op één lijn 57
1 e uitgave 2017
In de leer
Ontwrichte toestanden
DOOR ELEANA ZHANG, TWEEDEJAARS AIOS
Had je vroeger als kind ook het idee, dat je alles kon
worden, als je het maar graag genoeg wilde? Nou, ik wel.
Totdat ik er op mijn achtste achter kwam dat zangeres
worden nogal problematisch werd met mijn krakende
post-tonsillectomie klankkast. Of dat ik op mijn dertiende
een bril kreeg en dus vaarwel moest zeggen tegen de
vluchtige droom om piloot te worden. Niet dat ik er lang
om heb gerouwd maar het is grappig om te bedenken dat
zulke momenten er evengoed toe hebben geleid dat ik
vandaag de dag huisarts in wording ben.
Ook tijdens mijn SEH-stage had ik een soortgelijk moment.
Mijn eerste week op de SEH vloog voorbij: afwisselend, lekker
veel actie en van tijd tot tijd de nodige dosis adrenaline.
Maar dan volgt dag één van week twee…
De eerste patiënt van de dag: man, begin veertig, groot,
pezig en met een massa van zo’n dertig kilo per ledemaat.
En nu: schouder uit de kom. Zijn gezicht is verwrongen van
de pijn, en hij blijft maar schreeuwen tijdens het maken van
de röntgenfoto’s. Door de open, akoestische ruimte van de
SEH worden mijn gehoorbeentjes om negen uur ’s ochtends
dus al lekker losgetrild. Een bijzondere warming-up om de
dag mee te beginnen. “Eleana, jij wilde trauma’s doen, toch?”
vraagt mijn supervisor, nadat de foto’s zijn gemaakt en de
patiënt de nodige pijnstilling heeft gehad. Ik gooi de laatste
slok koffie achterover en snel naar Traumakamer 1, klaar om
aan de slag te gaan. Ik heb er zin in.
De SEH- arts staat bij het hoofd, houdt de patiënt op z’n
plaats en zegt mij aan de geluxeerde arm te trekken. Het
is negen uur ’s ochtends en ik als ochtendmens ben nu op
mijn best: met bovendien een paar jaar gedateerde karate
ervaring uit mijn studententijd ben ik ervan overtuigd, dat ik
die arm er wel weer ingetrokken krijg. Ik sluit mijn handen
en vingers om de onderarm van de patiënt en begin te
trekken. Ik zet me af tegen de ondergrond, hang met mijn
hele gewicht in de lengterichting van de arm, zet mijn kaken
op elkaar, knijp nog iets harder in de onderarm om mijn grip
niet te verliezen en trek alsof mijn leven ervan af hangt.
Geen beweging in die schouder. Ik hou vol. Mijn perifere
visus vervaagt, gevoelsmatig begint tetanie van mijn spieren
in te treden en mijn ogen puilen uit door de intracraniële
drukverhoging. Nog steeds geen verlossende klik. Ik ga door
28
maar krijg het warm en benauwd en bedenk nog net dat ik
beter een dunner shirt had moeten aantrekken of in ieder
geval mijn deo had moeten meenemen, wanneer de SEHarts
de veelbetekenende woorden zegt: “Eleana, je mag al
beginnen met trekken hoor…”. Als ik om me heen kijk,
zie ik de vriendelijke reus van een verpleegkundige naast
mij grinniken.
Er zijn collega-artsen die hun roeping al hebben gevonden,
toen ze nog rondliepen in hun rode Buurman en Buurman
laarsjes of toen ze een vogelbekdier moesten nadoen tijdens
de eerste balletles. Maar ik, ik ben er niet zo één. Ik moet
dingen dóen om te weten. En al doende weet ik dat werken
met grote botten niet mijn sterkste kwaliteit is (maar
gelukkig ook dat het huisarts-zijn wel mijn ding is!).
Later hoor ik – niet geheel tot mijn verbazing – dat de
zwaargewichten van de SEH de hoogste succespercentages
hebben met schouder- en heupluxaties, en reanimaties niet
te vergeten. Met mijn een meter zestig ga ik ze natuurlijk
never nooit evenaren, maar dat betekent niet, dat ik het
niet kan proberen. De komende maanden vraag ik tijdens
de koffiemomenten gewoon een groot stuk taart bij
mijn cappuccino.
1 e uitgave 2017
Loyaliteiten
Wat niet weet, wat niet deert
DOOR T.E. GRIJS
Dinsdagochtend, de ochtend van de psychosomatiek
was ik dit spreekuur in de loop van de jaren gaan
noemen. Al voor negen uur had ik onbegrepen hoofdpijn,
onverklaarbare nekpijn en buikpijn zonder medisch
verklaarbare oorzaak gezien.
Een beetje moedeloos tjokte ik naar de wachtkamer en riep
mevrouw Berends. Ze zat in elkaar gedoken in een hoekje, ze
schrok op en liep vervolgens met een vinnige pas langs me
heen, de weg kende ze namelijk goed. Ze zat al, voordat ik
de deur van de spreekkamer gesloten had. In een keurig grijs
mantelpakje gestoken en vanonder een onberispelijk kapsel
keek ze me vanuit een spits gezichtje met een verwijtende
blik aan. Aan een vraag wat ik voor haar zou kunnen
betekenen kwam ik niet toe. Ze stak meteen van wal. Nee,
de pillen hadden weer niet geholpen, dat had ze ook wel
gedacht toen ze vorige week uit de spreekkamer wegging.
Zo ging het echt niet langer, ze had alle vertrouwen in de
Nederlandse specialisten verloren, maar bovenal in mij
en nu zou de orthopeed in Genk wel uitkomst bieden. De
afspraak was al gemaakt. Of ik maar even de verwijskaart
kon schrijven. Ik schreef en gaf de verwijzing, met een
diepe, hoorbare zucht. Met een tegelijk triomfantelijke en
neerbuigende blik verliet ze de kamer. “Grijze muis”,
dacht ik nog boos.
Ik heb haar niet meer gezien op het spreekuur, wel vier
maanden later haar echtgenoot Frans. Hij had maagklachten.
Het was allemaal druk in zijn schildersbedrijf, dat hij tien
jaar geleden van zijn vader had overgenomen. In het begin
was het allemaal prima gegaan, maar het laatste jaar ging
het moeilijk. Hij kon zich moeilijk concentreren en was op
het eind van de middag doodop. Hij weet dit alles aan de
moeilijkheden in de relatie met zijn vrouw. Na een lange
dag in het bedrijf was er ’s avonds geen rust voor hem
weggelegd. Niets deugde in de ogen van zijn vrouw, hij dacht
alleen maar aan werken, en wat leverde dat op, te weinig,
zo uitte ze zich geregeld. Een fatsoenlijke vakantiereis zat er
niet in, het oude gammele huis van zijn ouders hadden ze
al lang moeten inruilen. De puberzoon, zo verweet ze hem,
was onhandelbaar, hij had ook geen steun van zijn pa. Van
intimiteit tussen hem en zijn vrouw was geen sprake. “In de
diepvries kan het niet kouder zijn dan in haar onderbuik”,
verzuchtte Frans. Tja, ik kon het me voorstellen, maar ik
heb er wijselijk niets over gezegd. Frans vroeg tabletten om
zijn maagklachten te verminderen, “een van mijn schilders
helpen ze goed en ach, thuis, laat maar zitten en verder
onderzoek ook, zo’n vaart zal het niet lopen.” Ik schreef Frans
een zuurremmer voor en maakte een vervolgafspraak over
twee weken.
Ik zag hem pas twee maanden later, vermoeid ogend, bleek,
vermagerd. Onmiskenbaar helemaal mis. “Nee Frans, je krijgt
geen hogere dosering van de medicatie! Ik bel vandaag nog
de specialist.” Frans vond dat ik wel meteen kon bellen, hij
zou wachten. Dezelfde middag kon hij terecht.
Een week later had ik de MDL arts aan de lijn. Het was goed
fout met Frans, een pancreascarcinoom met ingroei in de
maagwand. Dat was de eerste reden van het telefoontje,
een tweede was dat Frans ieder verder onderzoek en
behandeling resoluut van de hand had gewezen, aan zijn
lijf geen verdere polonaise. Maar er was nog iets, van Frans
mocht de specialist geen mededeling doen aan zijn vrouw
en zoon over de aard van de ziekte. Toch wel bizar vond de
specialist, maar hij wilde het verder aan mij overlaten.
De volgende dag zat Frans al op mijn spreekuur. Niks
meer aan te doen, hij had het wel verwacht, twee pakjes
sigaretten per dag, een halve fles jenever, dat kon gewoon
niet goed blijven gaan, zo bekende hij. “Maar wat er precies
aan de hand is, dat blijft tussen ons beiden dokter, geen
woord over de ware aard van de ziekte naar mijn vrouw en
zoon, het is een grote maagzweer en de genezing zal wel
maanden op zich laten wachten en daar blijft het bij. Ik zou
haar medelijden niet kunnen verdragen en wat niet weet,
wat niet deert.”
Twee dagen later legde ik een visite af bij Frans. Op de gang
eiste zijn vrouw meteen, dat ik Frans dezelfde dag nog zou
laten opnemen in het ziekenhuis. Frans hield resoluut de
boot af, het zou beslist beter gaan als we de medicatie zijn
werk zouden laten doen. Mevrouw kon het er niet mee eens
zijn. Ik begreep haar, maar ik liet niets merken. Ik koos de
kant van Frans.
29
op één lijn 57
