0

DIT NUMMER LHBTQIA+: ZOEKEN NAAR VERBINDING EN INCLUSIVITEIT MET TAAL 14 04 Interview met dr. Glenn Helberg Over hoe taal een gevoel van veiligheid kan geven 07 Woorden doen ertoe: ervaringen van coaches met inclusieve taal LHBTQIA+ in de praktijk. Van verwarring naar overzicht Coach. Hét magazine over coaching JAARGANG 13 NUMMER 2 2022

Inhoud 03 Voorwoord Marieke Jellema 04 Hoe taal een gevoel van veiligheid kan geven – interview met Glenn Heilberg 07 Woorden doen ertoe 10 Waarden voor een nieuwe taal 12 Blijf op de hoogte met artikelen van Coachlink en Professioneel Begeleiden 14 LHBTQIA+ in de praktijk. Van verwarring naar overzicht 20 Hoe belangrijk is matching van eigenschappen van coach en coachee? 26 NOBCO in het Nieuws 28 De maatschappelijke relevantie van coaching voor werkenden en organisaties 30 Samen helpen we studenten 34 NOBCO in de media 36 Agenda – haak aan bij de NOBCO-events Interview dr. Glenn Helberg: Over hoe taal een gevoel van veiligheid kan geven Pagina 04 Woorden doen ertoe: ervaringen van coaches met inclusieve taal LHBTQIA+ in de praktijk, van verwarring naar overzicht Pagina 07 Pagina 14 Coach. Hét e-magazine over coaching verschijnt vier keer per jaar, Jaargang 13, nummer 2 Colofon Redactie: Geeske te Gussinklo, Miriam Oude Wolbers, Eefje Rondeel, Rob de Ruiter, Mariska Verduijn, Sam Dekkers, Caroline Knobbe. Grafische vormgeving: Vincent Stolk – Concept & Ontwerp, IJmuiden Coverfoto: E. Renaud Het eerstvolgende nummer verschijnt in september 2022. Het thema is intercultureel versus cross cultureel/ intersectionaliteit. Heb je kopij voor de redactie? Aanleveren kan tot en met 15 augustus 2022 via redactie@mos-net.nl. Overname van artikelen is toegestaan na voorafgaande toestemming van de hoofdredacteur en met bronvermelding. De meningen in dit blad zijn niet vanzelfsprekend gelijk aan de opvattingen van de uitgever. De Nederlandse Orde van Beroepscoaches is de grootste beroepsorganisatie voor professionele coaching in Nederland. Wij zijn het platform voor professionele coaching in Nederland. Onze visie is dat professionele coaching een wezenlijke bijdrage levert aan het welzijn en de ontwikkeling van mensen en organisaties. NOBCO, Nederlandse Orde van Beroepscoaches Postbus 1167 3860 BD Nijkerk 033-247 34 28 info@nobco.nl www.nobco.nl

voorwoord Ruimte Vorige maand studeerde ik af aan de Kunstacademie Friesland tot beeldend kunstenaar. Mijn afstudeerthema ging over keuzeruimte: de ruimte die zich bevindt tussen machteloosheid en perspectief. Wat gebeurt er in die tussenruimte? Is er een ruimte die beweging mogelijk maakt? In feite gaat het om een mentale ruimte. Een ruimte waarin je durft te kijken naar alles wat zich aandient en dat oordeelloos tot je kunt nemen. Sommigen noemen dat ‘het lege midden’. In de Gestalttherapie noemen ze dat ‘creative indifference’. Het is een plek waar je hebt te dragen dat je niet alles weet, waar donker en licht aanwezig zijn en het leven zich aandient in al zijn raadselachtigheid. De relatie met coaching is eenvoudig te leggen. In de coachruimte helpen we coachees om te verdragen wat er is en dat eerst maar eens zonder oordeel tot zich te nemen. Een onderzoekende houding is daarbij de basishouding van de coach. Die houding helpt de coachee zijn of haar eigen vraag onder ogen te zien om daarna keuzes te maken. Zo’n gesprek helpt niet alleen bij de vraag, het helpt ook om te oefenen om met compassie naar jezelf en de ander te kijken. In het kader van diversiteit en omgaan met de vraagstukken rondom LHBTQIA+ hoop ik dat we als coach-community bijdragen aan het bespreekbaar maken van verschillen tussen mensen. Als we met elkaar gesprekken voeren waarin we met mildheid verschillen en vooroordelen onderzoeken, ontstaat een verbinding waardoor de ander zich gezien voelt. Verbinding als een weg naar inclusie. Binnen NOBCO en EMCC denken we na over de waarde van het coachvak en de manier waarop coachende vaardigheden kunnen bijdragen aan inclusie in de samenleving. Berichten over verharding, oordelen en verbaal geweld lezen we vaak genoeg. Om samen in de maatschappij van betekenis te zijn, willen we reflecteren op de waarde van coaching en coachende vaardigheden. Heb jij ideeën hoe coaching kan bijdragen aan een meer inclusieve maatschappij? Dan hopen we dat je mee wilt denken. De zomer kan alvast een mooie tijd zijn om wat vaker in het ‘lege midden’ te vertoeven – er is zelfs een camping die zo heet! Namens NOBCO een mooie zomer en veel leesplezier! Met hartelijke groet, Marieke Jellema ‘In de coachruimte helpen we coachees om te verdragen wat er is en dat eerst maar eens zonder oordeel tot zich te nemen’ 3

van veiligheid kan geven Hoe taal een gevoel ‘Taal levert een belangrijk gevoel van veiligheid’, zegt psychiater Glenn Helberg. ‘Als iemand zich niet begrepen voelt, ligt het soms aan de woorden die wij als professionals gebruiken.’ We spraken met Helberg naar aanleiding van zijn bijdrage aan de NOBCO-bijeenkomst ‘Met de coach aan tafel’ en zijn nieuwe boek ‘Als ik luister’ over hoe taal een gevoel van veiligheid kan geven. Interview: Miriam Oude Wolbers (NOBCO-bestuurslid) Tekst: Sam Dekkers (redacteur Coach.)

‘Vraag je continu af welk effect het uitspreken van jouw woorden heeft op de ander’ Woorden zijn in coaching belangrijk. Bij de eerste sessie (zeg ik u of jij?), bij het stellen van vragen en het samenvatten van wat de coachee heeft verteld. Hoe zorgen we ervoor dat we de juiste woorden gebruiken zodat de coachee zich veilig voelt om zich te uiten? Waar moet je op letten als coach? Psychiater en educator Glenn Helberg: “Elk contact begint met aftasten. Vraag hoe iemand wil worden aangesproken, ga niet uit van vanzelfsprekendheden. En als je je vergist verontschuldig je je of vraag wat het met die ander doet. Toets even hoe het met de relatie zit, dat is normaal. Laat ruimte ontstaan waar je elkaar om toestemming kunt vragen, onderzoek of dat wat we bekend veronderstellen ook zo is. Na #metoo hoor je vaak: je mag niks meer zeggen. Maar dat komt omdat we niet geleerd hebben om af te tasten.” “Taal levert een heel belangrijke bijdrage aan een gevoel van veiligheid. Je let bijvoorbeeld op hoe iemand binnenkomt, je maakt contact, dat is ons werk. Je probeert iemand te laten landen, het gevoel te geven: ik ben er niet om kritiek te geven, maar ik ben jouw spiegel. Dan voelt iemand zich begrepen.” Coaches zijn interactiespecialisten, zei je tijdens het NOBCO-evenement ‘Met de coach aan tafel’. Wat bedoel je daarmee? Helberg: “Als coach moet je je verhouden tot de woorden die je gebruikt. Vraag je continu af welk effect het uitspreken van jouw woorden heeft op de ander. Waarom zeg ik dit? Waarom op deze manier? Het doel van een coachgesprek is niet dat wij de coachee goed willen begrijpen, maar dat de coachee zichzelf beter gaat begrijpen in contact met mij als coach. Er moet ruimte voor de ander zijn om zichzelf te kunnen onderzoeken.” “Als iemand zich niet begrepen voelt, ligt het soms aan de woorden die wij als professionals gebruiken. Door bijvoorbeeld te zeggen dat die persoon weerstand toont, lijkt het alsof het aan die persoon ligt. Maar toont die persoon weerstand omdat ik misschien weerstand oproep met mijn gedrag? Het gaat er in het gesprek om goed te luisteren en de dingen die je hoort en ziet bij elkaar te brengen, zodat de coachee denkt: ja dit klopt, zó voel ik dat.” 5 “Luisteren is ook: niet doen alsof je alles al snapt. Vraag de coachee zich even te verhouden tot de betekenis van een woord, om te begrijpen wat die persoon echt zegt. Neem de woorden die mensen zeggen niet voor lief, omdat het bekende woorden voor je zijn. Vaak gebruiken mensen woorden die hun binnenwereld weergeven, maar hebben ze er zelf nog onvoldoende naar gekeken. Iemand noemde mij eens zijn tolk. Hij zei: Ik weet nog niet wat ik zeg, maar door jouw vertolking ga ik snappen wat ik bedoel.” Is dat ook wat je in jouw boek bedoelt met: neem als coach een niet-wetende houding aan? “In het gesprek wil je allebei verwonderd raken, het is nieuw terrein. Je wil dat tijdens het gesprek er een transitie plaatsvindt naar iets nieuws, waardoor de coachee voelt dat er iets gebeurt. Met een niet-wetende houding laat je ruimte open voor de ander om iets te leren, iets toe te voegen aan zichzelf. Soms vragen mensen mij: wat denk jij wat er aan de hand is? Dan zeg ik: Daar zou ik wel een antwoord op kunnen geven, maar mogen we eerst onderzoeken hoe het bij jou zit?” “Het feit dat mensen vastlopen betekent dat een bepaalde wijsheid er al is, maar dat ze niet op het juiste spoor zitten. Veel antwoorden liggen al in het lichaam besloten. Vastlopen is de wijsheid van jouw constitutie: als je zo doorgaat, gaat het fout. Zie vastlopen als een

‘Met een niet-wetende houding laat je ruimte open voor de ander om iets te leren’ uitnodiging om andere stappen te leren nemen. Het gaat erom overtuigingen steeds opnieuw tegen het daglicht te houden.” In je boek schrijf je: Mensen hebben het vermogen om zichzelf te genezen. Heeft dat daarmee te maken? “Zeker. Ik zal mezelf als voorbeeld geven. Gisterenochtend voelde ik me doodmoe. Een collega gaf daar een cognitieve reden voor: je bent ook zo druk, je bent laat naar bed gegaan. Fijn dat hij meedenkt, maar ik wilde het gevoel onderzoeken. Zegt mijn lijf: ‘ik moet naar bed’, of zegt mijn lijf: ‘ik heb te veel gedronken’ of zegt het iets anders? Als ik even naar binnenga merk ik dat het gevoel plots verschuift naar niet-moe zijn. Luister je daar niet naar, dan blijf je moe. De gevoelens, de bewegingen die we beleven zijn er niet zomaar. De bewegingen in ons lijf zijn altijd in gesprek met ons, ze zijn continu aanwezig. Maar we hebben geleerd dat het verstand erboven staat. Om de dialoog aan te gaan, moet je naar binnen en je gevoel erkenning geven en er naar luisteren.” “Je kunt je gevoel, de sensaties in je lijf ook gebruiken om goed te luisteren naar de ander. Elk persoon komt binnen met een eigen verhaal. Nog voor er woorden gezegd zijn kun je dat verhaal al waarnemen. Als je leert goed te luisteren met je zintuigen en je gevoel kun je het gevoel van de ander ervaren. Of je merkt in een gesprek dat iemand een gevoel overdraagt en voel je wat de ander voelt. Dit heet lichaamsmentalisatie. Als ik dat bij mezelf merk en weet waar dat gevoel vandaan komt, kan ik verdergaan. Ik weet ook dat er iets ontwart moet worden voordat die persoon weggaat. Doordat ik al mijn zintuigen openzet, kan ik ‘horen’ wat er met iemand aan de hand is.” Over Glenn Helberg Dr. Glenn Helberg is psychiater, activist en educator. In 2019 kreeg Helberg de ‘Lifetime Black Achievement Award’ toegekend voor zijn werk in de transculturele psychiatrie en voor de manier waarop hij zich inzet voor de positie van Antillianen in Nederland. Als psychiater heeft hij bijzondere aandacht voor de relatie tussen zijn werk en wat er speelt in de samenleving. ‘Hulp aan individuen gaat hand in hand met een uitgesproken maatschappelijke betrokkenheid.’ Daarnaast is Helberg medeoprichter van het Expertisecentrum Transculturele Therapie, waar hij kijkt naar wat de mens vormt, zoals taal, historie en cultuur. In 2021 won Helberg de Jos Brink oeuvre prijs, voor zijn inzet voor de lhbtqia+ gemeenschap. De jury noemde hem ‘mental health father of the queer community’. Glenn Helberg was te gast bij het NOBCO-evenement ‘Met de coach aan tafel’ van 5 april. Het NOBCO-evenement ‘Met de coach aan tafel’ is hier terug te zien (besloten pagina voor NOBCO-coaches; zoek in de sectie webinars). Boek Glenn Helberg schreef samen met auteur Irene Zwaan Als ik luister – Persoonlijke reflecties over de complexiteit en diversiteit van ons bestaan. Aan de hand van ervaringen met patiënten en persoonlijke ervaringen uit zijn leven, beschrijft Helberg hoe hij zijn ideeën over zijn vak heeft gevormd. Nijgh & Van Ditmar € 22,50 (2021)

Woorden doen ertoe De bijeenkomst ‘Met de coach aan tafel’ van 5 april jl. met het thema ‘Waarden voor een Nieuwe Taal’ riep veel reacties op. Een van de gasten was Mounir Samuel, die een document schreef over hoe je veilige, inclusieve en toegankelijke taal gebruikt. We vroegen coaches Iris Berger en Debora Smits wat hun ervaringen zijn met inclusieve taal in hun praktijk en wat zij meenemen van de taaladviezen van Mounir Samuel. Tekst: Sam Dekkers Coach Iris Berger had een duidelijk startpunt om inclusieve taal te gaan gebruiken. “Ik had een boek geschreven waarin de titel Indianentijd voorkwam (‘Plan flow, organiseer Indianentijd’, red.) Een goede vriendin van mij die schrijfster is zei: “Dat woord kan niet meer. Mensen lijken nog geen idee te hebben dat het I-woord, opgepikt tijdens een opleiding systemisch werk, kolonisatietaal is”. Ik schrok me kapot, ik vond het zo erg, dat ik me heb aangesloten bij een groep witte vrouwen die samen een cirkel vormen (de witte cirkel, red.) die onderzoek doen naar bewustwording van white supremacy (naar aanleiding van het boek van Layla F. Saad, zie kader Boeken). Heel confronterend, omdat ik merkte hoeveel werk we nog hebben te doen. Wat vooraf gaat aan het taalbesef is accepteren dat er heel veel ongemakkelijke gevoelens bijkomen van weerstand, angst, schaamte en dat de spanning in je lichaam onderdeel is van het proces. Precies wat Mounir Samuel ook opmerkte aan tafel.” “We moeten ons bewust zijn van de plek die we innemen en dat we vanuit een bepaalde plek spreken. We moeten elkaar op die ongeriefelijke plek durven zetten waar het spannend voelt en waar de schaamte en weerstand zit. In die witte cirkel zoek je bewust die schaamte op, je gaat het daar over hebben. Ik ben nu mijn boek aan het herschrijven met nieuwe woorden, nieuwe taal. Het voelt heel naar als je net een boek hebt uitgegeven iemand daarover zegt: je gebruikt kolonisatietaal. Dat wil je niet, dat was nooit mijn bedoeling.” Bereid om het ongemak te voelen “Ik ben bereid geworden om hiermee aan de slag te gaan omdat ik besefte: ik moet me aan laten spreken hierop. Omdat het in mijn kernwaarde ligt dat we gelijkwaardig met elkaar omgaan. Door de boeken te lezen (zie kader) begreep ik hoe het voelt om er niet bij te horen. Ik vind het belangrijk dat iedereen embedding heeft, ik wil daarin bijdragen vanuit mijn positie. Daarin leer ik nog steeds. Ik zei laatst tegen een vrouw van kleur: je gaat toch niet als een slaaf achter dingen aanlopen…, waarmee ik bedoelde: ‘je gaat toch niet met een afwachtende en afhankelijke houding achter bepaalde mensen aanlopen’, maar ik nam dat woord in de mond zonder er over na te denken, uit automatisme. Daarmee zeg ik, door dat ene woord in die context te gebruiken, 7

een heleboel. Het duurde even voor ik door de schaamte heen kwam en mijn excuses aanbood. Of ik houd geen rekening met de ramadan. We spreken vanuit een voorkeurspositie, we hebben privilege. Wij hoeven onze feestdagen niet te benoemen, zij hebben te maken met de oordelen die er heersen over mensen die moslim zijn. Om die hele slag te maken in je hoofd, moet je ook werk van binnen doen, anders kun je de taal niet aanpassen.” Elkaar aanspreken “In het onderzoek waar Layla F. Saad witte mensen toe aanzet in haar boek ‘Me and white supremacy’ wordt gezegd: als je wilt verwijzen naar oorspronkelijke bevolking (niet: inheems, red.) zoek eerst in je eigen cultuur of je iets kunt vinden wat daarop lijkt en gebruik dan die taal. Ik ben nog steeds aan het leren en ik maak ook nog steeds gruwelijke fouten, maar ik ben wel bereid om die gruwelijke fouten toe te geven. We moeten naar een cultuur waar we elkaar hierop mogen aanspreken.” “De coachingswereld is een witte wereld. Ik geef les op een academie voor leefstijl- en vitaliteitscoaches en begin een werkgroep om dit onderwerp onder de aandacht te brengen. De vraag is: hoe gaan we ervoor zorgen dat dit breed wordt gedragen? Het wordt een grote klus, er is nog veel werk te doen, maar we moeten ergens beginnen. Juist in de coachwereld, de plek waar we met mensen werken is het belangrijk dat we laten zien dat coaching toegankelijk is voor iedereen. Daarvoor moeten we ons bewust worden van de taal die we spreken en vanuit welke positie we die taal gebruiken. We moeten ons afvragen: hoe kunnen we zo breed en zoveel mogelijk mensen mentaal, fysiek, spiritueel helpen? Dat is ons vak.” Over Iris Berger Iris Berger helpt professionals die zich anders voelen dan de rest hun eigen werkstijl te vinden zodat ze op een rustige, gedreven en unieke manier kunnen werken. Ze is docent op een coachacademie, coach en auteur. Boekentips Me and white supremacy - Layla F. Saad You belong - Sebene Selassie My grandmother’s hands - Resmaa Menakem Echo - Neske Beks Social Justice Parentin - Traci Baxley Websitetips https://www.withuiswerk.nl/ https://www.embodiedsocialjusticesummit.com/ ‘Gaat het een keer mis, bedenk dan: ik ben ermee bezig, het is een leerproces’

NOBCO Coach, Trainer en Adviseur van Bloei & Blink Debora Smits is al een poos bewust bezig met taal en inclusiviteit. “Mijn vriendenclub is heel gemêleerd: verschillende achtergronden, leeftijden, verschillen in geaardheid en kleur. Wat we gemeen hebben is een oordeelloze belangstelling naar elkaar. Ik pas zelf vaak niet in een hokje als kinderloze, niet-samenwonende vrouw en word soms geconfronteerd met oordelen. Als ik als Nederlandse blonde vrouw met blauwe ogen hier al mee te maken heb, hoe zal dat dan zijn voor mensen die nog minder in hokjes passen van anderen? Je kunt mensen hun hokjesdenken niet eens kwalijk nemen, want het heeft ook te maken met onze achtergrond, onze wens om bij een groep te horen en ons brein dat op zoek is naar overzicht. Mensen zijn zich vaak niet bewust wat een term doet bij een ander. Oordeelloos vragenstellen “Sinds ‘Met de coach aan tafel’ ben ik nog bewuster van de taal die ik gebruik. Hoewel ik er dagelijks mee bezig ben, blijft het een uitdaging om antwoorden oordeelloos te beluisteren en bewust te zijn van mijn projectie. Maar het begint natuurlijk al bij de eerste uitwisseling van een blik, je lichaamstaal. Hoe spreek je iemand aan? De een vindt ‘u’ beledigend en de ander heeft dat met ‘jij’. Als ik zie: hier zit iets en ik zie een connectie met het vraagstuk van de coachee dan ga ik daar op door. Soms merk ik dat ik aan het zoeken ben en onhandig word, dan spreek ik mijn intentie uit door bijvoorbeeld te zeggen: ik vind het belangrijk dat je op je gemak bent, maar ik ben aan het zoeken hoe ik je kan aanspreken. Dan kunnen we het erover hebben. Leerproces Als coaches weten we hoe lastig het is om patronen te doorbreken. Gaat het toch een keer mis, bedenk dan: ik ben ermee bezig, het is een leerproces. Als je je ergens op gemak moet voelen en jezelf moet kunnen zijn, is het bij een coach. Wanneer dat niet zo is, zit je of bij de verkeerde coach en is er geen klik, of de coach heeft misschien nog iets te leren. Een coachee die zich niet op zijn gemak voelt, maakt minder goede stappen.” Over Debora Smits NOBCO Coach, Trainer en Adviseur. Bloei & Blink. Ontwikkelcoach voor loopbaan en privéleven. Verbinder, Verdieper en Verduidelijker. 9 ‘ Met de coach aan tafel’ is hier terug te zien (besloten pagina). ‘ Als coaches weten we hoe lastig het is om patronen te doorbreken’

Waarden voor een nieuwe taal Soms gebruik je woorden met een onbedoeld effect, je schoffeert iemand of je laat onbedoeld iemand weg. Als coach is dit zeker iets om bewust van te zijn. Een veilige inclusieve en toegankelijke taal is iets waar Mounir Samuel een handreiking voor schreef. Deze handreiking is in opdracht van de Code Diversiteit en Inclusie ontwikkeld. Mounir Samuel is politicoloog, hij werkt als journalist en is auteur van elf boeken. Tekst: Geeske te Gussinklo Deze handreiking en de toelichting door Mounir Samuel stonden centraal bij het NOBCO- evenement ‘Met de coach aan tafel’ onder leiding van Inge Diepman. In de internationale ethische code wordt aandacht besteed aan waardigheid en respect voor de client en niet oordelend zijn. Omdat we coaching voor een brede groep toegankelijk willen maken, is dit een onderwerp om rekening mee te houden. Graag deel ik hier een aantal van de vijftien waarden die Mounir Samuel schreef in een beknopte samenvatting. Het gehele document is hier te vinden Mensen zijn mensen Taal gaat vaak over perspectief. We zijn gewend om vanuit onszelf naar de wereld te kijken. Dat maakt dat je dan zegt ‘niet-westers’. Sluit mensen in door te noemen wat ze wel zijn in plaats van wat ze niet zijn. Benoem liever een specifiek continent zoals Afrika, Amerika, waar iemand wel vandaan komt. Spreek niet over personen in termen van natuurverschijnselen: ‘migrantenstromen, tsunami aan vluchtelingen’. Maak van mensen geen bijvoeglijk naamwoord, ‘nichtenstreek’, ‘pottenkapsel’, want dit geeft een onveilige werksfeer. De nieuwe taal kent meer dan twee genders; iedereen wordt erkend, begroet en aangesproken Verwelkom deelnemers met ‘beste mensen’, ‘beste lezers’ of de eigen naam van de persoon. Met ‘geachte dames en heren’ voelt niet iedereen zich aangesproken en dat maakt jou als spreker weer minder toegankelijk. Een persoon heeft een beperking, maar is niet beperkt Denk hierbij aan de volgende voorbeelden; Iemand heeft ADHD, maar is geen ADHD’er. Gebruik liever een ‘tolk Nederlandse gebarentaal’ in plaats van ‘doventolk’. Doorbreek kleinering, uitsluiting en seksisme Vaak wordt over vrouwen gezegd dat ze een ‘bedrijfje’ zijn gestart, mannen starten een ‘bedrijf’. En we spreken over jongens en meisjes, ook bij mensen die ruim boven de 16 jaar zijn, het verschil zit in de nuance, met soms een onbedoeld effect. Dus vrouwen runnen een bedrijf, dan doen we hen ook recht. Expertise en identiteit zijn verschillende zaken Noem bij beschrijvingen iemands werk, kwaliteiten en inzet en niet iemands identiteit. En als het relevant is zeg dan: ‘Kennen we een maker met een islamitische achtergrond die een andere zienswijze kan inbrengen?’ in plaats van ‘Ken je nog een moslim die hier iets zinnigs over kan zeggen?’ Een Nederlander is iedereen met een Nederlandse nationaliteit Met de term ‘Nederlander’ bedoelen we vaak een wit persoon. Termen als migrant en vluchteling zijn etiketten die levenslang en van generatie op generatie worden doorgegeven. Een vlucht is een momentopname, een actieve handeling. Je bent geen vluchteling meer als je statushouder bent geworden of over een Nederlands paspoort beschikt. Laat mensen zelf kiezen welke nationaliteit zij het liefst opvoeren en in welke volgorde, bijvoorbeeld een ‘Chinese-Nederlander’.

Stel personen van kleur geen vragen als: ‘waar kom je vandaan?’, ‘hoe oud was je toen je in Nederland kwam?’ Deze vragen kunnen als opdringerig worden ervaren en het gevaar van othering dreigt, het vermeende anders zijn wordt benadrukt, waardoor er ongewild een wij-zij kloof ontstaat. Dekoloniseer de Nederlandse taal De Nederlandse taal zit vol (neo)koloniale residuen en woorden met een pijnlijke geschiedenis. Gebruik ‘wit’ in plaats van ‘blank’. Gebruik ‘zwart’ in plaats van ‘bruin/ donker’. Erken de geschiedenis en benoem die Vaak wordt het Nederlandse aandeel in de geschiedenis geanonimiseerd. De woordkeuze is vaak bedekt en eufemistisch. Dit heeft alles te maken met het gehanteerde perspectief. Het is belangrijk om de geschiedenis te erkennen, maar ook te tonen, te duiden en te benoemen. Stap uit de elitaire bubbel Hanteer B1 niveau (eenvoudig lezen, met woorden die bijna iedereen gebruikt) als uitgangspunt voor alle communicatie en vermijd jargon. Gebruik MBO-studenten in plaats van MBO-scholieren. Gebruik ‘praktisch’ en ‘theoretisch’ geschoold, in plaats van ‘lager’ en ‘hoger’ opgeleid. Persoonlijk Voor mij zitten er aanbevelingen in die herkenbaar zijn en niet zo nieuw, zoals beste luisteraars in plaats van beste dames en heren. Maar er zijn ook wel aanbevelingen die in een blinde vlek vielen, zoals iemand een vluchteling noemen of me toch onbewust schuldig maken aan othering. Ik was mij van geen kwaad bewust. Ook merk ik een bepaalde voorzichtigheid en ongemak bij mijzelf, omdat ik het niet verkeerd wil doen. Beste lezers en beste luisteraars heb ik al ingevoerd. En in het aanmeldformulier voor events van NOBCO dwingen we op de nieuwe website mensen niet meer om te kiezen uit twee geslachten. Ik probeer niet te lachen als een bepaalde groep wordt weggezet en er juist een stokje voor te steken. Mildheid zullen we over en weer nodig hebben, dan komen we stapje voor stapje vooruit. Om voor een brede groep toegankelijk te zijn als coach is het van belang om hier weet van te hebben. Met dit thema-magazine hopen we hier een bijdrage aan te leveren. 11 ‘Ook merk ik een bepaalde voorzichtigheid en ongemak bij mijzelf, omdat ik het niet verkeerd wil doen’

Artikelen over verbinding en inclusieve taal in Coachlink en Professioneel begeleiden Luisterartikel Eric de Haan Iedereen wil gehoord worden. Gehoord, gezien en erkend worden is een diepmenselijke behoefte. Als we ons gehoord voelen, is er verbinding. Lees meer Respect Ronald de Bruijn en Fons Trompenaars Mensen met een andere achtergrond denken, voelen en gedragen zich anders dan je op basis van je eigen meetlat gewend bent. Lees meer Radicale zachtmoedigheid ontwikkelen Paula Kolthoff Intense situaties horen bij het leven. Ze bieden een mogelijkheid om te verzachten, te verruimen en je veerkracht te vergroten. Je krijgt een kans om mildheid te ontwikkelen. Als je mildheid naar jezelf en je eigen omstandigheden ontwikkelt, komt er ruimte voor de ervaring van verbinding met iedereen, vanuit totale zachtmoedigheid. Lees meer Verbinding verkennen: hoe verbinding in gesprekken werkt Thijs Leenman De verbinding die je tijdens verandergesprekken stimuleert speelt een doorslaggevende rol in het stimuleren van gedragsverandering. Laten we deze verbinding samen verder verkennen. Lees meer Geweldloze communicatie Esther de Haan Geweldloze communicatie is een prachtige manier om vanuit verbinding met jezelf en anderen te communiceren. De term komt van Marshall Rosenberg. In zijn Geweldloze communicatie zijn veel wijsheden verwerkt, bijvoorbeeld uit het boeddhisme. Lees meer Kleurrijk - Waardevol ongemak voor mens en organisatie – Tijdschrift voor Ontwikkeling in Organisaties Diversiteit en inclusiviteit is een thema waar al veel over gezegd en geschreven is, ook in relatie tot leren en ontwikkelen. Hoe steek je het zo in dat het ons iets nieuws brengt? Hoe krijg je net een wat ander perspectief? Download het tijdschrift hier (tot en met 31 augustus beschikbaar) Lees meer Gender – Tijdschrift voor Coaching In onze westerse wereld is de meetlat wat betreft gender binair: man of vrouw. Zelfs als we het over lhbti of queer hebben. Hiermee opent Ericka Kuyters deze uitgave met haar artikel over Labels in onze samenleving. Een editie waarin de hoofdredacteur oproept om vooral niet te veel in hokjes te denken: het gaat om de binnenkant en de liefde en niet om de buitenkant, het label. Download het tijdschrift hier (tot en met 31 augustus beschikbaar) Lees meer

Coachlink 13 Via Coachlink zijn er meer dan 2.500 artikelen beschikbaar over coaching en persoonlijke ontwikkeling en kun je gebruik maken van werkvormen die via MyMethods beschikbaar zijn. Als coach kun je ook gevonden worden via Coachlink. Coachlink is gratis beschikbaar voor NOBCO-coaches (niet-leden betalen € 18,50 per maand). Maak je eigen reader in Coachlink! Hoe werkt het? Ga naar Coachlink en log in. Naast elk artikel in de kennisbank zie je de button ‘Naar reader’. Als abonnee kun je in ‘Mijn readers’ maximaal 5 gepersonaliseerde readers maken met artikelen uit de kennisbank. Elke reader kan maximaal 30 artikelen bevatten. Download de reader als pdf en deel met anderen. Je vindt deze functie onder extra’s > reader samenstellen. Professioneel begeleiden Alle NOBCO-coaches met een EIA-certificering hebben vanaf dit jaar toegang tot het kennisplatform Professioneel begeleiden. Dit platform ontsluit vele vakbladen en archieven zoals Tijdschrift voor Coaching, LoopbaanVisie, Tijdschrift Positieve Psychologie. Alle bij NOBCO-aangesloten coaches met een EIA-certificering hebben hier een mail over ontvangen met inlogcodes.

Van verwarring naar overzicht LHBTQIA+ in de praktijk. Ik juich het van harte toe dat mensen zich vrij kunnen voelen in wie ze zijn en zichzelf vrij kunnen vormgeven, positioneren, accepteren en geaccepteerd worden door anderen in de complexe context van onze maatschappij. Er is zoveel onderdrukking op de wereld op dit vlak dat ik me zeer gelukkig prijs in een land te wonen waar dit ook in grote mate mogelijk is. De LHBTQIA+ beweging is daarin waardevol, al gaat acceptatie en vooruitgang niet zonder slag of stoot, dat gaat het nooit. Tekst: Rob de Ruiter

‘Identiteit wordt duidelijk onderscheiden van je seksualiteit, tot wie je je aangetrokken voelt en de uiterlijke expressie. Voor ons coaches kan het handig zijn om er meer over te weten’ 15 In mijn coachingspraktijk ben ik de LHBTQIA+ discussie nog niet tegengekomen. Tegelijkertijd denk ik: ‘waarom eigenlijk niet? Intieme dingen zoals seks of geloofsbeleving komen wel ter sprake. Is het dan dat de setting van zakelijke coaching en begeleiding zich daar niet voor leent? Of is het dat ik er als coach nog te weinig van weet en daardoor te weinig oog voor heb?’ Ik werk ook met teams. Daar is het weleens voorgekomen dat ik me afvroeg hoe ik iemand aan kon of moest spreken omdat bijvoorbeeld naam en uiterlijk duidelijke verschillen te zien gaven die zouden kunnen wijzen op iemand die ‘in transitie’ is, is geweest of een andere genderidentiteit aanneemt. Niet in alle situaties en zeker niet in een groep is het gepast om iemand dat te vragen zodat ik er rekening mee kan houden. Want wat als het niet zo is? Hoe doe ik dat, als ik niet zeker weet hoe iemand zich naar buiten toe wil identificeren en ik ook niet weet of diegene daarover wil praten? Onderwerpen als gender kunnen erg gevoelig liggen. Moet ik in groepen dan altijd onspecifiek spreken en duidelijke polariteit zoals hij-zij en man/vrouw vermijden? Kan ik dat? Daar wordt gelukkig nu steeds meer over gepraat, ook ik ben daarin nog volop in ontwikkeling. Verwarrend Ik hou me redelijk op de hoogte, toch merk ik dat ik nog behoorlijk verward raakte na het lezen van het krantenartikel in De Volkskrant van Aimee Kiene: ‘Mooie portretten van mooie mensen’ (Kiene, 2022). Daar kwamen heel veel termen in voor die mij nog volledig vreemd waren. Mijn vrouw en ik probeerden wegwijs te worden in termen als: genderfluïde, non-binair, trans masculien, mannelijke gender expressie etc. Vooral combinaties als ‘non-binaire transman genderqueer’ waren erg verwarrend. Sommige termen leken andere termen ook weer tegen te spreken. Als oplossing riepen we onze dochter erbij. Zij zit op de HAVO en kon ons al veel meer informatie geven. Op school waren de diverse termen al eens besproken en onder elkaar hebben ze het er ook over. Over het bespreken was zij heel helder: ‘gewoon vragen!’ Natuurlijk wel op een moment en in een omgeving die veilig genoeg is om het erover te hebben. Haar ervaring was dat mensen het wel prima vinden om het erover te hebben. Zij kwam ook met een beeltenis die gemaakt is om e.e.a. duidelijker te maken: de ‘Genderkoek’ (Transgenderinfo, z.d.) of ‘Genderbread person’ (Dowshen et al., 2016). Dat gaf mij meer inzicht en overzicht. Het overzicht dat er meerdere aspecten zijn

DE GENDERKOEK Genderidentiteit, expressie, seksuele oriëntatie... het is meestal niet zo afgelijnd en vaak variabel. Het is niet binair. Niet of/of. Soms zelfs en/en. Een beetje dit, een beetje dat. Een hele koek kortom, en daarom de moeite waard om er je tanden eens in te zetten! GENDERIDENTITEIT GESLACHT XX OESTROGEEN PENIS XXX TESTOSTERON XY VAGINA INTERSEKS Lichamelijke aspecten zoals je hormonenhuishouding, chromosomen, in- en uitwendige geslachtsdelen… AANTREKKING ROMANTISCHE GENDEREXPRESSIE GESLACHT AANTREKKING SEKSUELE GENDERIDENTITEIT GENDERQUEER TRANSGENDER VROUW MAN GENDERFLUÏDE Je innerlijke gevoel van vrouwelijkheid, mannelijkheid, queerness… GENDEREXPRESSIE STEM LANG HAAR JURK GESTIEK BROEK MAKE-UP Manier waarop je je gedraagt, kleedt, spreekt, beweegt… Honger naar meer? Dit model is gebaseerd op ‘The Genderbread Person v3.’ Lees het ontstaan en de evolutie ervan op itspronouncedmetrosexual.com. waarop je gender kan baseren was al een eyeopener. Identiteit wordt duidelijk onderscheiden van tot wie je je aangetrokken voelt, je seksualiteit en de uiterlijke expressie. Voor ons coaches kan het handig zijn om er meer over te weten. Tenslotte staat in de ethische code het volgende: 2.18 Onze leden zijn verantwoordelijk voor het stellen en bewaken van duidelijke, passende en cultureel sensitieve grenzen betreffende al hun fysieke en virtuele interacties met cliënten of opdrachtgevers. 3.3. Leden houden zich aan de beginselen en het beleid van hun landelijke en internationale beroepsorganisatie ten aanzien van inclusie en diversiteit, sociale verantwoordelijkheid en klimaatverandering. 3.4 Onze leden vermijden bewuste discriminatie, op welke grond dan ook, en proberen hun zelfbewustzijn voor mogelijke vormen van discriminatie en vooroordelen te vergroten, onder andere bij het gebruik van technologie of onjuist gebruik van valse gegevens. 3.5 Als onze leden zien dat collega’s, medewerkers, dienstverleners en/of cliënten zich discriminerend gedragen, spreken zij hen hier opbouwend op aan en bieden ondersteuning aan. 3.6 Onze leden zijn bewust dat vooroordelen en onrecht kunnen bestaan en streven naar een respectvolle en inclusieve benadering die individuele verschillen omarmt en onderzoekt. 3.7 Onze leden letten in hun gesproken, geschreven en non-verbale communicatie goed op onbedoelde vooroordelen of discriminatie. ALLE COMBINATIES ZIJN MOGELIJK! 3.8 Onze leden nemen deel aan professionele ontwikkeling die hun zelfbewustzijn vergroot ten aanzien van inclusie, diversiteit, technologie en actuele ontwikkelingen ten aanzien van maatschappij en milieu. Om dit allemaal waar te kunnen maken is ten eerste kennis en meer bekendheid van het onderwerp nodig. We lopen de meest gangbare termen langs. Gender Gender komt uit het Latijnse ‘genus’ en betekent ‘geslacht’ in allerlei betekenissen (Onze taal, 2022). Het gaat over culturele, psychologische en sociale verwachtingen en ideeën over hoe iemand zich zou moeten gedragen, kleden etc. Onder gender valt mannelijk, vrouwelijk en alles ertussenin en erbuiten. De kenmerken, genderidentiteit, genderexpressie en geslachtskenmerken hebben allemaal met gender te maken, maar zijn wel verschillende zaken. Als je het gevoel hebt dat je sekse (lichaamskenmerken bij geboorte) en je gender overeenkomen, wordt dat ook wel cisgender genoemd. De term ‘cis’ betekent: ‘aan deze kant’ en komt uit het Latijn. De betekenis van ‘trans’ is in het Latijn: ‘aan de andere kant’ (Iedereen is anders, z.d.). Een persoon die uitsluitend of vooral op de andere sekse valt. Omdat hetero het meest voorkomt wordt dit als de norm gezien: ‘Heteronormativiteit’ (Centrum Seksueel Geweld, z.d.). =ROMANTISCHE AANTREKKING Aantrekking is iets persoonlijk, veranderlijk en kan gebaseerd zijn op eender welke combinatie van geslacht,genderidentiteit en genderexpressie. ASEKSUEEL HOMO PANSEKSUEEL LESBISCH AROMANTISCH BI HETERO WIE JE OPWINDT BAARMOEDER TEELBAL SEKSUELE ORÏENTATIE SEKSUELE AANTREKKING= OP WIE JE VERLIEFD WORDT Genderkoek.

Waar staat LHBTQIA+ voor? De term LHBTQIA+ is een parapluterm die de groep mensen samen brengt die anders zijn dan het traditionele hetero/cisgender (NPO, z.d.). Lesbische vrouwen Als vrouw val je op vrouwen. Homoseksuele mannen Homo’s vallen op iemand van hetzelfde geslacht. Hier vallen eigenlijk ook lesbische vrouwen onder, maar de term wordt voornamelijk voor mannen gebruikt die op mannen vallen. Ook biseksuele mensen vallen daarmee onder deze term. Biseksuele mensen Als een persoon op zowel mannen en vrouwen valt. (Een deel van de hetero’s heeft ook biseksuele gevoelens, alleen is de oriëntatie voor het grootste deel dan nog wel gericht op het andere geslacht). Transgender persoon Iemand die zich niet thuis voelt in het lichaam waarmee hij of zij geboren is. Met hormonen en een geslachtsverandering kan iemand zijn of haar lichaam beter afstemmen op hoe hij of zij zich voelt. Queer Queermensen willen niet in een hokje gestopt worden omdat termen als homo, transgender, biseksueel te beperkend zijn. Identiteit wordt hier veel breder getrokken dan hokjesdenken. Interseks Mensen die geboren zijn met mannelijke en vrouwelijke geslachtskenmerken, bijvoorbeeld iemand met een penis en een baarmoeder. Dit geeft geen seksuele geaardheid aan en ook niet hoe diegene zichzelf identificeert of welke expressie naar buiten toe wordt aangenomen. Aseksuele mensen Als iemand zich niet seksueel aangetrokken voelt tot anderen. Er kan wel een liefdesrelatie zijn, maar die heeft geen seksuele component. + Nog meer mogelijkheden die wellicht toegevoegd gaan worden. Over Rob de Ruiter Rob de Ruiter is EIA senior practioner coach, begeleidingskundige, supervisor en intervisor in het bedrijfsleven. Daarnaast is hij Eigenaar van ‘ECHT in Gesprek’ en maakt hij onderdeel uit van de netwerken www.coachcompanen.nl en www.communicatiehuys.nl. Rob zit in het kernteam van de Vaksectie Executive Coaching bij NOBCO (VEC). ‘ Het overzicht dat er meerdere aspecten zijn waarop je gender kan baseren was al een eyeopener’ 17

Andere gebruikte termen Biologisch geslacht Dit gaat over de visueel waarneembare seksuele geslachtskenmerken die je van geboorte hebt meegekregen. Voorheen was dat alleen gericht op mannelijk en vrouwelijk. Dat stond in je paspoort, tegenwoordig zijn er meer mogelijkheden. Er is meer aandacht gekomen voor nuanceringen, bijvoorbeeld een persoon die met een penis is geboren en ook een baarmoeder heeft of kenmerken van een vagina. Dit noemt men intersekse. Een intersekse persoon heeft een lichaam dat niet overeenkomt met de traditionele man/vrouw opvattingen. Genderexpressie Dit is de manier waarop je je naar buiten toe toont. Datgene wat de buitenwereld van jou ziet in kleding, gedrag, lichaamstaal, hoe je spreekt, make-upgebruik etc. Deze expressie kan wisselen per context en moment, ook wordt hier vaak mee geëxperimenteerd. Genderidentiteit Genderidentiteit is de innerlijke beleving van hoe je jezelf ziet en identificeert. Dit is een innerlijk proces en naar buiten toe onzichtbaar. Bijvoorbeeld als je met de uiterlijke lichamelijke kenmerken van een man geboren bent maar je je een vrouw voelt. Als je jezelf dan als man blijft kleden, gedraag je je als cisgender maar je ‘bent’ het niet. Genderkoek Met deze kennis kunnen we gaan kijken naar de Genderkoekafbeelding waarin verschillen samengevat zijn (Transgender Info, z.d.). De verschillende onderdelen: genderidentiteit, genderexpressie, biologisch geslacht, seksuele aantrekking en romantische aantrekking kunnen voor iedereen een unieke mix vormen. Holebi Afkorting voor homo, lesbisch en biseksueel. Non-binair Iemand die zich zowel geen man als geen vrouw voelt. Man en vrouw zijn binaire posities (binair betekent: aan of uit/0 of 1) Binaire duiding is te beperkend, deze mensen kiezen een eigen positie ergens ertussenin of helemaal buiten het bekende binaire gendermodel met termen als: genderfluïde, genderqueer, gender non-conform, gender, bigender, genderneutraal. Onderling zitten hier wel weer genuanceerde verschillen tussen. Panseksualiteit ‘Pan’ betekent ‘alle’. Wordt gebruikt als een persoon valt op ‘mensen’ en het niet echt uitmaakt welke genderexpressie/geslacht etc. deze mensen hebben. Romantische aantrekking De seksuele aantrekking kan daarbij ook nog verschillen van de romantische aantrekking. Maar ook dit wordt alleen zichtbaar in de voorkeur die de persoon heeft in een relatie. Seksuele aantrekking Aantrekking tot anderen wordt zichtbaar in de voorkeur die mensen hebben. Dat kan ook wisselen. De seksuele aantrekking heeft specifiek te maken met tot welke groep je je seksueel aangetrokken voelt. Hierbij geldt ook dat dat uniek is en blijft. Bij transgenderpersonen die zelf van geslacht veranderen wil het niet automatisch zeggen dat de seksuele voorkeur mee verandert. De buitenwereld ziet alleen dat iemand die eerst aan mannelijke normen voldeed en zich nu als vrouw toont, van hetero naar homo is veranderd terwijl er voor de persoon zelf qua seksueel of romantische aantrekking niets is veranderd.

Toepassing in de coachpraktijk Als professional kom je veel verschillende soorten mensen tegen. In onze praktijken zien we een afspiegeling van de samenleving, een percentage daarvan moet dan ook met dit onderwerp te maken hebben, voor zichzelf of binnen de privé- of werkcontext met anderen. De genderdiscussie is breed en complex. In de maatschappij is het onderwerp nog relatief nieuw. Men is nog ‘zoekende’, wat voor de persoon die ermee te maken heeft kan voelen als veroordelend. Dat kan ertoe leiden dat ook coachees zich sterk op de vlakte houden als ze in hun zoektocht zitten naar hun genderidentiteit. ‘Onbekend maakt onbemind’, zegt het spreekwoord. Daarom is het zaak deze maatschappelijke ontwikkeling duidelijker op tafel te krijgen en er kennis over te hebben. Veiligere omgeving Inzicht hebben in de verschillende terminologieën geeft aanknopingspunten om het erover te hebben. Het kan voor de professional de drempel verlagen en de mogelijkheden verruimen. Niet met iedere coachee, maar wanneer dat gepast is. Als de coachee merkt dat de coach de verschillende aspecten kan ‘duiden’ en geïnteresseerd is in het onderwerp draagt dit bij aan een veiligere omgeving (Winnicot, 1953) en de werkrelatie. Het kan daarmee het resultaat van een coachingstraject verder versterken. Voor mij heeft het schrijven van dit stuk gebracht dat ik meer inzicht en overzicht heb, daardoor heb ik het gevoel dat ik het makkelijker kan bespreken. Ik ben er nog alerter op geworden. Mijn ontwikkeling van de traditionele denk- en spreekvormen is nog volop bezig, ik merk dat ik het spreken in neutrale en onzijdige termen lastig ‘eigen’ maak. De traditionele vormen hij/zij en man/ vrouw zitten erg stevig in mijn spreken ingebakken. Mijn voornemen is in ieder geval om er meer met mensen over in gesprek te gaan. De opgezochte informatie helpt me daarbij. Ik wens iedereen veel plezier met het bespreekbaarder maken van genderdiversiteit. Literatuurlijst Centrum Seksueel Geweld. (2021, 13 september). LHBTIQ+ voor professionals. https://centrumseksueelgeweld.nl/lhbtiq-voorprofessionals/ Dowshen, N., Meadows, R., Byrnes, M., Hawkins, L., Eder, J., Noonan, K. (2016). Policy perspective: Ensuring comprehensive care and support for gender nonconforming children and adolescents. Transgender Health. 1(1), 75-85. https://doi.org/10.1089/trgh.2016.0002 Genootschap Onze Taal. (z.d.). Sekse, geslacht en gender. https://onzetaal.nl/taaladvies/sekse-geslacht-en-gender Iedereen is anders. (z.d.). Cisgender. https://iedereenisanders.nl/ontdek-leer/gender/ cisgender Kiene, A. (2022, januari, 21). Gewoon mooie portretten van mooie mensen. De Volkskrant. https:// www.volkskrant.nl/foto/gewoon-mooie-portretten-van-mooie-mensen~bbf01a3a/ 19 NPO-kennis. (z.d.). Wat betekent lhbtqia+? https://npokennis.nl/story/225/wat-betekent-lhbtqia Rutgers (z.d.). Gender. https://seksualiteit.nl/onderwerpen/seksuele-en-genderdiversiteit/gender/ Transgender Infopunt. (z.d.). Concepten. https://transgenderinfo.be/m/identiteit/concepten/ Winnicott, D. W. (1953) Transitional objects and transitional phenomena—A study of the first not-me possession. International Journal of Psychoanalysis, 34(1), 89-97.

Wetenschap Hoe belangrijk is matching van eigenschappen van coach en coachee? Vaak wordt aangenomen dat het voor de selectie van de juiste coach relevant is dat deze een aantal gelijkenissen heeft met de coachee. Denk aan zaken als geslacht, leeftijd, achtergrond of zelfs persoonlijkheid. Maar is het zinvol om bij het selecteren van een coach te letten op een ‘match’ met de coachee in termen van achtergrond en eigenschappen? Tekst: Eefje Rondeel

Een kenmerk waar vaak op wordt gelet bij matching is werkervaring in dezelfde functie of branche In dit artikel ga ik op zoek naar aanwijzingen vanuit de wetenschap voor de zin en onzin van het matchen van coach en coachee op basis van achtergrond en eigenschappen. Ook ga ik, om aan te sluiten op het thema diversiteit en LHBTQIA+ van dit nummer, in op wat er bekend is op het gebied van matching op basis van achtergrond en eigenschappen voor deze specifieke doelgroep. Hoewel onderzoek een wat tegenstrijdig beeld laat zien, is er vooralsnog geen sterk bewijs voor de relevantie van matching op basis van achtergrond en eigenschappen. Partijen die op zoek zijn naar een coach doen er goed aan zich hier bewust van te zijn. Soort zoekt soort? Voorstanders van het selecteren van een coach op basis van eigenschappen en kenmerken die overeenkomen met die van de coachee beargumenteren dat die overeenkomsten ervoor zorgen dat er sneller een band kan worden opgebouwd tussen de coach en coachee. Deze redenatie sluit aan bij het zogenaamde ‘similarityattraction’ paradigma: mensen die op elkaar lijken worden door elkaar aangetrokken en vormen sneller een band omdat ze verwachten elkaar beter te kunnen begrijpen. Aan de andere kant zijn er tegenstanders van matching op basis van achtergrond en eigenschappen: juist het koppelen van een coachee aan een coach met andere eigenschappen of een andere achtergrond zorgt voor een verfrissend perspectief en dus meer succes in de coaching. Een specifiek kenmerk waar vaak op wordt gelet bij matching is werkervaring in dezelfde functie of branche. Het idee erachter is dat een coach met kennis van het bedrijfsleven of een specifieke branche wordt gezien als een geschiktere coach, vooral als het gaat om het coachen van leidinggevenden. Maar je zou ook kunnen beargumenteren dat een coach met ervaring in dezelfde functie en werkomgeving juist niet geschikt is, omdat deze sneller vervalt in het geven van inhoudelijk advies in plaats van het coachen op het gebied van persoonlijke ontwikkeling. Voor beide kanten valt dus, op basis van logisch redeneren, wel iets te zeggen. Maar wat kan de wetenschap ons hierover vertellen? Leidt matching op basis van achtergrond en eigenschappen ook daadwerkelijk tot meer effectiviteit in coaching? 21 Matchen of willekeurig toewijzen? Als we kijken naar het wetenschappelijke bewijs voor de relevantie van matching op basis van achtergrond en eigenschappen, dan komen we een aantal interessante maar ook tegenstrijdige bevindingen tegen. Het nadeel van veel van die studies is dat het succes van de coaching vaak wordt gemeten door te vragen naar de subjectieve ervaringen van de coachees. Na afloop van de coaching wordt aan hen dan gevraagd in welke mate zij de coaching effectief vonden. We kunnen op basis daarvan geen sterke conclusies trekken of de coaching ook daadwerkelijk zorgde voor zinvolle veranderingen of dat de coachees slechts positief terugkeken op de coaching. In één van die onderzoeken werd de gelijkenis tussen coach en coachee opzettelijk gemanipuleerd. Dat wil zeggen, een deel van de coachees kreeg een coach toegewezen die veel overeenkomsten had met de coachee, en een deel van de coachees werd willekeurig toegewezen aan een coach. Dit onderzoek van Boyce en collega’s werd uitgevoerd bij deelnemers van een leiderschapsprogramma aan een militaire academie in de Verenigde Staten. Er werd onderzocht of de coachees die ‘gematcht’ waren aan hun coach van mening waren dat de coaching effectiever was geweest dan de coachees

die willekeurig waren toegewezen aan een coach. Als het om matching gaat zijn er uiteraard talloze eigenschappen en kenmerken waarop ‘gematcht’ kan worden, variërend van geslacht tot werkervaring en persoonlijkheidskenmerken. De matching in het onderzoek van Boyce en haar collega’s was niet heel nauwkeurig maar werd op redelijk brede groepen van kenmerken en eigenschappen gedaan. Zo werd er gekeken naar matching op het gebied van demografie (denk aan geslacht en leeftijd), opleiding en interesses maar ook op het gebied van gedragsvoorkeuren van coach en coachee, zoals leiderschapsstijl of leerstijl. Om de ervaren effectiviteit van de coaching te meten werd er gekeken naar zaken als tevredenheid over de coaching, of de coaching zinvol was geweest, of men het idee had meer effectief te zijn op het gebied van leiderschapsactiviteiten en of men het idee had zich in de toekomst te kunnen blijven ontwikkelen. In totaal deden aan het onderzoek 74 coach-coachee koppels mee. Wat bleek: coachees die op basis van demografische gegevens, achtergrond, interesses en gedragsvoorkeuren waren gematcht met een coach scoorden niet hoger op de verschillende uitkomstmaten dan coachees die niet waren gematcht. Met andere woorden: coachees die in verschillende opzichten gelijkenissen hadden met hun coach waren niet meer tevreden over de coaching, vonden coaching niet meer zinvol en hadden niet het idee dat zij meer effectief waren op het gebied van leiderschap of ontwikkeling dan coachees die willekeurig waren toegewezen aan een coach. Sterker nog, naarmate er meer overeenkomsten waren tussen coach en coachee op het gebied van leiderschapsstijl en leerstijl, rapporteerden de coachees minder tevredenheid en nut van de coaching. Zoals gezegd werd er in dit onderzoek helaas niet gekeken naar daadwerkelijke opbrengsten van de coaching maar werd alleen gevraagd naar subjectieve ervaringen ervan. Ook werd het onderzoek gedaan bij een hele specifieke groep, namelijk militairen. De vraag is of de bevindingen ook toepasbaar zijn op andere doelgroepen. Klein voordeel van matching voor mannen In een ander onderzoek werd wel gekeken naar daadwerkelijke opbrengsten van de coaching in plaats van naar subjectieve ervaringen van coachees. In dit onderzoek werd niet gekeken naar feitelijke overeenkomsten tussen coach en coachee, maar naar de mate waarin coach en coachee een gelijkenis met de ander ervaarde. Het gaat hier dus om een subjectieve inschatting van de overeenkomsten tussen coach en coachee. Bozer en zijn collega’s onderzochten die waargenomen overeenkomsten bij 68 coach-coachee koppels en relateerden deze aan veranderingen op het gebied van zelfbewustzijn, werktevredenheid, organisatiebetrokkenheid en door de supervisor beoordeelde taakprestatie. Naarmate er door de coachee meer gelijkenis werd ervaren tussen coach en coachee, was er echter geen grotere verandering in zelfbewustzijn, werktevredenheid, organisatiebetrokkenheid of taakprestatie zoals beoordeeld door de supervisor van de coachee. Wel werd gevonden dat mannelijke coachees die werden gecoacht door mannen een hoger zelfbewustzijn hadden dan mannelijke coachees die werden gecoacht door vrouwen. Ook werd gevonden dat wanneer de coach (dus niet de coachee) de overeenkomsten als groter ervaarde, de beoordeling door de supervisor hoger was. Alleen in bovengenoemde gevallen was er dus sprake van een voordeel van zogenaamde ‘matching’. De onderzoekers suggereren dat een coach die veel overeenkomsten ervaart met een coachee een positievere indruk zou kunnen hebben van die coachee. Die positieve indruk zou een coach vervolgens kunnen delen met de supervisor van de coachee.

Vooralsnog is er weinig overtuigend bewijs voor de relevantie van het matchen van coach en coachee op basis van achtergrond en eigenschappen Ook andere onderzoeken lijken erop te wijzen dat matching op basis van achtergrond, zoals werkervaring, of eigenschappen, zoals persoonlijkheid, niet per definitie leidt tot betere uitkomsten. Wel zijn er een aantal onderzoeken die laten zien dat matching specifiek op basis van geslacht voordelig kan zijn, zoals het onderzoek van Toegel en Nicholson uit 2005. Dit onderzoek liet zien dat coachees die werden gecoacht door iemand van hetzelfde geslacht positievere feedback ontvingen van hun leidinggevende dan coachees die een coach hadden van een ander geslacht dan zijzelf. Volgens de onderzoekers zou dat in lijn zijn met de ‘similarity-attraction’paradigma: mensen die op elkaar lijken zouden elkaar beter begrijpen. Concluderend is er vooralsnog weinig overtuigend bewijs voor de relevantie van het matchen van coach en coach op basis van achtergrond en eigenschappen, hoewel sommige resultaten wijzen op de mogelijke voordelen van matching op basis van geslacht. Matching van seksuele oriëntatie Maar hoe zit dat bij een specifieke doelgroep: LHBTQIA+? Hebben zij wellicht meer baat bij matching op basis van achtergrond en eigenschappen dan de algemene groep coachees waar we het eerder over hadden? Is matching op bijvoorbeeld seksuele oriëntatie zinvol, omdat het hier gaat om een doelgroep die vaak te maken krijgt met stereotypes en vooroordelen? Omdat onderzoek naar dit onderwerp binnen coaching helaas nog niet voorhanden is, kijk ik naar het best beschikbare bewijs in vergelijkbare vakgebieden: therapie en counseling. Hoewel het dan natuurlijk om een andere vorm van begeleiding gaat, zijn resultaten uit deze vakgebieden al eerder toepasbaar gebleken op coaching en kunnen we daar vaak eerste aanwijzingen vinden. Zo onderzochten Jones en haar collega’s in de jaren 90 welke eigenschappen en kenmerken van de therapeut voorspellend waren voor de ervaren effectiviteit van de therapie bij 600 cliënten die ofwel lesbisch,homoseksueel of biseksueel waren. Cliënten werd gevraagd naar onder andere het geslacht van de therapeut en diens seksuele oriëntatie. Ook werd cliënten gevraagd om aan te geven hoeveel voordeel ze hadden ervaren van de therapiesessies. Jones en collega’s gingen vervolgens na of bepaalde eigenschappen van de therapeut voorspellend waren voor een hoger ervaren voordeel van de therapie. De resultaten laten zien dat cliënten meer voordeel ervaarden van de therapie wanneer de therapeut een vrouw was (ten opzichte van een man), en wanneer de therapeut homoseksueel was (ten opzichte van heteroseksueel). Hoewel niet werd gekeken naar de exacte matching van seksuele oriëntatie in deze studie (er werd bijvoorbeeld niet gekeken of homoseksuele mannen de sessies met een lesbische therapeute als effectiever ervaarden dan sessies met een homoseksuele therapeut), lijken de resultaten wel te wijzen op de relevantie van matching op het gebied van seksuele oriëntatie. Ook bij deze studie werd overigens gevraagd naar subjectieve ervaringen van de effectiviteit van de therapie en werd niet gekeken naar daadwerkelijke uitkomsten. Een wat ouder onderzoek onder lesbische vrouwen uit 1975 van Brooks laat vergelijkbare resultaten zien. Aan het onderzoek deden 675 lesbische vrouwen mee die een aantal vragen beantwoordden over hun therapeut en in welke mate zij de therapie behulpzaam vonden. Ook uit dit onderzoek kwam dat de ervaren behulpzaamheid van de therapie groter was wanneer de therapeut een vrouw was (zowel lesbisch als heteroseksueel) dan wanneer de therapeut een heteroseksuele man was. De resultaten lijken er op te wijzen dat lesbische vrouwen baat kunnen hebben bij matching op het gebied van geslacht maar niet per se seksuele oriëntatie. De verschillen tussen 23

de ervaren behulpzaamheid bij een heteroseksuele therapeute en een lesbische therapeute waren immers te verwaarlozen. Wanneer de deelneemsters expliciet werd gevraagd naar hun voorkeur, gaf echter meer dan 70% aan een voorkeur te hebben voor een lesbische therapeute. Je zou kunnen zeggen dat deze studies erg oud zijn en zelfs gedateerd en daarom niet representatief voor de huidige tijdgeest. Ook zijn ze gedaan onder cliënten die therapie ontvingen. Een wat recenter onderzoek uit 2011 van Stracuzzi en collega’s werd gedaan op het gebied van counseling. Aan het onderzoek deden 83 cliënten en hun counselor mee en werd gevraagd hoe de cliënten de counseling hadden ervaren. Cliënten hadden allen een homoseksuele, lesbische of biseksuele oriëntatie. Cliënten die dachten dezelfde seksuele oriëntatie te hebben als hun counselor, ervaarden echter geen betere relatie, of ervaarden de sessies niet als soepeler of diepgaander dan cliënten die geen overeenkomst op het gebied van seksuele oriëntatie ervaarden. Sterker nog, de waargenomen gelijkenis in seksuele oriëntatie leek in sommige gevallen zelfs samen te hangen met minder diepgang tijdens de sessies. Ook hier zien we dus weer wat tegenstrijdige resultaten. Hoe die precies te verklaren zijn is nog niet helemaal duidelijk. Er is enig bewijs dat matching op basis van seksuele oriëntatie zinvol is voor cliënten met een homoseksuele of lesbische oriëntatie, maar er is ook bewijs dat matching op basis van seksuele oriëntatie niet zinvol is, of zelfs negatief kan zijn voor deze doelgroep. Onderzoek met betrekking tot matching op basis van seksuele oriëntatie binnen coaching is vooralsnog helaas niet voorhanden. Houding van de begeleider Wellicht zijn er andere zaken die relevanter zijn om rekening mee te houden bij deze doelgroep? Een interessante bevinding die voortkomt uit het onderzoek van Stracuzzi en zijn collega’s is de rol die de houding van de counselor ten opzichte van diversiteit speelt. Het ging er dan om in hoeverre de counselor zelf contact heeft met personen van andere doelgroepen of in hoeverre hij of zij afwijkende meningen kan waarderen. Naarmate de counselor een positievere attitude had ten opzichte van diversiteit, werd ook de kwaliteit van de relatie met de counselor en de soepelheid en diepgang van de sessies als hoger beoordeeld. Conclusie Voor wie op zoek was naar een kraakhelder antwoord op deze kwestie komt dus wellicht wat bedrogen uit. Zoals gezegd zijn er vaak twee kampen als het gaat om matching op basis van achtergrond en eigenschappen. Maar ook de wetenschap is er nog niet uit. Dat vraagt wellicht om enige terughoudendheid als het gaat om het inzetten van matching op basis van achtergrond en eigenschappen in coaching. Zowel coachees als organisaties doen er in ieder geval goed aan om een bewuste afweging te maken als het gaat om het matchen van coaches met coachees op basis van achtergrond en eigenschappen. Veel tijd en geld steken in matching op basis van achtergrond en eigenschappen lijkt op basis van de besproken onderzoeken niet heel zinvol te zijn. Ook als het gaat om de doelgroep LHBTQIA+ zijn de bevindingen tegenstrijdig. Wel lijkt de voorkeur van coachees uit deze doelgroep uit te gaan naar een coach met dezelfde seksuele oriëntatie. Maar overeenkomst van seksuele oriëntatie leidt volgens de hierboven beschreven onderzoeken niet automatisch tot betere uitkomsten zoals ervaren door de coachee. Het lijkt daarom evident om ook bij deze doelgroep bij het selecteren van de juiste coach op andere zaken te letten dan alleen de gelijkenis tussen coach en coachee.

Over Eefje Rondeel Dr. Eefje Rondeel (1982) studeerde neuropsychologie en psychopathologie aan de Universiteit Maastricht en rondde vervolgens een onderzoeksmaster af aan de Radboud Universiteit. Ze promoveerde in 2013 op een proefschrift over de invloed van cognitieve controle op besluitvorming aan de Radboud Universiteit Nijmegen. Momenteel werkt ze als zelfstandig docent voor verschillende onderwijsinstellingen en is ze als gastdocent verbonden aan de Radboud Universiteit. Vanuit NOBCO is ze redactielid van het e-magazine en tevens betrokken als co-promotor bij het dissertatieonderzoek naar effectieve bestanddelen van coaching. Samen met sociaal psycholoog Pieternel Dijkstra schreef ze het boek Evidence-based Coachen. Bronnen Boyce, L. A., Jackson, R. J., & Neal, L. J. (2010). Building successful leadership coaching relationships: Examining impact of matching criteria in a leadership coaching program. Journal of Management Development, 29(10), 914–931. Bozer, G., Joo, B. K., & Santora, J. C. (2015). Executive coaching: Does coach-coachee matching based on similarity really matter? Consulting Psychology Journal: Practice and Research, 67(3), 218. Brooks, V. R. (1981). Sex and sexual orientation as variables in therapists’ biases and therapy outcomes. Clinical Social Work Journal, 9(3), 198-210. Chinn, A. T., Richmond, J. P., & Bennett, J. L. (2015). Walking a mile in an executive’s shoes: The influence of shared client-coach experience on goal achievement. International Coaching Psychology Review, 10(2), 149-160. de Haan, E., Duckworth, A., Birch, D., & Jones, C. (2013). Executive coaching outcome research: The contribution of common factors such as relationship, personality match, and self-efficacy. Consulting Psychology Journal: Practice and Research, 65(1), 40. Waargenomen gelijkenis in seksuele oriëntatie leek in sommige gevallen zelfs samen te hangen met minder diepgang tijdens de sessies Jones, M. A., Botsko, M., & Gorman, B. S. (2003). Predictors of psychotherapeutic benefit of lesbian, gay, and bisexual clients: The effects of sexual orientation matching and other factors. Psychotherapy: Theory, Research, Practice, Training, 40(4), 289. Stracuzzi, T. I., Mohr, J. J., & Fuertes, J. N. (2011). Gay and bisexual male clients’ perceptions of counseling: The role of perceived sexual orientation similarity and counselor universal-diverse orientation. Journal of counseling psychology, 58(3), 299. Toegel, G., & Nicholson, N. (2005, August). Multisourde feedback, coaching, and leadership development: gender homophily in coaching dyads. In Academy of Management Proceedings (Vol. 2005, No. 1, pp. F1-F6). Academy of Management. 25

NOBCO-nieuws Publicatie Jaarverslag 2021 NOBCO presenteert voor het tweede jaar het NOBCO-jaarverslag. Ons vakgebied professionaliseert, onze coaches professionaliseren zich en wij als NOBCO-organisatie doen dat ook, o.a. door transparant te zijn over onze activiteiten en financiën. Het jaarverslag biedt coaches, opleiders, bedrijven en de politiek de gelegenheid om NOBCO en onze actieve community beter te leren kennen. Lees hier het jaarverslag. NOBCO op het NVP-congres Op 5 april jl. was NOBCO met een eigen stand aanwezig op het NVPvoorjaarscongres ‘It’s all about people’. De stand werd bemand door NOBCO-bestuursleden Miriam Oude Wolbers en Geeske te Gussinklo. “Goed om weer op een live locatie de HR-managers te spreken. We zijn met elkaar in gesprek geweest over de waarde van coaching. De whitepaper die door NOBCO en ICF is uitgebracht was daar behulpzaam bij. Velen hebben de whitepaper mee naar huis genomen en de banden zijn weer aangehaald.” Raad van Toezicht bekend Op 1 juli wordt de Raad van Toezicht geïnstalleerd. Met Jeanine Holscher als voorzitter en Ton Horn, Hermien Hendrikx en Alexander Baas als leden. Met deze installatie zet NOBCO de volgende stap in professionalisering en halen we relevante kennis, kunde en netwerk in huis. Tegelijk blijft het NOBCO-bestuur verantwoordelijk voor het besturen, de strategie en de borging van kennis en kunde op gebied van coaching. De RvT wordt ons klankbord op de genoemde uitdagingen en toezichthouder. We kijken uit naar de samenwerking en hebben vertrouwen dat we met deze stap NOBCO versterken.

Met de Coach aan Tafel Op 5 april jl. gingen we met de ‘Coach aan Tafel’. De veelbesproken uitzending met Mounir Samuel en Glenn Helberg over ‘Waarden voor een Nieuwe Taal’ is voor NOBCO-coaches terug te zien in de NOBCO-academie (inloggen op www.nobco.nl). Vaksectie Executive Coaching (VEC) Masterclass conflicthantering Jan de Vuijst Op 7 april jl. was er een interessante meeting van de VEC. Hierbij namen we afscheid van Gert-Jan Cozijnsen als kernteamlid en stelden we aan de VEC-leden twee nieuwe kernteamleden voor: Désirée Schriek en Sari van Poelje. Daarna nam VEC-collega Jan de Vuijst ons mee in het onderwerp conflicthantering in de praktijk. Jan is hoogleraar Informatiewetenschap aan de Universiteit Tilburg en bestuursadviseur. Hij heeft, net als de aanwezigen, vaak te maken met conflicthantering in executive (team)coaching. Over dit onderwerp schreef De Vuijst het boek ‘De kracht van confrontatie’. Hij wist de aanwezigen te boeien en te verrijken. Na afloop kreeg iedereen zijn boek over conflicthantering mee, tezamen met een extra geste van Jan die de VEC-leden ook zijn nieuwste boek ‘Leiderschap in beeld’ meegaf. We kijken terug op een mooie middag. Op 6 oktober staat de volgende VECbijeenkomst gepland, save the date! 27

De maatschappelijke relevantie van coaching voor werkenden en organisaties Een samenvatting voor werkgevers op basis van het whitepaper ‘Coaching in een intransparante markt’. Coaching is een begeleidingsvorm die ingezet wordt om zelfgerichte verandering te faciliteren, met het uiteindelijke doel om het functioneren en algemeen welbevinden te vergroten. Dat klinkt veelbelovend, echter wat is die daadwerkelijke meerwaarde van coaching voor werkenden en organisaties? Hierbij de drie belangrijkste resultaatgebieden: 1. Mentale gezondheid op het werk Onderzoek laat zien dat een slechte mentale gezondheid op het werk een werkgever in Europa jaarlijks ongeveer tussen de 1600 en 2000 euro per werknemer kost. Het onderzoeksrapport van MindMatters (2021) geeft aan welke programma’s door organisaties worden ingezet om de mentale gezondheid van werknemers te verbeteren. Ook coaching wordt daarbij genoemd. Het vergroten van persoonlijke veerkracht is een essentieel onderdeel om mentale gezondheid van mensen te vergroten. Coaching lijkt een wezenlijke bijdrage te leveren aan het vergroten van de persoonlijke veerkracht, zo blijkt ook uit ander wetenschappelijk onderzoek. 2. Burn-out voorkomen en werk-privébalans verbeteren Uit een rapport van TNO dat gegevens bevat over de jaren 2014 tot en met 2018 blijkt dat het aantal mensen dat burn-outklachten rapporteert in die jaren is toegenomen. In 2018 bleek 16,4% van de mannelijke werknemers en 18,1% van de vrouwelijke werknemers enkele keren per maand of vaker klachten te ervaren die kunnen leiden tot een burn-out. Die toename in burn-outklachten lijkt met name te komen doordat mensen meer plaatsonafhankelijk zijn gaan werken. De huidige 24-uurssamenleving heeft tot gevolg dat de grenzen tussen werk en privé steeds meer vervagen. Uit onderzoek van Hays Netherlands onder 1054 werknemers bleek dat 61% van de werknemers aangaf dat de werk-privé balans belangrijker is geworden en ruim 31% gaf daarnaast aan dat ondersteuning voor het fysieke en mentale welzijn voortaan een prioriteit is. Uit de NOBCO-benchmark van 2020 bleek eveneens dat maar liefst 77% van de coachvragen te maken heeft met de werk-privé balans. Dat coaching kan bijdragen aan de voorkoming van burn-out blijkt uit verschillende wetenschappelijke onderzoeken. Ook zijn er aanwijzingen dat coaching een positieve bijdrage levert aan het verbeteren van de werk-privé balans. 3. Betrokken en productieve medewerkers Verbeterd functioneren in teams, hogere medewerkersbetrokkenheid en verhoogde productiviteit zijn volgens jaarlijks terugkerend onderzoek van Human Capital Institute in samenwerking met ICF (International Coaching Federation Netherlands) de meest genoemde effecten van coaching binnen bedrijven. Eerder bleek al

dat de top 5 redenen om externe coaches in te zetten in bedrijven zijn: leiderschapsontwikkeling, verbetering van de communicatieve vaardigheden, verbetering van samenwerking in teams, verbetering van beslissingsprocessen en de toename van productiviteit. Wetenschappelijk onderzoek laat ook zien dat coaching zaken als werkprestaties en organisatiebetrokkenheid verhoogt. 29 Conclusie De meerwaarde van coaching is terug te zien op verschillende vlakken. Grotendeels zit de meerwaarde in het verbeteren van de mentale gezondheid van werknemers waardoor zij zakelijk en privé meer in balans gaan presteren. Daarnaast kan coaching leiden tot betrokkener werknemers. Wil je gebruikmaken van coaching? Kies dan voor een gecertificeerde coach die is aangesloten bij een beroepsorganisatie zoals NOBCO. Download hier het whitepaper ‘Coaching in een intransparante markt’. Lees het persbericht over de publicatie van dit whitepaper door NOBCO en ICF Netherlands.

Samen helpen we studenten Sinds het uitbreken van COVID-19 staat de mentale gezondheid van studenten onder druk. Zij zijn in deze periode enorm hard getroffen. De samenleving en collegezalen zijn weer open, maar de problemen zijn daarmee niet weg. Vanuit NOBCO dragen we samen met opleiders en onze aangesloten coaches bij om dit maatschappelijke probleem aan te pakken door de mentale last van studenten te verlichten. En met succes. De eerste gesprekken met studenten lopen en coaches krijgen steeds meer aanvragen. Tekst: Lisa van Lith

‘Coaching draagt bij aan welzijn van mensen, dus we willen bij alle doelgroepen onze kennis delen’ Al voordat Geeske te Gussinklo haar bestuursfunctie bij NOBCO betrad, dacht ze na over de mogelijkheden waarop NOBCO van betekenis kon zijn in de maatschappij. “In mijn directe omgeving ken ik een aantal studenten dat er doorheen zat. Ik dacht: dit is eigenlijk een vraag waar de beroepsorganisatie op in zou moeten spelen. Het idee werd goed ontvangen vanwege de overlap met de missie dat coaching bijdraagt aan het welzijn van mensen. We willen ook heel graag dat coaching toegankelijk is voor iedereen die het nodig heeft. Voor studenten is het misschien net wat lastiger, dus vandaar deze actie.” Geloof in effectiviteit coaching Het idee werd vervolgens geopperd bij de Universiteit van Amsterdam en ArtEZ University of the Arts. Zij waren heel blij met het voorstel en communiceerden dit, om te beginnen, met de eerstejaarsstudenten. De eerstejaars zijn nieuw en ervaren de grootste overstap. Niet alleen van de pandemie, maar deze groep gaat ook een nieuw leven in. Geeske wilde niet meteen alle universiteiten en hogescholen aanhaken. “We hadden in het begin de tijd nodig om alle coaches op te schalen. Anders beloof je iets aan studenten wat je niet waar kunt maken. Dat hebben we dus voorzichtig en stapsgewijs aangepakt.” Rifka van der Meer, onderwijsbeleidsmedewerker aan de Universiteit van Amsterdam, vindt het fijn dat zo’n grote organisatie als NOBCO met dit initiatief kwam. “We merken dat studenten weinig naar de universiteit komen. Ze zijn uit hun studieritme. Zo heb ik het ook in een e-mail gezet die we naar studenten sturen. Ga op zoek naar hoe je weer in je ritme kan komen en hoe je weer betrokken kunt zijn bij de universiteit. We hebben zelf ook studentenpsychologen en een studieadviseur. Die denken graag mee, maar we geloven ook heel erg in de effectiviteit van coaching. Daarom was het voor ons fijn dat NOBCO dit aanbood. Een betrouwbare partner voor ons.” Vanuit de universiteit en hogeschool is besloten om alleen te werken met gecertificeerde coaches. “Dat promoten wij ook in onze master. Als psychologen weten we gewoon hoe belangrijk het is om in de zorg, waar coaching ook onder valt, kwaliteit te bieden. Coaching is geen beschermde term, dus de certificering is voor ons van groot belang”, aldus Rifka. Vanuit NOBCO stonden er direct meer dan 200 coaches klaar na de oproep tot deelname aan de studentenactie. Geeske begrijpt dat de scholen echter alleen met gecertificeerde coaches willen werken. “Vanuit zorgvuldigheid en zuinig zijn op hun studenten hebben ze deze eis gesteld. Ze voelen zich aansprakelijk voor waar ze de studenten naar doorverwijzen. Vanuit mijn visie weet ik ook dat gecertificeerde coaches heel goed weten waar hun grens ligt. Ik kan het met een gerust hart aan ze over laten.” Bij de kick-off van de studentenactie in maart dit jaar waren beide opleiders aanwezig om te vertellen wat de coaches voor type vragen konden verwachten. Elke coach die zich nu aanmeldt, krijgt een opname toegestuurd van deze kick-off sessie. Zo heeft iedereen dezelfde startinformatie. Daarnaast heeft Geeske een LinkedIngroep aangemaakt waar coaches bij elkaar terecht kunnen. “Binnenkort organiseer ik weer een nieuwe sessie om ervaringen uit te wisselen. Ik hoor van veel coaches dat het voldoening geeft. Je kunt met een paar sessies de jongeren echt weer op de rit krijgen. En sommigen zaten al meteen volgeboekt. Ik zou het mooi vinden als we dit door heel Nederland aan kunnen bieden. Onze coaches zitten namelijk ook overal.” Iets doen voor de ander Een van de coaches die deelneemt aan de studentenactie is Heidi Rooijkakkers. “Toen ik over de studentenactie hoorde, vond ik het gelijk een mooie manier om iets voor iemand anders te doen. Studenten hebben het ontzettend zwaar gehad afgelopen jaren. 31

Het is best pittig om het begin van je zelfstandige leven in coronatijd te moeten beginnen. Zelf wil ik ook graag maatschappelijk van belang zijn. Om dan aangesloten te zijn bij een organisatie die daar ook voor staat, vind ik heel fijn.” Na haar aanmelding voor de actie ontving ze in de eerste week direct drie berichtjes van studenten. “Toen heb ik NOBCO gevraagd om het even op stop te zetten. Ik ben heel enthousiast over zulke initiatieven, maar dat is ook gelijk mijn valkuil en het moet natuurlijk wel in mijn agenda passen.” Eén student bleek na het intakegesprek toch meer met een studiekeuzevraagstuk te kampen. “Dat zijn ook vragen die bij studenten zijn gaan spelen: ‘Past deze studie eigenlijk wel bij mij?’ Omdat ik ook studiekeuzecoaching doe, heb ik haar gezegd dat ik haar kan helpen met een studiekeuzetraject. Na overleg met NOBCO of dat mocht, heb ik haar het traject voor minder dan de helft van de oorspronkelijke prijs aangeboden. Uiteindelijk is ze met mij aan dat traject begonnen en heeft ze een passende keuze kunnen maken.” Met een andere student heeft ze één gesprek gehad. “Ik heb haar handvatten gegeven die haar hielpen bij het maken van de keuzes waar ze voor stond. De derde student wilde bij nader inzien toch liever geen gesprek, omdat ze het te spannend vond.” Heidi vindt het niet vreemd dat studenten het lastig vinden om in gesprek te gaan. “Jongeren hebben het best zwaar in de huidige maatschappij. Er wordt ontzettend veel van ze gevraagd, ze moeten al vroeg weten wat ze willen en er is veel druk. En dan komt corona daar ook nog eens overheen. Op social media is iedereen happy en doet iedereen alleen maar leuke dingen. Maar de mindere kanten van het leven zien ze niet. Dus ze voelen al snel een drempel om naar een coach te gaan. Het hoort de tijd van je leven te zijn. Ervoor uitkomen dat je worstelt, is dan niet gemakkelijk.” Kruispunt Ook Mariska Verduijn doet als coach mee aan de studentenactie. Waarom ze zich heeft opgegeven? “Ik vind dat studenten een beetje een verloren groep zijn geweest in de coronaperiode. Qua gezondheid waren ze niet kwetsbaar, maar ze stonden wel midden op het kruispunt van hun leven. De studietijd is voor velen heel anders verlopen dan ze dachten en die kun je niet meer inhalen. Ze moeten belangrijke keuzes maken in die levensfase en dat heeft voor veel stilstand gezorgd. Hoe nu verder? Ik kan me voorstellen dat veel jongeren daar nu vragen over hebben.” Mariska heeft de voorlichting van de opleiders gevolgd en geeft aan geschrokken te zijn van het aantal jongeren dat problemen heeft opgelopen door de coronapandemie. “Vanuit NOBCO vind ik het een mooi initiatief om iets te doen wat bij het vak hoort en waar anderen ook iets aan hebben. Ik vind dat je als beroepsgroep een belangrijke bijdrage kunt leveren om de gevolgen van corona te verzachten. Een mooie verantwoordelijkheid van een coach.” Dankbaar Judith den Haan coacht in de omgeving Enschede en kreeg al direct vier aanmeldingen binnen. Voor haar coachsessies met studenten heeft ze een leuke vorm bedacht. “Ik heb aan iedereen voorgesteld om zijn of haar favoriete plek in Enschede uit te zoeken. Het is schitterend weer, dus gaan we lekker in de buitenlucht wandelen. Dat vinden ze allemaal hartstikke leuk. Iedereen fleurt daarvan op. Je bent in beweging, maakt endorfine aan, je wordt er gewoon vrolijker van.” Judith hoopt dat meer gecertificeerde coaches zich aanmelden. “De dankbaarheid van de studenten is hartverwarmend. Ze geven aan zoveel inzichten te krijgen in zo’n korte tijd. Daar doe je het allemaal voor. Dat de beroepsvereniging dat doet is echt top. Vooral voor studenten, daar sta ik 100% achter. Ze hebben

‘ Ik vind dat studenten een beetje een verloren groep zijn geweest in de coronaperiode’ gewoon echt behoefte aan hulp. Ga maar eens twee jaar ergens geïsoleerd zitten en kijk dan maar wat er met je gebeurt. Ik kan me voorstellen dat dat vreselijk is.” Toekomst Er zijn veel positieve reacties op het initiatief van de studentenactie. Hoe ziet NOBCO dit in de toekomst voor zich? Geeske: “Dat is goed om te evalueren. Uiteindelijk wil je natuurlijk op zoek naar financiering voor dit soort projecten, want eigenlijk zit je ook in een voorstadium van misschien wel zwaardere zorg, die door coaching soms niet meer nodig is. Als dit wat verder gevorderd is en we beter weten hoe het heeft uitgepakt, wil ik vanuit NOBCO hier zeker mee verder. Voor een deel zou dat vanuit de vrijwilligheid van coaches kunnen komen en een deel zou ook gefinancierd kunnen worden.” Op dit moment bestaat de doelgroep van deze actie enkel uit studenten. Geeske: “Maar het feit dat we dit eigenlijk binnen een maand opgetuigd hebben, geeft wel aan dat we dit vaker kunnen doen. Ik ben enorm trots op de coaches die zich massaal hebben aangemeld en gewoon aan de gang zijn gegaan. En ook weer meewerken aan het communicatiestuk ervan. Ik merk dat iedereen er trots op is.” Daarnaast houdt NOBCO zich ook bezig met andere groepen uit de maatschappij. “Coaching draagt bij aan welzijn van mensen, dus we willen bij alle doelgroepen onze kennis delen. Bijvoorbeeld in het bedrijfsleven, als mensen tegen hun grenzen aanlopen of zoekend zijn in hun loopbaan. Maar ook vluchtelingen. We willen kijken hoe we de verschillende coachvragen helder kunnen krijgen. Onze nieuwe website moet het platform worden waar iedereen elkaar kan vinden en kennis kan uitwisselen.” Rifka van der Meer Mariska Verduijn 33 Heidi Rooijkakkers Judith den Haan Geeske te Gussinklo

NOBCO in de media 10 april 2022 De Stentor Voor de Stentor werd NOBCO-bestuurslid Miriam Oude Wolbers geïnterviewd over de enorme toename van leefstijlcoaches. Zij geeft aan dat NOBCO dit zorgen baart. “Mensen zien het al gauw als een mooi verdienmodel.” Lees het artikel 14 april 2022 NPO 1 Podcast Alicante In deze aflevering wordt ingegaan op de vraag of de explosieve groei van leefstijlcoaches wel een goede ontwikkeling is en wat het gevaar is van deze lifecoaches. Naast Miriam Oude Wolbers, die een bijdrage leverde aan deze podcast, kwam ook CDA-kamerlid Anne Kuik aan het woord die vervolgens een motie indiende bij de Tweede Kamer over dit onderwerp. De motie is aangenomen. Beluister de podcast 26 april 2022 BN De Stem In BN De Stem geeft Miriam Oude Wolbers haar reactie op de stijgende vraag naar coaches: “De wereld wordt complexer, mensen hebben behoefte aan een klankbord. Daarnaast vergoeden werkgevers steeds vaker een coachingstraject”. Lees het artikel

35 31 mei 2022 NPO 3 Happy Trending Online coaching nuttig of een dure grap? Uitzending op NPO3. Miriam Oude Wolbers legt uit dat coach geen beschermd beroep is en dat dus in principe iedereen zichzelf coach kan noemen. Coaches kunnen er wel voor kiezen om zich bij de NOBCO aan te sluiten en dan moeten zij wel aan bepaalde eisen voldoen. Bekijk de uitzending

Agenda In de maanden juli tot en met september staan onze bijeenkomsten in het teken van coachingstechnieken, intersectionaliteit en de diversiteit van ons vakgebied. We delen graag ons aanbod met je en attenderen je alvast op het NOBCO symposium op 24 november. Zet deze datum alvast in je agenda! 6 juli NOBCO in het land - Coachingstechnieken Kijk jij er ook zo naar uit andere coaches weer in real live te ontmoeten en te sparren met vakgenoten? Op 6 juli is het zover! We ontmoeten elkaar dan in het Bomencentrum in Baarn voor een interactieve dag bomvol inspiratie en momenten om met elkaar in gesprek te gaan. Dit keer gaan we op veler verzoek dieper in op coachtechnieken. We hebben vier toonaangevende sprekers die in korte Tedtalks vertellen over hun expertise. Spijker je kennis bij en doe nieuwe energie op! Kom ook! Je kunt je hier aanmelden 12 september Webinar Intersectionaliteit Inhoudelijke informatie over dit webinar volgt zo spoedig mogelijk. Houd de site in de gaten! Kosten € 24,95 exclusief btw voor niet-leden. NOBCO-coaches gratis We zien je graag online op 12 september van 14:00 - 15:00 uur.

14 september Workshop Intervisie in de natuur (alleen voor NOBCO-coaches) De Vaksectie Natuurcoaching (VNC) faciliteert een workshopmiddag waar we met elkaar in gesprek gaan aan de hand van een ingebrachte casus. Zelfreflectie, onderzoekende houding en afstand nemen maakt dat je op een verdiepende manier leert van elkaar. Deze middag is ook een mooie kans om met elkaar intervisiegroepen te vormen. Aanmelden kan via deze link. 27 september Online bijeenkomst hoogsensiviteit in coaching In dit webinar gaat Suzanne Nieuwenhuijs – winnares NOBTRA Young Talent Award 2021, zelfstandig trainer en coach op persoonlijk leiderschap, werkgeluk en hoogsensitiviteit op de werkvloer – in op wat hoogsensitiviteit precies is en hoe je hoogsensitiviteit bij een coachee kunt herkennen en vaststellen. Je leert welke talenten en valkuilen ermee gepaard gaan en wat een hoogsensitief persoon nodig heeft om te floreren, zowel op werk als privé. Je krijgt handvatten om je coachee te ondersteunen bij het opstellen van een “persoonlijk prikkelplan”, waarmee je coachee leert om prikkels beter te managen. En misschien herken je hoogsensitiviteit ook wel bij jezelf en ontdek je hoe je dat als kracht kunt inzetten in je rol als coach. Interessant? Meld je aan! 37 24 november Save the date: NOBCO Symposium Coaching & Onderzoek Tijdens dit online Symposium brengen we wetenschap en praktijk dichter bij elkaar met bijdragen van meerdere nationale en internationale sprekers. Wil jij weten hoe evidence-based practice jouw coaching kan versterken? Laat je dan inspireren tijdens dit event en reserveer nu alvast je ticket (gratis voor NOBCO-coaches, € 95 excl. btw voor niet-leden). Je vindt alle bijeenkomsten op de NOBCO-website. Lees meer informatie of Meld je direct aan!

Ben je coach en wil jij je verder professionaliseren? Sluit je dan aan bij NOBCO! dé organisatie voor professionele coaches met kennis en ervaring • Voor iedereen die beroepsmatig met coaching bezig is. • € 295,- per jaar – basisaansluiting. • Toegang tot alle reguliere NOBCO-activiteiten. • Mogelijkheid tot het behalen van het keurmerk voor coaches: EIA. • Begeleiding bij het halen van een EIA-keurmerk (European Individual Accreditation). • Automatische aansluiting bij de Europese koepelorganisatie EMCC | European Mentoring & Coaching Council. • Aanzienlijke korting op een beroeps- en aansprakelijkheidsverzekering. • Een persoonlijk coachprofiel via ‘Vind een coach’ met meer dan 240.000 bezoekers per jaar. • Kosteloos gebruikmaken van het online evaluatie-instrument Coaching Monitor. • Kosteloos toegang en gebruik van Coachlink (tijdschrift en online database met ruim 140 boeken over coaching). • Gebruikmaken van de door de Belastingdienst goedgekeurde DBA-verklaring voor coachingsgerelateerde diensten. Wil je meer weten over alle voordelen van een aansluiting als NOBCO-coach? Klik hier

1 Online Touch

Index

1. 1
2. 2
3. 3
4. 4
5. 5
6. 6
7. 7
8. 8
9. 9
10. 10
11. 11
12. 12
13. 13
14. 14
15. 15
16. 16
17. 17
18. 18
19. 19
20. 20
21. 21
22. 22
23. 23
24. 24
25. 25
26. 26
27. 27
28. 28
29. 29
30. 30
31. 31
32. 32
33. 33
34. 34
35. 35
36. 36
37. 37
38. 38

Home