar niet worden toegerekend, indien zij niet is te wijten aan zijn schuld, noch krachtens wet, rechtshandeling of in het verkeer geldende opvattingen voor zijn rekening komt.” Daarbij is vooral van belang of de verhindering zo ernstig is dat nakoming ‘onmogelijk’ wordt geacht. Dat is een hoge eis waaraan moet zijn voldaan, maar een succesvol beroep op overmacht op grond van de wet valt zeker niet uit te sluiten. Veel overeenkomsten en algemene voorwaarden bevatten verder een regeling over overmacht. Als die contractuele of algemene bepalingen de omstandigheden waaronder een beroep op overmacht kan worden gedaan, specifiek hebben uitgebreid of juist beperkt of de gevolgen van een situatie van overmacht contractueel goed zijn geregeld, dan kan sneller een geslaagd beroep op overmacht worden gedaan. De precieze HISWA MAGAZINE 3 Vraag van een HISWA-RECRON-lid

inhoud van het contract of de algemene voorwaarden zal van geval tot geval verschillen. Kostenverhogende omstandigheden Ten derde zou artikel 7:753 lid 1 BW kunnen gelden. Dat gaat over kostenverhogende omstandigheden en bepaalt dat: “Indien na het sluiten van de overeenkomst kostenverhogende omstandigheden ontstaan of aan het licht komen zonder dat zulks aan de aannemer kan worden toegerekend, zal de rechter op vordering van de aannemer de overeengekomen prijs geheel of gedeeltelijk aan de kostenverhoging kunnen aanpassen, mits de aannemer bij het bepalen van de prijs geen rekening heeft behoeven te houden met de kans op zulke omstandigheden.” Daar is volgens lid 3 echter wel voor vereist dat “de aannemer de opdrachtgever zo spoedig mogelijk voor de noodzaak van een prijsverhoging heeft gewaarschuwd, opdat deze tijdig hetzij gebruik kan maken van het recht de overeenkomst op te zeggen dan wel een voorstel kan doen tot beperking of vereenvoudiging van het werk.” Bij overeenkomsten van aanneming van werk die tijdens de huidige coronamaatregelen worden gesloten, kan de aannemer echter niet snel een beroep op kostenverhogende omstandigheden op grond van de wet doen. Immers omdat de omstandigheid bestaande uit de gevolgen van corona zich toen al voordeden. Contractuele bepalingen kunnen dat ook in deze situatie anders maken. Voor lopende overeenkomsten die zijn aangegaan voordat de coronamaatregelen werden afgekondigd, lijkt een beroep op artikel 7:753 BW goed haalbaar, mits de bouwer tijdig aan zijn waarschuwingsplicht heeft voldaan. De beste tip is: het is heel belangrijk om een goed en helder contract af te sluiten. Deze rubriek werd dit keer verzorgd door Edwin Slager, advocaat bij Van Emstede & Slager Advocaten, Kennispartner van HISWA-RECRON. Adverteren in HISWA Magazine Het vakblad voor de watersportbranche Jaargang 28, nummer 3, juni 2021 Dit is een uitgave van Ook dit jaar zijn er weer volop mogelijkheden om te adverteren in dit blad. Het volgende nummer van HISWA Magazine staat in het teken van export, innovatie en handel. Het blad kent een oplage van 6.000 exemplaren en wordt gratis verspreid onder HISWA Erkende Bedrijven en alle overige watersportbedrijven in Nederland. Denk aan jachthavens, jachtbouwers, charterbedrijven, reparatie- en onderhoudsbedrijven, watersportwinkels, importeurs, bootverhuurders en zeilscholen. Verder ontvangen belangrijke stakeholders bij het Rijk, provincies en gemeenten het blad. HISWA MAGAZINE 3 Er zijn verschillende mogelijkheden om te participeren in HISWA Magazine. Adverteren met een gewone advertentie, het plaatsen van een advertorial of het meesturen van een brochure of flyer (een insert). Met één advertentie, advertorial of insert in HISWA Magazine worden ruim 18.000 professionals in de watersport bereikt. Daarnaast is het blad online te lezen. magazine MA G A Z I N Thema: handel en innovatie Internationaal zakendoen anno 2021 De gevolgen van de Brexit Waterstof rap in opkomst Neem voor meer informatie over tarieven en mogelijkheden contact op met Frank van Gils: f.gils@roskammedia.nl of 06 53 88 82 66. www.hiswarecron.nl/magazines 29

Tech Talk Hoe duurzaam is de watersport? In een serie van drie artikelen onderzoeken we welke rol duurzaamheid speelt in de watersport en de jachtbouw, aan de hand van de verschillende productiestadia. In dit tweede deel gaan we in op de gebruiksfase en de ‘end of use’ fase van een boot. Tekst: Michaël Steenhoff Bedrijven in watersport en recreatie bieden producten aan die worden gebruikt in een setting waarbij we van een veilige en schone omgeving afhankelijk zijn. Het milieu moet zo min mogelijk belast worden. Het is belangrijk om zowel in het maakproces als tijdens het gebruik en in de afdankfase de milieubelasting te minimaliseren. Consumenten zijn steeds bewuster van de milieu-impact van hun handelen. Ze verwachten daarom van bedrijven dat ze producten leveren die op een duurzame wijze tot stand zijn gekomen en worden verwerkt als de levensduur ten einde is. De watersport- en recreatiesector is daarmee sterk afhankelijk van een schoon milieu: zonder schoon milieu geen watersport en recreatie. De gebruiksfase Uit onderzoek bleek dat tot 20% van de milieu-impact van een jacht is gerelateerd aan de bouw van het jacht. Verder onderzoek hiernaar is noodzakelijk om deze cijfers nog beter te kunnen onderbouwen. In de gebruiksfase is dus nog veel winst te behalen. Te denken valt aan emissies naar lucht en water: • Gebruik van fossiele brandstoffen zoals diesel en benzine • Bilgewater • Geluidsemissie • Gebruik van verven met biociden (antifouling) in relatie tot omgevingsvreemde organismen 30 Toepassing van een Dynarig op een commercieel schip. • Afval • Grijs en zwart water • Belasting van natuur of beschermde gebieden De meeste winst is te behalen door beperking of vermindering van de emissies. Met de kanttekening dat naar schatting 1% van de totale ‘marine pollution’ veroorzaakt wordt door de recreatievaart (1). Toepassing van bijvoorbeeld elektrische aandrijving op jachten als vervanging van de verbrandingsmotor kan een belangrijke bijdrage leveren. Zeker als dit wordt gecombineerd met energieopwekking door zonnecellen of regeneratie door de schroefwerking. Natuurlijk is het zo dat zeilen simpelweg het meest duurzaam is, want dan wordt de energie van de wind ingezet voor de voortstuwing. Vandaar ook dat in de commerciële scheepsbouw geëxperimenteerd wordt met verschillende manieren om windenergie toe te passen, zoals met Flettner-rotors, Dynarigs, Sky Sails of verstelbare profielen. Een van de uitdagingen voor het meer toepassen van elektromotoren is een goede laadinfrastructuur. Daarnaast is, net zoals bij auto’s, de beperking van de actieradius in een aantal gevallen een probleem. Interessant is te onderzoeken welke mogelijkheden en knelpunten er zijn voor toepassing van waterstof/brandstofcellen en andere alternatieve brandstoffen zoals HVO en GTL. HISWA MAGAZINE 3

Een van de uitdagingen voor het meer toepassen van elektromotoren is een goede laadinfrastructuur. De afdankfase De afdankfase wordt ook wel de fase van ‘end of life/use’ genoemd. Wat doe je met een boot die niet meer gebruikt wordt? Hoe kan deze worden gesloopt en/of hergebruikt en welke materialen zijn opnieuw te gebruiken? Veel boten zijn goed uit elkaar te halen. De motor, mast, kiel en alle andere metalen kunnen van boord worden gehaald, evenals alle houten onderdelen. Een romp, dek en opbouw die van polyester zijn gemaakt, vormen een uitdaging want hoe kun je die het beste verwerken? Het lastige van polyester is dat het een samengesteld materiaal is bestaande uit hars en vezel, en soms nog een kernmateriaal. Dat is lastig ‘uit elkaar te halen’ om zo weer als glas en hars te kunnen hergebruiken. Er zijn verschillende opties die al worden gehanteerd voor de verwerking van polyester: a. Vermalen en verbranden of storten (landfill) b. Vermalen en het restproduct gebruiken als onderlaag in de wegenbouw of als vulmateriaal in de cementindustrie c. Vermalen en er andere producten van maken zoals plaatmateriaal voor toepassing in bijvoorbeeld beschoeiing of meubilair (remanufacturing) d. Vermalen en verdelen in deelfracties voor grove en fijne vezelfractie en stoffracties, elk met een specifiek recyclingdoel: - grove vezelfractie: o.a. als HISWA MAGAZINE 3 Vezelfractie na vermalen polyester (Foto: AM-P Groep). Verwerking van polyester afval Er wordt veel onderzoek gedaan naar een duurzame wijze om polyester ‘uit elkaar te halen’ en de restmaterialen weer in te kunnen zetten in een productieproces, het liefst als nieuw basismateriaal (virgin material). Een van de mogelijkheden waarnaar gekeken wordt is pyrolyse. vezelversterking in nieuwe thermoplasten - fijne vezelfractie: o.a. als vezelversterking nieuwe thermoharders - grove stoffractie: door middel van chemische recycling (zie e) - fijne vezelfractie: door middel van chemische recycling (zie e) e. Recycling in de vorm van ‘chemische recycling’ (pyrolyse) zodat er weer een bruikbare grondstof (monomeer) ontstaat waarmee nieuwe basismaterialen, zoals composiethars, kunnen worden gemaakt. Optie a is de minst duurzame oplossing, het enige wat je terugkrijgt is calorische waarde en emissie van stoffen naar de lucht. Opties b en c zijn op basis van down-cycling (minder hoogwaardig dan origineel). Opties d en e zijn het meest duurzaam, namelijk hoogwaardige recycling waarbij het gerecyclede materiaal een functionele functie heeft naast vulstof. Volgens Wikipedia: ‘Pyrolyse, letterlijk ontleding met vuur, ook kraken of droge destillatie genoemd, is een endotherm proces waarbij koolstofhoudend materiaal wordt ontleed door het te verhitten tot hoge temperaturen zonder dat er zuurstof bij kan komen.’ Door pyrolyse kan polyester(hars) worden gescheiden in pyrolyse-olie (nafta), gas en een restmateriaal. Door middel van dit proces komt het materiaal terug als monomeer. Daarvan kunnen weer (secundaire) virgin plastics gemaakt worden. Uit experimenten is gebleken dat bij het pyrolyseren van kunststoffen er van elke ton kunststof er circa 800 liter pyrolyse-olie kan worden gemaakt. Daarbij wordt de vrijgekomen gasfractie ingezet voor het stoken van het proces zelf, dat daarmee nagenoeg energieneutraal werkt. Dit lijkt dus een veelbelovende techniek te zijn die voor vele soorten kunststof een mogelijkheid biedt om het materiaal op een duurzame, grotendeels circulaire wijze te verwerken. Pyrolyse lijkt een veelbelovende techniek om kunststoffen op een duurzame wijze te verwerken. De vezelfractie in het composiet heeft geen meerwaarde in het pyrolyseproces. Maar is wel van waarde als vezelversterking voor thermoharders en thermoplasten. Daarom is een methode ontwikkeld en beproefd om de vezel op voorhand uit het materiaal te verwijderen en in bruikbare vezelfracties te scheiden. Hierdoor blijft bijna alleen de hars over voor het pyrolyseproces (2). Wat betreft de toegevoegde materi31

alen buiten het polyester, zoals hout en schuim, die dienen in de voorbewerking er grof uit te worden gesorteerd om de afvalstroom geschikt te maken voor invoer in de recyclingfabriek. Dat kan door demontage, handpicking, knijpen of shredderen. De claim is dat de achtergebleven fracties dan zo beperkt zijn dat dit voor het proces van pyrolyse niets uitmaakt. Een belangrijke stimulans voor de ontwikkeling van circulaire verwerkingstechnieken voor composiet materiaal is dat windmolenwieken een levensduur hebben van gemiddeld zeven tot tien jaar. Die wieken zijn ook gemaakt van composiet (polyester/carbon) en moeten op een verantwoorde wijze worden verwerkt. Daarmee wordt het aanbod en dus ook de ‘business case’ voor partijen veel interessanter. Emulsified thermoplastic engineering Dit is een techniek waarbij verweekt polystyreen wordt gemengd met gemalen polyester/glasvezel. Van dit materiaal wordt vervolgens een thermoplastic gemaakt, een technopolymeer. Dit materiaal is geschikt voor recycling en de claim is dat de eigenschappen van dit materiaal vergelijkbaar zijn met ‘virgin’ glasfiber. In het proces is geen toevoeging nodig van nieuwe grondstof. Of deze techniek al daadwerkelijk wordt toegepast moet verder onderzocht worden. Refit Een goede manier om een afgedankt vaartuig te recyclen is het opnieuw in gebruik te nemen. Door het refitten van een jacht kan dit weer jaren mee en wordt sloop uitgesteld. Wel zullen er nieuwe materialen moeten worden toegevoegd om het geheel weer op een verantwoorde wijze aan de gevraagde producteigenschappen te laten voldoen. Er is geen onderzoek bekend naar het milieu-effect hiervan. Dat heeft waarschijnlijk te maken met de complexiteit en het belang van een dergelijk onderzoek. Vernietiging Verreweg de meeste FRP-boten die nu voor sloop worden aangeboden worden ‘gescrapped’ en verbrand of gestort. In het derde en laatste deel van deze serie artikelen over duurzaamheid wordt stilgestaan bij de mogelijk32 heid een model te ontwikkelen om de verwerking van ‘end of use’ boten op een levensvatbare manier te organiseren. Het derde deel verschijnt in het volgende HISWA Magazine. Wil je reageren op dit artikel? Stuur dan een mail naar m.steenhoff@hiswarecron.nl. Bronnen: 1) A life cycle approach for clear blue boating, 2009 2) Interview Arjen Varekamp, NOWIT 3) End of Life boten in Nederland, Waterrecreatie Advies, 2015 4) ICOMIA-publicatie, 2020 Polyester pyrolyse testopstelling (Foto: AM-P Groep). De cijfers Hoeveel boten komen er jaarlijks aan het einde van hun levensloop en in de ‘afdankfase’ terecht? In Nederland is op basis van een onderzoek uit 2014 de schatting dat per jaar 1.200 boten slooprijp zijn van de 154.000 die in de Nederlandse jachthavens liggen, in combinatie met boten die in sloten en kanalen liggen. Verder liggen er in Nederland naar schatting nog circa 100.000 boten op de wal die niet meer worden gebruikt en die nog niet zijn gesloopt. Het grootste deel van deze boten zijn gebouwd van polyester.(3) In Europa zijn naar schatting zes miljoen boten kleiner dan 24 meter waarvan 1%-2% per jaar ‘end of use’ raken. Dat zijn rond de 80.000 boten per jaar die verwerkt moeten worden. Van dit potentieel worden echter maar 2.000 boten gerecycled.(4) HISWA MAGAZINE 3

TE KOOP Gerenommeerde jachtwerf Kenmerken Bouwer van luxe motorjachten Gelegen in Noord-Nederland Aan open vaarwater Eigen onroerend goed mullermakelaardij.nl MEER INFORMATIE: 0515 - 43 06 23 BEL ONS info@mullermakelaardij.nl MAIL ONS PROFITEER NU VAN ONZE AANBIEDINGEN VEEL NIEUWIGHEDEN VOOR DE REFIT VRAAG EEN GRATIS CATALOGUS AAN! BEKLEDINGSSTOFFEN WAND/PLAFONDBEKLEDING LIJM & VERF MATRASSEN OP MAAT VLOEREN GELUIDS-ISOLATIE WWW.GISATEX.DE HISWA MAGAZINE 3 33 INFO@GISATEX.DE

Op stap met … Ruurt van der Wel ‘De ontvanger is de norm, dat is mijn motto’ In de rubriek Op stap met… lopen we een dagje mee met een medewerker van HISWA-RECRON. In de zevende aflevering: Ruurt van der Wel, sinds drie maanden regiomanager Zeeland en Zuid-Holland. Net als zijn collega’s werkt hij in coronatijd deels vanuit huis, maar bezoekt hij ook weer leden. Hoe zet hij zich als nieuwe regiomanager voor hen in? Tekst: Lisette Vos Sinds eind februari is Ruurt van der Wel (39) in dienst bij HISWA-RECRON, als regiomanager Zeeland en Zuid-Holland. Deze ochtend is hij in alle vroegte vanuit zijn woonplaats Goes vertrokken voor een bezoek aan Verschuur Watersport, midden in het Groene Hart. In het dorpje Rijnsaterwoude staat een immense showroom van circa 6.000 vierkante meter met een keur aan sloepen en tenders. Yoney Verschuur die samen met haar man eigenaar is van het familiebedrijf 34 ontvangt Van der Wel met een kop koffie. Buiten in het zonnetje, voor de ingang van de showroom. Helemaal coronaproof. Nieuwe watersporters Van der Wel die bij HISWA-RECRON Monica de Vast opvolgde, neemt de tijd om kennis te maken. Natuurlijk komt de actualiteit ter sprake: corona. Verschuur Watersport, opgericht in 1998 in een schuurtje in Benthuizen, profiteert van de nieuwe watersporters die in coronatijd hun vertier op het water willen zoeken. Tijdens het gesprek rijden medewerkers meerdere sloepen op grote trailers het terrein af, onderweg naar het Braassemermeer waar zij de boten te water laten. Journalist Jeroen Pauw is één van de klanten die vandaag zijn boot komt ophalen. De zaken gaan goed voor Verschuur die net voor de coronacrisis de grote showroom op de nieuwe locatie HISWA MAGAZINE 3

opende. Volgens Yoney bestellen klanten soms een sloep van 50.000 euro die ze alleen op de website hebben gezien, omdat ze zo snel mogelijk het water op willen. Nieuwe klanten moet het bedrijf op dit moment soms ‘nee’ verkopen. Er is nog een keerzijde: de benodigde grondstoffen zijn sterk in prijs gestegen. Verschuur Watersport levert hierdoor – net als andere spelers in de keten – een deel van de winst in. ‘Het gaat fantastisch, maar we verdienen nu minder aan een sloep. We weten dat er weer mindere tijden komen.’ Extra stapje zetten Regiomanager Van der Wel waardeert de aanpak van het familiebedrijf: door juist in mindere tijden te durven investeren en de klanten centraal te stellen, en net dat stapje extra te zetten. Wekelijks presenteert Yoney een vrolijke videoblog over uiteenlopende thema’s op sociale media. Voor alle watersporters – klant of geen klant – plaatst het bedrijf praktische video’s op de website, bijvoorbeeld over wat te doen bij pech of over onderhoud van een kap. Van der Wel geeft het bedrijf een compliment: ‘Video’s maken die aansluiten bij de behoefte van jullie doelgroep, het lijkt eenvoudiger dan het is. De ontvanger is de norm, dat is mijn motto. En ik vind het mooi om te zien dat het bedrijf juist nu profiteert van de investering in de nieuwe grotere locatie.’ Video’s maken die aansluiten bij de behoefte van de doelgroep, het lijkt eenvoudiger dan het is. HISWA MAGAZINE 3 In gesprek met Yoney Verschuur van Verschuur Watersport Informeel overleg Als oud-docent economie kent Van der Wel de voordelen van anticyclisch investeren. In vorige banen heeft hij werkervaring opgedaan die hem als regiomanager en belangenbehartiger voor leden goed van pas komt. Zo hij was teamleider van VVV Walcheren en Noord-Beveland, projectleider bij VVV Zeeland en strategisch citymarketeer bij Bergen op Zoom. Daarnaast was hij actief in het lokale bestuur van D66, en is hij voorzitter van de lokale ondernemersvereniging in Goes. ‘Aan formele besluiten gaat informeel overleg vooraf. Ik leg graag contact en luister goed naar de ander om te horen wat zijn of haar belang is. Het benadrukken van het gezamenlijke belang maakt vaak het verschil.’ In zijn nieuwe baan bij HISWARECRON moet hij zijn netwerk verder uitbouwen. In Zeeland - waar hij woont - heeft hij veel contacten, in Zuid-Holland minder. Ook is de watersportsector een nieuw werkterrein. Van der Wel zit nog in zijn inwerktijd. ‘Ik hou ervan om nieuwe dingen te leren. Ik ben als een kok in een nieuwe keuken. Ik ken de recepten, maar in het begin kost het tijd om een mes te vinden.’ Ik ben als een kok in een nieuwe keuken. Ik ken de recepten, maar het kost tijd om een mes te vinden. Telefoontje Omroep Zeeland Dan moet Van der Wel het interview – nog steeds bij Verschuur Watersport – even onderbreken: een telefoontje van Omroep Zeeland. Deze middag heeft Rijkswaterstaat overleg over de brug over de sluis bij Bruinisse die gerepareerd is, maar toch niet open gaat. En dat een dag vóór Hemelvaart waarop veel watersporters van de sluis gebruiken willen maken. Van der Wel maakte bezwaar, onder meer in een eerdere uitzending van de provinciale omroep. ‘Nog geen nieuws, ik heb nog geen bericht van Rijkswaterstaat. Maar ik heb met de redacteur afgesproken dat ik later deze middag live in de uitzending kom,’ vertelt hij als hij heeft opgehangen. Van der Wel houdt van de afwisseling in zijn werk. Van grote dossiers (onder meer het overleg met de Veiligheidsregio’s over de coronamaatregelen) tot vragen van individuele leden. Onderweg in de 35

Watersport en recreatie aan het Veerse Meer in Zeeland (Villapark Paardekreek) auto probeert hij zoveel mogelijk telefoontjes te plegen. ‘Die kunnen over van alles gaan. Een lid die overvallen is door zijn verzekeraar die de opstalverzekering heeft opgezegd. Of leden in Zeeland die niet weten of Belgen welkom zijn. En actueel: hoe gaan leden om de zogeheten schaduwvakanties, klanten die voor de zekerheid boeken als ze niet naar het buitenland kunnen? Je weet van tevoren nooit wat er die dag op je afkomt.’ Keuzes maken Met de 200 leden per provincie en 65 gemeenten die Van der Wel onder zijn hoede heeft, moet Van der Wel – net als zijn collega’s – keuzes maken. HISWA-RECRON zet alle zeilen bij om de leden in de coronacrisis bij te staan. Onder meer met een speciaal meldpunt en actuele informatie op de website (www.hiswarecron.nl/ corona) én een nieuwsbrief voor de 36 leden. Van der Wel: ‘We proberen het iedereen naar de zin te maken. Online en persoonlijk. Het is goed om bij ondernemers langs te gaan om hun ervaringen te horen.” Goed nieuws Na het goede gesprek bij Verschuur Watersport vertrekt Van der Wel naar een tweede afspraak met een ander lid: Outdoor Valley in Bergschenhoek. Belangrijk onderwerp van gesprek is de afpachtsom. Later op de dag volgt goed nieuws. Rijkswaterstaat meldt dat de gerepareerde brug bij Bruinisse aan alle eisen voldoet, en dat de sluis voor Hemelvaart open kan voor de watersporters. ‘Ik ben opgelucht, maar ik heb ook een dubbel gevoel. Als Rijkswaterstaat eerder in actie was gekomen, hadden bijvoorbeeld verhuurders van boten meer tijd gehad om zich voor te bereiden op het lange vaarweekeinde‘, reageert Van der Wel bij Omroep Zeeland. Tóch een mooi succes. Vrijheid op het water in Zeeland HISWA MAGAZINE 3

Wij weten veel van boten, omdat we zelf ook varen. Wijsheid komt met de jaren Al 45 jaar de specialist in de recreatie bedrijfsmakelaardij. www.vandeloosdrechtrbm.nl Tel. 0341 - 25 23 63

De HISWA te water komt eraan Ruim 325 boten in Batavia Haven Lelystad Watersportliefhebbers kijken uit naar de HISWA te water. Afgelopen jaar ging de watersportbeurs vanwege de Covid-pandemie helaas niet door. Inmiddels wijst alles erop dat de grootste in-water boatshow van Noord-Europa dit keer wel in de Batavia Haven in Lelystad gehouden wordt. Van 1 tot en met 5 september zijn daar ruim 325 boten te zien, variërend in lengte van 3 tot 30 meter. Tekst: Eric van Staten “We horen van allerlei kanten dat exposanten en watersporters de HISWA te water echt hebben gemist. De watersport staat volop in de belangstelling. Er zijn veel nieuwe watersporters bijgekomen en je ziet dat er juist onder deze groep behoefte is aan informatie’’, aldus Arjen Rahusen, directeur van de HISWA te water. “We vinden het belangrijk dat de bezoekers niet alleen een leuke inspirerende dag beleven, maar ook goed geïnformeerd worden. Dagelijks wordt er tijdens de beurs in het Theater aan 38 het Water een Vaarplezier Podcast opgenomen, waarin experts te gast zijn. Daarnaast zijn er workshops over uiteenlopende onderwerpen. Er is uiteraard veel aandachtvoor de Boot van het jaar-verkiezing, maar ook voor het elektrisch varen. Voor specifieke vragen kunnen bezoekers terecht bij informatiepunten, waar specialisten van Motorboot en Zeilen aanwezig zijn om die te beantwoorden. Het drijvend VIP-restaurant De Stedenmaeght vormt de juiste ambiance voor een hapje en drankje voor de bezoekers.” HISWA MAGAZINE 3

Complete line-up Dat de watersportbranche uitkijkt naar de komende beurs, blijkt wel uit de enorme belangstelling om in Lelystad aanwezig te zijn. Alle bekende merken en werven zijn van de partij. Dit zorgt dat er een complete line-up te zien is van klein naar groot: RIB’s, tenders en sloepen, motorboten en zeiljachten. Het afgelopen jaar beleefde de watersport een enorme impuls. Dat is terug te zien in veel primeurs, ontwikkelingen en nieuwe concepten. Met bijna 30 meter lengte is de Princess Y85 het grootste jacht dat aan de VIP Boulevard wordt afgemeerd. Een plek waar in totaal 28 exclusieve en bijzondere jachten te bewonderen zijn en waar Hollands vakmanschap de rode draad vormt. Rahusen: “De Nederlandse jachtbouw is iets waar we trots op kunnen zijn, zij verdienen en krijgen op de HISWA te water daarom een prominente plek.” Het afgelopen jaar beleefde de watersport een enorme impuls. Dat is terug te zien in veel primeurs, ontwikkelingen en nieuwe concepten. Veel keuze Voor de zeilliefhebbers zijn de bekende merken zoals Bavaria, Hanse, Dufour, X Yachts, Beneteau en Jeanneau aanwezig. Watersporters die lange en comfortabele reizen willen maken, kunnen kiezen uit vele multihulls. Een steiger vol met de Vaan R4, de Excess, Lagoon, Bali, Fountaine Pajot en Nautitech. Voor wie echter liever met een monohull op wereldreis gaat, zeilend of op de motor, kan de Contest 55 CS, de Bestevaer 53 of de Orion van de Gebroeders van Enkhuizen bekijken. Voor snelvarende motorbootliefhebbers is er ruime keuze. Zo laat De Vaart Yachting de Nimbus in volle glorie zien en komt X-Yachts komt met de X-Power. Verder is er een ruim aanbod van tenders: Van Cooper, Admiral Tenders, iSloep, Makma, Antaris, Maril, Menken, Interboat, SeaFury, Barkas en Prins Watersport. De outboard sector is goed vertegenwoordigd met een nieuwe lijn Maxima’s bij Honda en een monster van een motor bij Mercury van wel 600 PK. Na een ‘online’ jaar is het fijn om boten te bekijken op een plek waar ze horen: in het water. Dat de beurs na een Covidonderbreking weer wordt gehouden, is alleen al reden om uit te kijken naar de HISWA te water. Rahusen: “Na een jaar dat in teken stond van online, is het fijn om boten te bekijken op een plek waar ze horen: in het water.’’ Meer informatie De 37e HISWA te water wordt gehouden van 1 tot en met 5 september 2021 in de Bataviahaven in Lelystad. Bedrijven die nog willen deelnemen, kunnen zich aanmelden via: www.hiswatewater.nl/exposanten. HISWA MAGAZINE 3 39

NIEUWSINNOVATIE Schroevenassortiment uitgebreid Mercury Racing ontwikkelde nieuwe schroeven voor de 400 en 450 paardenkrachten sterke buitenboordmotoren waarmee snel varende motorjachten en consoleboten zijn uitgerust. Met een enkele of meerdere motoren halen deze boten snelheden tot boven de 140 kilometer per uur. Op dergelijke snelheden kan een motor die met de standaard meegeleverde schroef is uitgerust, een draaisnelheid bereiken waarbij de toerenteller oploopt tot ver in het rood. Daarbij kan de motor oververhitten en verliest kracht. Speciaal voor de laagvliegers onder de buitenboordmotoren zijn er nu de Revolution 4 XP-schroeven met een diameter van 15 inch (38,1 cm) en een keuze uit spoeden (de theoretische afstand die een schroef per omwenteling het water achteruit stuwt) van 26, 26.5, 27 en 27.5 inch (66 tot 68,6 cm). Door meer voortstuwing per omwenteling blijft de motor ook op 145 km/h binnen het veilige toerenbereik. www.mercurymarine.com Elektrische saildrive Fischer Panda, fabrikant van dieselgenerators, ontwikkelde een nieuwe ‘pod drive’ speciaal voor de aandrijving van zeiljachten en kleinere langzaamvarende motorjachten. Hiermee wil het Duitse bedrijf watersporters de mogelijkheid bieden om energiezuinig, stil en onderhoudsvrij te varen. De elektromotor zit bij de pod-aandrijving in de torpedovormige cilinder voor de schroef. Alleen een snoer voor de aansluiting op de accu en de acceleratiehendel komt naar boven door de romp. De motoren worden in twee versies geleverd: 1,7 kiloWatt voor aansluiting op een 24 volt boordnetwerk of 3,8 kiloWatt voor 48 volt www.fischerpanda.de Stuurflippers voor motortrim Stuurlui op snelle motorboten kunnen met Pro-Trim van Dometic de hoek van de buitenboordmotor en de hoogte ervan trimmen zonder hun handen van het stuur te halen. Een pook om de motorhoek te veranderen of de hoogte van de trimflappen te veranderen, kan met de nieuwe versie van Pro-Trim achter het stuurwiel zoals een knipperlicht pookje bij een autostuur. De pookjes zijn te krijgen als enkele pook of als dubbele, aan beide zijden van de stuuras voor boten die zowel trimflappen als motorhoek instelbaar hebben.. www.dometic.com 40 HISWA MAGAZINE 3

NIEUWSINNOVATIE Virtueel verlichting ontwerpen 3D lighting preview is de naam van een softwarepakket dat de Italiaanse studio Videoworks ontwikkelde. Het stelt jachtontwerpers in staat om een verlichtingsplan te maken in een virtueel driedimensionaal ontwerp van het jacht waaraan ze werken. De software ‘leest’ de drie dimensionele ruimte die in het computerontwerp is ontstaan als de ontwerpers de ruimtes hebben ingedeeld en de meubels virtueel hebben geplaatst. Door digitale versies van lampen in het ontwerp te plaatsen, kan de interieurontwerper zien welk effect de lampen hebben op de sfeer en het zicht in de binnen- en buitenruimtes van een jacht. www.videoworksgroup.com Zonneromp Zonnepanelen die de elektriciteit opwekken voor de voortstuwing van Sunreef-catamarans bedekken de hele boot. Op de zijkanten van de rompen, op de mast van de zeilende catamarans en op de daken. Daarvoor ontwikkelde de werf uit Polen heel dunne, schokbestendige, overloopbare zonnecellen die bovendien een hoge opbrengst hebben. De zonnecellen worden in het kunststof composiet van de romp geïntegreerd. Het gewicht van de zonnecellen is 1,8 kg per vierkante meter. Het eerste jacht met deze geïntegreerde zonnecellen is de Sunreef 60, november vorig jaar gebouwd, een motorcatamaran die vaart op de elektriciteit die het jacht zelf opwekt. De bijna 70 vierkante meter aan zonnepanelen levert 14 kWp. Dankzij de integratie van de zonnecellen in de romp is zijn ze erg goed beschermd. www.sunreef-yachts-eco.com Opschakelen achter de spiegel De versnellingsbak voor buitenboordmotoren die ZF Marine ontwikkelde met Mercury Marine voor de 600 pk sterke V-12, wordt ook leverbaar voor andere merken buitenboordmotoren. Door te schakelen tussen twee verschillende overbrengingssnelheden van het motortoerental op de schroef, brengt de ZF400 transmissionserie de kracht van de motor efficiënter over op het water. Accelereren gaat sneller, op hoge snelheid kan met een lager toerental worden gevaren. De versnellingsbak voor buitenboordmotoren schakelt automatisch. De tandwielset kan het vermogen verwerken van motoren tot 1000 pk. De Duitse fabrikant van aandrijfoverbrenging past de ZF400 aan op specifieke modellen buitenboordmotoren. www.zf.com HISWA MAGAZINE 3 41

NIEUWSINNOVATIE Opblaaskayak Onder de naam Super Kayak ontwikkelde de Schotse watersporter Kirk Kirchev een vaartuigje van twee opblaasbare drijvers met een stoeltje ertussen. Een crowdfundingcampagne om de eerste productie te starten, leverde in recordtijd meer dan anderhalf keer zoveel geld op als in eerste instantie de bedoeling was. De opblaasbare drijvers zijn zo ontwikkeld dat een druk van 1 bar genoeg is om zonder gezwabber door de golven te varen. Met een aluminium frame worden de drijvers verbonden. Hierop past het stoeltje. Daar achter een bagagerekje met de mogelijkheid om een klein buitenboordmotortje te monteren, bijvoorbeeld een elektrische fluistermotor. Een kleine stoeltje voor kinderen of een extra bagagerek kan voor de voetsteun tussen de drijvers worden geplaatst. De Super Kayak is met twee drijvers veel stabieler dan een enkele romp, levert meer draagvermogen en vergt toch maar weinig kracht om vooruit te komen. Een mast met zeil is optioneel. Na de geslaagde crowdfunding is de productie in Schotland begonnen. De eerste levering is aan de particuliere kleine investeerders. De kayak is te koop vanaf 1178,95 euro. www.super-kayak.com Zescilinder diesel met emissiecertificaat Steyr Motors introduceert een nieuwe zescilinder diesel die voldoet aan de strenge uitstooteisen van de EU,niveau 5 oftewel ‘Stage V’. De richtlijnen van de EU eisen dat nieuwe motoren met een vermogen van 300 kW (408 pk) of minder, gemonteerd in bedrijfsmatig gebruikte vaartuigen, voldoen aan de Stage V-eisen. Dat betekent dat de hoeveelheid roet, kooldioxide, stikstof en andere schadelijke stoffen die uit de uitlaat komt onder een vastgestelde waarde moet zijn per opgewekte kiloWatt. De nieuwe SE186E38 van Steyr stoot daadwerkelijk zo weinig uit. Daarmee is het een geschikte motor voor kleinere beroepsvaartuigen maar zeker ook voor pleziervaartuigen – al geldt de EU-norm daarvoor (nog) niet. www.padmos.com Duurzame bekleding Leverancier van bekleding voor stoelen en banken op jachten, Timage, heeft recyclebare bekleding en kussenvulling opgenomen in het aanbod. Het gaat om Sileather, een leerachtige bekleding op basis van siliconen. Bij de productie hiervan is geen PVC of PU gemoeid en het materiaal is goed opnieuw te gebruiken als de bootbekleding wordt vervangen. Dat geldt ook voor de kunststof kussenvulling Breathair. www.timage.co.uk 42 HISWA MAGAZINE 3

NIEUWSINNOVATIE Kringloop warmtepak Het textiel en de kunststoffen die de Britse producent van droogpakken, wetsuits en kleding Typhoon toepast voor de collectie van 2021, is voor een groot deel gemaakt van hergebruikt materiaal. De chemicaliën die worden gebruikt bij de productie van neopreen – het materiaal voor wetsuits – voldoen aan het ‘reach’ keurmerk dat garandeert dat gebruikte materialen niet schadelijk zijn voor de natuur. De producten zelf, maar ook een flink deel van de verpakkingen worden voortaan vrij van schadelijke plastics gemaakt. www.typhoon-int.co.uk Racen met ‘zuinige’ viertakt Speciaal voor lichte wedstrijdmotorboten, de zogenaamde tunnelboten, ontwikkelde Mercury Racing een 200 pk sterke viertakt buitenboordmotor met zes cilinders in V-opstelling. Voorheen werden wedstrijdmotorboten vaak uitgerust met tweetakt motoren, die voor veel meer uitstoot zorgen. De viertakt motor levert volgens de motorenfabrikant meer vermogen, vergelijkbaar koppel bij lager brandstofverbruik en de helft minder uitstoot ten opzichte van de vorige generatie wedstrijdbuitenboordmotoren, zelfs 90 procent minder dan tweetaktmotoren. Ook zou de APX200 minder onderhoud vergen. Tunnelboten accelereren van 0 naar 100 km/u in 5 seconden en halen snelheden van 190 km/h. www.mercuryracing.com Hyper electromotor Onder de naam Hyper-EV presenteert Yamaha Motor Company een 350 kiloWatt sterke elektromotor die verbrandingsmotoren kan vervangen in allerlei sectoren en sporten waar hoog vermogen en snelle acceleratie vereist zijn. De motor is compact en wordt verondersteld een lange levensduur te hebben doordat elektrische en mechanische componenten op een slimme manier zijn samengevoegd. Dat vermindert slijtage en verhoogt de efficiëntie. Ook voor de jachtbouw neemt de Japanse fabrikant orders aan om de nieuwe elektrische aandrijftrein toe te passen in de configuratie die bij een boot past. Met 476 paardenkrachten zal de compacte motor vooral tot zijn recht komen in snelvarende jachten. www.global.yamaha-motor.com HISWA MAGAZINE 3 43

NIEUWSINNOVATIE Savvy Navvy Als navigator tijdens de Clipper Round The World Race merkte de Nederlandse zeiler Jelte Liebrand dat offshorenavigatie en routeplanning een ingewikkelde en uitdagende taak is. Dat moest makkelijker en beter kunnen, dacht de oud-software engineer bij Google. In de Engelse plaats Bournemouth startte hij na terugkeer Savvy Navvy. Dat is een app die nautische kaarten, getij-informatie en weerberichten combineert en dat weer combineert in een voorgestelde koers om te sturen. De app voor iOs en Android haalt bij een internetverbinding met de wal voortdurend actuele informatie op, maar slaat ook de meest recente data op op het moment dat de internetverbinding verder van de kust verdwijnt. De crowdfunding voor de Britse start-up haalde in enkele dagen meer dan het voorgestelde doel. Inmiddels is de app online. Gebruikers kunnen een proefperiode benutten en daarna kost de app 39,99 euro met alle basisfuncties of 64,99 euro met de extra mogelijkheden van getijhoogten in de kaart, offline gebruik van kaarten en weersinformatie. Al snel na de start van de app werd bekend dat ook de Engelse organisatie Dockwa in Savvy Navvy gelooft. Er werd een samenwerking aangegaan met de app Dockwa die informatie biedt over havens en de diensten die daar beschikbaar zijn. www.savvy-navvy-com Meer kraanwater Jabsco introduceert een nieuwe serie drinkwaterpompen met kleine, energiezuinige motoren die desondanks meer water naar de kraan stuwen. De ParMax-serie bestaat uit verschillende modellen voor kleine tot grote jachten, de Par Max 1 die 3,8 liter per minuut levert, de Par Max 2 levert 7,6 liter per minuut en de meest populaire Par Max 3 11 liter. De compacte modellen hebben een kunststof behuizing om roest te voorkomen en zijn een gesloten, waterdichte eenheid. Met een simpele schakelaar zijn ze uit te schakelen als de boot in de haven ligt. De nieuwe pompen zijn stiller dan voorgaande modellen en volgens leverancier Xylem gunstig geprijsd. www.xylem.com 44 HISWA MAGAZINE 3

NIEUWSMENS&BEDRIJF Internationale cursus installatietechniek Twee cursisten die streven naar een carrière in de maritieme installatietechniek, komen in aanmerking voor een gratis studie Maritieme Elektronica bij de IMEA. Deze International Maritime Electronics Association looft twee beurzen uit aan studenten maritieme techniek. Naast de twee te winnen beurzen, nodigt IMEA lidbedrijven nadrukkelijk uit om een cursus bij de NMEA (Amerikaanse National Marine Electronics Association die ook de wereldwijde connectiestandaard ontwikkelde en beheert) te sponsoren voor studenten met interesse in maritieme installatietechniek. De cursus – online of in klaslokalen – kost 2500 dollar (2060 euro). www.imea-marine.org Motorenfabrikanten onderzoeken waterstof Drie Japanse en twee Noord-Europese motorenfabrikanten vormen consortia voor de ontwikkeling van waterstofmotoren voor wegtransport en scheepvaart. Kawasaki, Yanmar en JEC (Japan Engine Corporation) sloegen de handen ineen voor het ontwikkelen van waterstof aangedreven motoren voor scheepvaart en jachtbouw. Daimler Truck en Volvo Group kondigden ook aan dat zij zich gezamenlijk storten op de ontwikkeling van waterstofmotoren – in eerste instantie met wegtransport als focus. De jachtmotorendivisie van Volvo Group zal ongetwijfeld de modellen kunnen mariniseren. De Duitsers en Zweden richtten samen het nieuwe bedrijf Cellcentric op. De eerste brandstofcel van 150 kW wordt op de site van Cellcentric al gepresenteerd. Het model is zo ontworpen dat het past in de motorruimte van een kleine vrachtwagen of twee ervan in de ruimte in een grote vrachtwagen. De motoren die het Japanse consortium wil ontwikkelen zijn tweeslags en vierslags verbrandingsmotoren op waterstof voor grotere schepen. www.cellcentric.net www Nominaties open voor Boot van het Jaar De watersportbeurs HISWA te water wil in september weer vijf prijzen uitreiken aan boten, producten en personen die bijzonder zijn voor de watersport. Tot 1 augustus 2021 kunnen nominaties worden ingediend in de categorieën ‘Zeilboot Innovatie Award’ ‘Motorboot Innovatie Award’ ‘Start-up Award’ ‘Oeuvre Award’ en ‘Gadget Award’. Op de foto de winnaar in de categorie ‘publiekslieveling’ van 2020 met juryvoorzitter Arjan Rahusen. www.bootvanhetjaar.nu HISWA MAGAZINE 3 45

NIEUWSMENS&BEDRIJF Waterwonen cultureel erfgoed Wonen op het water, op een varend schip of een woonboot, kan worden erkend als Nederlands immaterieel cultureel erfgoed volgens de normen die de UNESCO stelt voor zo’n erkenning. De Stichting Behoud Cultuur Waterwonen hield een enquête onder 500 bewoners van varende en drijvende woonplekken en diende een voorstel in bij het kenniscentrum immaterieel erfgoed Nederland. Die toetste de aanvraag en erkende dat aan alle voorwaarden wordt voldaan. Het kan niettemin nog een jaar duren voordat de UNESCO-erkenning definitief is vanwege de uitgebreide toetsing. www.erfgoedwaterwonen.nl Noord-Holland pakt waterplanten aan Tien Noord-Hollandse gemeenten gaan dit vaarseizoen samenwerken bij het maaien van waterplanten in het Markermeer. Waterplanten zorgen voor overlast voor watersporters. Met name fonteinkruid met de lange taaie slierten kan boten bijna onbestuurbaar maken als die in schroeven en roeren verstikt raken. De gemeenten Amsterdam, Almere, Drechterland, Edam-Volendam, Enkhuizen, Gooise Meren, Hoorn, Koggenland, Stede Broec en Waterland werken samen bij het maaien in 2021. Hoorn heeft aangeboden de coördinatie op zich te nemen. www.waterplantmelder.nl 46 HISWA MAGAZINE 3 Trailers voor hellingen en bokken MNM Marine uit Blokzijl hervat de bouw van hydraulische transportwagens voor bokken (Cradle Trailers) en transportwagens om jachten via een helling in en uit het water te halen (Slipway Trailers). Het nieuwe bedrijf van Michel Smit, ooit oprichter van Hydrotrans, blies de ontwikkeling van deze haventransportwagens nieuw leven in. De hellingtrailers worden gebouwd met tilcapaciteit van 5 tot 60 ton en die voor bokken tot 100 ton. De wagens kunnen worden uitgevoerd als getrokken karren, maar ook als zelfrijdend en radiografisch bestuurbaar. MNM Marine startte in maart van dit jaar. De eerste transportwagens zijn al geleverd en de eerste hellingtrailer is in aanbouw. www.mnmmarine.nl

NIEUWSMENS&BEDRIJF Grootste watersportconcern elektrisch Moederbedrijf Brunswick van Mercury, Mercruiser, de Advanced Systems Group waaronder ook de Nederlandse bedrijven Mastervolt en Lankhorst Taselaar vallen, wil een snelle transitie maken. Het gaat om een transitie van het aanbieden van boten met verbrandingsmotoren die door particulieren worden gekocht, naar het verzorgen van elektrisch aangedreven vaartuigen die door watersporters worden gehuurd. De aankondiging van Brunswick is opvallend robuust. Het concern is marktleider in Amerika, waar snelle motorboten domineren. De visie 2021-2023 die het in mei presenteerde heet ‘Next Wave’. Dat ook zo’n concern met gevestigde belangen de richting van service en uitstootvrij in slaat, geeft aan dat de transitie geen idealisme meer is maar de nieuwe markt. www.brunswick.com Sponsorzeilen levert 9.000 euro op Vrijwilligers en zeilers met een beperking zeilden in april een sponsor-estafettetocht van 24 uur op de Loosdrechtse plassen en haalden hiermee 9.000 euro op. De sponsortocht was bedoeld om geld in te zamelen voor de renovatie van het Watersporteiland Robinson Crusoë. De accommodatie en voorzieningen hier zijn ingericht op zeilen voor mensen met een beperking. Na jaren van intensief gebruik is een renovatie nodig. Het koude voorjaarsweer speelde de organisatie parten. Sailwise, oftewel de Stichting Watersport Gehandicapten Nederland, hoopte met de estafette 25.000 euro op te halen. Er is dus nog 16.000 euro nodig. Donaties zijn welkom. www.sailwise.nl Rijkswaterstaat vaart onbemand In april hield Rijkswaterstaat een proef met onbemand varen. De patrouilleboot RWS77 voer die dag semi-autonoom rond op het IJsselmeer. Bemanning was aan boord om zonodig te kunnen ingrijpen, maar hoefde bij een geslaagd experiment niets te doen. Het schip werd bestuurd vanuit een shore control centrum in Rotterdam, waar technici de besturing regelden. Het experiment was een demontratie van het Belgische bedrijf Seafar, die besturing van schepen op afstand aanbiedt als mogelijke innovatie in de scheepvaart. Rijkswaterstaat wilde de techniek met eigen schepen ervaren, als verkenning van mogelijkheden en de mogelijke implicaties voor regelgeving op het water. www.seafar.eu HISWA MAGAZINE 3 47

NIEUWSMENS&BEDRIJF Distributeurs • Lampen en controlesystemen aan boord van het Amerikaanse merk Shadow-Caster worden in de Benelux voortaan verkocht via Waterdichteaudio.nl. www.waterdichteaudio.nl • De Oosterhoutse leverancier van textiel- en zeilen reinigsproducten Ultramar heeft een distributeur gevonden in Groot-Brittannië in het bedrijf Nixon Marine Global (NMG). www.ultramarxl.com • De Amerikaanse producent van schakelpanelen Veethree heeft Allpa gekozen als distributeur van het nieuwe digitale schakelpaneel VeeConnect. www.allpa-marine.com • Boten van de Italiaanse werf Gozzi Mimí worden in Nederland verkocht vanuit de showroom van Watersport Paradise in Helmond. www.watersportparadise.com Watersport Paradise in Helmond Verhuisd Feebe Boarding Equipment verhuisde naar Industriepark 10, 8701 PN in Bolsward. Het bedrijf levert loopplanken, dekkranen, boardingladders en meer voor grote jachten. www.feebe.nl 48 HISWA MAGAZINE 3

NIEUWSMENS&BEDRIJF Bedrijfsovernames • Lelystad Haven is overgenomen door Thuishavens, het bedrijf dat al eigenaar is van Marina Muiderzand, Jachthaven Naarden en Jachthaven Bruinisse. www.thuishavens.nl • Akzo Nobel koopt de tech-start-up Q-layers uit Den Haag, een bedrijf dat robots ontwikkelt die verflagen kunnen aanbrengen. www.qlayers.com • Solaris Yachts uit het Italiaanse Monfalcone koopt de Franse werf CNB Yachts met een hoofdkantoor in Bordeaux. CNB maakte deel uit van de Groupe Beneteau. Zowel Solaris als CNB bouwen grotere luxe zeiljachten van 40 tot 11 voet. www.solarisyachts.com • OCC Yachting is door oprichters Klaas en Astrid Broodwinner verkocht aan Hennie en Karin Goudswaard. Het bedrijf verzorgt zeiljachtverhuur in Griekenland. www.occ-yachting.nl Delta Marina servicepunt Webasto Verwarmingen van Webasto worden al verkocht op Delta Marina in Kortgene. Voortaan worden er ook airconditionings verkocht en ingebouwd en kunnen schippers en kampeerders met campers en caravans er terecht voor reparaties en onderhoud. www.deltamarina.nl HISWA MAGAZINE 3 49

NIEUWSMENS&BEDRIJF Personalia • Piet Brouwer Elektrotechniek bestaat 60 jaar. Piet Brouwer uit Urk begon op 1 mei 1961 zijn bedrijf, dat in 60 jaar uitgroeide tot een gerenommeerd elektrotechnisch installatiebedrijf. www.pietbrouwer.nl • Oprichter Rien Moonen van Moonen Yachts uit Den Bosch, overleed op 29 maart op 84-jarige leeftijd. www.moonen.com • Scheidend voorzitter van de KNRM Rutger van Slobbe is benoemd tot Officier in de Orde van Oranje Nassau. De nieuwe voorzitter van de Raad van Toezicht van de KNRM is Frits van Bruggen. Op de foto de scheidend (rechts) en nieuwe (links) voorzitter. www.knrm.nl Rien Moonen Piet Brouwer Frits van Bruggen en Rutger van Slobbe 50 HISWA MAGAZINE 3

HISWA-RECRONBUSINESSCLUBNIEUWS IN DE RUBRIEK HRBC NIEUWS LEEST U NIEUWS VAN DE LEDEN VAN DE HISWA-RECRON BUSINESS CLUB. Wilt u ook lid worden? Er zijn diverse partnerships mogelijk: Partner in Business, Kennispartner of TOP Supplier. Kijk voor meer informatie op www.hiswarecron.nl/hrbc. Ligplaatsen reserveren met de smartphone Seijsener (HISWA-RECRON Partner in Business) breidde samen met Involtum de app van AanUit.net verder uit. Met de handige app voor het activeren van stroom, water en het betalen van liggeld, is het nu ook mogelijk om ligplaatsen te reserveren. Havenmeesters kunnen de beschikbare ligplaatsen in het systeem aangeven en de passanten kunnen deze beschikbaarheid boeken via de reserveringsmodule van AanUit.net. Daarnaast heeft AanUit.net nu ook een chatfunctie zodat watersporters eenvoudig vragen kunnen stellen. Deze chats komen dan afhankelijk van het onderwerp bij de havenmeester (havenvragen) of bij de administratie (financiële vragen) terecht. Deze ontwikkelingen zorgen ervoor dat varen nog relaxter wordt. Meer informatie: www.seijsener.nl HISWA MAGAZINE 3 51

HISWA-RECRONBUSINESSCLUBNIEUWS Energiecollectief HISWA-RECRON verwelkomt nieuwe deelnemers Inkoopcollectief HISWA-RECRON Energie, begeleid door EnergyProof (HISWA-RECRON Top Supplier), verwelkomde in het afgelopen half jaar maar liefst 33 nieuwe deelnemers. Onder meer Jachtwerf de Jong Joure, Camping Brockhausen, Jachthaven Schellingwoude, Camping Scholtenhagen en Jachthaven ’t Eibernest meldden zich aan voor de gezamenlijke inkoop van voordelige energie. Met een groter aantal deelnemers kan HISWA-RECRON nog krachtiger optreden bij de collectieve inkoop van energie. Het inkoopcollectief is in 2015 opgezet voor HISWA-leden, sindsdien kunnen leden jaarlijks duizenden euro’s besparen op hun energiekosten. Sinds de fusie met RECRON is het collectief uiteraard ook toegankelijk voor RECRON-leden. Duinresort Dunimar is een van de nieuwe deelnemers. “Wij waren op zoek waren naar een betrouwbare partner, die ons helpt aan een goed energiecontract en ons ook volledig ontzorgt”, aldus penningmeester Wilco de Graaff. “Met HISWA-RECRON Energie hebben we die gevonden.” Naast voordelige tarieven biedt deelname aan HISWA-RECRON Energie extra voordelen zoals een zorgeloze overstap en ondersteuning door adviesbureau EnergyProof. Deelnemen kan overigens ook met een lopend contract bij een energieleverancier, want het contract kan aan het einde van de looptijd worden overgezet. Voor bedrijven met een Blauwe Vlag of Green Key is groene energie inkopen ook mogelijk. Lutz Jachthaven & Watervilla’s uit het Friese Balk bespaart sinds dit jaar veel geld op de energiekosten. “Niet alleen was de prijs veel gunstiger, de overstap naar het nieuwe contract verliep ook nog eens heel soepel”, zegt eigenaar Maud Cornelis. “We zijn erg efficiënt bijgestaan.” Meer informatie: www.hiswarecronenergie.nl 52 HISWA MAGAZINE 3

RED Online Marketing beste marketingbureau HISWA-RECRONBUSINESSCLUBNIEUWS Online marketingbureau RED Online Marketing (HISWA-RECRON Top Supplier) is voor de derde keer uitgeroepen tot één van de beste online marketingbureaus van Nederland. Deze prijs wordt jaarlijks uitgegeven door het vakblad Emerce. Ook is RED voor de derde keer op rij het enige online marketingbureau dat gespecialiseerd is in de travel- en leisurebranche. Eerder werd het marketingbureau al tweede van Europa bij een verkiezing van de Microsoft Partner Awards. Dit was een grote beloning voor het platform Comeback Marketing. Met dit platform wordt steun geboden aan bedrijven in de reis- en recreatiebranche, om sterker uit de coronacrisis te komen. Eigenaar Roy Platje is erg trots: “Het afgelopen jaar was voor al onze klanten een uitdagend jaar. Het is een hele eer dat onze klanten en relaties ons zo goed beoordelen. Een groot compliment voor het hele team wat dit jaar keihard gewerkt heeft. Ik ben blij om te zien dat we in de publieksprijs van Emerce zo hoog scoren.’’ Meer informatie: www.redonlinemarketing.nl Maritiem Masterplan: 30 emissieloze schepen in 2030 De Europese Unie komt met extra geld ten behoeve van economisch hertel na de pandemie. Het doel: 30 emissieloze schepen in 2030. Venntiv (HISWARECRON TOP Supplier) helpt ondernemers door hun ambities op het gebied van duurzaamheid en innovatie maximale realisatiekracht te geven. De subsidiespecialisten van Venntiv staan daarom ook klaar om leden van HISWA-RECRON met de subsidieregeling Maritiem Masterplan te ondersteunen. De totale subsidiepot bevat 150 miljoen euro en is op 17 mei 2021 geopend. De gehele maritieme sector is gevraagd mee te denken en projecten aan te dragen die passen binnen het doel van het masterplan. Bedrijven kunnen voor hun project 25% tot 60% subsidie krijgen met een maximum van 15.000.000 euro per aanvraag. Het is belangrijk dat er wordt samengewerkt binnen het project. Dit hoeft niet per se met andere partijen binnen de maritieme sector te zijn, maar kan bijvoorbeeld ook met de automotive industrie. De subsidie biedt veel kansen voor innovatieve ondernemers die willen bijdragen aan een groene toekomst. Denk je dat deze regeling iets voor jou is? Of wil je eens sparren over subsidies voor jouw bedrijf? Neem dan contact op met Luc de Wit: luc.dewit@venntiv.com of 055 843 4815. Meer informatie: www.venntiv.com HISWA MAGAZINE 3 53

HISWA-RECRON BUSINESS CLUB De HISWA-RECRON Business Club bestaat uit bedrijven die diensten, producten of kennis leveren aan de watersport- en recreatiesector. Ze zijn specialist in hun vakgebied en hebben aantoonbare ervaring in deze branche. De club biedt toegevoegde waarde aan de leden van HISWA-RECRON en bestaat inmiddels uit ruim 100 partners. Partner in business Alfa Accountants en Adviseurs E wkappers@alfa.nl T 088-2532850 Seijsener Rekreatietechniek E bas.durieux@seijsener.nl T 075-6810610 Kennispartner Aon E jos.kuhl@aon.nl T 071-5685733 Benegas E judith.plasman@benegas.com T 0341-723350 Bureau HTM E renedrost@bureauhtm.nl T 038-3374501 Facet Architecten & Adviseurs E johan@facet-aa.nl T 0315-237075 Kuiper Verzekeringen E r.devalk@kuiperverzekeringen.nl T 0513-614444 Maas Recreatie Bedrijfsmakelaardij E erp@maasrbm.nl T 073-6408888 Stellicher Advocaten E b.vansusante@stellicher.nl T 026-3777111 Stratech E l.olde.riekerink@stratech.nl T 053-4804080 Tommy Booking Support E frank@aicn.nl T 0318-495888 Van de Loosdrecht E info@vandeloosdrechtrbm.nl T 0341-252363 Van Emstede & Slager Advocaten E e.slager@vanemstede.nl T 020-6759494 ZKA Consultants E m.pietersma@zka.nl T 088-2100250 Zypp Advocaten E eelco@zypp.nl T 026-7024787 TOP Supplier AbelLeisure E wietze.zwart@abelleisure.nl T 0573-280772 AgriSnellaad B.V. E info@agrisnellaad.nl T 0113-629000 ArboNed E marty.de.groot@arboned.nl T 030-2996299 Arcabo E r.schell@arcabo.nl T 0529-488900 Barrera E franco@afzethekken.nl T 0182-342088 Bio Habitat E s.serra@beneteauhabitat.com T 06-52840714 BLM Bilderbeek Linen Management E info@blmlinenmanagement.nl T 0341-436400 Boerplay E s.maassen@boerplay.com T 0183-402366 Bomondo E gerda@bomondo.nl T 085 065 326 7 Bureau voor Ruimte & Vrije Tijd E lycklama@ruimteenvrijetijd.nl T 06-53383550 Bureau voor vernieuwing E mail@bureauvoorvernieuwing.nl T 06-50298181 CED Nederland E recreatie@ced.group T 010-2843400 C-mark E jacquelinesteenhuis@c-mark.nl T 088-8310500 Countus Accountants en Adviseurs E a.schipper@countus.nl T 038-4552600 Cruys Consultants E info@cruysconsultants.nl T 06-30455111 CSU E marjolein.dreef@csu.nl T 0413-285111 De Beijer Grondstoffen E roy.driessen@debeijerbv.com T 088-4006300 De Bergjes Chalet en Caravans E hans@bergjes.nl T 0475-495079 Den Otter E info@williamdenotter.nl T 0412-474282 De Rijk E info@derijkleimuiden.nl T 0172-508151 DHK, Tax Lawyers & Legal Consultants E dijkstra@dhk-taxandlegal.nl T 010-2053610 Dock 35 Media E jeroen@dock35media.nl T 0314-355833 Docuconcept / Kyocera Document Solutions E r.potkamp@docuconcept.nl T 088-3749300 Een Veilig Gevoel E info@eenveiliggevoel.nu T 088-5554888 Endurance E r.versteeg@endurance.nl T 033-4508333 EnergyProof E bart@energyproof.nl T 020-2333821 Facility Kwadraat Software E dick.vink@facility2.nl T 073-6891651 Flean E willem@flean.com T 088-9001575 Havenlodge E havenlodgeverkoop@gmail.com T 06-55151146 Hertzinger Satelliet Ontvangst E margo@hertzinger.nl T 033-4610337 Holiday Media E hans@holiday.nl T 073-6271240 ICY E d.vandekamp@icy.nl T 088-1231333 Initial CWS E eelco.lindenkamp@cws.com T 070-3576357 Instyle Concepts E daan@instyleconcepts.nl T 0522-244999 Inter Boat Marinas E arie.hooymeijer@interboatmarinas.nl T 078-6777000 IVA Driebergen E barendregt@iva-driebergen.nl T 0343-512780 Kees van der Spek Stolwijk E sjoerd@keesvanderspek.nl T 0182-342590 Kolibrie HRM voor Horeca E anne-floris@kolibrie.nl T 013-5499111 KR8 Architecten en Adviseurs E ckuiper@kr8architecten.nl T 0599-235643 Kupan E n.tenbrinke@kupan.nl T 0315-760060 Leisurebrains E verkoijen@leisurebrains.nl T 06-36069296 Lentink De Jonge Accountants en Belastingadviseurs E k.degraaf@lentinkdejonge.nl T 0341-438100 Liezenga Schoonmaak Groothandel E info@lsgbv.nl T 085-7920220 Lotec E t.loots@lotec.nl T 040-2430021 Maat Caravans E info@maatstacaravans.nl T 0184-419911 Main Energie E w.vanderleeden@mainenergie.nl T 088 0809100 Marindex E kees.dolman@marindex.nl T 0182-511511 Mediation Hilversum E chiel@chielvanpraag.nl T 035-2030000 Meijer Mediation E wim@meijer-mediation.nl T 0546-538426 Miele Nederland E wim.zwartkruis@miele.nl T 0347-378911 Muller Makelaardij E bkamp@mullermakelaardij.nl T 0515-430623 Nedflex Payrolling E n.bos@nedflex.nl T 013-4677730 Novasol E ronald.van.beers@novasol.com T 0229-282999 Outdoor Fitness Systems E hilde@o-f-s.eu T 0032-11729650 P3 Expertise E info@p3expertise.nl T 0229-785214 Perspectief Groep E dannyvanvenetien@perspectief.eu T 0341-438710 Primagaz E mfisser@primagaz.nl T 0800-0137 Projectbureau Vrolijks E info@vrolijks.nl T 076-5339850 Prosuco E info@prosuco.nl T 0318-495887 Recranet E milko@recranet.com T 0118-202019 Recrasol E m.pruis@energie-winkel.nl T 0118-236024 Recratief Bedrijfsmakelaars E info@recratief-bedrijfsmakelaars.nl T 0592-462844 Recreatie-Apps.nl E wilma@recreatie-apps.nl T 0318-495888 RecreatieVerzekeringen E info@recreatieverzekeringen.nl T 085-0027540 RED Online Marketing E info@redonlinemarketing.nl T 030-2746549 Red Support E info@redsupport.nl T 032-1849775 Rein Advocaten en Adviseurs E sprangers@rein.nl T 0592-345188 Rijk taxateurs/adviseurs/ rentmeesters E albert.rijk@rijk.eu T 0113-572835 Ross Tucker E info@rosstucker.nl T 0594-516017 Scheepsrecht Advocaten E jck@scheepsrechtadvocaten.nl T 085-8770945 Schulte Jurist en Mediator E info@awschulte.nl T 06-14315810 Second Home Check E robin@secondhomecheck.nl T 0315 843308 Shibaura Europe E fannyfranken@shibaura.com T 026-3269999 Smart Finance Experts E info@smartfinance.expert T 0365483030 Smeba Brandbeveiliging E anja@smeba.nl T 024-3775458 SOLVOS4 E ad@solvos4.nl T 06-10380930 Uw Bed Professional E wim@uwbedpro.nl T 088-3322310 Van den Berg Chalet Totaal E info@chalettotaal.nl T 0161-763523 Van der Reest Advies E nemi@vanderreestadvies.nl T 055-5382460 Van Keulen Mobielbouw E info@mobielbouw.nl T 0548-612693 Venntiv Group E siegfried.doetjes@venntiv.com T 055-8434815 W2 Support/Walcon E peter@w2support.com T 038 3030315 Watel E robbert@watel.nl T 020-6593973 Watergames & More E paul@watergamesandmore.com T 079-2065060 Wecovi E dlandman@wecovi.com T 038-4686888 Wegter Grootverbuik E a.tergrote@wegter.nl T 0541-581600 WerffMedia E janwillem@werffmedia.nl T 0314-362505 Wijnen Recreatiebouw E recreatiebouw@vanwijnen.nl T 0570-690660 Wildkamp E info@wildkamp.nl T 0523-687500 Wola E j.denkema@wola.nl T 050-3129685 Yalp E info@yalp.nl T 0547-289410 Zuurzoet - HR advisering E hiswa-hr@zuurzoet.nl T 06-14898388 Zilverlinde Consultancy E olavpetram@gmail.com T 06-22809505

Dé makelaar en taxateur voor watersportgebonden bedrijven en onroerend goed Ook op LinkedIn linkedin.com/company/muller-makelaardij VIND ONS mullermakelaardij.nl 0515 43 06 23 BEL ONS info@mullermakelaardij.nl MAIL ONS

Ga meer genieten • infrastructuur • technische producten • installatietechnieken • diensten • innovaties • adviezen • software • webshop Heerlijk var zonder muntjes Aanuit.net van Seijsener maakt het iedereen makkelijk. Alle bezoekers van een jachthaven of camping kunnen zelf met een app de stroom- en watervoorziening aan en uit zetten. Dus ze betalen alleen wat echt gebruikt is. Wel zo eerlijk. Met de Aanuit app kunnen ook het sta- of liggeld worden verrekend. Zonder bezoek aan het havenkantoor of aan de receptie. Het is nu zelfs mogelijk om ligplaatsen realtime te reserveren, met de handige app. Aanuit.net regelt alles. Wat een gemak! Bij Seijsener zijn we altijd met de toekomst bezig. Zodat we tegen iedereen kunnen blijven zeggen: Ga maar genieten! Om te beginnen op onze website en webshop. Seijsener techniek. Ga maar genieten! Seijsener info@seijsener.nl Tel. 075-6810 610 seijsener.com

1 Online Touch

Index

1. 1
2. 2
3. 3
4. 4
5. 5
6. 6
7. 7
8. 8
9. 9
10. 10
11. 11
12. 12
13. 13
14. 14
15. 15
16. 16
17. 17
18. 18
19. 19
20. 20
21. 21
22. 22
23. 23
24. 24
25. 25
26. 26
27. 27
28. 28
29. 29
30. 30
31. 31
32. 32
33. 33
34. 34
35. 35
36. 36
37. 37
38. 38
39. 39
40. 40
41. 41
42. 42
43. 43
44. 44
45. 45
46. 46
47. 47
48. 48
49. 49
50. 50
51. 51
52. 52
53. 53
54. 54
55. 55
56. 56

Home