0

17 LUXE JACHTEN 2 TOT 9 PERSONEN ENTDECKEN SIE FRIESLAND! BOOTVERHUUR VANUIT GROU Ga met één van de 17 jachten van HW Yachtcharter op ontdekking door het prachtige natuurgebied de Alde Feanen en ontdek tevens wat Friesland nog meer te bieden heeft! Het uitgestrekte vaargebied van Friesland, Groningen en Overijssel is het paradijs voor watersport en pleziervaart. Hier in het noorden van Nederland vindt u het het grootste aaneengesloten merengebied van Europa. Afwisseling van landelijke riviertjes, door de mens gegraven kanalen en ruime meren met rust en ruimte zorgen voor een ontspannen vakantie. BOOTSVERLEIH AB GROUW Erlebe Friesland und seine grenzenlose Schönheit der Landschaft! In mehr als 4 lehrreichen Nationalparks, großflächigen Heidebeständen, unberührten Wäldern können Sie erholsame und erbauliche Spaziergänge machen. Besuche die alten Stadtkerne und genießen Sie all das, was Friesland zu bieten hat. Über das größte zusammen hängende Seengebiet Europas ist es einfach zu erklären warum man in Friesland sagt: “Magst du Wasser, dann komm nach Friesland”. HW YACHTCHARTER - JISTER 13 - 9001 XX - GROU INFO@HWYACHTCHARTER.NL - HWYACHTCHARTER.NL +31 (0)566 624062

450+ whisky's 400+ wijnen Bezorgdienst Webshop Lokale producten Friese bieren www.silersshop.nl 0566-842181 Hoofdstraat 86 Grouwstervlet 13.50 met open kuip www. grouwstervlet.nl Oedsmawei 4 Tel. 0566-622410 9001 ZJ Grou info@grouwstervlet.nl

Inhoudsopgave Welkom Welkom Grou heeft het! 5 9 ontdek grou InformatiePunt Grou De Grou cadeaubon Winkelen in Grou Horeca Grou De Bunker Grou Wilhelminapark Grou 35 35 36 36 37 37 voor de kinderen De Speeltuinen Grou 65 Play Skate Court & Iepenloft fitness 65 Jeugdkaatsen en Kabouterkaatsen 66 Jeugdzeilen bij KWV Frisia GWS jeugdzeilen Platbodem Jeugdzeilen Zoek en vind Krite Jeugd Grou Doe Tips! Skipkesile Ons dorp Business Club Grou Doarpskoöperaasje Grou Grou Aktief Grou 2030 Pleatslik Belang Grou Stichting HVS 11 11 13 13 15 17 watersport Haveninformatie Vaarroutes Grou Watersport voor iedereen Varen doe je samen Verkeersborden en brugseinen De Watersport App KWV Frisia Cultuur / Historie Grou van Oudsher Het Dorpsarchief Een Grouster schat! De Schuilkerk van Grou Alles is Mooglik De Emanuel Het Grouster Skûtsje 19 23 25 De historie van Het Sint Piterfeest 26 De Sint Piterkerk 30 33 GWS = Grouster WaterSport Grou leert Grou zeilen RoeiSloepen Vereniging Stichting Valkenkring Grou De K-Klasse MS Markol 39 44 46 48 49 51 52 54 55 56 57 59 60 61 63 63 Fietsen en Wandelen Pontjesroute De 8 van Grou Pontinformatie en vaartijden Wandelen in Grou Dorpswandeling met gids Wandelen met de hond Verder wandelen Kunst staat op straat 67 67 68 69 69 70 73 75 78 80 81 83 83 84 Grou en Meer Eendenkorven vlechten De Visuele verhalen verteller Pieps Sport in Grou De Grou Mobyl Het Handwerkcafé Grou Elts mei graach ris fiskje 87 88 89 89 90 90 91

De omgeving van Grou Visit Leeuwarden IVN Friesland Ontdek Noardwest Fryslân SUPclean-up Recreatieschap Marrekrite Wetterskip Fryslân 93 Nationaal Park De Alde Feanen 94 It Fryske Gea 95 95 97 99 100 103 verenigingen Athleta Grou BC Raak’m Bridgeclub Grou STG de Pinguins FFF Grou Fûgelwacht Grou 109 109 109 109 110 110 Grouster RoeiSloepen vereniging 110 Grouster WaterSport vereniging 110 Gymnastiekvereniging SSS Grou 111 Hengelsportvereniging HSF de Pikmarruters It Gild Krite Grou KWV Frisia Stifting Grou MuZiek in Grou Apollo Grou Damesakkoord De Band VOLK De Pikbroeken Just for Fun popkoor Koor Ratjetoe Mingd Koar Grou Orkest foar Elkenien Koor Sjong Nocht Vocal Group Sjonge Jonge 105 105 105 105 106 106 106 106 107 107 Tennisvereniging Grou Unie van Vrijwilligers Grou Voetbalvereniging GAVC Vereniging IJsZeilenGrou Vokstuinvereniging Grouw Korfbalvereniging Mid-Fryslân 112 Kaatsvereniging it Wetterlân activiteiten / festiviteiten Het Sint Piterfeest Sint Piterfroulju Grouster RoeiSloepen Race Vrolijke Vrijmarkt Grou Dodenherdenking Grou Opening Watersport seizoen Boot Grou Skûtsjewike 111 111 111 112 112 112 113 113 113 113 115 115 Volleybalvereniging Grouw ’64 115 Praktische informatie AED’s Grou Nuttige Adressen Openbaar vervoer Watersportvoorzieningen Zeillessen Zeilmakerijen Watersportservice Overnachten Eten & drinken Winkels Plattegrond Grou SKS Skûtsjesilen FFF Grou Halloween Grou Kerst Sing In 117 118 119 120 120 121 123 124 126 131 133 133 135 135 137 137 Bootverhuur 137 Rondvaarten met schipper 137 138 138 139 140 140 140 142

• Welkom • Grou heeft het! Welkom

Welkom in Grou De Burgemeester heet u welkom Van harte welkom in Grou. Dit dorp, in het hart van Fryslân staat bekend om de uitgebreide watersportmogelijkheden, het zomerse skûtsjesilen en de drukbezochte zeilkampen. In en om Grou is genoeg te beleven! Als u het dorp bezoekt, vindt u veel gezelligheid met winkels en horeca. Grou ligt aan het water van het populaire Pikmeer. Niet veel verderop ligt het Nationaal Park de Alde Feanen. U kunt daar wandelen, fietsen en varen. Ook worden er mooie excursies aangeboden. De titel ‘Nationaal Park’ geeft aan hoe belangrijk dit 2500 hectare grote gebied is voor dieren en planten. Grou ligt centraal in Friesland en is dus een ideale uitvalsbasis om de elf steden te bezoeken. Bijvoorbeeld om de elf fonteinen die in de steden klateren, nevelen, spuiten of borrelen te bekijken. Deze fonteinen maken deel uit van een internationaal kunstproject, dat is geplaatst in het kader van Leeuwarden-Fryslân 2018, Culturele Hoofdstad van Europa. Historie van Grou Grou is in de vroege Middeleeuwen zoals zo veel Friese dorpen ontstaan op een terp. Het dorp was in eerste instantie gericht op de landbouw. Het richtte zich vanaf de 15e Het dorp groeide daardoor flink. In de 19e eeuw steeds meer op de handel en de scheepvaart. eeuw nam het belang van de scheepvaart af, maar dat werd goed opgevangen door de komst van goede verbindingen over wegen en het spoor. In de loop van de 20e dorp zich steeds meer op de watersport en het toerisme. Inmiddels telt Grou bijna zesduizend inwoners en is het een dorp dat vanaf de maand mei de watersport weer volledig omarmt. Ik wens u in en rond Grou een heerlijk voorjaar en een eindeloze zomer toe. Geniet van de weidse vergezichten en alles wat Fryslân u heeft te bieden. Sybrand van Haersma Buma Burgemeester gemeente Leeuwarden 05 eeuw richtte het WELKOM

Wolkom yn Grou De Boargemaster hjit jo wolkom Fan herte wolkom yn Grou. Dit doarp, yn it hert fan Fryslân stiet bekend om de wiidweidige wettersportmooglikheden, it simmerske skûtsjesilen en de drokbesochte sylkampen. Yn en om Grou is genôch te belibjen! As jo it doarp besykje fine jo in soad gesellichheid mei winkels en hoareka. Grou leit oan it wetter fan de populêre Pikmar. Net folle fierderop leit it Nasjonaal Park de Alde Feanen. Jo kinne dêr kuierje, fytse en farre. Ek wurde der moaie ekskurzjes oanbean. De titel ‘Nasjonaal Park’ jout oan hoe wichtich dit 2500 bunder grutte gebiet is foar bisten en planten. Grou leit sintraal yn Fryslân en is dus in ideale útfalsbasis om de alve stêden te besykjen. Bygelyks om de alve fonteinen dy ‘t yn de stêden kletterje, nevelje, spuitsje of buorrelje te besjen. Dizze fonteinen meitsje diel út fan in ynternasjonaal keunstprojekt, dat pleatst is yn it ramt fan Ljouwert-Fryslân 2018, Kulturele Haadstêd fan Europa. Histoarje fan Grou Grou is yn de iere midsiuwen lykas safolle Fryske doarpen ûntstien op in terp. It doarp wie yn earste ynstânsje rjochte op de lânbou. It rjochte him fan de 15e iuw ôf hieltyd mear op de hannel en skipfeart. It doarp groeide dêrtroch flink. Yn de 19e iuw naam it belang fan de skipfeart ôf, mar dat waard goed opfongen troch de komst fan goede ferbiningen oer diken en it spoar. Yn de rin fan de 20e iuw rjochte it doarp him hieltyd mear op de wettersport en it toerisme. Yntusken telt Grou hast seistûzen ynwenners en is it in doarp dat fan de moanne maaie ôf de wettersport wer folslein omearmet. Ik winskje jo yn en om Grou in hearlik foarjier en in simmer sûnder ein ta. Genietsje fan de wide fiergesichten en alles wat Fryslân jo te bieden hat. Sybrand van Haersma Buma Boargemaster gemeente Ljouwert 06

Welcome to Grou The Mayor welcomes you Welcome to Grou. This village, in the heart of Friesland, is known for its extensive water sports opportunities, summer skûtsjesilen, and popular sailing camps. There is plenty to do in and around Grou! If you visit the village, you will find a lot of fun with shops and hospitality venues. Grou is located on the shores of the popular Pikmeer lake. Not much further away is the Alde Feanen National Park. You can walk, cycle and sail there. There are also wonderful excursions available. The title ‘National Park’ indicates how important this 2,500-hectare area is for animals and plants. Grou is centrally located in Friesland and is therefore an ideal base for visiting the eleven cities. For example, to view the eleven fountains that clatter, spout, spray or bubble in the cities. These fountains are part of an international art project, which has been placed within the framework of Leeuwarden-Friesland 2018, European Capital of Culture. History of Grou Grou, like so many Frisian villages, originated on a mound in the early Middle Ages. The village was initially focused on agriculture. From the 15th century, it increasingly focused on trade and shipping. As a result, the village grew considerably. In the 19th century, the importance of shipping declined, but this was well compensated for by the arrival of good road and rail connections. In the course of the 20th century, the village increasingly focused on water sports and tourism. Grou now has almost six thousand inhabitants and is a village that fully embraces water sports from the month of May onwards. I wish you a wonderful spring and an endless summer in and around Grou. Enjoy the panoramic views and all that Friesland has to offer. Willkommen in Grou Der Bürgermeister heißt Sie willkommen Herzlich willkommen in Grou. Dieses Dorf im Herzen von Fryslân ist bekannt für seine ausgedehnten Wassersportmöglichkeiten, das Skûtsjesilen im Sommer, und die sehr beliebten Segelcamps. In und um Grou gibt es viel zu erleben! Wenn Sie das Dorf besuchen, werden Sie gesellige Geschäfte und Restaurants finden. Grou liegt am Ufer des beliebten Sees Pikmeer. Nicht weit entfernt liegt der Nationalpark Alde Feanen. Dort kann man spazieren gehen, radeln und segeln. Es werden auch schöne Ausflüge angeboten. Der Titel ‘Nationalpark’ zeigt, wie wichtig dieses 2.500 Hektar große Gebiet für Tiere und Pflanzen ist. Grou liegt zentral in Friesland und ist daher ein idealer Ausgangspunkt für einen Besuch der elf Städte. Zum Beispiel, um die elf Brunnen zu sehen, die in den Städten plätschern, vernebeln, sprühen oder blubbern. Diese Brunnen sind Teil eines internationalen Kunstprojekts. Geschichte von Grou Grou entstand wie so viele friesische Dörfer im frühen Mittelalter auf einem Hügel. Das Dorf konzentrierte sich zunächst auf die Landwirtschaft. Ab dem 15. Jahrhundert konzentrierte man sich zunehmend auf den Handel und die Schifffahrt. Infolgedessen wuchs das Dorf erheblich. Im 19. Jahrhundert nahm die Bedeutung der Schifffahrt ab, was jedoch durch neue Anbindungen auf Straße und Schiene gut aufgefangen wurde. Im Laufe des 20. Jahrhunderts konzentrierte sich das Dorf zunehmend auf den Wassersport und den Tourismus. Grou hat jetzt fast sechstausend Einwohner und ist ein Dorf, das sich ab dem Monat Mai wieder voll und ganz dem Wassersport widmet. Ich wünsche Ihnen einen wunderbaren Frühling und einen endlosen Sommer in und um Grou. Genießen Sie den Panoramablick und alles, was Fryslân zu bieten hat. Sybrand van Haersma Buma Mayor of the municipality of Leeuwarden Sybrand van Haersma Buma Bürgermeister der Gemeinde Leeuwarden 07 WELKOM

Grou heeft het! Dé ideale uitvalsbasis om Friesland te ontdekken Grou, waar naar verluidt het mooiste Fries wordt gesproken, ligt midden in het hart van Friesland. De pittoreske dorpskern is gebouwd rondom de 12e -eeuwse Sint Piterkerk. Vroeger moeilijk bereikbaar, nu is het dorp hét startpunt om de pure natuur van het Friese land te ontdekken. Met de auto, over het water, op de schaats, te voet of met de fiets, kies maar. Een dorp met een uniek historisch karakter, waar gastvrijheid voorop staat. Een grote diversiteit aan gezellige restaurants, een breed winkelaanbod en veel (watergebonden) bedrijvigheid. Winkelen, lekker eten, zeilen, varen, fietsen, rondvaarten, musea en meer. Grou wordt ook wel de bakermat van de Friese cultuur genoemd. Puur en authentiek. Te veel om in één dag te beleven, te proeven en te ontdekken. De centra van de vier grote plaatsen Leeuwarden, Heerenveen, Sneek en Drachten zijn binnen een kwartier bereikbaar. Grou is daarom ook de ideale uitvalsbasis om Friesland te ontdekken. Het dorp beantwoordt volledig aan het beeld dat we van Friesland hebben, in zowel zomer als winter. Het enige dorp waar het centrum wordt omgeven door water en haar havens. In dit dorp is niet eens echt sprake van loopafstand… alles is hier op kruipafstand. 09 WELKOM

• Business Club Grou • Doarpskoöperaasje Grou • Grou Aktief • Grou 2030 • Pleatslik Belang Grou • Stichting HVS ONS DORP

Doarpskoöperaasje Grou Business Club Grou Al 90 jaar behartigt BusinessClub Grou de belangen van ondernemend Grou en omgeving. Over de decennia heen was het dorp aan heel wat veranderingen onder hevig. Gemotiveerd en vol daadkracht bleef ondernemerszin de Grousters in het DNA. Dit is goed zichtbaar op het relatief grote bedrijventerrein met zijn diversiteit aan bedrijvigheid. En wat te denken van de vindingrijkheid van de Grousters? Een gemeenschap die, vanwege de van oorsprong geïsoleerde ligging, altijd haar eigen wiel moest uitvinden ontwikkelde over tijd tal van baanbrekende innovaties. Ter ondersteuning van het ondernemersklimaat organiseert BusinessClub Grou jaarlijks een breed scala aan informatieve en ontspannende evenementen voor haar leden. Hierin staan kennisoverdracht en onderling netwerken centraal. Daarnaast is BusinessClub Grou de sparringpartner voor ondernemerskwesties en het platform dat ondernemersbelangen behartigt bij Doarpskoöperaasje Grou, Gemeente Leeuwarden en Provinsje Fryslân. Iedere ondernemer, wonend of werkend in Grou e.o., is van harte welkom om lid te worden van BusinessClub Grou. Voel je dan ook uitgenodigd om eens sfeer te proeven. Hou onze agenda in de gaten op www.businessclubgrou.nl en meld je gerust aan voor een bijeenkomst of voor een lidmaatschap. Meer informatie www.businessclubgrou.nl info@businessclubgrou.nl  businessclubgrou  businessclub-grou bcgrou Meer informatie www.doarpskooperaasje.nl info@dkgrou.nl DOARPSKOOPERAASJE De Doarpskoöperaasje Grou heeft als doel om gezamenlijk met de verenigingen en stichtingen die Grou rijk is, ervoor te zorgen dat de ‘mienskip’ in Grou tot bloei komt. Met diverse projecten wil de Doarpskoöperaasje Grou voorzien in de behoefte van de ‘mienskip’ om de identiteit van Grou ook in de toekomst te behouden. Deze projecten zijn onder meer het aanstellen van een Dorpsmanager, het realiseren van een MultiFunctioneel Centrum in Grou en het opstarten van Grou Energieneutraal. De dorpsmanager Alberto Kinderman zal als centraal aanspreekpunt fungeren voor alle inwoners, organisaties, verenigingen en stichtingen van Grou. Het coördineren en afstemmen tussen organisaties en overheid behoort tot de kerntaken zodat het voor inwoner en toerist aangenaam verblijven is. MultiFunctioneel Centrum Grou De Doarpskoöperaasje wil een plek creëren voor de gehele Grouster bevolking en zijn toeristen. Midden in het hart van het dorp en daarbij de toegangspoort naar de Alde Feanen. In het eerste halfjaar van 2024 gaat de Doarpskoöperaasje Grou, samen met de Gemeente Leeuwarden, werken aan een adequate exploitatie waarna het MFC wellicht definitief gerealiseerd kan worden. Voelt u zich als bewoner of als toerist betrokken bij Grou en wilt u graag op de hoogte blijven van de ontwikkeling van dit mooie dorp dan verwelkomen we u graag als lid. 11 ONS DORP

Hallo Loop gewoon eens bij ons binnen voor advies over: Verzekeringen RegioBank Hypotheken Sietze Grou: Stationsweg 38-F Rixt Pieter Parkstraat 7 | 9001 AS Grou 0566 651 020 www.vancampendijkstra.nl/grou De Thuiskamer met haar 400 jaar oude charme is kleinschalig en besloten, de unieke locatie voor: • Overnachten als B&B of als vakantiehuis • Vergaderingen Prachtige Thuiskamer arrangementen: • Bruids arrangement • Fiets en/of sloep arrangement • Zeil en/of sloep arrangement • Mid-week arrangement • Relax-weekend arrangement Hier bent u UIT en toch THUIS! De Thuiskamer - Hoofdstraat 31, 9001 AP Grou M 06 - 226 082 47 | E info@dethuiskamer.nl www.dethuiskamer.nl 12

Grou 2030 Grou Aktief gaat voor Gastvrij Grou Stichting Grou Aktief is opgericht met het doel om de gastvrijheid, sfeer en de belevingswaarde van Grou als watersportdorp te bevorderen. Samen met vele verenigingen en vrijwilligers bundelen wij de krachten voor een Gastvrij Grou! Grou Aktief verzorgt, met inzet van een groot aantal vrijwilligers, de volgende activiteiten: • Het weekend van Opening Watersportseizoen, met de aankomst van zeilkoningin en hofdame en vele andere activiteiten. • Pont De Snoekcbears. Deze fiets-en wandelpont vaart over De Grêft bij het eiland De Burd en is een belangrijke schakel in de pontjesroute De 8 van Grou door het Nationaal Park De Alde Feanen. • Pont Gastvrij Grou. Deze pont voor fietsers en wandelaars vaart tussen de Hellingshaven bij het centrum en de overkant bij restaurant Oan ’t Wetter op Waterpark Yn ’e Lijte. De pont is ook onderdeel van De 8 van Grou. • Grou Aktief coördineert de Pontjesroute De ‘8 van Grou’. Zij stemt af met de pontjes in de route, geeft de fietsgids uit en onderhoudt de website www.de8vangrou.nl • Het Twineboerd met de digitale evenementenkalender. • Ook is Grou Aktief het leenpunt voor dranghekken en verkeersborden om te gebruiken tijdens activiteiten in Grou. Meer informatie grouaktief.nl info@grouaktief.nl www.grou2030.nl info@grou2030.nl  grou2030 13 In 2018 formuleerde Grou2030 haar Droom om te komen tot een energieneutraal, circulair Grou met een grote mate van biodiversiteit, waar het dagelijks voedsel in de directe omgeving wordt verbouwd en met voldoende voorzieningen voor alle bevolkingsgroepen om te wonen, te spelen, te recreëren en deel te nemen aan de samenleving. Sinds die tijd zijn de vrijwilligers van Grou2030 actief in een aantal werkgroepen om te werken aan het realiseren van De Droom. Dat doen zij o.a. door het organiseren van een dorpspicnic en voedselmarkten ‘Lekker Lokaal’, plaatsing van buurtkoelkasten, boomplantacties en de aanleg van geveltuintjes, het ontwikkelen van een bijenlint, het met partners oprichten van de werkgroep Bloeizone. Daarnaast hebben de vrijwilligers van het Fixteam Grou2030 al 198 (!) slecht geïsoleerde woningen in Grou voorzien van elementaire energie besparingsmaatregelen. Ook worden er plannen gemaakt om te komen tot een lokaal energie informatie punt. Inmiddels is ook een start gemaakt met het organiseren van MeetUps en wordt gewerkt aan de introductie van een elektrische deelauto in Grou. Dit jaar neemt Grou2030 ook deel aan de komende GrouBloeit week. Al deze activiteiten waren voor de gemeente Leeuwarden aanleiding om in november 2022 het SDG-certificaat uit te reiken aan Grou2030. Dit vanwege haar substantiële inzet bij het realiseren van de Duurzame Ontwikkelingsdoelen (Sustainable Development Goals) zoals die zijn geformuleerd door de Verenigde Naties. Kortom, een veelheid aan activiteiten waarbij Grou2030 nauw samenwerkt met o.a. de gemeente Leeuwarden, De Grouster Doarpkoöperaasje en Pleatslik Belang. Spreekt dit alles je aan en zou je ons misschien willen helpen bij het realiseren van De Droom? Neem dan eens contact met ons op. ONS DORP

14

Activiteiten UVV-Grou Pleatslik Belang Grou Pleatslik Belang Grou, wat is dat eigenlijk? Een vereniging met ruim 600 leden, die al meer dan 40 jaar opkomt voor de belangen van Grou en de Grousters. PBG is aanspreekpunt voor bewoners, voor maatschappelijke organisaties en ook voor de gemeente Leeuwarden. Vragen? We helpen u, als inwoner van ons dorp, met onze website en nieuwsbrief aan informatie over allerlei zaken die voor u en uw naasten van belang zijn. We geven ook signalen en reacties aan de gemeente, instanties en andere actieve organisaties, als er behoefte is aan meer of andere informatie en hoe die zo goed mogelijk onder de aandacht te brengen. Klachten, problemen & belangenbehartiging Als het belang van groepen inwoners in het geding is, bijvoorbeeld omdat een voor u belangrijke voorziening dreigt te verdwijnen, dan ondersteunen we de belangenbehartiging. We hebben betrouwbare contacten met instanties, organisaties en het gemeentebestuur. Dorpsbudget Plannen, ideeen, initiatieven uit straten, buurten of het hele dorp én voor sociaal maatschappelijke initiatieven stelt de gemeente jaarlijks een dorpsbudget beschikbaar. PBG heeft een speciale commissie samengesteld die deze aanvragen beoordeelt. Wilt u meer weten over het dorpsbudget? Kijk op: www.pbgrou.nl Scan de QR-code en word lid Als inwoner van Grou kunt u voor € 6,- per jaar lid worden van onze vereniging. Meer informatie www.pbgrou.nl info@pbgrou.nl ‘De UVV- Grou maakt zich sterk voor het welzijn van 55+ Grousters. Wij verlenen diensten en organiseren activiteiten, zowel individueel als voor groepen waarbij de nadruk ligt op contact en plezier. Onze enthousiaste vrijwilligers zijn actief bij thuiswonenden en bij bewoners van Friesma State. Kwaliteit en betrouwbaarheid staan bij ons hoog in het vaandel.’ • Vervoerservice Grou mobyl biedt een service waar u gebruik kunt maken van een auto met chauffeur. • De Fun2Go ‘samen fietsen’ is een duofiets waarbij de bestuurder en bijrijder naast elkaar zitten. • De Doarpskeamer, een ‘Trefplak & Brûsplak’ voor inwoners van Grou en omliggende dorpen. Een bakje koffie, een praatje, spelletjes, thema gesprekken, digitale ondersteuning en nog veel meer • De 2e en 4e woensdag van de maand wordt er gekookt in de loods van Ontmoeten & Meedoen tijdens ‘Ite mei in praatsje’. Het doel is een interactief samenzijn. • Vriendschappelijk huisbezoek en Mantelzorg, wanneer u behoefte heeft aan wat aanspraak, een luisterend oor of zoekt u iemand die met u een spelletje doet of wilt u een wandeling maken? • Praktische hulp bij boodschappen doen bij kortdurende ziekte, de hond uitlaten, gezelschap/ begeleiding bij uitstapje, winkelen e.d. of kleine klusjes waarvoor geen vakman nodig is. Wij helpen. • Onder leiding van een gediplomeerde dirigente worden er op maandagmiddag gezamenlijk meertalige liedjes gezongen bij Koor ‘Sjongnocht’ • Op de laatste donderdagmiddag van de maanden september tot en met april voor de ouderen uit Grou een leuke en gezellige bingo in Friesma State. U bent van harte welkom! • De groep ‘Gymnastiek Nut en Nocht’ bestaat uit een hechte groep van gemiddeld 17 leden, die allemaal op eigen niveau gymnastische oefeningen doen onder begeleiding van een ouderen gymleider. Meer informatie grouaktief.nl info@grouaktief.nl 15 ONS DORP

Singel 60 9001 XP Grou 0566 701 075 info@visionfi tclub.nl Oedsmawei 24k • 9001 ZJ Grou www.fitconcept.nl TE KOOP VANAF DE BOERDERIJ AAN DE LEPPEDYK échte Black Angus runderen! Prachtig mals vlees van LEVERING AAN PARTICULIER EN HORECA! Familie Kerkhof | Leppedyk 56 Akkrum | www.fryskblackangus.nl OP AFSPRAAK GEOPEND! 16

Stichting Hoekstra-Viersen-Steenendam De Stichting Hoekstra-Viersen-Steenendam is in 2006 opgericht door het echtpaar Johanna en Abraham Dijkstra, die in 1963 van Leeuwarden naar Grou verhuisden en hier tot hun overlijden zijn blijven wonen. Joke en Bram voelden zich thuis in Grou en voelden zich verbonden met de Grousters en hun dorp. De Stichting HVS wil projecten ondersteunen, die ten goede komen aan de inwoners van Grou en de ondergenoemde dorpen. Dat betekent dat inwoners van deze dorpen een aanvraagformulier kunnen invullen en financiële ondersteuning kunnen aanvragen. De afgelopen 16 jaar heeft de Stichting op het gebied van sport, cultuur maar ook op sociaal gebied 10-tallen Grousters, Grouster verenigingen, scholen, instellingen en stichtingen financieel ondersteund. Een paar voorbeelden van de afgelopen jaren: judoka Milou Hendriks, zeilster Laila van der Meer, surfer Hidde van der Meer, maar ook bijvoorbeeld Krite Grou, Keatsclub It Wetterlân, vv GAVC, het Wilhelminapark, Sint Piter comité, Stichting Markol, Mingd Koor Grou. Kijk voor meer voorbeelden op onze website www.stichtinghvs.nl. Sinds vorig jaar heeft de Stichting Hoekstra-ViersenSteenendam haar ‘werkgebied’ uitgebreid naar de inwoners van de Grou omringende dorpen Idaerd, Aegum, Reduzum, Friens, Warten, Wergea, Warstiens en Jirnsum. Inwoners en verenigingen uit deze dorpen weten de Stichting HVS inmiddels ook aardig te vinden. Ook dit jaar zijn er weer mooie aanvragen binnen gekomen. Een kleine greep uit deze aanvragen: het koor ‘Mei Mekoar’ uit Jirnsum, ‘Doarp yn it Grien’ uit Warten, shorttrackster Lotte Donderwinkel en Fanfare ‘De Kriich’ uit Wergea, een aanvraag voor ondersteuning bij de aanschaf van twee deelauto’s uit Reduzum en nog veel meer. Op de site van de Stichting is een aanvraagformulier te vinden voor zowel personen als verenigingen, stichtingen, scholen en instellingen. De aanvragen worden door het bestuur beoordeeld en de aanvragers krijgen voor eind juli bericht of hun aanvraag gehonoreerd wordt. Ben je geïnteresseerd, kijk op onze website www.stichtinghvs.nl voor meer informatie en denk je in aanmerking te komen voor financiële ondersteuning, vul dan een aanvraagformulier in. Aanvragen dienen voor 15 februari ingediend te zijn en in juni worden de aanvragen beoordeeld door het bestuur. Stichting HVS p/a ’t Skûtsje 3 9001 HH Grou www.stichtinghvs.nl stichtinghvs@hotmail.com 17 ONS DORP

• Grou van oudsher • Het Dorpsarchief • Een Grouster schat! • De historie van Het Sint Piterfeest • De Sint Piterkerk • De Schuilkerk van Grou Cultuur / Historie

Grou van Oudsher Grou is van oudsher een dorp van vissers, schippers en boeren. Doorsneden met vaarten en havens en alleen te bereiken over het water. Een schiereiland met scheepswerven, zeilmakerijen en andere watergebonden bedrijven. Met centraal als baken de Sint Piterkerk uit de 12e eeuw, genoemd naar de apostel Petrus, beschermheilige van vissers en schippers. Wandelend door de nauwe stegen en straatjes, met namen van havens en baaien van weleer, is het rijke historische karakter nog steeds volop te beleven. Ook was Grou ooit een bloeiend centrum van klokkenmakerijen. Al het water om Grou heen en de daardoor geïsoleerde ligging heeft gezorgd voor prachtige verhalen en tradities. Het Skûtsjesilen bijvoorbeeld dat traditioneel ieder jaar begint in Grou. Of het Sint Piterfeest dat op 21 februari wordt gevierd in plaats van het Sinterklaasfeest in december. Aan de geïsoleerde ligging van Grou kwam pas in 1842 een eind door de aanleg van een pad in westelijke richting. Grou wordt daarnaast ook wel de bakermat van de Friese cultuur genoemd. Dit is te danken aan een bijdrage aan de Friese taal door de Grouster gebroeders Halbertsma. Het Fries volkslied bijvoorbeeld is geschreven door dokter Eeltsje Halbertsma. In het Dorpsarchief is veel informatie te vinden over de historie van Grou, over deze markante broers en er zijn prachtige ‘oude’ verhalen. 19 cultuur / historie

Grou fanâlds Grou is fanâlds in doarp fan fiskers, skippers en komelkers. Trochsnien mei fearten en havens en allinnich te berikken oer it wetter. In skiereilân mei werven, seilmakkerijen en oare oan wetter-bûne bedriuwen. Mei sintraal as beaken de Sint Pitertsjerke út de 12e iuw, neamd nei de apostel Petrus, beskermhillige fan fiskers en skippers. Kuierjend troch de nauwe stegen en stritsjes, mei nammen fan havens en baaien fan eartiids, is it rike hystoaryske karakter noch altyd folop te beleven. Grou wie ek in bloeiend sintrum fan klokmakkerijen. It wetter om Grou hinne en de isolearde lizzing hat foar prachtige ferhalen en tradysjes soarge. It Skûtsjesilen bygelyks, dat tradysjoneel elk jier yn Grou begjint. Of it Sint Piterfeest, dat op 21 febrewaris fierd wurdt, ynstee fan it Sinteklaasfeest yn desimber. Der kaam earst in ein oan de isolearde lizzing fan Grou yn 1842 troch de oanlis fan in paad yn westelike rjochting. Yn Grou stie ek de widze fan de Fryske Kultuer. Tanksij de bydrage oan de Fryske taal fan de Grouster bruorren Halbertsma. It Frysk folksliet bygelyks is skreaun troch dokter Eeltsje Halbertsma. It Doarpsargyf is in soad ynformaasje te finen oer de histoarje fan Grou en oer dizze markante bruorren. Hjir steane ek prachtige ‘âlde’ ferhalen yn. 20

Grou traditionally Grou was traditionally a village of fishermen, skippers and farmers. The village was a peninsula which could only be reached by water. Most businesses were connected to water: shipbuilding, sail making and other water related businesses And central in the middle the 12th century St. Piterchurch named after apostle Peter, the patron saint of fishermen and boatmen. Walking through the alleys and narrow streets with names of harbours and bays of yesteryear, you can still feel the rich historical character of this place. Also, Grou was once a famous and thriving village of clocks manufacturers. The surrounding water of Grou and the isolated situation has resulted in wonderful stories and traditions. For example, ‘Skûtsjesilen’ which starts in Grou every year in July of the ‘Sint Piterfeest’ which is celebrated on the 21st of February instead of ‘Sinterklaas’. The celebration of Sinterklaas, common in the rest of the Netherlands, has never been celebrated in Grou. The isolated situation of Grou ended in 1842 because of the construction of the road in westerly direction. Grou is also known as the cradle of the Frisian culture. Thanks to a contribution by the brothers Halbertsma, born in Grou. The Frisian National Anthem, for example, has been written by doctor Eeltsje Halbertsma. The ‘Dorpsarchief’ contains a lot of information about these brothers, the history of Grou and lots of old stories. Grou seine Geschichte Grou ist historisch gesehen ein Dorf, mit Fischern, Skippern und Bauern. Kanälen und Häfen durchschneiden den Ort; es war daher nur über Wasser erreichbar. Also eine Halbinsel mit Werften, Segelmachern und anderen Unternehmen der Wasserwirtschaft. Grou wurde, mit seinem zentralen Leuchtfeuer der SaintPiter-Kirche aus dem 12. Jahrhundert, nach dem Apostel Petrus, dem Schutzpatron der Fischer und Bootsfahrer, benannt. Bei einem Spaziergang durch die engen Gassen und Straßen mit den damaligen Namen der Häfen und Buchten gibt es immer noch viel zu erleben. Früher einmal war Grou ein blühendes Zentrum der Uhrmacher. Die isolierte Lage von Grou am Wasser hat schöne Geschichten und Traditionen bewahrt. Die SkûtsjesilenMeisterschaften zum Beispiel, die traditionell jedes Jahr in Grou beginnen. Oder das St. Piter Festival, das am 21. Februar statt Sinterklaas (ähnlich Nikolaus) im Dezember gefeiert wird. Die isolierte Lage von Grou wurde erst 1842 durch den Bau eines Weges nach Westen beendet. Grou ist auch als Wiege der friesischen Kultur bekannt. Dies ist einem Beitrag der Halbertsma-Brüder, Söhne des Dorfers Grou, zur friesischen Sprache zu verdanken. Die friesische Nationalhymne wurde zum Beispiel von Doktor Eeltsje Halbertsma geschrieben. Das Dorpsarchieft enthält viele Informationen über diese prominenten Brüder, die Geschichte von Grou und noch viele alte Erzählungen. 21 cultuur / historie

De Grouster de online krant van Grou degrouster.nl Zin in Verse broodjes of lekker gebak? kom naar onze winkel in de hoofdstraat! Marten Boonstra De Echte Bakker Buorren 14, Akkrum | T. (0566) 652196 Hoofdstraat 66, Grou | T. (0566) 621570 info@broodbanket.frl www.broodbanket.frl 22 Foar it échte Grouster lûd!

Het Dorpsarchief De gids in het Grouster verleden Dorpsarchief 1968 Watersport De watersport bestaat nog maar kort, maar Grou is al vele eeuwen lang een waterdorp bij uitstek. Water is dan ook het centrale thema in de historie van Grou. En nog steeds levert die geschiedenis talloze mysteries op. Hoe kon het bijvoorbeeld dat al in 1125 in Grou een zo grote stenen kerk werd gebouwd, middenin een onherbergzaam moerasgebied en direct aan de rand van open water. De werkgroep Dorpsarchief Grou probeert antwoorden te vinden en informatie bereikbaar te maken voor inwoners en bezoekers. Straatarchieven Begin 2023 is het Dorpsarchief Grou gestart met een experiment: het opstellen van ‘straatarchieven’. De bewoners van een straat verzamelen zoveel mogelijk foto’s, tekeningen, kaarten, teksten en verhalen van hun straat. Zo ontstaat een historisch overzicht van de straat. Daarbij komen niet alleen officiele stukken, maar komt ook persoonlijke informatie beschikbaar. Voor de bewoners levert dit een rijker beeld van de geschiedenis van hun woonplek. De straatarchieven worden geplaatst op de website. Het Dorpsarchief Website als gids in het verleden De website dorpsarchiefgrou.nl geeft een breed spectrum van historische feiten, beelden en verhalen. Je vindt er een uitgebreid fotoboek, en er zijn talloze boeken, geschriften en plakboeken te doorzoeken. Beleef de virtuele wandeling door het dorp en zie precies wat gebleven is en wat verdwenen. Link ook door naar andere historische instellingen en bronnen, zoals Grou Eartiids en beland middenin de discussie tussen (oud-)Grousters over hun verleden. De website wordt voortdurend aangevuld. Onder Nieuw materiaal op de site vind je de laatste aanwinsten. Probeer ook de zoekfunctie op de website en kijk of je oude herinneringen aan mensen of plekken nostalgische informatie opleveren. Dorpsarchief Grou Halbertsma’s Plein 12 www.dorpsarchiefgrou.nl info@dorpsarchiefgrou.nl  Grou Eartiids 23 cultuur / historie

24

Een Grouster Schat! De allermeest begeerde prijs Kasteleinswedstrijden In de negentiende eeuw werden al zeilwedstrijden met vrachtschepen georganiseerd. Zo ook in Grou. Kasteleins namen al rond 1820 het initiatief en schreven wedstrijden uit. Het waren ook de kasteleins die de prijzen ter beschikking stelden. De prijzen waren eerst vooral geldprijzen en later luxeprijzen, zoals zilveren tabaksdozen, sigarenkokers en snuifdoosjes. Zilveren scheerhout met een zijden wimpel De allermeest begeerde prijs was een zilveren scheerhout met wimpel. Ruim 200 jaar geleden in oktober 1821 deed de Grietman van Idaarderadeel een oproep in de Leeuwarder Courant tot hardzeilen in het kader van de jaarmarkt in Grou. De te winnen prijzen waren drie ‘Zijden Vleugels met Zilveren Scheerhouten’. Museum Hert fan Fryslân bezit één van deze in Sneek vervaardigde prijzen. De wimpel is 218 centimeter lang, is aan beide zijden beschilderd met o.a. schepen en bloemmotieven. In het zilveren scheerhout heeft de Sneker meester-zilversmid Petrus Jan Rienstra (1773-1855) de tekst: “Vereerd door ’t bestuur van Ydaardera deel de 18e october 1821” en het grietenijwapen gegraveerd. Bij de wimpel hoort een rijk versierde houten mastwortel. De prijs is gewonnen bij de zeilwedstrijd voor jachten door de Grouster K.G. Lykles en is veel later aan het museum geschonken. In 1997 is de wimpel en het scheerhout gerestaureerd in een textiel restauratie atelier in Tilburg. Grou is trots op zo’n fraai stuk erfgoed. Wedstrijdzeilen in Grou Naast hardzeilwedstrijden voor beroepsvaarders groeide ook de wens om wedstrijden voor pleziervaarders te organiseren. Grou is van oudsher een gewaardeerd en bekend watersportcentrum en heeft drie watersportverenigingen KZV Oostergoo (opgericht 1848), KWV Frisia (1860) en GWS (1935). Museum Hert fan Fryslân Stationsweg 1, Grou info@museumhertfanfryslan.nl www.museumhertfanfryslan.nl  hertfanfryslan 25 cultuur / historie

De historie van Het Sint Piterfeest Sint Piter In Nederland viert men in december het Sinterklaasfeest. Echter niet in het Friese Grou, waar in februari het Sint Piterfeest wordt gevierd. Hoe is dit ontstaan en waarom is Grou een uitzondering op de landelijke regel. Van visser tot paus De visser Simon werd door Jezus zijn discipel Petrus genoemd. Later verloochent Petrus Jezus. Petrus trekt door Palestina, komt in Rome, waar hij de kerk opbouwt. Hij wordt de eerste Paus, maar onder het bewind van Nero wordt hij wreed vermoord. In de 4e eeuw heeft de R.K. kerk een gedenkdag voor Petrus 26 ingesteld op 22 februari. Deze wordt net als vele christelijke feestdagen de dag tevoren gevierd. Petrus werd de bescherm- heilige van vissers en scheepslieden. De nu Hervormde kerk in Grou is sinds de 12e eeuw aan Sint Piter gewijd. Het Christendom heeft veel gebruiken van de heidense godsdiensten overgenomen, maar er een andere betekenis aan gegeven. Noord-Friesland Het uitvaren van de vissers werd met optochten en feest gevierd. Door de kalenderaanpassing van Paus Gregorius in 1701 werd dat jaar met 11 dagen ingekort. Dat hield in, dat in het vorig jaar gesloten huurcontracten in dat jaar korter waren en dat men de contracten van de landerijen van Sint Piter naar 5 maart en van de agrarische bedrijfsgebouwen van 1 naar 12 mei verschoof. De Sint Pitergedenkdag bleef echter op 22 februari gehandhaafd. De bekende Grouster dokter en schrijver Eeltsje Halbertsma noemt in 1837 het Sint Piterfeest: jongeren van gegoede burgers trokken langs de huizen met ratelende kettingen, bonsden op de deuren en strooiden pepernoten. Zijn broer Joost noemt in 1855 stroopbolletjes, die in zijn jeugd al door kinderen werden gezocht. Waarschijnlijk zijn de vieringen uit de

eerdere beschrijvingen niet wezenlijk veranderd. Na het verschijnen van het weekblad Frisia in 1896 worden we ieder jaar geïnformeerd door verslagen, advertenties en andere publicaties in dat blad. Kleuterjuf Riek Jansen bracht het feest op school en liet Sint Piter in het openbaar verschijnen. Riek Jansen (1879 – 1969) werd in Groningen geboren en kwam in 1901 uit Leeuwarden als leidster van de Nutsbewaarschool naar Grou. Ze bleef er tot 1906. Ze heeft Sint Piter als een soort Sinterklaas in school en op straat gebracht, omdat ze meende dat de Grouster kleuters zonder een dergelijk feest te kort kwamen. Niet iedereen was er dadelijk blij mee, want het was te katholiek voor Grou. Sint Piter in het dorp In het begin van de 20e eeuw was Grou nog een klein dorp, praktisch geheel omgeven door water. Twee veranderingen hebben ervoor gezorgd dat het Sint Piterfeest een ander aanzien kreeg. Ten eerste het initiatief van kleuterjuf Riek Jansen, die de Heilige in het openbaar deed verschijnen door een optocht door het dorp te houden, eerst lopend en sinds 1908 te paard. Na de rondgang ging Sint Piter naar de ‘bewaarschool’, waar de kinderen spelletjes deden en cadeautjes kregen. De tweede verandering was de loterijwet van 1905, die het verkopen van loten voor of tijdens het Sint Piterfeest door bakkers en de horeca verbood, wat een negatieve invloed had op de Sint Piteravondfeesten in het dorp. Na de tweede wereldoorlog krijgt het feest telkens meer allure door sprookjes voor de kinderen en ouderen, ook activiteiten in de lagere school, het eerder verschijnen van Swarte Pyt, de aankomst van Sint Piter op de zaterdag voor zijn verjaardag, het organiseren van de Sint Piterbeurs door de vrouwenverenigingen, instuiven voor oud en jong op de dag van aankomst, meer belangstelling van de media en een boven alle activiteiten staande organisatie. Daardoor is het feest niet meer weg te denken uit de Grouster gemeenschap. Tot ongeveer 1970 hadden de kleuterjuffen de totale organisatie van de gebeurtenissen in handen. Het was alleen een kleuter- en thuisfeest. De zogenaamde Sint Piterbeurs was na de tweede wereldoorlog een initiatief van de Nederlandse Vrouwen Electriciteits Vereniging (N.V.E.V.). Die ging door de leden gemaakte en verkregen geschenken op een beurs verkopen. Daarmee konden de kosten worden gedekt van het opvoeren van een toneelstukje voor en door kinderen. Later werden beide initiatieven gebundeld en voerden de onderwijzers een sprookje op. De beurs werd een activiteit van alle vrouwenverenigingen. De beurs brengt ieder jaar een groot bedrag op en komt ten goede aan het sprookje. 27 cultuur / historie

Refit, reparatie, schilder- lakwerk en meer... JACHTONDERHOUD De Muldyk 12 I 9001 XV Grou I T 0566-621111 I M 06-30011852 I www.berendmink.nl I E info@berendmink.nl Waan je terug in de tijd van de “koude oorlog” in het Museum Bescherming Bevolking Iedere eerste zondag van de maand geopend. Rondleidingen ook op afspraak. 28 www.museumbeschermingbevolking.nl Uw boot, onze passie!

Sint Piterdei Dan grienet de wei Dan bakt mem stro Dan keallet de ko Dan leit de hin Dan hat de húsman it Nei syn sin Sint Pitersprookje In 1950 vonden drie leerkrachten dat men in Grou zelf wel een Sint Piter sprookje kon opvoeren i.p.v. het Sinterklaas sprookje in Leeuwarden te bezoeken. En zo werd in 1951 ‘Ali Ben Hassan’ opgevoerd voor de jeugd en ’s avonds voor de ouders. Na de invoering van het tweetalig onderwijs werden vanaf 1959 alleen Friestalige sprookjes opgevoerd, geschreven door Grousters. Het eerste friestalige sprookje was ‘Piterke en de Marwiven’, gebaseerd op een gedicht van Eeltsje Halbertsma. De zeer eenvoudige uitvoering van 1951 groeide langzaam uit tot professionaliteit in alle onderdelen en is één van de pijlers van het Sint Piterfeest. Conflict In de roerige jaren 70, wanneer in heel Nederland sprake is van een cultuuromslag, komt Sint Piter onder vuur te liggen. Er ontstaan conflicten tussen autochtonen en nieuwe inwoners. De hoofden van de drie lagere scholen zetten de schouders eronder en organiseren in 1970 een grote bijeenkomst met de vraag: “Hoe verder met Sint Piter?”. Daaruit vloeit een breed draagvlak voort met een aantal wijzigingen in de traditionele organisatie. Er komt een Breed Sint Piterkomitee. Het eigene en bijzondere verdienen in brede zin aandacht. Sint Piteruitgaven Het enige echte Sint Piterliedje is: “Sint Piterdei, dan grienet de wei” fan Jehannes Hilarides (1648 - 1726). Het stamt uit de 17e eeuw en is opgenomen op een in 1993 uitgegeven CD. Het nog steeds meest populaire Sint Piterliedje ‘k Wit ien dei yn ’t jier’ is van Cornelis Wielsma (1845-1922), onderwijzer te Grou. Hij schreef het in 1870 als Sinterklaasversje. Na een kleine wijziging is het bekend geworden als Sint Piterversje. In 1959 werd door onderwijzend personeel een eerste bundel verhalen en gedichtjes uitgegeven met o.a. zelfgemaakte en bewerkte (Sinterklaas-) liedjes. Nadien volgden nog vele uitgaven van boekjes, spelletjes, grammofoonplaten en een CD voor kinderen, alsmede een tweetalig voorlichting (foto)boekje voor volwassenen. Bron: ’k Wit ien dei yn ’t jier. In histoarysk oersjoch fan Sint Piter yn Grou. Utjefte fan it Sint Piter Komitee Grou Bron: Frisia, weekblad voor Grou e.o. In tegenstelling tot Sinterklaas, draagt Sint Piter een witte mantel en een rode jurk, zijn paard is een zwart Fries paard. Sinterklaas heeft een schimmel. Het Sint Piterfeest is nauwelijks een commercieel feest te noemen, terwijl Sinterklaas door de commercie is veroverd. 29 cultuur / historie

Sint Piterkerk Beeldbepalend voor Grou In ons platte Friesland zijn heel veel plekken (terpen genoemd) die net iets boven het maaiveld uitsteken. Veel van deze terpen zijn voor de twaalfde eeuw opgeworpen om de mensen te beschermen tegen het water van de Middelzee. In de twaalfde eeuw vervulde de kerk een belangrijke functie in een stad of dorp. De kerk zorgde voor verbinding van de bevolking, zorgde ervoor dat er huisjes gebouwd werden op een plaats waar het betrekkelijk veilig was. En men zorgde er ook voor dat de kerk op het hoogste punt van de omgeving kwam te staan. In Grou is de Sint Piter kerk rond 1120 gebouwd aan de oever van de Rjochte Grouw op een plaats waar deze rivier een bocht maakte. In deze bocht was in de loop der eeuwen rivier- en zeeklei aangeslibd en had de veenlaag een stukje naar beneden gedrukt. Dit bleek een gunstige plek te zijn om te bouwen. Rondom de kerk is een begraafplaats gemaakt en daarom heen werden de huizen in een halve cirkel gebouwd. Ongeveer twee eeuwen later is de huidige toren los van de kerk gebouwd en zijn de kerkmuren en het dak een stukje opgehoogd. Weer ongeveer twee eeuwen later is de toren vastgezet aan de kerk. Na de reformatie is in 1653 op het oostelijke dak van het koor een torentje gebouwd met een luidklok. Tot op heden is er aan de buitenkant niets veranderd en daarom nog steeds hét beeld van Grou. De klokken in de toren zijn in de Tweede Wereldoorlog weggehaald (28 maart 1944) en niet terug gekomen. Die klokken waren gegoten in 30 1635 en toen was o.a. Willem Willems Nidam kerkvoogd van de kerk. In de kerk ligt de grafsteen van deze Willem Willems die 8 kinderen heeft gekregen. Nazaten van de familie hebben een eigen website (nijdamstra.net) en een aantal bezoeken elk jaar nog de kerk om de grafstenen van deze familie op te zoeken. Na de oorlog zijn gelukkig twee nieuwe klokken gegoten door Jacobus van Bergen uit Midwolde en in 1947 in de toren geplaatst. De grote klok is 120 cm in diameter en weegt 1500 kg. De kleine klok heeft een diameter van 110 cm. In dezelfde ruimte als de klokken hangt een carillon. Dit is geschonken in 1989 door spaarbank Midden Fryslân in Grou. Het carillon bestaat uit 18 klokken met een diameter variërend van 51 cm (G2) tot 22 cm (D4). Het carillon heeft een electro magnetische klepel met een automatisch speelwerk. Het speelt elke dag op het hele uur van 10.00 uur tot 18.00 uur en op zondag vanaf 13.00 uur. Het interieur van de kerk is grotendeels 17e eeuws. De kansel uit 1683 heeft tot 1984 gestaan in de Hervormde kerk in Gorredijk en na de restauratie van de kerk in 1992 aan de zuidmuur van de in de kerk geplaatst. Het Van Dam-orgel uit 1853 is in 2011 gerestaureerd. Dit voorjaar zijn twee van de vier lekke blaasbalgen verwijderd en vernieuwd.

‘oud grou’ presenteert Zich met het museum ‘hert fan fryslân’ in het catechisatielokaal van de sint piterkerk tijdens ‘tsjerkepaad’ van 6 juli t/m 14 september Bijzonder nieuwsgierig is waarom het klokje op het koordak is geplaatst. De Sint Piter kerk heeft een rol gespeeld, zowel in het kerkelijk als in de wereldlijke rechtspraak. In Grou moest recht gesproken worden in ‘vanouds vastgestelde plaatsen’ Hier werd vaak de hand mee gelicht en dikwijls werd in herbergen zitting gehouden tot groot ongenoegen van de Friese Staten. Grietman Carel van Roorda heeft toen geregeld dat het koorgedeelte van de kerk werd afgescheiden door een muur, waar nu het orgel tegen aan is gebouwd, en verbouwde dat tot een Rechthuis met een gevangenis (die nog aanwezig is). Omdat een rechtszitting ook aangekondigd moest worden met een signaal van klok of bel, liet hij het huidige torentje met luidklok bouwen. Het koorgedeelte is tot rond 1960 gebruikt als kosterswoning en is nu een vergaderruimte en biedt elk jaar onderdak aan Sint Piter. De kerkelijke gemeente biedt naast de wekelijkse kerkdiensten burgers ook aan gebruik te maken van de kerk. De kerk is ‘in trek’ voor huwelijken en concerten en andere activiteiten. Daarnaast zijn er nog veel bijzondere verhalen over te kerk te vertellen. Genoeg nieuwsgierigheid gewekt voor een bezoekje aan de eeuwen oude Sint Piter kerk? De openingsdata zijn: In juli en augustus elke woensdag en zaterdag (in het kader van Tsjerkepaad) van 13.30 - 17.00 uur. En ook op 7 en 14 september van 13.30 – 17.00 uur. In de benedenkamer van de kerk is dit jaar wederom een beperkte expositie van het Hert fan Fryslân. In de kerk is ook een expositie van kunstwerken van de Grouster schildersgroep. Bezoekadres Kerkstraat 4, Grou www.sintpiterkerk.nl koster@sintpiterkerk.nl 06 1072 7536 Openingstijden juli t/m 31 augustus op: wo, do en za van 13.00-17.00 uur 2 en 9 sept. za. van 13.30-17.00 uur Gratis entree. Elke zondag officiële dienst 31 cultuur / historie

Advertorial Peerbolte Lifesaving Reddingsvlot huren, keuren of kopen De erkende keurmeesters van Peerbolte Lifesaving voor beroepsvaart en pleziervaart geven al 40 jaar vakkundig advies en keuren bijna alle merken reddingsvlotten en reddingsvesten. Keuren Heeft u een reddingsvlot of reddingsvesten, kom dan langs voor een deskundige keuring. Is het keuren van een reddingsvlot verplicht? Wat is de levensduur van een reddingsvlot? Wat kan er gebeuren als ik mijn reddingsvlot niet laat keuren? Op deze en alle andere vragen krijgt u bij ons het antwoord. Huren of kopen? Huur een reddingsvlot voor een zeilwedstrijd of korte zeilvakantie. Ze zijn direct leverbaar vanuit ons keuringsstation, hier in Grou. Het reddingsvlot zit in een tas of kunststof container, de reddingsvlotten voldoen aan ISO-9650-1 norm, waardoor u zorgeloos zeilt op zee, zonder onderhoudskosten. Het huren van een reddingsvlot kost 10 euro per dag of 275 euro per maand. Wij zijn het verkooppunt van Duarry vlotten, die we altijd op voorraad hebben. Twijfelt u over kopen of huren, wij weten precies wanneer kopen of huren voordeliger is voor u. Voordeel van erkende keurmeesters In theorie mag iedereen een reddingsvest of -vlot keuren. Wij zijn een keuringsstation gecertificeerd door de Nederlandse Scheepvaart Inspectie (IL&T). Wij zijn het enige erkende keuringsstation in Friesland, dat ook beschikt over originele onderdelen vlotten en vesten. Wil je echt veilig op pad, kom dan langs. Ger en Joey Peerbolte Vader en zoon zijn samen goed voor meer dan 40 jaar ervaring in het keuren van reddingsvlotten en reddingsvesten. Wij garanderen dat u veilig en voorbereid het water op gaat als uw reddingsvlot of reddingsvest door ons is gekeurd. Meer informatie bel 0566 623 884 | www.peerboltelifesaving.nl. Ons bezoekadres: De Muldyk 7 in Grou. 32

De schuilkerk van de doopsgezinde Gemeente Mid Fryslan Wat is een schuilkerk Een aan het zicht onttrokken kerkgebouw, omdat het vrije doopsgezinde geloof naast de staatskerk verboden was. Kwam men in het verre verleden eerst bij elkaar in afgelegen schuren e.d., pas veel later werd deze religie gedoogd en mochten kerken worden gebouwd onder voorwaarde dat ze uit het zicht stonden. Deze kerk, een rijksmonument en nog in oorspronkelijke staat, is daar een mooi voorbeeld van. Je loopt de kerk, centraal gelegen in de Hoofdstraat, zomaar voorbij omdat de voorzijde er uit ziet als een woning. Het enige wat een beetje opvalt aan de gevel is de wat ‘voorname’ boogvormige entree met dubbele deur. Eenmaal binnen wacht de bezoeker een verrassing: een mooie ontvangstruimte met daarachter een prachtige kerk. De achterkant van de kerk grenst aan de Gedempte Haven. Vroeger was dit een open vaarwater en de kerkgangers die per boot kwamen konden hier afmeren en via het achterpoortje ongezien naar binnen gaan Bezichtiging is mogelijk in de zomermaanden tijdens Tsjerkepaad - www.tsjerkepaad.nl. Wie zijn de doopsgezinden Wij zijn een christelijke geloofsgemeenschap met wortels in het allereerste begin van de Reformatie. Onze identiteit werd en wordt vooral bepaald door ruimte in geloofs denken en persoonlijke geloofsvrijheid, verdieping en verbondenheid met elkaar. In woord en daad. Als vredeskerk zetten wij ons, binnen de beperkte mogelijkheden, in voor de wens tot vrede voor iedereen, waar ook ter wereld. Tussen 1550 en 1580 ontstond in Grou een doopsgezinde gemeente die de leer van Menno Simons aanhing en werd er in 1659 op de huidige plek de eerste schuilkerk (ook wel de fermanje genoemd) gesticht. Verschil in denken leidde later landelijk maar ook op dorpsniveau tot een vrijzinnige (de Waterlanders) en rechtzinnige stroming (de Vlamingen) en ontstonden er per dorp 2 doopsgezinde kerken. Om uiteindelijk weer samen te gaan en kwam de huidige in 1829 voor de Waterlanders gebouwde schuilkerk pas 100 jaar later in gebruik als kerk voor één doopsgezinde gemeente. Het Orgel Tot aan 1872 deed een voorzanger dienst. In dat jaar werd er een orgel aangekocht, gebouwd door de gebroeders Adema te Leeuwarden. Het had elf stemmen, één manuaal en aangehangen pedaal. Het orgel heeft een romantische klankkleur en leent zich daarom uitstekend voor kerken koorzang, solospel en een klein instrumentaal ensemble. Bezoekadres Doopsgezinde Vermaning Hoofdstraat 44, Grou www.dgmidfryslan.doopsgezind.nl Openingstijden: Tijdens Tsjerkepaad in de maanden juli, augustus tot medio september alle zaterdagen van 13.30 - 17.00 uur 33 cultuur / historie

• InformatiePunt Grou • De Grou cadeaubon • Winkelen in Grou • Horeca Grou • De Bunker Grou • Wilhelminapark Grou ontdek grou

Grou-cadeaubon InformatiePunt Grou Welkom in het InformatiePunt Grou. Gelegen in het hart van Grou, fungeert dit informatiePunt als een toegewijde gids voor zowel toeristen als lokale bewoners en ondernemers. Of je nu op zoek bent naar een duik in de rijke cultuur en geschiedenis van Grou, een ontspannende rondvaart over de schilderachtige waterwegen, een verkwikkende wandeling of fietstocht door de omgeving, of simpelweg de beste plekken om te winkelen, eten, drinken en overnachten. Stap binnen en laat je verrassen door een schat aan informatie en suggesties. Van historische hoogtepunten tot eigentijdse hotspots. Het startpunt voor jouw ontdekkingsreis in en rondom Grou. Start hier de beroemde pontjesroute, De 8 van Grou, met maar liefst 12 pontjes. Een fietsbelevenis die je absoluut niet mag missen. De vriendelijke vrijwilligers staan paraat om vragen te beantwoorden, persoonlijke aanbevelingen te doen en je te voorzien van de meest actuele informatie over de vele evenementen en activiteiten in en rondom Grou. InformatiePunt Grou Halbertsma’s Plein 12, 9001 AH Grou +31 (0)566 65 99 33 info@grou.nl | www.grou.nl Openingstijden 1 oktober t/m 31 maart wo t/m za van 11.00 – 15.00 uur 1 april t/m 30 september ma t/m za van 10.00 – 16.00 uur 15 december t/m 31 januari gesloten   zonniggrou  zonnig_grou Met de Grou Cadeaubon in handen wordt een wereld van mogelijkheden geopend. De ontvanger kan kiezen uit een scala aan ervaringen, van culinaire verwennerijen in de lokale restaurants tot het ontdekken van unieke producten in de diverse winkels van het dorp. Of het nu gaat om een heerlijk diner aan de waterkant, een middagje winkelen in de gezellige boetieks of een ontspannen verblijf in een van de sfeervolle accommodaties, de Grou Cadeaubon biedt voor elk wat wils. Voor de gever is de Grou Cadeaubon niet alleen een praktisch geschenk, maar ook een blijk van waardering en genegenheid. Het laat zien dat zij de ontvanger de vrijheid en flexibiliteit gunnen om zelf te kiezen hoe zij hun tijd willen doorbrengen en welke ervaringen zij willen opdoen. Bovendien draagt de aanschaf van de Grou Cadeaubon bij aan de lokale economie en ondersteunt het de vele ondernemers en bedrijven die het dorp zo levendig maken. Kortom, de Grou Cadeaubon is meer dan alleen een cadeau; het is een symbool van verbondenheid en samen - horigheid, waarbij het geven en ontvangen van genegenheid centraal staat. Het is een prachtige manier om te laten zien dat je om iemand geeft en tegelijkertijd de schoonheid en gastvrijheid van het dorp Grou te ervaren. De Grou Cadeaubon is verkrijgbaar in waarden tussen de € 5,- en € 25,- en te koop in het InformatiePunt Grou aan het Halbertsma’s Plein 12 Grou. 35 ontdek grou

Horeca Grou Winkelen in Grou Welkom in winkelend gastvrij Grou Het oude centrum van Grou dankt zijn onweerstaanbare aantrekkingskracht onder andere aan de gezellige wirwar van straatjes en steegjes. Het is een lust om te struinen langs de eeuwenoude huisjes met hun fraaie gevels en een traktatie als je dan op onverwachte plekjes parels van winkels en boetiekjes aantreft met ieder hun eigen sfeer, stijl en unieke aanbod. Grou is dan ook dé ‘place to be’ als je van winkelen houdt. Wanneer je jezelf de tijd gunt om Grou echt in je op te nemen, ontdek je dat het centrum van het pittoreske dorp een schat aan familiezaken herbergt. Hier staat vakmanschap centraal, de wens om onderscheid te maken en aandacht voor klanten. Stap eens binnen in een van de ateliers en proef letterlijk sfeer. Dat Grouster middenstanders hun klanten belangrijk vinden, blijkt uit de succesvolle deelname aan regionale en nationale vakwedstrijden. Deze houden de ondernemers scherp en garanderen jou van innovatieve kwaliteitsproducten van bevlogen vaklui. Culinair De restaurants in Grou, met ieder hun karakteristieke ligging, sfeer en menu, zijn wel heel uitnodigend als je lekker wilt tafelen. Geïnspireerde horecaondernemers en gepassioneerde chef-koks trakteren je smaakpapillen op tongstrelende verwennerijen met streekproducten, typisch Friese gerechten of klassiekers uit verschillende windstreken. Ook als je zin hebt in een broodje gezond, patat, pizza, hamburger of gewoon een daghap is de Grouster horeca een aanrader. Overnachten Grou is te leuk om in één dag te ontdekken. Blijf daarom gezellig slapen. De diversiteit in overnachtingsmogelijkheden is ongekend groot. Van hotel tot vakantiehuisje, van B&B tot (woon)boot, in een Safari lodge of met de camper, in een herberg of met eigen boot in één van de vele havens: in Grou ben je Gastvrij welkom. Zakelijk in Grou Voor een vergadering, bedrijfsfeest, bedrijfsuitje, incentive, beurs of een zakelijke overnachting, is Grou het gastvrije decor waarin jouw bezoekers zich welkom voelen en jij alle handvatten hebt voor een optimaal zakelijk verblijf. Dankzij de goede bereikbaarheid, prachtige ligging, sfeervolle omgeving en de grote verscheidenheid is Grou de uitgelezen plek voor de organisatie van je zakelijke evenement. Naast de diversiteit aan locaties in ons karakteristieke dorp, helpt de omringende natuur je een handje bij de organisatie van jouw succesvolle evenement of vergadering. Meer informatie winkelhartdebuorrengrou@gmail.com  winkelhartgrou 36 Meer informatie www.grou.nl  winkelhartgrou

Het Wilhelminapark Grou De Bunker Commandopost Grou Weleens in een echte bunker geweest uit de tijd van de Koude Oorlog? Dat kan in Grou! De Bunker is namelijk de grootste Bescherming Bevolking Commandopost van Nederland met museumstatus. Koude Oorlog De Commandopost van de voormalige Bescherming Bevolking – in de volksmond ‘de Bunker’ genoemd – is midden jaren zestig van de vorige eeuw gebouwd. In de tijd van de Koude Oorlog die niet alleen heel Nederland, maar de hele wereld in haar greep hield. Uniek in Nederland De Bunker is uniek vanwege de vier aparte commandostructuren. Deze hadden als doel om de provincie te kunnen blijven besturen na een mogelijke atoomaanval op de vliegbasis Leeuwarden. De Bunker heeft een oppervlakte van 1100 m2 groot en is zo ingericht dat hier 150 mensen twee weken lang konden leven en werken. Rondleiding Een rondleiding duurt gemiddeld een uur en maakt uw bezoek meer dan waard. Buiten de open dagen zijn er ook rondleidingen mogelijk voor groepen, scholen en zakelijke evenementen. Bezoek adres Burstumerdyk 1, Grou www.museumbeschermingbevolking.nl cop-grou@museumbeschermingbevolking.nl  CopBBGrou Openingstijden Het gehele jaar geopend op de eerste zondag van de maand van 11.00 tot 16.00 uur. Wilhelminapark Grou wilhelminaparkgrou@hotmail.com Spoedlijn: 06 2057 2044  Wilhelminaparkgrou 37 Wist je dat... Een geit heeft hoorns, een hert heeft een gewei. Hoorns zijn gemaakt van hetzelfde materiaal als waar onze haren en nagels van gemaakt zijn. Ze hebben één punt en blijven tijdens het leven altijd een beetje groeien. Een gewei is gemaakt van bot, heeft vaak allerlei puntige vertakkingen en valt in het voorjaar af. Een hertenbok moet dus steeds een nieuwe laten groeien! Op het hertenkamp en de geitenweide in het Wilhelminapark kun je zelf de verschillen tussen de puntige uitsteeksels bewonderen. Een bezoek aan het park is gratis en het park is open van zonsopgang tot zonsondergang. De hond mag, aangelijnd, mee voor een parkwandeling. Oprichting en ontwikkeling Gerrit Vlaskamp, beroemd tuinarchitect, ontwierp het park in 1892 in de Engelse landschapsstijl. De dieren kregen hier hun plek in 1969 toen Stifting de Hoannepôle werd opgericht. Nog altijd staan er dagelijks vrijwilligers klaar om de dieren te verzorgen! In 2017 is het park heropend na een grondige renovatie. Recenter is ook de volière volledig vernieuwd. Het verblijf biedt onderdak aan konijnen, cavia’s, parkieten en kleine siervogels. Een groot deel van de dieren komt uit een opvang en krijgt in het park een tweede kans. ontdek grou

de watersport • Haveninformatie • Vaarroutes Grou • Watersport voor iedereen • Varen doe je samen • Verkeersborden & brugseinen • De Watersport App • KWV Frisia • Alles is Mooglik • De Emanuel • Het Grouster Skûtsje • GWS = Grouster WaterSport • Grou leert Grou zeilen • Grouster RoeiSloep Vereniging • Stichting Valkenkring Grou • De K-Klasse • MS Markol

Haveninformatie De vier gemeentelijke jachthavens Grou Grou telt vier gemeentelijke havens waar u als passant kunt afmeren. Wij heten u van harte welkom in de Pikmeerhaven, de Hellingshaven, de Nieuwe Kade en de Suderkade. Het centrum van Grou bevindt zich in het midden van deze vier havens op directe loopafstand. Havengeld en watertoeristenbelasting Na aankomst kunt u zich vanaf 14.00 uur melden bij havenkantoor ’t Havenhûs in de Pikmeerhaven (Meersweg 9a). De havenmeester komt ook langs. Het liggeld voor een overnachting is € 1,66 per meter. De kosten voor stroom, water en sanitaire voorzieningen zijn bij het haven geld inbegrepen. Woont u niet in de gemeente Leeuwarden, dan geldt ook toeristenbelasting van € 1,65 per persoon, (vanaf 5 jaar). Het havenreglement vindt u in ‘t Haven hûs en via onderstaande QR code. Betaling met pas of app Uit veiligheidsoverwegingen kunt u alleen betalen met pinpas, creditcard of via de betaalApp op uw telefoon. Alle ligplaatsen zijn voorzien van een QR code. Scan de code, vul de gegevens van uw boot en uw mailadres in, voltooi de betaling en u bent verzekerd van een plek. Via de mail ontvangt u uw betalingsbewijs. Sanitaire voorzieningen In ’t Havenhûs (Meersweg 9a) vindt u sanitaire voorzieningen zoals douche, toilet, wasmachine en droger. Het gebouw is via een toegangscode toegankelijk. Deze code vindt u op uw betalingsbewijs. Water, elektra en afval Op of nabij alle steigers vindt u voorzieningen voor elektriciteit, water en afval. De recreatieve afvalcontainers zijn voorzien van een cijferslot. Deze code vindt u terug op uw betalingsbewijs. Vuilwaterafvoer De vuilwatertank kan worden geleegd aan de FRO-kade in de Hellingshaven en bij steiger C in de Pikmeerhaven. Leenfiets Voor u als passant hebben we leenfietsen klaarstaan. De Pikmeerhaven De Pikmeerhaven is de grootste haven van Grou. Maar liefst 157 boten kunnen hier afmeren. De Afvalcontainers vindt u hier aan de Meersweg en Wilhelminastraat. NB: De sanitaire voorzieningen in het Zeilcentrum behoren niet tot de gemeentelijke faciliteiten, maar u kunt hier tegen betaling gebruik van maken. De Hellingshaven De Hellingshaven is een beschutte haven voor ongeveer 40 boten met een maximale lengte van 12 meter. In deze haven eigen zijn toiletten alsook afvalcontainers aanwezig. Let op! Op dit moment wordt hier gebouwd. De Nieuwe Kade en de Suderkade Met zicht op de Sint Piterkerk ligt u in deze havens in het oude centrum van Grou. Havenrelgement Leeuwarden Maakt u gebruik van onze havens? Dan moet u zich houden aan de voorwaarden in dit Havenreglement en de aanwijzingen van de havenmeester. ’t Havenhûs Meersweg 9a 9001 BG Grou +31 (0) 6 53 15 12 98 havenmeestergrou@outlook.com Openingstijden 28 maart tot 1 november 08.30 - 19.00 uur 1 juni - 1 september 08.30 - 20.00 uur   havengrou 39 watersport

Bel of mail voor een reservering: 0566 743 301 | contact@oostria.nl Parkstraat 1, 9001 AS Grou It Wetter op Sportvissen in Fryslân Fryslân is bij uitstek een provincie waar u kunt sportvissen. Of u nu een doelgericht specialist, een actief wedstrijdvisser of een zeevisser bent, óf dat u vist uit pure liefhebberij; met ruim 17.000 hectare viswater biedt Fryslân volop ruimte voor elke vorm van hengelsport. Het spreekt voor zich dat ook het sportvissen aan regels is gebonden. Een vergunning is in alle omstandigheden verplicht. Indien u reeds in het bezit bent van de VISpas, of voor de jongeren de JeugdVISpas, voldoet u in de meeste wateren aan de voorwaarden. Mocht u alleen in een korte periode willen sportvissen, omdat u bijvoorbeeld geniet van de welverdiende vakantie in Fryslân, dan kunt u een weekvergunning aan-schaffen. Deze weekvergunningen kunt u kopen bij de VVV’s en de hengelsportwinkels in Fryslân. De kosten zijn ca. 10 euro. Proef het beste van Oostenrijk bij de familie Oost Sportvisserij Fryslân is de overkoepelende hengelsportorganisatie voor de Friese Hengelsportverenigingen, waarbij meer dan 44.000 sportvissers zijn aangesloten. Voor meer informatie kunt u contact opnemen met het kantoor te Grou: 0566 624455 of kijk op: www.visseninfriesland.nl 40

Harbour information The 4 municipal harbours Grou Grou has four municipal harbours where you can berth as a passer-by. We would like to warmly welcome you to Pikmeerhaven, Hellingshaven, Nieuwe Kade and Suderkade. The centre of Grou is in the middle of these four harbours within direct walking distance. Harbour fees and water tourism tax After arriving, you can report to the ‘t Havenhûs harbour office in Pikmeerhaven (Meersweg 9a) from 2:00 PM. The harbour master also drops by. The overnight berthing fee is €1.66 per metre. Electricity, water and sanitation costs are included in the harbour fee. If you do not live in the municipality of Leeuwarden, water tourism tax of €1.65 per person is levied (from the age of 5). The harbour regulations can be found in ‘t Havenhûs or via the added QR code. Payment by card or app For security reasons, you can only pay by debit card, credit card or via the payment app on your phone. All berths are provided with a QR code. Scan the code, enter the details of your boat and your email address, complete the payment and you are guaranteed a spot. You will receive proof of your payment via email. Sanitary facilities At ‘t Havenhûs (Meersweg 9a) you will find sanitary facilities such as shower, toilet, washing machine and dryer. The building is accessible via an access code. You will find the code on your payment receipt. Water, electricity and rubbish On or near all piers you will find facilities for electricity, water and rubbish. The recreational rubbish containers are fitted with a combination lock. You will find the code on your payment receipt. Waste water drainage The holding tank can be emptied at the FRO quay in the Hellingshaven and at pier C in the Pikmeerhaven. Bike rental We have rental bikes available for you as a passer-by. The Pikmeerhaven Pikmeerhaven is Grou’s largest harbour. As many as 157 boats can berth here. Underground waste containers can be found on Meersweg and Wilhelminastraat. Please note: the sanitary facilities at the Sailing Centre are not part of the municipal facilities, but you can use them for a fee. The Hellingshaven The Hellingshaven is a sheltered harbour for about 40 boats with a maximum length of 12 metres. Toilets are available at this harbour. An underground waste container can also be found there. Please note! Construction is currently underway here. The New Quay and Suderkade Overlooking the Sint Piterkerk, these harbours are located in the old centre of Grou. Harbor Regulations Leeuwarden The harbour regulations can be found in ‘t Havenhûs or via the added QR code. ’t Havenhûs Meersweg 9a 9001 BG Grou +31 (0) 6 53 15 12 98 havenmeestergrou@outlook.com Opening times 23 March - 1 November 08.30 – 7.00 PM 1 June tot 1 September 08.30 – 8.00 PM   havengrou 41 watersport

Hafeninformationen Die 4 Gemeindehäfen Yachthäfen Grou Grou verfügt über vier Gemeindehäfen, in denen Sie bei Ihrer Durchreise Halt machen können. Wir heißen Sie herzlich willkommen im Pikmeerhaven, im Hellingshaven, am Nieuwe Kade und am Suderkade. Das Zentrum von Grou befindet sich in der Mitte dieser vier Häfen. Hafengebühren und Wasserkurtaxe Nach der Ankunft können Sie sich ab 14:00 Uhr im Hafenbüro ‘t Havenhûs im Pikmeerhaven (Meersweg 9a) anmelden. Der Hafenmeister ist auch unterwegs anzutreffen. Die Liegegebühr für eine Übernachtung beträgt € 1,66 pro Meter. Die Kosten für Strom, Wasser und Sanitäranlagen sind in den Hafengebühren inbegriffen. Falls Sie nicht in der Gemeinde Leeuwarden wohnen, gibt es eine Wasserkurtaxe in Höhe von € 1,65 pro Person (ab Alter von 5 Jahren). Die Hafenordnung finden Sie im Hafenbüro ’t Havenhûs oder über den QR -Code unten. Zahlung mit Karte oder App Aus Sicherheitsgründen können Sie nur mit einer Debit- oder Kreditkarte oder über die Zahlungs-App auf Ihrem Smartphone bezahlen. Alle Liegeplätze weisen einen QR-Code auf. Scannen Sie den Code, geben Sie die Details Ihres Bootes und Ihre E-Mail-Adresse ein und schließen Sie die Zahlung ab, um Ihren Liegeplatz zu buchen. Ihr Zahlungsbeleg wird Ihnen dann per E-Mail zugesendet. Sanitäre Anlagen Im Hafenhaus ‘t Havenhûs (Meersweg 9a) finden Sie sanitäre Einrichtungen wie Dusche, Toilette, 42 Waschmaschine und Trockner. Den Zugang zum Gebäude erhalten Sie über einen Zugangscode. Diesen Code finden Sie auf Ihrem Zahlungsbeleg. Wasser, Strom und Abfall Die Anschlüsse für Strom, Wasser und Abfall finden Sie an oder in der Nähe aller Stege. Die Freizeitabfallcontainer sind mit einem Zahlenschloss aus gestattet. Den Code finden Sie auf Ihrem Zahlungsbeleg. Schmutzwasserabfuhr Der Abwassertank kann am FRO-Kai in Hellingshaven und am Anleger C in Pikmeerhaven geleert werden. Fahrradverleih Für alle Durchreisenden stellen wir Leihfahrräder bereit. Pikmeerhaven Der Pikmeerhaven ist der größte Hafen in Grou. Hier können bis zu 157 Boote ablegen. Einen unter irdischen Abfallcontainer finden Sie am Meersweg und in der Wilhelminastraat. Wichtiger Hinweis: Die sanitären Anlagen des Zeilcentrums gehören nicht zu den Einrichtungen der Gemeinde, können aber kostenpflichtig genutzt werden. Hellinghaven Der Hellingshaven ist ein geschützter Hafen für etwa 40 Boote mit einer Höchstlänge von 12 Metern. Vorsicht! Hier werden derzeit Bauarbeiten durchgeführt. Nieuwe Kade und Suderkade Mit Blick auf die Sint Piterkerk liegen Sie in diesen Häfen im alten Zentrum von Grou. Hafenordnung von Leeuwarden Die Hafenordnung finden Sie im Hafenbüro ’t Havenhûs oder über den QR Code unten.

’t Havenhûs Meersweg 9a 9001 BG Grou +31 (0) 6 53 15 12 98 havenmeestergrou@outlook.com Öffnungszeiten 23 März - 1 November 08.30 – 19.00 Uhr 1. Juni tot 1. Sept. 08.30 – 20.00 hrs   havengrou 43 watersport

Vaarroutes Grou de blauwe vaarroute 5 uur varen • Grou • Reduzum • De Swette • Poppenwier • Keersluis • Terherne • Akkrum • Grou de gele vaarroute 5 uur varen • Grou • Moddderige Bol • De Veenhoop • Earnewâld • Warten • Wergea • Grou De vaarkaart is te verkrijgen bij het InformatiePunt Grou 44

45 watersport

Watersport voor iedereen In Grou kan iedereen genieten van de watersport Heb je een eigen boot in het water, dan beschikken wij over veilige haven(s) voor iedere bootlengte. Heb je de boot op de trailer, dan ook ben je van harte welkom. Grou beschikt over drie openbare trailerhellingen (aan de Pr. Wilhelminastraat, aan de Garde Jagerswei bij de Hoflânsbrêge en op het Waterpark Yn’e Lijte). Beschik je zelf niet over een boot, maar wil je toch graag het waterrijke gebied rond Grou ontdekken? Dat kan! Bij de verschillende watersportbedrijven in Grou kun je toer- en visboten, trendy sloepen, zeiljachten en open zeilboten huren. Maar ook suppen en kanoën behoren tot de mogelijkheden. Toch liever langer weg op het water, dan zijn er ook motorjachten te huur van 2 tot 9 personen variërend in lengte van 9 tot 14 meter voorzien van alle faciliteiten die je wenst, luxe of juist origineel, voor een prachtige vaarvakantie in Friesland startend vanuit Grou. Liever niet zelf aan het roer? Laat je dan varen door aan boord te stappen van een van de rondvaartboten, een praam of zelfs een skûtsje. Watersport is ook ideaal voor een bedrijfsuitje: Voor een teambuildingsdag is Grou de ideale uitvalsbasis. Eerst vergaderen in een van de diverse unieke locaties gevolgd door ontspanning op of aan het water. In Grou is het mogelijk. Van een tochtje aan boord van de lokale beroepsvisser tot fierljeppen, van team-suppen tot onderlinge zeilwedstrijden. Hebben we het niet, dan stellen wij het voor u op maat samen. De mogelijkheden zijn enorm. In het InformatiePunt Grou aan het Halbertsma’s Plein vind je alle informatie over verhuurders, waterkaarten, vaarroutes of vraag de lokale ondernemers naar de vele mogelijkheden. De contactgegevens vind je achterin dit magazine. Wettersport foar elkenien Yn Grou kin elkenien genietsje fan de wettersport Ha jo in eigen boat yn it wetter, dan beskikke wy oer de feilige haven(s) foar elke boatlingte. Ha jo de boat op de trailer, dan binne jo likegoed fan herte wolkom. Grou hat trije iepenbiere trailerhellings (oan de Prinses Wilhelminastraat, oan de Garde Jagerswei by de Hoflânsbrêge en op it Wetterpark ‘Yn ‘e Lijte’). Hast sels net in boat, mar wolst dochs graach it wetterrike gebiet om Grou hinne ûntdekke? Dat kin! By de ûnderskate wettersportbedriuwen kinst toeren fiskboaten, trendy sloepen, syljachten en iepen sylboaten hiere. Mar ek suppen, kanofarren hearre ta de mooglikheden. Dochs leaver langer fuort op it wetter, dan binne der ek motorjachten te hier fan 2 – 9 persoanen, fariearjend yn lingte fan 9 oant 14 meter, foarsjoen fan alle fasiliteiten dy ’t je winskje, lúkse of krekt orizjinele foar in prachtige farfakânsje yn Fryslân, begjinne fanút Grou. Leaver net sels oan it roer? Lit dy dan farre en stap oan board fan ien fan de rûnfeartboaten, in pream of leafst in skûtsje. Wettersport is ek ideaal foar in bedriuwsútstapke. Foar in teambuildingsdei is Grou de ideale útfalsbasis. Earst fergaderje yn ien fan de ferskate unike lokaasjes, folge troch ûntspanning op of oan it wetter. Yn Grou is it mooglik. Fan in tochtsje oan board fan de lokale beropsfisker oant fierljeppen, fan teamsuppen oant sylwedstriden oer en wer. Ha we it net, dan stelle wy it foar jo op maat gear. De mooglikheden binne grut. Yn it InformatiePunt Grou oan it Halbertsma’s Plein is alle ynformaasje oer ferhierders foar hannen, wetterkaarten, faarrûtes of freegje de lokale ûndernimmers nei alle mooglikheden. De kontaktgegevens stean achteryn dit magazine. 46

Watersports for everybody In Grou everybody can enjoy the watersport Visiting Grou by boat? We would like to welcome you in one of the 4 municipal marinas. Visiting Grou with your boat on the trailer? We would like to welcome you and use one of the three public slipways (the Pr. Wilhelminastraat, the Garde Jagerswei near the Hoflânsbrége and on the Waterpark Yn’e Lijte). If you don’t own a boat, but you still want to explore the wetland area around Grou? No problem. You are more than welcome. At several water sports companies in Grou you can rent; tour and fishing boats, trendy sloops, sailing yachts and open sailing boats. But also paddle boarding, canoes are possible are for rent. Should you prefer staying longer on the water, there are also motor yachts for rent for 2 to 9 people, varying in length from 9 to 14 meters, equipped with all the facilities, luxury or original for a beautiful sailing holiday in Friesland best starting from Grou. If you want to learn to sail, just contact one of the sailing schools in Grou. If you prefer not sit at the helm yourself, step aboard on a canal boat, a barge or even a skûtsje and enjoy a beautiful day on the water. Water sports offers a great opportunity for team building, corporate training or outing. Meetings and watersport is a perfect combination. Plan your meeting in one of the various unique locations, followed by watersports activity’s. For example; a trip on board of the local commercial fisherman, fierljeppen, team supping or to mutual sailing competitions. Just ask, the possibilities are enormous. Visit our ‘InformatiePunt Grou’ at the Halbertsma’s Plain (Square) our Tourist Office for more information or ask the local entrepreneurs about the possibilities. The contact details can be found at the back of this magazine. Wassersport für alle In Grou kann jeder Wassersport betreiben Wenn Sie mit Ihrem eigenen Boot übers Wasser kommen, haben wir die sicheren Häfen für jede Bootslänge. Wenn Sie mit Boot auf dem Anhänger kommen, sind Sie auch sehr willkommen. Grou hat drei öffentliche Slipanlagen (an der Pr. Wilhelminastraat, an der Garde Jagerswei in der Nähe der Hoflânsbrége und am Wasserpark Yn‘e Lijte). Haben Sie selbst kein Boot, möchten aber trotzdem das wasserreiche Gebiet um Grou entdecken? Kein Problem! Bei den verschiedenen Wassersportunternehmen in Grou können Sie Touren- und Fischerboote, trendige Schaluppen, Segelyachten und offene Segelboote mieten. Aber auch Paddelboote, Kanus etc. können ausgeliehen werden. Wenn Sie länger auf dem Wasser bleiben möchten, können Sie auch Motoryachten für 2 bis 9 Personen mit einer Länge von 9 bis 14 Metern mieten, die mit allem ausgestattet sind, was Sie wünschen: von bescheiden bis luxuriös ist für jeden was dabei für einen schönen Segelurlaub in Friesland von Grou. Möchten Sie lieber nicht selbst am Ruder sein? Dann gibt es auch die Möglichkeit auf ein Ausflugsboot zu gehen. Oder man mietet sich ein Praam oder sogar ein Skûtsje (ein begleitetes Boot). Grou ist auch die ideale Basis für Wassersport in der Firma, z.B. für einen Teambuilding-Tag. Man könnte sich zuerst an einem der verschiedenen einzigartigen Orte treffen, dann Entspannung auf oder am Wasser suchen. Eine Reise an Bord eines örtlichen Berufsfischers nach Fierljeppen, vom Teamessen bis zu gegenseitigen Segelwettbewerben. Wenn wir es nicht schon haben, werden wir es für Sie zusammenstellen. Die Möglichkeiten sind enorm; in Grou ist so viel möglich! Am Informations-Punkt Grou am Halbertsma-Platz finden Sie alle Informationen über Vermietern, Wasserkarten, Segelrouten und vieles mehr. Oder fragen Sie die lokalen Unternehmer nach den vielen Möglichkeiten. Die Kontaktdaten finden Sie auf der Rückseite dieses Magazins. 47 watersport

Varen doe je Samen! De belangrijkste vaarregels Elk jaar komen veel toeristen naar Grou om te genieten van ons prachtige waterrijke gebied. Het hele jaar door kan worden genoten van de watersport in en rondom Grou, mits er geen ijs ligt uiteraard. Maar in de zomermaanden is sprake van seizoensdrukte op het water. Hierdoor kunnen gevaarlijke situaties ontstaan. Om de veiligheid te vergroten gelden er, net zoals op de weg, ook verkeersregels op het water. Belangrijkste tips! • Begin met een goede voorbereiding! Controleer je schip, de motor, het peil van de olie en koelwater, staat van de accu en voldoende brandstof! • Blijf uit de dode hoek van vrachtschepen (beroepsvaart). Een vuistregel; als je de schipper kunt zien, kan hij jou ook zien. Zorg dat je rondom goed zicht hebt en kijk regelmatig achterom • Verander niet plotseling van koers • Vaar een duidelijke koers, zodat andere schippers weten wat je doet • Vaar zoveel mogelijk stuurboordwal (rechts) zo’n 2 meter uit de wal. Op het Prinses Margriet Kanaal is het verplicht stuurboordzijde te varen! • Passeer bruggen en sluizen vlot • Denk om je snelheid in verband met de golven en de eventuele zuiging die het schip of het andere schip veroorzaakt • Anker niet bij bruggen, sluizen en in het midden van vaarwater • Laveren op de hoofdkanalen is niet toegestaan. Op de drukke vaarroutes laveren voorkomen en houd het midden altijd vrij voor de beroepsvaart • Blijf uit de buurt van visnetten. Passeer de netten altijd aan de witte kant van het bord • Respecteer en bewaar de rust in de natuur- en woongebieden • Zwemmen in de vaargeul, bij bruggen, sluizen en wachtplaatsen is niet toegestaan • Een vaarbewijs is verplicht voor het besturen van snelle motorboten. Dit zijn alle boten die sneller kunnen varen dan 20 km/u en de vaarbewijsplicht geldt ook voor niet-snelvarende boten langer dan 15 meter 48 Varen doe je Samen! www.varendoejesamen.nl info@varendoejesamen.nl   varendoejesamen • Blijf nuchter want je bent verkeersdeelnemer. Dus gebruik geen verdovende middelen of alcohol. De wettelijke, maximale grens voor alcohol ligt – net als op de weg - op 0,5 promille. Wie heeft voorrang? • Goed zeemanschap betekent dat je te allen tijde een aanvaring moet proberen te voorkomen. Dus, ook al heb je voorrang dan kan het zijn dat je wijkt als je ziet dat de ander geen voorrang verleent, door welke omstandigheid dan ook! • Kleine schepen (korter dan 20 meter) moeten voorrang verlenen aan de beroepsvaart, zoals vrachtschepen, passagiersschepen, rondvaartboten, veerponten en sleepboten • Een klein schip mag bij het vertrekken medewerking vragen van een ander klein schip • Aan schepen die aan stuurboordzijde van een vaarwater of betonde vaargeul varen moet door alle andere schepen voorrang verleend worden • (Kleine) zeilschepen gaan voor op (door spierkracht aangedreven vaartuigen) roeiboten/kano’s, suppers, en deze gaan weer voor op (kleine) motorschepen

Verkeersborden en brugseinen verplichting de vaarsnelheid te beperken, zoals aangegeven in km/u verboden hinderlijke waterbeweging te veroorzaken verboden te ankeren en af te meren verboden voor zeilschepen beperkte doorvaar thoogte in meters marifoonkanaal voor nautische informatie, bijvoorbeeld kanaal 18 wachtplaats kleine schepen verplicht vóór het bord stil te houden onder bepaalde omstandigheden verplicht bijzonder op te letten in­, uit­, of doorvaren verboden ontmoeten en voorbijlopen verboden verplichting de stuur ­ boord zijde van het vaarwater te houden Doorvaart verboden Doorvaart gesloten brug toegestaan, tegenliggende vaart niet mogelijk Doorvaart verboden, wordt aanstonds toegestaan Doorvaart toegestaan Doorvaart verboden tenzij de doorvaartopening zo dicht is genaderd, dat stil houden redelijkerwijs niet meer mogelijk is Verboden doorvaartopening Doorvaart gesloten brug toegestaan, tegenliggende vaart mogelijk watersport

Verkeersborden & brugseinen Tijdens het vaarseizoen worden de provinciale bruggen en sluizen van 1 april tot 1 november dagelijks bediend van 09.00 – 19.00 uur. (In juni, juli & augustus tot 20.00 uur) Let op! Dit geldt niet voor alle bruggen. Kijk voor de actuele bedieningstijden op www.fryslan.frl/bedieningstijden of in de watersport app. Brugseinen • De lichten bij bruggen zijn rood en groen. • Sluit achteraan en wacht uw beurt af • Vaar altijd vlot door • Strijk bij drukke bruggen de zeilen • Volg de aanwijzingen van de brug- en sluiswachters op. Zie bijgaand de belangrijkste brugseinen. Brugbediening op afstand Sommige bruggen worden op afstand bediend met behulp van camera’s. Zorg ervoor dat je je schip binnen het zicht van de camera’s afmeert. Indien er een aanmeldknop aanwezig is, dien je daarop te drukken voor bediening. Anders gaat de brug NIET open. Ferkearsbuorden & brêgeseinen Yn it farseizoen wurde de provinsjale brêgen en slûzen fan 1 april oant 1 novimber dageliks betsjinne fan 09.00 – 19.00 oere (Yn juny, july en augustus oant 20.00 oere). Tink derom! Dit jildt net foar alle brêgen. Sjoch foar de aktuele betsjinningstiden op www.fryslan.frl/bedieningstijden of yn de wettersport App. Brêgeseinen • De ljochten by brêgen binne read, grien • Slút achter oan en wachtsje jo beurt ôf • Far altyd flot troch • Stryk by drokke brêgen de seilen • Folgje de oanwizings fan de brêge- en slûswachters op. Sjoch tafoege de wichtichste brêgeseinen Brêgebetsjinning op ôfstân Inkelde brêgen wurde op ôfstân betsjinne mei help fan kamera ‘s. Soargje derfoar dat jo jo skip yn it sicht fan de kamera ’s oanlizze. As der in oanmeldknop oanwêzich is, moat je dêrop drukke foar de betsjinning, oars giet de brêge NET iepen. Traffic signs & bridge signals During the water sports season, many bridges in Friesland are daily operated from April 1 tot November 1 from 9 a.m. to 7 p.m. (in June, July and August until 8 p.m.). Pay attention! This does not apply to all bridges. For the current operating times, see www.fryslan.frl/bediening times or the water sports app. Bridge signals • The lights at bridges are red and green • lose at the back and wait your turn • Always sail smoothly • Drop the sails at busy bridges • Follow the instructions at the bridge. See attached the main bridge signals Remote bridge control Some bridges are controlled remotely by using cameras. Make sure to moor your vessel within view of the cameras or push the red button. Verkehrsschilder & Brückensignale Während der Segelsaison vom 1. April bis 1. November werden die Provinzbrücken und Schleusen täglich von 9 bis 19 Uhr (im Juni, Juli und August bis 20 Uhr) bedient. Aber Achtung: Dies gilt nicht für alle Brücken! Die aktuellen Betriebszeiten finden Sie unter www.fryslan.frl/bedieningstijden oder in der Wassersport-App. Brückensignale • Die Lichter an Brücken sind rot, grün und gelb • Schließen Sie auf und warten Sie, bis Sie an der Reihe sind • Segeln Sie immer zügig • Holen Sie die Segel an stark befahrenen Brücken ein • Befolgen Sie die Anweisungen der Brücken- und Schleusenhalter. • Siehe auch: beigefügte Hauptbrückensignale Fernbedienung der Brücke Einige Brücken werden mit Kameras ferngesteuert. Stellen Sie sicher, dass Sie Ihr Schiff in Sichtweite der Kameras festmachen. Wenn es eine Anmeldeschaltfläche gibt, müssen Sie diese für den Betrieb drücken, sonst öffnet sich die Brücke NICHT. 50

De watersport App De Watersport App The Water sports App Speciaal voor alle watersporters in Fryslân is er de ‘Watersport’ app. Deze app biedt allerlei wetenswaardigheden over de watersport in Friesland. Hier vind je altijd actuele brugtijden, Marrekrite-ligplaatsen, zwemlocaties, verkeersborden en andere handige informatie. Wettersporters App Spesjaal foar alle wettersporters yn Fryslân is der de ‘Wettersport’App. Dizze App biedt ferskate nijsgjirrige saken oer de wettersport yn Fryslân. Hjir fynst altyd aktuele brêgetiden, Marrekrite-lisplakken, swimlokaasjes, ferkearsbuorden en oare handige ynformaasje. Water sports enthusiasts in Friesland can make use of the handy ‘Watersport’ App. This offers all kinds of information about water sports in Friesland. You can find actual information over, bridge opening times, Marrekrite moorings, swimming locations, traffic signs and other useful information. Die Wassersportler App Es gibt die ‘Watersport’-App speziell für alle Wassersportler. Diese App bietet alle Arten von Informationen über Wassersport in Friesland. Hier finden Sie immer aktuelle Brückenzeiten, Marrekrite (Liegeplätze für das Boot unterwegs in der Natur), Badestellen, Verkehrszeichen und andere nützliche Informationen. 51 watersport

52

KWV Frisia Koninklijke Watersport Vereniging Frisia KWV Frisia is een actieve watersportvereniging in het hart van Friesland met een basis in de breedte van de watersport. ‘Iedereen kan bij Frisia zeilen’. Hier kunnen kinderen en volwassenen (leren) zeilen en worden verschillende watersportactiviteiten georganiseerd voor jong en oud en mensen met een fysieke of mentale beperking. Koninklijk KWV Frisia is één van de oudere verenigingen in Grou. De vereniging werd als Zeilvereniging Frisia opgericht op 28 september 1860. Tijdens het 100-jarig jubileum in 1960 verleende het Koninklijk Huis de vereniging het predicaat ‘Koninklijk’, waar we bijzonder trots op zijn. De vereniging is heden ten dage uitgegroeid tot een bloeiende en actieve watersportvereniging. er is voor iedereen plek bij KWV Frisia Olympisch kampioene Marit Bouwmeester Net zo leren zeilen als Olympisch Kampioen en meervoudig medaillewinnaar Marit Bouwmeester? Dat kan bij KWV Frisia, waar haar zeilenthousiasme begon. Elke vrijdagavond is het een drukte van belang bij KWV Frisia, want dan traint de jeugd. Er wordt niet alleen gezeild in de Optimist en Splash maar er worden sinds twee jaar ook surflessen aangeboden. Al met al zijn er elke week ruim 40 jonge enthousiaste watersporters op het water om de kneepjes van het zeilen te leren. Heb je interesse? Informeer dan bij onze jeugdcommissie naar de mogelijkheden. Activiteiten KWV Frisia organiseert ieder jaar een serie wedstrijden voor de open eenheidsklassen. Daarnaast organiseren we een donderdagavond competitie, toertochten en in het winterseizoen interessante lezingen voor onze leden. Onze vaste uitvalsbasis is het Marit Bouwmeester Zeilcentrum. Meer informatie aangepastzeilen@kwvfrisia.nl www.kwvfrisia.nl   kwvfrisia 53 watersport

Alles is Mooglik Zeilen is voor iedereen Ainds 2013 bestaat binnen zeilvereniging KWV Frisia de afdeling ‘Alles is Mooglik’. De afdeling met als doelstelling het zeilen voor iedereen mogelijk te maken. Chronische ziekte, lichamelijke beperking, verstandelijke beperking, het maakt niet uit. AIM maakt het mogelijk. Gezeild wordt in verschillende boten. Zoals valken, twee type Hansa-boten en de S\V-14. De Hansa boten, 303 en de Liberty, zijn gemakkelijk te zeilen, goed aanpasbaar en gekozen kan worden tussen alleen zeilen of met z’n tweeën zeilen. De boot is herkenbaar aan de gekleurde zeilen. U heeft ze vast wel een gezien op het Pikmeer. De S\V-14 is een nieuwe boot, geschikt voor de zeiler die meer uitdaging wenst. Als gast ervaar je soms een bijzondere ontmoeting. Deze was in Grou! Als fotograaf en als liefhebber van het Friese land, ben ik ’s zomers ook vaak te vinden in de omgeving van Grou. Het water en de omgeving trekt mij enorm aan en leg dit vaak vast op de gevoelige plaat van mijn fototoestel. De mens en het verhaal achter de persoon, fascineert mij enorm. Mijn kennismaking met ‘alles is mooglik’ Ontmoeting Bij de jollensteiger in de haven van Grou heb ik Ritske van der Meer leren kennen die bezig was met zijn boot op te tuigen. Mijn nieuwsgierigheid ging uit naar de bijzondere eigenschap van de boot. Twee stoelen in het midden die kunnen kantelen, was voor mij iets wat ik niet eerder had gezien. We raakten in gesprek en het enthousiasme waarmee Ritske zijn verhaal deed over de boot, zijn inzet voor mensen met een beperking en het zeilen zelf, boeide mij enorm. Aan wal Ritske raakte ruim dertig jaar geleden betrokken bij een ernstig auto-ongeluk. Enkele van zijn rugwervels 54 verbrijzelden en kwam permanent in een rolstoel terecht. “Het is een uitdaging als je voor het eerst in een rolstoel terecht komt. Mijn werk – ik was visser op de Noordzee – kon ik niet meer uitoefenen. Als ik het ongeluk niet had gehad, was ik waarschijnlijk visserman gebleven; de vrijheid van op het water zijn en het uitzoeken waar de beste vis te vangen is, dat was zijn leven.” Toch zat hij destijds niet bij de pakken neer. “Ik moest mijn doel wijzigen en iets aan wal gaan doen. Samen met zijn ouders en broer zette ik een groothandel op in de vis. Dit bedrijf hebben we vier jaar geleden succesvol kunnen verkopen.” Zeilen met een beperking Stilzitten was er na de verkoop van het bedrijf niet bij. Al in 2009 richtte hij samen met andere vrijwilligers een zeilverenging op voor mensen met een beperking. De laatste jaren bouwde hij dat verder uit. “Doordat ik niet meer in het bedrijf werkte, kon ik mij volop storten op het vrijwilligerswerk,” vertelt hij. Ritske zette zich actief in om fondsen te werven om het zeilen voor mensen met een beperking mogelijk te maken. Hij vervolgt

De Emanuel enthousiast: “Zonder de giften en steun van mensen uit mijn woonplaats Grou, was het nooit gelukt. Er is nu een drijvend clubhuis, aangepaste steigers en voldoende aangepaste boten om mensen met een beperking een onvergetelijke ervaring te bezorgen. Het maakt niet uit hoe groot je handicap is, iedereen kan zeilen! De boten die er nu liggen, zijn voor iedereen toegankelijk; een vrouw kan met een joystick de hele boot bedienen. Dat is zo mooi!” Natuurelementen Zelf is Ritske altijd fervent zeiler geweest, op zijn 7e zeilde hij al in een Optimist. Nog altijd zeilt hij met plezier in een aangepaste zeilboot. “Het allermooiste vind ik het omgaan met de natuurelementen; het is leuk om harde wind te trotseren. Wedstrijdzeilen is ook leuk, een beetje competitie en een strijd voeren op het water. Om elkaar daarna te leren kennen en vriendschappelijk iets te drinken.” Zeilen doet hij dan ook regelmatig en dat kan heel makkelijk vanuit het Friese dorpje Grou waar hij woont. “Het mooiste dorp van Nederland! Ik voel mij bevoorrecht hier met mijn vrouw te mogen wonen – er is hier zoveel natuur in de omgeving en je pakt zo een bootje om het water op te gaan.” vervangt De Kammeraat Grouster IFKS-skûtsje naar de B-klasse In 2023 debuteerde Grouster Herre Hooghiemster als schipper in de C-klasse van de IFKS met skûtsje De Kammeraat. De Kammeraat staat voor de vriendenploeg (kameraden) die als bemanning mee gaan op het schip. Na een spannende reeks wedstrijden is het de ploeg gelukt om te promoveren naar de B-klasse van de IFKS. Onder toeziend oog van een grote groep fans werd op de laatste dag de promotie veiliggesteld met een prachtig overwinning op het IJsselmeer bij Lemmer! Vorig jaar werd er nog gezeild met een gehuurd skûtsje. In 2024 zeilt het team met het eigen skûtsje de Emanuel. De Emanuel is gebouwd in 1914 en heeft een rijke historie zowel in de SKS als in de IFKS. Zo werd Jeen Zwaga met de Emanuel SKS-kampioen in 1982 en 1983, en werd Marijn Olsthoorn IFKS-kampioen in 2017. Natuurlijk verander je niet zomaar de naam van een historisch skûtsje, daarom gaat het Kammeraat-team zeilen onder de naam Emanuel. Het zeilteken van de Emanuel is veranderd in het wapen van Grou in een modern jasje. Een goede voorbereiding is alles. Deze winter is de ploeg druk bezig geweest om het skûtsje helemaal in orde te krijgen: verven, schuren, lakken! Ook is de aanlegsteiger van het skûtsje volledig vernieuwd. De bemanning heeft hard getraind in de sportschool om de zeilen weer aan te kunnen trekken. Nu met de trim bezig en oefenen voor de wedstrijden op de wateren rondom Grou! Meer informatie https://kwvfrisia.nl/alles-is-mooglik/ aangepastzeilen@kwvfrisia.nl   kwvfrisia Het IFKS-kampioenschap 2024 vindt plaats van 17 tot en met 24 augustus. Daarnaast zal de Emanuel meedoen aan Lemmer Ahoy, van 9 tot en met 11 mei en Slach om Heech op 15 en 16 juni. 55 watersport

Het Grouster Skûtsje Doarp Grou Na de 2e plaats van het SKS Kampioenschap 2022, kon in 2023 de Friese vlag weer in de top van het Grouster Skûtsje! Schipper Douwe Visser en zijn bemanning eindigde als eerste in de SKS reeks van 2023! Na de laatste wedstrijd op Sneek, werd onder toezicht van bemanning, familie en vrienden, het Sulveren Skûtsje overhandigd. En dan de huldiging in Grou. Onder prachtige omstandigheden met massale opkomst van het publiek is het Grouster Skûtsje binnengehaald. Onder begeleiding van het bestuur en vele andere boten, werd er aan de Nieuwe Kade aangemeerd. Wederom werden schipper en bemanning in het zonnetje gezet. Dit keer door Burgermeester Buma en de Zeilkoningin met haar hofdame. Elk jaar houden de skûtsjes Friesland in hun ban. Iedereen die ook maar iets voor het zeilen voelt, volgt de strijd tussen de oude vracht schepen op de voet. Skûtsjesilen is synoniem met wedstrijdzeilen met oude vracht56 schepen, platbodems die aan het begin van de vorige eeuw werden gebouwd om turf, mest en andere lading tot bij de boerderijen te brengen. Hiervoor moesten de schepen ondiepe vaarten in. Daarom werden de schepen dan ook lang en plat gemaakt. Als er wedstrijden waren, en de schipper een paar centen extra kon verdienen, werd alle huisraad uit het skûtsje gehaald en op de wal gezet. Ook dit jaar wordt er weer vanaf 1 april getraind. De concurrentie zit niet stil en ook bij diverse andere skûtsjes zijn aanpassingen geweest met natuurlijk 1 doel: het winnen van het SKS Kampioenschap! Traditioneel start het SKS Kampioenschap op de wateren rondom Grou. Dit jaar vindt dit plaats op zaterdag 3 augustus. De wedstrijd is vanaf het water het beste te volgen of vanaf de pier nabij het Zeilcentrum. Namens bestuur, schipper en bemanning wensen wij u een mooie zomer toe! Meer informatie www.grousterskutsje.nl skg@grousterskutsje.nl

GWS = Grouwster WaterSport Het verhaal achter de haven met de kleine bootjes De vereniging Grouwster Watersport (GWS) is opgericht op 3 januari 1935 om ‘de gewone man’ uit Grou en omgeving aan een betaalbare vaste ligplaats aan het Pikmeer te helpen, om te zorgen voor aanlegmogelijkheden in het buitengebied en om zeilwedstrijden voor ‘eenvoudige bootjes’ te organiseren. De GWS is aangesloten bij het Watersport verbond en telt nu zo’n 500 leden, verspreid over het hele land en zelfs daarbuiten. Het is daarmee één van de grootste watersport verenigingen in het land. De GWS is sinds 1936 de klassenorganisatie van de ijzeren GWS-schouwen, met hun karakteristieke spriettuig. De GWS haven Loop van de dorpskern via de Meersweg richting het Theehuis aan het Pikmeer. Dan zie je aan je linkerhand een grasstrook (de Pôle), waarop in de winter de bootjes op schragen overwinteren en in de zomer zo nu en dan tentjes staan. Daarachter de haven bestaande uit drie lange stei gers voor veelal wat kleinere bootjes. In 2017 is de haven geheel vernieuwd. De schouw, onmisbaar vervoermiddel tot jaren ‘50 Een schouw was eeuwenlang een onmisbaar vervoermiddel in de waterrijke gebieden van midden Friesland. De postbode, de bakker en iedereen die buiten de dorpen op de boerderijen moest zijn, had een bootje nodig. Er zijn streken bij Grou die pas in de jaren ‘50 de luxe van verharde wegen kregen. De GWS-schouw De vereniging GWS is ook de klasseorganisatie van de karakteristieke GWS-schouwen. Het is een leven dige klasse met meer dan 70 geregistreerde schouwen, waarvoor veel zeilwedstrijden worden georganiseerd. Niet alleen op de Wijde Ee en het Pikmeer, maar ook bij Heeg, Leeuwarden (Hempens/Teerns) en Langweer. Kunstwerk Ter ere van de nieuwe haven is in 2017 is een fraai kunstwerk gemaakt. Dit prachtige kunstwerk stelt de rondspanten voor van een (zeil-)schip, gemaakt door beeldend kunstenaar Ids Willemsma, zelf lid van de GWS en een groot zeilliefhebber van de traditionele boten uit deze omgeving. Dus ook van de GWS-schouw. Agenda Op 18 en 19 mei wordt de Pinkster - tweedaagse gezeild op de Pikmar en Wide Ie. Dit evenement wordt jaarlijks samen met KWV Frisia georganiseerd, waarbij één vereniging het voor touw neemt. Dit jaar is dat de GWS. Op 14 en 15 september volgen de GWS septemberwedstrijden met de GWS kampioenschappen 2024. Meer informatie www.grouwsterwatersport.nl info@grouwsterwatersport.nl  klassecommissiegws  gws schouw Op 21 september wordt weer Jeugdzeilen georganiseerd met GWS schouwen en echte skûtsjes door de Commissie van Schippers en Bemanningen, Stichting Foar de Neiteam en de IFKS en SKS. Op 28 en 29 september is er dan nog het altijd gezellige afsluitings - weekend voor de GWS schouwen op de Tearnzer Wielen (Hempens), georganiseerd door Sylnocht i.s.m. de GWS. 57 watersport

R & Hoofdstraat 26 9001 AM Grou 06 53367021 06 51838484 www.irisenfleurgrou.nl info@irisenfleurgrou.nl ItPoartehus antiek & brocante Gratis advies en taxatie! In deze tijd is opruimen best fijn, maar dan komt de vraag: ‘is het kunst of is het kitsch’? Stuur duidelijke foto’s naar nienhuis@xs4all.nl of via Facebook en ontvang gratIS advIeS. Hoofdstraat 108, 9001 aP grou | 06-533 908 89 58

Grou leert Grou Zeilen Wie wil er niet leren Zeilen? Bij Grou leert Grou zeilen wordt er op een ontspannen manier lesgegeven en de bedoeling is dat men op een gegeven moment zelfstandig met een zeilboot het water op durft. Er is een cursus voor beginners en gevorderden. Vanaf week 21 heeft men de keuze om op dinsdag- of donderdagavond 6 weken achter elkaar les te krijgen. En… elke cursusavond wordt afgesloten met de mogelijkheid tot een gezellige nazit om de ervaringen te kunnen delen! Voor Meer informatie www.zeilengrou.nl info@zeilengrou.nl 06 2292 8937  zeilengrou  zeilengrou 59 watersport

GRSV Grouster RoeiSloepen Vereniging Heb jij het in je om sloeproeier te worden? • Ben je ouder dan 16 jaar • Houd je van buiten sporten • Ben je een teamspeler • Vind je een beetje afzien ‘lekker’ • Houd je van varen • En ben je altijd in voor gezelligheid Ja? Kom het uitproberen en ontdek dat sloeproeien een heerlijke sport is voor iedereen, van jong tot oud, van fit tot ‘net weer begonnen met sporten’. Je kunt 3x gratis meetrainen! De Grouster RoeiSloepen Vereniging Sinds april 1997 actief op en rondom de Grouster meren. De GRSV doet al jaren mee aan de wedstrijden om het Nederlands Kampioenschap Sloeproeien. Per jaar roeien we zo’n 12 wedstrijden, zoals de legendarische Harlingen-Terschelling Race, de Amsterdam Grachtenrace, Kameleonrace rond Terherne en onze eigen uitdagende Roeirace Grou. De wedstrijdteams trainen op dinsdag- en donderdagavond. Daarnaast roeit elke maandag het (gemengde) recreantenteam. Iedereen die begint, stapt hier in. Daarnaast zijn er liefhebbers die niet zo nodig een wedstrijd hoeven te roeien. Ook voor hen is de maandagavond. Meer informatie www.grsv.nl info@grsv.nl  grsvroeivereniging Onze vloot: De Wetterfretter De Wetterfretter is een aluminium 8-persoons sloep. Het herenwedstrijdteam roeit in deze sloep. De sloep is in 1997 door een groep vrienden uit Grou gekocht, volledig opgeknapt en als roeisloep ingericht. De Wetterfretter is in het bezit van een HT-nummer. De Wetterwrotter De Wetterwrotter is een polyester 8-persoons Kuikensloep. Het dameswedstrijdteam en het recreantenteam roeit in deze sloep. De sloep is in 2014 aangeschaft. Speciaal voor dit type roeisloep is de Kuikencompetitie opgezet. De Wetterspetter De Wetterspetter is een 6-persoons dames-reddingssloep. De Spetter is sinds 2002 in bezit van de GRSV. Daarvoor had de sloep een caféverleden als plafondversiering. In 2018-2019 is de sloep gerestaureerd. De Wetterspetter is in het bezit van een HT-nummer. 60

Stichting Valkenkring Grou Vrienden van Valk 4 Vrienden van Valk 4 Iedereen die wel eens gezeild heeft, weet wel wat een Valk is. Vrijwel alle zeilscholen en botenverhuurders gebruiken polyester Valken, een stabiele en ruime zeilboot van 6,50 m. Van oorsprong is het echter een houten boot, ontworpen in 1939 in opdracht van Cees Bruynzeel, bekend fabrikant van vloeren, deuren, keukens en potloden. Bruynzeel had in de jaren dertig een supersterk en watervast plaatmateriaal ontwikkeld, genaamd ‘Hechthout’. Met ‘Hechthout’ konden in 1940 en 1941 totaal 250 Valken gebouwd worden. Die werden meteen gretig verkocht, vanwege de Duitse Bezetting waren buitenlandse vakanties onmogelijk. Cees Bruynzeel was een zeer bekend zeezeiler en voer zelf de demonstraties met de nieuwe Valk op verschillende plassen door geheel Nederland. Cees zeilde altijd met Valk nr. 4. Ook in Grou werd de Valk meteen razend populair vanaf 1940. enthousiaste ‘houten’ ValkZeilers In Grou zeilde Cees in 1940 een belangrijke wedstrijd tegen de 30m2 en 16m2 klasse, hij won die wedstrijd. Daarna werd de Valk toegelaten tot de landelijke zeilwedstrijden. Ook in Grou werd de Valk meteen razend populair vanaf 1940. VALK 4 gered van de ondergang Valkenkring Grou is een groepje enthousiaste ‘houten’ Valkzeilers, jaarlijks organiseren wij een zeilweekend in houten Valken, er liggen ruim 100 houtenen Valken in Grou! In 2020 werd ons de oude Valk nr. 4 gratis aangeboden, deze had een kostbare grote restauratie nodig en dreigde te worden gesloopt. Om Valk 4 te kunnen redden hebben wij een Stichting opgericht. Met behulp van sponsors en ruim 100 donateurs is er geld opgehaald zodat deze gerestaureerd kon worden, dat gebeurde bij Jachtwerf Albert Wester in Grou. De doelstellingen met valk 4 Sinds 2021 varen wij met de gerestaureerde Valk 4 vanuit Grou af en toe met personen die dat zelf niet (meer) kunnen. Dat kunnen ouderen zijn maar ook mensen zijn die ziek zijn of daarvan herstellende zijn. Leeftijd is eigenlijk niet van belang. Een lekkere zeiltocht van een aantal uren in de frisse lucht met daarbij een goed gesprek, in zo’n prachtige houten zeilboot, daarvan knapt iedereen op! Wil je graag eens meevaren of ken je iemand die dat graag zou willen? Men kan zich hiervoor aanmelden bij de ‘Vrienden van Valk 4’. Meer informatie www.valkenkringgrou.nl info@valkenkringgrou.nl  stichtingvalkenkringgrou  valkenkringgrou 61 watersport

Uw notariskantoor voor Grou en omstreken Het geheel moet ook nog naar Philip van de gemeente. Slagman Tjaarda Savenije Ook adverteren of advertorial? Mail naar bestuur@grou.nl D E K A D E R E S T A U R A N T A A N H E T WA T E R 0566-653279 Uitgebreid dineren of genieten van een van onze heerlijke a la carte gerechten Wij koken vers, verrassend & passend bij het seizoen www.dekadegrou.nl Lunchen, dineren & borrelen aan het water op ons zonnige terras Vanaf 1 mei kunt u ook komen genieten van een heerlijk vers ontbijt vanaf 09:00 62

MS Markol Stichting Gehandicapten Watersport Grou K-Klasse De K-klasse zijn radiografische bestuurbare zeilboten, met een lengte boot van 1900 mm en een mast lengte van 2150 mm en een gewicht van 18.5kg. Het grote verschil met de andere Zeilklasse is; we Zitten niet in de boot Het model Zeilboot stamt al uit 1974. Na vele veranderingen, aanpassingen is uiteindelijk het model ontstaan waar tot op heden mee wordt gezeild. In 1992 werd de officiële K-klasse opgericht en zijn sinds die tijd al duizenden wedstrijden door het hele land georganiseerd. In Grou wordt gezeild van 1 oktober tot 1 januari, daarna volgt Terhorne, opgevolgd door Sneek. In de landelijke competitie zeilen zo’n ca 85 boten mee. De boot wordt gemaakt op de werf in Zaandam door Lion Charmant. Het meest recente zeilnummer is K 491. De kunst van het zeilen in de K-klasse is het trimmen van het zeil en de fok trimmen en natuurlijk de stuurmanskunst. Een prachtige hobby. Meer informatie www.k-klasse.nl info@k-klasse.nl Rayon Friesland Zeilcentrum Grou De stichting Gehandicapten Watersport Grou stelt zich ten doel het, zonder winstoogmerk, bevorderen van watersport gebonden recreatie in Friesland voor mensen met een beperking. De Markol kan worden geboekt door verenigingen, stichtingen of organisaties voor mensen met een handicap. De mogelijkheid bestaat een dagtocht of een meerdaags arrangement te boeken. In overleg met de gebruikers kan een route worden georganiseerd. Je kunt aan boord zowel binnen als buiten zitten om heerlijk te genieten van de vaartocht! De MS Markol is goed toegankelijk voor minder validen en beschikt over een invalidenlift en toilet. Voor opgave of aanvullende rondvaarten www.msmarkol.nl info@msmarkol.nl  msmarkol 63 watersport

• De Speeltuinen Grou • Play Skate Court & Iepenloft fitness • Jeugdkeatsen en Kabouterkeatsen • Jeugdzeilen bij KWV Frisia • GWS jeugdzeilen • Platbodem Jeugdzeilen • Zoek en vind • Krite Jeugd Grou • Doe Tips! • Skipkesile voor de kinderen

Play Skate Court & Iepenloft fitness Sport en spel voor iedereen De Speeltuinen van Grou Grou is een superaktief, gezellig dorp waar sport en spel centraal staan. Dat is te zien aan de vele spelvoorzieningen. Voorzieningen voor iedereen, niet alleen voor onze kinderen maar zeker ook voor onze gasten in Grou. Trek een sportieve outfit aan en maak er een leuke dag van samen! Beleeftuin aan de Súdfinne In deze prachtige speeltuin staat beleving op de eerste plaats. Je kunt hier heerlijk klimmen en klauteren en met schepnetjes op zoek naar waterdiertjes! Op deze plek is ook een prachtig beachvolleybalveld. Waterpret bij het Zeilcentrum In Grou naar het strand? Ja dat kan. Naast het Zeil centrum is een zwemstrandje met speeltoestellen Een echte aanrader! Ook voor de oudere kinderen is dit een heerlijke plek om te verblijven, te zwemmen, voetballen en vrienden te ontmoeten. Let op! Zwemmen is op eigen risico, een strandwacht is niet aanwezig Speeltuin ‘Koningin Julianastraat’ Uitgezwommen, maar nog niet uitgespeeld? Steek dan bij het zwemstrandje de Prinses Wilhelminastraat over en loop via de Koningin Julianastraat naar een openbare groene en avontuurlijke speelplaats voor kinderen. Deze speeltuin ligt beschut tussen de woningen. Kaatsmuur Wel eens gekaatst? Het kan tegen de kaatsmuur van kaatsvereniging It Wetterlân. Kom deze typische Friese sport eens uit proberen tegen de muur. De kaatsmuur aan de Burstumerdyk is voor iedereen vrij toegankelijk. Neem wel je eigen zachte rubberen kaatsballen mee. 65 Play & Skate Court Grou Het Play & Skate Court is ‘the place to be’ voor een potje pleinvoetbal, basketbal, korfbal, handbal, rolstoelhockey en/of rolstoelbasketbal. Maar het is zeker ook de hotspot voor skateboarding, inline skating of -hockey, BMX freestyle of misschien wel free step. Rond het Play & Skate Court ligt een 200 meter – door de KNSB goedgekeurde – skeelerbaan. Perfect voor een serieuze skeeler challenge! Het Play & Skate Court op het sportcomplex Meinga is vrij toegankelijk en rolstoelvriendelijk Iepenloft Fitness Grou (Buitenfitness) Nieuw bij de Play & Skate Court is het Iepenloft Fitness. Deze plek is geschikt voor jong en oud en daagt uit tot actie! De Iepenloft fitness biedt een gevarieerd aanbod aan Calisthenics-toestellen met je eigen lichaams gewicht als weerstand. De toestellen zijn zowel geschikt voor beginners als gevorderden. Je kunt er werken aan je spierkracht, spiermassa, mobiliteit, flexibiliteit, uithoudings vermogen en funfactor. Kortom de ideale plek voor gegarandeerd beweegplezier. voor de kinderen

Jeugdkaatsen en kabouterkaatsen (4-6 jaar) Jeugdtrainen en competitiekaatsen Kaatsen is voor iedereen toegankelijk! Voor de jeugd is er kaatstrainen op maandagavond van 18.30 tot 19.30 uur. Het seizoen start in april en eindigt in september. Op maandagavond train je samen met leeftijdsgenootjes en leer je alle ins- en outs van het kaatsen. Wil je een keertje meedoen? Dat kan zeker, je mag drie keer vrijblijvend mee trainen. Ook is er elke woensdagavond een korte competitiewedstrijd, en worden er het hele seizoen verschillende wedstrijden en leuke activiteiten georganiseerd. In de winter gaan we verder in de zaal. Kom jij ook kaatsen? Kabouterkaatsen Ben jij in het voorjaar en in de zomer graag in de buitenlucht en wil jij spelenderwijs lekker sporten? Dan is kabouter kaatsen misschien wel wat voor jou! Met leuke spelletjes kunnen de kinderen kennis maken met kaatsen. Het kabouterkaatsen start in april en is ook op maandagavond. We kaatsen van 18.30 tot 19.15, zien wij jou ook dit seizoen? Meer informatie en aanmelden www.wetterlan.nl jc.itwetterlan@gmail.com  kvwetterlan  kvitwetterlan 66

GWS-Jeugdzeilen De toekomstige skûtsjesiler? Jeugdzeilen bij KWV Frisia Zeg je KWV Frisia, dan zeg je jeugdzeilen. Deze bruisende afdeling van KWV Frisia was voor veel hedendaagse topzeilers, waaronder olympisch kampioene en naamgeefster van ons fraaie Zeilcentrum, Marit Bouwmeester, de springplank naar internationaal zeilsucces. Op de vrijdagavond van april t/m september is de Pikmar het domein van de KWV Frisia-jeugdzeilers. Samen met enthousiaste en gekwalificeerde trainers organiseert de Jeugdcommissie zeiltraining voor Optimist en Splash. In kleine groepjes leren onze jeugdzeilers de kunst van het wedstrijdzeilen, waarbij zeilplezier voorop staat. In eigen boot of een (huur) Frisia Optimist of Splash. Om de aangeleerde zeilskills laagdrempelig te kunnen uitproberen, nemen we zogenaamde Combi-zeilwedstrijden van Jeugd Wedstrijdzeilen Noord op in ons trainingsschema. Liever windsurfen dan zeilen? Ook dat kan bij KWV Frisia. Vanaf half mei, als de watertemperatuur iets aangenamer is, staan onze trainers op de vrijdagavonden klaar voor een kennismaking met deze funsport of het verder ontwikkelen van je surfskills. Op een surfplank van KWV Frisia of een eigen surfplank. Meer informatie Zeilen www.kwvfrisia.nl/jeugdzeilen jeugdzeilen@kwvfrisia.nl Windsurfen funsport@kwvfrisia.nl www.kwvfrisia.nl/windsurfen-bij-kwv-frisia    kwvfrisia Meer informatie & aanmelden www.grouwsterwatersport.nl info@grouwsterwatersport.nl  klassecommissiegws  gws schouw 67 GWS, de Vereniging Grouwster Watersport, opgericht in 1935, is bekend van de eigen haven aan het Pikmeer en de traditionele ijzeren GWS-schouwen met hun bekende spriettuig. De GWS-klassecommissie registreert alle GWS-schouwen en zorgt met het klassenreglement voor een eerlijke strijd tussen de schouwen. De GWS werkt samen met de stichting ‘Foar de Neiteam’ (van SKS en IFKS) bij het jeugdzeilen in september. Daar kan jeugd actief kennismaken met door GWS-leden beschikbaar gestelde schouwen en deelnemende skûtsjes. Beide hebben zwaarden, dus zeilen in een GWS-schouw is een mooi begin om jouw droom waar te maken! voor de kinderen

Platbodem Jeugdzeilen 21 en 22 september 2024 Vrijdag 21 en zaterdag 22 september 2024 is het weer zo ver: het Platbodem Jeugdzeilen komt met een 13e editie naar de wateren van Grou! Elk jaar mag het bestuur samen met de betrokken vrijwilligers (de Ynsetters) een mooie editie neerzetten waar 50 kinderen tussen de 8 en 18 jaar aan mee doen. En hoe leuk is het dan om kinderen enthousiast te maken over het skûtsjesilen in het prachtige watersportdorp Grou, waar elk jaar de eerste wedstrijd van de SKS plaatsvindt. Hoe doen we dat dan, jeugd enthousiast maken over het skûtsjesilen? Allereerst met een activiteit op vrijdagavond die te maken heeft met zeilen en/of skûtsjesilen. Denk hierbij aan een speurtocht door Grou waar je onderweg van alles te doen hebt zoals fok hijsen, blokken inscheren, zeilattributen raden en ga zo maar door. Of een leuk en leerzaam programma bij het Skûtsjemuseum in Eernewoude. Na deze activiteit op vrijdagavond, begint het echte werk op de zaterdag. Zaterdags liggen er zo’n 14 schouwen en 3 skûtsjes klaar voor de kinderen om alles te leren over het zeilen, van echte (skûtsje)silers, en dit zelf ook toe te passen. Er wordt van wal gestoken met het volgschip de ‘Vrouwe Nieske’ vanaf het dorp Grou naar de Burd. De kinderen krijgen van te voren uitleg over de invloed van de wind tijdens het zeilen, hoe je een ton moet ronden en welke regels er gelden op het water. Tussen de middag wordt er een heuse skûtsjequiz gespeeld en staat er een echte skûtsjeschipper uit de SKS of IFKS klaar om alle vragen van de kinderen te beantwoorden. ’s Middags volgt er nog een ronde zeilen, waarbij de kinderen die ’s ochtends in een schouw zaten, nu op een skûtsje mee gaan en andersom. Zo kunnen ze van alles wat proeven. Om de honger te stillen na al deze inspanning, staat er een broodje hamburger en een bordje soep klaar in het volgschip de ‘Vrouwe Nieske’. Als alle kinderen de buiken vol hebben, kunnen de echte liefhebbers nog één keer in een schouw of op een skûtsje stappen om nog even lekker uit te waaien. Na een geslaagde zeildag, keert de ‘Vrouwe Nieske’ met alle kinderen weer terug naar het vaste land in Grou en worden de kinderen weer opgehaald door de ouders. Elk jaar is de feedback van zowel kinderen als ouders erg lovend, wat maakt dat het elk jaar weer een groot succes is! Meer informatie en aanmelden platbodemjeugdzeilen@gmail.com 68

Zoek en vind 1. Kun jij de blauwe korfbal-bal vinden? 2. Kun jij de koning tussen de schaakstukken vinden? 3. Welke biljartbal heeft een ander nummer? 4. Welke vis heeft de witte band? 5. Welke zeilboot heeft geen roer en geen zwaard? 6. Welke kleur padelracket komt vaker voor blauw of geen? 7. Hoeveel verdrietige vissen tel je? 8. Hoeveel volleyballen zijn er? 9. Waar is de rechter keeperhandschoen 10. Waar is de pluim met blauwe dop? 69 voor de kinderen

Met de kinderen de natuur in Doe tips! reeën spotten Wist je dat in de Alde Feanen 200 reeën leven én in heel Fryslân leven zelfs duizenden? Wil je ze eens spotten? Check dan snel deze tips! het gewei van een ree Veel mensen denken dat de grootte van een reegewei te maken heeft met zijn leeftijd. Dit is niet zo. Het gewei wordt elk jaar afgeworpen, waarna het helemaal weer opnieuw moet groeien. Weet jij hoe de die vhilld in ht? Tip 1: Stilte Ga niet met een groep op pad. Dat maakt lawaai, waardoor hij je al van veraf hoort aankomen. Zelfs fluisteren helpt niet, want een ree heeft hele goede oren. In zijn lange oren zitten 17 spieren, waarmee hij zijn oorschelpen afzonderlijk van elkaar kan draaien. Hoort de ree je aankomen, dan gaat de kop omhoog en zie je ze als satellietschotels draaien. Tip 2: Camouflage Als de ree je ziet aankomen dan rent hij waarschijnlijk weg. Gedraag je daarom zo onopvallend mogelijk. Probeer jezelf zo goed mogelijk te camoufleren. Ook kan je achter een struik of boom gaan zitten wachten. Dan is het wel handig om te weten of de ree hier vaak komt. Tip 3: Goed kijken Een ree is erg schuw en laat zich niet heel snel zien. Vooral in de schemering van de ochtend en avond komen ze voorzichtig tevoorschijn. Neem daarom altijd een verrekijker mee, dan kun je ze vanaf een afstandje ook goed bekijken. 70 Wist jij dat... ... reeën rook albino kunnen zijn? Dan zijn ze helemaal wit, net zoals dit damhert. ... reeën heel ver kunnen springen? Met hun sterke dijbenen springen ze wel 6 meter ver en tot 2 meter hoog. Over een hekje in een weiland springen is dan ook geen enkel probleem. leuk om te doen Als je op de achterbank van de auto zit, kijk dan eens goed uit het raam! Kom je langs weilanden? Speur dan de horizon af, wie weet spot je reeën! In de zomer leven ze vaak alleen en in de winter in groepen. Zo’n groep noem je ook een reeënsprong. Snap je ‘m! Het antwoord is van links naar rechts 1. spitser, 2. gaffel en 3. zesender.

voor de kinderen poep! Doolhof IEWWW, is dit poep van de ree? Yep, het heet ook wel boonsel. Dit ziet er in de winter en zomer verschillend uit, zie foto’s. Vind je in de natuur keuteltjes dan kan het zijn dat de ree daar is geweest. Zo zijn er nog veel meer reeënsporen die je kunt opzoeken. In het KidsGea jeugdblad van It Fryske Gea lees je er alles over. Vraag ‘m aan de via www.itfryskegea.nl/kidsgea Help je Bambi zijn moeder vinden? Keutel in de winter Keutel in de zomer DIY verrekijker wie is wie? Reeën spotten doe je het beste vanaf een afstandje. Overdag schuilen ze vaak in houtwallen, bossen en struikgewas. In de avond zoeken ze voedsel in weilanden, heideterreinen en open plekken in het bos. Om ze te spotten heb je een verrekijker nodig. Die gaan we maken! Check www.itfryskegea.nl/verrekijker voor het stappenplan + voorbeeldvideo! De ree, het damhert en edelhert zijn alle drie hertensoorten. Ze zijn familie van elkaar, maar toch zijn ze niet hetzelfde. Check alle verschillen op www.itfryskegea.nl/herten 71

 0566 - 622 949  mail@autoschadegrou.nl Oedsmawei 17-B 9001 ZJ Grou Onderdeel van SchadeherstelFriesland.nl Luxe houseboats Overnacht op het water Gezellige jachthaven Boek snel ☞ www.jachthavendeoerhaal.nl 72

Skipkesilen Het Skipkesilen is een Grouster hardzeilevenement met zelfgebouwde modelscheepjes dat al meer dan een eeuw lang de door de Grousters en hun nakomelingen wordt gedaan. Inmiddels is het al meer dan 115 jaar geleden dat de eerste Skipkes te water gingen. Oant sjen, oant Skipketiid! Vandaag de dag blijft de jeugd nog steeds trouw aan het Skipkesilen; twee keer per jaar strijdend tijdens het Opening Watersport Seizoen en de Grouster Merke. Tijdens het Skipkesilen mogen alle kinderen van basisschoolleeftijd meedoen, ongeacht ervaring of type boot. Van het gloednieuwe polyester Frisia jachtje tot de meer dan 50 jaar oude Grutte Holle, elke klasse biedt een eerlijke kans op winst. Skipkecomissie ‘Jong Frisia’ van KWV Frisia organiseert het Skipkesilen. Dit jaar zullen de evenementen plaatsvinden op 11 mei en 7 september. Kinderen die mee willen doen kunnen zowel met hun eigen Skipke zeilen, een bouwpakketje aanschaffen om een eigen Skipke te bouwen, of een leenskipke gebruiken. Wat fijn is, is dat je dus niet zelf in het bezit hoeft te zijn van een Skipke om mee te doen. Door een leenskipke te gebruiken kan iedereen meedoen. Zo is er voor iedereen een kans! Maar Skipkesilen is meer dan alleen een zeilwedstrijd: het is een feest voor het hele gezin! Een gelegenheid om oude tijden te herleven en tegelijkertijd de traditie door te geven aan de toekomstige generaties. www.kwvfrisia.nl/skipkesilen skipkesilen@kwvfrisia.nl   kwvfrisia 73 Nieuwsgierig geworden wat het Skipkesilen allemaal inhoudt en wil je meedoen? Of, ben je in bezit van een Skipke die je wilt uitlenen om deze mooie traditie door te geven aan de jeugd? Bezoek dan onze website of stuur een mail voor de actuele informatie! voor de kinderen

• Pontjesroute De 8 van Grou • Pontinformatie en vaartijden • Wandelen in Grou • Dorpswandeling met gids • Wandelen met de hond • Verder wandelen • Kunst staat op straat Fietsen en Wandelen

Pontjesroute Een belevenis die je niet mag missen! Voor wie de prachtige omgeving van Grou wil ontdekken en beleven, biedt de fietsroute De 8 van Grou volop mogelijkheden. De 8 van Grou is een unieke fietsroute; het ene moment fiets je door het afwisselende waterrijke landschap van het Nationaal Park De Alde Feanen en het andere moment passeer je een schilderachtig dorpje. Om vervolgens, genietend van de rust en ruimte, verder te fietsen door weidse bloemrijke weilanden. Het bijzondere aan deze fietsroute is dat je onderweg regelmatig bij een vaarwater komt, waar vrijwilligers klaar staan om je met de pont naar de overkant te varen. Varen met de pont geeft een extra dimensie aan je fietstocht. Een belevenis die je niet mag missen! De 8 van Grou telt ondertussen 12 pontjes en wordt ook wel de ‘pontjesroute’ genoemd. Rondje door De Alde Feanen Wanneer je geen tijd hebt om de hele 8 van Grou te fietsen, fiets dan in elk geval het Rondje door De Alde Feanen. Start in Grou vanaf de Hellingshaven. Hier ligt de pont Gastvrij Grou waarmee je naar de overkant vaart, om vervolgens via pont De Burd op het gelijknamige eiland te komen. Een aanrader vanwege de cultuurhistorie van het landschap, de vele (weide)vogels en een grote groep reeën. Fiets over het eiland naar pont De Snoekcbears. Vanaf deze pont heb je twee opties: via pont De Grietman Eco naar De Veenhoop, Nij Beets, Aldeboarn, Akkrum en Grou. Of op naar Earnewâld met pont Hin & Wer en met pont De Oerhaal via Warten terug naar Grou. Gids & website De 8 van Grou heeft een eigen website en fietsgids waarin de routes, ligging en vaartijden zijn beschreven. De vier verschillende routes zijn goed te combineren, waar je ook begint. En ze starten en eindigen allemaal in Grou. Je kunt kiezen uit verschillende afstanden, variërend van 32 tot 65 kilometer. Elke route is op een kaart aangegeven inclusief fietsknooppunten en de ligging van de pontjes. Plus een globale beschrijving en enkele bezienswaardigheden. De gids De 8 van Grou is te koop in het InformatiePunt Grou en bij verschillende adressen aan de route. Pont De Snoekcbears en pont Gastvrij Grou Stichting Grou Aktief heeft twee pontjes in eigendom. Fietspont Gastvrij Grou vaart tussen de Hellingshaven en Waterpark Yn ‘e Lijte. Pont De Snoekcbears vaart over De Grêft bij het eiland De Burd. De schippers op beide pontjes, allen vrijwilligers, zetten je graag over. Veel fietsplezier! Meer informatie www.de8vanGrou.nl  pontjesroute 75 Fietsen/Wandelen

Ferry route An experience not to be missed! For those who want to explore and experience the beautiful surroundings of Grou, ‘De 8 van Grou’ offers plenty of opportunities. De 8 van Grou is a wonderful bike trail; one moment you are cycling through the varied watery landscape of the National Park De Alde Feanen and the next moment you are passing a picturesque village. You can then continue cycling through vast flowery meadows, enjoying the vibrant and diverse countryside. What makes this route so special, is that you will have to cross several waterways. Volunteer crews ferry you across the ditches and channels. The ferries (pontjes in Dutch) give an extra dimension to your ride; an experience not to be missed! De 8 van Grou has 12 ferry crossings and is also called ‘de Pontjesroute’. Route Guide ‘De 8 van Grou’ De 8 van Grou has its own information brochure, with routes, operating times and the locations of the ferries. In this brochure you will find four different routes. All routes combine well wherever you begin. And they all start and finish in Grou. You can choose from distances ranging from 32 to 65 kilometres. Each route is indicated on a map showing the location of the ferries, as well as a general description and some interesting sights. The Route Guide De 8 van Grou is on sale at the Tourist Office and at several addresses on route. Sales addresses can be found on www.de8vangrou.nl. A trip through De Alde Feanen is one of the four beautiful routes of De 8 van Grou. The route begins in Grou starting from the Hellingshaven. The ferry named Gastvrij Grou waits rigged and ready to bring you to the other side where you can embark on ferry De Burd which will transport you to the beautiful island with the same name as the ferry. This enchanting island is a highlight on your trip due to the natural history, diversity of meadow birds, marsh flowers and a large herd of deer. After this trip on De Burd you continue to the ferry De Snoekbears. From this you have two options: via ferry De Grietman to De Veenhoop, Nij Beets via Aldeboarn, Akkrum and Grou. Or to Earnewâld with the ferry Hin & Wer and ferry De Oerhaal via Warten back to Grou. Stichting Grou Aktief wishes you lots of cycling fun! For more information www.de8vanGrou.nl  pontjesroute 76

Fährenroute Ein Erlebnis, das man sich nicht entgehen lassen sollte! Für diejenigen, die die schöne Umgebung von Grou entdecken und erleben möchten, bietet der Radweg Die 8 von Grou viele Möglichkeiten. Die 8 von Grou ist eine einzigartige Fahrradroute; In einem Moment radeln Sie durch die abwechslungsreiche Feuchtgebietslandschaft des Nationalparks De Alde Feanen und im nächsten Moment kommen Sie an einem malerischen Dorf vorbei. Genießen Sie dann die Ruhe und Weite und radeln Sie weiter durch weite Blumenwiesen. Das Besondere an dieser Radroute ist, dass Sie unterwegs regelmäßig an eine Wasserstraße kommen, wo Freiwillige bereitstehen, um Sie mit der Fähre auf die andere Seite zu bringen. Das Fahren mit der Fähre verleiht Ihrer Radtour eine zusätzliche Dimension. Ein Erlebnis, das man sich nicht entgehen lassen sollte! Die 8 von Grou hat 12 kleine Überfahrtsfähren und wird hier auch ‘Pontjesroute’ genannt. Rundfahrt durch De Alde Feanen Wenn Sie keine Zeit haben, die gesamte 8 von Grou zu radeln, radeln Sie dann zumindest die Rundfahrt durch De Alde Feanen. Start in Grou vom Hellingshaven aus. Hier befindet sich die Fähre Gastvrij Grou, mit der Sie auf die andere Seite fahren und dann mit der Fähre De Burd zur gleichnamigen Insel gelangen. Aufgrund der Kulturgeschichte der Landschaft, der vielen (Wiesen-) Vögel und einer großen Gruppe von Hirschen sehr zu empfehlen. Radeln Sie über die Insel zur Fähre De Snoekcbears. Von dieser Fähre aus haben Sie zwei Möglichkeiten: über die Fähre De Grietman nach De Veenhoop, Nij Beets, Aldeboarn, Akkrum und Grou. Oder weiter nach Earnewâld mit der Fähre Hin & Wer und mit der Fähre De Oerhaal über Warten zurück nach Grou. Führer zur Radtour 8 von Grou Die 8 van Grou hat einen eigenen Fahrradführer, in dem die Routen, Orte und Fahrzeiten beschrieben sind. Die vier verschiedenen Routen lassen sich einfach kombinieren, egal wo Sie starten. Und sie alle beginnen und enden in Grou. Sie können aus verschiedenen Streckenlängen auswählen, von 32 bis 65 Kilometern. Jede Route ist auf einer Karte angegeben, einschließlich Fahrradknotenpunkten und den Standorten der Fähren. Plus eine allgemeine Beschreibung und einige Sehenswürdigkeiten. Der Reiseführer zur 8 van Grou ist am Informationspunkt Grou, Bruna Grou und an verschiedenen Adressen entlang der Route erhältlich. Die Fähre De Snoekcbears und die Fähre Gastvrij Grou Die Stiftung Grou Aktief besitzt zwei Fähren. Die Fahrradfähre Gastvrij Grou verkehrt zwischen dem Hellingshaven und dem Wasserpark Yn ‘e Lijte. Die Fähre De Snoekcbears fährt über De Grêft in der Nähe der Insel De Burd. Die Skipper auf beiden Fähren, alles Freiwillige, bringen Sie gerne auf die andere Seite. Viel Spaß beim Radfahren! Mehr Informationen www.de8vanGrou.nl  Fährroute 77 Fietsen/Wandelen

Pontinformatie en vaartijden 2024 29 maart t/m 30 juni 1 juli t/m 1 sept. 2 sept. t/m 30 sept. Grou Tarief: • Op bijna alle pontjes kun je naast contant ook met pin betalen. • 10-rittenkaarten zijn alleen geldig op die pont waar je de kaart koopt • Neem voor het overzetten van groepen buiten de vaartijden tijdens het vaarseizoen contact op met de pont. Grou Pont Gastvrij Grou Vaart over de Rjochte Grou en De Galle tussen de Hellingshaven en Waterpark Yn’e Lijte. Dagelijks van: 10.00-18.00 uur* 10.00-22.00 uur 10.00-18.00 uur * extra avondvaarten tot 22.00 uur op: 9, 10, en 11 mei Hemelvaartsweekend & 17, 18 en 19 mei Pinksterweekend € 1,00. Kinderen < 12 jaar € 0,50. 10-rittenkaart € 8,- (tevens geldig op pont De Snoekcbears) Informatie: 06 2917 4926 Grou Pont De Burd Vaart over het Prinses Margrietkanaal naar De Burd. Vaart het gehele jaar op: ma. t/m do.: Grou De Burd vr.: za.: zo.- en feestd.: Tarief: 06.45-12.30 | 13.30-18.30 | 19.30-00.00 uur 06.45-12.30 | 13.30-18.30 | 19.30-02.00 uur 08.00-12.30 | 13.30-18.30 | 19.30-02.00 uur 08.00-12.30 | 13.30-18.30 | 19.30-00.00 uur € 2,00 | Informatie 0566 623 807 Sitebuorren Pont De Snoekcbears Vaart over De Grêft tussen De Burd en Sitebuorren. Dagelijks van: Tarief: Sitebuorren 29 maart t/m 30 september van 10.00-18.00 uur € 1,00 | kinderen < 12 jaar € 0,50 | 10-rittenkaart € 8,(geldig op pont De Snoekcbears & pont Gastvrij Grou) Informatie: 06 2917 4926 Hooidammen Pont De Grietman Eco Vaart over de Wide Ie/Grietmansrak tussen De Veenhoop en De Hooidammen. maart: za- en zondag 1 apr t/m 30 sept.: dagelijks van oktober: Hooidammen november: Tarief: dagelijks van za- en zondag 11.00-16.00 uur 10.00-20.00 uur 10.00-18.00 uur 11.00-16.00 uur € 1,50 / Informatie: 06 5799 1511 Suwâld Zonnepont Schalkediep Vaart over het Prinses Margrietkanaal tussen Suwâld richting Garyp. Dagelijks van: 1 april t/m 30 sept. van 10.00-18.00 uur Tarief: Suwâld € 1,00 | 12- rittenkaart € 10,-. Seizoenkaart € 30,Informatie: 06 1223 8522 of www.zonnepont.nl Afstaptip: Bij de pont is een kiosk met terras aan het water. 78

Warten Zonnepont De Oerhaal Vaart over het Prinses Margrietkanaal tussen Warten en Earnewâld. Dagelijks van: 26 april t/m 29 september van 10.00-18.00 uur Tarief: Warten € 1,50 | 10-rittenkaart € 12,00 (alleen geldig op deze pont) Voor het overzetten van groepen buiten de reguliere vaartijden tijdens het vaarseizoen: hetzelfde: 06 1295 4125 Earnewâld Pont Hin & Wer Vaart over it Wiid in Earnewâld. (alleen geldig op deze pont) Dagelijks van: Earnewâld Tarief: 29 maart t/m 31 mei van 10.00-18.00 uur 1 juni t/m 6 juli zo. t/m vr. van 10.00-18.00 uur en za. van 10.00-20.00 uur 7 juli t/m 1 sept. dagelijks van 10.00-20.00 uur 2 t/m 29 sept. zo. t/m vr. van 10.00-18.00 uur en za. van 10.00-20.00 uur 30 sept. t/m 31 okt. dagelijks van 10.00-18.00 uur € 1,00 | 10-rittenkaart € 8,00. Kinderen < 6 jaar gratis Let op: geen PIN, alleen contant. Informatie: 06 1214 2631 Nije Skou Nije Skou Pont Nije Skou Vaart over it Deel, net buiten Akkrum. Dagelijks van: Tarief: 1 april t/m 15 okt. van 10.00-18.00 uur € 1,00 / www.nyeskou.nl | 06 5743 0693 Afstaptip: Bij de pont is een theeschenkerij met terras aan het water. Terherne Zonnepont Fietsa Versa Vaart over het Prinses Margrietkanaal tussen Terherne en De Sneekerhof. Dagelijks van: Terherne Tarief: 1 april t/m 30 juni van 10.00-18.00 uur 1 juli t/m 31 aug. van 10.00-20.00 uur 1 sept. t/m 15 okt. van 10.00-18.00 uur € 1,50 / www.terhernsterveer.nl, informatie: 06 5743 2802 Nij Beets Pont Jeltsje Vaart over de Nieuwe Vaart. Zelfbediening: Nij Beets Tjalleberd Fietspont De Deelen Vaart over de Hooivaart. Zelfbediening: Tjalleberd Wyns Pont De Wynser Oerset Vaart over de Dokkumer Ee. Dagelijks van: gehele jaar toegankelijk. gehele jaar toegankelijk. 30 maart t/m 30 september 15 mei t/m 15 sept. za. & zo. ma. t/m vr. za- en zondag Extra vaardagen: Paasmaandag 1 april, Hemelvaartsdag 9 mei, Pinkstermaandag 20 mei van 10.30-18.30 uur Tarief: Wyns € 1,00 / Kinderen gratis Overzetten van groepen buiten de reguliere vaartijden tijdens het vaarseizoen: 058 256 1136 10.30-18.30 uur 13.00-17.30 uur 10.30-18.30 uur 79 Fietsen/Wandelen

Wandelen in Grou Ieder jaargetijde een plaatje, maar altijd tijd om met de wandelschoenen of laarzen erop uit te trekken, langs het water, door het land of door het oude centrum om Grou al wandelend te ontdekken. Grou kent meerdere wandelroutes die je zelf of onder leiding van een gids kunt lopen. Geniet, ervaar en beleef de historie en veelzijdigheid van ons dorp. Paad troch Grou Grou heeft meer dan 43 rijksmonumenten in en buiten het dorp, echte pareltjes. Ontdek deze pareltjes in Grou met de wandelroute ‘Paad troch ‘Grou’. Een wandelroute die langs maar liefst 21 mooie, oude en vele rijksmonumenten loopt. Historisch Grou Virtueel Grou zit vol met historie en cultuur. In deze historische route zijn 9 highlights virtueel zichtbaar tijdens een wandeling door het oude centrum. Op interactieve manier kun je met de smartphone/tablet dingen zien die er niet echt zijn d.m.v. augmented reality (AR). Historisch Grou Visueel Grou zit vol met historische plekken die met 20 prachtige prenten verspreid door het dorp worden verteld. Start bij het InformatiePunt aan het Halbertsma’s Plein en laat u meevoeren, kijk naar toen en vergelijk en geniet van het beeld van nu. Kunst staat op Straat Geniet van de maar liefst 15 kunstwerken die Grou rijk is en door het hele dorp verspreid staan opgesteld. Ieder kunstwerk heeft zijn eigen verhaal. Wandelen om Grou Meer van de natuur genieten, dan hebben we ook een heerlijke wandeling van zo’n 7 kilometer Om Grou. Langs het water via het kanaal, genieten van de weidse uitzichten, over de grintpaden, langs de tuinen en de Grouster Architectuur, zie en leer Grou kennen vanuit een heel ander perspectief. Na afloop of tijdens de wandelingen is het altijd mogelijk om tussendoor even op adem te komen op een van de vele terrassen of binnen in een van de 21 horeca etablissementen die Grou rijk is. Teveel voor 1 dag? 80 Boek een overnachting in het Hotel, het Waterhostel, een van de B&B’s of vele vakantiehuisjes die Grou rijk is, zo geniet je langer van je uitje. De wandelroutes zijn verkrijgbaar in het InformatiePunt Grou aan het Halbertsma’s Plein 12

Dorpswandeling met Gids Stel je voor: een zacht briesje waait door de kronkelende straatjes van historisch Grou, terwijl de zon langzaam doorbreekt en de eeuwenoude gebouwen in een warme gloed zet. Het is het perfecte decor voor een dorpswandeling met een lokale gids, die je meeneemt op een reis door de rijke geschiedenis van dit charmante Friese dorp. De dorpswandeling begint bij het InformatiePunt Grou, aan het Halbertsma’s Plein waar vroeger ’t Grien was. Met elke stap onthult de gids de verhalen achter de historische gebouwen en monumenten die ons dorp zo uniek maken. Van de imposante kerktoren (it Beaken) tot de karakteristieke en eeuwen oude huizen, elk bouwwerk heeft zijn eigen verhaal te vertellen. Onderweg vertelt de gids over de rijke geschiedenis van Grou, die diep verweven is met het leven en de cultuur van het dorp. Maar de dorpswandeling is niet alleen een reis door het verleden; het is ook een kans om het hedendaagse Grou te ervaren. De dorpswandeling kan worden uitgebreid met een bezoek aan de 12e -eeuwse Sint Piterkerk. Als de wandeling ten einde loopt, keer je terug naar het startpunt met een gevoel van verwondering en voldoening. Je hebt niet alleen de geschiedenis van Grou beleefd, maar ook de warmte en gastvrijheid van dit bijzondere dorp ervaren. En wie weet, misschien ben je zelfs een beetje verliefd geworden op (het historische) Grou. Reserveren op voorhand via: info@grou.nl Dorpswandeling met gids inclusief bezoek aan de Sint Piterkerk € 7,50 p.p. met een minimum aantal van 6 personen. 81 Fietsen/Wandelen

VERKEN DE FRIESE MEREN IN EEN LUXE SLOEP OF ZEILBOOT! ✓ Grote keus boten ✓ Direct aan Nationaal Park de Alde Feanen ✓ Óók dagdelen ✓ Mooi-weer-garantie ONDEK ONZE VLOOT OP: WWW.WSBANJA.NL Meersweg 9a • Grou • www.wsbanja.nl • +31(0)566-621373 82

Wandelen Met de hond Achter de sportvelden van voetbal vereniging GAVC aan de Burstumerdyk is een losloop-terrein met een grote hondenspeeltuin. Hier kun je samen met je hond wandelen, sporten en trainen. Zo zijn er hindernissen, tunnels, slalompalen, balansblokken en boomstammen. Er kan ook gegraven worden in de royale zandbak of gewoon lekker relaxt rondlopen en spelen met je hond. Via het wandelpad langs het Prinses Margrietkanaal, ook losloopgebied, wandel je zo naar de hondenspeeltuin. Langs het Hôflân (ten noorden van Grou over de brug naar het Hôflân) is een ruime strook met bomen en bosjes waar de honden heerlijk vrij kunnen en mogen rondrennen. Verder wandelen Om Grou en op de Burd Langs het water Wil je verder wandelen en langs het water? Ook dat kan. Vanaf hotel Oostergoo langs het Theehuis en het Zeilcentrum kun je over de steigers langs de waterkant wandelen. Houd het water aan je linkerkant en vervolg je weg langs het Prinses Margrietkanaal. Hier staan diverse bankjes waar je even kunt uitrusten en genieten van het zicht over het water en de vele boten die hier passeren. Loop je het pad helemaal af, dan kun je aan het einde (rechts) over het pad door het Grousterbosje, via de sportvelden terug naar het centrum of loop je over het aquaduct langs het spoor naar het NS-station en vervolg je je weg weer richting het centrum, waarbij je het prachtige ‘Foar de Wyn’ beeld op de rotonde passeert. Naar de overkant Pak op de Hellingshaven de ‘Gastvrij Grou’-pont naar de overkant. Dit is een fiets- en voetgangerspont. Vanaf hier loop je naar de T-splitsing, rechtsaf tot aan de volgende pont ‘De Burd’. Hier maak je de oversteek naar ’t eiland De Burd, waar je heerlijk kunt rondlopen, genieten van de natuur, het weidse uitzicht en het cultuurhistorische landschap. Daarna neem je de pontjes gewoon weer terug. Wandelnetwerk Informeer bij het InformatiePunt Grou ook naar de wandelmogelijkheden van het wandelnetwerk op basis van knooppunten. Dit is een vergelijkbaar netwerk met het fietsroutenetwerk. 83 Fietsen/Wandelen

Kunst staat op straat In Grou hebben we meer dan 12 kunstwerken die op straat staan. Volg de kunst van oud tot eigentijds. Ieder kunstwerk heeft een eigen verhaal, wandel en bekijk de handel. De kunstroute met uitgebreide tekst is te verkrijgen bij het InformatiePunt Grou. 1 Suderkade De Leugenbank Brons, baksteen-hardsteenplaat 1986 Beeldhouwer Karianne Krabbendam 2 Halbertsma’s Plein De Kuiper Brons, baksteen 1991 Beeldhouwer Karianne Krabbendam 3 Burstumerdyk 4 De Leerling Brons, zandsteen 1978 Beeldhouwer Suze Boschma-Berkhout 4 Nieuwe Kade 1 De Baanveger Brons, marmer 1991 Beeldhouwer Karianne Krabbendam 4 5 Nieuwe Kade 1 Drie Zeilers Brons, graniet-hout 1988 Beeldhouwer Karianne Krabbendam 6 Stationsweg 1 Fan Bûgjen Frjemd Zandsteen 1947 Beeldhouwer Arjen Goodijk 7 Jongema 6 Fisken Beton, keramiek 1967 Beeldhouwer Chris Fokma 6 84 7 3 5 1 2

8 Rotonde Grou Stationsweg Foar de Wyn Cortenstaal 2018 Beeldhouwer Pieter Piersma 9 Halbertsma’s Plein Gedenkstenen Eeltsje en Joost Halbertsma Natuursteen 1875 & 1879 Beeldhouwer Willem Molkenboer 10 Meersweg 16 In de Zon Hardsteen 1987 Beeldhouwer Karianne Krabbendam 11 Stationsweg 1 Dr. Eeltsje Halbertsma Zandsteen 1904 Beeldhouwer Johannes Schröder 12 Zeilcentrum Skûtsje it Doarp Grou Brons, natuursteen 2001 Beeldhouwer Karianne Krabbendam 13 Oedsmawei 32 Zonder Titel Beton. Hardsteen, plaatstaal 1996 Beeldhouwer Gjalt Blaauw 14 Burstumerdyk Zonder Titel Beton 1993 Beeldhouwer Cobi Doevendans 15 Stationsweg 1 Wapen van Fryslân Zandsteen 1942 Beeldhouwer Tjipke Visser 16 GWS De GWS-schouw Fraai ijzeren kunstwerk 2017 Beeldhouwer Ids Wilemsma 15 16 85 12 14 13 11 10 9 8 Fietsen/Wandelen

• Eendenkorven vlechten • De Visuele verhalen verteller • Pieps • Sport in Grou • De Grou Mobyl • Het Handwerkcafé Grou • Elts mei graach ris fiskje Grou en meer

Een oude traditie Eendenkorven vlechten Het vlechten van eendenkorven is een oude traditie. Enkele decennia geleden waren er minder eendenkorven dan vroeger. Met de oprichting van De Fryske Feriening fan Einekoerflechters ’De Strampel’ in 2012 is het maken van eendenkorven weer in de lift gekomen. Door de inzet van de vereniging ’De Strampel’ is de laatste decennia het aantal vlechters gegroeid. Omstreeks 1875 waren er al eendenverenigingen. In Eernewoude (Earnewâld) was een eendenvereniging evenals in de naburige dorpen Wartena (Warten), Warga (Wergea) en Grouw (Grou). Het waren dorpen met veel sloten, meren en vanzelfsprekend ook dorpseenden in de omgeving. In 1917 namen Ts.W. de Jong, Tj. H. Dijkstra en dominee David Buurma in Grouw het initiatief voor de ’Vereeniging tot Bescherming van Eenden. Het systeem werkte aldus: voor vijf cent kocht men een houten label, gemaakt in de plaatselijke fabriek van Halbertsma (‘it houtsjefabryk’). Het houtje diende bevestigd te worden aan de eendenkorf om sociale controle mogelijk te maken. Het werd al snel ‘it houtsje fan Grutte Tseard’ genoemd. Tseard W. de Jong was de belangrijkste organisator. Hij was tevens fouragehandelaar en derhalve leverancier van wintervoer om de grote schare boeren- en dorpseenden de strenge winter door te helpen. Het voer – in een strenge winter werd 2300 pond ‘heele’ mais uitgestrooid – werd gekocht van de opbrengst van de verkoop van de ‘houtsjes’ en de contributies van de ruim 300 aangesloten leden à 20 cent per lid, plus giften. Een overtollig geachte woerd werd door de plaatselijke jager Hidde B. Halbertsma, eigenaar van de fabriek, en de plaatselijke politieman Harmen Vollema geschoten en aan een behoeftige inwoner geschonken. Soms werden er maar liefst 700 labels afgegeven.’ De eendeneieren werden veelal geleverd aan bakkers of gebruikt voor eigen consumptie. Vroeger stonden langs de oevers van het Pikmeer tientallen eendenkorven. Tegenwoordig staan in het meer nog enkele korven, die daar door de plaatselijke vogelwacht in het voorjaar worden neergezet en ’s zomers weer worden weggehaald. Eendenkorven worden meestal tussen half en eind februari uitgezet en na de broedperiode in juli weer binnengehaald. Vlechters moeten voor het maken van de eendenkorven voldoende riet hebben. Dat riet wordt in juni gemaaid en moet dan enkele dagen drogen voordat het kan worden opgeslagen. Wordt het riet te laat gemaaid, dan is het vaak te stug en wil het niet goed vlechten. Naast korven van alleen riet wordt ook vaak vlas toegepast voor de verbindingen (lofters). Ook worden er korven van wilgentenen gemaakt. Dit vergt weer een andere techniek. Elk jaar houdt de vereniging ’De Strampel’ in februari een Beurs in Poppenwier waar de verschillende vlechttechnieken worden gedemonstreerd en korven kunnen worden gekocht. 87 Grou en Meer

Visuele verhalenverteller aan het woord Jikkie Piersma, fotograaf Het gaat voor het grootste deel om je gevoel volgen. Soms komt daar veel emotie bij: zo staat de aanvaring van de ‘Victus’ met het ‘huisje’, nog haarscherp op m’n netvlies. Eén foto vertelt het hele dramatische verhaal. Ik zoek ook naar het onverwachte: zoals de schuur die om de boom heen is gebouwd, of de prachtige klopper op de deur. Daarnaast fotografeer ik ook graag alles wat met zeilen/water te maken heeft, van spiegelingen tot schepen met ‘brûs foar de kop’, Soms loop je tegen grappige ‘plaatjes’ 88 aan, zoals de twee fransen, die zich langs de route van de Tour de France hadden geïnstalleerd. Urenlang zaten ze te wachten op hun stoeltjes, helemaal klaar voor het spektakel. Achter die ene foto kun je een heel verhaal verzinnen of die ene klaproos. Komt er eigenlijk op neer, dat ik het heerlijk vind om maar wat te zwerven en te genieten van het moois om me heen en het onverwachte op ‘beeld’ te zetten. Zo heeft iedere foto zijn eigen verhaal en dat probeer ik vast te leggen.

Advertorial P!EPS en Co P!EPS en Co is een dagbestedingslocatie, een combinatie van een leerbedrijf en een atelierwinkel. In de eigentijdse atelierwinkel worden creatieve producten verkocht, zoals kaarten, kussens, kaarsen, kado’s en kunst Op vakantie in Grou? Vanuit de wijde omgeving is de toren van de Sint Piterkerk in Grou te zien. Speciaal daarom zijn deze opvallende sleutelhangers van de Sint Piterkerk, een origineel souvenir, gemaakt. Ze zijn alleen verkrijgbaar bij P!EPS & Co aan de Hoofdstraat 11. De sleutelhangers hebben vrolijke kleuren en kosten € 8,95. met biologisch afbreekbaar plastic In de winkel van P!EPs & Co zijn nog veel meer originele cadeaus te koop. Kom snel eens langs om een kijkje te nemen. Behalve zondag zijn we elke dag geopend van 10.00 tot 17.00 uur. P!EPS en Co Hoofdstraat 11, Grou Sport in Grou 15 jaar een begrip in Grou e.o. Al veel jaren wordt het Sport in Grou met passie en energie door een team van sport enthousiastelingen gemaakt. Sportverslagevers, correspondenten van Sport in Grou zijn bij sportevenementen in Grou e.o. Naast skûtsjesilen, zeilen, voetbal, korfbal, kaatsen, judo, fietsen & Schaatsen zijn er ook minder bekende sporten die aan bod komen. Ook nemen de verslaggevers veel onderwerpen op met video en audio fragmenten en deze worden op de website www.sportingrou.nl, socials, Instagram, Facebook, Twitter en YouTube kanaal geplaatst. Sport in Grou Wereldwijd maar toch dichtbij Het hoofkwartier van Sport in Grou is gevestigd in Grou. Er is een eigen tv-studio in een ruimte van Fitconcept Grou. Een samenwerking met sporters en video is een perfecte combinatie. Wij zijn trots op wat er allemaal gebeurt en samen willen wij onze informatie delen met onze vaste groep sportvrienden. Heeft u sportnieuws mail dit gerust naar redactie@sportingrou.nl 89 Grou en Meer

De Grou Mobyl Vervoerservice Grou mobyl! Auto met chauffeur Wij bieden een service waarbij u gebruik kunt maken van een auto met chauffeur. Met de aanschaf van de Grou Mobyl! met een beperkte mobiliteit kunt u toch in de eigen woonplaats de dagelijkse boodschappen blijven doen, naar de kapper of de pedicure gaan. Bezoekjes brengen aan kennissen, de kerk of het terras. Kortom, alledaagse activiteiten die zo vanzelfsprekend lijken, maar niet voor iedereen. Naast het praktische, verlagen we de drempel om actief te blijven. Handwerkcafé Grou e.o. Het handwerkcafé is al 10 jaar een begrip in Grou en omstreken. Het handwerkcafé is uitgegroeid tot een ontmoetingsplek voor iedereen met een liefde voor handwerken. Van beginners tot gevorderden, jong en oud, iedereen is van harte welkom om aan te schuiven. Haken, breien, borduren, je kunt het zo gek niet bedenken of het wordt gedaan tijdens onze bijeenkomsten. Je kunt ervoor kiezen om deel te nemen aan een van de goede doelen projecten die we aansturen, maar je kunt ook lekker komen werken aan je eigen werkstuk. Er worden al enkele jaren, door zo’n 60 vrouwen uit Grou en de directe omgeving, voor verschillende goede doelen mooie spullen gemaakt. De mensen die afhankelijk zijn van de voedselbank worden in de wintermaanden voorzien van warme winterspullen zoals sjaals, mutsen, wanten, sokken, truien en omslagdoeken. De kinderkledingbank Grou ontvangt meerdere keren per jaar een groot aantal kinderdekens, babypakketten en knuffels. Sinds 2020 wordt ook het dorpenteam Amaryllis-Zuid voorzien van ‘steuntje in de rug’ kussens, zorgenvriendjes, knuffels, dekens en babypakketten. Het dorpenteam Amaryllis-Zuid zorgt ervoor dat de mooie gemaakte spullen een goed plekje krijgen en voor troost en steun zorgen bij hun cliënten. Handwerkcafé Grou Waar: Meer informatie 06 2060 3741 info@uvvgrou.nl uvvgrou.nl 90 Restaurant Friesma State Entree: Gratis, consumpties voor eigen rekening Wanneer: Iedere maandagmiddag tussen 13.30 en 15.30 uur en iedere eerste zaterdag van de maand van 10.00 tot 12.00 uur  handwerkgroepgrou

Elts mei graach ris fiskje “Een ieder mag graag vissen”. Geen betere plek dan Grou en omgeving om deze oude Friese spreuk in praktijk te brengen. Overal waar je kijkt is open water; ‘het huis van de vis’. Van de open ruime meren zoals het Pikmeer en de Ee tot de mooie polder ‘de Bird’. Maar ook in binnen de bebouwde kom zijn vele fraaie plekken om een hengeltje uit te gooien. Het begint echter met de juiste papieren; de toestemming om te mogen vissen. Hiervoor hebben we in Nederland de VISpas. Met dit document mag je in bijna elk water in Nederland vissen. Dit geldt zeker voor de wateren in Fryslân en dus in de omgeving van Grou. Als je in het bezit bent van de VISpas kun je overal en het gehele jaar vissen. Als gast in Grou wil je misschien alleen maar tijdens je ‘welverdiende vakantie’ hier vissen. Ook daarvoor kun je een toestemming verkrijgen in de vorm van een Weekvergunning. Wil je weten hoe het exact in elkaar steekt, ook bv speciaal voor de jeugd, kijk dan op www.sportvisserij.frl. Wil je weten waar je met de VISpas kunt en mag vissen kijk dan op www.visplanner.nl. Dit geeft ook een prachtig beeld van de visrijke omgeving. Zowel de VISpas als de weekvergunning zijn verkrijgbaar bij de hengelsportwinkel ‘Jan & Japke’ in het centrum van het dorp. Hier kun je ook meteen je aas en/of hengel materiaal kopen. Mocht je hier een VISpas aanschaffen dan ben je direct lid van de plaatselijke hengelsportvereniging in Grou; HSV Idaarderadiel. Bij deze vereniging zijn ook de lokale sportvissers aangesloten die je heel veel kunnen vertellen over de vismogelijkheden en de specifieke stekken rondom Grou. Voor advies kun je hen bereiken op www.hsvidaarderadeel.nl. HSV Idaarderadiel heeft er ook voor gezorgd dat je in de vijvers in Grou prachtig kunt vissen. In deze dorpswateren zit een heel goed visbestand. Je kunt er volop voorns en baarzen vangen, maar ook grote karpers en snoeken van wel 1 meter groot. Om goed en veilig langs de waterkant te komen zijn er op sommige plekken mooie vissteigers gemaakt. Vissteigers: Troelstrawei, de Swanneblom, de Tsjalk en de Bears. Wij wensen alle sportvissers hele goede vangsten en met name heel veel visplezier in en rondom de wateren van Grou. Toon daarbij respect voor de prachtige natuur en de gevangen vis en ruim altijd je visplek op na afloop. Ben je echt trots op je vangst, zet deze dan op de foto en plaats haar dan weer terug in het water zodat ook in de toekomst de spreuk ‘Elts mei graach ris fiskje’ blijft klinken. Sportvisserij Fryslan www.sportvisserij.frl 0566 624 455  SportvisserijFryslan  sportvisserij_fryslan HSV Idaarderadeel www.hsvidaarderadeel.nl hsv.idaarderadeel@live.nl Voorzitter Jan Vos: 06 538 144 62   hsvidaarderadeel Sportvisserij Nederland Sportvisserijnederland.nl 030 605 84 00 (voor vragen over lidmaatschap, vispassen, betalingen en incasso’s) 91 Grou en Meer

• Visit Leeuwarden • Nationaal Park De Alde Feanen • It Fryske Gea • IVN Friesland • Ontdek Noardwest Fryslân • SUPclean-up • Recreatieschap Marrekrite • Wetterskip Fryslân De omgeving van Grou

Leeuwarden Op een steenworp afstand van Grou lonkt het mooie Leeuwarden. De culturele hoofdstad van Europa in 2018, start- en finishplaats van de wereldberoemde Elfstedentocht én Oranje-Nassaustad. Een bruisende stad met verrassende winkels, boeiende musea, een historische binnenstad met meer dan 800 monumenten en bijzondere moderne architectuur. Wandel door de geschiedenisrijke straten en laat je inspireren door de sfeer: op naar Leeuwarden! Het barst in de Friese hoofdstad namelijk van de prachtige highlights. Bekijk de Grote Kerk vanbinnen, vergaap je aan jugendstil-blikvanger de Apotheek of ontdek de verborgen parel De Utrecht – prachtig modern pand met wisselende mini-exposities. Of dwaal door de Blokhuispoort: deze 16e -eeuwse gevangenis is tot culturele broedplaats omgetoverd. Maak een rondje door dit fascinerende gebouw, waar creatieve ondernemers hun winkels en werkplaatsen houden in voormalige cellen en de bibliotheek een hele vleugel bestrijkt. Bovenop al deze culturele parels en fraaie bezienswaardigheden heeft Leeuwarden nog veel meer te bieden. Denk aan knusse grachten, een historische binnenstad met een gezellig winkelhart en de prachtige, weidse omgeving. In de stad vind je tevens unieke restaurants, bijzondere overnachtingslocaties en worden de oude straten afgewisseld met prachtige moderne (straat)kunst. Daarmee is Leeuwarden een veelgebruikt decor voor tal van verschillende evenementen en festivals. Leeuwarden Visitor Center Zin om de stad of regio verder te verkennen, maar geen idee waar te beginnen? Kom dan langs in het Leeuwarden Visitor Center! Hier geven we graag op maat gemaakte tips over alle highlights, activiteiten en bezienswaardigheden in en om Leeuwarden. Ook vind je hier alle info over de leukste stadswandelingen, tours, fiets- en wandelroutes. Je vindt ons in Obe, recht tegenover de scheve Oldehove (Heer Ivostraatje 1). Meer inspiratie opdoen voor je uitstapje naar Leeuwarden? Kijk op visitleeuwarden.nl voor inspiratie, verrassende manieren om de stad te ontdekken en een up-to-date overzicht van alle activiteiten in en om de stad. 93 omgeving

Nationaal Park De Alde Feanen De Alde Feanen is een van de meest waardevolle moerasgebieden van West-Europa. In 2006 kreeg dit laagveengebied daarom de status ‘Nationaal Park’. Daar zijn we heel trots op! Met bijna 20 organisaties zorgen we samen voor dit waardevolle natuurgebied. Elk jaar bezoeken honderdduizenden mensen de wandelpaden, fietsroutes en wateractiviteiten in Nationaal Park De Alde Feanen. Geniet ook van de weidse uitzichten over uitgestrekte graslanden en wuivende rietvelden, of van de beschutting van de sprookjesachtige moerasbossen. Deze enorm landschappelijke variatie zorgt voor een rijke natuur. Met maar liefst meer dan 450 plantensoorten en ruim honderd verschillende vogelsoorten. Ook ree, vos, otter en boommarter voelen zich hier helemaal thuis. Bezoekerscentrum Je bezoek aan Nationaal Park De Alde Feanen begint bij het bezoekerscentrum! De vrijwilligers vertellen je graag over het prachtige gebied en de activiteiten. De interactieve expositie geeft informatie over de ontstaans geschiedenis, flora en fauna, het beheer en de recreatie in het gebied. Lancaster Expositie Geraakt Breng een bezoek aan de Expositie ‘Geraakt’. Via boeiende geluidsfragmenten, beeldmateriaal en een aangrijpende tijdlijn word je meegevoerd naar een duistere nacht. In de nacht van 4 op 5 september 1942 stegen vanaf vliegveld Syerston in Engeland 251 bommenwerpers op. Eén daarvan, de Lancaster R5682, werd boven de Waddeneilanden neergeschoten. Het vliegtuig stortte vervolgens neer in De Alde Feanen, nabij Warten. Van de zeven 94 bemanningsleden wisten vijf met een parachutesprong te ontsnappen. Eén overleefde dit niet, de overige vier mannen werden krijgsgevangen gemaakt. Van de inzittenden werd later één lichaam gevonden. De laatste persoon, staartschutter Francis Cooper, werd na de crash vermist. Op de plek waar de Lancaster neerstortte is een permanente herdenkingsplaats gecreëerd: De Zwaluwhaven. Deze 32 meter lange muur, ontworpen door landschapsarchitecte Nynke Rixt Jukema, heeft 251 gaten voor oeverzwaluwen. Het aantal gaten komt overeen met het aantal gevechtsvliegtuigen dat in de nacht van 4 op 5 september 1942 opsteeg. Het aantal meters van de muur komt overeen met de lengte van de Lancaster. Van de 251 gaten worden 12 dichtgemaakt. Twaalf vliegtuigen, die die nacht in 1942 opstegen, kwamen niet terug. Zie ook: np-aldefeanen.nl/lancaster/ Bezoekerscentrum De Stripe 12, 9264 TW, Earnewâld www.np-aldefeanen.nl secretariaat@np-aldefeanen.nl   nationaalparkdealdefeanen NationaalParkAF

Beleef de natuur met IVN Natuureducatie It Fryske Gea Natuur, landschap en erfgoed in Fryslân. Dat is It Fryske Gea. We staan met 30.000 leden, 350 vrijwilligers, ruim 20.000 hectare grond in 62 natuurgebieden midden in de Friese samenleving. Ons Friese pompeblêdsje zetten we in vanuit een groen hart – of liever een pompeblêdsje – zetten we ons in voor bescherming, beheer en ontwikkeling van onze gebieden. Waaronder in de Alde Feanen! We zijn actief aan de bestuurstafel als het gaat om bijvoorbeeld biodiversiteit en klimaat. En in het veld werken we samen met pachters en ‘buren’. Het werk van It Fryske Gea Ons werk is vanzelfsprekend maar ook onmisbaar. Het redden van planten en dieren is niet alleen belangrijk voor deze soorten, maar ook voor jou. We bieden ze rust, ruimte en voedsel. Een natuurlijke omgeving is gezond en maakt je gelukkiger. Meer voor onze leden Als lid ben je voor ons heel speciaal en daarom geven we je graag natuurlijke bedankjes. Zo kun je met je beschermerspas gratis of met korting mee doen aan activiteiten. Check alle voordelen op www.itfryskegea.nl/beschermerspas Bezoek infopunt Earnewâld Wat er in de Alde Feanen valt te beleven? Dit ontdek je bij het informatiepunt van It Fryske Gea. Maak kennis met onze vereniging en de excursies die we organiseren. Ook is hier onze toeristische kaart van de Alde Feanen te koop, boordevol natuuruitjes en weetjes. Tip: ga mee op vaarexcursie! Meer informatie www.itfryskegea.nl/aldefeanen We vergeten het soms een beetje. Maar natuur, dat zijn wij. Het is de basis van alles wat leeft, we kunnen niet zonder. Maar de afstand tussen mensen en natuur is nog nooit zo groot geweest. IVN brengt natuur weer dichtbij, want wij geloven dat hoe meer je van de natuur houdt, des te beter je ervoor gaat zorgen. En zorgen voor de natuur, is zorgen voor jezelf. IVN Friesland betrekt mensen bij natuur en landschap in de eigen omgeving. Van de eigen achtertuin en de groene buurt tot in de mooie Friese natuur, zoals de nationale parken. We laten iedereen beleven hoe leuk, gezond én belangrijk natuur is. We inspireren met activiteiten, cursussen, projecten en campagnes. Zelf leren en doen staan altijd centraal. Iedereen kan meedoen! Vanuit jouw tuin, buurt, school of werk maak jij het verschil. Vrijwilligers vormen het hart van IVN Natuureducatie. Vanuit 162 lokale afdelingen organiseren zij cursussen, excursies, wandelingen en natuurgidsopleidingen. Benieuwd wat er bij jou in de buurt wordt georganiseerd of wil je zelf actief aan de slag voor de natuur? Neem een kijkje op www.ivn.nl/friesland. Meer informatie www.ivn.nl/friesland   IVNNatuureducatie IVNNederland 95 omgeving

WELKOM! 12 ➤ DAEMES OP DE GOLVEN 14 OKTOBER 2016 ➤ SB 2016 20 ➤ PIRAATJES OP HET WATER 13 AUGUSTUS 2016 ➤ SB 2016 74 ➤ DAEMES EN HEEREN 09 AUGUSTUS 2015 ➤ SB 2015 01 ➤ HEEREN OP HET WATER 14 SEPTEMBER 2011 ➤ SB 2013 64 ➤ DAEMES OP DE GOLVEN 03 JULI 2016 ➤ SB 2016 64 ➤ HEEREN OP HET WATER 09 OKTOBER 2016 ➤ SB 2016 21 ➤ DAEMES OP DE GOLVEN 24 AUGUSTUS 2016 ➤ SB 2016 54 ➤ HEEREN OP HET WATER 09 OKTOBER 2016 ➤ SB 2016 96

Ontdek Noardwest Fryslân Hier geniet je van ruimte, lucht en landschap. Zo ver je kunt kijken. Dorpjes waar de tijd lijkt te hebben stilgestaan, maar ook met bruisende steden zoals Harlingen en Franeker. Er is hier genoeg te ontdekken, te zien en te beleven. Keuze genoeg! Kom maar kijken. Je bent van harte welkom! De top 11 Highlights in Noardwest 1. UNESCO Werelderfgoed Koninklijk Eise Eisinga Planetarium in Franeker, het oudste werkende planetarium ter wereld. 2. Expeditieschip Willem Barentsz in Harlingen Stap aan boord van het expeditieschip met de naam ‘Witte Swaen’ een must-visit locatie in Harlingen vanwege zijn unieke karakter en historische betekenis. 3. De Waddenkust, een groots open landschap met terpen, dijken, kwelders en natuur. TIP: Stap eens de dijk op bij Roptazijl, Koehool of Zwarte Haan. Hier geniet je van de prachtige vergezichten over zowel de UNESCO Waddenzee als landinwaarts. 4. Ontdek HET watersport dorp Grou onder leiding van een dorpsgids inclusief bezoek aan de Sint Pieterkerk. Al vanaf 4 personen te reserveren bij Informatie Punt Grou aan het Halbertsma’s Plein 12. 5. Dekema State in Jelsum Laat je rondleiden in deze historische adellijke woning en geniet van de prachtige stinzentuin die gratis te bezoeken is. 6. Bezoekerscentrum Aerden Plaats in Oudebildtzijl Maak kennis met de cultuurhistorie en de hedendaagse kunst van het Bildt! 7. Yeb Hettinga Museum Streekmuseum met archeologie van het Friese terpengebied en locatie van de replica van een vroegmiddeleeuws Zodenhuis! 8. Longhorn Ranch Hasthem Hoeve Educatie boerderij met bezoekerscentrum. Volg rondleidingen te voet, met huifkar of rondvaartboot en ontdek hoe natuurinclusief boeren in zijn werk gaat. 9. Uniastate en Tsjerke in Bears Unieke stalen luchtspiegeling van de oude Uniastate anno 1756. Vanuit de uitkijktoren heb je een prachtig uitzicht over het wijde Friese weidelandschap. Een aanrader voor de kids! 10. Harlinger Strand Uniek zeestrand in Fryslân en vlak bij een supergezellig centrum! 11. Keatsmuseum in Franeker Het oudste sportmuseum van Nederland, gelegen dicht bij het heilige gras van It Sjûkelân. Hier wordt de belangrijkste wedstrijd in de kaatssport gespeeld. De regio biedt natuurlijk nog veel meer! Om meer te weten, bezoek eens een Toeristisch informatie punt (TIP) of VVV in de regio en kijk op oudezee.nl voor nog meer inspiratie, informatie, tips en de Uitagenda. Meer informatie www.oudezee.nl 97 omgeving

98

SUPclean-up Samen ben je sterk! Door het vergroten van de SUPclean-up beweging verkleinen we de bijdrage aan de Plastic Soup. Het afgelopen jaar was de watersport opnieuw ontzettend druk. Prachtig voor de recreatie en het toerisme. De andere kant is dat deze toestroom ook invloed blijft hebben op het zwerf afval, dat was ook nu weer aanzienlijk meer dan andere jaren. Vanuit de Gemeente Leeuwarden blijft SUPAway meewerken aan het project ‘ZwerfAfval’. Dit betekent het schoonmaken van de waterwegen in het zuidelijk deel van de gemeente vanaf de SUP. Ook in 2024 gaan we in Grou weer aan de slag met diverse projecten met de 2 basisscholen en de eerste klas van OSG Sevenwolden. Door mee te werken in combinatie met lessen hopen we zo meer bewust - wording te creëren bij de jongeren. SUPAway is onderdeel van Stichting SUPclean-up. Zij organiseren SUPclean-ups on Tour, ‘groene’ bedrijfsuitjes, ‘groene’ en familie-uitjes in combinatie met creativiteit, geven voorlichting, verkopen Ocean Trash, armbanden gemaakt van vistouw uit zee en binnenwater. Meer info op www.supaway.nl Doe mee! Wat voor Stichting SUPclean-up belangrijk is: Hoe meer bedrijven en mensen er mee doen met SUPclean-up hoe kleiner de bijdrage aan de Plastic Soup! Doe jij ook mee? SUPaway, een plaatselijke SUPschool met een groot hart voor schoon water! Meer informatie www.supcleanup.eu info@supcleanup.eu of aukje@supcleanup.eu 99 omgeving

Recreatieschap Marrekrite Marrekrite is het recreatieschap van Fryslân voor zowel de recreatie te water als op het land. Wij zijn je gastheer in het buitengebied. Dit doen we door op water en op land voorzieningen te realiseren en te onderhouden. Sinds jaar en dag staan wij bekend om onze basisvoorzieningen op en om het water. Maar ook op land zijn wij heel actief. We beheren en onderhouden de borden van het fiets- en wandelknooppuntnetwerk in Fryslân, maar ook de Toeristische Overstappunten. Fryslân is al vele malen bekroond tot beste fietsregio van Nederland op basis van de Kwaliteitsmonitor Fietsregio’s van de Stichting Landelijk Fietsplatform. Wij zetten ons met veel energie en enthousiasme in om deze positie te behouden. Verderop in dit magazine vind je een aantal routesuggesties. Fiets- en wandelknooppuntkaarten koopt je onder andere bij Informatiepunt Grou. Vaak kunt u vanaf onze ligplaatsen eenvoudig op de netwerken komen. Marrekrite realiseert momenteel Toeristische Overstappunten (TOP’s) door de hele provincie. Bij een TOP kun je de auto of fiets parkeren, om vervolgens heerlijk te gaan fietsen of wandelen in die omgeving. Soms is het ook mogelijk de boot aan te leggen bij de TOP’s. Ook is er horeca vlakbij. Een toeristisch overstappunt in Friesland herken je aan de informatiezuil. Naast een grote kaart van de omgeving en de fiets- en wandelnetwerken, vind je op de zuil informatie over themaroutes en bezienswaardigheden in de omgeving. Net als de MarBoeien hebben ook de TOP’s eigen gedichten. 100 Onze kerncijfers 700 aanlegvoorzieningen op 400 locaties 33 km aan steigers en damwanden 100 MarBoeien 120 containers op 60 locaties 2800 km fietsnetwerk 3800 km wandelnetwerk 16 Toeristische Overstappunten (TOPs) Onze aanlegvoorzieningen (damwanden, MarBoeien en steigers) liggen midden in de Friese natuur, door de Marrekrite-aanlegplaatsen is het duidelijk waar watersporters mogen aanleggen, zodat het riet en de natuurlijke oevers rust krijgen. Rust en ruimte zijn belangrijke redenen om Marrekrite-aanlegplaatsen op te zoeken. Bij één van de 100 MarBoeien lig je helemaal vrij. Een MarBoei kan ook een poëtische ankerplaats zijn. Op www.marboei.frl vind je alle gedichten die gekoppeld zijn aan een groep MarBoeien.

Marrekrite onderhoudt de voorzieningen en zorgt ervoor dat alles veilig en netjes is door te maaien, snoeien en de afvalcontainers te legen. Daarnaast worden er ook nieuwe aanlegvoorzieningen gerealiseerd. Daarbij houden we ook rekening met kanoërs. Watersporters mogen maximaal drie dagen gratis op een Marrekrite plek liggen. Na die drie dagen vaar je door naar een andere plek, waar je weer drie dagen gratis kunt liggen. Het netwerk van aanlegplekken is uniek in Nederland en zelfs in Europa. Nergens is het zo goed geregeld als in Friesland. iedereen kan genieten van een fijne ligplaats Wij vragen watersporters rekening te houden met anderen en onze ligplaatsen schoon te houden. Gooi je afval in de vuilcontainers of neem het mee als deze vol is. Barbecue niet op steigers en damwanden, het kunststof kan daar niet tegen. En als het druk is, schuif dan zoveel mogelijk aan. Als we hier samen op letten, kan iedereen genieten van een fijne ligplaats. Ontdek je een schade aan een van onze voorzieningen? Of is er een container vol? Meld het ons, dit kan snel en eenvoudig via onze site www.marrekrite.frl/schade-melden Wimpel & Vignet Het beheer en onderhoud van deze ligplaatsen kost erg veel geld, het grootste deel wordt betaald door de Gemeen schappelijke Regeling Marrekrite; een samenwerking van 13 Friese gemeenten en de provincie Fryslân. Een ander belangrijk deel dragen de watersporters zelf bij. Het initiatief voor de Marrekrite wimpel is in 1987 ontstaan, in 2023 kwam het vignet (een dubbelzijdige sticker) voor boten zonder mast er bij. We stellen het erg op prijs als je bij gebruik van onze ligplaatsen een Marrekrite wimpel of vignet koopt, de opbrengst hiervan investeren we in het vernieuwen van onze ligplaatsen. Voor het eerst sinds 2015 gaat per 2024 de prijs voor de Marrekritewimpel omhoog. Voor die tijd kwam er jaarlijks een euro bij, toen dat uitkwam op mooie ronde bedragen (€ 15,- € 20,- en € 25,-) bleef het jarenlang gelijk. Vanaf 2024 kosten de kleine, middelgrote en grote wimpel respectievelijk € 20,- € 25,- en € 30,-. De verkoopprijs van het vignet wordt ook mee verhoogd naar € 20,Nieuw! De nieuwe duurzame wimpel Niet alleen de verkooprijzen zijn aangepast, ook de wimpel zelf is vernieuwd! De wimpel van 2024 is namelijk een stuk duurzamer. De nieuwe ‘groene’ wimpel wordt gemaakt van 100% gerecyclede petflessen en is lokaal geproduceerd door de Dokkumer Vlaggen Centrale, in Fryslân! De Marrekrite wimpels en het vignet zijn in Grou te koop bij: het InformatiePunt Grou, Cornelder Scheepstechniek, HUBO Bouwmarkt Grou, HW Yachtcharter, De Oude Seylmakerij, Technische Watersportservice De Schiffart en Watersportbedrijf Anja. De contactgegevens vind je achter in dit magazine. Ook zijn ze te bestellen op www.marrekrite.frl/wimpel. Als je donateur wordt, krijg je de wimpel (of het vignet) elk jaar automatisch thuis gestuurd. Meer informatie Recreatieschap Marrekrite Lytse Sudein 12, 8624 TT Uitwellingerga 058 212 85 81 www.marrekrite.frl 101 omgeving

De leukste mode- en watersportwinkel van het Noorden 7 DAGEN PER WEEK GEOPEND Nieuwe Kade 3 | www.oudeseylmakerij.nl www.rockgood.nl 102 Scan mij

Hooglandgemaal bij Stavoren Water verbindt… Heerlijk varen op de Friese meren, vaarten en sloten. Vanzelfsprekend of toch niet? Eén van onze taken is het op peil houden van het Friese boezemwater. De Friese boezem is het aaneengesloten stelsel van kanalen en meren in Fryslân met 1 streefpeil (0,52 meter onder NAP). Dat betekent dat we ingrijpen bij te veel, maar ook bij te weinig water. We regelen het waterpeil met 3 zeegemalen, 2 IJsselmeer gemalen, 3 spuisluizen, bijna 1.000 polder gemalen en maar liefst 5.400 stuwen. Is er een tekort aan water, dan laten we extra water binnen. Een overschot aan water wordt afgevoerd via spuisluizen en gemalen. Met de spuisluizen kunnen we op één dag 8 miljoen kuub water spuien. Dat is wat 45.000 huishoudens in een jaar aan water verbruiken. Door het water op deze manier op peil te houden, is het dus ook heerlijk recreëren in ons beheergebied: het mooie Fryslân en het Groninger Westerkwartier. Veel plezier in, om en op het water! Meer informatie Fryslânplein 3 8914 BZ Leeuwarden 058 292 22 22 www.wetterskipfryslan.nl 103 omgeving

• Apollo Brassband • Damesakkoord • De Band VOLK • De Pikbroeken • Just for Fun popkoor • Koor Ratjetoe • Mingd Koar Grou • Orkest foar Elkenien • Koor Sjong Nocht • Vocal group Sjonge Jonge MuZiek in Grou

Apollo Brassband Damesakkoord Al meer dan 130 jaar is Brassband Apollo de muziekvereniging in Grou. Met ruim 25 leden verzorgen we diverse optredens bij activiteiten in eigen dorp en in de gemeente. Onder leiding van onze dirigent en muziekdocent Piet Visser worden muziekworkshops op de basisscholen gegeven, om de Grouster jeugd op een actieve wijze bij de muziek te betrekken. Wilt u meer weten? Kijk dan op onze site. We zijn een vrouwenkoor bestaande uit 25 leden. We zingen o.l.v. Anna Bonnema meerstemmig populaire Nederlandse, Friese en anderstalige liedjes. Iedere maandagavond van 19.30 tot 21.30 uur oefenen we met veel plezier in de Kaatskantine aan de Burstumerdyk in Grou. Heb je zin om mee te zingen? Je bent van harte welkom! www.apollogrou.nl secretaris@apollogrou.nl   ApolloGrou damesakkoord.grou@hotmail.com De Band VOLK Volk!! Maakt ‘eigen’ Folkmuziek, overgoten met een saus bestaande uit cabaret, chanson, klezmer en brassband invloeden. Liedjes met verrassende arrangementen en altijd in het Fries. Akoestisch, humoristisch, gewoanwei Moai! Volk bestaat uit: Wietske Banga (zang, gitaar, banjo, ukelele), Alinda Talsma (contrabas en zang), Jelle Beks (zang en sopraan/tenor saks), Ben v/d Veen (trombone en sousafoon), Paul Tjepkema (percussie) en Piter Banga (zang, accordeon, vertalingen) en Wim de Goede (techniek). De Pikbroeken Het is een gezellig koor bestaande uit 32 leden die veel plezier hebben in zingen. Ze hebben een breed repertoire wat ze ten gehore brengen o.l.v. dirigent Fokke de Groot, met muzikale ondersteuning van nog twee gitaristen en een accordeonist. www.debandvolk.frl info@debandvolk.frl 06 15 34 24 08  debandvolk www.pikbroeken.wordpress.com secretarispikbroeken@gmail.com  depikbroeken 105 MuZiek in Grou

Just for Fun popkoor Koor Ratjetoe Popkoor Just for Fun is een gezellig koor onder leiding van dirigent Sander Metz. We verzorgen een aantal optredens per jaar. Dat kan zijn op een kerstmarkt, korenfestival, feest of evenement. Wij zijn als koor FUN en onze muziek is dat ook! Onze agenda, boekingen en meer informatie over ons koor vind je hieronder. Met een Ratjetoe aan leden, die een Ratjetoe aan liedjes in een Ratjetoe aan talen ten gehore brengt spat o.l.v. Jacob Nauta, met muzikale begeleiding van twee gitaren en drie accordeons het enthousiasme van deze kleurige en fleurige zanggroep af. We bestaan inmiddels zo’n 15 jaar en hebben nog steeds veel lol in onze groepsdynamiek, het zingen, de nazit en de optredens. Voor mannen die zich graag bij ons aan willen sluiten is er nog plek! www.justforfun-grou.nl justforfungrou@gmail.com  popkoor Just for Fun Grou  just_for_fun_grou justforfungrou Meer informatie secretaris 06 4981 6871 Mingd Koar Grou Het koor bestaat uit ongeveer 55 leden die één keer per week repeteren in de Fermanje te Grou. Sinds september 2023 staat het koor onder leiding van de enthousiaste dirigent Carl Visser. Het repertoire is divers: zowel klassieke werken als ook speciaal voor het koor geschreven stukken. De teksten kunnen zowel Duits, Engels, Latijn als Fries zijn. In januari 2025 staat een concert gepland in de St. Pitertsjerke met werken van Haydn, Gounod en Fauré. Tijdens de Bloeiweek Grou, eerste week van juni 2024, houdt het koor een speciale meezingavond. Orkest foar Elkenien Orkest foar Elkenien is een ‘kunst in je buurt’ initiatief van Het Generatiehuis. Het orkest bestaat uit een dertigtal muzikanten uit Grou en omgeving. Het instrumentarium is zeer gevarieerd: keyboard, (bas)gitaar, trompet, bugel, korhoorn, altsaxofoon, klarinet, dwarsfluit, altblokfluit, bariton, accordeon, cajon, djembé en drumstel. Het orkest is gestart in maart 2022. Een groot deel van de muzikanten had geen muzikale ervaring. Onder leiding van Guus Pieksma repeteert het orkest iedere vrijdagmiddag op de locatie ‘Ontmoeten en Meedoen’ in Grou. www.Grousterkoar.nl info@grousterkoar.nl  grousterkoar Meer informatie ron.schipper@gmail.com 106

Koor Sjong Nocht Vocal group Sjonge Jonge Onder leiding van een gediplomeerde dirigente worden er op maandagmiddag meertalige liedjes gezongen. Het is altijd reuze gezellig en u hoeft niet meer s ’avonds de deur uit. Nieuwe leden zijn van harte welkom. Kom een keertje vrijblijvend binnenlopen. Het koor treedt een enkele keer per jaar op, o.a. in Friesma State, bij de jaarlijkse Kerstbijeenkomst en de Sint Pitermiddag. Vocal group Sjonge Jonge onder leiding van topdirigent Akke Bosma is een prachtig koor met een zeer gevarieerd repertoire uit de lichte muziek: Van swingende up-temposongs en uitbundige musicalnummers tot ontroerende luisterliedjes. Het koor staat bekend om haar mooie koorklank en unieke presentatie, waarbij het plezier in performance duidelijk zichtbaar is. Sjonge Jonge is voor iedere gelegenheid te boeken, ook voor kerst. Boek wel op tijd! info@uvvgrou.nl uvvgrou.nl www.Sjonge-jonge.nl info@sjonge-jonge.nl  vocalgroupsjongejonge  sjongejongevocal SjongeJongeGrou 107 MuZiek in Grou

• Athleta Grou • BC Raak’m • Bridgeclub Grou • De Pinguins • FFF Grou • Fûgelwacht Grou • Grouster RoeiSloepen vereniging • Grouster WaterSport vereniging • Gymnastiekvereniging SSS Grou • Hengelsportvereniging • HSF de Pikmarruters • It Gild • Korfbal vereniging Mid-Fryslân • Kaatsvereniging it Wetterlân • Krite Grou • KWV Frisia • Stifting Grou • Tennisvereniging Grou • Unie van Vrijwilligers Grou • Voetbalvereniging GAVC • Vereniging IJsZeilenGrou • Vokstuinvereniging Grouw • Volleybalvereniging Grouw ’64 verenigingen

Athleta Grou BC Raak’m de loopgroep voor iedereen Lopen kun je altijd en overal doen. Maar samen met anderen is extra genieten. Voor €100,- per jaar krijg je twee keer per week een training, op verschillende niveaus, verzorgd door gediplomeerde trainers. Zomers op de vrijdagavond regelmatig een duurloop op locaties in de omgeving met keuze uit enkele afstanden. BC Raak’m is een dynamische en succesvolle badmintonvereniging met ongeveer 70 volwassen leden en 30 jeugdleden. Actief vanuit Grou voor de regio. Het seizoen start na de zomervakantie en loopt door tot het voorjaar. Je bent van harte welkom om kennis te maken en eens mee te doen. Ook bieden we elk jaar ‘Probeer Badminton Nu’: 10 avonden training en meedoen voor slechts € 25,-. www.athleta.nl athletagrou1945@gmail.com www.bcraakm.nl info@bcraakm.nl Bridgeclub Grou de gezelligste bridgeclub van Midden-Fryslân Wil je met veel plezier en in-/ontspanning bridgen bij een goed georganiseerde club dan moet je bij de BCGrou zijn. Wij spelen competitie op maandagmiddag in onze toplocatie ‘Het Theehuis’ aan het Pikmeer. De BCGrou is aangesloten bij de Nederlandse Bridgebond. STG De Pinguins STG De Pinguins is een schaatstrainingsgroep met de voormalige gemeente Boarnsterhim als basis. Bij ons staat het plezier in de schaatssport voorop, maar dat je hier soms ver mee kunt komen bewijst ons lid Jorrit Bergsma. We schaatsen zowel op Thialf in Heerenveen als in de Elfstedenhal in Leeuwarden.In de zomer zijn er droogtrainingen op het veld van Meinga in Grou en daarnaast bieden we in de zomer ook skeelertrainingen aan op Play Skate Court Grou. Graag tot ziens, bij de Pinguins! 17029.bridge.nl bcgrou@gmail.com www.depinguins.nl bestuur.secretariaat@depinguins.nl 109 verenigingen

FFF Grou Fûgelwacht Grou De Ferieniging Foar Folksfermaken De FFF (Ferieniging Foar Folksformaken) organiseert jaarlijks het dorpsfeest in het tweede weekend van september. Onze vereniging bestaat sinds 1920 en is één van de grootste verenigingen in Grou. Ook in 2024 staat ons weer een geweldige merke te wachten met als thema ‘Op en om de boerderij ’. Fügelwacht Grou is een vogelbeschermingsvereniging die zich sinds 1945 bezighoudt met het wel en wee van vogels in en rondom het dorp Grou. Beschermen en inventariseren vindt vooral plaats in de weidegebieden rondom Grou, waar we in samenwerking met de boeren en de inzet van enthousiaste vrijwillge nazorgers de weidevogels en hun legsels helpen beschermen tijdens de werkzaamheden van de boeren en de loonbedrijven op het land. www.fffgrou.nl pr@fffgrou.nl  fffgrou  groustermerke www.fugelwachtgrou.nl info@fugelwachtgrou.nl  fugelwacht fugelwachtgrou GRSV Grouster RoeiSloepen Vereniging Sinds april 1997 is de Grouster RoeiSloepen vereniging actief op en rondom de Grouster meren. De GRSV doet al jaren mee aan de wedstrijden om het Nederlands Kampioenschap Sloeproeien. Per jaar roeien we zo’n 20 wedstrijden, zoals de legendarische HarlingenTerschelling Race, de Kameleonrace rond Terherne of onze eigen uitdagende Grouster Roeirace. GWS Grouwster WaterSport Vereniging GWS – de Grouwster Watersport Vereniging is opgericht in 1935. De GWS biedt in haar in 2017 gerenoveerde haven naast het Theehuis betaalbare ligplaatsen aan leden, helpt met de ontvangst van passanten en organiseert een aantal zeilwedstrijden, o.a. voor de traditionele ijzeren GWSschouw, waarvoor de GWS de klasse-organisatie is. Daarmee houdt de GWS het actieve zeilen met de schouwen in stand. www.grsv.nl info@grsv.nl  grsvroeivereniging www.grouwsterwatersport.nl info@grouwsterwatersport.nl  klassecommissiegws  gws schouw 110

Gymnastiekvereniging SSS Grou Dat bewegen gezond is voor jong en oud is bij de meeste mensen wel bekend. Gymnastiekvereniging SSS Grou biedt gymnastiek vanaf 2 jaar oud (nijntje beweegdiploma), freerunnen, rhönradturnen en bewegen voor ouderen en heeft een selectiegroep voor turnsters. Iedereen kan zich via onze e-mail of website aanmelden voor twee proeflessen. Hengelsportvereniging Idaarderadeel “Een ieder mag graag vissen”. Geen betere plek dan Grou en omgeving om deze oude Friese spreuk in praktijk te brengen. Overal waar je kijkt is open water; ‘het huis van de vis’. Van de open ruime meren zoals het Pikmeer en de Ee tot de mooie polder ‘de Burd’. Maar ook in de bebouwde kom zijn vele fraaie plekken om een hengeltje uit te gooien. Vissen is een leuke hobby voor jong en oud en dat al generaties lang. www.sss-grou.nl info@sss-grou www.sportvisserij.frl 0566 624 455  SportvisserijFryslan  sportvisserij_fryslan HSF de Pikmarruters HSF de Pikmarruters is een actieve en gezellige rijvereniging voor ruiters en amazones van alle leeftijden. Zowel met paard als met pony ben je van harte welkom om lid van onze vereniging te worden. Op zondagochtend zijn onze wekelijkse clublessen. De lessen zijn voornamelijk gericht op dressuur en af en toe wordt er een hindernis in de rijbak gezet. Daarnaast organiseren we diverse activiteiten zoals clinics, onderlinge wedstrijden en onze jaarlijkse buitenrit. We hebben een eigen rijbak op de ‘Idaederhoek’, tussen Grou en Idaerd. Kom gerust eens langs! It Gild het oudste ziekenfonds van Nederland It Gild is opgericht op 5 mei 1776. De doelstelling is eerst geweest het uitkeren van geld bij ziekte, invaliditeit en bij sterfte (kistjejild) en bovendien een ouderdomsuitkering. Na verloop van tijd bleek dat de eerdergenoemde doelstelling niet te handhaven was en werd in 1911 besloten dat vanaf die tijd ‘It Gild’ een ziekenfonds zou zijn dus alleen een uitkering bij ziekte en ongeval. www.pikmarruters.nl hsfdepikmarruters@gmail.com  pikmarruters 111 verenigingen

Korfbalvereniging Mid-Fryslân K.V. Mid-Fryslân/ReduRisk is een bloeiende vereniging met een grote jeugdafdeling. Bij de senioren speelt het eerste team op het veld in de hoogste klasse en in de zaal op het één na hoogste niveau van Nederland. Er wordt getraind en gespeeld in vier dorpen: Grou, Reduzum, Warten en Akkrum. Korfbal wordt gespeeld vanaf 6 jaar, maar vanaf 3 jaar ben je al welkom bij onze kangoeroes. Een keer meetrainen kan altijd! Stuur een mailtje en we nemen contact met je op. Kaatsvereniging It Wetterlân Kaatsen bij KV It Wetterlân is voor iedereen. Jong en oud zijn, in het voor jaar en zomer, welkom op het kaatsveld voor een training of wedstrijd. Voor kinderen vanaf 4 tot 6 jaar is er kabouterkeatsen, er worden jeugdtrainingen gegeven aan jeugd van 6 tot 18 jaar. Voor de senioren is er zowel ‘It Fryske spul’ als ‘sachte bal’ waarbij er met een andere bal wordt gekaatst. www.kvmidfryslan.nl   kvmidfryslan www.wetterlan.nl jc.itwetterlan@gmail.com  kvwetterlan  kvitwetterlan Krite Grou ´Wie Krite Grou zegt, denkt aan theater voor jong en oud, culturele bijeenkomsten, bijzondere ontmoetingen, gezelligheid en vooral plezier. In 2025 zal Krite Grou 150 jaar bestaan. Dit gaan we met het hele dorp vieren. Krite Grou al generaties een begrip, waar een kleine mienskip groot in kan zijn´ KWV Frisia De Koninklijke Watersport Vereniging Frisia is een vereniging waar de watersport in volle breedte wordt beoefend. KWV Frisia organiseert activiteiten, trainingen en wedstrijden op en rond het water voor jong tot oud. Ook watersporters met een beperking zijn welkom. Kijk voor al onze activiteiten of om lid te worden op onze website. www.kritegrou.nl info@kritegrou.nl  kritegrou  @kritegrou190 www.kwvfrisia.nl   kwvfrisia 112

Stifting Grou UVV - Unie van Vrijwilligers Grou It doel fan de Stifting is om it doarpseigene fan Grou en de bân tusken Grousters yn stân te hâlden en te stypjen. De Stifting bestribbet har doel ûnderoaren troch it hâlden fan gearkomsten en útstallingen en it útjaan of stypjen fan publikaasjes dy’t strike mei it doel fan de Stifting. Der wurde fjouwer jûnen mei gastsprekkers organisearre yn it winterskoft. Met gemiddeld 100 enthousiaste vrijwilligers willen wij bijdragen aan het welzijn van 55+ Grousters. Naast onze reguliere dienstverlening en activiteiten organiseren we -met of zonder andere Grouster organisaties- evenementen zoals een Sint Pitermiddag, theatervoorstellingen, een kerstmiddag. Onze agenda houden we up to date. 06 5112 3621 info@uvvgrou.nl uvvgrou.nl Tennisvereniging Grouw In het sportieve hart van Grou, ingeklemd tussen voetbal en korfbal ligt het mooie tennispark van Tennisvereniging Grouw. 4 banen, 1 oefenveld, gezellige kantine én een 50-jarige historie maakt TV Grouw een niet weg te denken vereniging uit de Grouster samenleving. Wil je dit zelf ervaren? Meld je aan op onze website. Voetbalvereniging GAVC Met ongeveer 400 spelende leden is GAVC al ruim honderd jaar een bloeiende voetbalvereniging. Het sportcomplex bestaat uit een pannakooi, een tweetal grasvelden en een hoofdveld van kunstgras. Vanuit de kantine en het aangelegen terras zijn de wedstrijden uitstekend te volgen. Heb jij al zin gekregen om bij GAVC te komen voetballen? Zowel eerst aanmelden voor een proeftraining als direct lid worden is mogelijk via onze website! www.tvgrouw.nl info@tvgrouw.nl www.gavc.nl 0566 62 27 28  vv_GAVC  vvgavc 113 verenigingen

Het wapen van Grou Grou is een van de Friese dorpen waarvan een oud dorpswapen is overgeleverd. Het komt in verschillende vormen voor. De blazoenering van het wapen luidt: In blauw twee zwemmende gouden vissen, de onderste omgekeerd; het schild gedekt met een kroon van drie bladen en twee parels; in de hoofd band van de kroon drie ruitvormige rode stenen en twee ovale groene stenen (de kroon van een vlek). (Fries: Yn blau twa swimmende gouden fisken, de ûnderste omkeard; it skyld dutsen mei in kroan fan trije blêden en twa pearels; yn de holbân fan de kroan trije rútfoarmige reade stiennen en twa ovale griene stiennen (de kroan fan in flek). De heraldische kleuren zijn: azuur (blauw) en goud (geel). Vlek=vlecke, is een dorp met meer rechten (recht van Waag en rechtspraak en veemarkt). Ze zijn als het ware in hun ontwikkeling naar stad blijven steken. De wapens voor deze vlecken onderscheiden zich van de gewone dorpswapens door de zogenaamde vleckekroon. • De blauwe ondergrond verwijst naar de waterrijke omgeving van het dorp • De vissen verwijzen naar de plaatselijke visserij De vissen uit het wapen zijn onder meer verwerkt in ornamenten op het bordes van het voormalige raadhuis van Idaarderadeel. Sinds 1983 is het wapen geregistreerd in het ‘Genealogysk Jierboekje’ van de Fryske Akademy te Leeuwarden. Wist je dat? Het gedicht van Eeltsje Halbertsma ‘De Alde Friezen’, in 1875 werd uitgeroepen tot het Fries Volkslied? Olympisch kampioene Marit Bouwmeester haar zeilcarrière is gestart met zeillessen bij KWV Frisia Grou? Foppe de Haan zijn carrière is gestart bij de Grouster voelbalclub GAVC? Jorrit Bergsma en Marwin Talsma hun schaatscarrière zijn begonnen bij de Grouster schaatsvereniging STG de Pinguins? Jaarlijks DE start van het SKS Skûtsjesilen plaatsvindt in Grou en er in 1854 al wedstrijden voor beurt­ en vrachtschepen werden gehouden? Grou maar liefst 43 Rijksmonumenten rijk is? Grou het enige dorp is waar het centrum is omringd door water? Grou het enige dorp is waar geen Sinterklaasfeest maar het Sint Piterfeest wordt gevierd? 114

Vereniging IJsZeilenGrou Volleybalvereniging Grouw ‘64 De vereniging IJsZeilenGrou, heeft hoofdzakelijk Grouster leden. Wanneer er gezeild wordt, strijden de deelnemers om de Grouster IJszeilbokaal. Daarnaast organiseert de vereniging zeiltochten over het ijs. Maar ook korte tripjes naar het buitenland hebben ook plaatsgevonden wegens het ontbreken van ijs in Nederland. Vorig jaar heeft de vereniging IJsZeilenGrou alweer haar 10e lustrum gevierd. Grouw ‘64 is de Grouster volleybalvereniging. Een actieve, sportieve en gezellige vereniging met teams actief in de recreatieklasse en (jeugd-)Nevobo competitie. Kom vrijblijvend eens meetrainen! www.ijszeilengrou.nl info@ijszeilengrou.nl 06 23 82 15 88   IJsZeilenGou www.grouw64.nl meetrainen@grouw64.nl Volkstuinvereniging Grouw De volkstuinvereniging is opgericht op 27 januari 1976. De vereniging heeft de tuinen op een stuk eigen grond aan de Molesingel in Grou. De vereniging heeft ten doel het uitoefenen en bevorderen van het tuinieren als amateur in de ruimste zin des woords. Het natuurlijk tuinieren wordt zoveel mogelijk gestimuleerd. vtvgrouw.nl info@vtvgrouw.nl 115 verenigingen

• Het Sint Piterfeest • Sint Piterfroulju • Grouster RoeiSloepen Race • Vrolijke Vrijmarkt Grou • Dodenherdenking Grou • Opening Watersport seizoen • Boot Grou • Skûtsjewike • SKS Skûtsjesilen • FFF Grou • Halloween Grou • Kerst Sing In activiteiten / festiviteiten

activiteiten / festiviteiten Het Sint Piterfeest In februari vieren de Grousters het Sint Piterfeest. Dit is een feest voor kinderen, volwassenen, Grousters en oud-Grousters. Sint Piter komt samen met zijn vriend Aldemar naar Grou ter ere van zijn verjaardag op 21 februari. Ze komen aan met de boot bij de Kade bij Hotel Oostergoo. Ieder jaar is dit twee zaterdagen voor zijn verjaardag. “ It is hjoed feest yn Grou, dat kin jo sa wol sjen. Sint Piter komt werom, út Spanje foar de bern.” Sint Piter wordt ontvangen op de Kade en loopt vervolgens, door de mensenmassa, naar it Grien (het plein in het dorp). Hier wordt hij verwelkomd door alle mensen en de burgemeester van de gemeente Leeuwarden. Nadat Sint Piter en Aldemar zijn toegezongen door het Sint Piterkoor én het publiek, stapt de goedheiligman op zijn paard voor een rondrit door Grou. De rest van de dagen worden gevuld met activiteiten rondom het duo. Op 21 februari, pakjes avond, neemt Grou weer afscheid van Sint Piter en Aldemar. De Kade loopt weer vol zodat iedereen ze kan uitzwaaien. Hoe ze vertrekken is ieder jaar weer een verrassing. Er gaan veel verhalen over Sint Piter. Logisch, want niemand weet precies wat de geschiedenis van Sint Piter is. Op pagina 26 kun je hier meer over lezen. Wat we wel weten is dat Sint Piter ieder jaar in februari naar Grou komt, samen met zijn trouwe vriend Aldemar. Vroeger was de heilige Sint Petrus beschermheilige van de Grouster vissers. Hij had een aandeel in de Lentefeesten en gaf fruit en snoep aan de kinderen. Misschien is daarom de Sint Piterkerk in Grou gebouwd en vieren de kinderen, volwassenen, Grousters en oudGrousters daarom op 21 februari Sint Piterdag. aankomst 8 februari 2025 vertrek 21 februari 2025  sint piter sintpiter  sintpiterfeestgrou  sintpiterkomitee Sint Piterfeest in Grou is bijgeschreven in de Inventaris Immaterieel Erfgoed Nederland Meer informatie www.sintpiter.nl info@sintpiter.nl 117

Sint Piterfroulju De traditie van de Sint Piterfroulju is een bekend begrip in Grou! Maar waar komt deze traditie eigenlijk vandaan en wat doen die dames precies? Na de Tweede Wereldoorlog begonnen de dames van de Nederlandse Vrouwen Elektriciteits Vereniging (N.V.E.V) met de Sint Pitertentoonstelling, waarbij ze handwerkjes verkochten die ze al in de herfst maakten. Nu, bijna 80 jaar later, organiseren de Sint Piterfroulju nog steeds deze beurs, maar dan met zelfgemaakte spelletjes voor de kinderen, zoals hoefijzer gooien en pepernoot sjoelen. Het is een dag waar jong en oud samenkomen en genieten van de gezelligheid, het draaiend rad en heerlijke versgebakken appeltaart Later begonnen de Sint Piterfroulju ook met de Sint Piterbingo, die inmiddels elk jaar zo’n 200 fanatieke bingofanaten trekt. Het is altijd een gezellige boel waarbij veel mooie prijzen te winnen zijn. Een enthousiaste groep dames De Sint Piterfroulju is een enthousiaste groep van 13 dames die zich vanaf september elk jaar weer inzet voor het Sint Piterfeest. Naast de beurs en bingo organiseren ze ook de Opsetakje, Op Besite bij Sint Piter, de Strúntocht en Sint Piter syn Sliepkeamer. Gemiddeld blijven de dames zo’n 5 jaar actief als Sint Piterfrou, waarna er weer een nieuwe generatie opstaat. 118 De opbrengsten van de activiteiten van de Sint Piterfroulju zijn heel belangrijk voor het hele Sint Piterfeest. Maar deze activiteiten kunnen niet zonder de steun van de Grouster ondernemers en vrijwilligers. Zo zijn er dames die heerlijke appeltaart bakken, anderen helpen met de kinderspelletjes en weer anderen voorzien de froulju van prijzen voor het draaiend rad en de bingo. Het Sint Piterfeest is echt een feest voor en door Grousters en daar zijn we elk jaar weer ontzettend dankbaar voor! Meer informatie www.sintpiter.nl info@sintpiter.nl  sintpiterkomiteegrou sintpiter  sintpiterfeestgrou  sintpiterkomitee

activiteiten / festiviteiten Grouster RoeiSloepen Race Sloeproeien is verbonden met de Nederlandse geschiedenis. De VOC schepen in de middeleeuwen hadden roeisloepen aan boord, welke werden gebruikt voor transport van schip naar de wal, of voor het ‘uitroeien’ van de trossen waarmee afgemeerd werd. 20 april 2024 Waar sloepen waren, waren ook wedstrijden. Op zeevaartscholen, waar sloeproeien één van de verplichte vakken is, worden al sinds de jaren ‘50 sprintwedstrijden georganiseerd, en in de loop van de jaren kwamen er korte en lange prestatietochten bij in Nederland. Inmiddels zijn er een kleine 250 sloepen actief in het Nederlandse wedstrijdcircuit, en worden er jaarlijks ruim 20 wedstrijden georganiseerd. Elk jaar vindt de Grouster Roeisloepenrace plaats in- en op de wateren rondom Grou. Deze race wordt georganiseerd door de Stichting Roeisloepenrace Grou. De wedstrijd van 2024 heeft voor de 23e keer plaatsgevonden! De wedstrijdroute start in Grou, over het Pikmeer door de Alde Feanen en via de Veenhoop naar de finish in Grou. De roeiers hebben dan zo’n 22,5 km geroeid. De sport groeit nog steeds. Jaarlijks komen er nog sloepen en teams bij. Oude sloepen welke na ijverig restauratiewerk weer in de vaart komen. Sloeproeien is een serieuze sport. Wedstrijden zoals de Grouster Roeisloepenrace of de HT vergen veel van het lijf. Tijdens de wedstrijden gaan liters sportdrank, trossen bananen en stapels energierepen mee, maar ondanks dat hoort bij sloeproeien (gelukkig) nog steeds het ruige sfeertje van ‘vroeger’. Na de finish is het tijd voor feest. Dat maakt sloeproeien ook een ontzettend gezellige sport. Wie een keer 500 of 1000 roei(st)ers heeft meegemaakt in de feesttent na afloop van een wedstrijd, en de sfeer heeft geproefd, wil niets anders meer. 119

Evenals voorgaande jaren, en de jaren voor de Coronapandemie, zullen op de avond van de 4e Dodenherdenking mei de voor onze vrijheid gevallenen en slachtoffers van concentratiekampen worden herdacht, met kransen en bloemen bij het monument aan de Stationsweg, bloem leggingen bij de graven van Grouster verzetsmensen en een herdenkingsdienst in de Sint Piter Tsjerke. Vrolijke Vrijmarkt Grou Jaarlijks vindt op 27 april de Vrolijke Vrijmarkt Grou plaats rondom de 12e voor de 12e onze koning. eeuwse Sint Piterkerk en in 2024 alweer keer, ter gelegenheid van de verjaardag van Een feestje voor jong en oud in Grou is goud! Gezellig rondwandelen in het oudste gedeelte van Grou, waar kinderen hun spulletjes, kunstjes, knutsels en baksels verkopen. De merel die zingt en de vlag staat hoog op de toren. Een kleine versnapering met koffie of thee wordt door buurtvereniging Om ‘e Toer met veel liefde en plezier verzorgd. Het kleinschalige en de ongedwongen sfeer dragen bij tot weer een gezellige dag in Grou van 10.00 - 15.00 uur. Het ‘4 Maaie Komitee Grou’ nodigt u uit aan deze herdenking deel te nemen. Verzamelen vanaf 19.10 uur bij het oude gemeentehuis (Ried Hûs). Hier worden kransen en bloemen gelegd door de gemeente en diverse Grouster verenigingen en instellingen. Daarna is er een stille tocht naar de begraafplaats. Hier worden door schoolkinderen bloemen bij graven van slachtoffers van de Duitse bezetting gelegd. Bij het verlaten van de begraafplaats zal ‘The Last Post’ worden gespeeld, waarna de stille tocht wordt vervolgd naar de Sint Piter Tsjerke, waar de herdenkingsdienst plaats zal vinden. Het programma is in grote lijnen: Twee minuten stilte, opening, gedichten geschreven en voorgelezen door kinderen van de lagere school groep 7 en 8, liederen gezongen door het koor ‘De Jan de Roas sjongers’, een lezing en samenzang. De toegang is gratis maar bij de uitgang is een collecte ter bestrijding van de kosten. 4 mei 2024 120

activiteiten / festiviteiten Opening Watersportseizoen Welkom in Gastvrij Grou! Ieder jaar viert het gezellige watersportdorp Grou de Opening van het Watersportseizoen. Het hele weekend vinden er in het centrum, op de kade en op het water diverse activiteiten plaats voor jong en oud. Opening Watersportseizoen 2024 zal plaatsvinden van donderdag 9 t/m zondag 12 mei. Opening Watersportseizoen heeft ieder jaar een aantal vaste elementen en daarnaast een aantal wisselende activiteiten. Onmisbaar in dit weekend is de Voorjaarskermis met fantastische attracties. Vanwege Hemelvaartsdag begint de Kermis dit jaar al op donderdag. Tevens vindt deze dag de Oldtimer rally plaats welke zal beginnen op de Nieuwe Kade. Alle deelnemende oldtimers zijn vooraf te bewonderen. Ook de aankomst van de nieuwe Sylkeninginne (zeilkoningin) met haar hofdame is een echte traditie. Zij meren op vrijdagavond aan bij Hotel Oostergoo. Samen met de wethouder zullen zij het seizoen van 2024 openen. Wie deze dames zijn? Dat blijft geheim tot het laatste moment! Nieuw dit jaar is het Nostalgisch Keatsen. En na het succes van vorig jaar is er ook dit jaar weer de spetterende Bingo! Uiteraard kan het Watersportseizoen niet geopend worden zonder activiteiten op het water. Voor de allerkleinsten is er op zaterdag het Skipkesilen. Welk skipke komt als eerste over de lijn? Een prachtig schouwspel om vanaf de kant te bewonderen. Op zaterdag tijdens Boot Grou kun je bij de Grouster watersportbedrijven alles bekijken op het gebied van watersport. Kom op zondag vooral ook een kijkje nemen op de Lentefair aan de Kade. Er zijn tal van leuke kramen met mooie (handgemaakte) producten en ambachten uit Grou en omgeving. Aan de kade liggen diverse schepen om van binnen en buiten te bekijken, waaronder de MS Markol. De Duckrace mag natuurlijk ook niet ontbreken. Een prachtig gezicht om alle badeendjes naar de finishlijn te zien drijven. Het winnende eendje ontvangt een mooie prijs. Koop je eendje(s) vooraf bij de deelnemende winkels/ horeca of voor de race aan de Kade. Natuurlijk kun je ook weer volop genieten bij de diverse horeca die Grou rijk is. Strijk neer op een van de terrassen of dans tot in de late uurtjes. Opening WatersportseiZoen 9 t/m 12 mei 2024 Meer informatie Opening Watersportseizoen www.grouaktief.nl info@grouaktief.nl   openingwatersportseizoengrou 121

Bel: 0566-651698 of bestel op: Met hart voor dieren, in het hart van Fryslân Alle dieren zijn welkom in onze zelfstandige praktijk! Voor spoedgevallen 24 uur / 7 dagen bereikbaar Oedsmawei 13, 9001 ZJ Grou, 0566 - 601464, info@dierenartsgrou.nl | www.dierenartsgrou.nl Geopend: ma t/m vr 08.00 - 18.00 en zaterdag 08.00 - 09.30 Spreekuur gezelschapsdieren uitsluitend op afspraak! WATERSPORTWINKEL • JACHTBOUW • ACCUHANDEL Oedsmawei 16 Grou cornelderscheepstechniek.nl Grou - Sneek - Drachten - Surhuisterveen 34705-MIT-Mitra Grou Spandoek-2500x610.indd 1 22-09-21 09:19 122

activiteiten / festiviteiten Boot Grou Pakt groots uit tijdens Opening Watersportseizoen Dit jaar slaan de watersportbedrijven in Grou opnieuw de handen ineen om watersportliefhebbers aan te trekken met het evenement Boot Grou. Zaterdag 11 mei van 10.00 tot 17.00 uur openen de ondernemers hun deuren om hun kennis te delen met haar bezoekers. 11 mei 2024 Op deze gezamenlijke Open Dag presenteren ruim 20 Grouster watersportbedrijven hun ruime aanbod van schepen, diensten en ambachten. Dit jaar hebben de Grouster ondernemers besloten meer te investeren om er een jaarlijks terugkerend evenement van te maken. Op deze manier laten ze de watersportliefhebber zien hoeveel watersportbedrijven Grou rijk is. Een unieke mogelijkheid om op 1 dag bij meerdere watersportbedrijven een kijkje achter de schermen te krijgen. Alle deelnemende bedrijven nemen uitgebreid de tijd om hun expertise met de bezoekers te delen. Boot Grou heeft bewust gekozen voor hetzelfde weekend als de opening van het watersportseizoen. Want tijdens het weekend van de opening van het watersportseizoen bruist het van de activiteiten in het watersporthart van Friesland en worden duizenden mensen verwacht. Rijke Historie Grou heeft een rijke historie met watersport. Naast de start van het SKS-skûtsjesilen is de opening van het watersportseizoen één van de hoogtepunten van Grou. Het gehele weekend van vrijdag 10, zaterdag 11 en zondag 12 mei 2024 organiseert Grouaktief.nl de Opening van het Watersportseizoen, met een weekend vol activiteiten voor jong en oud. In het centrum, op de kades, bij het zeilcentrum en op het water. 123

Skûtsjewike Beleef het in Grou van 26 juli tot en met 4 augustus 2024 Op het gebied van iconische evenementen is Friesland misschien wel de beroemdste provincie van Nederland. Zo krijgen schaatsliefhebbers van over de hele wereld ieder jaar weer de kriebels als de eerste vorst in de lucht hangt. Zou het er dit jaar dan van komen? De tocht der tochten, over natuurijs, langs de elf Friese steden? De zomer is traditiegetrouw het seizoen van het indrukwekkende Skûtsjesilen. Jaarlijks strijden de skûtsjeschippers en hun bemanningen op de Friese meren voor de felbegeerde eer tijdens de kampioenschappen skûtsjesilen in verschillende klassen. 124

activiteiten / festiviteiten De traditie vond zijn oorsprong in de tijd dat skûtsjesilers in de rustigere zomermaanden wel een extra zakcentje konden gebruiken. In de lokale kroeg werden weddenschappen afgelegd over welke schipper het snelste skûtsje had. Inmiddels zijn de skûtsjes als transportmiddel al lang en breed ingeruild voor andere vervoermiddelen, maar de traditie van het wedstrijdzeilen met de historische houten vrachtzeilschepen leeft nog altijd voort. Vanaf de eerste wedstrijd vinden de SKS loting voor startposities en de eerste wedstrijd plaats in Grou. Sinds 2011 ontwikkelen inwoners en ondernemers in aanloop naar het kampioenschap tijdens de Skûtsjewike gezamenlijk tal van activiteiten ter verhoging van de feestvreugde. Dankzij het brede aanbod aan evenementen spreekt de Skûtsjewike tot de verbeelding van jong tot oud en van sportievelingen tot cultuurliefhebbers. Bij het uitkomen van het Grou Magazine zijn de voorbereidingen voor alle evenementen alweer in volle gang. De organisatoren kijken ernaar uit om samen met jou nieuwe herinneringen te maken tijdens een of misschien wel alle activiteiten van Skûtsjewike 2024. Voor het actuele programma, deelname of aanmelding om als vrijwilliger een bijdrage te leveren, nodigen zij je uit op www.skutsjewike.nl. Wij kunnen je vast verklappen dat ook dit jaar het beachvolleybaltoernooi weer op het programma staat, waarbij teams van vrienden, collega’s, clubgenoten en families elkaar sportief uitdagen. Splashtival en Prikmar, het muziek- en foodfestival op het strandje zijn geliefde evenementen waar bekenden elkaar treffen voor een dansje en culinaire lekkernijen. De avond vol culturele gezelligheid op en aan het water is gegarandeerd tijdens de inmiddels beroemde sloepentocht. En wat te denken van de fiets- en vaartocht, de terrassenavond en het bernefestival. Activiteiten die zeker niet mogen ontbreken. Net als natuurlijk de evenementen waar de Skûtsjewike om draait ; de loting met het aansluitende feest en de eerste wedstrijddag. Kortom, ook in 2024 staat Skûtsjewike bol van de aantrekkelijke activiteiten die je wil meemaken. Het laatste nieuws, inschrijven en deelname via: www.skutsjewike.nl info@skutsjewike.nl  skutsjewikegrou  skutsjewike 125

Skûtsjesilen Het SKS-kampioenschap skûtsjesilen wordt traditiegetrouw tijdens de noordelijke bouwvakvakantie gehouden. Onze veertien SKSskûtsjes zeilen in 2024 van 3 tot en met 16 augustus elf wedstrijden op tien verschillende plaatsen in Fryslân. De veertien schippers strijden tijdens het kampioenschap om het Sulveren Skûtsje en de eeuwige roem. Loting Grou Het SKS-kampioenschap wordt op vrijdagavond voor aanvang van het kampioenschap in de tent op het Halbertsma’s Plein in Grou geopend met de traditionele loting. Schippers trekken lootjes uit de pet van Fokke Wijkstra en zo wordt de startvolgorde van de (wal)starts bij De Veenhoop en Earnewâld bepaald. Sleep Nog een prachtige traditie: sleepboot Argus brengt de veertien skûtsjes voor aanvang van de eerste wedstrijd bij Grou in een lange sleep naar de Pikmar. De finale is twee weken later bij Sneek op de Snitser Mar, waar de winnaars worden gehuldigd op het Starteiland en de kampioen het Sulveren Skûtsje krijgt uitgereikt. Feest! In de plaatsen waar de SKS-skûtsjes zeilen, komen schippers ’s morgens om 11.00 uur bijeen voor de rûtebesprekking. Na afloop van de wedstrijd wonen ze samen met bemanningen en familie de prijsuitreiking bij. Overal waar de skûtsjevloot aanmeert, is het feest! In alle plaatsen hebben lokale organisaties festiviteiten rond het skûtsjesilen georganiseerd. Oranje wimpel De SKS-wedstrijden trekken jaarlijks duizenden bezoekers. Het publiek kan vanaf de wal of in een boot(je) vanachter de rode boeien op het water de silerij goed volgen. De veertien platbodems zijn te herkennen aan een merkteken in het zeil. Het teken verwijst naar de plaats waar het skûtsje vandaan komt of naar de eigenaar van het schip. De leider in het klassement voert een oranje wimpel aan de opsteker. Vrachtschepen De meeste skûtsjes in de vloot zijn zo’n 100 jaar oud. Met de platbodems werd onder meer turf en terpaarde vervoerd. De schippers woonden met hun gezinnen aan boord van 126 de schepen. Zomerdag schreven kasteleins zeilwedstrijden uit waar de skûtsjeschippers aan deelnamen om wat extra inkomsten te verdienen. De huidige SKS-schippers stammen af van de Friese schippersgeslachten. Zij zetten zich, evenals hun voorouders, met veel passie in voor het skûtsjesilen. Dat doen zij samen met bemanningen, hun familie en talloze vrijwilligers. Daar zijn we als vereniging dan ook grutsk (trots) op! Immaterieel erfgoed Sinds april 2021 staat het ‘SKSKampioenschap Skûtsjesilen’ bij geschreven in de Inventaris Immaterieel Erfgoed Nederland. Een bekroning op het werk van schippers, bemanningen, vrijwilligers en liefhebbers van de oude platbodems die bergen werk verzetten om het SKSKampioenschap Skûtsjesilen in stand te houden! Meer informatie www.skutsjesilen.nl info@skutsjesilen.nl

activiteiten / festiviteiten Skûtsjesilen It SKS-kampioenskip skûtsjesilen wurdt tradysjegetrou yn de noardlike boufakfakânsje hâlden. Us fjirtjin SKS-skûtsjes sile yn 2024 fan 3 oant en mei 16 augustus alve wedstriden op tsien ferskillende plakken yn Fryslân. De fjirtjin skippers stride ûnder it kampioenskip om it Sulveren Skûtsje en de ivige rom. It SKS-kampioenskip wurdt op freedtejûn foar oanfang fan it kampioenskip yn de tinte op it Halbertsma ’s Plein yn Grou iepene mei de tradisjonele lotting. Skippers lûke lotsjes út de pet fan Fokke Wijkstra en sa wurdt de startfolchoarder fan de (wâl)starts by De Feanhoop en Earnewâld bepaald. Noch in prachtige tradysje: sleepboat Argus bringt de fjirtjin skûtsjes foar oanfang fan de earste wedstriid by Grou yn in lange sleep nei de Pikmar. De finale is twa wiken letter by Snits op de Snitser Mar, dêr ’t de winners huldige wurde op it Starteilân en de kampioen it Sulveren Skûtsje útrikt krijt. Op de plakken dêr ’t de SKS-skûtsjes sile, komme skippers moarns om 11.00 oere byinoar foar de rûtebesprekking. Nei ôfrin fan de wedstriid wenje se tegearre mei bemanningen en famylje de priisútrikking by. Oeral dêr ’t de skûtsjefloat oan leit, is it feest! Op alle plakken hawwe lokale organisaasjes festiviteiten om it skûtsjesilen hinne organisearre. Oranje wimpel De SKS-wedstriden lûke jierliks tûzenen besikers. It publyk kin fan de wâl ôf of yn in boat(sje) efter de reade boeien op it wetter de silerij goed folgje. De fjirtjin platboaiems binne te werkennen oan in merkteken yn it seil. It teken ferwiist nei it plak dêr ’t it skûtsje weikomt of nei de eigener fan it skip. De lieder yn it klassemint fiert in oranje wimpel oan de opstekker. De measte skûtsjes yn de float binne sa’n 100 jier âld. Mei de platboaiems waard ûnder oaren turf en terpierde ferfierd. De skippers wennen mei harren gesinnen oan board fan de skippen. Simmerdei skreaune kastleins sylwedstriden út wêr ’t de skûtsjeskippers oan meidiene om wat ekstra ynkomsten te fertsjinjen. De hjoeddeiske SKS-skippers stamme ôf fan it Fryske skipperslaach. Sy sette harren, lykas harren foarâlden, mei in soad passy yn foar it skûtsjesilen. Dat dogge se tegearre mei bemanningen, harren famylje en tal fan frijwilligers. Dêr binne we as feriening dan ek grutsk op! Ymmaterieel erfguod Sûnt april 2021 stiet it ‘SKSkampioen skip Skûtsjesilen’ byskreaun yn de ‘Inventaris Immaterieel Erfgoed Nederland’. In bekroaning op it wurk fan skippers, bemanningen, frijwilligers en leafhawwers fan de âlde platboaiems dy ’t bergen wurk fersette om it ‘SKS-kampioenskip Skûtsjesilen’ yn stân te hâlden! SKS Skûtsje app De Skûtsje app jout ynformaasje oer de wedstriden fan de SKS en befettet ynformaasje oer alle dielnimmende skûtsjes. It skûtsjesilen binne Fryske sylwedstriden mei skûtsjes (histoaryske frachtsylskippen). Elk skûtsje hat in unyk sylteken, hjiroan kinne jo it skip fan de wâl ôf werkenne. Jo kinne de SKS Skûtsje app downloade op www.skutsjeapp.nl. 127

Skûtsjesilen The SKS championship skûtsjesilen is traditionally held during the northern construction holiday. Our fourteen SKS skûtsjes will be sailing 11 races at 10 different locations in Friesland in 2023 from 3 to 16 August. The 14 skippers compete during the championship for the Sulveren Skûtsje and everlasting glory. The SKS championship will kick off on Friday evening before the start of the championship in the tent on the Halbertsma’s Plein in Grou with the traditional draw. Skippers draw lots from Fokke Wijkstra’s cap to determine the starting order of the (shore) starts at De Veenhoop and Earnewâld. Another wonderful tradition: the tug Argus brings the 14 skûtsjes in a long tow to the Pikmar before the start of the first race at Grou. The finale is two weeks later at Sneek on the Snitser Mar, where the winners will be honoured on the Starteiland and the champion will be awarded the Sulveren Skûtsje. In the towns where the SKS skûtsjes sail, skippers meet at 11:00 AM for the rûte meeting. After the race, they attend the winners’ ceremony together with crews and family. Everywhere the skûtsje fleet berths, it’s party time! In each of the towns, local organisations organise festivities around skûtsjesilen. The SKS races attract thousands of visitors every year. The public can easily follow the silery from the shore or in boats from behind the red buoys on the water. The 14 flat-bottomed boats can be recognised by a mark in the sail. The sign refers to the skûtsje’s place of origin or the ship’s owner. The leader in the standings carries an orange banner to the upright. Most of the skûtsjes in the fleet are around 100 years old. The flat-bottomed boats were used to transport peat and turpentine, among other things. The skippers lived aboard the ships with their families. In summer day, innkeepers wrote out sailing races in which skûtsje skippers took part to earn some extra income. The current SKS skippers descend from the Frisian skippers’ families. Like their ancestors, they are passionately committed to skûtsje sailing. This is something they do together with crews, their families and the numerous volunteers. So we as an association are grutsk (proud) of that! Since April 2021, the ‘SKS Skûtsjesilen Championship’ has been credited in the Inventory of Immaterial Heritage of the Netherlands. A crowning glory to the work of skippers, crews, volunteers and lovers of the old flatbottomed boats who put in mountains of work to keep the SKS Skûtsjesilen Championship alive! The Skûtsje app provides information on the SKS races and includes information on all participating skûtsjes. Skûtsjesilen are Frisian sailing competitions with skûtsjes (historic cargo sailing ships). Each skûtsje has a unique sail marking, which allows you to recognise the vessel from the shore. You can use the SKS Skûtsje app download it at www.skutsjeapp.nl. 128

activiteiten / festiviteiten Skûtsjesilen Die SKS Skûtsjesilen-Meisterschaft, eine Skûtsjes-Regatta, findet gemäß Tradition während der nördlichen Bauferien statt. Unsere vierzehn SKS-Skûtsjes werden vom 3. bis 16. August 2023 elf Segelrennen an zehn verschiedenen Orten in Fryslân (Friesland) austragen. Die vierzehn Skipper kämpfen während der Meisterschaft um die Sulveren Skûtsje und um ewigen Ruhm. Eröffnet wird die SKS-Meisterschaft mit der traditionellen Auslosung am Freitagabend vor Beginn der Meisterschaft im Zelt am Halbertsma’s Plein in Grou. Die Skipper ziehen Namen aus der Mütze von Fokke Wijkstra, um die Startreihenfolge der (Ufer-)Starts bei De Veenhoop und Earnewâld zu ermitteln. Eine weitere tolle Tradition ist die des Schleppers Argus, der vierzehn Skipper vor dem Start der ersten Regatta in Grou in einem langen Schlepp nach Pikmar bringt. Das Finale findet zwei Wochen später in Sneek am Snitser Mar statt, wo die Sieger auf dem Starteiland geehrt werden und das Sulveren Skûtsje an den Gewinner überreicht wird. An den Austragungsorten treffen sich die SKS-Skipper morgens um 11:00 Uhr zur Routenbesprechung. Nach der Meisterschaft nehmen sie mit ihren Crews und ihren Familien an der Siegerehrung teil. Überall dort, wo die Skipper-Flotte anlegt, wird gefeiert! An allen Orten veranstalten örtliche Organisationen festliche Events rund um die Skûtsjesilen. Die SKS-Wettkämpfe ziehen jedes Jahr tausende Besucher an. Das Publikum kann die Silery vom Ufer oder in einem (kleinen) Boot hinter den roten Bojen auf dem Wasser verfolgen. Die vierzehn Plattbodenboote erkennt man an einer Markierung im Segel. Die Markierung bezieht sich auf den Ort, von dem das Skûtsje stammt, oder auf den Eigentümer des Schiffes. Der Erstplatzierte ist mit einem orangefarbenen Wimpel gekennzeichnet. Die meisten Skûtsjes der Flotte sind etwa 100 Jahre alt. Die Flachbodenboote transportierten unter anderem Torf und Warfterde. Die Skipper lebten mit ihren Familien an Bord der Schiffe. An Sommertagen organisierten die Gastwirte Segelwettbewerbe, an denen die Skûtsjeschippers teilnahmen, um sich so etwas hinzuzuverdienen. Die heutigen SKS-Skipper sind Nachfahren der friesischen Skipperfamilien. Wie ihre Vorfahren haben sie eine Leidenschaft für Skûtsjesilen, zusammen mit ihren Crews, ihren Familien und unzähligen Freiwilligen. Darauf sind wir als Verein sehr stolz! SKS Championship Skûtsjesilen Im April 2021 wurden die ‘SKS Championship Skûtsjesilen’ zu einem Teil des Kulturerbes der Niederlande erklärt – eine Belohnung für die Bemühungen von Skippern, Crews, Freiwilligen und Fans der alten Plattbodenboote, die gute Arbeit geleistet haben, um die Tradition der SKS Skûtsjesilen-Meisterschaft aufrechtzuerhalten! Die Skûtsje-App informiert über die SKS-Regatten und enthält Informationen zu allen teilnehmenden Skûtsjes. Die Skûtsjesilen sind friesische Segelregatten, die mit Skûtsjes (historischen Frachtseglern) ausgetragen werden. Jedes Skûtsje-Boot hat ein einzigartiges Segelzeichen, das Sie vom Ufer aus erkennen können. Sie können die SKS Skûtsje-Appauf der Webseite www.skutsjeapp.nl herunterladen. 129

Skûtsjesilen 2024 Skûtsje OVERZICHT DEELNEMERS SKS KAMPIOENSCHAPPEN Plaats Schipper Eildert Sietez - Akkrum Twee Gebroeders - Drachten d’Halve Maen - Drachten Twee Gebroeders - Earnewâld Doarp Grou - Grou Gerben van Manen - Heerenveen It Doarp Huzum - Huizum Oeral Thús - Joure De Jonge Jan - Langweer Rienk Ulbesz - Leeuwarden Lemster Skûtsje - Lemmer De Sneker Pan - Sneek Súdwesthoek - Stavoren Akkrum Drachten Drachten Earnewâld Grou Heerenveen Huizum Joure Langweer Lemmer Sneek Pieter Ezn. Meeter Jeroen Pietersma Lodewijk Jzn Meeter Sieberen van Terwisga Douwe Azn. Visser Sytze Brouwer Johannes Hzn. Meeter Rinus de Jong Harmen Brouwer Leeuwarden Willem Uzn. Zwaga Albert Jzn. Visser Stavoren Klaas van der Meulen - Woudsend Woudsend Jappie Dzn. Visser Auke de Groot Klaas van der Meulen Teken AGENDA Datum Za 03-08-2024 Ma 05-08-2024 Di 06-08-2024 Wo 07-08-2024 Do 8-08-2024 Vr 9-08-2024 Za 10-08-2024 Ma 12-08-2024 Wo 14-08-2024 Do 15-08-2024 16-08-2024 Vr Wedstrijdplaats Grou De Veenhoop Earnewâld Terherne Langweer Elahuizen Stavoren Woudsend Lemmer Lemmer Sneek Waar het beste te volgen? Bij De Tynje Grytmansrak, Wide Ie Lange Sleatten, Sânemar, Folkertssleat Snitser Mar Langwarder Wielen De Fluezen IJsselmeer Hegemer Mar Lemster baai Lemster baai Snitser Mar 130

activiteiten / festiviteiten FFF Grou Ferieniging Foar Folksformaken De FFF is één van de grootste verenigingen van Grou met als hoofddoel het organiseren van leuke en uitnodigende activiteiten voor de inwoners van Grou. De FFF is in 1920 opgericht toen er tijdens de zeilwedstrijden die er op en rond de Grouster meren georganiseerd werden behoefte ontstond voor zogenaamde ‘wal activiteiten’ voor de zeilers en hun aanhang. Nu, 102 jaar later, is de FFF uitgegroeid tot een vereniging met meer dan 1300 leden en meer dan 100 vrijwilligers. De hoofdactiviteit van de FFF is het organiseren van het traditionele dorpfeest wat iedere jaar rond de tweede zondag van september wordt gehouden. De Grouster Merke, zoals het in de volksmond wordt genoemd, is een weekend waar menig Grouster naar uitkijkt! Van de volksspelen tot kinderdisco en van het Matinee tot het grote slot feest. Voor iedereen van jong tot oud is er iets leuks te doen. Ook in 2024 staat ons weer een geweldige merke te wachten met als thema ‘Op en om de Boerderij’. En vergeet niet; As jim it nei it sin hawwe, dan ha wy it ek Programma volgt, zie Grou Agenda www.fffgrou.nl pr@fffgrou.nl  fffgrou  fffgrou  groustermerke 131

Info • Mobile SUP-school voor jong en oud • SUPs, Dragon (4 pers) of Big (6-8 pers) • Lessen, clinics, (groene) bedrijfsuitjes & verhuur. Fietsverhuur prijslijst Dames-, heren- of kinderfiets Per dag ..............................................€ 10,Per week ...........................................€ 50,Mountainbike Per dag .............................................€ 20,Per week ..........................................€ 100,E-bike Per dag .............................................€ 25,Per week ..........................................€ 125,Electrische bakfiets Per dag .............................................€ 35,Per week ..........................................€ 175,In overleg brengen wij uw fietsen naar de gewenste locatie! 7 dagen huren, 5 dagen betalen openingstijden Zondag & maandag gesloten Dinsdag t/m vrijdag 8.30 - 18.00 Zaterdag 9.00 - 17.00 Joop Zandberg Rijwielen Oedsmawei 14 9001 ZJ, Grou 0566 624 123 verhuur@joopzandberg.nl Singel 20, Grou 06-533 18 760 supaway.nl 132

activiteiten / festiviteiten Kerst Sing In Samen uit volle borst kerstliederen meezingen met het grouster vrouwenkoor Damesakkoord in de Sint Piterkerk. Halloween De laatste zaterdag van oktober is het centrum van Grou alleen te betreden door mensen met stalen zenuwen. Heksen, trollen, tovenaars en ander gespuis jagen winkelend publiek namelijk de stuipen op het lijf. Gelukkig bieden kinderen hulp. Moedig voeren ze alle opdrachten uit die de griezels voor hen in petto hebben. De dappere kinderen dwingen de engerds om handtekeningen te zetten. En als er iets is waar gespuis een hekel aan heeft, dan is het wel het zetten van handtekeningen. Tot nu toe lukt het de kinderen elk jaar weer om de kwade geesten te verdrijven. Na het verjagen van het gespuis, stromen het centrum en het Wilhelminapark bij zonsondergang vol met ledematen etende zombies, wandelende vogelverschrikkers, giechelende jokers, mysterieuze geesten, griezelige indianen en andere onheilspellende figuren. Het is onmogelijk om zonder kippenvel door het dorp te gaan, getuige wel het ijzige gegil dat die avond in de straten, stegen en huizen klinkt. Het enthousiasme van Damesakkoord, de in kerstsfeer versierde kerk en de boekjes met de teksten van de liedjes nodigen jong en oud uit tot meezingen en af en toe te luisteren naar een prachtig gezongen bekend of minder bekend kerstlied. Tussen 19.00 en 21.30 uur zijn drie meezingsessies, waarbij de eerste sessie speciaal voor en met de kinderen is! In de sfeervol verlichte kerktuin wordt wat lekkers geschonken om de kelen te smeren en de Kerstman nodigt je uit voor de verschillende activiteiten. De opbrengst is ook dit jaar weer voor het goede doel: De Sint Piter-kinderen. Een werkgroep, binnen de Diaconie, zorgt ervoor dat ook de kinderen van ouders in financiële problemen met het Sint Piterfeest op 21 februari niet worden overgeslagen en goed gevulde cadeau-zak krijgen. Ieder jaar worden weer vele kinderen verrast mede door de opbrengst van de Kerst Sing In. Beleef deze ‘smûke’ avond in kerstsfeer rond en in de Sint Piterkerk mee op 23 december van 19.00 - 21.30 uur. De toegang is gratis en gezellig voor jong en oud! De eerste meezingsessie is voornamelijk voor en met de kinderen. Wil je graag een act verzorgen tijdens een of beide tochten? Neem contact op met Nynke, Yvonne, Suzanne en Annemieke via: info@businessclubgrou.nl. Kom je liever je stalen zenuwen testen? We zien je graag op zaterdag 26 oktober van 13.00 uur tot 16.00 uur tijdens de kindertocht van 20.00 tot 22.00 uur tijdens de route voor jongeren en volwassenen.  KerstSingIn 133

• AED’s Grou • Nuttige Adressen • Openbaar vervoer • Watersportvoorzieningen • Bootverhuur • Rondvaarten met schipper • Zeillessen • Zeilmakerijen • Watersportservice • Overnachten • Eten & drinken • Winkels • Plattegrond Grou Praktische info

nuttige adressen ALARM 112 National Alarm BRANDWEER FIREBRIGADE, FEUERWEHR 112 National Alarm POLITIE POLICE, POLIZEI 112 National Alarm Holstmeerweg 3 8934 AS Leeuwarden +31 (0)900 8844 WIJKAGENT DISTRICT AGENT, BEZIRKSVERTRETER +31 (0)900 8844 Spreekuur SPOEDLIJN ARTS EMERGENCY NUMBER, NOTLINIE +31(0)566 621 122 Praktische informatie useful addresses • nütZliche adressen DOKTERSWACHT DOCTORSWATCH, ARZTWARTE +31(0)900 112 7112 HUISARTS FAMILYDOCTOR, HAUSARZT Oostergoostraat 53, Grou +31(0)566 621 310 www.huisartsenpraktijkgrou.nl ZIEKENHUIZEN HOSPITALS, KRANKENHÄUSER Leeuwarden: MCL Henri Dunantweg 2, 8934 AD Leeuwarden +31(0)58 2866 969 www.mcl.nl Heerenveen: Tjongerschans Thialfweg 44, 8441 PW Heerenveen +31(0)513 685 685 www.tjongerschans.nl Sneek: Antonius Bolswarderbaan 1 8601 ZK Sneek +31 (0)515 488 888 www.mijnantonius.nl/ OOGKLINIEK EYE CLINIC, AUGENKLINIK Oog en Welzijn It Molelân 8a, Grou +31(0)566 226 600 www.oogenwelzijn.nl APOTHEEK PHARMACY, APOTHEKE Oostergoostraat 53, Grou +31(0)566 622 695 www.serviceapotheek.nl/midfryslan TANDARTSEN DENTISTS, ZAHNÄRTZE De HuysTandarts Mr. P.J. Troelstrawei 6, Grou Spoeddienst +31(0)900 215 3111 +31(0)566 745 050 www.dehuystandarts.nl AED’s Grou 24/7 Grou een hartveilig dorp Bel 112 In 2019 is Pleatslik Belang Grou gestart met het project ‘Grou Hartveilig’. Inmiddels zijn door het hele dorp meer dan 12 AED’s geplaatst. Een AED redt levens. De remedie bij een acute hartstilstand is reanimatie en zonodig een shock van een AED, waarbij er een overlevingskans van maar liefst 70% is als dit binnen 6 minuten wordt ingezet. Bel direct 112, binnen enkele minuten staan burgerhulpverleners met de dichtstbijzijnde AED bij u en starten deze met reanimeren tot de ambulance er is. Omnimed kaakchirugie en implantologie Oedsmawei 24, Grou +31(0)566 820 020 www.omnimed.nl Tandartsenpraktijk Grou Allingawier 39, Grou +31(0)566 624 850 www.tandartsengrou.nl Tilon Tandartsen Biensma 31a, Grou +31(0)566 620 494 www.tandartsenpraktijktilon.nl 135 PRaKTISCHE INFO

DIERENARTS VETERINARIAN, TIERARZT Dierenartsenpraktijk Grou Oedsmawei 13, Grou +31(0)566 601 464 www.dierenartsgrou.nl SCHOLEN SCHOOLS, SCHULEN CBS Nijdjip Jongema 4, Grou +31(0)566 622 267 www.nijdjip-grou.nl OBS De Twa Fisken Jongema 6, Grou +31 (0)566 623 000 www.obsdetwafisken.nl OSG Sevenwolden Burstumerdyk 5, Grou +31(0)566 625 144 www.sevenwolden.nl/locaties/grou BANKEN BANKS, BANKEN ING -Brunawinkel- | Hoofdstraat 5 Grou | +31(0)566 621 316 Jumbo -geldautomaat- | Stationsweg 38f Grou | +31(0)566 625 760 Poiesz -geldautomaatParkstraat 3 Grou | +31(0)566 622 012 Regiobank | Parkstraat 7 Grou +31(0)566 651 020 | BIBLIOTHEEK LIBRARY, BIBLIOTHEK Burstumerdyk 6 Grou | 0566 621 493 FIETSVERHUUR BIKE RENTAL, FAHRRADVERLEIH Joop Zandberg Fietsplezier Oedsmawei 14 Grou | +31(0)566 624 123 | www.joopzandberg.nl Oer ‘t Hout | Raadhuisstraat 18 Grou +31(0)566 621 528| www.herbergoerthout.nl StepFun | miniawier 4 Grou +31(0)6 1834 0962 GAS Gascentrum Noord Nederland BV Stationsweg 92 Grou +31(0)566 625 800 www.gascentrumgrou.nl INFORMATIEPUNT GROU INFORMATION POINT GROU, INFORMATIONSPUNKT GROU Halbertsma’s Plein 12 Grou | +31(0)566 659 933 | www.grou.nl KERKEN CHURCHES, KIRCHE Doopsgezinde gemeente Mid-Fryslân | Hoofdstraat 44 Grou Elke zondag kerkdienst om 10.00 uur www.dgmidfryslan.doopsgezind.nl Sint Piterkerk (PKN-gemeente) Kerkstraat Grou | Elke zondag kerkdienst om 09.30 uur www.pkngroujirnsum.nl Openbaar vervoer Grou heeft een ‘eigen’ treinstation Grou-Jirnsum aan de spoorlijn Leeuwarden – Zwolle. Het station ligt ongeveer op 1,5 km van het centrum Grou. Ga je liever met de bus, dan kun je vanuit Grou met lijn 28 naar o.a. Heerenveen of Leeuwarden. In Grou zijn meerdere haltes op directe loopafstand van het centrum. Kijk voor de trein- en bustijden op de website: 9292.nl MUSEA MUSEUMS, MUSEEN Commandopost Grou (De Bunker) | Burstumerdyk 1 Grou +31(0)6 5341 9233 | www.museumbeschermingbevolking.nl Dorpsarchief Grou | Halbertsma’s Plein 12 Grou | +31(0)6 2228 1175 www.dorpsarchiefgrou.nl Mineralogisch Museum Grou Leechlân 22 Grou | +31(0)566 623 636 www.mineralengrou.nl POSTKANTOOR POST OFFICE, POSTAMT Brunawinkel | Hoofdstraat 5 Grou +31(0)566 621 316 PostNL Pakketautomaat Grou Parkstraat 3PBA Grou OPLAADPUNTEN AUTO’S CAR CHARGING STATION, AUTO LADEPUNKTE Allego Laadstation Parkstraat 19 Grou Poiesz supermarkt Parkstraat 3 Grou Allego Zeilcentrum Grou Pr. Wilhelminastraat 2 Grou Allego Laadstation Súdfinne 18 Grou Allego Laadstation Skaverij 24 Grou 136

WaTERSPORTVOORZIENINGEN WaTERSPORT SUPPLIES • WaSSERSPORTEINRICHTUNGEN HAVENKANTOOR HARBOUR OFFICE, HÄFENBÜRO Havenhûs | Meersweg 9a Grou +31(0)6 5315 1298 | havenmeestergrou@outlook.com GEMEENTEHAVENS GROU MARINAS OF GROU, JACHTHÄFEN GROU 1 Hellingshaven 2 Nieuwe Kade 3 Pikmeerhaven 4 Suderkade TANKSTATIONS GASSTATIONS, TANKSTELLEN Esso | ’t Molelân 2 Grou WSB Anja | Meersweg 9a Grou (steiger voor de boten) Esso de haan| Stationsweg 86 Grou TRAILERHELLINGEN SLOPE FOR BOAT LAUNCH, SLIPANLAGE Pr. Wilhelminastraat 3 Garde Jagerswei 1 BOOTVERHUUR BOaT RENTaL • BOOT VERLEIH 1. Herberg Oer ‘t Hout | Raadhuisstraat 18 Grou | 0566 621 528 2. HW Yachtcharter | Jister 13a Grou | 0566 624 062 | www.hwyachtcharter.nl 3. Jachtverhuur H.Hofstra | Biensma 3 Grou | 06 3196 0238 | www.jachtverhuurhofstra.nl 4. Jachtwerf Leechlân | Leechlân 4 Grou | 0566 622 940 | www.jachtwerfleechlan.nl 5. WaterSportBedrijf (WSB) Anja | Meersweg 9a Grou | 0566 621 373 | www.wsbanja.nl 6. Waterpark Yn’e Lijte | Yn’e Lijte 1 Grou | 0566 621 487 | www.ynelijte.nl 7. Sloep Huren Grou | Yn’e Lijte 1 Grou | 0566 744 044 | www.sloephurengrou.nl VUILWATERAFVOER DRAINAGE OF DIRTY WATER, ABWASSERABFLUSS FRO-kade in de Hellingshaven Steiger C in de Pikmeerhaven RECREATIEAFVAL CONTAINERS RECREATIONAL WASTE CONTAINERS FREIZEITABFALLBEHÄLTER Garde Jagerswei 1 Hellingshaven Meersweg Nieuwe Kade Pr. Wilhelminastraat t.h.v. het strandje Suderkade – Brêgepaad Garde Jagerswei 1 Omrin Mileustraat, Oedsmawei 9 TOILETVOORZIENINGEN TOILET FACILITY, TOILETTEN Onder in de muziektent, Halbertsma’s Plein Havenhûske, in de Hellingshaven Havenkantoor, aan de Meersweg Marit Bouwmeester Zeilcentrum, Pr. Wilhelminastraat RONDVaaRTEN MET SCHIPPER BOaT TRIPS WITH SKIPPER • RUNDFaHRTEN MIT Schiffer 1. Grutte Grize | Meersweg 9a Grou | 06 2292 8937 | www.gruttegrize.nl 2. Moai Fuort -Sloeprondvaarten- | Oerhaelspaed 5 Grou | 0566 623 420 | www.moaifuortgrou.nl 1. MS Markol -voor mensen met een beperking- | Oosterhoutstraat 33 Grou | 06 3814 3728 | www.msmarkol.nl 2. Watersportservice Berend Mink | Muldyk 12 Grou | 0566 621 111 | www.berendmink.nl 137 PRaKTISCHE INFO

Zeillessen Sailing lessons • Segelunterricht 1. KWV Frisia -lidmaatschap- | www.kwvfrisia.nl 2. WaterSportBedrijf (WSB) Anja | Meersweg 9a Grou | 0566 621 373 | www.wsbanja.nl 3. Zeilen Grou -Grou leert Grou zeilen- | 06 2292 8937 | www.zeilengrou.nl ZEILMaKERIJen 1. Saillofts • SEGELMaCHER Indu-Con Grou | Jister 11 Grou | 0566 629 900 | www.indu-con.com 2. KTSO | Gedempte Haven 24 Grou | 06 2864 8522 | www.ktso.nl 3. Rolf de Jong Zeilmakerij | Singel 16d Grou | 06 8113 3883 | www.rolfzeilmakerij.nl 4. Zeilmakerij Bergsma | Gedempte Haven 26 Grou | 06 4850 4143 | www.zeilmakerijbergsma.nl 5. Zeilmakerij Dijkstra | Jister 6 Gru | 0566 623 434 | www.zeilmakerijdijkstra.nl 6. Zeilmakerij Molenaar | Kerkstraat 31 Grou | 0566 621 313 | www.zeilmakerijmolenaar.nl 7. Zeilmakerij Yntema | Singel 24 Grou | 06 5352 9515 | www.zeilmakerijyntema.nl 8. Rolf Jeurissen | De Koffe Grou | 06 3318 9388 | www.rolphjeurissen.nl

Watersportservice WaTER SPORTS SERVICE • WaSSER-SPORT-SERVICE 1. Alucom | de Dobbe 6 Grou | 06 1013 5791 | www.alucom.nl 2. Aqua Marina | Drachtsterweg 26 Grou | 0566 623 180 | www.aquamarina.nl 3. Blackfish Marine Aluminium Jachtbouw | Singel 52 Grou | 06 3851 6783 | www.aluminiumboten-sloepen.nl 4. BMarine Yacht Makelaar | Singel 12 Grou | 0566 688 816 | www.bmarine.nl 5. Boathûs Grou | De Finnen 1 Grou | 06 4466 4616 | www.boathus.nl 6. Bootcentrum Geertsma | Jister 5d Grou | 0566 623 850 | www.bootcentrum-geertsma.nl 7. BootKompas | de Seize 15 9001 XT Grou | 06 3041 9070 | www.bootkompas.nl 8. Cornelder Scheepstechniek | Oedsmawei 18 Grou | 0566 653 000 | www.corneldersscheepstechniek.nl 9. De Schiffart Technische Watersportservice | Kerkstraat 30 Grou | 0566 621 388 | www.schiffartgrou.nl 10. Dutchess Yachts | Jister 13 Grou | 0566 624 049 | www.dutchessyachts.nl 11. Exalto Grou | Biensma 41 Grou | 0566 621 133 | www.exalto.com 12. Friesland Watersport | De Finnen 1 Grou | 06 5135 0217 | www.frieslandwatersport.nl 13. Frisian Yachts Piersma | Singel 40a Grou | 06 2329 7446 | www.frisianyachts.nl 14. Goos Watersport & Scheepstechniek | Singel 24 Grou | 0566 621 084 | www.gooswatersport.nl 15. Grouwster Vlet | Oedsmawei 4 Grou | 0566 622 410 | www.grouwstervlet.nl 16. H F Beheer Grou BV | Garde Jagerswei 3a Grou | 0566 621 197 | www.hfbeheer.nl 17. H.J.F. De Koning Scheepsstoffering | De Muldyk 5 Grou | 0566 620 576 18. Hoekstra Watersport | Singel 56A Grou | 06 1595 3217 | www.hoekstrawatersport.nl 19. H.W. Yachtcharter | Jister 13 Grou | 0566 624 062 | www.hwyachtcharter.nl 20. Jachthaven De Oerhaal | Garde Jagerswei 10 Grou | 06 5149 4189 | www.jachthavendeoerhaal.nl 21. Jachthaven S.T. Molenaar | Garde Jagerswei 50 Grou | 06 2876 3951 | www.stmolenaar.nl 22. Jachtservice Jepma Grou | Jister 31 Grou | 0566 621 061 | www.jachtservicejepma.nl 23. Jachtverhuur Hofstra BV | Biensma 5 Grou | 06 3196 0238 | www.jachtverhuurhofstra.nl 24. Jachtwerf Albert Wester en Zn. | Garde Jagerswei 2 Grou | 0566 623 160 | www.albertwester.nl 25. Jachtwerf De Blieken | Garde Jagerswei 4-5 Grou | 0566 621 335 | www.jachtwerfdeblieken.nl 26. Jachtwerf De Groot -Pikmeerkruiser- | Oedsmawei 2 Grou | 0566 621 719 | www.pikmeerkruiser.nl 27. Jachtwerf Leechlân | Leechlân 4 Grou | 0566 622 940 | www.jachtwerfleechlan.nl 28. Jurjen Mulder Jacht- en Scheepsbetimmering Grou | De Singel 34 Grou | 06 2088 5835 | www.jurjen-mulder.nl 29. Modderman Maritiem | Kerkstraat 31 Grou | 06 2126 0390 | www.moddermanmaritiem.nl 30. Perez Boten | De Dobbe 15 Grou | 06 2346 8122 | www.perezboten.nl 31. Robert Watersport | Singel 44 Grou | 06 4245 1418 | www.robertwatersport.nl 32. Sleepdienst H.R. Brouwer | Molenstraat 17 Grou | 06 5342 2663 33. Sloepenbouwers | Bustumerdyk 1 Grou | 06 2553 1568 | www.sloepenbouwers.nl 34. Sloep huren Grou | Yn’e Lijte 1 Grou | 0566 744 044 / www.sloephurengrou.nl (nieuw) 35. TSV Watersport | Leechlân 4 Grou 36. Technische Scheepsservice Bert de Jong | Garde Jagerswei 14 Grou | 0566 623 234 | www.tssbertdejong.nl 37. Tienstra Nautische Dienstverlening | 1e Oosterveldstraat 3 Grou | 06 2165 3279 | www.t-n-d.nl 38. Vetus Grou | Singel 10b Grou | 0566 625 420 | www.vetus.com 39. Watersportbedrijf ANJA | Meersweg 9a Grou | 0566 621 373 | www.wsbanja.nl 40. Watersportservice Berend Mink | Muldyk 12 Grou | 0566 621 111 | www.berendmink.nl 41. Warber Jachtservice | Singel 10j Grou | 0566 623 370 | www.warberjachtservice.nl 42. Wijbrandi Watersport | Biensma 20 Grou | 06 5532 1858 | www.wijbrandi-watersport.nl 43. Wi-Ja | Oedsmawei 10 Grou | 0566 622 454 | www.wi-ja.nl 44. YachtWrapping | De Muldyk 11b Grou | 0566 602 757 139 PRaKTISCHE INFO

overnachten aCCOMMODaTION • ÜBERNaCHTEN 1. Bakboord B&B | Garde Jagerswei 1b Grou | 06 1294 5699 | www.facebook.com/BakBoordGrou 2. De Thuiskamer B&B | Hoofdstraat 31 Grou | 06 2260 8247 | www.dethuiskamer.nl 3. Draugen B&B | J.W. de Visserswei 10 Grou | 06 2165 3279 | www.slapenophetwater.nl 4. Gerrits Guesthouse | 1e Oosterveldstraat 31 Grou | 06 1467 6996 | www.gerritsguesthouse.nl 5. Herberg Oer ’t Hout | Raadhuisstraat 18 Grou | 0566 621 528 | www.herbergoerthout.nl 6. Hotel & restaurant Oostergoo | Nieuwe Kade 1 Grou | 0566 621 309 | www.oostergoo.nl 7. Houseboats de Oerhaal | Garde Jagerswei 10, Grou | 06 5149 4189 | www.jachthavendeoerhaal.nl 8. Minicamping De Alde Stjelp | Leechlân 5 Grou | 0566 623 414 | www.minicampingdealdestjelp.nl 9. Vakantie Studio Grou | Molenstraat 16 Grou | 06 2204 8102 | www.vakantiestudiogrou.com 10. Waterpark Yn’e Lijte | Yn’e Lijte 1 Grou | 0566 621 487 | www.ynelijte.nl Eten & Drinken EaT & DRINK • ESSEN & TRINKEN • RESTaURaNTS 1. Amicaal, Wijn, Tap & Eethuis | Halbertsma’s Plein 14 Grou | 0566 623 030 | www.amicaalgrou.nl 2. Bartele’s Diner | Station Grou, Grou | 06 3300 9490 | www.bartelesdiner.nl 3. Bistro Pinot | Wijdesteeg 10, Grou | 0566 848 221 | www.bistropinot.nl 4. Brouwerij Bjuster | Raadhuisstraat 9 Grou | 0566 652 345 | www.brouwerijbjuster.nl 5. Chinees Indisch Restaurant Kota Radja | Hoofdstraat 74 Grou | 0566 621 442 | www.kotaradjagrou.nl 6. De Bierhalle Café Biljart | Hoofdstraat 7 Grou | 0566 621 320 | www.bierhalle.nl 7. De Thuiskamer | Hoofdstraat 31 | 06 2260 8247 | www.dethuiskamer.nl 8. Grootcafé Treemter | Doorbraak 1 Grou | 06 5111 2741 | www.treemter.nl 9. Herberg Oer ‘t Hout | Raadhuisstraat 18 Grou | 0566 621 528 | www.herbergoerthout.nl 10. Herman Serveert Grilled & Tapas | Gedempte Haven 13 Grou | 06 2460 6838 | www.hermanserveert. 11. Hotel & Restaurant Oostergoo | Nieuwe Kade 1 Grou | 0566 621 309 | www.oostergoo.nl 12. Paviljoen Prikmar | Pr. Wilhelminastraat 3 Grou | 06 1558 5795 | https://paviljoenprikmar.nl 13. Pizzeria La Copita | Gedempte Haven 24b Grou | 0566 651 698 | www.lacopita.nl 14. Pizzeria & Steakhouse Mio Amore | Wijde Steeg 23 Grou | 0566 624 692 | www.pizzeriagrou.nl 15. Restaurant De Kade | Nieuwe Kade 10 Grou | 0566 653 279 | www.dekadegrou.nl 16. Restaurant Het Theehuis | Meersweg 9 Grou | 0566 621 630 | www.hettheehuis.nl 17. Restaurant Oan ‘t Wetter | Yn’e Lijte 2 Grou | 0566 622 305 | www.oantwettergrou.nl 18. Scoop Icecream | Halbertsma’s Plein 9 Grou | 0566 653 715 | www.scoopicecream.nl 19. Snackbar De Roef | Hoofdstraat 29 Grou | 0566 623 135 | www.snackbar-deroef.nl 20. Stube Oostria | Parkstraat 1 Grou | 0566 743 301 | www.oostria.nl 21. Vis & Friet | Hoofdstraat 28 Grou | 0566 622 600 | www.visenfriet.nl 22. Vos Catering | Garde Jagerswei 29 Grou | 0566 623 218 / www.voscatering.nl WINKELS SHOPS • GESCHÄFTE 1. Aafjes Glêswurk | Parkstraat 10b Grou | 06 3929 6457 | www.aafjesgleswurk.frl 2. Action Grou | Stationsweg 38 Grou | 0228 565 656 | www.action.com/grou 3. Andreanum Bloembinderij | Parkstraat 6 Grou | 0566 621 391 | www.andreanum.nl 4. Antiek en Brocante It Poartehûs | Hoofdstraat 108 Grou | 06 5339 0889 | www.facebook.com/meikenienhuis 5. Artistic Recordstore | De Doorbraak 4 Grou | 0566 700 212 | www.artistic-recordstore.com 6. Atelier Melkerson | Raadhuisstraat 11 Grou | 0566 623 459 | www.melkerson.nl 140

7. Bakkerij Marten Boonstra | Hoofdstraat 66 Grou | 0566 652 196 | www.broodbanket.frl 8. Berino Kapsalon & Schoonheidssalon | Biensma 28 Grou | 0566 620 233 | www.berino.nl 9. Beter Wonen | Kleine Buren 18 Grou | 0566 622 722 | www.beterwonengrou.nl 10. Boersma Schoenen | Raadhuisstraat 5 Grou | 0566 621 380 | www.boersmaschoenen.nl 11. Bruna Kantoorboekhandel | Hoofdstraat 5 Grou | 0566 621 316 | www.bruna.nl 12. Cornelder scheepvaartbenodigdheden | Oedsmawei 18 Grou | 0566 653 000 | www.cornelderscheepstechniek.nl 13. Cutieshoes | Stationsweg 58 Grou | 06 2962 4006 | www.cutieshoes.com 14. D’ Oude Seylmakerij | Nieuwe Kade 3 Grou | 0566 621 305 | www.oudeseylmakerij.nl 15. Dealstunter | De Fûke 14 Grou | 06 8317 0447 | www.dealstunter.nl 16. De Boatte Edelsmidatelier | Kleine Buren 4 Grou | 0566 622 172 | www.deboatte.nl 17. De Mannen van den Berg Mode en Kapsels | Halbertsma’s Plein 10 Grou | 0566 769 001 | www.demannenvdberg.nl 18. De Schiffart Watersportwinkel | Kerkstraat 30 Grou | 0566 621 388 | www.schiffartgrou.nl 19. Gré Design sieraden en mineralen | Hoofdstraat 23 Grou | 06 4286 7089 | https://www.facebook.com/gresieradenenmineralen 20. Hans Bootsveld Brillen en Contactlenzen | Raadhuisstraat 7 Grou | 0566 621 668 | www.hansbootsveldgrou.nl 21. Hema | Hoofdstraat 1 Grou | 0566 624 847 | www.hema.nl 22. Het Vers Atelier | Gedempte Haven 5 Grou | 06 1439 7592 | www.versatelier.nl 23. Hubo Bouwmarkt | Stationsweg 86 Grou | 0566 623 463 | www.hubo.nl 24. 25. 26. Iris & Fleur | Hoofdstraat 26 Grou | 06 5336 7021 | www.facebook.com/irismodegrou It Beaken Sport- & Modehuis | Hoofdstraat 46-64 Grou | 0566 621 353 | www.itbeaken.nl It Grouster Pakhûs | Hoofdstraat 6 Grou | 0566 622 051 | geen 27. Jan & Japke Dierenspeciaalzaak | Hoofdstraat 40 Grou | 0566 623 140 | www.facebook.com|dierenspeciaalzaak-Jan-en-Japke 28. Joop Zandberg Fietswinkel | Oedsmawei 14 Grou | 0566 624 123 | www.joopzandberg.nl 29. Jumbo Supermarkt | Stationsweg 38F Grou | 0566 625 760 | www.jumbo.com 30. Kapsalon Bertina | Halbertsma’s Plein 4 Grou | 0566 620 466 | www.kapsalonbertina.nl 31. Kapsalon Mo | de Doorbraak 3 Grou | 06 4038 5481 | https://www.facebook.com/Kapsalon-Mo 32. Kapsalon Studio S | Drachtsterweg 2 Grou | 0566 623 800 | geen 33. Kringloop Grou | De Muldyk 3 Grou | 0566 659 376| www.kringloopgrou.nl 34. Kris Janki Juwelier en Edelsmid | Gedempte Haven 24A Grou | 0566 622 090 | www.krisjanki.nl 35. Kruidvat | Stationsweg 38C Grou | 0318 798 000 | www.kruidvat.nl 36. Lidl Supermarkt | J.W. de Visserwei 1 Grou | 020 709 5039 | www.lidl.nl 37. Mitra Breeuwsma Drankenspeciaalzaak | Stationsweg 38E Grou | 0566 620 125 | www.mitra.nl 38. Moai Mode | Halbertsma’s Plein 3 Grou | 06 8325 4751 | www.moai-mode.nl 39. New2You Store | Parkstraat 10b Grou | 06 5265 4800 | www.new2youstore.nl 40. Offenga Herenkapper | Halbertsma’s Plein 12 Grou | 0566 624 204 | www.offengaherenkapper.nl 41. Overstag aan de Haven | Waachshaven 4 Grou | 06 1536 8878 | www.overstag-mode.business.site 42. Overstag aan het Plein | Halbertsma’s Plein 13 Grou | 06 1536 8878 | www.overstag-mode.business.site 43. Pieps | Hoofdstraat 11 Grou | 058 7620 737 | www.praderwillihuis.nl 44. Poiesz Supermarkt | Parkstraat 3 Grou | 0566 622 012 | www.poiesz-supermarkten.nl 45. Silersshop Slijterij/Wijnhandel | Hoofdstraat 86 Grou | 0566 842 181 | www.silersshop.nl 46. Stienstra Keukens | Biensma 32 Grou | 0566 624 002 | www.stienstrakeukens.nl 47. Studio8 | Hoofdstraat 21 Grou | www.studio8lifestyle.nl 48. Toffe Zaken | Gedempte Haven 16a Grou | 06 4186 3486 | www.toffezakenstore.nl 49. Vis en Friet | Hoofdstraat 28 Grou | 0566 622 600 | www.visenfriet.nl 50. Werpsterhoeke | De Seize 2 Grou | 0566 620 540 | www.werpsterhoeke.nl 51. Witgoedhandel W&L | Parkstraat 10 | 06 1690 6748 52. Wolwinkel van Draad | Hoofdstraat 68a Grou | 0566 744 080 | www.wolwinkel.nl 141 PRaKTISCHE INFO

142

PRaKTISCHE INFO

Colofon Uitgave Stichting Promotie Grou Redactie Fraukje Bruggink Vormgeving BW H ontwerpers Vertaling Sabine Freese, Fenna Bijlstra Fotografie Jikkie Piersma, Henk Brinkman, Foppe Hoekstra, Jacob van Huizen, Jan Zijlstra, Press4All, Bauke Lageveen, Jelte van de Meer, Hillebrand Breuker, Pyt Achenbach, Nienke Bruinsma, Wenie Veld, Dorpsarchief Grou en uit eigendom van verenigingen, stichtingen en particulieren. Druk Rekladruk Oplage 15.000 exemplaren, gratis verkrijgbaar 22e editie 2024 Het Grou Magazine is mede mogelijk gemaakt door de adverteerders, Grou Marketing en de gemeente Leeuwarden. Adverteren, je verhaal, activiteit of evenement aanmelden voor het Grou Magazine? Mail naar bestuur@grou.nl Het Grou magazine is met de grootst mogelijke zorg samengesteld. De uitgever/ redactie stelt zich niet aansprakelijk voor foutieve of onvolledige gegevens. Aan deze uitgave kunnen geen rechten worden ontleend. Wijzigingen en drukfouten voorbehouden. www.grou.nl   zonniggrou

Het Theehuis is elke dag open vanaf 10.00 uur. Met een prachtig uitzicht over het Niet alleen thee… Ook voor de heerlijkste cocktails of een lekkere gin-tonic kunt u bij ons terecht! Bestel er een Theehuisborrelplank bij en u wilt nooit meer naar huis... Pikmeer is het bij ons heerlijk genieten van uw drankje of hapje! Lunch of diner, koffie of een borrel? U bent van harte welkom mét maar ook zonder (online) reservering!

1 Online Touch

Index

1. 1
2. 2
3. 3
4. 4
5. 5
6. 6
7. 7
8. 8
9. 9
10. 10
11. 11
12. 12
13. 13
14. 14
15. 15
16. 16
17. 17
18. 18
19. 19
20. 20
21. 21
22. 22
23. 23
24. 24
25. 25
26. 26
27. 27
28. 28
29. 29
30. 30
31. 31
32. 32
33. 33
34. 34
35. 35
36. 36
37. 37
38. 38
39. 39
40. 40
41. 41
42. 42
43. 43
44. 44
45. 45
46. 46
47. 47
48. 48
49. 49
50. 50
51. 51
52. 52
53. 53
54. 54
55. 55
56. 56
57. 57
58. 58
59. 59
60. 60
61. 61
62. 62
63. 63
64. 64
65. 65
66. 66
67. 67
68. 68
69. 69
70. 70
71. 71
72. 72
73. 73
74. 74
75. 75
76. 76
77. 77
78. 78
79. 79
80. 80
81. 81
82. 82
83. 83
84. 84
85. 85
86. 86
87. 87
88. 88
89. 89
90. 90
91. 91
92. 92
93. 93
94. 94
95. 95
96. 96
97. 97
98. 98
99. 99
100. 100
101. 101
102. 102
103. 103
104. 104
105. 105
106. 106
107. 107
108. 108
109. 109
110. 110
111. 111
112. 112
113. 113
114. 114
115. 115
116. 116
117. 117
118. 118
119. 119
120. 120
121. 121
122. 122
123. 123
124. 124
125. 125
126. 126
127. 127
128. 128
129. 129
130. 130
131. 131
132. 132
133. 133
134. 134
135. 135
136. 136
137. 137
138. 138
139. 139
140. 140
141. 141
142. 142
143. 143
144. 144
145. 145
146. 146
147. 147
148. 148

Home