© Watse Doarpskrante sûnt 1982 Itens | Hinnaard | Lytsewierrum | Rien Maaie 2025 | 43ste jiergong | nûmer 5
Rienk Rispens Voor al uw tuinwerk Verhuur van - hoogwerker - houtklover - klepelmaaier - minikraan - sloophamer - stobbenfrees - stoomreiniger - takkenversnipperaar - trilplaat en trilblok - tuinfrees Nieuws van K.f. Itens e.o. Inmiddels is het nieuwe kaatsseizoen al een poosje aan de gang met de nieuwe trainer Simon, die het seizoen al op 9 april heeft afgetrapt met het geven van de trainingen voor de jeugd. Voor de senioren is het seizoen op 24 april begonnen en de eerste partij was, zoals ieder jaar, met koningsdag op 26 april. Dit seizoen zijn er een aantal veranderingen geweest in het bestuur, zowel bij de jeugd als bij de senioren. Zo bemannen Meint Ligthart, Dorien Kooistra en Thijs Jaarsma het bestuur van de senioren dit jaar. Jan Gerben Strikwerda en Jentsje Jorritsma zullen voor de jeugd deze taak op zich nemen. Ook is er voor de jeugd een nieuwe trainer gevonden, namelijk Simon Minnesma; wij hopen dat iedereen net zo enthousiast wordt van deze man als wij. Jammer genoeg mogen wij niet meer met de jeugd meetrainen… Door deze nieuwe trainer is de competitie avond van woensdag naar donderdag verschoven. Hopelijk heeft deze verschuiving geen invloed op de opkomst van de senioren, want we kijken graag uit naar volle perken en een gezellig potje kaatsen op de donderdagavond! Vanaf 19.00 worden de perken klaar gelegd en om 19.30 een balletje boven slaan, kom gerust eens kijken of nog beter gewoon mee doen. Alle niveaus zijn welkom. Lijkt het je leuk om een keer te komen trainen, of mee te doen met een van de ledenpartijen dan horen wij het graag, je kan ons bereiken via de app (voorkeur) of via de telefoon op 06-20364979. KF Itens e.o. 3
Een zonnig plaatje uit Rien De jongste En de Oudste Rienster It leave famke fan de lêste Diggelfjoer wie Akke Wiebenga! Dizze kear wer in kreas jong famke. Welke ynwenner fan Itens is dit? Reserveren dorpshuis De Lytse Fjouwere Aanvragen kan alleen nog via de mail! Ons mailadres: delytsefjouwere@gmail.com Aanvragen worden in volgorde van binnenkomst in behandeling genomen 4
Inhoud van deze Diggelfjoer Nieuws van KF Itens e.o. Kinderfoto Agenda Fan de redaksje Hoe is it mei de histoaryske kommisje? Fan it iene hokje nei it oare… Vrijheid Wat hinget der by jim oan de muorre? ‘Nim it sa’t is’ spylje ‘Set mar op ‘e rekken’ Kleurplaat Kidspagina Van de feestcommissie Nieuws van de Fermanje Itens Nijs fan SBS De Romte Start je eigen Buurtmarkt Kaartklup Fjouwerkaart Nieuws vanuit de kerk Itens-Hennaard PKN De Slachsang Gerbrich 60 is 20, hieperdepiep… BOERAH! Komsto boartsjen? Nijs fan Yn’e Romte Kolleezje B&W op besite 3 4 6 7 8 12 16 19 20 24 25 27 30 32 33 34 36 36 38 39 41 46 Kolofon Doarpskrante sûnt 1982 foar Hinnaard, Itens, Rien en Lytsewierrum Ferskynt rûn 1 jannewaris, 1 maart, 1 maaie, 1 july, 1 septimber, 1 novimber Kopij stjoere nei diggeloer@live.nl foar de 10e fan 'e foarige moanne; ek foar famyljeberjochten en alle fragen en kommentaar Redaksje Elisabeth - Esther - Watse - Hans Abonneminten foar âld ynwenners ensfh.: € 20,60 it jier. Adfertinsjes: 5 x swart-wyt + 1 x kleur: 1/4 pagina - 1/2 pagina - 1/1 pagina - € € € 57,00 107,00 206,00 € € € 6 x kleur: 75,00 139,00 251,00 De tariven wurde alle jierren yndeksjearre mei de CBS-priisindeks Frijwillige bydrage wurdt tige op priis steld en kinne jo oermeitsje nei: 5
Agenda Alle activiteiten vinden plaats in het dorpshuis De Lytse Fjouwere, tenzij anders vermeld. Mei 9 ALV Dorpsbelang 14 Reanimatie cursus 18 Teatsen jongerein - keatsild 18 Teatsen senioren - keatsild 19 tot en met 23: intekenen dorpsfeest 21 ‘Komsto boartsjen’ de Romte 21 Reanimatie cursus 22 Meezingmiddag met Sander Metz - Fermanje 24 & 25 Friese kunstroute Littenseradiel 25 Kerkdienst Martinikerk Itens 25 Kerkdienst Slachsang Lytsewierrum 31 Swit & Sit rin Juni 3 Intenser rûnte prof. Dr. Hans Alma -Martinikerk 8 Kerkdienst Slachsang Lytsewierrum 8 Pearke keatsen 10 Deadline kopij Diggeloer july-augustus 15 Dames en heren regio keatsen - keatsild 24 ‘Komsto boartsjen’ - de Romte 26 ‘Komsto boartsjen’ - de Romte 27 Keatsen federatie jeugd -keatsild 29 Kerkdienst Slachsang Lytsewierrum 29 Agrarische kaatspartij KNKB 1e klasse - keatsild 20.00 uur 19.30 uur 9.30 uur 11.00 uur avond 9.00 uur 19.30 uur 15.00 uur hele dag 10.00 uur 10.00 uur hele dag uur 20.00 uur 10.00 uur 11.00 uur 11.00 uur 9.00 uur 9.00 uur fanôf 16.00 uur 10.00 uur 11.00 uur 15 Jaar Friese Kunstroute Littenseradiel. Zaterdag 24 mei en zondag 25 mei 2025 In de Greidhoeke, het groene hart in het westen van Fryslân en voormalige gemeente Littenseradie en tegenwoordig onderdeel van de gemeentes, SúdwestFryslân, Waadhoeke en Ljouwert, wonen en werken veel actieve kunstbeoefenaars, zowel professioneel als verdienstelijke amateurs. Sinds 2010 organiseert de Stichting Keunstrûte Littenseradiel in de maand mei een open atelierroute, een jaarlijks terugkerend tweedaags evenement dat altijd op veel publieke belangstelling kan rekenen. In Winsum op adres De Omrin 22a, is een Centrale Expositie waar werk van alle deelnemende kunstenaars is te zien. www.friesekunstroute.nl 6
Fan de redaksje Troch Esther Foar jo leit wer in grouwe, dikke Diggelfjoer fol mei nijsgjirrige ferhalen. Dizze kear mei in ferhaal yn it ramt fan 80 jier Frijheid, in tema dat yn dizze tiid in noch gruttere swierte krijt, dan ea. Wat is in it in gelok dat wy yn frijheid libje kinne, reizgje kinne en dat wy skriuwe meie wat we wolle. Ek yn it Diggelfjoer. It is hast net te leauen dat de wrâld yn brân stiet ast troch ús Fjouwer doarpen rinst. Safolle rêst, romte en frijheid. Wat in gelok! Hans is yn de pinne klommen oer de frijheid dy’t hy fielt en wat it betsjut foar him. Watse hat wer in pear moaie eftergrûnferhalen skreaun sa’as allinne hy dat kin. We hoopje dat jimme wer genietsje meie fan ús ferhalen en sjoche út nei de simmer dy’t foar ús leit. Genietjse fan de freiheid! Groetnis út namme fan de redaksje, Esther 7
Hoe is it mei de histoaryske kommisje? Troch Watse Dat wie in fraach dy’t de redaksjeleden fan it Diggeloer al in skoftke dwaande hâld. Mar hieltyd as wy in baltsje opgoaiden foar in fraachpetear krigen wy te hearren dat de leden der eins noch net sa oan ta wienen… oant begjin dit jier! Doe krige ik samar in app-berjocht mei it boadskip dat wy wol delkomme koene. No dat moast fansels daliks wêze en sa skoot ‘it Diggeloer’ ein jannewaris oan by de frontfrou fan de kommisje; Pietie de Vries. Wa sitte der eins allegearre yn de histoaryske kommisje Pietie? Pietie: “Dat binne Hessel Stegenga, Lucretia van de Brug, Mira Kok en Peter Plantinga. Ast dy nammen efkes yn dy om gean litst, dan sjochst dat alle ouwer doarpen in fertsjintwurdiger yn de kommisje hawwe. Dêr binne wy tige wiis mei. Sels sit ik deryn as oanjager fan út Doarpsbelang. Sa is der ek in ferbining makke tusken it bestjoer fan Doarpsbelang en de kommisje. 8
Miskien ha sommige lêzers efkes in opfrisserke nedich. Hoe is it idee foar de histoaryske kommisje ek alwer ûntstien? Pietie: “Yn 2023 ha´t it doarpsbelang in nije doarpsfyzje ûntwikkele en presintearre. Dy fyzje is in wichtich dokumint foar it doarpsbelang want it jout rjochting oan it belied op de lange termyn. De fyzje is ta stân kommen nei it fieren fan saneamde ´keukentafelpetearen´ yn alle ouwer doarpen. Ut dizze petearen die bliken dat wy de histoarje fan de ouwer doarpkes mear útdrage en fêstlizze moatte. Mei dat doel is dêrnei de histoaryske kommisje oprjochte.” Wat binne jimme plannen? Pietie: Neidat wy kompleet wiene ha wy ynsetten op 2 konkrete doelen en ien algemien oerkoepeljend doel. It foarnaamste is nammentlik dat wy in basis delsette wolle dêr´t oaren aanst wer mei fierder kinne. Dy basis bestiet foaral út ien fan ús beide konkrete doelen, nammentlik in online platfoarm meitsje of útkieze, dêr´t aanst alle digitale stikken oankeppele wurde kinne. Sis mar in online argyf dêr´t alles maklik yn werom te finen is. Wy binnen der efter kommen dat it útsykjen fan sa´n online platfoarm nochal wat tûkelteammen jout. Der binne besteande foarmen lykas it platfoarm fan www.dorpscanon.nl dêr´t ek al ferskate doarpen om ús hinne gebrûk fan meitsje. Mar oan sa´n besteand platfoarm hingje sawol foardielen as betingsten. De site is profesjoneel, wurdt goed ûnderhâlden en jo profitearje fan it feit dat hy goed te finen is, mar tagelyk giet de eigen identiteit fan ús doarpkes wol wat op yn de massa. Mar dat wy in kar meitsje moatte is wol dúdlik, want de eigen site fan it doarpsbelang is yn de hjoeddeistige foarm bygelyks net geskikt. Der kin net in argyffunksje oan keppele wurde. De ynhâld en de mooglikheden binne dêrfoar fiersten te beheind. Wannear moat it earste sichtbere resultaat der wêze? Pietie: “No dat hinget fan in protte saken ôf, mar as it oan ús leit soe it moai wêze as oan it ein fan dit jier it earste ynformaasje boerd der stiet. Dat it nammentlik ek it twadde konkrete doel dêr´t wy as kommisje oan wurkje. Op sa'n boerd moat ynformaasje komme te stean oer in bysûnder plakje binnen ús ouwer doarpkes. Tink bygelyks oan de eardere Sassinga State op Hinnaard.” Wêr kinne de ynwenners en lêzers jimme noch mei helpe? Pietie: “It soe moai wêze as sy moaie stikken oanbiede by ien fan de kommisje leden en sa´t ik al trochskimerje litten ha, sykje wy minsken dy´t it stokje fan ús oernimme wolle en fierder gean mei de basis dy´t wy delsetten ha.” Kinst ta beslút fan ús pertear al fertelle hokker oplossing jimme foar it online platfoarm keazen ha? Pietie: “No, ik soe der wol wat mear oer fertelle kinne, mar dat doch ik noch mar even net. 9
Wy sille nammentlik yn de jiergearkomste fan it Doarpsbelang in presintaasje jaan en dan fertelle wy mear oer hokker platfoarm it neffens ús wurde moat. Noch efkes geduld dus en ik soe sizze, kom foaral allegearre nei de jiergearkomste fan it Doarpsbelang op 9 maaie yn it doarpshûs!” In oare fraach dan mar. Hast dosels eins ek wat mei de histoarje fan dizze omjouwing? Pietie: “No ik bin eins in echte Tsjummearumer en hjir dus yn de frjemdte. Mar omdat wy hjir no wenje wol ik ek graach wat mear witte oer de histoarje fan dit plak. ‘Woartelje’ neam ik dat. En yn it algemien ha ik ek wol wat mei skiednis en histoarje hear. In stambeam of in moaie âlde foto út it ferline, mei ik altyd graach efkes besjen.” Yn de oanrin nei myn petear mei Pietie, stjoerde sy my alfêst ûndersteande foto ta mei dêrby de folgjende fraach: “Quizfraach foar moarn Watse. Hokker pleats is dit?” No ik moast it antwurd skuldich bliuwe, mar miskien witte jo it krekte antwurd wol? It antwurd stiet (op ‘e kop) ûnder de foto. 10 It is de pleats dêr’t Douwe en Pietie sels yn wenje op Meilahuzen (de eardere pleats fan de famylje Dijkstra). De pleats krige syn hjoeddeistige foarm yn 1951. Dêrfoar wie it dus in kop-hals-romppleats. De ferbouwing wie needsaaklik om de wenromte te fergrutsjen en om de stâl yn de skuorre út te wreidzjen.
Fan it iene hokje nei it oare… Troch Watse Oant it boekje fan ôfrûne maart hie ik nea tocht dat ik ea nochris in ferhaaltsje skriuwe soe oer in elektrisiteitshokje, mar no binne wy noch mar ien boekje fierder en is it wrachtich, al wer safier! Dit kear is de oanlieding allinnich net in âld leafdesferhaal, mar in telefoantsje fan myn eigen buorman Reinder de Jong. Hy skille my op om te sizzen dat hy de oare deis it nije stroomhokje op it hiem fan de famylje Witteveen oanslute soe. 'Of dat miskien ek in aardich ûnderwerp foar in nij ferhaaltsje wêze soe?' No binne wy as redaksje wiis mei alle tips, mar yn dit gefal moast ik earlik sein al efkes oan it idee wenne. Want wêr moatte je dan oer skriuwe? Mar it is fansels net foar neat dat der in pear dagen lang gjin ferkear mooglik wie tusken Itens en Rien. Ha jimme dêrnei it tidelike stopljocht ek sjoen? Stoplicht op rood, stoplicht op groen, tusken Rien en Itens is altijd wat te doen*. Dus is it fêst nijsgjirrich om der efter te kommen wêr’t al dat ûngemak no krekt foar nedich wie. Sa bedarje ik 21 maart, op it hiem fan Gerard en Froukje. By it oanriden stiet Reinder op ‘e midden fan de Draversdyk yn in djip gat. Allinnich syn holle stekt noch boppe de dyk út. 12
Reinder: “Do bist eins krekt te let. Wy ha krekt de kabels fan de dyk nei it hokje ta lutsen”. Dêr hiest oars moai efkes by helpe kinnen. “No dat is foar my ek moai bale hear Reinder, want ik hie dy ek wolris echt oan ’t wurk sjen wollen”. Reinder: “No meist myn rêch noch wol efkes fiele. Want ik sil dy sizze dat it switten wie.” Genôch gekkichheid en Reinder lit my de kabels sjen dy’t no fan it gat yn de dyk nei it nije stroomhûske tarinne. Seis reade dy’t de stroom nei it hokje tabringe en 2 donker grize dy’t de stroom op konsuminten sterkte der werút lit. Mar it binne al oare kabels dan dy’t by jo en my thús efter it stopkontakt sitte. Sy binne sa stiif as wat en sa grou as in hiele dikke iel. Reinder: “It is eins it minste putsje wat derby is, omdat dy kabels sa swier en stiif binne. Wy binne eins gewoan in pear oeren mei dy kabels oan it wrakseljen west.” Reinder syn fleurige kollega Nelson bekrêftiget de útlis fan Reinder en lit my de trochsneed fan de kabels efkes sjen. Yndie, de kearn fan de kabel liket folslein fan izer te wêzen. “Dat is gjin koper mear”, sis ik tsjin de beide mannen. Nelson: “Nee, dat klopt. Het is aluminium. Al dit soort nieuwe kabels zijn tegenwoordig van aluminium. Koper is te duur geworden.” Hoe bysûnder is dit nije elektisiteitshokje mannen? Reinder: “No, dat falt wol wat ta. Silst miskien op it nijs wolris heard ha dat it stroomnet yn Nederlân fol begjint te reitsjen en dat bedriuwen soms lang wachtsje moatte op in nije oansluting? No, om de kapasiteit fan it stroomnet út te wreidzjen binne der yn Nederlân tûzenen fan dit soarte nije transformatorhúskes nedich. Ek troch de stroomtransysje dy’t wy mei-inoar meitsje moatte, ha wy ferlet fan mear fan dit soarte fan stroomhokjes. Dus bysûnder is it op himsels net. Wat der wol bysûnder oan is, is dat it foar my sa tichtby is. It is omdat ik sa’n protte guod nedich bin foar myn wurksumheden, oars hie ’k hjoed rinnende nei myn wurk ta kinnen.” Dan komt Gerard it bûthús útrinnen. As hy my mei in boekje yn de hân sjocht, wit hy yntusken al hoe let it is. “Is de parse ek alwer presint?, ropt er as hy op ús tarint.” “Jawis Gerard. Ik ha de tip krigen fan myn buorman dat der hjir wat bysûnders stiet te barren. Mar hoe liket it Gerard. Moat wy dy ek oansjen op alle ferkearsgaos hjir foar op ‘e Draversdyk? Garard: “Ja, ik bin bang dat wy dêr wol de oarsaak fan binne. Us bedriuw draaide oant no ta altyd noch mar op 1 inkele oansluting. Dat wie altyd al behelpen en omdat wy plannen ha om ús eigen dong te ferwurkjen, ha wy mear stroom nedich. It gefal wie dat it stroomhûske, wat hjirop ús hiem stiet, ek hast oan ferfanging ta wie. Dus sadwaande slaan wy hjir twa miggen yn ien klap. Liander harren transformatorhûske wurdt fernijd en wy krije der mei it each op de takomst in twadde oansluting by. Do makkest der mar in moai ferhaaltsje fan”. En dan set er wêr ôf rjochting syn kij yn ‘e stâl. 13
14
Hoe liket it eins Reinder. Dit is fansels goed nijs foar Gerard en harren bedriuw, mar hat de rest fan Itens en Rien ek noch wat oan sa’n nije transformator? Reinder: “Jaseker wol. It stroomnet kriget hjirtroch mear kapasiteit en it wurdt ek stabiler. Dit nije hokje stiet aanst yn ferbining mei de hokjes yn Itens en Rien. Yn Itens stiet der in hokje njonken de loads fan Rienk Rispens, no en dy fan Rien kinst tink ik wol fine.” Ik ha altyd respekt foar stroom, mar hoe liket dat hjir mei jimme wurk eins. Is dit ek gefaarlik? Reinder: “Der kin hjoed hielendal neat misgean, want hjir stiet noch gjin prik op. Wy meitsje hjir eins in nije sydtûke foar it stroomnet, pas as Liander de ‘sydtûke’ oanslút op it besteande net, dan pas komt der stroom op dizze kabels te stean.” Reinder lit my it binnenste fan it nije transformatorhûske sjen. “Sjoch hjir leit de transformator. De oansluting sit der boppe, dêr komt aanst 10.000 volt op te stean. Dêr kinst aanst better net mear oankomme, want dan is it yn ien klap mei dy dien.” Ik ha noch mar ien fraach mannen. Kinne wy (en Gerard) hjir lang mei ta? Of moat oer twa jier de dyk alwer iepen omdat der wer mear kapasiteit nedich is? Reinder: “Ik wit fansels net krekt hoe’t netwurk fan Liander der hjir oan ta is, mar ik ferwachtsje net dat ik ea wer yn myn libben de kâns krij om sa tichtby hûs in hokje oan te sluten.” Tige tank Reinder (en Nelson) foar de tip en it moaie ynsjoch yn jimme wurk. Ha jo ek in tip, oer in stroomhûske of oer wat oars? Bliuw der dan net mei omrinnen, mar skilje de redaksje. Neibrander. In wike letter hat Liander it nije transformatorhokje oansluten op de besteande elektrisiteitshokjes fan Rien en Itens. Om dat mooglik te meitsjen moast ek it hokje yn Rien efkes iepen. Dat wie de kâns dêr’t Alien Tjerkstra daliks gebrûk fan makke hat. Sy hat mei har eigen eagen sjoen dat oan de binnenkant fan it hokje yndied in leafdesferklearring stiet fan Gré en Guus Jansen. It prille steltsje dêr’t ik yn maart al in kear oer skreaun ha en dy’t inoar moete en foar it earst tute ha yn it eardere PEB-hûske. In foto fan de tekst ha ’k trochstjoerd nei ien harren bern en dy werkende it hânskrift fan har mem daliks. It âlde leafdesferhaaltsje kloppe dus hielendal. 15
Vrijheid Door Hans 80 jaar bevrijd. 80 jaar werken aan vrijheid. Wat betekent dat: vrijheid? Wat betekent dat voor jou? Voor ons? Daar willen wij in de Diggeoer over nadenken en aandacht aan geven. Zo heb ik mijn gedachten eens laten gaan over het thema vrijheid en wil ik jullie meenemen in deze persoonlijke gedachtengang. Dit jaar vieren we in Nederland 80 jaar vrijheid sinds het einde van de Tweede Wereldoorlog. Ik vraag mij af wat deze vrijheid ons eigenlijk gebracht heeft. Denkend aan die donkere periode tijdens de 2e wereldoorlog is waarschijnlijk het 20-60-20-principe ook van toepassing: 20 procent van de bevolking verzet zich in meer of minder mate tegen de bezetter en 20 procent werkt daar actief aan mee. De resterende 60% verzet zich niet, maar loopt ook niet actief mee en doet wat hem of haar wordt opgedragen. Toch blijkt telkens weer en ook nu de oorlogsdreiging wel weer heel dichtbij komt, dat het goed is om te herdenken en te overdenken hoeveel onze vrede ons waard is. Er zijn natuurlijk allerlei soorten vrijheid, zoals de vrijheid waarin ons land zich inmiddels 80 jaar bevindt. Er is ook persoonlijke vrijheid, zodat jij je kan ontwikkelen tot de persoon die je wil zijn. De vrijheid om te mogen zeggen wat je wil als je tegelijkertijd de ander maar met respect bejegent. Dat betekent ook de vrijheid van de pers. Het beschermen van die vrijheid betekent ook stelling nemen tegen discriminatie en racisme, tegen allerlei vormen van onrecht. Daarom hebben wij een belangrijk goed in Nederland en dat is de rechterlijke macht, die moet beschermen tegen onrecht jou aangedaan door medeburgers of de overheid. En zoals alles is ook dat te relativeren, want ik weet uit ervaring dat ook uitspraken van rechters aan erosie onderhevig kunnen zijn. Historie Het strijden voor vrijheid begon al eeuwen geleden, toen Friesland, Gelderland, Utrecht en de Hollanden zich wilden bevrijden van de overheersing door Franse en Spaanse heersers. En begin vorige eeuw werd gestreden voor algemeen kiesrecht, dat in feite de voorbode is van allerlei vormen van vrijheid voor mannen én vrouwen in Nederland en dat in een paar stappen tot stand kwam. Na een paar zwakke en afgeleide vormen van ‘algemeen’ kiesrecht eind 19e eeuw kwam het algemeen kiesrecht voor mannen pas in december 1917 in de Grondwet. Bij de proclamatie daarvan in Den Haag sprak ook Pieter Jelles Troelstra, die actief streed in zowel de Friese als de socialistische beweging. De socialistische beweging heeft historisch gezien een belangrijke rol gespeeld in de strijd voor het algemeen kiesrecht. Dit kan als volgt worden verklaard: Socialisme is gebaseerd op principes van gelijkheid en rechtvaardigheid, waarbij het streven naar een rechtvaardige verdeling van welvaart en macht centraal staat. 16
Het algemeen kiesrecht wordt gezien als een essentieel middel om alle burgers invloed te laten uitoefenen op politieke beslissingen. In veel landen van Europa waar socialistische bewegingen krachtig waren, leidde de strijd voor het algemeen kiesrecht vaak tot belangrijke hervormingen ten gunste van vele vormen van vrijheid voor de hele bevolking. Tegelijk met het algemeen kiesrecht voor mannen kwam er een passief kiesrecht voor vrouwen, waarbij vrouwen zelf niet mochten stemmen, maar wel gekozen konden worden. Suze Groeneweg werd in 1918 als eerste vrouw in de Tweede Kamer gekozen. Op 28 september 1919 kwam de wet in werking die alle vrouwen ook actief kiesrecht gaf. Vervolgens werd in de decennia daarna de minimum leeftijd in een aantal stappen verlaagd tot die in 1972 op 18 jaar werd gebracht. Na de strijd voor de vrijheid van het land van haar inwoners kwam de strijd voor persoonlijke vrijheid. In de jaren zestig, herinner ik mij, waren er de hippies die streden voor persoonlijke vrijheid. Ze wilden breken met de gevestigde normen en waarden en hun boodschap van liefde en acceptatie weerklonk door het hele land. Deze beweging droeg bij aan een cultuur waarin individualiteit en zelfexpressie werden gewaardeerd. Ik denk dan ook aan de tolerantie die Nederland in de afgelopen eeuwen heeft getoond ten opzichte van vreemden en migranten, zolang het ons goed uitkwam. De multiculturele samenleving heeft ons verrijkt met versterking van onze economie en ook cultureel, zoals met diverse keukens en gezellige restaurantjes, waar je gerechten uit de hele wereld kunt proeven. Dit heeft niet alleen de culinaire horizon verbreed, maar ook bijgedragen aan een gevoel van verbondenheid met mensen van verschillende achtergronden. De welvaart nam na de jaren 60 sterk toe en dat gaf mensen de vrijheid om te reizen. Onbekende oorden werden bereikbaar voor steeds grotere groepen van de bevolking. Ik herinner mij mijn eigen reizen naar verre landen, waar ik nieuwe culturen ontdekte en vrienden maakte. Door de toegenomen inkomens konden mensen hun huizen verfraaien, duurdere en betere auto’s kopen en zelfs de werkweek verkorten. 17
Deze materiële vrijheid gaf een gevoel van welvaart en mogelijkheden. Maar ik besef dat deze vrijheid ook een keerzijde heeft. De toegenomen welvaart maakte Nederland aantrekkelijk voor migranten die op de vlucht waren voor dictators of economische ellende. Binnen de vrijheid om te denken, te zeggen en te doen wat je wilt, ontstond er een neiging om deze welvaart te beschermen tegen ‘aanvallen’ van buitenaf. De angst voor het onbekende leidde tot een groeiende verdeeldheid. Populisten hebben deze angst weten te benutten om “op democratische wijze” macht te vergaren. Vele dictators en autocratische leiders zijn via democratische verkiezingen aan de macht gekomen en eenmaal gezeten op ‘het pluche’ hebben ze steeds meer vrijheden afgenomen van het volk, dat hen gekozen heeft. Zie daarvoor de ontwikkelingen in bijvoorbeeld Hongarije, maar ook dichterbij met de opkomst van de AFD in Duitsland en ontwikkelingen in ons eigen land. Het is niet voor niets dat in veel democratische landen de zittingsperiode van een president of andere machthebber of bestuurders beperkt is tot maximaal 2 periodes van ‘slechts’ enkele jaren. Het gevaar schuilt erin, dat zij met behulp van hun vazallen deze periodes kunnen verlengen of omzeilen, zoals in Rusland. We mogen hopen dat de Verenigde Staten deze wijzigingen weet te voorkomen. Ik maak mij zorgen als ik nadenk over hoe ook in Nederland de populistische bewegingen de vrijheid kunnen ondermijnen, de pers kunnen beknotten en ons kunnen terugbrengen naar een tijd waarin vrijheid niet meer vanzelfsprekend is. Vrijheid volgens Amnesty International en Paul van der Velde. Van de Velde is hoogleraar hindoeïsme en boeddhisme aan de Radboud Universiteit in Nijmegen. ‘Je kunt je door talloze dingen ingeperkt voelen’, zegt Paul van der Velde. ‘Door je eigen lichaam, door je afkomst, je opvoeding, door wat er in de samenleving gebeurt, wat er in de politiek gebeurt, wat er in de wereld gebeurt. Er is geen persoon op de wereld die niet al dit soort inperkingen met zich meedraagt. Maar tussen al die ‘beperkingen’ kun je een mentale staat bereiken die ik als vrijheid ervaar. Ik ben als witte man geboren in een gelovig gezin, dat betekende voor mij zeker niet zomaar vrijheid, maar wel een duidelijke context waarmee ik het oneens kon zijn. Dat was belangrijk voor mij. Daarnaast is er het leven dat je min of meer zelf hebt gezocht. 18
Op een bepaalde leeftijd kun je geen balletdanser meer worden. Als je kinderen hebt gekregen, doet het gezinsleven andere dingen met jou dan je op je zestiende misschien voor ogen had. Door de weg die ik zelf gekozen heb, zijn andere afgesloten. Ik probeer mij binnen die gegevens situatie steeds opnieuw af te vragen wat mijn doel in het leven is. Het antwoord daarop is dat ik een redelijk en fatsoenlijk mens wil zijn. Dat is voor mij heel belangrijk. Waarachtigheid raakt voor mij aan redelijkheid en fatsoen. Je kan jezelf scherpen aan de standpunten van medemensen. Ik vind dat wij op het moment in Nederland een groot gebrek hebben aan redelijkheid en fatsoen. Er is sprake van een ongelooflijke verharding. Ik eis van mijzelf vriendelijkheid. Als ik een redelijk, fatsoenlijk en vriendelijk mens ben, kom ik redelijke, fatsoenlijke en vriendelijke mensen tegen. Dat zijn voor mij kernwaarden, die mij mijn vrijheid garanderen.’ Als ik zo mijn gedachten laat afdwalen, besef ik dat vrijheid een kostbaar goed is dat voortdurend moet worden verdedigd. Het is een balans tussen het vieren van onze diversiteit en het beschermen van onze waarden. Ik vind dat ik, trots op wat er bereikt is in Nederland, mijn stem moet laten horen en mij zal inzetten voor een samenleving waarin vrijheid voor iedereen geldt, ongeacht achtergrond, geloof, ras, enzovoort. Met deze gedachten in mijn hoofd ben ik vastbesloten om de lessen van het verleden te onthouden en te strijden voor een toekomst waarin vrijheid niet alleen een woord is, maar een werkelijkheid voor iedereen. Wat hinget der by jim oan de muorre? Margje van der Velde, Hearedyk 3 Itens: By ús oan'e muorre hinget in foto fan ús hûs út 1923. It is in fergrutting fan in printenkaart fan Jan Boonstra: www.jboonstra.nl Wy fine it nijsgjirrich om ús hûs fan goed hûndert jier lyn te fergelykjen mei de hjoeddeiske situaasje; wy hawwe it stek foar hûs neimeitsje litten neffens de de âlde foto’s. Fierder is it aardich dat der ek in mem mei trije bern op'e stoepe stean. Wy witte net wa’t dizze minsken binne. 19
‘Nim it sa it is’ spylje ‘Set mar op ‘e rekken’ Wat wie it in gekkeboel op camping Marsicht! “LYTS BEGIN” LYTSEWIERRUM Bildstars 10 kilo € 15,00 20 kilo € 25,00 Irene’s 10 kilo € 15,00 Borgers 10 kilo € 15,00 Frieslanders op aanvraag Uien Yn it wykein fan 28 en 29 maart wie doarpshûs de Lytse Fjouwere ferbout tot ‘camping Marsicht’. By de yngong stie in slachbeam, in retro camper stie foar de doar en it poadium fan it doarpshûs hie gers krigen. Boppedat stiene der in stik as wat tinten út de jierren 70 op it poadium. Sûnt septimber ferline jier hat in groep mei spilers mei Harrie Draaijer as regisseur drok oan it repetearjen west. Op moandeitejûn, letter ek op tongersdeitejûn en sa no en dan op sneon, mei de tiid krige elk de ‘smaak fan de jierren 70 en it ‘campinglife’ te pakken. Mei de mannen fan technyk Klaas en Bart, dy ‘t der letter kamen by ús eigen ‘styliste’ Rita en de dekorploech kamen de personaazjes ta libben en de campingsfeer fan de jierren 70 wie in feit. En graach ferjitte wy ús stille krêft Laura Margje net, dy ’t alle saken rûnom de kaartferkeap, de flyers/posters en sponsors regele hat. Hulde! Nei Shakespeare fan ferline jier, hiene wy dit jier keazen foar in blijspul. In nij stik, in nije regisseur en in pear nije spilers! Dat wy mei inoar in soad wille hân hawwe, dat sille jimme hooplik sjoen hawwe op it poadium mei de útfiering. Wy hawwe mei de hiele ploech hast in healjier nei it wykein tawurke en dat jout dochs in spesjale bân. Ien fan de moaiere mominten binne dan ek efter de skermen, as de seal folrint, alle spilers op eigen wize harren tariede op de útfiering en fansels nei ôfrin de ûntlading. Jimme as publyk (2 jûnen folle bak!) wiene foar ús wat it feestje kompleet makken. Wy hawwe derfan geniete. En no geane wy mei toaniel earst wer yn ‘e rest. Wy sille noch in momint mei spilers en meiwurkers planne om de film en foto’s werom te sjen. En dan meitsje wy as bestjoer wer nije plannen. Wy sille ús wol wer ris melde yn septimber mei nijs. 10 kilo € 10,00 Voor uw paard, geit of konijn: HEERLIJKE VOERWORTELS 1 zak 20 kilo 3 zakken voor € 4,00 € 10,00 Altijd kleinere hoeveelheden mogelijk! Voor alles geldt: voor donderdag besteld = in het weekend in huis! LANGSKOMEN KAN NATUURLIJK OOK! BEL/APP HOFSTRA - 06-205 62 566 Buorren 2 - LYTSEWIERRUM Mochten der doarpsgenoaten nei it sjen fan ús stik entûsjast wêze om ris in kear mei te spyljen, lit it ús frâl witte. In grutte rol, in lytse rol, as figurant of as meiwurker, wy stean foar fan alles iepen. Mar lit it ús dan wol witte! Dat kin fia nimitsaitis@hotmail.com of fia ien fan de bestjoersleden: Ronald, Fred of Elisabeth 20
21
‘Nim it sa it is’ spylje ‘Set mar op ‘e rekken’ 22
Oplossing staat op bladzijde 46 25
26
Van de feestcommissie Het is weer TIJD voor feest in de Fjouwer Doarpen Noteer vooral 11, 12 en 13 juli in de nieuwe agenda en mis het niet! Thema Het komende dorpsfeest staat in het teken van de veranderde tijd, tijdigheid en tijd voor elkaar. Het thema is kortweg ‘TIJD”. Hoe willen we dit gaan invullen? We nemen allemaal wat meer de tijd. Zo vragen we jullie een keer niet om als dorpen en kernen te strijden met een feestelijke aankleding, intocht of presentatie, maar zal naast het spel element (alles moet dan op tijd), ook ‘de opvallendste deelnemer en toeschouwer’ in het zonnetje worden gezet! Wie is de grootste ondersteuner? De meest enthousiaste ‘aanmoediger’? Wie heeft samenwerken in de genen of ontwikkelt zich het meest tijdens het evenement? We tonen graag hoe de tijd binnen de Fjouwer doarpen met elkaar wordt doorgebracht, wat er al aan vrijwilligerswerk wordt besteed en hopen dat de dorpsgenoten en verenigingen hun ‘gearwurking’ tonen bij het oplossen van puzzels en verrichten van sportieve festiviteiten geschikt voor alle leeftijden. Programma Ook het programma staat in het teken van TIJD. Het is een mix van vertrouwde en nieuwe onderdelen. Zo beginnen we vrijdag wat later en zijn er op zaterdag de ‘vertrouwde’ spellen. Zaterdagmiddag starten we stipt om 13.30 met een puzzel- en spellenmiddag voor iedereen. We zien graag gemengde teams met deelnemers van 13 tot 93 jaar, meer én minder sportief, extra getraind op puzzels of de beste coaches en slimme tijdindelers. We zien graag teams van 6 tot 8 personen. Die hoef je niet persé zelf samen te stellen; wij helpen graag mee om de teams zo divers mogelijk te maken! Bij de puzzels en spellen neem je het op tegen steeds een ander team. Per opdracht bepaal je als team wie welk deel van het spel gaat spelen en wie bij een spel meer van het aanmoedigen en ondersteunen is. 27
28
De scheidsrechter van een spel bepaalt voor elk team een score en let daarbij ook op sportiviteit, originaliteit en wijze van aanmoedigen. Na 8 spellen tellen we de punten van je team bijeen en bepalen we de winnaars. Ook zal er weer om ‘de Stien’ gestreden worden. Deze strijd is de uitsmijter van de spelmiddag. Per dorp/buurt zullen we een ‘captain’ benaderen, die tijdig enkele kerngenoten selecteert uit de deelnemers aan de puzzel- en spellenmiddag. We verklappen alvast dat de eindstrijd zal bestaan uit touwtrekken. Dat was afgelopen jaar immers in het water gevallen! Als we langs de deur komen voor het inschrijven en de contributie, zullen we jullie ook vragen met wie je het beste uit jezelf wilt halen in een puzzel- en spellenteam. Én misschien zien we wel een captain in jou voor de strijd om ‘de stien’! We voegen nieuwe elementen voor verschillende leeftijden toe aan het programma. Op zondag wordt er weer als vanouds gekaatst en gekaart. En ook de fietspuzzeltocht komt terug! We sluiten het feest af met de klanken van troubadour Berend Riemersma. In de week van 19-23 mei komen we langs met de intekenlijst en dan delen wij ook het definitieve programma uit. Vrijwilligers We zullen ook dit jaar weer de vraag aan jullie stellen om ons te komen helpen als vrijwilliger. We zoeken weer mensen die ons een handje willen helpen met bijvoorbeeld opbouwen, achter de bar staan etc. Voor de vrijwilligers, die bijdragen aan de catering en spellen (via de verenigingen) organiseren we t.z.t. nog een overleg waar de aanwezigen hun vragen kunnen stellen en ideeën naar voren brengen. Eten & drinken De familie Heeres zal weer aanwezig zijn op het feestterrein met een snackwagen. De pizza’s gaan op herhaling op de zondag en ook dit jaar zullen we op zaterdag, aan het eind van de middag met z’n allen op het veld barbecueën. Iedereen, die gezellig mee wil BBQ’en kan zich daarvoor op vrijdagavond opgeven in de feesttent. Als we langskomen met de intekenlijst, dan is het meteen mogelijk om op te geven voor de BBQ. Ook die kosten kunnen dan meteen worden afgerekend. Handig voor onze inkoop! De kosten voor de BBQ zijn €15,- per persoon. Intekenen In de week van 19 tot 23 mei komen wij bij u langs met de intekenlijst. De organisatie van een dorpsfeest kost naast werk en tijd natuurlijk ook veel geld. Denk aan: drie dagen muziek, spelletjes voor jong en oud, een fietspuzzeltocht, kaatsen, kaarten en tal van faciliteiten om een echt dorpsfeest te houden: een feesttent, een draai - zweefmolen, een vergunning, krachtstroom, een snack- en koelwagen, catering, een springkussen, spelletjes en prijzen. 29
Om dat allemaal te bekostigen vragen we alle inwoners om in te tekenen op de lijst. We hopen op jullie bijdrage te mogen rekenen, maar intekenen is natuurlijk niet verplicht. Als richtprijs voor het intekenen kunnen jullie denken aan € 15,- p.p. en € 10,- voor schoolkinderen. Wie niet intekent betaalt wel op vrijdagavond én op zaterdagnamiddag/avond entree bij de ingang van de tent. (€ 10, - p.p.). Mochten we na het feest geld overhouden, dan reserveren we dat voor een volgende editie van het dorpsfeest. We komen in de week van 19 mei bij alle inwoners van de Fjouwer doarpen aan de deur met de intekenlijst. We vragen jullie deel te nemen, wat je als vrijwilliger wilt doen dragen en om vervolgens direct af te rekenen. Dat mag met contant geld, maar pinnen kan ook. Dat heeft zelfs onze voorkeur. Door in te tekenen koopt u de toegang tot alle activiteiten! U steunt dus niet alleen dit dorpsfeest, maar koopt er ook iets voor! Nog even en dan is het al zover! Begin juli verschijnt er weer een Diggeloer. Dan zullen we de laatste ins en outs met iedereen delen, en vooral iedereen enthousiast maken voor het komende dorpsfeest! Feestelijke groet van de feestcommissie; Iris, Jan, Fred, Rein, Ron en Elisabeth De Fermanje Itens Al een aantal jaren geleden is de Fermanje helemaal verbouwd. Zo nu en dan wordt het gebouw gebruikt door de Mennisten, Koor Sjong, de zomerzang dienst en vorig jaar mocht het huwelijk van Maaike en Albert Jan er voltrokken worden. HB centrum Friesland (Joke Krist) maakt 2x per week een dagdeel gebruik van één van de ruimtes van de Fermanje. Iets langer gelden was de bibliotheek met enige regelmaat open en heeft er een enkele voorstelling plaats gevonden. De komende periode willen we ontdekken of we de Fermanje voor meer van dit soort activiteiten kunnen benutten. Een brainstorm heeft plaatsgevonden en met dank aan Sander Metz, Aly Bouma, Elisabeth Abels en Marijke Gaastra zijn er vele ideeën naar voren gekomen. Hieronder 3 activiteiten welke we willen gaan organiseren, in de toekomst hopen we zo nu en dan meer soortgelijke activiteiten te organiseren. 30
Sander Metz organiseert op donderdag 22 mei van 15:00 – 17:00 een meezing-middag voor jong en oud, of je nu kunt zingen of niet. Laagdrempelig en liederen van alle tijden. Schroom niet en geef je op bij Sander via santoso40@hotmail.com of 06-18167503. We bieden deze activiteit kosteloos aan. Mocht er interesse zijn voor nogmaals of periodiek een zangmiddag horen we dat graag en kunnen we dit voor een kleine vergoeding blijven aanbieden. In de maanden juli en augustus lijkt het ons leuk om een (zomer) huwelijkstentoonstelling te organiseren. Wie heeft en wil zijn of haar trouwjurk of trouwpak tentoonstellen? Van welke dorpsgenoten mogen we een mooie trouwfoto ontvangen om te tonen? We gaan tijdens deze maanden een aantal zaterdagen open zodat iedereen uit onze dorpen en andere belangstellenden hiervan mee kunnen genieten. Bij voldoende belangstelling willen we op één van deze zaterdagen een modeshow laten plaats vinden waarbij dorpsgenoten hun trouwjurk /trouw pak ‘showen’. Heb jij een mooie trouwjurk welke je wilt tentoonstellen en/of mee lopen in de modeshow? Wil jij je trouwfoto met ons delen? We horen graag of er belangstelling is middels een email uiterlijk voor 25 mei naar fermanjeitens@gmail.com. Bij voldoende aanbod kunnen we dit doorzetten en zullen we hierover later meer berichten verspreiden. In het najaar van 2025 willen we een tentoonstelling organiseren voor kunst en hobby gemaakt door dorpsgenoten van uit onze 4 dorpen. Kunst en hobby in de breedste zin van het woord. Laagdrempelig, iedereen die het leukt vindt om iets van haar of zijn eigen werk te laten zien nodigen we bij deze van harte uit om zich aan te melden. Gedurende deze tentoonstelling willen we de Fermanje dan ook een aantal zaterdagen openstellen zodat dit bewonderd kan worden, en bij voldoende interesse één zaterdag uitkiezen waarbij zo mogelijk iedereen aanwezig is om te vertellen over je eigen kunst/hobby, evt. aangevuld met een workshop. Wil je hierbij aansluiten, ook dit horen we graag uiterlijk voor 25 mei middels een email naar fermanjeitens@gmail.com Heb jij een andere idee voor gebruik van de Fermanje, wil je de ruimte eens komen bekijken ofwel zoek je een ruimte waar de Fermanje wellicht in kan voorzien. Laat het ons weten! Het gebouw is er en kan benut worden. Hartelijke groeten, Sander Metz, Aly Bouma, Sebastiaan Schippers, Ans Booij en Anke Strikwerda 31
Nijs fan SBS De Romte skreaun troch Remmelt Bouma De maitiid is no echt oanbrutsen! Heerlik war om wer lekker bûten te boartsjen yn de pauzes mar ek de rekken of spellingslessen kinne sa no en dan bûten plak fine. Wylst ik dit skriuw is Bakker Speeltoestellen ek drok dwaande mei sawat it allerlêste fan it skoalplein, nammentlik de pleinplakkers. It hiele alfabet en 2 kear in rups wêr’t de getallen 1 oant en mei 10 op stean mei dêr tusken yn de ‘min’, ‘plus’, ‘kear’ en ‘deelsom’. Sa kinne wy noch mear bewege en leare! Fierder binne de tegels dy’t út it skoalplein kaam, no omtovere nei sitbankjes of krukjes. Jan Gerben hat syn bêst ek wer dien en der is in houten doarke tusken de plantebakken fan de pannakooi kaam. Dit omdat we hooplik sa gau as mooglik iepen kinne mei de berne-opfang en dit ien fan de eisen wie dêr’t wy oan foldwaan moasten. Dat skoalplein hat fansels in hiel projekt west en wy binne tige grutsk op it prachtige resultaat. Wy kinne de measte ‘credits’ wol oan juf Anneke jaan. Dy hat har de ôfrûne jierren foar 150% ynsetten foar it plein. Tegearre mei Pietie de Vries en Joris Nijholt (âld learling groep 8) hawwe sy mei it projekt al in priis wûn by ‘Kern met Pit’. Dat wie by de provinsjale edysje en op 12 april sille se stride om it earste plak te bemachtigjen tidens de lanlike útrikking yn Amersfoort! 32
As dat slagget dan is it foar juf Anneke echt wol in kers op de taart yn har lêste jier wurkjen op De Romte. Sy sil nammentlik nei dit skoaljier lekker fan har pensjoen genietsje. Wa noch mear genietsje kinne fan harren lêste jier op dizze skoalle binne fansels de toppers fan groep 8. Dean, Else, Jort en Sanne sille nei dit skoaljier ôfskied nimme fan De Romte. Yn febrewaris hawwe sy de ‘in het nieuws veel besproken’ IEP Doorstroomtoets makke. De toetst dy’t allinnich noch mar oanjaan kin as sy in nivo heger oankinne op de middelbere skoalle. It nivo hienen se earder yn it skoaljier al fan my krigen. Mei dat nivo ha sy harren ein maart ynskreaun foar de skoallen yn Snits. Dean sil nei Aeres en de oare trije sille nei it Bogerman. Fierder kinne wy meidiele dat ús skoalle wer it oantal fan 30 learlingen oantikt! Fansels feroaret dat wer nei dit skoaljier troch de ouwer fan groep 8 mar tidens skoaljier 25/26 komme der wer in pear ouwerjierrigen by. Fansels hoopje wy troch it iepenjen fan de berne-opfang op noch mear tastream fan bern, sadat wy stikem wer dreame kinne fan 40 bern op De Romte. Us team mar ek Pippi’s Kinderopvang dogge yn elts gefal tige harren bêst om dat foar elkoar te krijen! Ja, it giet tige bêst op ús skoalle. Moaie ûntwikkelingen, bliere gesichten by de bern en in goed draaiend team (al sis ik it sels). Groetnis Remmelt Start je eigen Buurtmarkt! Op 7 mei start De Voedselwerkplaats een nieuwe Buurtmarktcursus waar je leert hoe je samen met je dorpsgenoten je eigen Buurtmarkt opzet. Met de Buurtmarkt bestel je boodschappen rechtstreeks van lokale boeren voor eerlijke prijzen, aangevuld met duurzame producten van de biologische groothandel. Zo heb je een volwaardige vervanging van de supermarkt in jouw eigen dorpshuis, wijkgebouw, boerenschuur of garage. Eerlijk, duurzaam, samen én lekker! Heb je interesse in het opzetten van een Buurtmarkt? Volg vanaf mei de gratis online starterscursus. In drie bijeenkomsten wordt je klaargestoomd om een Buurtmarkt op te zetten: voor meer informatie: www.duurzamegemeenschappen.nl 33
Kaartklup Fjouwerkaart Freed 18 april ha we it klaverjasseizoen 2024 - 2025 wer ôfslúten mei in gesellige kaartjûn. We ha in moai seizoen hân, mei 8 kompetysjejûnen en 7 kear priiskaarten foar elkenien. De opkomst wie it hiele seizoen geweldich. Minimaal 5 tafels en by it maatklaverjassen sels 11 tafels. De einstân fan de kompetysje is: 1. Antsje Talsma 2. Jan Kamstra 3. Regina Hofstra Tige tank foar jim dielname en yn septimber geane we wer los mei in nije kompetysje. De komplete stân stiet yn it skema. 34
Kaartklup Fjouwerkaart Útslach fan 'e kompetysje Vanaf maandag 28 is de wekelijkse FDD korte wandeling weer van start gegaan: voor iedereen die zin heeft in een ”junskuier”, start 19.15 uur bij het dorpshuis. Opgeven hoeft niet, wie komt loopt gewoon mee. 35
· Op maandagavond 7 april organiseerden we onze jaarlijkse ledenavond in De Fermanje in Itens. Tijdens deze avond bespraken we onze plannen, namen we een kijkje in de financiën en hadden we het over de toekomst van de kerk in Itens en Hennaard. We hadden een mooie avond en een goede opkomst, dank daarvoor! · Op zondag 29 juli organiseren wij weer de zomerzangdienst. Zet het alvast in uw agenda! PKN De Slachsang Agenda 21 mei - Bas Ragas speelt voorstelling ‘In Gods naam’ in Theater Sneek Bestellen van kaarten met korting á € 20,- loopt via de scriba (scriba@deslachsang.nl, 0515 756 090, of in de kerk). Als onze kaarten ‘op’ zijn kunt u nog wel kaarten kopen, maar dan voor €32 + servicekosten, via www.theateringodsnaam.nl 22 mei - Gemeente-avond Deze jaarvergadering voor de kerkleden vind plaats om 20 uur in ‘Ús Honk’ te Britswert. Krea-tsjerke Het doel van deze krea-tsjerke is om zo eens vaker met elkaar activiteiten te ondernemen. Denk bijvoorbeeld aan: kaarten maken, inspirerende film kijken, iets met zang/muziek, troostdeken maken, workshop volgen voor de jaarfeesten, iets creëren waarmee je de ander kan steunen, enz. Lijkt het u/jou leuk om op een laagdrempelige wijze mee te doen aan activiteiten van de krea-tsjerke? Geef dit graag aan via bwe-koster@deslachsang.nl, of bel/app met 06 5762 0958. Contact met ‘de Slachsang’ Voor vragen en/of meer informatie over ‘de Slachsang’ kan er contact via de scriba van ‘de Slachsang’ worden gemaakt. De scriba is bereikbaar per email: scriba@deslachsang.nl of telefonisch via 0515 - 756 090. Liever persoonlijk contact? Spreek gerust iemand van de kerkenraad aan. Kijk voor de actuele diensten op de website: www.deslachsang.nl/kerkdiensten 36
Gerbrich 60 is 20, hieperdepiep…BOERAH! Troch Watse Nee der stean gjin flaters yn de titel en it is ek net in rigel út de âldjierspuzel fan de Ljouwerter krante. It is heechstwierskynlik de meast bekende ko út ús mienskip dy’t wat bysûnders oprêden hat. Sy is 20 jier âld wurden! No hear ik sommige minsken sizzen. ‘Oh, is dat sa bysûnder dan?’ Jawis, dat sil ik jimme sizze. Om mar efkes oan te jaan hoe útsûnderlik soks is, ha ik it FryskHollansk Rundvee Stamboek efkes skille. En dan docht bliken dat Gerbrich (fierwei) de âldste ko is dy’t ynskreaun stiet yn it stamboek! De op ien nei âldste ko is mear as 2 jier jonger. En as jo it fergelykje mei in trochsnee moderne molkko, dan wurdt hielendal dúdlik dat hjir wat útsûnderlikens oan de hân is. Want de gemiddelde molkko wurdt yn de regel net folle âlder as in jier as 7. Dan is it foar in boer faak net mear sa rendabel om de ko noch langer oan te hâlden. Mar der binne útsunderings fansels en der is Gerbrich ien fan. Heechtiid om op besite te gean by Gerbrich en de sûnder twivel grutske eigener: Hein Wijnia. De jarige jet is maklik te finen yn de stâl fan boer Hein, want spesjaal foar de gelegenheid binne der kleurige flachjes ophongen. Mar ek sûnder de feestlike slingers wie it grif wol slagge om Gerbrich werom te finen. Want boer Hein hat nammentlik mar presys 1 ko! In boer mei mar 1 ko, dat sil gjin fetpot wêze tink? Hein: “Nee, it is al 20 jier in ferliesjaande saak, mar wy bliuwe it besykjen! Mar it is eins noch folle slimmer. Gerbrich is nammentlik hielendal net iens fan my. Ik bin mar in soarte fan pachtboer. Ik mei op har passe, en de rekkens betelje, mar de ynkomsten binne foar ús soan Douwe. Hy is nammentlik de eigener. 38
Komsto boartsjen? Op de ‘Komsto boartsjen’ ochtenden is het erg gezellig: de leerlingen van groep 1, 2 en 3 spelen en leren samen met de peuters en zetten zo de eerste stapjes in onze school. Peuters vanaf drie jaar mogen komen spelen op 21 mei, 24 of 26 juni van 9 - 11 uur. Opgeven mag (door te bellen of te mailen), maar spontaan langskomen is ook prima! Proef de sfeer op onze kleine, maar bijzondere dorpsschool, maak kennis met ons enthousiaste team en ervaar hoe er in de groepen gewerkt wordt. Van harte welkom! 39
Doe’t Douwe 7 jier âld wie hie hy al in aardich folle sparpot, mar noch gjin doel wêr’t hy no eins foar oan it garjen wie. Tagelyk wie hy yn dy tiid in protte op it hiem fan Kobus en Sijbren Nauta te finen. Mei op de trekker en nei de keallen ta, dat fûn hy it moaist. En doe kaam hy op in middei thús mei in plan. Hy woe boer wurde en tenei sinten garje foar syn earste keal. Foar syn 8ste jierdei hat hy doe noch sinten op de jierdei frege en dêrnei koe hy in keal keapje. As Douwe syn jongesdream fan doe útfierd hie, dan wie Gerbrich de earste fan in hiele protte kij wurden. Mar it rûn efkes oars. Douwe kaam der efter dat it lestich boer wurden is, as der gjin pleats yn de neiste famylje is. Sadwaande hat hy syn plan mei de jierren wat bystelle moatten en is hy ‘mar’ bistedokter wurden. Miskien wol sa moai hjoed-de-dei. Mar ik betink my trouwens dat wy wol ien kear in keal fan Gerbrich oanhâlden ha. Dat wie in prachtich moai readbûnt kokeal mei de namme Pyke. Doe hiene wy samar ynienen in ferdûbeling fan ús feesteapel. Hokker boer kin dat no sizze? Mar it wie gjin sukses, ik bleau mar foer opheljen. Dus doe’t wy in moai plakje foar Pyke fûnen, binne wy werom nei ‘start’ gien.” Hoewol’t ik net op de dei fan Gerbrich har jierdei delkommen bin, is it hjoed noch wol in bysûndere dei. Gerbrich sil hjoed nammentlik foar it earst dit foarjier nei bûten ta. In perfekte kâns foar in pear moaie kykjes tocht ik. 40
Schilderwerken Knevelman in Itens - 06-43231940 - Info@schilderwerkenknevelman.nl 41
It is in jierliks barren, dêr’t de hiele famylje Wijnia graach tsjûge fan wêze wol en sa komt it dat Douwe en syn broer Marten ek al gau de holle om de hoeke fan de doar stekke. “Ha, Douwe ik hear krekt fan dyn heit dastdo eins in moderne ferzje fan in heareboer bist. Wol it eigendom, mar it wurk en de kosten binne foar dyn lúkse arbeider.” Douwe: “Haha, ja moai no. Wêr fine jo noch sokke feinten?” en hy jout syn ‘arbeider’ efkes in wol fertsjinne skouderklopke. Hein: “It is net sa dat wy allinnich mar de lêsten ha hear. Yn dy 20 jier tiid hat Gerbrich ek al foar in hiele protte ferdivedaasje op it hiem soarge. It komt hast elts jier wol in kear foar dat hjir immen it hiem op fytst dy’t mear witte wol oer dy ko fan ús. Meastentiids is it in ‘âldboer’ dy’t hjir al withoefaak foarby kommen is en him op in bepaald stuit net langer ynhâlde kin en dan it hiem opkomt. “Sit der no bloed fan in Belgyske blauwe yn dy ko of is dat bist gewoan griis fan de âldens?” Soksoarte fan fragen krij ik dan. Ek fotografen stean hjir wol gauris yn de berm. Foarich jier hiene wy ek al in lokale sjoernalist op it hiem en in pear moanne lyn skille de Stichting Behoud Roodbont Fries Vee my noch op mei de fraach: “Is dy ko der noch of sit der soms in flater yn ús administraasje?” Dus ik fertelle dat der neat mis wie mei harren administraasje. No dan woene sy wol graach efkes delkomme om te buorkjen. No best, 2 man sterk fan de stifting hjir te buorkjen. Mar as jo mar 1 ko ha falt der fansels net folle te besjen. Harren konklúzje fûn ik lykwols wol in moaie. “Dit is nochris in duorsume ko”. Mar Gerbrich is in swartbûnte ko. Wat moast de stifting foar readbûnte Fryske kij hjir dan krekt? “No Gerbrich is foar 50 prosint readbûnt. Allinnich har heit IDS wie swartbûnt en omdat dy kleur dominant is wurdt in keal út sa’n kombinaasje altyd swart bûnt. Douwe hat Gerbrich as kealtsje kocht fan Maaike Bouma út Skuzum. Sy en ek har heit Hessel hawwe allinnich mar tradisjonele readbûnte en swartbûnte Fryske kij. Maaike wie ek prinsipieel tsjin it oanbringen fan earmerken. In saneamde ‘earmerk-wegerer’. Dus doe’t wy Gerbrich ophelle ha krigen wy de earmerken der los by. No ik fûn it sûnder dy gekke flappen ek folle moaier dus ik tocht ik lit it moai sa. Mar it duorre net sa hiel lang doe hie ’k de AID op it hiem. ‘Dit koe sa net’ en sadwaande is Gerbrich oan har earbellen kaam. Mar as jo sa âld wurde, ferlieze jo ek wol wer ris in earbeltsje. Yntusken hat it kealtsje fan eartiids, sels 13 kear kealle. Foar elk keal betochten wy wer in oare namme en folgen dêrby it alfabet. Nei Gerbrich kaam Hessel, dêrnei Idsert ensafierder. It lêste keal fan Gerbrich wie Wytske, mar wy ha hjir ek al in pear keallen mei in bysûndere namme yn ‘e stal hân; lykas Napoleon, Makke bolle en Ko 3. 42
In pear bollenkeallen binne yn de reguliere fleisyndustry bedarre, mar fierder binne wy der eins altyd yn slagge om in moai plakje foar de keallen te finen en dêrmei harren libben te ferlingen. Us earste bolle Hessel ha wy ferkocht oan boer Jelle Heeres fan Eksmoarre. Nei in pear jier tiid ferkocht hy Hessel troch oan syn broer Hotze, dy’t buorket by Hichtum. Hotze hie Hessel los by him op it hiem rinnen as in soarte fan waakhûn! Hotze hat my letter wolris ferteld dat hy sûnt dy bolle, nea gjin lêst mear hie fan frjemd folk op syn hiem. Hessel wie sa mak as in laam, mar nimmen hie ferlet om dat út te testen. In oare bolle fan Gerbrich ha wy ferkeapje kinnen oan in reguliere, moderne molkfeehâlder. Dy man woe graach wat sterkere kij yn syn stâl en brûkte ús bolle om syn dochs wat kwetsbere Holstein-Fryske kij, in bytsje werom te fokken. Mar de keallen fan Gerbrich besoargen de nije eigeners somtiden ek de nedige útdagings. Dy keallen wiene by ús de frijheid wend en hiene oan’t de ferkeap faak noch nea fêst stien. Dan gie it betiden mâl. Ik hie de gewoante om nei de ferkeap altyd noch efkes te skiljen om by de nije eigener te hearren hoe’t it mei syn nije oanwinst wie. Dat levere soms moaie ferhalen op. In feekeapman antwurde op myn fraach “dat myn bolle wol heech springe koe”. Dy wie by oankomst fuortdaliks oer in heech stek sprongen. En in oare eigener hold in stikkene hân oer oan syn nije keal. 100 Kg yn plak fan 100.000 kg In protte molke ha’t Gerbrich ús net opsmiten. Yn it begjin ha ’k it wolris besocht om har te melken. Douwe en Marten ferkochten de molke dan yn it doarp. De legendaryske Germ Koldyk wie bygelyks sljocht op de earste bjist fan Gerbrich. Dêr makke hy pankoeken fan. Mar it melken sels woe eins foar gjin meter, wylst it fansels allegearre molke wie. Doe ha wy der yn it begjin wolris in 2e keal bysetten fan Sybren en Kobus. In heal jier letter brochten wy dat keal dan wer werom, mar dan wie it yntusken sa hurd groeid dat it sa yn it hok koe mei dêryn de keallen dy’t al 9 moanne âld wiene. 43
Fabrykswei 1, 8734 HV Easterein - info@theunishofstee.nl Bellen 0515 331280 - Whatsapp 06 28414529 44
Sûnder ús buorlju Kobus en Sijbren wie it ús miskien ek wol net slagge om in ko salang oan te hâlden. Sy stean ús altyd by mei goeie rie en ik helje eltse 2 wike in karre mei lekkere kuil by harren op. Hoe sjocht de takomst der foar Gerbrich út? Op nei de 25 of komt der in dei dat sy dochs nei it slachthûs moat? Nee, Gerbrich hoecht net de slachter! Ik kin my earlik sein ek net foarstelle dat der noch in stikje soppich fleis oan sa’n âlde ko sit. Gerbrich bliuwt moai by ús en mei noch âlder wurde by ús en by har fêste maatsje Black Betty. Black Betty, wa is dat dan? Dat is ien fan ús skiep. Gerbrich hoecht op har leeftiid sels net mear foar de bolle. Mar sy jout my wol in seintsje wannear ús skiep willich binne. Dan sykje sommige skiep hyltiid dy ko op en stean sy somtiden tusken har poaten. Dat gie lang goed, mar op in bepaald momint hie ien skiepke tink ik wat te folle leafde fan Gerbrich hân en lei mei in pear seare poaten yn it lân. Ik tink dat Gerbrich besocht hat om har te bespringen. It skiep yn kwestje is gelokkich aardich bekommen fan de frijpartij, mar moat no ek mar net mear by de raam. Dus Gerbrich en ‘Black Betty’ binne no ta mekoarren feroardiele. Nei bûten ta! Genôch eamele. Heechtiid om nei bûten ta te gean. Gerbrich wit al lang wat der hjoed op it program stiet. In ko mei sa ’n soad libbensûnderfining hat gau yn ‘e gaten watfoar dei it hjoed is. Hein: “Eartiids gie it betiden mâl, dus foar de wissichheid stean no hjir en dêr noch wat stekken, fytsen en túnbanken, dy’t foarkomme moatte dat Gerbrich it paad rjochting it beloofde lân kwytrekket.” Mar eins is dat hielendal net mear nedich. Gerbrich wit nei 20 jier it paad hiel goed en huppelet fan blidens de frijheid temjitte. Sjoch mar op ‘e foarside! De heareboer, de bistedokter, de arbeider, Gerbrich 60 en Black Betty allegeare yn ien shot 45
Kolleezje B&W op besite Troch Watse Op 8 april wie der samar ynienen hege besite yn Itens. Mei útsûndering fan de wethâlder fan finânsjes, wie it folsleine kolleezje fan B&W fan de Gemeente Súdwest Fryslân nei de Lytse Fjouwere ôfreizge. Jo soene hast tinke dat der wat bysûnders oan de hân wêze moast, mar dat wie net echt it gefal. Ienris yn de ouwer wike hat it kolleezje in gearkomste yn ien fan har 89 kearnen. De gearkomste sels wie foar in grut part besletten, mar tal fan ferienings út ús mienskip wiene wol útnûge om de boargemaster en wethâlders te moetsjen en mei harren te lunchen. It Diggeloer wie fansels ek oanwêzich, want safolle pommeranten komme jo net alle dagen tsjin yn Itens. Gerard Witteveen hat út namme fan doarpsbelang fol oer ferteld oer de saken dy’t ús hjir dwaande hâlde. Bygelyks wenningbouw en hoe belangryk it is foar de leefberens is om de skoalle te behâlden. Mei boargemaster en wethâlders hawwe wy dêrnei in kuier troch it doarp makke. Wy ha de mooglikheid foar wenningbou besjoen en fansels ek it priiswinnende skoalplein net oerslein. Alle fertsjintwurdigers ha besocht ús doarpkes wer efkes posityf foar it fuotljocht te bringen en ik tink sels dat it aardich slagge is. Wy sille sjen wat der fan komt. Antwoorden van zoek de verschillen: 46
Presteert je Bosch Powerpack E-bike accu niet meer voldoende? Na een revisie bij DeGroeneAccu werkt hij weer als nieuw (en in veel gevallen zelfs beter)! Loek Bergmans - tel 0657529568 DeGroeneAccu.nl service@degroeneaccu.nl 47
48
1 Online Touch