Jaaroverzicht 2020 ✓ Eendenkooi Van der Eng wordt eigendom ✓ Groen in centrum van Schoorl wordt natuurgebied ✓ Groot herstelproject in het Ilperveld nodig vanwege stikstof ✓ Mensen ontdekken door corona de natuur dichtbij huis
Dit Jaaroverzicht is een samenvatting van het Jaarverslag 2020. Dit wordt hier gepubliceerd zodra het klaar is. 2
Landschap Noord-Holland in cijfers De doelstellingen van Landschap Noord-Holland kunnen we samenvatten in zeven ambities samen. Per ambitie tonen we voorbeelden van wat we in 2020 bereikt hebben. 3
Ambitie 1. Oppervlakte natuur vergroten 4
Aankoop Eendenkooi Van der Eng bij Uitgeest Al jaren beheren we de Eendenkooi Van der Eng die ligt tussen Uitgeest en de provinciale weg naar Castricum. De meeste gronden rondom de eendenkooi zijn al jaren in ons bezit, maar de eendenkooi zelf was eigendom van de gemeente Uitgeest. Wij huurden de eendenkooi van de gemeente. Omdat we wel veel geld en tijd investeren in het onderhoud van eendenkooi, was het fijn dat we de gemeente mee kregen de eendenkooi aan ons te verkopen. Dit viel in goede aarde bij de gemeenteraad die in december 2020 instemde met de verkoop. In 2021 zal de officiële overdracht plaatsvinden. We hopen dat we er in 2021 weer excursies kunnen geven. De eendenkooi is historisch van groot belang, want in 2020 vierden we de 400ste verjaardag. 5
10,5 ha grond erbij verspreid over vier plekken in Noord-Holland Een belangrijke ambitie van Landschap Noord-Holland is het vergroten van de oppervlakte natuur in NoordHolland. Ons doel is het realiseren van het Natuur Netwerk Nederland (NNN), de vroegere ecologische hoofdstructuur. In december konden we ruim 10 ha aan onze eigendommen toevoegen. Het gaat om 1,5 ha bij ons natuurgebied Braakpolder/Maantjesland in De Gouw in Westfriesland (foto). Verder konden we 1,4 ha toevoegen aan ons terrein bij de historische boerderij Cronenburg in Castricum. In de Ronde Hoep bij Ouderkerk aan de Amstel ging het om drie percelen met een totale oppervlakte van 3 ha en in de Klaas Hoornen Kijfpolder bij Akersloot aan het Alkmaardermeer 5 ha. Stuk voor stuk belangrijke puzzelstukjes bij het afronden van onze natuurgebieden. 6
Groen in Schoorl wordt natuurgebied Landschap Noord-Holland gaat 10,5 hectare in Schoorl beheren. Dit is de wens de Stichting Jelgersma van der Hoop. Deze werd opgericht in 1934 toen de dames Jelgersma en Van der Hoop landerijen schonken onder de voorwaarde dat deze nimmer van karakter mochten veranderen. Op de zoektocht naar een duurzame toekomst van de agrarische percelen in van Schoorl, raakte de stichting met ons in gesprek. Er wordt nu in overleg met onder meer de gemeente, provincie, hoogheemraadschap, een plan gemaakt om de percelen samen met de omliggende bosjes om te vormen tot een prachtig natuurgebied waarbij we zoveel mogelijk rekening houden met de wensen van andere partijen. In maart 2021 wordt het gebied door de provincie begrensd als NNN (belangrijk voor inrichting- en beheersubsidie) en vervolgens tekenen we een overeenkomst voor het beheer. Bij het beheer is er ook een rol voor vrijwilligers. 7
Ambitie 2. Groei van de biodiversiteit 8
Groot herstelproject Ilperveld vanwege stikstof Ook onze gebieden hebben zeer te leiden onder de stikstofverbindingen (waaronder ammoniak) die hier via de lucht terecht komen. Daardoor komen bijvoorbeeld kwetsbare planten en dieren in het Natura2000-gebied Ilperveld in het gedrang. Het gaat om de kwetsbare veenmosvegetaties met ronde zonnedauw, orchideeën en andere bijzondere soorten. In 2020 begonnen de werkzaamheden in samenwerking met de Provincie NoordHolland en Europees Landbouwfonds voor Plattelandsontwikkeling. Om de veenmosrietlanden te herstellen, plaggen we de verruigde stukken en graven we elf petgaten uit. Zo krijgen gebiedseigen soorten weer een kans. Maar liefst 8,5 kilometer oever krijgt een natuurvriendelijke oeverbescherming. Afkalving van de oevers heeft een negatief effect op de waterkwaliteit. De ruimte achter de palenrij wordt waar nodig opgevuld met grond die vrijkomt bij het plaggen en graven. Het project loopt in 2021 door. 9
Reeën doen het goed op onze buitenplaatsen De populatie reeën in de binnenduinrand van Alverna tot en met Buitenplaats Leyduin doet het goed. Onze boswachter Jeroen Engelhart telt elk jaar de reeën en het aantal is van ongeveer 10 in 2014 gegroeid wel meer dan 20 in 2020. Ook op de Overplaats in Heemstede en in het Bennebroekbos lopen koppeltjes reeën. Bij het beheer wordt er rekening gehouden met de dieren. Bijvoorbeeld bij het maaien van graslanden. We weten dat jonge reeën in weilanden achter gelaten worden door de geit. Voordat we op Alverna een weiland maaien, wordt het veld afgezocht op jonge dieren. En bij het bosbeheer worden de wissels, het padenstelsel van de reeën, vrijgehouden. Dit zijn immers hun vluchtwegen. Ook is het belangrijk dat er ruige stukken zijn, waar ze zich overdag kunnen verbergen. Ook toezicht is belangrijk, want een loslopende hond in een reeëngebied, leidt tot een enorme paniekreactie bij reeën. Tijdens de vlucht kunnen ze ergens tegen aan lopen of geraakt worden door een auto. Op Leyduin kan iedereen van zonsopgang tot zonsondergang van de reeën genieten. Filmpje. 10
Schotten beschermen oevers Oosteinderpoel! Langzaam verdween ons natuurgebied Oosteinderpoel bij Aalsmeer in de Ringvaart. Letterlijk. Daar is nu een stokje voor gestoken. In samenwerking met Hoogheemraadschap van Rijnland zijn maatregelen genomen. De drassige veenoevers zijn beter beschermd, waardoor er meer water- en oeverplanten zullen groeien en de waterkwaliteit krijgt ook nog een impuls. We plaatsten houten schotten om de golfslag op de onbeschermde veenoevers tegen te gaan, waardoor deze niet meer losslaan. Achter deze vooroever ontstaat een ideale situatie voor water- en oeverplanten zoals fonteinkruiden, waterpest en vederkruid. In de schotten zitten openingen voor vissen. Het rustige water daar is ideaal als paai- en kiemgelegenheid en een veilige plek voor jonge visjes. Natuurgebied Oosteinderpoel bestaat uit een mozaïek van eilandjes en kreken. De veenweitjes in het gebied zijn betoverend mooi met wel vier soorten heide en grote en kleine veenbes. Filmpje. 11
Tapuiten beleven goed jaar in Helderse duinen De tapuitenpopulatie in de Noordduinen bij Den Helder groeide in 2020 flink. Van 42 paar in 2019 tot 54 in 2020. En wat boswachter Tim Zutt helemaal blij maakte, was de vestiging van enkele paartjes in de Grafelijkheidsduinen, waar ze jaren geleden verdwenen. Doordat er in de duinen veel stikstof terechtkomt, verruigt de duinvegetatie. Daarom zijn er de afgelopen jaren natuurherstelmaatregelen uitgevoerd. Dit zorgde ervoor dat de konijnen zich op een redelijk niveau konden handhaven. Dat is belangrijk omdat tapuiten graag in verlaten konijnenholen broeden. Ook zijn tapuiten voor het zoeken van hun voedsel afhankelijk van kort gegraasde begroeiing. Ook het beschermen van nesten met een stukje kippengaas heeft geholpen. Werd in het verleden een flink deel van de nesten door vossen of marters leeggegeten, dankzij het stukje gaas is er geen nest verloren gegaan. De extra bescherming is hard nodig, omdat de tapuitenpopulatie in Nederland ernstig bedreigd wordt. 12
Ambitie 3. Meer openbaar groen bij gemeenten 13
Hoe meet je de kwaliteit van openbaar groen? Meten is weten. De Gemeente Amsterdam heeft ecologische doelstellingen vastgesteld, zoals een goed functionerende ecologische structuur en biotopen met een voor stedelijke begrippen hoge biodiversiteit. Maar wat is eigenlijk de kwaliteit van dat groen en wat kan er beter aan het beheer van dat groen? Om die vraag te beantwoorden kreeg Natuurlijke Zaken, de zakelijke dienstverlener van Landschap Noord-Holland, de opdracht om met zeven ecologen 3400 locaties te bezoeken. Per locatie werd het biotooptype bepaald, de structuur, schuilmogelijkheden voor dieren en de ontwikkelingskansen van het groen. Ook noteerde de ecoloog de invasieve exoten zoals de Japanse duizendknoop, en bijzondere plantensoorten, zoals soorten van de Rode Lijst. De beheerders van de parken en groenstroken werden betrokken bij het proces. De eco-medewerker van de gemeente deelt zijn kennis over het gebied en onze ecoloog deelt zijn ecologische conclusies. Filmpje. 14
Groenploeg maait bermen ecologisch Naast de boswachters die onze natuurgebieden beheren, hebben we een afdeling die natuurvrijwilligers ondersteunt én twee afdelingen die ‘werken in opdracht’. Namelijk de afdeling Onderzoek en Advies en de Groenploeg. Samen vormen ze Natuurlijke Zaken, de zakelijke dienstverlening van Landschap Noord-Holland. De Groenploeg heeft de aanbesteding natuurtechnisch (ecologisch) maaien gegund gekregen in Heiloo en Castricum. Het gaat onder andere om ecologisch onderhoud van wegbermen en natuuroevers. We maaien pas ná de bloeitijd, als de kruiden hun zaad hebben laten vallen. Ook laten we stukken staan voor overwintering van insecten. Voordat we gaan maaien inspecteren we of er beschermde flora en fauna aanwezig is. Daar maaien we dan omheen. Medewerkers van de Groenploeg voeren het maaisel af, zodat je meststoffen weghaalt en de kruidenrijke bloeiende soorten planten meer kans geeft. De Groenploeg maait zo veel mogelijk volgens de kleurkeur methode. Dit is maaibeheer volgens de richtlijnen van de Vlinderstichting en Stichting Groenkeur. 15
Gemeente Schagen huurt Groenploeg in voor herstel van kwelnatuur De Groenploeg liet in 2020 bij Groote Keeten zien dat ze meer kunnen dan ecologische maaien. De gemeente Schagen riep hun hulp in voor het herstel van een moeras gevoed door kwelwater uit de naast gelegen duinen. Iedereen met een beetje verstand van natuurbeheer, weet dat kwelwater zorgt voor een bijzondere vegetatie met veel zeldzame planten waaronder parnassia en orchideeën. Er moest 900 m³ zand weggegraven worden die daar bij eerdere werkzaamheden per ongeluk terecht was gekomen. Met grote precisie heeft de Groenploeg het zand weggehaald tot op de oude laag. Het profiel is hersteld zodat de bijzondere vegetatie zich kan herstellen. De ecoloog van de gemeente was zeer tevreden met het resultaat. 16
Ambitie 4. Landschap klimaatbestendig maken 17
Schone energie en natuur en landschap Landschap Noord-Holland vindt het van groot belang alles te doen om een klimaatcatastrofe te vermijden en te voldoen aan Klimaatakkoord van Parijs. Door ons project Omhoog met het Veen en onze betrokkenheid bij het Innovatieprogramma Veen, hebben we veel kennis op het gebied van veenbehoud. De afbraak van veen draagt significant bij aan grote hoeveelheden CO2 in de atmosfeer. We waren dan ook betrokken bij de klimaattafel Veenweiden die voorafging aan het nationale Klimaatakkoord. Naast onze inzet op veenbehoud zijn we ook actief betrokken bij het maken van de Regionale Energie Strategieën. Samen met andere natuurbeheerders. Wij steunen de inzet op verduurzaming van de energievoorziening maar niet ten koste van natuur en waardevolle landschappen. We zijn druk met het overtuigen van overheden om zorgvuldig te zijn in de locatiekeuzes van zonneweides en windmolens. Geen lange lijnen van windmolens, maar clustering op regionale schaal. En bij de aanleg van zonneparken het omringende landschap en de natuur zoveel mogelijk te versterken. 18
Flinke financiële injectie Amsterdam Wetlands In 2020 kreeg Amsterdam Wetlands een financiële injectie van het Rijk en de provincie Noord-Holland. Ook kwam de Erfgoed Deal tot stand, een overeenkomst die tot doel heeft erfgoed in te zetten bij klimaatadaptatie, bij de energietransitie en in de omgang met stedelijke groei en krimp in een duurzamer Nederland. Hoe maak je bijvoorbeeld historische stads- en dorpskernen energieneutraal? Ook kwam er een proef tot stand voor de regionale koolstofbank waarmee grondeigenaren gefinancierd worden die waterpeilen verhogen om het veen te behouden en daardoor CO2-uitstoot besparen. Even voor wie het vergeten is: Amsterdam Wetlands is het grote aaneengesloten gebied van 12.000 ha tussen Amsterdam en Alkmaar. We hebben de ambitie om dit de komende jaren te verduurzamen, met meer prachtige natuur en toekomstbestendige landbouw. Wij trekken dit initiatief samen met Natuurmonumenten, Staatsbosbeheer en Recreatie Noord-Holland. 19
Minder bodemdaling en rendabele landbouw? Landschap Noord-Holland en Agrarische Natuurvereniging Water, Land & Dijken zoeken binnen het Innovatie Programma Veen naar oplossingen op het gebied van veenbehoud via twee sporen: met behoud van melkveehouderij door drukdrains en greppelinfiltratie toe te passen en veenbehoud met (natte) teelt van lisdodde, azolla en veenmos als alternatief voor veeteelt. Onder de titel ‘Een gewaagd initiatief’ verscheen de tussenrapportage over al het werk dat in het Zuiderveen en bij boer Elmer Kramer bij Assendelft gedaan wordt. Het verslag doet prachtig verslag van de veldproef en alle moeilijkheden die de onderzoekers ervaren. Ganzen die de lisdodde opeten, kunststof drukdrains die in elkaar gedrukt worden en azolla die het in een kas uitstekend doet maar in het veld als sneeuw voor de zon verdween. Het IPV is kortom een leerproces, waarbij de lessen met iedereen gedeeld worden in dit zeer leesbare verslag. 20
Wordt het Amstelmeer een Waddenbaai? Zeespiegelstijging, verdrinkende wadplaten, zoute kwel, eventuele uitbreiding van de haven van Den Helder. Omdat er nogal wat speelt in het waddengebied, heeft de provincie Noord-Holland opdracht gegeven tot een scenariostudie voor het Amstelmeer. De studie, waarbij wij betrokken werden, laat zien wat er gebeurt met de landbouw, recreatie, woon- en leefklimaat als men kiest voor een bepaalde ontwikkeling op het gebied van natuurbeheer of waterhuishouding. Op korte en lange termijn. Deskundigen beschrijven vier scenario’s: GrootAmstelmeer (het meer wordt tweemaal zo groot), Waterspons (uitbreiding waterbergingen en in omgeving duurzame vormen van landbouw), Wereld van Kreken (natuur leidend waarbij niet alleen de hoofdkreken maar ook de zijkreken opnieuw worden ingericht voor natuur) en Waddenland (met een open Amstelmeerdijk en getij terug in het Amstelmeer). Voldoende stof om verder na te denken over de toekomst van dit gebied. 21
Ambitie 5. Cultuurhistorisch erfgoed toekomstbestendig maken 22
Renovatie Fort Veldhuis bij Heemskerk gestart We hebben 70 gebouwen en andere objecten in eigendom en beheer. Van het prachtige Huis Leyduin tot een historisch grenspaaltje in een uithoek van een bos. Onze meest indrukwekkende monumenten zijn vier fortgebouwen uit de Stelling van Amsterdam. Behoud staat voorop en we hanteren daarbij het principe: behoud door ontwikkeling. Leegstand is niet goed, ook niet voor oude forten. In 2020 maakten we een begin met de renovatie van de buitenzijde van Fort Veldhuis bij Heemskerk. Daar werd veel grondwerk verricht om het renoveren van de gevels in een latere fase mogelijk te maken. Ook het beheer van het groen kreeg een impuls. Onze nieuw opgerichte Forten-vrijwilligersgroep ging daarmee aan de slag. Ze hanteren daarbij als uitgangspunt de uitkomsten van ons onderzoek naar de historische beplanting rond forten en liniedijken. Fort Veldhuis verhuren we aan de vrijwilligers van de Stichting Aircraft Recovery Group 1940-1945. Het leuke is dat zij het museumdeel van het Fort recent moderner en interactiever hebben gemaakt. 23
Liniedijken krijgen aandacht die ze verdienen De ruim 40 forten uit de Stelling van Amsterdam krijgen altijd veel aandacht en de liniedijken en andere verdedigingsobjecten tússen de forten veel minder. Daar komt nu verandering in. Want landschappelijk en vanuit cultuurhistorisch oogpunt, zijn de liniedijken ook van groot belang als verbindende schakels tussen de forten. In opdracht van de provincie Noord-Holland deed Natuurlijke Zaken (onze zakelijke dienstverlener) onderzoek naar de staat van de liniedijken van de hele Stelling. Het huidige profiel van de dijk is vergeleken met het profiel bij de aanleg van de stelling rond 1900. Dit leverde een zeer interessant overzicht op. En wat blijkt, vooral aan de zuid- en westkant van de Stelling verkeren de liniedijken in slechte staat of zijn ze verdwenen. Om daar iets aan te doen, is er contact opgenomen met de eigenaren en een verbeteringsplan opgesteld van maatregelen om tussen 2021 en 2025 uit te voeren. Hier ligt ook een taak voor ons, omdat wij kilometers liniedijk tussen het Noordzeekanaal en Fort bij Krommeniedijk in eigendom hebben. 24
Fort Zuidwijkermeer wordt straks Kaasfort Vlak bij het Noordzeekanaal ligt ons Fort Zuidwijkermeer. Het staat bekend om de bijzondere vleeskelders onder het massief betonnen gebouw. Vanuit dit fort werden andere forten van levensmiddelen voorzien. Voor Fort Zuidwijkermeer hebben we een bestemming gevonden samen met Bourgondisch Lifestyle, een kaasaffineur uit Beverwijk. De ruimtes in het fort zijn namelijk zeer geschikt voor het opslaan en laten rijpen van bijzondere kazen. De voorzieningen om dat mogelijk te maken, zijn nu aangebracht en de kazen zullen begin 2021 naar het fort gebracht worden. Liefst hadden we de herbestemming van het fort eerder afgerond, maar omdat een vergunning nog niet rond is, heeft het hele proces stilgelegen. Nu hebben we een tijdelijke vergunning, zodat alvast de kazen kunnen worden opgeslagen en rijpen. Zodra de vergunning definitief is kunnen er meer activiteiten plaatsvinden. Er is dan een prachtig rustig gelegen fort, behouden voor de toekomst. 25
Ambitie 6. Met meer mensen aan het werk in de natuur 26
Vrijwilligerswerk kon (een beetje) doorgaan Onze afdeling Betreken bij Groen ondersteunt de vrijwilligers in 152 groepen verspreid over heel NoordHolland. En in 2020 was alles anders, althans alles waar meer dan één mens bij betrokken was. Vrijwilligerswerk is vaak een groepsactiviteit en door de corona-pandemie moest er anders gewerkt worden. Aangezien wij nauw betrokken zijn bij het werk van die duizenden vrijwilligers hebben we veel contact met hen gehad. Werk dat alleen of in kleine groepjes werd gedaan, zoals natuuronderzoek of de weidevogelbescherming, kon gelukkig doorgaan. Om de vrijwilligers te ondersteunen bij wat wél kon, werden protocollen opgesteld en bij het uitlenen van gereedschap ook schoonmaakmiddelen geleverd. Zo kon zoveel mogelijk werk, toch uitgevoerd worden. Werkdagen met grote groepen en ook de Nationale Natuurwerkdag op de eerste zaterdag van november, konden helaas niet doorgaan. Ook de cursussen werden afgelast en daarom werd begonnen met het maken van filmpjes om uitleg te geven bij de uit te lenen machines. 27
Hoe ging het met de weidevogelbeschermers? In 2020 beschermden 805 vrouwen en mannen 8717 legsels van boerenlandvogels in de weidegebieden. Het ging daarbij om de weidevogels kievit (4187 nesten), grutto (1045 nesten), scholekster (2016 nesten) en tureluur (785 nesten) maar ook om andere soorten die in het boerenland broeden zoals graspieper en bergeend. Het aantal weidevogelbeschermers bleef vrijwel gelijk. Het tellen van patrijzen op Wieringen trok twintig nieuwe vrijwilligers. De gemiddelde leeftijd nam lichtjes toe naar 65 jaar. Het aantal jaren dat een vrijwilliger gemiddeld actief is nam iets toe naar 9 jaar. Dit geeft aan dat velen een goede binding hebben met het werk, hun weidevogelgroep of met een agrarische natuurvereniging. Er werden dit jaar relatief veel nesten leeggegeten door allerlei soorten zoogdieren en vogels. Door wildcamera’s bij nesten te plaatsen, ontdekten we dat egels ook regelmatig een nest leegeten. In de jaren 2018 t/m 2020 is er een gebiedsdekkende provinciale inventarisatie van boerenlandvogels uitgevoerd en die zal moeten uitwijzen hoe Noord-Holland er momenteel voor staat. 28
Inspiratiedag Boerenlandvogels en Natuurdag Op 6 februari bezochten 300 belangstellenden, die in hun werk met weidevogels te maken hebben, de Inspiratiemiddag Boerenlandvogels. Ze konden lezingen en workshops bezoeken in Theater De Vest in Alkmaar. De inspiratiemiddag was tegelijkertijd de start van het weidevogelseizoen. Er waren lezingen over zeven verschillende onderwerpen: rolverdeling tussen boer en vrijwilliger, terugloop aantal insecten op het boerenland, weidevogelmaatregelen in Westfriesland, overwinteringsplekken van onze weidevogels in de winter, de Wet natuurbescherming en predatoren, de sleutelfunctie van regenwormen en greppel plas-drassen. Raymond Zijp van het Clusius College werd aan het eind de van inspiratiemiddag gevraagd wat zijn bevindingen waren. Zijn reactie was: “We gaan in onze opleidingen meer aandacht besteden aan natuur inclusieve landbouw.” Een hoopvolle afsluiting van een inspirerende dag. De Noord-Hollandse Natuurdag in december werd wegens corona helemaal digitaal verzorgd en is daarom terug te kijken. 29
Resultaten Betrekken bij Groenfonds Ruim 100 vrijwilligersorganisaties klopten in 2020 aan bij het Betrekken bij Groen Fonds met een projectidee, bijna twee keer zo veel als in 2019! Projecten die de soortenrijkdom in onze provincie versterken én zoveel mogelijk doelgroepen en partners betrekken, kwamen voor een financiële bijdrage in aanmerking. De jury honoreerde in totaal zesendertig projecten met een bijdrage. De provincie Noord-Holland stelde in 2020 € 102.000 beschikbaar (was € 45.000). Mensen betrekken bij de natuur is het belangrijkste doel van het Betrekken bij Groen Fonds. Landschap Noord-Holland verzorgt de organisatie en de jury bestaat uit vertegenwoordigers van de natuurorganisaties in Noord-Holland. Op de website staat een overzicht van een aantal aansprekende projecten die in 2020 zijn gehonoreerd. Bijvoorbeeld een project voor de aanleg van ijsvogelwanden. 30
Ambitie 7. Meer ruimte voor ontspanning in de natuur 31
Mensen ontdekken de natuur dichtbij huis Iedereen die regelmatig in de natuur komt, heeft het gemerkt. Het was in 2020 druk in de duinen, bossen, buitenplaatsen en polders tijdens de corona-pandemie. Omdat andere uitjes zoals musea, sport of winkelen niet mogelijk waren, trok men de natuur in. Als voorbeeld: in 2020 werden maar liefst 17.000 routes van de website gedownload, tegen 13.000 in 2019. Regiomanager Frits Bekker: “We hebben op Buitenplaats Leyduin gezien dat er in 2020 veel meer wandelaars waren. We zijn daar echt heel blij mee. Fijn dat zo veel volwassenen en kinderen onze prachtige gebieden hebben ontdekt. Onze boswachters werden door deze nieuwe bezoekers vaak de oren van het hoofd gevraagd. De mensen waren vaak verbaasd over de schoonheid, zo dicht bij hun huis. Wel merkten we dat we nog een taak hebben in het vertellen van de spelregels: op de paden blijven, hond aan de lijn, dat soort dingen. Als we goed uitleggen waarom deze regels gelden, komt het helemaal goed.” 32
Ingangen Mariëndal nu beter te vinden Natuurgebied Mariëndal bij Den Helder is een prachtig natuurgebied, grenzend aan de Donkere Duinen en de Noordduinen. Het bijzondere aan dit gebied is dat het voor een groot deel struingebied is. Je mag hier van de paden af, sterker nog, er zijn bijna geen paden. Het gebied staat bekend om de bijzonder bloemrijke vegetatie met veel bijzondere soorten. Ook de insectenwereld is er rijk en ook vogelaars komen hier aan hun trekken. Het gebied is via twee ingangen te betreden. In de loop der jaren begonnen deze ingangen echter te vervallen en bovendien zijn ze slecht zichtbaar vanaf de doorgaande weg en niet uitnodigend genoeg. Terwijl dit gebied in 2005 is ingericht mede voor recreatie met veel geld van lokale overheden. Om dit probleem op te lossen, zijn de ingangen van het terrein in 2020 helemaal nieuw ingericht. Door nieuwe bebording is de herkenbaarheid van Landschap Noord-Holland vergroot. Eén ingang is verplaatst naar een logischer plek. De verbetering van de toegangen is financieel mogelijk gemaakt door Stichting de Versterking en het Prins Bernhard Cultuurfonds. 33
Zoek de dieren langs het Avonturenpad op de Overplaats Op 2 juli openden boswachter Kees Perquin, Cok Milatz en konijn Bennie van speeltuin de Linnaeushof, onze directeur Ernest Briët samen met Nikay en Mayla een nieuw Avonturenpad in Bennebroek. Kinderen kunnen hier op een speelse manier kennismaken met de natuur. Als ze van de parkeerplaats naar de speeltuin lopen, kunnen ze nu kiezen voor het Avonturenpad. Als ze goed zoeken, vinden ze langs het pad acht verschillende ‘dieren’ zoals een ree, eekhoorn, pad en bosuil. Hiermee worden kinderen uitgedaagd om goed om zich heen te kijken, want het ene dier kruipt over de grond en het andere zit hoog in een boom. En wie geluk heeft, komt misschien wel één of meerdere dieren in het ècht tegen. Financiële ondersteuning kregen we van Stichting de Versterking. Dit project kwam tot stand in samenwerking met Linnaeushof, de grootste speeltuin van Europa. 34
Natuurlijke Zaken ontwikkelde Fruittuin In opdracht van de gemeente Castricum, die in het kader van de Nationale Boomplantdag graag een actie wilde organiseren met bewoners uit de wijk, hebben we een saai groen plantsoen in Akersloot omgetoverd tot een bloeiende tuin. In de tuin zijn talloze fruitbomen en -struiken, eetbare bloemen geplant en gezaaid en een wandelpad aangelegd. Bewoners kunnen straks fruit plukken in hun eigen wijk! Helaas ging de geplande opening op 18 maart 2020 niet door. Het plan en het ontwerp voor de fruitpluktuin hebben wij samen met de bewoners uit de wijk in Akersloot gemaakt. Bewoners hebben hun wensen kenbaar gemaakt en die hebben we meegenomen in het ontwerp. Zij wilden niet alleen een fruittuin voor eigen gebruik, maar de tuin moest ook een belangrijke voedselbron worden voor vogels en bijen. Natuurlijke Zaken, onze zakelijke dienstverlener heeft advies gegeven over welke soorten bomen, struiken en bloemen de bewoners het beste konden gebruiken. 35
Fondsenwerving 36
Zeer geslaagde fondsenwerving voor aankoop natuurgrond Het aankopen van grond is de beste manier om te natuur te beschermen. Onze achterban vindt dat ook. Dat bleek uit de enorme respons op de campagne voor ons Natuurfonds met de slogan ‘1 miljoen m2 natuur erbij. Samen maken we het mogelijk!’. Via allerlei kanalen bereikten we veel mensen. In totaal werd meer dan 55.000 m2 à € 7,50 geschonken. Dat is ruim € 400.000! Een geweldig resultaat. Ook veel bedrijven schonken geld. Met dit geld en geld dat al binnenkwam via andere inkomstenbronnen, kunnen we nu snel reageren als grond waar we ons oog op hebben laten vallen te koop komt te staan. Geld uit Weidevogelfonds ingezet voor vernatten natuurgebieden In meerdere weidereservaten hebben onze boswachters maatregelen genomen om het de weidevogels naar de zin te maken. Enkele voorbeelden. In Polder Berkmeer en de Kolk van Dussen zijn buizen ingegraven om alle greppels op een perceel met elkaar te verbinden. Door middel van pompen met zonnepanelen wordt hier in het weidevogelseizoen water in gepompt. Deze zogenaamde greppel plas-drassen zijn prachtige foerageerplekken voor zowel volwassen weidevogels als hun kuikens. Doel is het gebied lekker drassig te houden voor de weidevogels. Ook zijn er dankzij het fonds in 2020 vossenrasters rond de Zandpolder 2 en 3 geplaatst om het broedsucces te verhogen. Dit soort herinrichtingsmaatregelen worden niet gedekt door beheersubsidies, dus daarvoor is aanvullend geld nodig. Om die reden hebben we in 2019 een zogeheten weidevogelfonds opgericht waarvoor grif gegeven werd door onze Beschermers. Hartelijk bedankt! Actie voor aanleg moeraseiland in de Eilandspolder In maart deed boswachter Chris Rost een oproep aan natuurliefhebbers om de moerasvogels in de Eilandspolder te helpen. Daar ligt een dichtgegroeid eilandje dat nu niet interessant is voor vogels. Chris had een slim plan bedacht om van dit eiland een paradijs voor moerasvogels maken. Dankzij de vele donaties die wij hebben ontvangen kunnen we aan de slag. De uitvoering van het werk laat, door allerlei oorzaken, nog even op zich wachten. Maar hoe mooi is het als we straks de roerdomp, blauwborst en vele andere rietvogels in de 37
Eilandspolder kunnen horen en zien? Alle gevers hartelijk bedankt. Ook voor de inrichting van enkele nieuw aangekochte stukken grond in de Zandpolder bij Callantsoog werden veel giften ontvangen. In totaal maar liefst € 50.000. Hiermee kan een saaie akker omgevormd worden tot prachtige natuur net achter de zeereep. Fonds op Naam Een nieuwe mogelijkheid om bij te dragen aan de natuur in Noord-Holland is een fonds op naam. Bij deze bijzondere manier van geven kan de schenker bepalen waaraan de donatie besteed wordt. De keuze van de bestemming gebeurt in onderling overleg en samen met de boswachter worden projecten gekozen. In 2020 zijn er maar liefst 4 Fondsen op Naam bij ons ondergebracht. 38
Vrienden, vermogensfondsen, subsidies, relaties en partners 39
Alle BedrijfsVrienden en sponsors die ons hebben gesteund in 2020 zijn: Excellente partner − De Friesland Zorgverzekeraar − N.V. Afvalzorg Holding − Stichting TriArcus Fonds Gouden Vriend − BPD Zilveren Vriend − Batenburg Notarissen − Havenbedrijf Amsterdam − Imbema Holland BV − Opzet − J.C. Ruigrok Stichting − Logchies Renovatie & Onderhoud Vriend − Aannemingsbedrijf Markus B.V. − Akerbouw B.V. − Albers Euromovers − Aulbers Services BV − De Hooge Waerder − De Wilde ingenieurs groep − Meerlanden − − Habo DaCosta − HB Adviesbureau bv − Jonk Investments − KWS Infra bv − LUCA Makelaardij B.V. − MUG Ingenieursbureau − Pot Jonker Advocaten N.V. − Roelofsen Machineverhuur en Grondwerken BV − Smit Groenadvies − Van der Goes en Groot Onderzoeks-en Adviesbureau − Wetlands Safari − Windroos Advocatuur − West-Friesland Plant − Van der Leij Bouwbedrijven − Voortman kantoormeubelen Sponsor − LMB Groenewoud − Donar Groen − Vervloed aanhangwagens − Natuurlijk Consultancy − Fa A. Sneekes & Zn − Architektenburo Veldman Rietbroek Smit − Bivobo, vereniging eigenaren recreatie tuinen Ilperveld 40
Subsidies en vermogensfondsen Voor de inrichting en verbetering van natuurgebieden of cultuurhistorische elementen is de ondersteuning van vermogens en particuliere fondsen essentieel. Van onderstaande organisaties ontvingen we in 2020 een bijdrage voor specifieke projecten: − Dinamo fonds − Prins Bernhard Cultuurfonds Noord-Holland − Rens-Holle Stichting − Stichting Dioraphte − Stichting Jaap van Duijn Vogelfonds − Stichting TriArcus − Stichting Zabawas − Stichting de Versterking − Van der Hucht de Beukelaar Stichting − Waddenfonds Landschap Noord-Holland ontving subsidie van o.a. de provincie Noord-Holland, het Ministerie van Economische Zaken en Klimaat, het Ministerie van OCW (via de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed), het Hoogheemraadschap van Rijnland en diverse gemeenten. 41
Partners De Nationale Postcode Loterij was ook in 2020 een zeer belangrijke partner van ons. De provincie Noord-Holland is als subsidie- en opdrachtgever van heel groot belang voor ons werk. Klik hier en lees ons complete Jaarverslag over 2020 zodra het gepubliceerd is. 42
Colofon Redactie: Johan Stuart Foto’s: Martijn Beets, Henk van Bruggen, Henry Doorn, Wil Doorn-Meijne, Dutchphoto, Eric van der Eijk, Jory Frowijn, Sabine van Keulen, Nienke Kwikkel, Koos Leek, Ilse Miedema, Rein Leguijt, Willem Pepping, Menno Schaefer, Martijn Struijf, Johan Stuart, Saline Verhoeven, Ronald van Wijk. Infographic: Opzet, Santpoort-Zuid Landschap Noord-Holland, Postbus 222, 1850 AE Heiloo, www.landschapnoordholland.nl 43
1 Online Touch