Doarpskrante sûnt 1982 Itens | Hinnaard | Lytsewierrum | Rien Septimber 2022 | 41ste jiergong | nûmer 1
Op de voorkant (natuurlijk) een foto van de feesten door Carla van Hoorn. Grote dank aan Carla voor het maken van al die mooie foto’s bij de feesten! Bij het touwtrekken tijdens de spelletjes zijn Maaike, Elbrich, Ans en Pietie volop in actie! It ielrikkersfeest, organisearre troch Fugelwacht De Fjouwer Doarpen op 2 july 2022 wie wer ‘as usual’: hearlik iten, moai fiskwaar en beregesellich!
Inhoud van deze Diggelfjoer Agenda Van de redactie Jo, de ko en de ljip sitte allegear yn’e shit Nieuws van dorpsbelang Neigenietsje Uitslagen en antwoorden dorpsfeest 2022 Kaartklup “De Fjouwerkaart” Ôfskie tsjerkeried Fan Itens Hinnaard Begraffenisferiening “De lêtse ear” fan Itens– Hinnaard is foarby Nieuwe bewoners: Stanley, Brenda en Dylan Ympressie doarpsfeest Filmclub: mensen gezocht Fittest voor 65-plussers bij sportcentrum Akkermans Ferhúzje Hoe sit it einliks mei toaniel? Nederlands Kampioen dressuur in Hinnaard! De inwoners en zijn hobby - Ynze Jorritsma Innovaties in Friesland en de Freonen Fan FossylFrij Fryslan Kidskleurplaatl Prikboerd Nijs fan de Keatsferiening Tonny Koldijk– Rosbergen 4 5 6 8 9 12 14 14 15 18 22 24 25 25 26 26 27 30 35 37 39 41 Kolofon Doarpskrante sûnt 1982 foar Hinnaard, Itens, Rien en Lytsewierrum Ferskynt rûn 1 jannewaris, 1 maart, 1 maaie, 1 July, 1 septimber, 1 novimber Kopij stjoere nei diggelfjoer@live.nl foar de 10e fan 'e foarige moanne; ek foar famyljeberjochten en alle fragen en kommentaar Redaksje Elisabeth - Esther - Watse - Hans Abonneminten foar âld ynwenners ensfh.: € 17,30 it jier. Adfertinsjes: 5 x swart-wyt + 1 x kleur: 1/4 pagina - € 1/2 pagina - € 1/1 pagina - € 48,00 89,00 173,00 € € € 6 x kleur: 63,00 116,00 210,00 Frijwillige bydrage wurdt tige op priis steld en kinne jo oermeitsje nei: Bankrekken Dorpsbelang / Diggelfjoer: IBAN NL 33 RABO 0349 5031 68 ûnder fermelding fan: Donaasje Diggelfjoer 3
Agenda september en oktober 2022 Alle activiteiten vinden plaats in het dorpshuis De Lytse Fjouwere, tenzij anders vermeld September 04 04 04 09 10 10 10 11 18 23 24 24 25 25 Oktober 07 07 09 10 15 21 30 30 Kerkdienst Slachsang Lytsewierrum, 10.00 uur Fopma keatspartij 11.00 uur, sportveld Itens t/m 10 collecteweek KWF Priiskaarten foar elkenien, 20.00 oere Hinnaarder feest, klokhús f.o. 17.00 oere Uitfestival Súdwest Fryslân, www.uitfestivalswf.nl Tsjerkepaad, De Fermanje Itens, 13:30-17:00 oere Jubileumpartij Kf Itens e.o. 9.30 uur, sportveld Itens Ôfskie tsjerkerie, 14.00 oere, Fermanje Itens Kompetysjekaarten en Ledefergadering, 20.00 oere Burendag, www.burendag.nl filmavond 20.00 uur “Sorry we missed you” Tsjerketsjinst Martinitsjerke, ds. E. Jongstra 10.00 oere Kerkdienst Slachsang Lytsewierrum, 10.00 uur Pizza drive in Itens 17.15 uur Kompetysjekaarten, 20.00 oere Kerkdienst Slachsang Lytsewierrum, 10.00 uur Deadline kopij Diggelfjoer t/m 23 Herfstvakantie regio Noord Priisjaarten foar elkenien, 20.00 oere Tsjerketsjinst Martinitsjerke, ds. R. Yetsinga 10.00 oere Kerkdienst Slachsang Lytsewierrum, 10.00 uur Burendag 24 september Burendag is een initiatief van Douwe Egberts en het Oranje Fonds en wordt ieder jaar op de 4e zaterdag in september gevierd. Burendag is een dag waarop de buurt gezellig samenkomt en waarbij veel mensen iets goeds doen voor elkaar en de buurt. Want goede buren doen ertoe. Collecteweek KWF 4 t/m 10 september Van 4 t/m 10 september 2022 gaan we van deur tot deur om geld op te halen voor betere zorg en onderzoek. Uitfestival Súdwest Fryslân UIT Festival SWF vormt de jaarlijkse aftrap van het culturele seizoen. Na vier jaren Friese UITmarkt in Sneek en één jaar stilte, vond in 2019 voor het eerst het UIT Festival SWF in Sneek plaats. De zogenaamde OMDENK-editie in 2020 was zo’n mooie samenwerking van lokale organisaties en initiatieven, dat men besloot om in het vervolg het festival verspreid over verschillende dorpen en steden in de gemeente te laten plaatsvinden. 4
Fan de redaksje Troch Watse Hèhè, no no, poe poe! Wat in simmer! Wat in hite en wat in bjusterbaarlik moaie feestjes ha wy hân! Yn dizze edysje fan it fjoer sjogge wy, hoe kin it ek oars, werom op alle festiviteiten yn de Fjouwer Doarpen. It begie fansels mei it altyd sa gesellige Rikkersfeest yn Rien en in wike letter hiene wy foar it earst yn lange tiid wer in wier doarpsfeest yn ús mienskip. Wat ha ik der fan geniete en neffens my in hiele protte minsken mei my. Fierder falt der fansels ek wer in protte oare saken te lêzen yn Diggelfjoer. Sa komme wy oan de hân fan Harmke yn 'e kunde mei Stanley, Brenda en Dylan, dy't nij kommen binne te wenjen yn Rien. Wy kinne ek lêze wêrom’t in feriening yn ús mienskiep it beslút nommen hat om dêrmei op te hâlden! Fierder lit ek ús oare gastredakteur Jurjen wêr fan him heare en komme wy mear te witten oer de hobby's fan doarpsgenoat Ynze Jorritsma. Foar ús as redaksje slute wy mei dizze Diggelfjoer ek in drok jier ôf. Foar jimme leit nammentlik it earste nr. fan de 41 ste jiergong fan it Diggelfjoer! It jubileumjier ha wy ôfsletten troch ein juny in ekstra dik jubileumnûmer persoanlik by jimme del te bringen. Foar wa't ús doe mist hat, stiet hjirnjonken noch in aardige foto. Mei alle drokte en in diel fan ús redaksjeleden noch yn it bûtenlân, is it boekje fan septimber faak it dreechste boekje om ynhâld oan te jaan. Fakânsjes; ferienings binne noch net begûn of hawwe it smoar drok; de skoalle is noch ticht ensafh. Wy binne dan ek tige bliid mei de ynbring fan gastredakteuren lykas Harmke en Jurjen. Ha jo ek nocht om sa no en dan in stikje te skriuwen? Bliuw der net mei omrinnen, mar lit it ús witte. Begjin novimber ferskynt de folgjende edysje fan Diggelfjoer. Dan sil der ek wer in slúfke ynsitte. Dêrmei freegje wy de ynwenners fan de fjouwer doarpen om ús te stypjen mei in frijwillige bydrage. Dizze aksje hâlde wy globaal ienris yn de twa jier. Fierder ferwachtsje wy om dy tiid hinne ek mear nijs fan de feestkommisje. In protte lêsnocht tawinske! Watse, út namme fan de redaksje. 5
It wie Tiede van der Velde op de bernefoto fan de lêste Diggelfjoer! Dizze kear wer in kreas keardeltsje. Wa is dit? Jo, de ko, en de ljip sitte allegear yn’e ‘shit’ Troch Jurjen Fryslân is grut wurden mei de Fryske hynders, oer de hiele wrâld wurd d’r sjoen nei ús jierlikse keuring dy’t plak fynt yn it WTC. Mar neist dizze grutte bisten hipten d’r ek faaks wat lytsere bisten op it hiem fan de boer om: in Wetterhuon as Stabij. At we it oer Bijke hawwe hat elkenien it byld foar sich fan in Fryske stabij. Ik mei wol sizze myn ‘all-time favorite’ wat hûnerassen oanbelanget. Sels hiene wy ek altyd ien op it hiem rinnen, ek al wie se meastentiids drokker mei it sammeljen fan stiennen en it fangen fan mollen as it ferdigenjen fan de pleats... Hindere neat, wy wiene oe sa bliid mei us Bijke, dy’t by ús krekt oars hjitte moast, dus it waard it Sijke. It wie in hiele diskusje om ta in namme te kommen, mar it slagge nei goed oerlis. Op it stuit spilet d’r in hiele oare diskusje, it hiele stikstof ferhaal. Neffens D66 moat it oantal stik fee troch de helte, neffens boeren moat der kritysk sjoen wurde nei de deposysje wearden en nei de mooglikheden ta ynnovaasjes. De boeren hawwe rjocht fan sprekken, want sûnt 1990 is de deposysje al mei sa’n 45% delgong. Tel dêr by dat it oantal boeren mei sa’n 2 ta 3 prosint ôfnimt per jier. Sûnt 2015 binne it oantal kij mei sa’n 14 prosint fermindere. In lyts bytsje boereferstân en jo komme gau ta de konklúzje dat it hurd efterút giet. Mar at we earlik binne is dat net it iennichste wat efterút giet. We ha yn us lân 160 Natura 2000-gebieden. Dat binne (kwetsbere) natuer gebieden wêr beskerming hurd nedich is. Yn 120 fan dizze gebieden is de stikstofdeposysje te heech. Hjirtroch ferdwine planten dy’t fan in skrale grûn hâlde en krije wy foaral brânnettels en gers yn it plak. Lit dat no krekt net de moaiste planten wêze neffens leafhawwers... No sitte wy net sa ticht yn de buert fan in Natura 2000-gebied, it Snitsermar is de earste dy’t wy tsjinkomme. Ek hjir moat de stikstof útstjit nei ûnderen, neffens de boeren dy’t ik sprutsen ha gjin probleem, mits it yn goed oerlis giet. Sis mar krekt 6
as it útsiikjen fan in hûne-namme by ús yn’e famylje... Beide binne kwetsber, de boeren en de natuer. Foar beide jild: at se fuort binne komt it miskien wol nea werom. Wy libje yn de prachtige Greidhoeke, in plak wêr de grûn eins te min is foar bouboeren, mar al desennia gers floreert. Hoe moai is’t dat ús Fryske kij fan dit gers in heechweardich produkt meitsje kinne, sa as fleis en molke? Mar by de Greidhoeke tinke we fansels ek oan de greidefûgel, dêr giet it spitich genôch net sa bêst mei. Troch skaalfergrutting en mear predaasje fan rôfbisten geane in protte nêsten ferlern. Wy moatte sjen dat we alle noazen wer wat deselde kant út krije, want wy kinne net sûnder inoar, de natuer en boeren gean hiel goed hân yn hân. Ek as ik sjoch nei de ynset fan boeren, in plasdraspomp docht soms al wûnderen, of sy geane wat letter meanen, sadat de fûgels rêstich briede kinne. Mar is’t genôch? Lit wy it hoopje. It soe dochs machtich wêze as der mei it 200 jierrich jubileum fan KF Itens (it jier 2122) noch altyd skriezen rinne om de doar by minsken fan’e fjouwer doarpen, by de boer yn’t lân. Sels mei ik graach efkes in loopke nei Skrok of Skrins dwaan om te genietsjen fan de fûgels dy’t dêr omspane. Ús heit en mem wenje yn Wommels oan de râne fan it doarp mei sicht op Skrok. Yn febrewaris fiere wy ús mem har jierdei en it kin dan mar samar wêze dat de skriezen dan werom komme út Afrika. Ek dit jier wie dit sa en dan rin ik efkes mei de kiker nei de fûgelhutte. Neist it sjen nei fûgels is ek it belang fan de neisoarch grut. Tegearre mei de boer sjen wêr as de fûgels sitte en wat we dwaan kinne om se te beskermjen. Neist dat dit wat opsmyt foar de fûgels is’t foar de neisoargers faaks in sosjaal momint om mei je neisoargfreonen yn petear te gean oer allerhanne saken yn’t libben. Monnig praat (froulju binne ek wolkom by de fûgelwacht!) oer fuotbal, keatsen, Max Verstappen en fansels de natuer. Sa wie it fansels de simmer fan de drûchte, en dat hie ien fan de neisoargers syn beppe al foarsein. At dat no komt troch de leeftiid (84) en ûnderfining as foarútsjende krêften litte we mar yn’e midden. Mar mei har útspraak: ‘we krije gjin wetter’ siet se net fier mis... In oar fenomeen wêr't jo fan op oan kinne neffens de âlde garde binne de hûnsdagen. Dit is de perioade fan’t jier dat de stjêr Sirius fan it stjerrebyld ‘de Grote Hond’ net te sjen is yn’e moarntiid. Rûchwei rint dit fan 20 july oant 20 augustus. Offisjeel hat it (noch) gjin erkenning mar der wurdt sein as de hûnsdagen drûch en waarm begjinne, jo dat waar de hiele perioade fêsthâlde. No dat wie dit jier dúdlik it gefal. Mocht 7
it op de earste dagen fan de hûnsdagen reine, krije we in minne simmer. In âlde Hollânske útspraak: Komen de Hondsdagen met veel regen, dan gaan we slechte tijden tegen, maar komen de Hondsdagen helder en klaar, verwacht dan maar een gunstig jaar De útspraak hat dus neat mei jo hûntsje thús te krijen. Yn en om us doarpen binne in protte freonen op fjouwer poaten te finen. In pear kear dei’s mei it bist op paad oer de dyk en de berm. Moai dat elk sa genietsje kin fan har eigen Bijke. It skynt wol dat it dreech is om de stront op te rêden, yn Rien stiet sels in boardsje om de minsken d’r aktyf oan te herrinearjen. It skynt dat de Twadde keamer soks ek oerwaacht foar in bepaald persoan.... In lang ferhaal koart; we moatte inoar net yn’e stront sakje litte. Sawol de boer, de natuer en de minsken fan jo buert. Wy libje mei inoar op in lyts stikje Fryslân wer’t we natuer, boeren en minsken op ien plak ha. Om dit sa te hâlden freget dat fansels om wat ‘geven en nemen’. Mar troch mei inoar yn petear te gean moat it grif slachje om de fjouwer doarpen it moaiste wenplak fan ierde de hâlden. Sifers komme fan: WUR (Wageningen University & Research) en it CBS (Centraal Bureau Statistiek) Nieuws van Dorpsbelang De Fjouwer Doarpen Door Berber Stoppels Als dorpsbelang is het belangrijk te weten wat er leeft binnen het dorp. Omdat het hier over 4 dorpen gaat en ieder dorp zijn eigen behoeften heeft wordt het hoog tijd om eens per dorp te kijken naar deze behoeften. Vanuit de gemeente wordt ons gevraagd om een dorpsvisie te schrijven. Maar wat is onze visie eigenlijk? Wat vinden we belangrijk, wat zouden we graag willen als dorp en wat absoluut niet? Daarom willen wij de ouderwetse tafelgesprekken weer in het leven roepen om samen toekomstplannen te maken voor onze dorpen. Datum, tijd en plaats waar deze tafelgesprekken zullen plaats vinden wordt nog bekend gemaakt. Ben je door dit item enthousiast geworden en vind je het leuk om gastheer/ 8
gastvrouw te zijn voor onze tafelgesprekken dan kan er een mailtje gestuurd worden naar webredactie@de4doarpen.nl Daarnaast zijn we als Doarpsbelang in gesprek met alle verenigingen binnen de fjouwer doarpen. Zo zijn Sippy Wiersma en Regina Hofstra aangeschoven bij onze vorige vergadering. Wat zijn de behoeften van deze verenigingen en waar kunnen wij als dorpsbelang iets voor hen in betekenen. Nu de coronagekte een beetje is gaan liggen en het activiteitenleven weer vorm krijgt zullen er weer meer bijeenkomsten, activiteiten en leuke workshops gehouden worden. FDD heeft er zin in! Neigenietsje Wie it no 9, 13 of noch langer lyn dat wy in 'echt' doarpsfeest yn 'e fjouwer doarpen hiene?Wy witte it wier net en earlik sein is it ek net mear sa hiel wichtich om út te sykjen. Wy ha ommers nije oantinkens opdien yn 2022! Minsken, minsken, wat ha wy in machtich moai feest hân! Ik sil earlik wêze. It gie net fansels en ik ha dêrom tidens de tarieding ek wolris sein: "dat ik it mar ien kear dwaan soe". Mar tsjonge jonge, as it dan sa slagget (en mei sit) en sa 'n protte minsken entûsjast binne of wurde... wat krije jo dêr dan in protte enerzjy fan! Wat hawwe wy fan jimme geniete! It leafst soene wy alle minsken en ferienings opneame wolle dy’t op de ien of oare manier meiholpen ha om it feest ta sa'n súkses te meitsjen. Mar wy doare it net oan. Wy binne bang dat wy minsken ferjitte sille, want it binne der gewoan te folle om op te neamen! Dêrom nochris oan jimme allegearre, oft it no in lytse of in hiele grutte ynspanning west hat: 'betanke, betanke, betanke!' De feestkommisje sels is noch altyd oan it neigenietsjen fan it feest. Okee, ek in bytsje oan it bekommen. Tagelyk sjogge wy foarsichtich ek alwer in lyts bytsje foarút nei in folgjende edysje fan it doarpsfeest. Hoe, wannear en mei wa, dat witte wy no allinnich noch net. Wy moatte it dêr sels earst noch oer ha. Mar dat it gjin 9 of 13 jier duorje sil foardat der wer ris in doarpsfeest komt, dat stiet neffens my wol fêst. Foar no litte wy jimme efter mei alle útslaggen en fansels alle foto's en fideo's dy't makke binne tidens de feesten. Sa kin elkenien, krekt as ús, 9
noch efkes wat langer neigenietsje fan de doarpsfeesten 2022. Sjoch foar alle foto's en fideo's fan de doarpsfeesten op https:// myalbum.com/album/XLJcbVVNtuwazm (Lûk dêr mar in jûntsje foar út, want it binne der mear as 1400!) De Quiz fan freedtejûn is wûn troch team Quiztut (Marrit, Jentje, Karin en Loek). In top prestaasje fansels mei in dielnimmersfjild fan 30 teams! De bernespultsjes binne wûn troch Jort, Doutzen, Niek en Jeldou. De spultsjes foar de grutte minsken binne wûn troch team Grutte Pier (Albert Jan, Sybren, Rick en Sven). De survival waard in proai foar de Hippies (Durk, Douwe, Sape en Thijs). Yn 50 minuten en 59 sekonden wiene sy wer werom op it sportfjild. It keatsen foar de bern is wûn troch Hester Zeinstra en Andries Rijpma en by de grutten giene Gerard Witteveen, Marijke Gaastra en Lucretia van der Brug mei de krânsen nei hûs. Dan hiene wy noch it kloatsjitten en it klaverjassen. De Klotenklappers (Dick, Rienk, Janny, Hanneke, Frans, Hiltsje, Fokje en Wytse) wiene yn 26 wurpen wer werom by de finish. Sân minder as de Stuntelaars. Broer Witteveen wie de tûkste kaarter. Hy einige nei twa bomen op 2578 punten. Ta beslút is Joke Krist noch huldige as meast komplete feestfierder fan ús allegearre. Joke hat sawat oeral oan meidien. Wie it net as dielnimmer dan wol as frijwilliger en sy wie sawat alle dagen ferklaaid. Top Joke. Sa moat dat. Al moat wy fansels dêr wol daliks by sizze dat tidens de feesten wol blieken is dat jimme allegearre geweldich goed feestfiere kinne! Hjirûnder kinne jimme alle útslaggen nochris werom lêze. Genietsje fan de foto's en filmkes en jimme hearre gau wer fan de feestkommisje. De Spultsjes foar de grutten 1e Priis Team Grutte Pier 2e Priis Skorriemorrie 3e Priis De 4 Musketiers 4e 5e 6e 7e 8e 9e 10 11 12 13 Franekenvrij LUI (Lui uit Itens) De Hippies De Leukste Fjouwer (Albert Jan, Sybren, Rick en Sven) (Tim, Hendrik, Jochum en Douwe W) (Jorrit, Sybo, Jesse en Meint) (Anke, Jan Gerben, Gerard en Froukje) (Regina, Bertina, Wybe, Roos en Ylse (Durk, Douwe S, Sape en Thijs) (Bouwe Jan, Edgar, Dorien en Jurjen) De Fleanende Friezen (Anna, Ineke, Oane en Jelmer) Kiek mar út! Woodstock De Vrijbuiters 3 + 1 Grietjes De Toppers (Esther, George, Reinder en Hessel) (Ans, Pietie, Elbrich en Maaike) (Feare, Jildou, Anne en Annemar) (Karin, Hendrika, Iris en Jouke) (Marije, Noor, Marike en Benthe) 10 352 pnt 306 pnt 280 pnt 232 pnt 218 pnt 199 pnt 196 pnt 194 pnt 185 pnt 178 pnt 163 pnt 159 pnt 139 pnt
De Survival 1e Priis 3e Priis 4e 5e 6e 7e 8e 9e 10e 11e 12e 13e De Hippies 50 min. en 59 sek. 2e Priis De 4 Musketiers Frankenvrij Skorriemorrie Woodstock Kiek mar út De Vrijbuiters De Toppers 3 + 1 Grietjes Team Grutte Pier* LUI 51 min. en 13 sek. (+ 14 sek.) 54 min. en 31 sek. 56 min. en 20 sek. 1 oere 6 min. en 50 sek. 1 oere 6 min. en 55 sek. 1 oere 7 min. en 7 sek. 1 oere 8 min. en 16 sek. 1 oere 10 min. en 1 sek. 1 oere 10 min. en 55 sek. De Fleanende Friezen 1 oere 12 min. en 20 sek. De Leukste Fjouwer 1 oere 16 min. en 10 sek. 1 oere 19 min. en 28 sek. * Hjir is noch in rektifikaasje op syn plak! Team Grutte Pier is yn 'e tinte huldige as nr. 5. Mar efternei blykte dat der noch in flater yn de útslach siet. 10 min. binne te’n ûnrjochte net meiteld. Hjirtroch falle de winnaars fan de spultsjes hielendal werom nei plakje 10. Jo kinne fansels ek net yn alles útblinke. Keatsen foar de bêrn 1e Priis 2e priis 3e Priis Hester Zeinstra (by de fammen)en Andries Rijpma (by de jonges) Judith v/d Ende en Jurre Breukelaar Jort Kronemeyer en Ids van Wijngaarden Keatsen foar de grutten 1e Priis Gerard Witteveen, Marijke Gaastra en Lucretia van der Brug 2e Priis 3e Priis Sybren Nauta, Pietie de Vries en Jolanda Kruithof Jan Gerben Strikwerda, Sape Miedema en Benthe Witteveen 1e Priis ôffal Hendrik Koning, Jelmer Abels en Joke Krist (Hessel Abels is noch ynfallen foar Jelmer) 2e Priis ôffal Ayanle Barkat, Anneke Jaarsma en Dorien Kooistra Klaverjassen 26 dielnimmers 1e Priis Broer Witteveen 2e Priis Hinke Jellema 3e Priis Bartle Postma 4e Priis Willem Tjerkstra 5e Priis Hiltsje Wiersma en Gerrit Reinsma Poedel: Kees Jellema 4540 pnt 4265 pnt 4056 pnt 3669 pnt 3502 pnt 11
Uitslagen en antwoorden dorpsfeest 2022
13
Kaartklup “ De Fjouwerkaart” Op freed 9 septimber 2022 gean we wer los mei it nije kaart seizoen. Ek dit kear begjinne we mei priiskaarten. Elkenien is tige wolkom en kin ek lid wurde fan de kaartklup. De kontribúsje foar it seizoen 2022-2023 is € 15,00. Der binne 7 priiskaartjûnen, wêrop elkenien wolkom is, dus ek net leden. De ynlis foar de priiskaartjûnen is € 3.50. Op 23 septimber begjint de kompetysje, we begjinne dan om 20.00 oere mei in koarte ledefergadering en rûn 20.30 oere gean we los mei it kaarten. Aginda ledefergadering 23 septimber 2022: 1. Iepening 2. Jierferslach 3. Finansjeel ferslach 4. Meidielings 5. Rûnfraach 6. Slot en los mei it kaarten Data kaartjûnen seizoen 2022/2023 Oanfang: : 20:00 uur Plak : kafee “De Lytse Fjouwere” te Itens 9 septimber 2022 : Priiskaarten foar elkenien 23 septimber 7 oktober 21 oktober 4 novimber 18 novimber 2 desimber 16 desimber 3 febrewaris 17 febrewaris 3 maart 24 maart 31 maart 14 april 27 april : Priiskaarten foar elkenien : Maatklaverjassen foar elkenien : Kompetysjekaarten : Sinteklazepriiskaarten foar elkenien : Kompetysjekaarten 6 jannewaris 2023 : Priiskaarten foar elkenien 20 jannewaris : Kompetysjekaarten : Kompetysjekaarten : De Lies partij (foar leden) : Kompetysjekaarten : Maatklaverjassen foar elkenien : Ynheljûn : Priiskaarten foar elkenien / Slotjûn : Keningskaarten (middeis) We hoopje wer op in gesellich en spannend seizoen!!! It bestjoer: Willem Tjerkstra, Jan Leijenaar, Immie Kamstra Ôfskie tsjerkeried fan Itens-Hinnaard Graach wolle we ôfskied nimme fan de ald tsjerkeriedsleden, Douwe Willemsma, Griet van der Brug en Popke Stegenga. Op snein 18 septimber fan 14.00 – 16.30 oere yn de Fermanje yn Itens. 14 : Kompetysjekaarten / Ledefergadering : Kompetysjekaarten
By dit ôfskied wolle wy se graach betankje foar harren jierrenlange ynset foar de tsjerke fan Itens-Hinnaard en wat sy, fan út de tsjerke, betsjutten hawwe foar de mienskip fan de doarpen. Elkenien út de Fjouwer doarpen is wolkom foar een hapke en in drankje dizze middei! Mei freonlike groetnis, Harrie, Sebastiaan, Johannes, Anke en Ans, Tsjerkerie Itens-Hinnaard. Begraffenisferiening ‘De Lêste Ear’ fan Itens en Hinnaard is foarby Opskreaun troch Wietske Dijkstra Op 5 april 2022 is op de twadde ledefergadering it beslút naam om de feriening per 1 jannewaris 2023 te beëindigjen. It is in feriening mei in skiednis fan mear as 100 jier. Mei sa’n lange tradysje ophâlde falt net ta. Yn 2018 binne we noch in skoft yn petear west mei de begraffenisferiening fan Lytsewierrumen/ Rien. Mar nei dizze petearen hawwe sy besletten net fierder te gean as feriening. Wy binne doe noch trochgien, mar tinke no dochs dat it better is net fierder te gean. As bestjoer hawwe we al ús leden yn’e gelegenheid steld om te stimmen, en we hawwe se op’e hichte hâlden fan de ûntwikkelings. No’t it beslút fallen is wolle we ek graach alle minsken fan ús fjouwer doarpen op’ hichte bringe, en stilstean by dat wat west hat. Dêrfoar hawwe Jehannes en Gryt van der Brug en Wietske Dijkstra de boeken der op neislein. Want der binne troch de jierren hinne prachtige notulen skreaun dy’t de tiidsbylden werjouwe. Fan Hinnaard binne der notulen fanôf 1936 en fan Itens fanôf 1940. Op’e foto’s kinne jo sjen hoe moai as minsken skriuwe koenen. Sa moai kinne we it hast net mear. We binne koarter en bondiger yn it skriuwen wurden en we type it no faak. Yn 1908 waard de begraffenisferiening Hinnaard oprjochte troch S Hylkema, J Bosma, R Jorritsma, O Offringa en A Postma (foto). It doel wie om as mienskip foar elkoar te soargjen nei’t der ien ferstoarn wie. Yn’e boekjes en notulen sjogge we hoe’t de rikere minsken mear kontribúsje 15
betellen as de minsken dy’t mei minder ta moasten. Yn 1944 betellen de boeren 1,50 gûne per jier en de arbeiders 50 of 75 sinten per jier (foto). As men de notulen der op neilêst dan sjogge je dat it foaral in mannen oangelegenheid wie. Foar it ôflizzen waard soms wol in frou ynskeakele. Yn 1918 waard de feriening fan Itens oprjochte. Dat wie de tiid fan de Spaanske gryp. In tiid wêryn’t minsken elkoar bot nedich hienen om foar elkoar te soargjen. Pas yn 1978 namen beide ferienings it beslút te fusearjen en waarden der nije statuten makke by notaris Van der Hem yn Jorwert. Deselde statuten hawwe we no ek noch. Alles rûn in begraffenis waard yn de eigen doarpen dien. De boade, it ôflizzen, it regeljen fan kaarten, faak ek it drukken fan kaarten op de stencilmasine, regeljen fan in tsjinst, it grêf grave, klokliede en de kiste drage. Sa al mei al wienen der neist it bestjoer hiel wat minsken yn’t spier. Fergaderingen wienen by ien thús. Sa lêze we yn’e notulen fan 1937 (foto) dat de fergadering fan Hinnaard net mear by Heslinga wêze soe mar tenei by W Rispens plak fine soe. It tafal wol dat wy de lêste fergaderingen eins altyd ek by Wiebren Rispens hán hawwe, mar dan dy fan in pear generaasjes fierder. Yn dizze tiid ferbine we ús faak foar in skofke oan in bestjoersfunksje, 5 jier, of 10 jier. By it bestjoer fan’e begraffenisferiening gong it faak om folle langere perioaden. As foarbyld: Jan Bootsma dy’t 41 jier bestjoerslid en skriuwer west is . Hy wie ek de lêste dy’t mei de hân de notulen skreau, dat hat hy dien oant 2008. Minsken dy’t funksjes yn it bestjoer hienen of drager wienen, wiene faak selsstannige en meastentiids boer. Dizze minsken wienen fleksibel yn harren tiid en koenen dêrtroch harren frijmeitsje op tiden fan in begraffenis. Yn’e tiid fan no kinne mear minsken dy funksjes wol dwaan omdat der mear fleksibele beroppen binne of omdat minsken deeltiid wurkje. In diel fan de fergadering gie, en giet noch altyd, oer it waar, it lân, it gêrs, de kij. Dat is miskien wol it moaiste diel fan’e jûn. Sa’ t ik al earder sei, wie it foaral in mannenoangelegenheid. Stikje by bytsje kaam dêr feroaring yn. Yn 1981 wie Liesbeth Wijnia de earste frou dy’t de ledenfergadering besocht. Se wurdt derfoar spesjaal neamt yn’e notulen fan dat jier. Sy kaam mei in krityske fraach oer de boade. Yn it bestjoer wie Gryt van der Brug de earste frou. Nei it ferstjêrren fan har man, Klaas van der Brug, naam se yn 1992 fan him de funksje fan ponghâlder oer. Yn 2007 makke se plak foar de twadde frou yn it bestjoer: Wietske Dijkstra. En it aardige is dat no Jehannes van der Brug de ponghâlder is. Gryt van der Brug fertelt dat se yn’e jierren ’90, nije jassen en huodden oanskaft hawwe. Nei in tiid fan swarte jassen en hege swarte huodden kamen der grize klean mei wat plattere grize huodden. De dragers hienen fansels net allegear deselde maat, dus waard geregeld ruile en past sadat it allegear wat moai like. De begraffenisferiening krige de lêste tsien/ fyftjen jier in oar plak yn’e mienskip. Bern waarden op harren 18e net mear altyd lid. Begraffenissen wurde folle mear troch famylje sels regele. Wer’t earder in boade ferbûn wie oan in feriening/ in doarp, kieze minsken no harren eigen boade. Dragers binne selden nedich, omdat 16
17
famylje sels draagt. En neist begraffenissen binne der no ek mear kremaasjes. De ynlis fan de feriening wie net al te heech, dermei de útkearing ek net. Der binne oare moochlikheden kommen, sa as in fersekering. De rol fan in begraffenisferiening is nei de eftergrûn rekke en eins net mear fan dizze tiid. Jehannes vd Brug. Wiebren Rispens, Eeltje Jan de Vries, Wietske Dijkstra Nieuwe bewoners: Stanley, Brenda en Dylan Door Harmke Op een mooie zomeravond kom ik bij Stanley Sealy (57) en Brenda Schouten (52) langs. Sinds december wonen zij op Molmawei 17 in Rien. Achter het huis is een mooi zitje, waar ons interview plaatsvindt. We kijken uit op het maisveld, met daarboven een strak blauwe lucht. De overkapping is door vorige bewoner Bernardus neergezet, maar boerderij gereedschap en drogende groenten kenmerken de nieuwe bewoners. Hieronder stellen ze zich voor: ‘Kom hier maar!’ Net als nieuwe bewoner Ymmie (Diggelfjoer, maart 2022) komt ook Brenda oorspronkelijk uit Oostzaan. Tot haar 50e woonde ze onder de rook van Amsterdam tot ze de sprong waagde naar Friesland. In Aldeleije had zij een caravan en daar genoot ze weekends al langer van de rust en ruimte. In Sexbierum vond ze een permanente woonplek, maar ze reed nog wel elke dag op en neer naar haar werk in Zaandam. Anderhalf jaar geleden leerden Stanley en zij elkaar kennen. Stanley is geboren in Enschede maar op drie jarige leeftijd verhuisd naar Sneek. Daarna heeft hij vele woonplaatsen gezien om uiteindelijk weer in Sneek uit te komen. Toen de badkamer van Brenda verbouwd moest worden, was dit een kans om de relatie te verdiepen. ‘Ik zei: “Kom hier maar,” vertelt Stanley, ‘en ze is nooit meer weggegaan.’ Uitdagingen Brenda trok bij Stanley en zijn jongste zoon Dylan (18 jaar) in. De oudere kinderen van Stanley (dochter (26) en zoon (21)) zijn al uit huis en ook Brenda’s dochter (30) woont niet meer thuis. Dylan is net geslaagd voor het gymnasium op het Bogerman in Sneek en gaat na de zomer Computer Science aan de Radboud Universiteit studeren. Dylan heeft geen pigment en is slechtziend, dit zorgde en zorgt voor de nodige uitdagingen. Met veel zon heeft Dylan beschermende kleding nodig en met zicht van 3-10 %, ziet hij weleens wat over het hoofd. Zo zag hij een uitgestoken hand van een dorpsgenoot niet bij het voorstellen en botst hij zo nu en dan ergens tegen aan. 18
Maar Dylan laat zich hier niet door beperken, hij fietst en speelt zelfs basketbal. ‘Je wilt niet weten hoeveel brillen ik heb moeten vervangen,’ grapt Stanley. Dylan compenseert zijn slechte zicht, met een goed gehoor en een enorme concentratie. Daarnaast zorgt zijn wilskracht en doorzettingsvermogen voor mooie prestaties. Zo heeft hij afgelopen juni de elfstedentocht gefietst en heeft hij ook de weg naar Parijs fietsend afgelegd. Zo gek nog niet Ondanks de risico’s wordt Dylan gestimuleerd door Stanley en Brenda: ‘Als je ze niet wilt laten vallen dan hebben ze een heel beperkt leven,’ zegt Stanley daarover. Deze levensvisie heeft Stanley niet alleen thuis, maar ook zeker in zijn werk. Als twintiger merkte Stanley in zijn omgeving dat er weinig mogelijkheden waren voor mensen die psychisch in de knoop zaten, nadat ze behandeld waren. Hij ging zelf op zoek hoe er weer terug gewerkt kon worden naar het arbeidsproces. Dit is uitgegroeid tot zorgboerderij Zo gek nog niet. Stanley is dit met zijn toenmalige partner begonnen tussen Lytsewierrum en Scharnegoutum. Omdat Stanley ook een beschermde woonplek wilde bieden is hij verhuisd naar Ijlst. Hier komen wonen, werken en ambulante begeleiding samen, met een visie op vooruitgang. De mensen die er komen zijn gemotiveerd om verder te komen, zodat ze uiteindelijk van beschermd wonen weer naar ambulante hulp kunnen gaan. De zorgboerderij biedt plek voor dertig mensen met een psychische uitdaging. ‘Het voelt als vakantie!’ Stanley woonde eerst op de woonboerderij, maar privé en werk gescheiden houden beviel hem toch beter. De rust en ruimte waar Brenda zo van houdt, daar heeft ook Stanley behoefte aan. Een dorp bevalt hem dan ook beter dan de stad. In hun zoektocht naar een gezamenlijk huis, kwam Rien naar voren. Hier wonen ze tot nu toe dan ook met volle tevredenheid. Ze genieten van het uitzicht dat elk seizoen verandert en benoemen ook de fijne mentaliteit van de mensen hier. Er is ruimte voor sociale gesprekken, maar ook voor ieders privacy. ‘Leven en laten leven,’ dat is waar Stanley en Brenda behoefte aan hebben. Brenda heeft haar werk in Zaandam verruilt voor het werk bij Sûver Thûs, dit is een organisatie die mensen helpt in de huishouding: ‘Ik kan op de fiets naar het werk, het voelt elke keer als vakantie!’ Stanley, Brenda en Dylan welkom in Rien en we hopen dat jullie nog lang het vakantiegevoel hier mogen houden. Brenda en Stanley gean graach mei har ombouwde pick-up nei Scandinavië. 19
Groot assortiment aan Harley Davidson motoren Bagger ombouw en custom verbouw Compleet onderhoud van uw Harley Davidson Schade taxatie en schade herstel waaronder spuitwerk en special paint Verhuur van Harley Davidson Dealer van KessTech - MCS - Zodiac - Parts Europ Verkoop met lease plan en Financiering mogelijk 20 Prof Zernikestraat 7 - 8606 JS Sneek - 0515 413462 Whatsapp: 06-27015399 - frankysmotorcycles@gmail.com
21
MENSEN GEZOCHT! Door verschillende omstg heden zijn wij op zoek naar nieuwe mensen, die met ons (Jeannet van Ommen en Irma Rijpstra) de filmclub draaiende willen houden. We bepalen aan het begin van het seizoen welke films we willen draaien en wanneer. We verzorgen met zijn tweeën een avond. We starten de film, doen de bar en verzorgen een paar hapjes. Met zijn tweeën lukt het ons niet de club draaiende te houden, dus schroom niet en kom ons versterken. Heb je vragen of wil je je bij ons aansluiten neem dan contact op met Jeannet (Hearedyk 1 06559337222) of Irma (Hearedijk 10 Itens 06-10180813) Onze eerste FILMAVOND is 24 september, met “Sorry we missed you”. De tweede FILMAVOND is 5 november met” Sami blood”. 24
Fittest voor 65-plussers bij sportcentrum Akkermans Bent u benieuwd hoe fit en gezond u bent? En woont u in Wommels of omgeving? Neem dan deel aan de gratis fittest op dinsdag 4 oktober. Beweegteam Súdwest-Fryslân organiseert samen met Sport Fryslân deze fittest voor inwoners vanaf 65 jaar. Bewegen houdt mensen langer fit en zelfredzaam. Botten en spieren blijven sterk en de conditie blijft op peil. Regelmatig bewegen is gezond en voorkomt veel chronische aandoeningen. Naast fysieke voordelen vergroot het bewegen in een groep ook het sociaal welzijn. Waar is de fittest? De fittest vindt plaats in Sportcentrum Akkermans, Walperterwei 41-H te Wommels. De test duurt ongeveer één uur en men kan, met eigen voorkeur, ingedeeld worden op verschillende tijden tussen ongeveer 9.30 – 13.30 uur. Aanmelden Alle zelfstandig wonende inwoners vanaf 65 jaar in Wommels, Easterein, Hidaard, Hinnaard, Iens, Itens, Kûbaard, Lollum, Reahûs en Waaksens ontvangen begin september een uitnodiging in de brievenbus. U kunt zich via die brief aanmelden of voor 16 september a.s. aanmelden via onze website: www.beweegteamsudwestfryslan.nl/fittest-wommels Na aanmelding krijgt u in de week vooraf een bevestigingsbrief met daarin de exacte tijd waarop u verwacht wordt. Heeft u vragen? Voor vragen kunt u contact opnemen met buurtsportcoach Rika Wind via rika@sportfryslan.nl of via 06-51 44 19 95. Ferhúzje We wenje al wer in pear wike yn Koudum. It measte spul hat in plakje foun, we krije tiid om fan dit nije, moaie plak te genietsjen. Op 21 july ha we de kaai jûn oan kaai oan Arjen en Myra. De kaai fan it ‘spultsje fan Van Beem’. Want sa leinen wij yn de begjin tiid (1983) oan de doarpsgenoaten fan de fjouwer doarpen út wer’t we wennen. 25
Wat ha we genoaten fan dit plak. Tidens it ynpakken komme der in protte oantinkens boppe: wat ha de bern hjir prachtich boarte, it ferskaat oan bisten dy’t we hân ha, de minsken dy’t we moete ha en de gesellichheit fan de fjouwer doarpen. It is tiid foar wat oars: ‘It hert wol net, mar it ferstân wol wol’, sa beneamt Gerrit it treffend. It bij- en ûnderhâlden fan dit plak wurdt hieltyt mear in lêst dan in útdaging. En dat is fansels net de bedoeling fan in hûs. We ha wer in moai plakje foun yn Koudum: mei útsicht en oan it wetter. En mei mear komfort en minder ûnderhâld. We hoopje dat út it each net út it hert betsjut , we bliuwe belutsen en wa’t nocht hat is fan herte wolkom op de Spoarleane 12 yn Koudum. En fansels winskje we Arjen en Myra, harren bern en (skoan) heit likefolle wensplesier ta as wij dat hân ha. De hertlike groetnis fan Gerrit Reitsma & Marianne Eringa. Ek nammes Yeb, Leandro en Ayanle. Hoe sit it einliks mei toaniel? De ôfrûne twa jier ha wy al in pear kear fersuchten: “We nimme it mar sa’t is.” Twa kear mei faasje de repetysjes ynsetten en twa kear wer stoppe moatten fanwegen koroana. It hat in soad enerzjy koste, mar úteinliks nimme wy it sa’t is. Fol goeie moed ha wy ús op in nei toaniel seizoen taret. De tiid hat yntusken net stil stean; misken bin trochgean mei har persoanlik libben. Sa komme wy oan in oare gearstalling fan de spilersploech en starte wy mei in neie regisseur. Op it stuit dat wy dit skriuwe ha wy in nei stik útsocht wêrby wy de spilers hast rûn ha. Yn septimber starte wy mei in leuke ploech die útdage wurdt om hun siel en silligens yn te setten foar har rolfiguer. As dat slagget is altyd wer ôfwachtsjen, mar jimme kinne it -as alles mei sit- mei jimme eigen eagen sjen op 17 en 18 maart 2023! Wa d’r wol iens oan tinkt om ek es mei sa’n ploechje spilers mei te dwaan: lit it witte oan ien fan ús, dan kinne wy dêr rekken mei hâlde. Út namme fan de toanielferiening Nim it sa’t is Fred Dijkstra, Laura Margje Fopma, Ronald Postma en Thea Metz Nederlands Kampioen dressuur in Hinnaard! Op de Hippiade ‘22 van 16 augustus jl. werd ruiter Thea Dijkstra (Hinnaard) Nederlands kampioen Dressuur L2 met haar Friese hengst Harm fan de Koldenhool (Michiel 442). We zijn als inwoners van de vier dorpen supertrots op deze unieke prestatie. Een volgende Diggelfjoer volgt een uitgebreider interview met Thea. Thea, van harte gefeliciteerd met deze topprestatie! 26
De inwoner en zijn hobby: Ynze Jorritsma door Esther Maar weer eens in het Nederlands. We schrijven tenslotte een tweetalige dorpskrant en we moeten het Nederlands ook wat onderhouden. Half augustus spreek ik Ynze Jorritsma. Hij woont aan De Nijsted in Itens en de redactie van de dorpskrant meende dat Ynze de tuin en sloot achter z’n huis vol met eenden, zwanen en ganzen had. Hoog tijd voor een diepteinterview met deze man. Dus, maar eens bij deze inwoner van onze vier dorpen om het hoekje kijken. “Kom d’r yn!” en “Krek op tiid!” zijn de eerste twee zinnen die ik hoor als Ynze de deur opendoet. “Waarom jullie mij nu moeten hebben voor een interview, vraag ik me af”, stelt Ynze. Hij glimlacht. “Ik heb nog maar drie eenden en zes ganzen”, lacht hij. “Krekt op tiid dus”, omdat hij van plan is al zijn hobbyvogels de deur uit te doen. Ach, dat maakt niet uit. Altijd leuk om iets meer over onze inwoners te weten te komen. Want, “Waarom bouw je je hobby af?” is dan natuurlijk meteen de vraag die bij me opkomt. Hij biedt me koffie aan en we zetelen ons in het zonnetje in de serre achter huis. Ynze, eind deze maand wordt hij 72 jaar, is geboren en getogen in Hidaard, een dorpje verderop. Daar heeft hij z’n jeugd doorgebracht en is via Nijland en Easterein uiteindelijk zo’n twintig jaar geleden in Itens terecht gekomen. “Het is wel bijzonder eigenlijk, want ik ben als jonge jongen ook begonnen met werken in Itens. Ik werkte als timmerman bij Bouwbedrijf Syb Wynia aan de Hearedyk (waar nu Koning Installatie zit). Op deze foto zie je me met de handkar voor bouwmateriaal in Itens voor de boerderij waar nu Leijenaar woont. Ik denk dat ik zo’n vijftien á zestien jaar was hier”, zegt Ynze. “Ik was geen goede timmerman, vind ik zelf. Ik was wat te ruw voor het werk. Metselen vond ik veel mooier, dus daar ben ik mee verder gegaan. Het heeft me wel mijn rug gekost helaas, want zo rond mijn vijftigste kon ik het werk niet meer doen. We woonden toen op de boerderij in Easterein, daar hielden we wat vee. Daar groeiden ook onze zonen Johan en Jentje op. Dat was een mooie tijd. Daar is ook mijn hobby voor het houden van dieren en specifiek vogels ontstaan, denk ik. Op de boerderij hield ik eenden, ganzen, 27
schapen, wat koeien. Ik mocht graag in de natuur zijn. Ik mocht ook graag eieren zoeken in het land of ging mee op de jacht.” “Maar, waar zijn die vogels dan nu?”, vraag ik. “Tja, ik heb hier wel vijftig ganzen, zwanen en eenden gehad in het verleden, maar ik ben eigenlijk al wel een jaar of vijf aan het afbouwen. Ik ben regelmatig weg en dan is het niet zo handig om steeds oppas te regelen voor die vogels. En ach, ik ben er ook wel wat klaar mee.” Ik kijk Ynze vragend aan: “Dat ze zo opgesloten moeten zitten in een kooi, omdat ze anders wegvliegen en worden gepakt door predatoren. Ja, het is eigenlijk niet helemaal mijn stijl”. We bekijken de vogels buiten. Ynze heeft op dit moment drie sikkeleenden en zes roodhalsganzen (waarvan vier jongen). Ynze: “De jonge ganzen gaan eind augustus weg voor de handel. Voordat ik vertrek naar Thailand. De eenden redden zich wel in de sloot en de ganzen kan ik wel even bij Jan Gerben (red. buurman Strikwerda met dezelfde hobby) onderbrengen”. Ynze vertelt me dat hij al zo’n twintig jaar ieder jaar voor een paar maanden naar Thailand vertrekt. Hij laat dan eventjes de boel de boel in Itens en zoekt het avontuur en de warmte op in Azië. Inmiddels heeft hij veel vrienden in Thailand opgedaan, kent hij de cultuur en heeft z’n vaste adressen waar hij kan verblijven. “Ik reis daar het liefst met het openbaar vervoer, eventueel de skytrain, TukTuk of per autobus. Dat is het mooiste. Je komt dan overal, maakt praatjes met de lokale mensen en hebt bijzondere ontmoetingen.” Ynze: “Ik red me altijd in Thailand, al ben ik de Engelse taal of het Thais niet zo machtig. De Thai zijn sympathieke mensen en je hebt aan een vriendelijk gebaar snel genoeg”. Ook eind augustus vertrekt Ynze weer voor een paar maanden naar Thailand. Dan is dus bijna gedaan met de hobbyvogels van Ynze. “Krekt op tiid” dus voor dit gesprek over zijn hobby en het treffen met Ynze. Goede reis en mooie ontmoetingen gewenst Ynze! Na afloop van ons gesprek mailt Ynze me nog. “Ik heb helemaal niks verteld over het boksen! Ik denk dat veel wat oudere inwoners dat wel van me weten. Ik kan er avonden over vertellen.”. Ynze blijkt op hoog niveau te hebben gebokst. Na zijn reis naar Thailand nog maar eens langs voor die verhalen. 28
29
Innovaties in Friesland en de Freonen Fan FossylFrij Fryslan Gepresenteerd door Bouwe de Boer – projectleider Op de laatstgehouden jaarvergadering van ons Dorpsbelang werd een interessante presentatie gegeven door Bouwe de Boer over de projecten van de provincie Fryslân om te komen tot een fossielvrije samenleving. Bouwe is geen onbekende in onze dorpen, want hij is inderdaad de zoon van Jan en Nel de Boer uit Itens. Doelen 2022 100 fossievrije bedrijven 90.000 woningen met zonnepanelen 20.000 fossielvrije voer- en vaartuigen 10.000 klanten van lokale stroom De projecten van FossylFrei Fryslân zijn een initiatief van de provincie en worden opgestart om bedrijven en bewoners van de provincie te stimuleren om fossielvrij te worden. Hiertoe worden per onderwerp ambitieuze doelen gesteld. Energieneutrale huizen Toen er eind jaren negentig in Nederland nog nauwelijks over nagedacht werd, werden in Leeuwarden al de eerste energieneutrale huizen gebouwd langs de Overijsselselaan. In die jaren ontving de gemeente een paar keer prijzen voor de meest duurzame gemeente! Crystalic Een van de eerste projecten was de bouw van het Crystalic in Leeuwarden. De bouw van het gebouw startte in 1999. Drie jaar later werd Crystalic kant en klaar afgeleverd met als resultaat: een flexibel, innovatief en duurzaam gebouw. Hoewel het gebouw er modern uitziet, is het juist geïnspireerd op een heel ouderwets gebouw: namelijk een Friese stolpboerderij. Maar dan 30
31
met een grotere en vooral transparantere draai. Duurzaamheid was en is heel belangrijk in het Crystalic. Het gebouw heeft energielabel A+. Hoe dan? Dat komt door de combinatie van een aantal punten. Het heeft een eigen warmtepomp, waarmee de kantoren, vergaderruimtes en zalen verwarmd én gekoeld worden. In de zomer wordt de warmte afgevoerd naar waterbronnen in de grond die de warmte opslaan. In de winter wordt het Crystalic weer verwarmd met deze opgeslagen warmte. Het koelen van de kantoren gebeurt dankzij het koude water uit de bron. Elfstedenhal Een volledig Fries consortium was in opdracht van Gemeente Leeuwarden, verantwoordelijk voor het Design & Build van de Elfstedentocht. De Elfstedenhal bespaart 50% op haar elektriciteitsverbruik en 99% op haar warmteverbruik. Een groot deel van de resterende vraag wordt duurzaam opgewekt. Met een grijswatersysteem is bovendien een waterreductie van 50% gerealiseerd. Dit is mogelijk door de toepassing van warmtepomptechnologie voor hergebruik restwarmte, een hoogwaardig en zuinig ventilatiesysteem en doordat de hal en de kantoren volledig LED verlicht zijn. Projecten MKB Andere initiatieven uit afgelopen jaren zijn onder andere de zonnebootrace, het ‘inpakken’ van verschillende oude gebouwen, waardoor zij energieneutraal werden, de Energy Challenges op scholen, de Dutch Solar Challenge met zonneboten, een groot aantal energiecoöperaties en projecten voor energieneutrale huizen en festivals. Energiecoöperaties Het aantal energiecoöperaties groeit, want de uitdagingen rond de energietransitie zijn enorm. De grote vraag daarbij is: laten we de realisatie van energielandschappen over aan de markt of nemen we (als energiecoöperaties) zelf het heft in handen? Laten we opbrengsten wegvloeien of zorgen we ervoor dat deze terugvloeien naar eigen gebied en inwoners? Kiezen we voor het laatste, dan vraagt dat om een professionaliseringsslag. Met één windturbine, zoals in Tzum en Reduzum, zit je al met een financiële balans die de 1 miljoen ruim overstijgt. Is dat nog te doen voor een clubje vrijwilligers in de avonduren? Er zijn stichtingen die helpen bij deze projecten. Zo’n stichting is ‘De Coöperatieve Samenleving’; zij helpt hierbij met eigen maatschappelijke ervaring, 32
Schilderwerken Knevelman in Itens - 06-43231940 - Info@schilderwerken-knevelman.nl 33
economische en organisatorische kennis en juridische borging. Een voorbeeld van een coöperatie dichtbij is: GEKE - Griene Enerzjy Koöperaasje Easterein. Samen zijn zij op weg naar betaalbare, eigen en duurzame energie in Easterein. Dat is het doel van GEKE. Door collectieve kracht kunnen zij hun energierekening verlagen en investeren in projecten die duurzaam zijn voor de inwoners in Easterein. Is dat iets voor jou? Kunnen we dat realiseren in onze 4doarpen? Energieneutraal wonen Bijna 15% van al het Nederlandse energiegebruik verbruiken we in woningen. Het energieneutraal maken van huizen heeft dan ook een grote invloed op het verduurzamen van de samenleving. Bij een energieneutrale woning wek je zelf de benodigde energie op. Als je je huis energieneutraal maakt, ga je helemaal van het gas af en haal je thuis net zoveel zonne-energie van het eigen dak of perceel als nodig is. Je hebt dan geen energierekening meer. Hiermee ben je bovendien zelfvoorzienend en stoot de woning geen CO2 meer uit. Ook stijgt door energieneutrale maatregelen de waarde van de woning. De Freonen kunnen je helpen uit te zoeken hoe je woning energieneutraal wordt en welke financiële hulpmiddelen hiervoor in aanmerking komen. Om het energieneutraal maken van woningen breed bereikbaar te maken, bestaan er meerdere (stimulerings)regelingen. Zo kun je gebruik maken van verschillende subsidies, aantrekkelijke leningsfaciliteiten, eigen spaargeld of hypotheekverhoging. Zo laat Fryslân zien, dat zij nog steeds vooroplopen in de energietransitie! Wil jij ook meedoen, kijk dan op https://fossylfrij.frl/freon en wordt ook Freon! De jubileumeditie van Diggelfjoer no.6 jaargang 40 werd in juli ‘old-school’ rondgebracht in de vier dorpen door de redactie. 34
Kidskleurplaat Voor al uw loonwerk! 06 50 47 62 87 De Tuolle 2, 8735 HZ Itens rispens.miedema@gmail.com www.facebook.com/ loonbedrijfsapemiedema/ 35
36
Prikboerd Lytse Doarpen Rintocht komt terug! Door de corona is in 2020 en 2021 de wandeltocht helaas uitgesteld. Eind 2021 waren de organisatie genoodzaakt om te stoppen. Helaas heeft men geen nieuwe bestuursleden kunnen vinden en voor 2 personen, die nog voltijd werkzaam zijn, was het niet haalbaar de tocht zo te organiseren zoals men de laatste 14 jaar gewend was. Omdat het jammer is als deze mooie tocht zou verdwijnen, heeft Friesland Beweegt aangeboden de Lytse Doarpen Rintocht te gaan organiseren. Zij willen in 2023 een doorstart maken met de tocht, met dezelfde opzet en intentie. Na goed overleg met Stichting Friesland Beweegt komt de Lytse Doarpen Rintocht weer terug op zaterdag 15 april 2023. Op de site van Friesland Beweegt komt binnenkort meer informatie over de Lytse Doarpen Rintocht. Nieuws van de bieb Mixed Media workshop Altered Books, onder deze titel exposeerde Boukje Oosterhof-Houtsma deze zomer een deel van haar getransformeerde boeken en Mixed Media kunstwerken. Op woensdag 21 september maak je onder haar leiding een mixed media werk. Werken op papier of canvas met acrylverf en collage. Je maakt je eigen compositie af met stensels en stempeltechnieken. Duur van de workshop is 2-2,5 uur. We starten om 10 uur. Geef je “LYTS BEGIN” LYTSEWIERRUM Alles wordt duurder, maar WIJ HOUDEN DE PRIJZEN LAAG! BILDSTARS IRENES op aan de balie of via de website bmf.nl bij agenda. Kosten zijn € 15,00 contant. 10 kilo € 8,00 20 kilo € 15,00 10 kilo € 9,00 EIGENHEIMERS 10 kilo € 9,00 FRIESLANDERS 10 kilo € 6,00 UIEN 5 kilo € 4,00 10 kilo € 7,00 Voor uw paard, geit of konijn: HEERLIJKE VOERWORTELS 1 zak 3 zakken 20 kilo € 3,50 voor € 10,00 Altijd kleinere hoeveelheden mogelijk! Voor alles geldt: voor donderdag besteld = in het weekend in huis! LANGSKOMEN KAN NATUURLIJK OOK! BEL/APP HOFSTRA - 06-205 62 566 Buorren 2 - LYTSEWIERRUM 37 Openingstijden Op maandag 5 september zijn we dicht i.v.m. een personeelsuitje. Uitfestival, Taalkuier en Lego challenge jeugd Zaterdag 10 september is de bieb open van 13.30 – 17.00 uur. Om 14.00 uur starten we met een Taalkuier. Ga je mee? Een wandeling voor anderstaligen en Nederlandstalige inwoners van Wommels en omstreken. Maak kennis met elkaar en geniet van lekkers gebakken door Roshin Said en Pieteke de Boer. Je kunt ook van 15.00-16.00 uur komen en meedoen met een spel. Voor de jeugd is er tussen 14.00- 16.00 uur een lego challenge met het thema Samen. Wij hebben de bakken lego. Kom jij een kunstwerk bouwen? Straalt jouw bouwwerk het thema Samen het beste uit dan win je ook nog eens een prijs. Meedoen is gratis en opgave niet nodig. Maar vol = vol.
38
Nijs fan keatsferiening Itens e.o. Wat in prachtige keats-simmer ha wy hân. Sawol foar de keatsers as it publyk wie d’r genôch om fan te genietsjen. Hiel Fryslân stiet op de fjilden om in baltsje te slaan, en elk op eigen nivo. Sa ha wy fansels de Freule en PC, mar binne d’r ek mear as 100 bern nei Itens kaam om te keatsen op ús federaasjeparty. Moai om te sjen dat it spultsje noch altyd libbet. Ek de leden komme graach nei it keatsfjild fan Itens. Alle wiken wurdt d’r kompetysje keatst en dat giet sawol om’e 7 punten as om it gesellich ha mei us allen. De kompetysje is ek in moai momint om te oefenjen foar de ledewedstriden. Sa hiene we it pearkekeatsen, teatsen en fansels it feestkeatsen. Foar alle winners fan’e partijen kinne jo te plak op de sosjale media fan KF Itens. Nijsgjirrich om yn’e gaten te hâlden foar it lêste nijs. In spesjale fermelding foar alle winners fan it teatsen, it keatsspul mei in racket. De sponsor fan de wedstriid gong mei de priis nei hûs. Tige spannende partijen, sawol bij de senioaren as de jeugd. Jeugd: 1ste priis :Jort & Judith 2e priis: Sybren Froulju: 1ste: Jannie & Marije 2e: Marijke & Jolanda Hearen: 1ste: Gerard & Hindrik 2e: Sybren, Jesse & Tim Stadich oan rint it seizoen nei it ein. Op momint fan skriuwen stean d’r noch in pear 39
wedstriden op’e planning. Sa ha we de jongerein-âlder party en fansels de Fopma party. We sille dit seizoen ôfslute mei de Jubileumparty op 11 septimber yn ferbân mei it 100 jierrich bestean fan de keatsferiening. Dit sille grif noch moaie en gesellige dagen wurde. Mochten jo no ek graach es op it keatsfjild stean as keatser as frijwilliger? Lit it efkes witte by ien fan it bestjoer of in mailtsje nei kf-itens@live.nl Oant op it keatsfjild, Hinke, Marijke, Sippy, Wybren, Laura Margje en Jurjen. 40
Tonny Koldijk– Rosbergen Troch Watse Underweis earne yn Switserlân lêst Roelie my ynienen in berjocht foar dat troch Hiske Koldijk pleatst is op social media. Sy skriuwt dat har mem Tonny dochs noch frij hommels ferstoarn is en dat sy in dei letter ôfskie fan har nimme sille. Ik skrik dêr bot fan, want ik hie gjin idee dat Tonny har sûnens efterút gie. Sterker noch, ik hie my koart dêrfoar noch foarnommen om Tonny gau wer ris op te sykjen en oer har in stikje te skriuwen yn de rubryk: "Hoe is it no mei...?". De frou fan. Al dy kearen dat ik Germ sprutsen ha, wie sy dêr fansels ek. Ik wie by harren beide op besite en altyd wolkom. Tonny hie altyd in goed sin en wie ek altyd belangstellend nei my en myn húshâlding. Wylst ik mei Germ yn petear wie, soarge Tonny foar kofje mei wat lekkers derby. Eat wat har troch eardere tia's of beroertes in protte muoite koste. Sy die it en sette troch mei fleur en mei har eigen typyske humor. Soms, as Germ situaasjes beskreau dy 't ek sy meimakke hie, barde it wolris dat sy dêr in opmerking by makke. Omdat sy it bygelyks oars belibbe of ûnthâlden hie. Dat liede Germ wolris ôf of soarge foar in lichte yrritaasje tusken syn wynbrauwen. Yn it lêst fan Germ syn libben soarge hy der dan wolris foar dat wy nei de kofje net mear 'ûnderbrutsen' waarden. Tonny gie dan wat oars dwaan en grypte it momint oan om, net hielendal nei de sin fan Germ, in pear sigaretsjes te smoken yn de oare keamer. Of om te wurkjen oan ien fan har plakboeken. Boeken fol, dy’t sy makke foar har bern en miskien ek wol om har eigen ûnthâld op de rit te hâlden. As ik no de ferhalen fan Germ werom lês, wittende dat Tonny der net mear is, set it sommige fan Germ syn aventoeren yn in oar ljocht. Want as frou fan de leginde hiene jo soms wol in tsjokke hûd nedich. Germ soarge der wol foar dat hy oan syn fersetsjes ta kaam. Troch harsels soms fuort te siferjen en Germ ta op sekere hichte gewurde te litten, koe hy op aventoer en sadwaande útgroeie ta pleatslike leginde. Mar wie dat ek slagge sûnder Tonny? In grut part fan Germ syn legindaryske status tanke hy, om’t er nei it fersoarchingstehûs yn Wommels ta ferhûze wie, mar nei in lyts jier it beslút naam om wer 'op himsels' te wenjen en werom te gean nei Itens. Mar it wie net Germ mar Tonny dy't dêr yn Wommels net aardzje koe. It wie Tonny dy’t perfoarst werom woe nei Itens! Doe’t harren lettere hierhûs yn Itens frijkaam, skille Tonny mei de wenningbouferiening. Tonny sei dêroer: “Ik heb ze gebeld en gezegd: “Ik wil het wel huren.” “Wol jo man dat dan ek”, kreeg ik te horen. Toen heb ik gezegd: “Maakt mij niet uit. Hij kan mee als hij wil, maar IK wil het graag huren!”. Miskien wie Tonny dus wol hast like legindarysk as Germ en koe Germ útgroeie ta leginde, omdat hy de man fan wie! Rêst sêft Tonny. En Keimpe, Hiske en fierdere famylje winskje wy fansels alle sterkte ta. 41
42
43
44
1 Online Touch