0

NUMMER 6 NOVEMBER 2020 WWW.FMTGEZONDHEIDSZORG.NL 2020 6 Huisvesting Dijklander Ziekenhuis brengt met verbouwingen locatieprofi elen tot leven Duurzaam Pilot met verwerking biomedisch afval ICT FMIS en inkoop na fusie Hybride OK maakt ziekenhuizen futureproof GEZONDHEIDSZORG

Al jaren gecertificeerd Onze installaties worden volgens de geldende normen berekend, ontworpen én aangelegd

| editorial actualiteit NOG STEEDS CORONACRISIS In maart van dit jaar schreef ik voor editie 2 van FMT Gezondheidszorg een voorwoord waarin ik stilstond bij de ernst van de coronacrisis. Bij het schrijven vroeg ik me af of een dergelijk voorwoord wel verstandig was. Op het moment dat u het enkele weken later zou lezen (eindredactie, vormgeving, druk, verspreiding) was de ernst van de situatie misschien al voorbij. Nu is het eind oktober en moeten we opnieuw stilstaan bij de ernst van de coronapandemie. De zorg staat weer onder hoogspanning en onze vrijheden zijn weer behoorlijk ingeperkt. Het is te hopen dat wanneer u dit leest er sprake is van een dalende trend van het aantal besmettingen en ziekenhuisopnames. COVID-19 heeft een enorme impact op ons leven. Graag zou ik in deze editie dieper zijn ingegaan op het FMT Totaal OK-congres dat verzet was van 26 maart naar 23 november a.s. Op dit moment kan ik alleen melden dat het congres op 23 november niet doorgaat. De in oktober afgekondigde gedeeltelijke lockdown eindigt voor de congresdatum, dus de kans bestaat dat het congres volgens de dan geldende richtlijnen zou mogen doorgaan. De congresorganisatie heeft echter veel verzoeken ontvangen vanuit de zorg om naar een nieuwe datum te zoeken. Bovendien vinden we het niet verantwoord, en zelfs moreel verwerpelijk, om professionals uit de zorg voor een congres naar Utrecht te laten komen, ook al zouden de richtlijnen op dat moment versoepeld zijn. Via FMT Gezondheidszorg en de website totaalok.nl houden we u op de hoogte. In deze editie leest u interessante artikelen w we nieuwbouw- en v belichten. Ziekenhuis in t de slag maakt naar Gezondheidshuis, het klooster in t een huiskamerfunctie krijgt met ook zorg voor ouderen, het Dijklander Ziekenhuis w erbouwing ervoor zorgt da tot leven komt, en het nieuw effi ciënte apotheekgebouw v Catharina Ziekenhuis. Daarnaast in deze editie uiteraard de nodige aandacht aan di van innova en de toepassingen erv Bijzondere aandacht vraag ik voor de ontwikkeling v digitale pa pilot in het UMC Utrecht voor de verw biomedisc Ik wens u v met deze uitga Gezondheidszorg. We zoeken een nieuwe datum voor het FMT Totaal OK-congres Cor van Litsenb Hoofdredacteur FMT Gezondheidsz 3

VAMED UW PARTNER VAMED is uw partner voor gezondheidszorg-projecten. Van ontwerp tot turnkey. VAMED garandeert met het leveren van kwaliteit, effi ciëntie en betrouwbaarheid het blijvende succes van uw projecten en uw partners in de gezondheidszorg. VAMED onderscheidt zich onder meer door merk onafhankelijk ontwerp, levering en full-service onder-houd van medische technologie in zorginstellingen. VAMED staat in uw project voor persoonlijke aandacht en een duurzame relatie! Geïnteresseerd? Neem geheel vrijblijvend contact op met 030 303 99 44. WERELDWIJDE ERVARING VAMED is wereldwijd een toonaangevende partner van ziekenhuizen en gezondheidszorginstellingen bij projectontwikkeling, planning, bouw, inrichting en operationeel management. Wij hebben de afgelopen 3 decennia meer dan 900 ziekenhuisprojecten, revalidatiecentra, verpleeghuizen en gezondheids-resorts in 90 landen gerealiseerd en verlenen overal ter wereld diensten op maat. NIEUWBOUW, UITBREIDING, RENOVATIE ADVIES / ONTWIKKELING VAMED begrijpt de gezondheidszorg in de volle breedte en volgt een integrale aanpak. We hebben voortdurend de interacties en alle processen in de patiëntenzorg in beeld. Zo eindigt de verantwoordelijkheid van VAMED in het lifecycle-model niet met een succesvolle overdracht, maar vormt deze met de bijbehorende beschikbaarheidsgarantie en bijvoorbeeld operationeel management een integrale verantwoordelijkheid in de gezondheidszorg. OPERATIONEEL MANAGEMENT PROJECTONTWIKKELING / PLANNING DIENSTEN FINANCIERING BOUW Vamed Nederland B.V., 3528 BE Utrecht Tel: +31 (0) 30 303 64 30 Email: info@vamed.nl www.vamed.nl © Herbst

In deze uitgave november | 2020 12 Dijklander Ziekenhuis Elf (ver)bouwprojecten brengen het profi el van elke afzonderlijke Dijklander-locatie tot leven Nieuwe apotheek Interview ziekenhuisapotheker Ralph van Wezel 06 Kop Kop Plat VERWERKING BIOMEDISCH AFVAL UMC Utrecht en SimpleComply starten een pilot met verwerking van biomedisch afval op locatie 31 Wilhelmina Ziekenhuis Assen maakt de slag naar gezondheidshuis 06 32 5 22 FMIS en inkoop na fusie Interview Sensire-manager Nick Hagenbeek DIGITALE PATHOLOGIE, EINDE VAN DE MICROSCOOP Pathologen beoordelen weefsels en cellen niet langer standaard onder de microscoop, maar op een beeldscherm. Software ondersteunt de diagnosticering op basis van gedigitaliseerde coupes. 40 11 Eerste masters Klinische Technologie LUMC, TU Delft en Erasmus MC (LDE) leverden de eerste masters Klinische Technologie af 16 Hybride ok’s voor OLVG OLVG in Amsterdam-Oost bouwt ok’s, ‘opgehangen’ in de open atria die momenteel als wachtruimte dienen 24 FMIS en realtime data, 1 + 1 = 3 25 Vertrouwd puzzelen Column van Angela Verbrugge (Croonwolter&dros) 26 HMC Westeinde futureproof door hybride OK 42 Autonome AI-technologieën wereldwijd beschikbaa r voor de zorg 48 IJsselland Ziekenhuis brengt ok-complex weer bij de tijd 56 Klooster wordt huiskamer voor Veghel

huisvesting | Dijklander maakt onderscheid tussen de locaties om de patiënt nog beter te kunnen helpen xxxx De vernieuwde hal van het Dijkerland Ziekenhuis, locatie Purmerend. 6 FMT | November 2020

tekst • Wilma Schreiber | huisvesting ‘Verbouwingen brengen locatieprofiel tot leven’ Langzamerhand worden de contouren van het masterplan vastgoed van het Dijklander Ziekenhuis zichtbaar. Een elftal projecten zorgt ervoor dat de herprofilering van de vestigingen in Hoorn en Purmerend fysiek en in de zorgprocessen geëffectueerd wordt: de hoog specialistische zorg in Hoorn, de planbare zorg in Purmerend. Daar wordt momenteel ook een ivf-centrum gebouwd. Alles om regionaal een nog aantrekkelijker zorgaanbieder te worden. H et Dijklander Ziekenhuis, met vestigingen in Hoorn, Purmerend, Enkhuizen en Volendam, is in april 2017 ontstaan uit een fusie van het Waterlandziekenhuis in Purmerend en het Westfriesgasthuis in Hoorn. De fusie heeft geleid tot een herschikking van het zorgaanbod en bijbehorende voorzieningen. Beide locaties bieden basiszorg en spoedzorg. “Dat is essentieel. De patiënt begint altijd dicht bij huis. De locatie van het vervolgtraject wordt bepaald vanuit de benodigde zorg”, verklaart Maarten Sijpestein, manager vastgoed, techniek en inkoop bij het Dijklander. Locatie Purmerend focust op high service & high turnover zorg, locatie Hoorn richt zich op de hoogcomplexe zorg. “Hoorn was daar in feite al op ingericht. Op deze locatie heeft de verbouwing zich beperkt tot het aanpassen van het Centrum voor Geboortezorg vanwege het concentreren van de geboortezorg in Hoorn.” Op de locatie in Purmerend vinden diverse verbouwingen plaats. “We willen hier een regiofunctie vervullen. Als patiënt kun je er snel terecht, tegen lage parkeertarieven en de patiëntprocessen zijn optimaal op elkaar afgestemd”, aldus Sijpestein. De derde verdieping, waar al een revalidatiecentrum van Zorgcirkel is gehuisvest, In de nieuwe OK’s zijn functionele verbeteringen doorgevoerd, zoals het wegwerken van computerschermen in de wand. staat op de nominatie om te worden uitgebreid met een eerstelijns ouderenkliniek. “Zo willen we het teveel aan vierkante meters op een goede manier inzetten en onze locatie verrijken.” Uitgebreide participatie Conform het masterplan werd in juni dit jaar de nieuwe centrale hal geopend, gevolgd door de Acute Zorg Unit, die spoedeisende hulp, eerste harthulp, de stroke-unit en ic samenbrengt. “Nu de kwali7

huisvesting | teitseisen van de spoedeisende zorg toenemen en er personele schaarste ontstaat, zorgt het samenbrengen van deskundigheid op één plek dat we de spoedzorg van hoge kwaliteit voor deze regio kunnen behouden. Ook kunnen we efficiënter dezelfde zorg verlenen tegen lagere kosten”, stelt Sijpestein. “Half september hebben we vervolgens het gerenoveerde ok-complex in gebruik genomen, drie weken eerder dan gepland, mede ‘dankzij’ de operatiestop tijdens de coronacrisis.” Bij de voorbereiding van de bouwprojecten werd Social Envoy ingeschakeld om patiëntwensen te onderzoeken en gebruikers te consulteren. Dit vormde de input voor de architect. “We hechten aan een uitgebreide participatie van medewerkers en patiënten om de toekomstige patiëntreis in kaart te brengen voor de afdeling die we gaan verbouwen. Die consultatie levert veel betrokkenheid en positieve reacties op van medewerkers. Natuurlijk lukt niet alles, maar we proberen met beperkte middelen het maximale te doen.” Op de Acute Zorg Unit zijn spoedeisende hulp, eerste harthulp, de stroke-unit en IC samengebracht op een gang. Inmiddels is het volgende project in volle gang: de bouw van de dagbehandeling, in lijn met de nieuwe behandelaanpak. Deze komt naast de ok’s en het Scopiecentrum. “Het dagbehandelingscentrum krijgt 28 bedden en stoelen, patiënten gaan zo mogelijk lopend naar de ok. In de holding worden ze in bed gelegd, vervolgens geopereerd en naar het dagcentrum gebracht om aan het eind van de dag weer naar huis te gaan.” Twee van de zes ok’s, tekst • ptg advies H et Dijklander Ziekenhuis wilde met het oog op het aantal projecten en de doorlooptijd van het masterplan voor locatie Purmerend een langdurige samenwerking realiseren met alle betrokken partijen. Belangrijkste doel hiervan: een goed op elkaar ingespeeld team waarbinnen de taken zo verdeeld zijn dat voor ieder project een optimaal resultaat gerealiseerd wordt. Samen met Maarten Sijpestein (manager vastgoed, techniek en inkoop bij het Dijklander Ziekenhuis) en betrokken partijen werkte ptg advies de samenwerking uit in een raamovereenkomst voor het Bouwteam, spil in de contractstructuur. In de raamovereenkomst is geregeld welke partijen in welke fase uitwerking geven aan de projecten en wie er in welke fase 'in the lead' is: het programma van eisen wordt opgesteld door ptg advies. De ontwerpende partijen werken dit programma uit tot een voorlopig en daarna definitief ontwerp. Bij de uitwerking van het definitief ontwerp worden de uitvoerende partijen al intensief betrokken om hen niet alleen vroegtijdig kennis te laten nemen, maar ook om hun inzichten en mogelijke oplossingsrichtingen te verkrijgen. Na het definitief ontwerp nemen de uitvoerende partijen de regie in het ontwerpproces. Zij werken het definitief ontwerp uit tot een technisch ontwerp en starten op basis daarvan de engineering en vervolgens de realisatie. De ontwerpende partijen kijken gedurende de uitwerking van het technisch ontwerp mee om de continuïteit in het ontwerp te borgen. Binnen deze samenwerking zijn al verschillende projecten succesvol afgerond, waaronder het scopiecentrum. Bron foto: Dewi Koomen fotografie. 8 FMT | November 2020

| huisvesting naar ander ziekenhuis nazorg @ @ verwijzing/ notificatie @ Dijklander ontvangst Dijklander ontvangst ontvangst opname ontvangst naar ander ziekenhuis ontslag diagnose aanmelding / presentatie AZU POLIKLINIEKEN @ SEH DIAGNOSTIEK @ verwijzing Dijklander ontvangst ontvangst oproep consult VAATLAB KNF LAB HARTFUNCTIE LAB opnamegesprek lunchen diagnose gesprek ontvangst naar ingreep vervolgconsult lunchen apotheek naar huis notificatie @ nazorg @ @ @ nazorg @ nazorg Dijklander ontvangst koffie bij Vermaat naar de kapper toilet ontslag apotheek apotheek naar huis apotheek naar huis @ nazorg naar huis omkleden ingreep oproep wachtkamer ontvangst naar ingreep ingreep naar verkoever verkoever gesprek arts gesprek arts bijkomen omkleden ontslag naar huis @ nazorg bijkomen omkleden ontslag naar huis ontslag apotheek nazorg @ ontvangst omkleden holding ingreep terugroep bijkomen bezoek verkoever ontslag gesprek arts/vpk apotheek behandeling op bed naar OK naar OK lopen infuus plaatsen kuur infuus infuus verwijderen terugkomst gesprek arts/vpk overnachten naar vaste kamer aankomst patient ABCDE triage methodiek naar opnamekamer op bed naar OK therapie dagbesteding inzicht verblijf therapie eten/tv/ muziek gastvrouwen dagbesteding inzicht verblijf einde kuur nieuwe ontslag afspraak apotheek naar huis verblijven aankomst naar kamer installatie onderzoeken beleid IC / CCU start kuur afsluiten machine onderzoek en uitslag ontslag apotheek naar huis nazorg @ @ nazorg inzet behandeling apotheek naar huis informatie vragen CENTRALE HAL DIGITALE LIJN ontslag IC/CCU bed inzicht verblijf oproep toewijzen gesprekje aansluiten machine spoelen cadeautje kopen naar ander ziekenhuis DIGITALE LIJN apotheek nazorg @ naar huis informatie vragen Dijklander ontvangst bloed prikken welkom ontvangst oproep mogelijk naar binnen gehaald. Vanuit de afdeling Vastgoed worden de projecten aangestuurd, uiteraard met een flexibele schil van experts. Door het werken met interne projectleiders zijn de lijnen met de zorg kort en is iedereen heel betrokken. Voortschrijdend inzicht leidt ertoe dat elk project beter verloopt dan het vorige.” Om de projectdynamiek aan te kunnen, zijn de processen van de technische dienst en de afdeling vastgoed bewust uit elkaar gehaald. “De technische dienst is dagelijks beschikbaar voor storingen en beheer. Na elk project draagt de afdeling Vastgoed de verbouwde afde-ling aan de TD over, zodat zij deze terug in beheer kunnen nemen.” De metroplattegrond maakt patiëntroutes en kruispunten inzichtelijk en helpt deze te optimaliseren. @ @ notificatie die alle gevalideerd zijn, zijn bedoeld voor het ‘korte circuit’ van bijvoorbeeld cataractoperaties. “We hebben met name vloeren en wanden vernieuwd en daarin computerschermen weggewerkt. Verder is de routing aangepast, met een nieuwe ingang voor het personeel en één holding-verkoever met dertien bedden vanwege de gewenste hoge turnover.” Later dit jaar wordt ook de PAAZ aangepakt: het poligedeelte krijgt een facelift en de gedateerde beddenafdeling wordt opnieuw opgebouwd met eenpersoonskamers en eigen sanitair. Voor 2021 staan de poliklinieken op het programma, waarbij het gaat om functionele verbeteringen en het optimaliseren van patiëntprocessen. Sijpestein: “Artsen beslissen meer en meer samen met de patiënt over de behandeling. Dat vergt bijvoorbeeld een andere opstelling, waarbij je gezamenlijk naar een scherm kunt kijken. En omdat videobellen met de patiënt sterk in opkomst is, richten we daar een aantal dedicated werkplekken voor in.” In 2022 volgt de verbouwing van de verpleegafdelingen, waarna de locatie klaar is voor de toekomst. Metroplattegrond Om alle veelvoorkomende routes rond de patiënt scherp te krijgen, werkte Sijpestein samen met Social Envoy een metroplattegrond uit, die alle ‘lijnen’ en ‘kruispunten’ op de patiëntroute binnen het ziekenhuis visualiseert. “Ook op de drukke kruispunten willen we zorg zo goed mogelijk op elkaar aan laten sluiten. Patiënten moeten efficiënt kunnen ‘overstappen’. Zorgeenheden kijken gezamenlijk naar raakvlakken om te zien waar voor de patiënt winst te behalen is.” Het feit dat de verbouwingen plaatsvinden terwijl het ziekenhuis 24/7 in bedrijf is, vergt de nodige inspanningen. “Je hebt met veel partijen te maken met wie je de bouwactiviteiten moet afstemmen. Van ondersteunende afdelingen tot alle gebruikers. Bij de ok’s moest bovendien de levering van alle apparatuur goed gefaseerd gebeuren. Daarbij hebben we dankbaar gebruikgemaakt van de expertise van Cure Consult, die ons hielp met een uitgebreid draaiboek.” Een andere bepalende succesfactor is het naar binnen halen van de projectorganisatie. “Veelal vindt zo’n proces buiten het ziekenhuis plaats, wij hebben dat zo veel 9 Vast bouwteam Dijklander Ziekenhuis heeft een raamovereenkomst gesloten voor een langdurige samenwerking in bouwteamverband. Daarbij is BAM Bouw en Techniek verantwoordelijk voor alle elektrotechnische en werktuigbouwkundige installaties en draagt bouwkundig aannemer Heddes Bouw & Ontwikkeling de verantwoordelijkheid voor de bouwactiviteiten. De andere partners zijn ingenieursburo Linssen (adviseur installaties), Gortemaker Algra Feenstra (architect) en ptg advies (huisvestingsadviseur). “Alle partijen zijn in alle projectfasen betrokken. De aannemer kijkt bijvoorbeeld naar het ontwerp en denkt mee over de maakbaarheid. We bouwen graag vanuit vertrouwen en met deze partijen kunnen we lezen en schrijven. Uiteraard laten we wel elk project door een externe bouwkostenexpert toetsen aan de markt.” “Het werken met interne projectleiders zorgt dat iedereen heel betrokken is”, aldus Maarten Sijpestein, manager vastgoed, techniek en inkoop. A M B A U DIALYSE ONCOLOGIE OK SCOPIE DAGCENTRUM OK OOG / POK’S L A C N E E C A M B U L N A M B U L A E N C PAAZ KLINIEK onderzoek onderzoek onderzoek

Zorg blijft mensenwerk Smart werken – beter resultaat. SCHELL Single Control SSC Bluetooth® -Module. Met de SCHELL Single Control SSC Bluetooth® -Module en de door SCHELL ontwikkelde gratis app voor iOS en Android beschikt de installateur over modern gereedschap om de elektronische kranen van SCHELL te programmeren – en kan hij optioneel bij de programmering van stagnatiespoelingen extra functies instellen. Meer informatie op www.schell.eu. Verantwoordelijkheid voor gezondheid.

tekst • Cor van Litsenburg | technologie Eerste masterstudenten Klinische Technologie studeren af in LDE-verband Onlangs studeerde de eerste lichting master-studenten Klinische Technologie af aan de gezamenlijke opleiding van LUMC, TU Delft en Erasmus MC (LDE). Om het gat tussen technologische innovatie en geneeskunde te overbruggen startte zes jaar geleden de nieuwe studie Klinische Technologie binnen de LDE-alliantie Medical Delta. Hiermee deed de ‘medtech professional’ haar intrede in het medische werkveld. De masterstudenten bewijzen met name hun toegevoegde waarde op het gebied van complexe medisch-technische vraagstukken, zoals de optimalisatie of het implementeren van technologie in het ziekenhuis. De afstudeerceremonie in het Academiegebouw te Leiden is na de BIGregistratie sinds 1 juli jl. een mijlpaal in de groei van dit vakgebied. B innen de opleiding Klinische Technologie staat de samenwerking tussen clinicus en ingenieur centraal. De studenten werkten tijdens hun klinische stages onder andere aan de ontwikkeling van een nieuwe beademingsmethode tijdens de Coronacrisis, aan het ontwerp van 3D-geprinte maskers voor het voorkomen van littekens na chirurgische gezichtsreconstructie en bedachten een handige manier om boezemfibrilleren automatisch te kunnen detecteren. LDE-alliantie en Medical Delta In navolging van de Universiteit Twente startte LeidenDelft-Erasmus in 2014 de bachelor Klinische Technologie en in 2017 de master Technical Medicine. De opleiding Klinische Technologie is een samenwerking tussen de Technische Universiteit Delft (TU Delft), de Universiteit Leiden (LUMC) en de Erasmus Universiteit Rotterdam (Erasmus MC). Deze drie centra van wereldniveau werken op klinisch-technologisch onderzoeksgebied al samen in de Medical Delta. Medical Delta is een samenwerkingsplatform dat de drie gerenommeerde universiteiten, twee universitair medische centra, vier hogescholen, overheden, bedrijven, zorginstellingen en andere partijen in Zuid-Holland samenbrengt en heeft als doel om met technologische oplossingen duurzame zorg te realiseren. Masterstudent Fons Wesselius: “Bij mijn afstuderen bleek dat publicaties over automatische detectie van hartritmestoornissen óf heel erg focussen op de technische signaalanalyse, óf op de rol van de cardioloog. Als Klinisch Technoloog heb je de creativiteit om die gezichtspunten te combineren om daarmee daadwerkelijk te innoveren. Dit leidde in mijn afstudeeronderzoek naar een in de praktijk bruikbare methode om atriumfibrilleren automatisch te detecteren.” Op de website van de TU Delft leest u meer interviews met de masterstudenten over hun ervaringen. Jaap Harlaar, opleidingsdirecteur Klinische Technologie: “De studenten mogen trots zijn op zichzelf. Tijdens de studie hebben zij vaak de ‘proefkonijnstatus’ weten te trotseren en soms moeten vechten voor hun positie in het medische team. Zowel voor hen als voor de opleiding is dit een belangrijke dag. De Klinisch Technoloog heeft zich nadrukkelijk geprofileerd: de opleiding is vandaag als het ware ook geslaagd.” 11

huisvesting | tekst • Wilma Schreiber December dit jaar wordt naar verwachting de nieuwe ziekenhuisapotheek van het Catharina Ziekenhuis in Eindhoven gebouwtechnisch opgeleverd. Dankzij de logische flow van processen in het gebouw zal de productie van geneesmiddelen worden verdrievoudigd. Daarnaast krijgt de techniek een andere plek, waardoor het toekomstig onderhoud van de cleanrooms efficiënter en dus goedkoper zal verlopen. Verder werd vanwege de coronapandemie versneld een voorlopige cleanroom ingericht met twee nieuwe machines die kant-en-klare steriele spuiten helpen produceren - een uitkomst voor het eigen ic-personeel en dat van andere ziekenhuizen. D 12 FMT | November 2020 e ziekenhuisapotheek van het Catharina Ziekenhuis behoort qua omvang tot de top 5 in ons land; in totaal maken nog zo’n tien ziekenhuizen geneesmiddelen in eigen huis, vele zijn gestopt vanwege de strenger wordende regelgeving. De huidige setting bleek te klein en bovendien waren er richting de toekomst aanpassingen noodzakelijk. “Het is strategisch van belang om de ziekenhuisapotheek te behouden, omdat we anders sommige operaties niet meer zouden kunnen uitvoeren. Zo leveren we bijvoorbeeld veel geneesmiddelen voor oncologie en het hart- en vaatcentrum. Daarom is besloten een nieuwe faciliteit te bouwen”, verklaart ziekenhuisapotheker Ralph van Wezel. Drie cleanrooms In totaal gaat het om een bouwoppervlak van zo’n 2.100 vierkante meter, verdeeld over drie verdiepingen, op het terrein van het ziekenhuis. Op de begane grond komen het magazijn plus administratieve ruimte en een technisch gedeelte met een verpak- en etiketteerruimte waar geneesmiddelen die klaar zijn, worden voorzien van Modulaire ruimten De productie in de nieuwe faciliteit bedraagt na ingebruikname het drievoudige van de output nu. “We zetten een enorm efficiënt gebouw neer. Uit een procesanalyse bleek de bottleneck in het steriliseren en schouwen van geneesmiddelen te zitten, omdat het veel handwerk vergt. In tegenstelling tot klassiek ingerichte bereidingsapotheken waar etiket en verpakking. “We hebben een logische flow door het gebouw gemaakt, waarbij we vanuit grondstoffen en emballage toewerken naar het eindproduct”, aldus Van Wezel. “De grondstoffen worden klaargezet in het magazijn en gaan dan naar de eerste verdieping, waar drie cleanrooms zijn gesitueerd. Twee geschikt voor steriele productie, daar maken wij ampullen, infusen en spuiten. Wat niet steriel geproduceerd hoeft te worden, zoals crèmes, dranken en zetpillen, gebeurt in de derde cleanroom.” Op de tweede verdieping bevindt zich een laboratorium voor kwaliteitscontrole van geneesmiddelen die de ziekenhuisapotheek produceert. Ook worden daar de geneesmiddelbepalingen gedaan, om te controleren of de patiënt de juiste dosering krijgt toegediend. “Verder voeren we daar ook toxicologisch onderzoek uit voor patiënten die zich melden op de eerste hulp. Bijvoorbeeld als ze een overdosis van een geneesmiddel hebben genomen of wanneer er sprake is van intoxicatie met gootsteenontstopper, zelfgestookte alcohol of antivries. Op basis daarvan stellen we een behandelplan op dat we bespreken met de arts.”

Impressie van de nieuwe ziekenhuisapotheek van het Catharina Ziekenhuis. Michiel van Summeren, Cornelissen aannemingsbedrijf “Bouwen op deze locatie was voor ons als bouwkundig aannemer een mooie uitdaging. Op het ziekenhuisterrein moest, aanvullend op het personeelsparkeren en de complete logistieke bevoorrading van het ziekenhuis, nu ook de bouwlogistiek worden ingepast. Met een goede onderlinge samenwerking met de afdeling Bouw en Inrichting van het ziekenhuis hebben we dit voor elkaar gekregen.” De nieuwe etiketteermachine werd in samenwerking met de Duitse fi rma Groninger ontwikkeld. slecht één sterilisator en één schouwruimte aanwezig is, bouwen wij in plaats daarvan drie van elk”, vertelt Van Wezel, die eraan toevoegt dat de ruimten ook nog modulair gebouwd worden. “Ik kan in dezelfde cleanroom vandaag ampullen maken, morgen infusen en de dag erna spuiten. Een kwestie van de ene aan- en de andere inkoppelen, dat gaat heel snel. Er staan dus geen dure machines stil en bovendien kun je toe met een derde van alle luchtbehandelings- en andere hightech voorzieningen.” De basisoppervlakte van het gebouw is gering en betekent een restrictie qua ruimte. Om te komen tot de meest effi ciënte indeling werd in overleg met bouwmanager Ernest Cools van Cools Bouw Management en Kuijpers, verantwoordelijk voor het technisch ontwerp, een lus in het gebouw gemaakt; processen starten aan de voorkant en gaan aan de achterkant naar beneden voor het vervolg. Ook voor het onderhoud werd een effi ciëntere en goedkopere oplossing bedacht. “Doorgaans wordt een cleanroom gebouwd met de techniek op de verdieping erboven, zodat je apparatuur van de bovenkant kunt benaderen. Door een aantal slimme gangen tussen de cleanrooms in te bouwen die vanuit ‘vieze’ ruimtes te benaderen zijn, hoeft het onderhoudspersoneel niet de cleanroom in bijvoorbeeld sterilisatoren of spoelmachines te servicen.” Verder komt op de tweede verdieping een aparte technische ruimte, waar alle toevoerkanalen (lucht, stroom en data) in uitkomen, die van daaruit onderhouden kunnen worden. De Brecon Group bouwt de cleanrooms; de hoofdconstructie is in handen van Cornelissen aannemingsbedrijf. Geerd Jansen, Brecon “Naast het effi ciënt bouwen van de cleanrooms heeft Brecon ook een bijdrage geleverd aan de inrichting. Brecon Clean Interior heeft het meubilair in zowel de cleanrooms als de laboratoria verzorgd. Groot voordeel voor het Catharina waren de korte lijnen en eenvoudige integratie tijdens de bouw.” Grote puzzel Het gebouw, ontworpen door Architecten aan de Maas in Maastricht, werd getekend in BIM. “Daardoor hebben we op de tekentafel de grootste ellende er al uitgefi lterd. De buitenkant stond in een paar maanden tijd, maar het is een grote puzzel om met de beperkte ruimte alle techniek erin te krijgen”, stelt Van Wezel, die nog een hoogstandje te melden heeft. Ruim een jaar geleden startte de ziekenhuisapotheek van het Catharina Ziekenhuis namelijk de samenwerking met Isala klinieken in Zwolle voor de productie van kant-en-klare steriele spuiten (zie ook FMT Gezondheidszorg 2020, #1). “Nu trekken verpleegkundigen of 13

De nieuwe ziekenhuisapotheek wordt gerealiseerd op het terrein van het ziekenhuis. Paul Joosten, Kuijpers “Wij raakten betrokken vanuit het samenwerkingsverband Professional Partners for Cleanrooms (PP4C). Het is geweldig om zo’n traject samen van begin tot eind op te pakken, volledig integraal. Dat is onze kracht. Samen met het Catharina Ziekenhuis hebben we ontwerp en budget in balans gebracht, zodat we vervolgens met Brecon en Cornelissen aannemingsbedrijf aan de slag konden met de realisatie. Kuijpers was bovendien verantwoordelijk voor het gehele kwalifi catieproces, tot en met IQ/OQ gereed, conform GMP.” De nieuwe ziekenhuisapotheek wordt qua infrastructuur en hardware zo gebouwd dat processen straks volledig geautomatiseerd kunnen worden. Geen eenvoudige klus om alle apparatuur met elkaar te laten communiceren, zeker vanwege de strenge eisen. “Data-integriteit is van groot belang. Stel dat een nieuwe printer een ‘m’ print in plaats van een ‘μ’, dat is een factor duizend verschil in de dosering. Dat soort fouten kunnen we ons niet permitteren”, stelt Van Wezel, die hoopt binnen nu en vijf jaar volledig papierloos te kunnen draaien. Eigenlijk zouden de spuitvul- en etiketteermachine pas in de nieuwbouw, ergens medio volgend jaar operationeel zijn. Vanwege de grote vraag naar ic-producten liet het Catharina Ziekenhuis alvast een tijdelijke cleanroom realiseren en werden de machines versneld gevalideerd. Midden oktober dit jaar werden de eerste kant-en-klare spuiten afgeleverd. “In feite een generale repetitie voor kwalifi catie van het nieuwe gebouw, waarvan we enorm veel geleerd hebben.”  Ziekenhuispersoneel hoeft niet langer zelf medicatie op te trekken uit ampullen. Dit verkleint het risico op fouten. apothekersassistenten op de afdeling zelf medicatie op uit de ampullen en verdunnen die. Met alle risico’s van verdunnings- of besmettingsfouten”, zegt hij. Er zijn twee machines van de Duitse fi rma Groninger aangeschaft: één voor het afvullen van de spuiten en één voor het etiketteren; de etiketteermachine werd samen met Groninger speciaal hiervoor ontwikkeld. Deze machine zorgt er automatisch voor dat het etiket op exact de juiste plek op de spuit geplakt wordt. “De schaalverdeling op de spuit laat zien hoeveel millimeter erin zit. Als het blanco etiket één of meer millimeter verschuift, heb je al een doseringsfout te pakken”, aldus Van Wezel. “Technisch gezien een lastig product en een van de eerste machines wereldwijd die op deze manier werkt.” 14 FMT | November 2020 Ziekenhuisapotheker Ralph van Wezel: “Ik kan in dezelfde kamers vandaag ampullen maken, morgen infusen en de dag erna spuiten.”

MAKE BUILDINGS WORK FOR PEOPLE INNOVATIEF FACILITY MANAGEMENT IN DE ZORG De zorgsector is volop in transitie. De rol van de facilitaire managers bij de ondersteuning van die transities is essentieel. Er zijn uitdagingen op meerdere gebieden, zoals resource-, diensten-, ruimte-, duurzaamheids- en kwaliteitsmanagement. Spacewell biedt u performante oplossingen om best-practice processen te automatiseren, data te capteren en te sturen op feiten. Geïntegreerde oplossingen voor gebouw- en facilitair beheer Cobundu SMART BUILDINGS BY SPACEWELL Monitoring (IoT-sensoren) van bezetting, ruimtegebruik, comfort en luchtkwaliteit Optimale ervaring van gebouwgebruikers, bezoekers en dienstverleners (real-time assistentie) Een revolutie in hoe gebouwen worden beheerd en onderhouden FMIS-SOFTWARE Axxerion BY SPACEWELL Cloud-based software (SaaS) voor operationeel vastgoed- en facilitair beheer          Gebruiksvriendelijk, schaalbaar en betaalbaar: groeit mee met uw wensen MJOP-SOFTWARE O-Prognose BY SPACEWELL Objectieve conditiemeting van de technische staat van uw gebouwen op basis van de NEN 2767-norm Inzicht in de onderhoudskosten en risico’s op korte en lange termijn Snel een duurzaam meerjarenonderhoudsplan en -budget Benieuwd hoe onze software u vooruit kan helpen? Graag verzorgen wij een vrijblijvende presentatie.  1989 300 Opgericht Medewerkers 10,000 Gebouwen in beheer 2,000,000 Gebruikers 10 Kantoren

huisvesting | tekst • Ingrid Cremers (CCG) Hybride OK OLVG technisch hoogstandje Vernieuwend, flexibel en toekomstbestendig Bij locatie Oost van OLVG in Amsterdam is gestart met de ruwbouw van twee hypermoderne en toekomstbestendige hybride operatiekamers. De huidige operatiekamers zijn toe aan renovatie. Om de zorg door te laten gaan worden eerst de twee nieuwe ok’s gebouwd naast de huidige ok-ruimtes. Daarna wordt de rest van het complex gerenoveerd. De nieuwe hybride operatiekamers worden ‘opgehangen’ in de open atria die momenteel als wachtruimte dienen. Een technisch hoogstandje voor wat betreft ontwerp, techniek, duurzaamheid en overlastbeperking. Samen ga je snel Chris Bakker, hoofd projectmanagement bij OLVG, vertelt dat de behoefte aan technische vernieuwing vanuit de specialisten groot is. “De techniek in onze ok’s is functioneel nog erg goed, maar niet meer passend in deze tijd. Patiëntzorg staat bij ons hoog in het vaandel. Dus toen we in 2018 een ‘go’ kregen van de Raad van Bestuur, heb ik direct een team om mij heen verzameld waarmee ik snel kon schakelen. Binnen twee maanden lag er een schetsontwerp. En als je ziet wat er nu gebouwd gaat worden, dan lijkt dat nog steeds heel erg op die eerste plannen. Dat is de verdienste van dit bouwteam.” Vroegtijdig gebruikerswensen integreren De gebruikers zijn al in een vroeg stadium betrokken bij het ontwerp. Ina Roubos, directeur van Roubos OK Expertise, heeft dit proces begeleid. “Al snel hebben wij in een grote loods op ware grootte een houten model gebouwd van de ok-ruimte op basis van het voorlopige ontwerp, een zogenaamde mock-up. Hier konden alle handelingen op de operatiekamer worden nagebootst en kon het ok-proces zonder beperkingen worden doorlopen. Spelenderwijs ontdekten de gebruikers of het werkte. Ter plekke ontdekten ze bijvoorbeeld dat de bedieningsruimte te groot was. Die extra ruimte werd toegevoegd aan de steriele opslagruimte. Dit zijn aanpassingen die we er op papier niet hadden uitgehaald.” 16 FMT | November 2020 Ruimtelijke beleving belangrijk voor ontwerp “Op basis van het Programma van Eisen zou je kunnen volstaan met een box of een doos tussen de bestaande gebouwvleugels te hangen”, licht Eric Wendel van EGM architecten het ontwerp toe. “Wij hebben echter gemeend er iets speciaals van te maken, passend bij de ambities van het OLVG. Omdat de nieuwe ok-ruimte in een open atrium hangt, zou een dichte box de ruimte donker maken, verkleinen en het gevoel geven van ruimteverlies. Voor de ruimtelijke beleving moest het uiterlijk van de hybride ok’s licht worden, wat de kwaliteit van het atrium versterkt. Bovendien moest het recht doen aan het technocratisch hoogstandje dat zich binnen de hybride ok afspeelt.” De Amsterdamse kunstenaar Berndnaut Smilde – hij maakt kunstmatige wolken op ongewone plekken - inspireerde Eric Wendel om de buitenkant als een ‘wolk’ vorm te geven. “Wolken hebben iets mysterieus en spreken tot de verbeelding. Door de lichtheid van een wolk te creëren wordt de fantasie geprikkeld en ontstaat er dynamiek in de omgeving.” Gerecyclede petflessen In het bouwteam is gezamenlijk nagedacht over de realisatie van de wolk. Dit leidde onder meer tot het vervangen van de oorspronkelijk houten ribben door ribben gemaakt van gerecyclede petflessen. Eric Wendel: “Dit is zeer geluid-absorberend materiaal dat tussen de ribben veel licht doorlaat. Zo maken we een unieke lichte schil voor een grote zware technische constructie.” Arjan van Os, projectleider bij Medicomzes (onderdeel van VolkerWessels) en verantwoordelijk voor de bouwkundige werkzaamheden, roemt de kwaliteiten van dit materiaal: “Het is financieel aantrekkelijk, gewichtsreducerend, hoog akoestisch, brandwerend en bovenal duurzaam.”

EGM architecten, impressie buitenkant hybride OK “De synergie in dit bouwteam zorgde voor versnelling, kwaliteitsvergroting en procesoptimalisatie. Samen dóen, werkt!” Vernieuwing en innovatie Niet alleen de buitenkant van de hybride ok’s is vernieuwend, ook de binnenafwerking en inrichting zijn innovatief. “In plaats van plaatmateriaal gebruiken we een thermisch gevormde wandafwerking die door en door gekleurd is”, vertelt Michiel van Kooten van Cleanroom Combination Group trots. “Het ziet eruit als stof en geeft daarmee de ok een hoogwaardige uitstraling. Bovendien is het flexibel, naadloos te verlijmen, kunnen er mooie ronde hoeken mee gevormd worden en is het eenvoudig te repareren. Vanzelfsprekend is het goed schoon te maken en te desinfecteren. Duurzaam is het ook: de basis is biologisch en het is geheel recyclebaar.” De ok wordt ook ingericht met moderne technieken, zoals de nieuwste C-boog van Philips. Gebruikers zullen zeker blij zijn met dit totaalconcept. Modernste technieken De toegepaste installatietechniek is eveneens duurzaam en klaar voor een gasloze toekomst. Charles Mahieu, adviseur bij Deerns: “Er is gekozen voor adiabatische bevochtiging van de operatiekamers. Dit is een energiezuinig systeem, gebaseerd op de verdamping van water. Tevens zorgen recirculatiekasten voor 75% hergebruik van de lucht. In combinatie met het gekozen Opragon inblaassysteem levert dit een aanzienlijke energiebesparing op.” Joeri van Daatselaar van ULC Installatietechniek voegt daaraan toe: “De klimaatinstallatie is tevens gekoppeld aan het patiëntendossier. Doel hiervan is om tijdens de operatie de juiste condities te verzorgen en te bewaken. Als er geen patiënt aanwezig is kan de installatie naar de stand-by-stand die tot 30% van het maximale terug te regelen valt. Ook dit zorgt voor een aanzienlijke energiereductie.” Samen mogelijk maken De nieuwe installaties zijn geïntegreerd in de techniekruimte boven de ok, die niet te hoog mocht worden in verband met het bestaande dak. Door slimme engineering in BIM is het gelukt de ingreep in het dak 17

huisvesting | EGM architecten, impressie binnenkant hybride OK “ Duurzaamheid zit niet alleen in de materialen en de techniek, maar ook in de flexibiliteit in de ruimte.” Deerns, 3D tekening van de installaties beperkt te houden. Bovendien moeten alle installaties ‘stand alone’ kunnen draaien met het oog op de renovatie van de bestaande ok’s. Er is rekening gehouden met toekomstige service en onderhoud van de installaties. Arjan van Os: “We hebben vooral gekeken naar de mogelijkheden en vervolgens opties uitgewerkt in een matrix op basis waarvan OLVG gefundeerde beslissingen kon nemen.” Constructieve uitdagingen Naast de geïntegreerde installaties was de zwaarte van de gehele hybride ok een uitdaging voor constructeur Royal HaskoningDHV. Marc Bijvoet, projectleider constructie, vertelt enthousiast over de oplossing die is bedacht: “Met een traditionele opstelling van de kolommen om de box te dragen, zou het zwevende effect verloren zijn gegaan. Dat gaat bovendien ten koste van het gebruik van het atrium. Nu is het ons gelukt om alle kolommen aan de zijkanten weg te werken op één kolom na. Hierdoor blijft het zwevende effect behouden en kan de ok-box trillingvrij tussen de bestaande gevels worden geplaatst.” 18 FMT | November 2020 Bouwen als er gewerkt wordt Inmiddels zitten de eerste funderingspalen in de grond. “Het proces en de logistiek zijn lastig op deze locatie”, vertelt Arjan van Os. “Het OLVG ligt in hartje Amsterdam, de bouwplaats bedraagt 0 m² en grenst aan een drukke straat, die momenteel opengebroken ligt. Bovendien moeten we bouwen op een plein dat van maandag tot en met vrijdag in gebruik is. Overlast van trilling en geluid is niet te voorkomen, maar wel te reduceren. Zo hebben we bijvoorbeeld een silent zaag gebruikt voor het maken van de vloergaten, schroefinjectiepalen toegepast met een heistelling in een geluidswerende box, en werken we regelmatig in de weekenden. Dat betekent kort op de bal zitten en veel overleg met Milan Cuylits, projectmanager OLVG.” Om medici te betrekken organiseert het OLVG een (virtuele) rondleiding over de bouwplaats om meer begrip en beleving te creëren. De planning is dat de hybride ok’s in januari 2022 in gebruik kunnen worden genomen. Projectgegevens Nieuwbouw twee hybride operatiekamers OLVG Amsterdam, locatie Oost Opdrachtgever OLVG Architect Constructeur Installatieadviseur Gebruikersbegeleiding Installaties EGM architecten Royal HaskoningDHV Deerns Roubos OK Expertise Bouwkundige werkzaamheden MedicomZes Inrichting en afbouw OK’s www.medicomzes.nl Cleanroom Combination Group www.cleanroomcg.com ULC Installatietechniek www.ulcgroep.nl www.egm.nl www.royalhaskoningdhv.com www.deerns.nl

een lonkend perspectief voor Purmerend Met veel enthousiasme adviseert ptg advies het Dijklander Ziekenhuis bij de uitwerking van de huisvestingsplannen. Samen met het ziekenhuis ontwikkelden wij het ‘Lonkend Perspectief’ voor de locatie Purmerend, het toekomstbeeld van een high service & high turnover ziekenhuislocatie. Het ‘Lonkend Perspectief’ heeft inmiddels geresulteerd in een stateof-the-art scopie- en dagbehandelcentrum en OK-complex, een vernieuwde psychiatrische afdeling en een uniek IVF-laboratorium. De komende jaren werken wij samen met het ziekenhuis verder aan locatie Purmerend, onder andere aan de optimalisatie van de klinieken en poliklinieken. Kijk voor een uitgebreide beschrijving van deze en andere projecten op: ptg-advies.nl. ptg advies b.v. Koningin Wilhelminalaan 21, Amersfoort t 033 - 422 82 55 e info@ptg-advies.nl ptg-advies.nl                                                                                                                                   

veiligheid | tekst • Condair Waarom is een optimale luchtvochtigheid in gebouwen noodzakelijk? De juiste relatieve luchtvochtigheid (tussen 40 en 60%) zorgt ervoor dat mensen optimaal kunnen functioneren. Juiste luchtvochtigheid is van invloed op het in goede conditie houden van mens en materialen in gebouwen. Het bevordert ons welzijn en gezondheid en het is daarom van groot belang om aandacht aan te besteden. Zeker in ziekenhuizen en zorginstellingen is een optimale luchtvochtigheid essentieel.Bij deze luchtvochtigheid minimaliseert het risico van besmetting met bijvoorbeeld verkoudheid, griepvirussen of andere ziektes. Wetenschappelijk onderzoek wijst uit dat het transport van virussen in de lucht sterk toeneemt naarmate de luchtvochtigheid onder de 40% is en dat ons afweersysteem dan slechter functioneert. Droge lucht is simpelweg niet goed voor onze gezondheid. GREENDEAL en welke luchtbevochtiging voor ziekenhuizen en zorginstellingen Traditioneel gasgestookte of centrale stoomopwekking met lange stoom en condensaat-leidingtrajecten zorgt voor hoge exploitatiekosten en milieubelasting. Door te veranderen naar beproefde decentrale lagedruk adiabatische luchtbevochtigers, zoals de Condair DL, kunnen instellingen optimaal gebruik maken van hernieuwbare energie en/of restwarmte. Deze systemen kunnen de nauwkeurigheid in regeling en hygiëne waarborgen. Stoom als bevochtiging van lucht Het principe is simpel; bij te droge lucht moet extra vocht toegevoegd worden. In vele gevallen is het toevoegen van vocht aan de lucht geregeld door een stoombevochtiger. Via de luchtbehandelingskast wordt er stoom toegevoegd aan de lucht en door het gebouw verspreid. De stoombevochtiger verwarmt het water tot het kookpunt en de opgewekte stoom bevochtigt de binnenlucht. In ziekenhuizen is er vaak een groot stoomnet aanwezig. Stoom werd immers ook gebruikt voor het steriliseren van instrumenten en apparaten. Meer informatie: www.condair.nl 20 FMT | November 2020 Adiabatische luchtbevochtiging Het inbrengen van verneveld water in de luchtstroom heet adiabatische bevochtiging. Bij adiabatische bevochtiging wordt gebruik gemaakt van de energieinhoud (Enhalpy) in de luchtbehandeling. Veelal is dit duurzaam opgewekte of opgeslagen warmte in wko. Dit zorgt voor forse energiebesparing en CO2 -reductie aan de opwekkingszijde. Er zijn diverse principes van adiabatisch bevochtigen, zoals onder andere hogedrukverneveling, lagedruk (hybride) verneveling, ultrasone verneveling, pakket- en sproeibevochtiging. Hygiënegarantie van 100% bij verneveling is mogelijk In ziekenhuizen en ok’s is luchtbevochtiging niet een optie maar een must. Aangepaste hygiënemaatregelen en extra bewerkingen zijn noodzakelijk om de groei en verspreiding van ziektekiemen in adiabatische luchtbevochtigers te voorkomen. Door het gebruik van zuiver omgekeerd osmosewater in combinatie met zilverionisatie, en optimalisering van de precisieregelingen binnen adiabatische bevochtigingsystemen, kan een adiabatische bevochtigingssysteem legionellaveilig en ziektekiemvrij gemaakt worden. Op deze manier kunnen ze ook prima in ziekenhuizen worden toegepast. Met het oog op hygiëne, energie-effi ciëntie en rentabiliteit is de adiabatische luchtbevochtiging zoals de Condair DL een duurzame oplossing, waarbij een 100% hygiënegarantie en certifi caat wordt geleverd - ideaal voor ziekenhuizen en zorginstellingen.

EDOF The Phenomenon of Full Focus RDI The Safeguard for Endoscopic Therapy TXI The New White Light Let’s Be Clear Elevating the Standard of Endoscopy www.olympus.nl/evisx1 Simon Smitweg 18, 2353 GA Leiderdorp, Nederland | Telefoon: +31 88 45 08 00 0 | www.olympus.nl M00266NL · 04/20 · OEKG

ict | tekst • Betty Rombout FMIS en inkoop, hoe in te richten na een fusie? In deze editie van FMT Gezondheidszorg spreken we met Nick Hagenbeek. Hij is manager vastgoed, facilitair & ICT, voorheen voor Sutfene, nu voor Sensire. Zorgorganisaties Sutfene en Sensire zijn in september gefuseerd en gaan samen verder onder de naam Sensire. Welk FMIS gaat de fusieorganisatie Sensire gebruiken? Hoe pakken ze het aan? Met name zoomen we in op het inkoopsysteem gekoppeld aan de webshop. M Grote druk De nu nog gescheiden werelden facilitair en ict van beiden organisaties moeten bijeengebracht worden. Afhankelijk wilde men hier een jaar de tijd voor nemen. Nick Hagenbeek: “De praktijk wijst echter uit, dat we dat jaar niet hebben. We lopen tegen praktische problemen op. Waar Sensire gebruikt maakt van een Googleomgeving, werkt Sutfene met Microsoft. Die twee omgevingen ‘praten’ onvoldoende met elkaar. Dus de druk is groot om zo snel mogelijk tot een volledige integratie te komen van de facilitaire dienst en ict binnen de visie van de nieuwe organisatie.” 22 FMT | November 2020 et het samenbrengen van kennis en expertise van Sutfene en Sensire ontstaat een robuuste basis voor innovatieve, kwalitatieve en toekomstbestendige zorg in Oost-Gelderland. De nieuwe zorgorganisatie biedt zorg aan circa 1.300 bewoners, revalidanten en cliënten dagbesteding en -behandeling, met woonzorgcentra en revalidatiecentra. Ook bedient Sensire op jaarbasis zo’n 13.000 cliënten in wijkverpleging en gespecialiseerde zorg aan huis. Onder de naam Yunio ontvangen kinderen en ouders begeleiding bij opgroeien en opvoeden. De fusie is niet vanuit financiële noodzaak geboren. “Twee gezonde organisaties hebben elkaar gevonden ten behoeve van een nog betere zorg in genoemde regio”, benadrukt Nick Hagenbeek. Van twee naar een Sutfene gebruikt Facilitor, een FMIS waarin alle reserveringen van de vergaderruimtes instaan, alsook meldingen van afdelingen die problemen hebben die gebouw-, ict- of inkoopgerelateerd zijn. Tevens staat hierin het meerjaren-onderhoudsplan van de organisatie en worden er onder meer objecten en contracten in geregistreerd. Sensire werkt met Topdesk. Met welk FMIS verder te gaan, daarover moet nog een beslissing vallen. Hagenbeek: “Op 1 januari willen we een facilitaire servicedesk hebben, waar onze medewerkers met al hun vragen bij terecht kunnen. Dan moet ook duidelijk zijn welk FMIS we inzetten.” Inkoop toen Wel is al duidelijk, dat voor het inkoopproces gebruik gemaakt wordt van Proactive. Sutfene werkt voor onder andere de factuurafhandeling – net als Sensire - al met deze leverancier. Hagenbeek legt uit: “Toen ik twaalf jaar geleden bij Sutfene begon, hadden we een gedwongen winkelnering. Afdelingen hadden de beschikking over een voorraadkast met gangbare producten. Maar een overzicht van te besteden budgetten was er niet. Ze hadden bovendien weinig invloed op het assortiment. Wilden medewerkers van afdelingen een ander product bestellen, dan moest dat aangevraagd worden via de leidinggevenden. Zij contactten vervolgens de facilitaire dienst, die op hun beurt met de leveranciers in gesprek gingen over prijs en logistieke voorwaarden. Uiteindelijk kwam het product dan in de kast te staan. Al die administratieve rompslomp is met digitalisering verdwenen. We zijn begonnen met een in access gebouwde interne webshop met producten. Ondertussen maakten we gebruik van de inkoopmodule van Facilitor. Elke woensdag stuurden we centraal de bestelling naar de leveranciers. De leveranciers klopten dit vervolgens handmatig over in hun eigen bestelsysteem. Het systeem was totaal niet flexibel. Waren er prijswijzigingen, dan moesten onze

Nick Hagenbeek facilitaire medewerkers de prijzen van alle artikelen handmatig aanpassen in het systeem. Dat vergde veel tijd.” Inkoop nu Maar de tijden zijn veranderd. Nu maakt Sutfene gebruik van een OCI (Open Catalogue Interface)-koppeling. Hagenbeek: “Dat is een koppeling tussen onze webshop en het ERP-systeem van de leverancier. Het werkt heel efficiënt. Prijzen zijn nu door een druk op de knop door de leverancier aan te passen, om maar een voorbeeld te noemen.” Sensire gebruikt ook Proactive, maar ze zijn verder dan Sutfene. Nick Hagenbeek vervolgt: “Ze hebben OCI-koppelingen met bijna alle leveranciers waar ze mee werken. Denk aan koppelingen omtrent voeding, medische gebruiksartikelen, kantoorartikelen, keukenbenodigdheden, ict-producten, consumentenelektronica en drukwerk. Omdat zorgorganisaties veelal met dezelfde leveranciers werken, kan Sutfene binnen de fusie aansluiten op deze koppelingen. Blijken we toch twee verschillende leveranciers voor een productcategorie te hebben, dan is het de bedoeling naar een leverancier toe te bewegen.” Voordelen Hagenbeek: “Zorgprofessionals kunnen thuis alles bestellen wat ze willen. De technologische ontwikkeling gaat enorm hard. Het is naïef te denken dat we dit als zorgorganisatie kunnen voorkomen. Iedere afdeling heeft tegenwoordig een (team)pinpas. Al wij onze medewerkers niet goed faciliteren - goedkoop, snel en efficiënt - dan gaan ze er zelf naar op zoek. Dat is één van de redenen waarom we gebruik maken van Proactive. Medewerkers zien direct de prijzen. Weten wat de beschikbare budgetten zijn. Als zij product A nodig hebben in plaats van B, dan zorgen we ervoor dat het in de webshop staat. Wie zijn wij om te bepalen welke medische artikelen we gebruiken? Het is de zorgprofessional die de kennis in huis heeft en wij zijn er om deze zorgprofessionals optimaal te faciliteren, zodat zij hun werk autonoom en zo digitaal mogelijk kunnen uitvoeren”. “ De OCI-koppeling tussen onze webshop en het ERP-systeem van de leverancier werkt heel efficiënt” Zorg toekomstbestendig Samengevat en met het oog op de toekomst, wat gaat er gebeuren binnen de nieuwe fusieorganisatie Sensire? Nick Hagenbeek: “De integratie gaan we slim en efficiënt organiseren door het beste van twee werelden samen te brengen. Zodanig, dat we de financiële synergieën die eruit voortkomen kunnen gebruiken voor innovatie om de zorg toekomstbestendig te kunnen blijven organiseren. Kortom, de fusie betekent dat we in sommige gevallen afscheid moeten nemen van leveranciers. We gaan niet op alle onderdelen met twee leveranciers verder, waarbij ik wil benadrukken dat we zowel bij Sensire als bij Sutfene met onze huidige leveranciers altijd prettig gewerkt hebben. De fusie dwingt ons echter om keuzes te maken, dus gaan we naar één FMIS en één systeem voor het inkoopproces met als doel om onze medewerkers optimaal digitaal te faciliteren. All by all, er is nog veel werk aan de winkel.” 23

ict | tekst • Spacewelll FMIS en realtime data, een en een is drie Een Facilitair Management Informatie Systeem (FMIS) is bij veel organisaties niet meer weg te denken. Smartbuilding-oplossingen zijn nieuwer, maar aan een steile opmars bezig. Allebei zijn ze waardevol op zichzelf, maar gecombineerd versterken ze elkaar en kun je slimmer gaan werken, zegt Rob van Gemert van Spacewell. D e zorgsector wordt geconfronteerd met ingrijpende hervormingen en een verhoogde kostendruk. Ook is er een trend naar meer marktwerking en nieuwe samenwerkingsverbanden, een stijgend aantal oudere en chronisch zieke patiënten en veranderende regelgeving en kwaliteitseisen (accreditatieprogramma’s). Vandaag de dag komt daar nog de coronaviruscrisis bovenop. In deze context is het runnen van een ziekenhuis of zorginstelling bijzonder complex. Innovatief facilitair beheer Rob van Gemert: “De rol van de facilitaire managers bij de ondersteuning van die transities is essentieel. Ziekenhuizen en zorginstellingen hebben behoefte aan een gezonde dosis innovatief facilitair management. Er zijn uitdagingen op meerdere gebieden, zoals resource-, diensten-, ruimte-, duurzaamheids- en kwaliteitsmanagement. Data en technologie zijn daarbij onmisbaar om waarde te creëren.” Big data, grote opportuniteiten Big data is vandaag alomtegenwoordig. Ook de facilitymanager ontsnapt er niet aan. Rob van Gemert: “Wereldwijd worden draadloze sensortechnologie en het Internet of Things in gebouwen geïntegreerd. Het digitaal capteren van data op grote schaal is de eerste stap richting slimmere gebouwen en services. De echte uitdaging is: wat doe je met al die data? Hoe ga je van data naar inzicht, en van inzicht naar actie?” 24 FMT | November 2020 De hele olifant in beeld In een beroemd Indiaas verhaal worden zes blinde mannen geconfronteerd met een olifant. Ieder van hen voelt aan een lichaamsonderdeel: de slagtand, de slurf, de poot, etc. Ze spreken over hun waarnemingen, maar die verschillen sterk van elkaar. Hun beeld van de olifant is vertekend omdat niemand het geheel overziet. Wat is de les voor facilitair beheer? Rob van Gemert: “Je moet verder gaan dan deelpercepties en buikgevoel. Voor een juist inzicht heb je betrouwbare data nodig en moet je de diverse informatiestromen uit je gebouwen samenbrengen in één platform met krachtige analysetools. Daaraan koppel je dan intelligente toepassingen. Het komt erop neer dat je processen en informatie uit het traditionele FMIS samenbrengt met de datastromen van de draadloze sensoren, het IoT en de gebouwbeheersystemen (BMS).” Slimme scenario’s Hoe kunnen facility managers daarmee de prestaties van hun organisatie verbeteren? Rob van Gemert: enkele populaire scenario’s zijn: • Inzicht krijgen in ruimtegebruik en binnenklimaat; beschikbare ruimte en ruimtebehoefte op elkaar afstemmen, bezetting en comfort optimaliseren (klimaatregeling, wachtruimtes) • Conditiegebaseerd onderhoud • Dynamische, gebruiksgerelateerde dienstverlening, ondersteund door realtime data en mobiele devices • Ondersteuning van de ziekenhuisaccreditatie, bv. door te voldoen aan de eis van permanente toegang tot de locatie van activa (realtime tracking) met de bijbehorende conditie- en onderhoudshistoriek Meer informatie: https://spacewell.com/nl/

| column samenwerking en innovatie VERTROUWD PUZZELEN Met elkaar in verbinding staan heeft een hele andere dimensie gekregen. Dit zie je op straat, in de supermarkt, in de politiek en vooral in de zorg. In deze tijden krijgt naast elkaar staan ineens een hele andere dimensie. Dit zie je op straat, in de supermarkt, in de politiek en vooral in de zorg. Met vereende krachten aan het bed staan om zorg op maat te leveren: net als we vooruit willen, worden we met de realiteit geconfronteerd. Hoe kunnen wij het zorgvastgoed zo inrichten dat we, ondanks soms onvoorspelbare ontwikkelingen, toch fl exibel inspelen op allerhande vraagstukken? Een netwerk rondom het zorgvastgoed, waaraan ik in mijn vorige column refereerde, maakt kennis weer grijpbaar en legt de passende puzzelstukjes netjes naast elkaar. Meervoudig en vertrouwd. De puzzel van het zorgvastgoed vraagt ons de scherpe randjes bij te schaven. Het is soms nog zoeken naar een oplossing. In de utiliteitsbouw zie ik over het gehele landschap de puzzelstukjes rondzwerven. Wie pakt ze op en verbindt ze? In deze tijd van personeelsschaarste, gestegen materiaalkosten, circulariteit en veiligheid, vraagt dit een meer rigoureuze aanpak. We zien dat een aantal grote woningbouwers op dit moment het voortouw neemt en grootschalige investeringen doet in industrialisatie, digitalisering en vraaggestuurd bouwen. Op meerdere plaatsen in het land zijn of worden fabrieken ingericht waar de productie van woningen grotendeels plaatsvindt. Vanzelfsprekend is dit ook toepasbaar op de utiliteitsbouw en op zorgvastgoed in het bijzonder. Een mooi voorbeeld is wat mij betreft de modulaire confi gurator van Croonwolter&dros, onze meest recente innovatieve ontwikkeling. Waar we nu zes weken doen over een duurzame Goede innovaties krijgen vertrouwen, maar voegen ook vertrouwen toe oplossing, ligt er met de confi gurator na zes minuten een pasklaar ontwerp, advies en aanbieding. Door alle gestandaardiseerde oplossingen en berekeningen in de confi gurator te stoppen en de installatiemodules in onze fabriek in Amersfoort te fabriceren, verenig je krachten, bundel je kennis en kom je tot een accelerator van industrialisatie. Een dergelijke innovatie krijgt het vertrouwen uit te groeien tot een vaste waarde binnen het oplossen van de puzzel. Maar een innovatie als de confi gurator voegt ook vertrouwen toe. De life cycle van een idee is hiermee niet uitgeput en afgerond. Met alle uitdagende thema’s in het vizier is vertrouwen een essentieel gegeven. Waar wij in de bouwketen vooraan willen staan om een netwerk voor zorgvastgoed te realiseren, realiseren we ons ook dat de komende tien jaar cruciaal zijn om tot dat vertrouwen te komen. Een betere samenwerking is dan slechts één deel van de puzzel. De duurzaamheidsopgave schreeuwt om innovatie. Ik denk aan meer circulariteit, digitalisering, fl exibel, remontabel en vraaggestuurd bouwen. Dan pas bouwen we echt aan een netwerk voor zorgvastgoed. Van binnenuit aanscherpen, herwaarderen en inzetten. Naast elkaar? Nee, mét elkaar. Angela Verbrugge, Marktontwikkeling Directeur Croonwolter&dros croonwolterendros.nl/ziekenhuizen 25

technologie | tekst • Letty Kil, manager gezondheidszorg bij Deerns ‘De C-boog is zo zwaar als een auto’ In HMC Westeinde is het operatiecomplex onlangs uitgebreid met twee hightech hybride ok’s. Met de komst van deze kwalitatief hoogwaardige hybride ok’s is Haaglanden Medisch Centrum helemaal klaar voor de toekomst. Op het gebied van neuro-, vaat- en traumachirurgie, de speerpuntbehandelingen van HMC, zijn de mogelijkheden enorm uitgebreid. Zowel door het ontwerp en de apparatuur, geschikt voor de allernieuwste chirurgische en radiologische technieken, als door de nauwe samenwerking tussen de verschillende medische disciplines. H ybride betekent het samenkomen van verschillende disciplines. Door het samenvoegen van een prestatieniveau 1 operatiekamer en een geavanceerde röntgenkamer kunnen nu meerdere behandeltechnieken worden gecombineerd in één operatie. Bijvoorbeeld de klassieke open operatie in combinatie met een radiologische interventie via een kleine opening in de pols of lies en driedimensionale röntgentechniek. Hiermee volgt HMC de trend van minder invasief opereren, waardoor de behandeling minder belastend is voor de patiënt, er minder kans is op complicaties en het veel efficiënter is. Synergie door samengaan van twee disciplines “Radiologie werkte altijd al samen met chirurgie, maar niet in één kamer. Ik ken maar een ziekenhuis waar de hybride OK én de bodyangiokamer geïntegreerd zijn”, vertelt Peter Lengkeek, zorgmanager radiologie bij HMC. Zijn collega Arend Verbaan, zorgmanager anesthesie en verkoever vult aan: “We hebben ervoor gekozen om de vaat- en neurochirurgie en ingrepen van de traumatoloog, inclusief de neuro-angiokamer, samen te brengen in een hybride ok en een bodyangiokamer. Deze ruimtes zijn nagenoeg identiek uitgerust. Het enige verschil is dat de hybride ok prestatieniveau 1 heeft en de body-angiokamer prestatieniveau 2. In de praktijk kunnen de meeste operaties in 26 FMT | November 2020 beide kamers gedaan worden. Wij gebruiken de hybride ok echt voor de hybride ingrepen. De body-angiokamer gebruiken we in feite meer als een onderzoekskamer, waar we bijvoorbeeld diagnoses stellen.”

Technische knowhow vanaf het prille begin In 2010 ontstond de wens om de twee disciplines samen te voegen en zo meerwaarde te creëren voor de patiënt, de specialisten en het ziekenhuis. In 2015 werden daarbij externe partijen betrokken onder begeleiding van een projectleider. Na het eerste stappenplan werden al snel diverse disciplines aangehaakt. Charles Mahieu, senior adviseur bij Deerns, gespecialiseerd in de gezondheidzorg in het algemeen en topklinische ziekenhuizen in het bijzonder, vertelt: “Wij werden in een vroeg stadium betrokken bij de zoektocht naar de ideale locatie. Hierdoor konden we vroeg in het proces adviseren en beoordelen of de varianten voor de lay-out logistiek, technisch en constructief mogelijk waren.” Lengkeek vult aan: “Door de experts van Deerns vroeg te betrekken, konden zij al in de eerste fase adviseren over de haalbaarheid van onze plannen. Dat was een groot voordeel.” Mahieu noemt als voorbeeld de grote C-boog aan het plafond van de hybride OK. “Deze weegt zo veel als een auto en zweeft heel voorzichtig gepositioneerd rondom de patiënt. Die röntgenarm moet samenwerken met andere medische apparatuur en stabiliteit is noodzakelijk. Samen met een constructeur hebben we een analyse gemaakt om te kijken wat technisch mogelijk was. Doordat we samen met andere experts konden optrekken, hebben we HMC optimaal kunnen adviseren en begeleiden.” Eerst is een analyse gemaakt van de huidige situatie. Hoe liggen beide afdelingen ten opzichte van elkaar? Is er genoeg techniekruimte en ontsluiting van luchtkanalen en is de benodigde elektrische infrastructuur aanwezig? Hoe is de logistiek geregeld, welke werkwijze en procedures zijn nodig om een hybride ok te realiseren en aan welke regelgeving moet worden voldaan? Naast deze analyse, heeft Deerns de wensen en belangen van de afdelingen in kaart gebracht. Zo zijn in de beginfase cruciale stappen gezet met de stakeholders op weg naar de totstandkoming van de hybride ok’s. Zonder operationele onderbreking Nadat alle onderzoeken, analyses en voorwaarden helder waren en beschreven in een functioneel programma van eisen, is een aantal lay-out-varianten bedacht. In eerste instantie zijn plannen gemaakt om de hybride ok te realiseren op de afdeling radiologie annex het operatiecomplex. Dit bleek niet haalbaar qua ruimte, techniek en financiën. Een andere variant was twee operatiekamers samenvoegen tot één. Qua grootte zou de ruimte dan voldoen aan de eisen voor een hybride ok, maar HMC zou dan ook een ok moeten inleveren. Uiteindelijk is ervoor gekozen om de uitbreiding in het naastgelegen complex te realiseren, direct grenzend aan het bestaande operatiecomplex. Een bestaand gebouw dus, waarin onder andere de diabeteszorg van HMC al zat. Verbaan: “In eerste instantie werd deze optie daarom van tafel geveegd. Deze collega’s zouden dan ook een andere werklocatie moeten krijgen. Maar uit alle haalbaarheidsonderzoeken bleek dit toch de beste optie.” Hierdoor bleven de zeven bestaande ok’s operationeel en zijn er twee hybride ok’s bijgekomen. Volgens Verbaan verliep de bouw van de hybride ok’s zonder veel hinder, op wat geluidsoverlast na. “Het was niet nodig om met stofschotten te werken en er liepen geen bouw27

vakkers over de ok. Het bouwen verliep snel, zonder te veel interventie in onze bestaande processen. Het bleek de perfecte oplossing te zijn.” Win-winsituatie voor alle partijen De realisatie van de hybride ok’s was een uitdagend project met een prachtig resultaat. HMC Westeinde beschikt nu, naast zeven conventionele ok’s, ook over twee state-of-the-art hybride ok’s. Daarbij wordt de bodyangiokamer momenteel vooral gebruikt voor onderzoek, maar hij kan in de toekomst desgewenst aangepast worden naar een prestatieniveau 1 hybride ok. Met de meest geavanceerde apparatuur in een ruim opgezette ok, werken radiologen en chirurgen nauw samen om patiënten de beste zorg te bieden. In de hybride ok kunnen de meer gecompliceerde procedures van vaat-, trauma- en neurochirurgie heel goed worden uitgevoerd. Er zal een steeds intensievere samenwerking komen tussen neurochirurgie en de interventie neuroradiologen. Tijdens een operatie kunnen zij gebruikmaken van hoogwaardige beeldvormende technieken en 3D-navigatie die hun werk vereenvoudigen en het mogelijk maken om tijdens de operatie beslissingen te nemen om zaken eventueel anders aan te pakken. Zo wordt veel efficiënter en dus ook kostenbesparend gewerkt. Uiteraard met als doel om nog betere zorg aan de patiënt te kunnen leveren. Qua techniek en logistiek heeft Deerns samen met Prent & Landman architecten gezorgd voor een ruime techniekopstelling. Toekomstige upgrades, service en onderhoud zijn hierdoor met beperkte downtime mogelijk. 28 FMT | November 220 Op kleine schaal starten en ervaring opdoen Op de werkvloer van HMC betekent de komst van de hybride ok’s een grote verandering. Iedereen moet nog wennen aan deze nieuwe manier van werken. Dat heeft tijd nodig en daarom wordt er op kleine schaal gestart. Dat geeft de ruimte om goed te kijken naar de samenwerking tussen de toch wel verschillende werelden van chirurgie en radiologie, en hoe deze optimaal ingericht kan worden. “Waar iedereen echt enthousiast over is, zijn de ruim opgezette kamers”, volgens Verbaan. “Dat is echt geweldig en dat krijgen we ook van iedereen te horen. Daarnaast is iedereen onder de indruk van die enorme brok techniek. Het is dan ook van groot belang dat iedereen goede trainingen krijgt en goed wordt begeleid. De ruimte en apparatuur kunnen wel toereikend zijn, maar uiteindelijk moeten de mensen het doen. Voor de medewerkers van radiologie was met name de logistieke verandering groot. De body-angiokamer is als het ware verplaatst. Hierdoor zijn de werkzaamheden grotendeels hetzelfde, maar de fysieke afstand is nu veel groter. Eén deel werkt op de bestaande afdeling en een ander deel in de nieuwe body-angiokamer. Ook het dagelijks werken in een ok-regime met bijbehorende regels is wennen. Zoiets kost tijd en daarom is er op de hybride ok opbouwend gestart en wordt er tijdig geëvalueerd. Stapsgewijs dus en in nauwe samenwerking, precies zoals dit project in 2010 is begonnen. Waarbij er discussiepunten zullen zijn, je zaken soms moet herzien of opnieuw moet overwegen, maar wat uiteindelijk door een goede samenwerking een heel mooi eindresultaat oplevert."  Meer informatie www.deerns.nl

BESPAAR TOT 50% OP LIFTONDERHOUD... ...DOOR SENSOREN OP JE LIFT TE BEVESTIGEN! >> Hogere uptime. >> Lagere milieulasten. >> Moderne contracten. >> Tot 50% besparen op contractkosten. Onnodige kosten voor liftonderhoud zijn verleden tijd met de sensoren van Liftinsight. De sensoren zijn gemakkelijk en snel te installeren op iedere lift, ongeacht merk, type of leeftijd, en geven realtime inzicht in daadwerkelijk benodigd onderhoud. Voorkom onverwachte downtime en vergroot de uptime! Vraag vandaag nog een vrijblijvende offerte aan. www.liftinsight.com/nl/overstappen

veiligheid | tekst • Metafl ex Hoe deuren kunnen bijdragen aan de inperking van besmettingsgevaar! H et belang van goede hygiëne, bescherming en de isolatiemogelijkheden in ziekenhuizen en verpleegcentra wordt eens te meer duidelijk tijdens een crisis als de huidige. Het is van groot belang om de kwaliteit van zorg en de patiëntveiligheid te waarborgen, zodat patiënten, bezoekers en het zorgpersoneel optimaal beschermd zijn tegen besmettelijke ziektes. Metafl ex onderschrijft als ontwikkelaar en leverancier van geavanceerde deursystemen vanzelfsprekend het belang van deze kwestie, en deelt graag haar kennis. Om isolatie in zorgcentra en ziekenhuizen te kunnen waarborgen is het van groot belang om luchttransport tussen verschillende ruimtes zo veel mogelijk te beperken. Lucht kan immers een virus of bacterie bevatten. Verplaatsing van deze lucht vindt plaats wanneer een deur van een geïsoleerde kamer of operatiekamer wordt geopend. Dit is natuurlijk niet te voorkomen, maar des te belangrijker is het om deze luchtverplaatsing te onderkennen en te minimaliseren. Onderzoek laat zien dat het gebruik van schuifdeuren in plaats van draaideuren, signifi cant bijdraagt aan het beperken en beheersen van luchttransport. Daarnaast blijkt eveneens dat het soort draai- of schuifdeur van invloed is op de mate van luchttransport en daarmee op het besmettingsgevaar voor zorgverleners of patiënten. Ziekenhuizen en andere zorgcentra kunnen met de juiste inrichting en deuroplossingen de veiligheid vergroten en besmettingsgevaar verkleinen. Metafl ex stelt haar expertise op dit gebied beschikbaar, bijvoorbeeld met zijn whitepaper over de rol van draai- versus schuifdeuren in de bescherming tegen overdraagbare ziekteverwekkers. Meer informatie www.metafl exdoors.com/nl/besmettingsgevaar De scope van service. Ervaart u bij Rescope • REPARATIE EN REVISIE STARRE EN FLEXIBELE ENDOSCOPEN • LEVERING ENDOSCOPIE TOEBEHOREN • DISTRIBUTEUR ULTRAZONIC ENDO • TRAINING EN ADVIES FLEXIBELE ENDOSCOPEN • TRAINING EN ADVIES (VOOR)REINIGING EN DESINFECTIE ENDOSCOPEN • REPARATIES ENDO-ECHOSCOPEN EN PROBES Zonnebloemveld 6A - 6641 TA Beuningen (Gld.) 024 - 366 22 42 - www.rescope.nl 30 FMT | November 2020

tekst • Cor van Litsenburg | duurzaam UMC en SimpleComply starten pilot met verwerking biomedisch afval op locatie “De pilot met UMC Utrecht zou de opmaat kunnen zijn naar het circulair verwerken van biomedisch afval. We zien mogelijkheden om dat op termijn te kunnen realiseren.” D at zegt Fernando Morales, managing partner van SimpleComply, een Brabants techbedrijf dat onder meer is gespecialiseerd in de verwerking van biomedisch afval. Onlangs startte SimpleComply een pilot met het Universitair Medisch Centrum (UMC) Utrecht om biomedisch afval op locatie te verwerken. Ziekenhuizen zoeken al langer naar mogelijkheden om biomedisch afval op locatie te verwerken. De verwerking van het afval is kostbaar. Op locatie UMC Utrecht is in Nederland het eerste grote, academisch ziekenhuis dat biomedisch afval op locatie gaat verwerken. Het streven is om gedurende de twee maanden durende pilot per maand circa vijf ton besmettelijk laboratoriumafval te behandelen. Dat gebeurt in speciaal daarvoor ontwikkelde machines, waarin het afval wordt vermalen en door middel van microgolven volledig wordt gedecontamineerd. Voor de pilot is een middelgrote variant van de zogenaamde Sterilwavemachines in het UMC geïnstalleerd. De machine kan tot 400 kilo afval per dag verwerken. “Eventueel kan de capaciteit ook opgeschaald worden door een tweede machine te plaatsen of door op een grotere variant uit de Sterilwave-serie over te stappen. Die laatste kan tot 560 kilo per dag verwerken.” De behandeling voldoet aan de strenge, wettelijke eisen die in Nederland worden gesteld aan de verwerking van biomedisch afval. Nederlandse primeur Het UMC Utrecht heeft met de pilot de Nederlandse primeur, maar in China heeft de lokale verwerking van ziekenhuisafval al een fl inke vlucht genomen. Dat komt vooral door de coronacrisis. In februari van dit jaar heeft het Chinese ministerie van volksgezondheid zestien mobiele Sterilwave afvalverwerkingsinstallaties aangeschaft voor ziekenhuizen in de Wuhan-regio. Het afvoeren van de enorme afvalstroom uit de lokale ziekenhuizen was door de lock-down van de regio geen optie meer. SimpleComply is met verschillende partners in gesprek om het verwerkingsproces verder te ontwikkelen, opdat het afval dat afk omstig is uit de Sterilwave machine verwerkt kan worden tot herbruikbare materialen. “In principe is dat mogelijk. Het afval uit de Sterilwave-machine is immers volledig gesteriliseerd”, zegt Morales daarover. “Vanuit veiligheidsoptiek is er dus geen belemmering om het procedé een stap verder te ontwikkelen. De vraag is vooral waar het afval een nieuwe bestemming kan krijgen en hoe we dat proces economisch rendabel krijgen.” Circulair De pilot met UMC Utrecht wordt dit najaar geëvalueerd. “Beide partijen hebben al de ambitie uitgesproken om samen verder te werken aan het circulair maken van het biomedische ziekenhuisafval”, zegt Morales over de samenwerking. “Andere ziekenhuizen hebben aangegeven dat ze ook belangstelling hebben voor de verwerking van biomedisch afval op locatie en uiteindelijk ook het circulair maken van deze afvalstroom.” Nederlandse zorginstellingen produceren per dag gemiddeld tot een halve kilo biomedisch afval per bed. Het gaat dan om afval dat infectueuze of potentieel infectueuze materialen of stoff en bevat. Groeiende afvalstroom Tijdens de eerste coronagolf, dit voorjaar, is de afvalstroom signifi cant toegenomen. Maar zelfs onder normale omstandigheden groeit de biomedische afvalstroom in Nederland. Daar liggen onder meer demografi sche ontwikkelingen aan ten grondslag zoals de vergrijzing. 31

huisvesting | tekst • Wilma Schreiber Wilhelmina Ziekenhuis Assen maakt slag naar gezondheidshuis In het kader van de meerjarenstrategie en de ambitie om de Drent de meest vitale inwoner van Nederland te laten zijn, investeerde en investeert het Wilhelmina Ziekenhuis Assen nadrukkelijk in de renovatie van het huidige gebouw. De juiste zorg op de juiste plek is daarbij leidend, met een groeiende rol voor videobellen en e-health als het gaat om diagnostiek en thuismonitoring. “Zo hoeven patiënten minder vaak naar het ziekenhuis te komen. Bijvangst is dat we minder vierkante meters nodig hebben en toekomstige groei moeten kunnen accommoderen in het huidige gebouw.” H De trap in het nieuwe Ouder en Kindcentrum verbindt beide afdelingen, zodat ouders dicht bij hun kinderen verblijven. Foto: Marcel J. de Jong 32 FMT | November 2020 et huidige gebouw van het Wilhelmina Ziekenhuis Assen (WZA) stamt uit 1990 en was een jaar of vijf geleden toe aan een tussentijdse renovatie. Een andere tijd, met andere vooruitzichten. “In 2014 was sprake van 10 procent krimp in het aantal patiënten en stonden we voor de vraag hoe groot de ic moest worden, of we beter van zes naar vier ok’s konden gaan en wat te doen met de overblijvende ruimte. We zijn gaan werken met een schuifplan, waarbij achtereenvolgens ok’s, ic, spoedeisende hulp en het Ouder en Kind-centrum zouden worden aangepakt. In dat laatste geval wilden we twee tot dan toe gescheiden afdelingen samenbrengen”, vertelt Bob van Moorsel, voor wie de dag van het interview tevens zijn laatste dag als bouwmanager is; hij wordt opgevolgd door Ingo Vos. Nieuwe zorgconcepten Vier jaar later resulteerde de discussie over de rol van het WZA in de Drentse regio in heel andere uitkomst: een voorspelling van 10 procent groei in het aantal patiënten in 2019. “Op dat moment hebben we het masterplan huisvesting gewijzigd en besloten om met zes ok’s verder

Een van de kamers op de nieuwe IC Foto: Marcel J. de Jong In vier jaar tijd werd een 10% krimp-scenario een groeiverwachting van 10% te gaan”, aldus Van Moorsel. Hoewel het bestaande pand redelijk wat ruimte bood, werd toch een interim-voorziening gebouwd voor de dagbehandeling om snel te kunnen opschalen en te voldoen aan de vraag uit de regio. “De ziekenhuizen in Stadskanaal en Hoogeveen hebben hun spoedeisende hulp afgeschaald, waardoor de acute zorg met name terechtkomt in Assen en Emmen. De komende twee jaar beperken we ons tot het verplaatsen van afdelingen om te zien of dat past binnen het huidige gebouw en hoe we de zorg dan kunnen organiseren. Op langere termijn willen we nieuwe zorgconcepten ontwikkelen”, stelt Paul van der Wijk, voorzitter van de Raad van Bestuur van het WZA. Gezondheidshuis Inmiddels is het dialysecentrum vervangen en uitgebreid en oktober dit jaar werden de IC en het nieuwe Ouder en Kind-centrum geopend. Een in het oog springende feature: een interactieve vloer, waaruit beestjes omhoog komen als kinderen erop gaan staan. Dit moet hen stimuleren uit bed te komen. De aanbesteding voor de nieuwe ok’s loopt en zal binnenkort worden afgerond. “Daarna willen we het policoncept opnieuw ontwikkelen, met minder afzonderlijke balies, meer videobellen en met ondersteuning van e-health voor een stuk diagnostiek en thuismonitoring. Dan hoeven patiënten minder vaak naar het ziekenhuis te komen. Bijvangst is dat we minder vierkante meters nodig hebben. Zo zouden we de groei moeten kunnen accommoderen in het huidige gebouw”, zegt Van der Wijk. “Sleutelwoorden blijven gastvrijheid, een goed logistiek concept en patiënten die meer de eigen regie kunnen pakken over hun gezondheid. Op die manier willen we de slag maken van ziekenhuis naar gezondheidshuis, met de juiste zorg op de juiste plek.” Ook de verpleegafdelingen worden op termijn aangepakt; daar worden de huidige vierpersoonskamers vervangen en wil het WZA meer gaan inzetten op bewegingszorg, voeding en andere faciliteiten. Verder wil het ziekenhuis de samenwerking met ketenpartners zoals verpleeghuizen uitbreiden om ook kwetsbare ouderen optimale zorg te verlenen. 33

huisvesting | De interactieve vloer met beestjes nodigt kinderen uit om hun bed uit te komen. Nieuw luchtbehandelingsprotocol Alle aanpassingen staan in het teken van de meerjarenstrategie van het WZA en de ambitie om de Drent de meest vitale inwoner van Nederlander te laten zijn. “Daartoe investeren we met name in allerlei vormen van ict, nodig om informatie-uitwisseling te ondersteunen”, aldus Van der Wijk. Daarnaast wordt de ic voorzien van nieuwe apparatuur, waaronder een beademingssysteem. “We zijn een regulier ziekenhuis en lopen niet voorop in de ontwikkelingen, maar volgen deze uiteraard op de voet”, stelt Van Moorsel, om in één adem het gesprek te brengen op het nieuwe luchtbehandelingsprotocol voor ok’s. Het betreft het Haltonsysteem waarvoor het UMCG in twee jaar tijd een protocol ontwikkeld heeft. Het UMCG, Ziekenhuis Nij Smellinghe in Drachten en WZA zijn de eerste drie gebruikers. “Met het systeem, dat bestaat uit een groot aantal metalen buisjes in het plafond ter vervanging van het CG-doek, kun je heel gericht de luchtbehandeling in de ok sturen. Waar normaal gesproken het beschermd gebied beperkt is tot de ruimte onder het plenum is nu de hele ok beschermd gebied. Dat geeft medewerkers meer bewegingsruimte.” Daarnaast worden de ok’s uitgerust met nieuwe pendels en verlichting. Gebruikersparticipatie De verbouwing van het Ouder en Kind-centrum, een van de grotere ingrepen in het masterplan huisvesting, kwam tot stand in nauw overleg met het personeel. “We hebben bijvoorbeeld alle processen doorgesproken om er ook echt een Ouder en Kind-centrum van te maken en te voorkomen dat de één zich concentreert op verloskunde en de ander op kindergeneeskunde, maar dat dat helemaal bij elkaar gevoegd is. Daarvoor hebben we gewerkt met persona’s en medewerkers gevraagd hoe ze met uiteenlopende patiënttypen zouden omgaan”, vertelt Van Moorsel. Voor de nieuwe ok’s werden dummysessies gehouden om te achterhalen hoe personeel het liefste wil werken. “Anesthesie kent toch andere werkwijzen dan een aantal jaar geleden. En ook de afstand tussen bedden op de recovery is nu anders.” Ook bij de verbouwing van de poliklinieken, die voor 2024 op de planning staat, zal het WZA medewerkers, medisch specialisten en patiënten betrekken. “Iedereen Duurzame zorg door een toekomstbestendig gebouw D e renovatie van het Wilhelmina Ziekenhuis Assen ligt geheel in lijn met de ambitie van het ziekenhuis om verder te verduurzamen. Aan het woord Kristiaan Blokzijl (Manager Healthcare & Vastgoed bij ENGIE). Oog voor de praktische uitvoerbaarheid Blokzijl: “De praktische uitvoerbaarheid van een goed ontwerp is cruciaal om het gebouw in de toekomst op een veilige, effi ciënte en duurzame manier te gebruiken. Op dat vlak heeft ENGIE de bouwplannen van het WZA geoptimaliseerd. Dat leverde een prettig bouwproces op. Door in gesprek te gaan met zorgpersoneel en patiënten van verschillende zorginstellingen weten we wat de wensen zijn van de gebruiker in het gebouw.” Healing Environment “Hoe draagt gebouwontwikkeling bij aan de genezing en beleving van de gebruikers, oftewel, hoe creëer je een 34 FMT | November 2020 tekst • ENGIE Services healing environment? Tijdens de renovatie van het WZA hebben we geadviseerd over technische facetten die hierbij een rol spelen. Denk aan luchtverversing, medicinaal licht en veiligheidsmaatregelen. Maar ook aan zeer specialistische toepassingen”, aldus Blokzijl. Verduurzamen Welke stappen zet het WZA richting duurzame zorg? Blokzijl: “Voor het WZA hebben we meegedacht over innovaties in het zorglandschap en in samenwerking met partners een duurzaam energieconcept opgesteld waarin we de mogelijkheden voor een gebieds-wko in AssenZuid verkennen. Het ziekenhuis heeft de zorgkennis in huis en ENGIE draagt haar steentje bij op technisch vlak. Samen bouwen we aan een duurzame toekomst.”

tekst • Halton You can have it all! Ultra-schone luchtcondities, fl exibel ruimtegebruik en een prettig comfort H et Halton Vita OR Space systeem is een toekomstbestendige oplossing die ultra-schone ruimtecondities biedt voor operatiekamers. In plaats van alleen een beschermd gebied in de OK te bieden, zorgt het voor ultra-schone omstandigheden in de gehele operatiekamer, door middel van een gecontroleerd verdunningsprincipe. In tegenstelling tot bij UDF-systemen is de ok fl exibel bruikbaar. De Haltonoplossing kan zeer energiezuinig zijn, indien er gekozen wordt om de ruimte te ventileren op basis van bezetting en warmtelast. Deze vraaggestuurde en geautomatiseerde oplossing past het luchtdebiet aan aan het werkelijke gebruik en de microbiële belasting, met een korte hersteltijd van de luchtkwaliteit en aanzienlijke energiebesparingen als resultaat. Daarnaast is het geluidsniveau van het ventilatiesysteem aanzienlijk lager dat tot op heden gebruikelijk. Halton Vita OR Space is vooraf gevalideerd met behulp van een CFD-analyse, zowel ‘in rust’ als ‘in gebruik’. Daarnaast kan de ok vooraf worden gevalideerd door gesimuleerde operaties. De gesimuleerde operaties bestaan o.a. uit het meten van de KVE’s (kolonievormende eenheden) met behulp van ‘active sampling’. Bij de validatietesten die werden uitgevoerd in ‘t Halton HUB in Kausala (Finland), was het gemiddelde KVEniveau minder dan 5 KVE/m3 . Uit de validatieresultaten blijkt dat Halton Vita Space met het gecontroleerde verdunningsprincipe geschikt is om ultra-schone operatieomstandigheden te creëren die noodzakelijk zijn bij infectiegevoelige chirurgische ingrepen. V.l.n.r. Paul van der Wijk, (foto: Marcel J. de Jong), Bob van Moorsel en Ingo Vos. kijkt mee om te komen tot de optimale patient journey. Wat zouden ze willen, wat waarderen ze in het ziekenhuis, wat kan beter? Die input willen we aan de voorkant goed borgen”, verklaart Van der Wijk. Vast bouwteam Bij de renovatie wordt de gekozen huisstijl met de kleuren van Drenthe – paarse heide, geel zand en blauwe lucht – geleidelijk aan verder doorgevoerd. “Inmiddels is deze verwerkt in al ons drukwerk en de architect heeft deze doorgevoerd op een aantal afdelingen. Verder zijn landschapsfoto’s opgehangen. Zo willen we uitstralen dat we er zijn voor de Drentse patiënt”, vertelt Van Moorsel. Daarnaast krijgen alle balies een ronde vorm, om ze voor bezoekers en patiënten herkenbaarder te maken. Voor de renovatie werkt het WZA met een vast bouwteam, dat bestaat uit aannemingsbedrijf Friso, Leeuwenkamp Architecten en Unica-ENGIE (installatietechniek). “We bouwen hier in een bestaande omgeving en dan is veel lokale kennis vereist. Daarom hebben we het werk één keer uitbesteed en zijn we daarna in bouwteamverband “ Sleutelwoorden blijven gastvrijheid, een goed logistiek concept en eigen regie voor patiënten” verdergegaan. Zo creëer je stabiliteit in het bouwteam. Uiteraard evalueren we na elk project of alles goed verlopen is”, stelt Van Moorsel. In 2025 moet de gehele renovatie van het WZA zijn afgerond. Daarmee is het doel om van de Drent de meest vitale inwoner van Nederland te maken weer een stukje dichterbij gekomen. 35

Friso Bouwgroep graag geziene gast in ziekenhuizen Groningen en Drenthe F riso Bouwgroep is een graag geziene gast in de ziekenhuizen in Friesland, Groningen en Drenthe. In 2019 werd, in samenwerking met Croonwolter&dros, de bereidingsapotheek, inclusief de levering en inbedrijfstelling van zeer gespecialiseerde medische apparatuur in het UMCG succesvol afgerond. Op dit moment werkt Friso aan de spoedapotheek in het UMCG, wat inmiddels in de afrondende fase zit. Voor het Wilhelmina Ziekenhuis Assen wordt gewerkt aan de fasegewijze upgrade van het ziekenhuis. Eind 2018 leverde Friso al het nieuwe Dialysecentrum op en verkreeg op basis van deze samenwerking het vertrouwen voor de bouwteamovereenkomsten van het Ouder- en kindcentrum, het spoedplein en de ic. Marja Leeuwis, projectmanager bij Friso Bouwgroep is vanaf dag één betrokken bij alle verbouwingen in Assen. “Vergeleken met de andere opdrachten was de gefaseerde uitvoering van het Ouder- en kindcentrum het meest complex. De wil om samen te werken en er met een team iets unieks van maken, dat maakt het project leuk!”, geeft Marja Leeuwis aan. Transparantie, flexibiliteit en een goede samenwerking zijn belangrijke sleutelwoorden. “Samen met het WZA, tekst • Friso Bouwgroep de installateur, de zorgafdelingen en Leeuwenkamp Architecten is aan de start van het project optimalisatie van het ontwerp bereikt en zijn de kosten gereduceerd. Maar misschien nog wel belangrijker, het bouwteam heeft het zorg- en uitvoeringsproces bij elkaar gebracht. Een ingrijpende gefaseerde renovatie in een on-going concern van een verlosafdeling vraagt van alle partijen meer dan beroepseigen kennis en kunde. Dagelijkse afstemming over de uit te voeren werkzaamheden en een paniekknop, om alle activiteiten direct stil te leggen bij een onverwachte situatie, hebben bijgedragen aan een succesvolle renovatie met een prachtig resultaat.” Artist Impressie Ouder en Kind-centrum Wilhelmina Ziekenhuis Assen Leeuwenkamp Architecten Marja Leeuwis De architect tekst • Leeuwenkamp Architecten L eeuwenkamp Architecten werkt al jaren met enthousiasme aan de renovatie/nieuwbouw van het Wilhelmina Ziekenhuis Assen. Het bureau heeft in deze periode een aantal projecten ontworpen en technisch uitgewerkt, zoals het nieuw te bouwen operatiecomplex, de afdeling Intensive Care, het Ouder en Kind-centrum, het Dialyse Centrum Assen en de Spoedeisende Hulp. Partner Robbin Leeuwenkamp: “Als nuchter en NoordHollands bureau staan wij met beide voeten op de grond en hebben kennis en kunde op meerdere vlakken. Kenmerkend voor onze werkwijze is dat we direct tot de kern komen en snel kunnen schakelen. Korte lijnen en grote expertise kenmerken ons bureau. Zo zorgen wij voor een breed gedragen oplossing, een managebel proces en een vlekkeloos project.” Signatuur De architectonische signatuur van Leeuwenkamp bestaat niet uit het modieuze, het hippe of het tijdelijke. hun projecten zijn niet direct te herkennen aan hun verschijningsvorm, want ieder project heeft zijn eigen verhaal. Op welke locatie bevindt het project zich, wat is zijn omgeving, wat is het programma van eisen, welke 36 FMT | November 2020 werkprocessen spelen zich er af, wat zijn de ambities van de klant? In het proces neemt de architect de tijd voor het samen doorleven van deze vragen en ambities. Het bureau beroept zich erop voor elk project met een open blik en zonder vooropgestelde mening te benaderen, uiteraard met inbegrip van onze kennis en ervaring. “Vakkundigheid vormt de basis van onze ontwerpen”, stelt Robbin Leeuwenkamp. “Wij zijn als architect altijd op zoek naar de mogelijkheden binnen de gestelde kaders, wat kunnen we er maximaal uithalen zonder afbreuk te doen aan veiligheid, kwaliteit en duurzaamheid. Constante is altijd het streven naar een hoogwaardig ontwerp met de toegepaste materialen, functionaliteit en flexibiliteit als variabelen. Nieuwsgierig zijn naar hoe het anders, beter en slimmer kan.”

tekst • Cor van Litsenburg | veiligheid Masterplan Ventilatie helpt professional gebouwventilatie te optimaliseren Het is de laatste maanden vaak onderwerp van gesprek: goede ventilatie in gebouwen helpt verspreiding van het coronavirus tegengaan. Maar wanneer is een gebouw goed geventileerd? Om professionals te helpen de juiste keuzes te maken, hebben ISSO, TVVL, VLA en VCCN – alle expert in gebouwventilatie of virusverspreiding - de krachten gebundeld en zijn het Masterplan Ventilatie aan het opstellen. Doel van het Masterplan Ventilatie is ontwikkelen van kennis, tools en andere hulpmiddelen die professionals helpen om de ventilatie in gebouwen te optimaliseren. S inds de uitbraak van de coronapandemie staat gebouwventilatie in de schijnwerpers. Goede ventilatie vermindert namelijk het risico op besmetting met COVID-19 via aerosolen. De deskundigheid en kennis op het gebied van ventilatie en installatietechniek in gebouwen is al jaren geborgd binnen de verenigingen TVVL, VLA, VCCN en ISSO. Het is een logische stap dat deze partijen nu de handen ineenslaan om kennis en tools uit te werken waarmee professionals kunnen zorgen voor goede ventilatie. Wij Techniek heeft fi nancieel bijgedragen aan het Masterplan Ventilatie. De vier initiatiefnemers worden bij de ontwikkeling van het Masterplan Ventilatie ondersteund door de expertgroep ‘Vraagbaak corona en gebouwinstallaties’, die sinds maart bestaat. Deze expertgroep bestaat uit specialisten van onder andere Techniek Nederland, Universiteit Gent, TU Eindhoven en de vier initiatiefnemers. Goede ventilatie bepalen De tools en hulpmiddelen die vanuit het Masterplan Ventilatie in ontwikkeling zijn: • Als eerste tool komt de quickscan COVID-19 en ventilatie in kantoren beschikbaar. Hiermee kunnen technisch dienstverleners samen met gebouwbeheerders bepalen of de ventilatie in een gebouw voldoet of wat zij kunnen doen om dit te verbeteren. Deze quickscan verschijnt eerst voor kantoren. Later volgt een versie voor verpleeghuizen en scholen. • De tweede tool is een infographic die gebouwbeheerders handvatten geeft om een snelle inschatting te maken van mogelijke gezondheidsrisico's. De infographic geeft in een paar stappen weer waar men 37 als gebruiker op moet letten. De tool komt binnenkort beschikbaar voor verschillende soorten gebouwen zoals kantoren, scholen en verpleeghuizen. • De volgende tool is een online rekenmodel dat de kans op besmetting met COVID-19 in bestaande gebouwen kan berekenen. De eerste versie van die tool komt naar verwachting in november uit. • Daarnaast wordt er gewerkt aan kennisontwikkeling voor fi lter- en reinigingstechnieken. Hiermee kan een professional een afweging maken in welke situatie luchtfi ltratie en -reinigingstechnieken zijn in te zetten voor een veilige en gezonde werkomgeving. Centraal startplein De site masterplanventilatie.nl is door ventilatiespecialist Ventilair ingericht als centraal startplein en overgedragen aan het consortium. Via deze site kunnen professionals op de hoogte blijven van alle ontwikkelingen binnen het Masterplan Ventilatie. Ook kan men straks navigeren naar alle kennis, tools en andere hulpmiddelen op de individuele sites van TVVL, VLA, ISSO en VCCN. Masterplanventilatie.nl verwijst ook naar het laatste nieuws over verspreiding van het coronavirus via aerosolen. Bron: nvtg.nl

SAMEN IETS UNIEKS MAKEN Ouder- en kindcentrum Wilhelmina Ziekenhuis in Assen Veelzijdig vakmanschap. LEEUWENKAMP ARCHITECTEN ontwerp advies bouwmanagement HYBRIDE OK-COMPLEX AMSTERDAM UMC RENOVATIE WILHELMINA ZIEKENHUIS ASSEN (WZA) NIEUWBOUW OMMELANDER ZIEKENHUIS GRONINGEN (OZG) INFO@LEEUWENKAMP.NL WWW.LEEUWENKAMP.NL

Ultraclean Halton Vita OR Space Een unieke innovatie die zorgt voor ultrazuivere lucht en optimale omstandigheden voor de hele OK. Halton Vita OR Space 5 • Gehele OK is beschermd gebied. • ISO-klasse 5 in rust. • Gevalideerd tijdens operaties: <5 KVE/m3 • Ultra-schone lucht door gecontroleerde verdunningsventilatie. for operating rooms Enabling wellbeing Learn more: www.halton.com Halton B.V., tel. +31(0)30 6007060, email: verkoop.nl@halton.nl Jean-Paul Bindels Key Account Manager jean-paul.bindels@halton.com tel. +31 (0)651 626 880 Samenwerken aan duurzame en veilige zorg Bij ENGIE ontwikkelen we slimme, innovatieve en technische oplossingen voor de zorg om patientveiligheid en continuïteit te verbeteren in een gezonde omgeving. Samen zorgen we voor een duurzame toekomst. engie-services.nl

technologie | tekst • Philips De microscoop verdwijnt uit de kamer van de patholoog Steeds meer pathologie afdelingen in Nederland werken digitaal. Pathologen beoordelen niet langer de weefsels en cellen standaard onder de microscoop maar op een beeldscherm. Technologie van Philips helpt om weefselcoupes van patiënten te digitaliseren, zodat artsen diagnoses kunnen stellen op de digitale beelden in speciaal ontwikkelde software. Op 1 september ontvingen de afdelingen pathologie van het UMCG en de Treant Zorggroep de 100% digitaal award van Philips. De award is een erkenning van de digitale werkwijze van de afdelingen. D igitale pathologie is ontstaan tijdens een zoektocht naar nieuwe toepassingen van dvd-technologie door Philips. Met digitale scanners kunnen glaasjes met daarop het weefsel, de zogenaamde coupes, op het beeldscherm worden bekeken. Door te digitaliseren kunnen pathologen buiten de fysieke grenzen van de (eigen) afdeling diagnoses stellen en snel elkaar consulteren wanneer een extra mening nodig is. Hierdoor kunnen laboratoria werken aan het verhogen van de efficiëntie van de diagnostiek. Hoewel steeds meer pathologieafdelingen over digitale scanners beschikken, werken nog weinig organisaties daadwerkelijk 100% digitaal. Een digitale werkwijze implementeren en efficiënt benutten betekent vele aanpassingen van de processen in het laboratorium en ook veranderingen in de mindset van pathologen: zij moeten immers wennen aan het digitale beeld. Bij zowel het UMCG als de Treant Zorggroep is digitale pathologie de afgelopen jaren een belangrijke speerpunt geworden. “Tijdens de uitbraak van het nieuwe coronavirus SARSCoV-2 gaf digitalisering pathologen de mogelijkheid om structureel vanuit huis te werken,” zegt dr. Girstė Dagytė, patholoog bij Treant Zorggroep. 40 FMT | November 2020 Kunstmatige Intelligentie “Digitalisering zorgt voor een verandering in de geneeskunde en dus ook in de pathologie. De data van digitale microscopiebeelden kunnen gebruikt worden om algoritmes te ontwikkelen om de patholoog te ondersteunen bij bepaalde tijdrovende taken, bijvoorbeeld het opsporen van uitzaaiingen in lymfeklieren. In het UMCG is al een begin gemaakt met het gebruik van kunstmatige intelligentie in de dagelijkse praktijk. In de (nabije) toekomst zal het gebruik van digitale pathologie en kunstmatige intelligentie leiden tot snellere en betere pathologie diagnostiek,” zegt dr. Bert van der Vegt, patholoog in het UMCG.

Patholoog beoordeelt weefsels en cellen digitaal. Interne en regionale samenwerking Digitale pathologie kan de samenwerking tussen pathologen ook efficiënter maken. Digitale beelden kunnen makkelijker uitgewisseld worden, waardoor snelle onderlinge consultatie mogelijk is. De samenwerking krijgt nog een extra dimensie als verschillende ziekenhuizen elkaar ondersteunen. Een goed voorbeeld is de coöperatie Samenwerkende Pathologie Noord-Nederland, waarin het UMCG, de Treant Zorggroep, het Martini Ziekenhuis en Pathologie Friesland samenwerken. Ook de andere partners binnen de coöperatie verwachten op korte termijn volledig digitaal te kunnen werken. “Binnen de pathologieafdelingen van de Treant Zorggroep en het UMCG zijn de pathologen gewend om dagelijks digitale beelden met elkaar uit te wisselen. Dit is een makkelijke en snelle manier om een complexe casus door meerdere collega’s te laten beoordelen, en zo een nauwkeuriger diagnose te kunnen stellen. In de nabije toekomst wordt deze werkwijze binnen de volledige coöperatie geïmplementeerd. Hierdoor hoeven de coupes niet meer per post te worden verstuurd, waardoor tijd wordt bespaard. Bovendien kan de expertise van pathologen van verschillende locaties in Noord Nederland aan elkaar gekoppeld worden. Deze samenwerking maakt het mogelijk om verder te specialiseren in bepaalde ziektebeelden en nog betere zorg voor de patiënten in de noordelijke regio te realiseren,” zegt Jacko Duker, stafadviseur pathologie in het UMCG. 100% digitaal award Philips reikt de 100% digitaal award uit aan elk pathologielaboratorium dat is overgestapt op een 100% digitale werkwijze. De aanpak is 100% digitaal als het laboratorium aan drie criteria voldoet: alle histologiecoupes worden digitaal gescand, digitale beoordeling van de beelden is de standaardwerkwijze van het lab en de meerderheid van de pathologen werkt digitaal. Digitale pathologiescanner.. “We zijn er erg trots op dat we de award voor 100% digitale klinische diagnose aan het UMCG en de Treant Zorggroep mogen uitreiken,” zegt Daniella van den Corput, Business Marketing Manager Laboratory & Pathology Solutions bij Philips Benelux. “Digitalisering is een grote stap voor een pathologieafdeling, een resultaat van succesvolle aanpassing van labprocessen en mindset, een verandering die echt tijd kost. Het stelt pathologieafdelingen in staat om beter samen te werken. Hierdoor willen we bij Philips een bijdrage leveren aan het verbeteren van de uitkomsten van zorg”.  41

ict | tekst • Digital Diagnostics Autonome AI-technologieën wereldwijd beschikbaar voor de zorg De toegang tot de gezondheidszorg is wereldwijd verslechterd en de ongelijkheid is verergerd door de COVID-19-pandemie. Over de hele wereld wordt belangrijke gespecialiseerde zorg in toenemende mate uitgesteld. Autonome AI-technologie zou de toegang en kwaliteit van de gezondheidszorg kunnen verbeteren. D igital Diagnostics Inc., pionier op het gebied van autonome kunstmatige intelligentie (AI) in de gezondheidszorg, vroeger bekend als IDx, neemt 3Derm Systems Inc. uit Boston, MA over. De overname maakt Digital Diagnostics wereldwijd leidend op het gebied van autonome AI-gezondheidszorgsystemen. Verbeterde toegang tot specialistische zorg De overname is een belangrijke mijlpaal in het streven om, met behulp van autonome AI, de kwaliteit van de gezondheidszorg te verbeteren, de kosten te verlagen en het leed dat door ziekteprogressie wordt veroorzaakt te verminderen. Bij ‘autonome AI’ is het de computer en niet de arts die de medische beslissingen neemt. Het stellen van een onmiddellijke diagnose door de eerstelijns gezondheidszorg heeft aantoonbaar geleid tot betere resultaten voor patiënten, in het bijzonder voor patiënten uit achtergestelde bevolkingsgroepen. De re-branding van IDx naar Digital Diagnostics geeft aan dat het uitgebreide platform van autonome AI-producten meerdere medische disciplines omvat. Het succesproduct van het bedrijf, IDx-DR, was het eerste autonome AI-systeem dat door de FDA De Novo werd geautoriseerd; het diagnosticeert diabetische retinopathie en diabetisch maculair oedeem. Dankzij de acquisitie van 3Derm, beschikt het Digital Diagnostics-platform direct over tele-geneeskundige mogelijkheden voor dermatologie met 3DermTriage™, dat in afwachting is van FDA-goedkeuring voor het autonome huidkanker-diagnosesysteem 3DermSpot™. "Er wordt onnodig geleden onder behandelbare ziekten, vooral bij bevolkingsgroepen die geen eerlijke toegang hebben tot de gezondheidszorg in het algemeen en tot medisch specialisten in het bijzonder", aldus Michael Abramoff, MD, PhD, oprichter en uitvoerend voorzitter 42 FMT | November 2020 van Digital Diagnostics. "Onze autonome systemen geven eerstelijns zorgverleners de mogelijkheid om direct een diagnose te stellen bij ernstige aandoeningen. Zo kunnen patiënten die een gespecialiseerde behandeling nodig hebben sneller worden doorverwezen en kunnen de resultaten voor patiënten op lange termijn worden verbeterd". Onmiddellijke diagnose bij de eerstelijnszorg Digital Diagnostics werd in 2010 opgericht door Dr. Abramoff, praktiserend post-fellowship getraind oogarts met specialisatie netvliezen, neurowetenschapper en computertechnicus. Hij heeft een unieke, gepatenteerde, op biomarkers gebaseerde aanpak ontwikkeld om AI-algoritmen te bouwen die cognitief complexe taken uitvoeren. Deze algoritmen zijn verwerkt in eenvoudig te gebruiken systemen die in een oogwenk klinische besluiten formuleren waarmee de computer medische beslissingen kan nemen. Zowel IDx-DR als 3DermSpot maken gebruik van hoogwaardige beelden van de ogen en de huid, die gekoppeld zijn aan autonome AI. Het systeem wordt bediend door het eerstelijns zorgpersoneel. Deze producten worden wereldwijd gebruikt door vooraanstaande ziekenhuizen en zorginstellingen, ook in Nederland. Efficiency verhogen Professor Schlingemann van de afdeling oogheelkunde van het AMC is expert op het gebied van diabetische retinopathie en voorzitter van de Werkgroep Medische Retina van het NOG (Nederlands Oogheelkundig Gezelschap). Hij is van mening dat goed gevalideerde klasse IIa AI-technologie, zoals IDx-DR, die een autonome diagnose levert volgens een erkende DR-classificatie, op dit moment veilig is voor gebruik voor de funduscontroles van mensen met diabetes. “Binnenkort publiceert de Werkgroep Medische Retina van het NOG een voorlopig standpunt hierover op de NOG-site. Tegelijkertijd wordt er in het kader van

| ict regulier modulair onderhoud een formele aanpassing voorbereid van de richtlijn, die momenteel nog volledig geënt is op beoordeling van fundusfoto’s door een menselijk oog.” Professor Schlingemann vindt het belangrijk om openlijk steun uit te spreken voor deze nieuwe technologie, “zodat het veld er gebruik van kan maken om de efficiëntie van de funduscontroles te verhogen, zonder verlies of zelfs met verbetering van kwaliteit.” Kwaliteitsslag "Door gebruik te maken van het autonome AI-platform 3DermSpot™ krijgt de eerstelijnszorg snel een levensreddend apparaat in handen", aldus John Bertrand, CEO van Digital Diagnostics. "Het uitbreiden van de specialisaties die onze producten bieden, stelt onze klanten in staat om ons platform te gebruiken als hun one-stop-shop voor autonome AI-diagnostiek op de zorglocatie.” "Door samen te werken met huisartsen en andere zorgverleners zullen we meer mensen bereiken en sneller ziekten diagnosticeren, waardoor de gaten in de zorg voor risicopatiënten worden gedicht", zegt Seth Rainford, President en COO van Digital Diagnostics. "Dit stelt specialisten beter in staat blindheid te voorkomen en huidkanker te behandelen." Autonome AI op de juiste manier Digital Diagnostics zet zich in voor autonome AI: met een scherpe focus op het verbeteren van de resultaten voor de patiënt, veiligheid, effectiviteit en gelijkheid. Het bedrijf werkt samen binnen de gezondheidszorg en regelgevende instanties van meerdere landen, waaronder de Amerikaanse federale instanties, om de acceptatie en goedkeuring van ethische, op bewijs gebaseerde, autonome AI te versnellen. Digital Diagnostics houdt zich aan de principes van autonomie, rechtvaardigheid en niet-invasief handelen. Deze benadering gaat uit van wettelijke aansprakelijkheid voor de autonome AI-prestaties, hanteert een sterk transparant beheer van patiëntgegevens, is ontworpen en gevalideerd met het oog op gelijkheid en richt zich op het verbeteren van de klinische resultaten. Meer informatie www.DXS.ai 43 “ Met deze technologie kan de efficiëntie van funduscontroles omhoog, zonder verlies of zelfs met verbetering van kwaliteit” Over 3Derm Systems, Inc. 3Derm’s beeld- en diagnostische technologieën maken dermatologische zorg voor meer patiënten toegankelijk. Met de tele-dermatologie-systemen 3Derm Triage™ en de toonaangevende algoritmen voor machine learning vergroot 3Derm het bereik van de dermatologische zorg voor huidlaesies en ontstekingsziekten naar buiten de onderzoeksruimte. Het autonome AI systeem voor de detectie van huidkanker, 3DermSpot™ ontving twee keer de vermelding ‘Breakthrough Device van de FDA en wordt momenteel klinisch onderzocht. 3Derm Systems maakt nu deel uit van Digital Diagnostics.

actueel | Zicht op gezonder binnenklimaat in verpleeghuizen Unica introduceert ‘Air Insight’, een innovatie die inzicht geeft in de kwaliteit van het binnenklimaat in onder meer verpleeghuizen. De toepassing bestaat o.a. uit een sensor die continu gegevens verzamelt over het CO2 -gehalte in de ruimte. Die data kunnen worden geraadpleegd via mobiele telefoon(s) door het scannen van de QR-code boven de sensor. Gebruikers krijgen via een webapp direct inzicht en kunnen desgewenst een bericht ontvangen als een grenswaarde wordt overschreden. Via het platform is een totaaloverzicht beschikbaar over alle ruimtes waar een sensor aanwezig is. Met de toepassing biedt Unica de gebruikers het inzicht om het risico op coronabesmetting te reduceren. Meer informatie: www.unica.nl/binnenklimaat Unica Air Insight Nieuwe sensorkranen van Schell bieden optimale bescherming in elke prijsklasse Schell heeft de nieuwe, betaalbare, elektronische, contactloze sensorkranenserie ‘Modus E’ ontwikkeld om aan de nieuwe, sinds kort strengere hygiëne-eisen in openbare sanitaire ruimtes te voldoen. Tegelijkertijd zijn de kranen beschermd tegen vandalisme, zodat een lange levensduur gegarandeerd is; ook in openbare sanitaire ruimtes die vaak gebruikt worden. Tot de nieuwe productlijn behoren de wastafel- en wandkranen ‘Modus E’ en de wastafelkranen ‘Modus Trend E’. Alle kranen kunnen dankzij de infraroodsturing contactloos bediend worden. De robuuste metalen kranen bevatten bovendien een bescherming tegen bewuste blokkade van de infraroodsensor (bijvoorbeeld door kauwgum). Na 60 seconden van ononderbroken aanraking stopt het water automatisch, waardoor waterverspilling en overstromingen vermeden worden. Bovendien is de elektronica van de ‘Modus E’ beschermd tegen verkeerde aansluiting. Ook op het gebied van drinkwaterhygiëne is voor veiligheid gezorgd: alle ‘Modus E’-kranen garanderen optimale drinkwaterhygiëne wanneer de stagnatiespoeling, die de beoogde werking van het drinkwatersysteem ondersteunt, regelmatig wordt uitgevoerd. Meer informatie: www.schell.eu Landelijk Consortium Hulpmiddelen stuurt op genoeg voorraad medische hulpmiddelen In acht dagen van startup naar een volwaardig internationaal opererend bedrijf, dat was de ontwikkeling die het Landelijk Consortium Hulpmiddelen (LCH) afgelopen maart doormaakte. Alex van der Putten werd verantwoordelijk voor Logistiek & Distributie van het LCH. “Ik had nooit verwacht dat dit zo groot zou worden.” Inmiddels is er ook voor een tweede coronagolf genoeg voorraad medische hulpmiddelen zoals mondkapjes en handschoenen in verschillende LCH Warehouses, verzekert Van der Putten. “Het was soms een uitdaging. Zo was de barcodering van producten die we overal vandaan haalden, niet altijd op orde. Dan is het soms lastig sturen.” Lees het hele artikel: https://fmtgezondheidszorg.nl/landelijk-consortium-hulpmiddelenstuurt-op-genoeg-voorraad-medische-hulpmiddelen/ 44 FMT | November 2020

| actueel Mediq kondigt voornemen tot overname Eurocept Homecare en Da Vinci Kliniek aan Mediq is voornemens om haar dienstverlening in de Benelux uit te breiden door de overname van Eurocept Homecare en Da Vinci Kliniek. Deze bedrijven zijn beide onderdeel van branchegenoot Eurocept Groep. De overname is nog onder voorbehoud van goedkeuring door de bevoegde instanties en wordt naar verwachting de komende maanden afgerond. Eurocept Homecare levert in samenspraak met zorgprofessionals medischspecialistische zorg bij patiënten thuis. Da Vinci Kliniek is het expertisecentrum voor complexe wondgenezing en hyperbare zuurstoftherapie en heeft zes vestigingen in Nederland. Bij de twee organisaties werken zo’n 400 mensen. Eerste CO2-routekaarten Care Careyn en GGZ Breburg hebben een eerste CO2 -routekaart gemaakt voor hun vastgoed. Dat betekent dat ze in kaart brengen met welke maatregelen ze voor hun vastgoed 50% CO2 te ze bijna CO2 bruikten daarvoor de CO2 -reductietool, die speciaal voor de caresector is ontwikkeld door het Expertisecentrum Verduurzaming Zorg. GGZ Breburg heeft de routekaart uitgewerkt voor twee grote locaties. Voor de rest van het vastgoed is de basis gelegd door de verplichte energiebesparingsmaatregelen in te plannen. Voor alle locaties samen wordt nu een reductie van 44% berekend. Voor 2050 gaapt er nog wel een gat met het doel van 95% CO2 - reductie. Maurice Roovers, projectleider duurzaamheid van GGZ Breburg, is erg enthousiast over het opstellen van deze routekaarten, omdat je dan naar je doel toeloopt in plaats van uitgaat van wat je op de korte termijn kunt doen. Het helpt ook bij keuzes voor renovatie of nieuwbouw of afstoten en het verduurzamen van het Meerjarenonderhoudsplan. Scan de QR-code voor de voorbeelden. -reductie kunnen halen in 2030 en via welke rou-neutraal kunnen worden in 2050. Ze geNieuwe fraaie Sphera ESD collectie Forbo geleidt gegarandeerd Meer informatie: Forbo Flooring introduceert de nieuwe Sphera SD|EC collectie. Deze homogene ESD-vinylcollectie met geleidende eigenschappen in banenmateriaal is speciaal ontworpen om kritische en gevoelige omgevingen zoals cleanrooms, computerruimtes, operatiekamers, laboratoria en elektronica-assemblages veilig en schoon te houden. De mix van design en state-of-the-art technologie resulteerde in een hoogwaardige en visueel aantrekkelijke collectie met bewezen prestaties onder alle omstandigheden. Of het nu gaat om ESD-veiligheid, chemische resistentie, explosiegevaar of extreem lage emissies, Sphera SD|EC draagt volgens de producent bij aan de allerhoogste eisen in kritische ruimtes. Ook installatietechnisch biedt de vloer voordelen. Dankzij de aangebrachte geleidende rug is verwerking met geleidende lijm voortaan overbodig. De nieuwe rug zorgt niet alleen voor lagere installatiekosten, maar vermindert ook het risico op fouten tijdens het leggen. 45

ca 42 m INTENSIVE CARE UNIVERSITEITSKLINIEK DÜSSELDORF ca 26 m

huisvesting | tekst • Wilma Schreiber Nieuwbouw en renovatie ok-complex IJsselland Ziekenhuis vordert gestaag In juli dit jaar nam het IJsselland Ziekenhuis in Capelle a/d IJssel een nieuw industrieel modulair gebouwd ok-complex met zes ok’s in gebruik, plus één ok in het renovatiedeel van het bestaande ok-complex. In een volgende fase wordt daar nog één extra ok en een csa gerealiseerd. In alle gevallen is sprake van een upgrade, zowel qua ruimte, inrichting, als ictvoorzieningen om het dertig jaar oude complex weer bij de tijd te brengen. “De wil om het project te laten slagen, is heel groot. Iedereen heeft er keihard en met veel plezier aan gewerkt om het nieuwe ok-complex in recordtijd draaiend te krijgen voor het ziekenhuis.” 48 FMT | November 2020 Uit hygiëneoogpunt zijn zo veel mogelijk componenten geïntegreerd in de wand. Monitoren hangen aan pendels en aan de wand, met daarvoor een glasplaat. Foto: Van Willegen Fotografi e. D e ok’s in de nieuwbouw – een ontwerp van Architecten aan de Maas dat de publieksprijs ‘de Gouden IJsselsteen’ voor de ruimtelijke kwaliteit van bouwprojecten in Capelle aan den IJssel won – hebben een centrale opdekruimte, waarbij ok 7 en de nog te renoveren ok 8 straks één opdekruimte gaan delen. Tevens is gekozen voor een gecombineerde holding-verkoeverruimte, waar deze eerder gescheiden was. “In de ochtend heb je meer holdingruimte nodig, na de operaties juist meer verkoeverruimten. Door beide te combineren, kunnen we effi ciënter gebruikmaken van alle beddenplekken”, verklaart Marlous Boender, projectleider ok’s binnen het

Panoramafoto van het nieuwe ok-complex van het IJsselland Ziekenhuis. Foto: Johan Heutink. OK Cockpit: dashboard met realtime informatie uit verschillende bronsystemen IJsselland Ziekenhuis. “De nieuwe ok’s zijn groter dan voorheen – 7 bij 7 meter in plaats van 5,5 bij 5,5 – en krijgen een aparte opdekruimte met opdekplenum. In de nieuwbouw zijn ze ook hoger; in het oude gedeelte is daar helaas geen ruimte voor.” Waar ok 7 voorheen werd ingezet voor het grote circuit, wordt deze straks samen met ok 8 ingezet voor zowel het korte als het grote circuit. Het korte circuit krijgt bovendien een eigen holding en verkoeverruimte. Korte lijnen Daarnaast zijn de monitoren in de ok’s niet langer aan de wand bevestigd maar aan pendels, zodat ze heel veel posities kunnen innemen tijdens de operaties. De ok-tafel staat los en het plenum is groter dan vroeger, wat voor meer bewegingsvrijheid zorgt. “Voorheen stonden veel materialen op de ok zelf, nu werken we met dagkarren. Deze worden aan het eind van de dag naar de berging gereden en gevuld voor de volgende dag”, aldus Boender. “In het gebied dat we nu renoveren, komt straks een nieuwe centrale berging en een nieuwe csa. Dan staat alles wat we nodig hebben, steriel en onsteriel, bij elkaar. Korte lijnen, super praktisch.” De csa krijgt verder een sneller autoclavenprogramma om meer productie te kunnen draaien. “We hebben alle werkstations vernieuwd en het aantal klinische pc’s op holding/verkoever uitgebreid van 18 naar 21, dat zijn dure jongens”, vertelt Klaas-Wouter van Vuuren, ict-projectleider in het IJsselland Ziekenhuis. “Daarnaast zijn zo veel mogelijk componenten geïntegreerd in de wand, waardoor alles beter reinigbaar is, je hebt geen last meer van stof. Monitoren hangen aan pendels en aan de wand, met daarvoor een glasplaat. Deze monitoren hebben alles te maken met de aanschaf van twee nieuwe systemen.” OK Cockpit Van Vuuren doelt allereerst op de OK Cockpit van NewCompliance, waar elke ok mee uitgerust is. “Een groot scherm geïntegreerd in de muur, waarop een dashboard te zien is met informatie uit verschillende bronsystemen, die realtime wordt weergegeven. Denk aan patiëntgegevens, logistiek, luchtkwaliteit en het aantal deurbewegingen”, vertelt hij. “Het systeem integreert deze data en algoritmen berekenen een score die het ok49

huisvesting | personeel ook ziet tijdens de operatie. Verder worden checklists doorlopen. Met al deze informatie hopen we het aantal fouten te minimaliseren en de patiëntveiligheid te vergroten.” De verzamelde data worden verder gebruikt om achteraf met het ok-personeel de prestaties te beoordelen en verder te verbeteren. Naast de grote schermen op de ok zelf bevindt zich buiten elke ok ook een kleiner scherm. Dat bevat informatie over welke patiënt geopereerd wordt, hoe ver de operatie gevorderd is, wie van het ok-team aanwezig zijn, etc. “Dergelijke schermen hangen ook op de opdekruimten. Zo is voor het ok-personeel heel inzichtelijk wat wanneer gebeurt en hoeven ze niet continu binnen te lopen”, zegt Van Vuuren. “Bij de dagcoördinatie hangt bovendien een overzichtsdashboard van alle ok’s, bijvoorbeeld welke leeg en bezet zijn. Zo ontstaat een veel completer plaatje.” Tegenwoordig moeten systemen interoperabel zijn, oftewel met elkaar kunnen ‘praten’. “Voorheen was dat niet zo, nu sluit je alles op elkaar aan. Dat vergt meer afstemming met diverse partijen, zodat al die systemen goed met elkaar communiceren. Uiteindelijk moet het ook gebruiksvriendelijk zijn.” Daarnaast hoopt het IJsselland Ziekenhuis binnenkort een tweede systeem (Nucleus) live te laten gaan, waarbij operatiebeelden worden weergegeven op schermen aan pendels. “Hiermee kun je ook foto’s en video-opnamen maken, eventueel met geluid zodat tevens de onderlinge communicatie wordt opgenomen. De beelden worden verstuurd naar ons PACS (beeldopslagsysteem), waardoor deze makkelijk toegankelijk zijn. Ook kan op afstand met de operatie worden meegekeken”, stelt Van Vuuren. “Artsen kunnen beelden terugzien en verder zijn de beelden te gebruiken voor trainingsdoeleinden of om procedures te vergelijken.” Doordat er nu meerdere schermen in de ok hangen, kan ook ander ok-personeel makkelijker meekijken met de operatie. Ideale inrichting Het aantal ok’s blijft in de nieuwe situatie onveranderd. Wel zijn ze veel groter, waardoor er een groter steriel operatieoppervlakte ontstaat. Ook de nieuwe apparatuur vergt de nodige extra ruimte. “Om te blijven voldoen aan wet- en regelgeving en de eisen van de IGZ, hebben we meer vierkante meters nodig. Zo kunnen we weer vooruit richting de toekomst”, zegt Boender. Het feit dat de modulaire units werden Elke ok is uitgerust met een OK Cockpit, waarop een dashboard te zien is met realtime informatie uit verschillende bronsystemen. Foto: Johan Heutink. Renovatie en nieuwbouw operatiecomplex IJsselland Ziekenhuis H et nieuwbouwgedeelte van het ok-complex van het IJsselland Ziekenhuis bestaat uit zes ok’s, een gezamenlijke opdekruimte en een gecombineerde holding en recovery. Aansluitend op deze nieuwbouw wordt het tweede deel van de operatieafdeling met geïntegreerde csa en centraal magazijn gerenoveerd. Het nieuwe complex geeft na oplevering ruimte aan acht ok’s, waarvan er twee tevens dienstdoen als ‘kort circuit’ ok. De nieuwbouw voor de uitbreiding van het ok-complex is gerealiseerd op het voorterrein van het IJsselland Ziekenhuis. Deze sluit zo logisch aan op het te renoveren deel van het complex in het bestaande gebouw. Om snel te kunnen bouwen en overlast te beperken is gebruik gemaakt van zoveel mogelijk kant-en-klare units. Deze zijn na plaatsing verder afgebouwd en voorzien van de gevelafwerking. De units zijn op een betonnen plaat geplaatst, ondersteund door V-vormige kolommen voor maximale bruikbaarheid en ruimtelijkheid. Onder het gebouw wordt geparkeerd en is een fi etsenstalling aanwezig. Ook kan men beschut wachten bij de Kiss & Ride-plekken. Het gebouw sluit qua uitstraling aan op de tekst • Architecten aan de Maas bestaande bouw, maar vormt met het opgetilde karakter, de markante kolommen en accenten in de gevel ook een nieuwe visuele entree tot het ziekenhuis. Albert van Wijk, voorzitter raad van het bestuur van het IJsselland Ziekenhuis: ”We zijn enorm trots dat ons mooie operatiekamercomplex de Gouden IJsselsteen publieksprijs heeft ontvangen. Deze prijs van het publiek is voor een nieuwe en toekomstbestendige voorziening die juist ook voor hen is bedoeld. We danken vooral de architect en onze afdeling Huisvesting voor al het werk dat is verzet om dit mooie geavanceerde complex neer te zetten. Het is een – naar ik inmiddels van de medewerkers heb begrepen – prettige werkplek geworden.” 50 FMT | November 2020

Een passende werkplekoplossing tekst • Getinge D e moderne OK is een dynamische werkomgeving waar veel professionele disciplines samenkomen, elk met unieke behoeften. Om een passende werkomgeving te creëren en patiënten de beste zorg te kunnen bieden, is het van groot belang dat de betrokken partijen die behoeften begrijpen. “Om ziekenhuizen zo goed mogelijk te ondersteunen, kijken we naar het hele traject van het leveren van zorg. We bieden niet alleen innovatieve apparatuur en continuïteit van de workfl ow, maar zijn ook actief betrokken bij de planning, het ontwerp en de projectimplementatie”, vertelt Henri Sulimma, Area Sales Manager bij Getinge. “Samen met OKCN en met behulp van mockups en 3D-ontwerpsimulaties met bijbehorend advies, hebben we geholpen om de ideale inrichting van de operatiekamers te bepalen.” Om optimaal gebruik te kunnen maken van de beschikbare ruimte, heeft Getinge de operatiekamers voorzien van Maquet Moduevo pendelsystemen. Deze voorzieningenunits zijn intuïtief in gebruik en snel te confi gureren; voordelen die zich vertalen in fl exibiliteit, effi ciëntie en meer productiviteit. Maquet Volista OK-lampen voorzien alle operatiekamers van heldere, schaduwvrije verlichting. Daarnaast leverde Getinge fl exibele mobiele operatietafelsystemen: de Maquet Otesus. Dankzij het Easy Click concept kan de operatietafel snel worden opgebouwd en het brede scala aan verstelmogelijkheden zorgt voor eindeloos veel positioneringsopties. Sulimma: “We zijn trots om het IJsselland Ziekenhuis een passende werkplekoplossing te hebben mogen bieden en wensen het okpersoneel veel werkplezier in het nieuwe operatiecomplex.” zeker omdat de verhuizing ook nog in coronatijd moest plaatsvinden. “De wil om het project te laten slagen, is heel groot. Iedereen heeft er keihard en met veel plezier aan gewerkt om het nieuwe ok-complex draaiend te krijgen voor het ziekenhuis.” Ook de interne afdelingen zelf, waaronder Huisvesting, ICT, MIB (medisch instrumenteel beheer) en de technische dienst, toonden zich een voorbeeld qua samenwerking. Boender: “In andere ziekenhuizen zie je vaak dat er een grote projectorganisatie buiten het ziekenhuis wordt opgetuigd. Wij hebben daarentegen een afdeling die onderdeel is van de organisatie. De korte lijnen met de gebruikers en de uitvoerende partijen leiden tot een veel beter product, dat beter afgestemd is op wat je als ziekenhuis nodig hebt.”  Buiten elke ok is op een scherm onder meer te zien welke patiënt geopereerd wordt, hoe ver de operatie gevorderd is, wie van het ok-team aanwezig zijn. Foto: Van Willegen Fotografi e. geleverd door een Duits bedrijf, leverde nog een extra uitdaging op. “Die units worden zo veel mogelijk voorbereid in de fabriek. Dat betekent dat je al in een vroeg stadium goed moet nadenken over hoe je werkt en wat je waar wilt hebben.” In dat proces werd naast Architecten aan de Maas ook OKCN (OK Consultancy Nederland) betrokken, die met behulp van mock-ups en advies de ideale inrichting van de ok’s hielp te bepalen. “De gebruikers hebben er echt enorm veel energie in gestoken en de verhuizing is zo goed verlopen, dat is echt een compliment waard.” Ook Van Vuuren prijst de samenwerking en fl exibiliteit van het ok-personeel, Technisch ontwerp In het IJsselland Ziekenhuis is gebruik gemaakt van een Duits standaard ok-concept, waarbij met name de vertaalslag naar Nederlandse ontwerpuitgangspunten en wet- en regelgeving veel aandacht heeft gehad. Johan Buijs, namens adviesbureau Sweegers en de Bruijn verantwoordelijk voor de installatietechnische inpassing van het ok-concept: “Wij hebben kritisch meegekeken naar het ontwerp en de raakvlakken met de overige disciplines en inkoppeling in de bestaande situatie. Door ook in de uitvoering kritisch te blijven en kwaliteitsinspecties uit te voeren, is er voor het ok-complex een degelijke en betrouwbare installatie gerealiseerd.” 51

Procesgericht ontwerpen “E en OK kan alleen goed functioneren als het hele ok-centrum klopt”, zegt Janet Vissinga van OKCN. “De plannen voor het IJsselland Ziekenhuis zijn gevormd na een grondige analyse van het huidige OK-centrum. Door specifiek te kijken naar de patiëntenlogistiek, goederenlogistiek, logistiek van medewerkers, apparatuur en de aansluiting op de positie van de nieuw te realiseren ok’s, konden we vrij snel vaststellen welke uitgangspunten we moesten hanteren om te komen tot een goede hygiënische zonering. Binnen de kaders die gesteld waren, hebben we onze ideeën uitgebreid besproken en tot in de puntjes uitgediept met de ok-medewerkers, ok-management en de medische staf. De ontwerpuitgangspunten hebben we helder weten te vertalen naar de architecten en installatieadviseurs. Daardoor konden we gezamenlijk een efficiënt ontwerpproces doorlopen.” Janet Vissinga benadrukt het belang van betrokkenheid in een vroeg stadium, ze noemt het ook wel moment -1. “Dat betekent dat een ziekenhuis een high care-afdeling wil gaan (ver)bouwen, maar nog geen beeld heeft van de primaire processen in relatie tot de noodzakelijke ruimtebehoefte en zonering. In dat stadium kun je naar een optimale situatie toewerken, waarbij onnodige ontwerptekst • OK Consultancy Nederland kosten voorkomen kunnen worden. Wat we vaak zien is dat afdelingen zijn verzand in hun huidige werkwijze en onvoldoende scherp hebben hoe je vierkante meters efficiënter kunt benutten door je werkprocessen slimmer te organiseren. In het IJsselland Ziekenhuis hebben we intensief samengewerkt met de gebruikers, facilitair en de ontwerpende partijen. Samen met hen hebben we ‘out of the box’ gedacht en dat heeft geleid tot een toekomstbestendig ontwerp, passend binnen de huidige bouwstructuur. En ja,” herhaalt Janet Vissinga, “hierbij is samenwerken inderdaad het sleutelwoord!” Dashboards voor veilige chirurgie N ewCompliance is marktleider op het gebied van dashboards voor veilige chirurgie. Na het succes van de OK Cockpit is de software uitgegroeid tot een platform dat veiligheid, efficiëntie en kosten in ziekenhuizen verbetert. Behalve voor de ok-afdeling biedt men ook oplossingen voor de afdelingen Holding, Recovery en Intensive Care. Het platform ondersteunt zorgpaden die de patiënt doorloopt voor een grote verscheidenheid aan specifieke diagnosegroepen. Het bedrijf is actief in meer dan 35 ziekenhuizen in Europa en de Verenigde Staten. In de VS bestaat een strategisch partnership met de gerenommeerde Mayo Clinic. De oplossingen van NewCompliance stellen teams voor kritieke zorg in staat hun werk veiliger en efficiënter te doen door data te ontsluiten en te herstructureren. Elk ziekenhuis heeft zijn eigen combinatie van bronsystemen, regels en protocollen. Het platform van NewCompliance integreert deze naadloos, waardoor dubbele registratie voorkomen wordt en zorgverleners worden voorzien van ‘actionable’ informatie. Er wordt gekoppeld met meer dan 30 bronsystemen, waaronder epd-systemen, gebouwbeheer en videomanagement. Deze data 52 FMT | November 2020 tekst • NewCompliance worden ‘realtime’ en intuïtief weergegeven op verschillende dashboards en locaties. Het platform biedt uitgebreide analyse- en rapportagetools, beschikbaar op elk apparaat. Dit betreft gecombineerde data omtrent patiëntveiligheid, planning en o.a. kosten per verrichting, specialisme en specialist. Uitkomsten op het gebied van kwaliteit, benutting en kosteneffectiviteit kunnen zo op een positieve manier worden beïnvloed.

| veiligheid Hoe kun je voor 100% vertrouwen op monitoringsystemen van operatiekamers? tekst • Teun Mulder (Hitma) De luchtkwaliteit in een operatiekamer is van invloed op de kans op wondinfecties na een operatie. Natuurlijk wordt hieraan veel aandacht besteed door luchtbehandeling en het installeren van speciale (HEPA) fi lters. Ook wordt er overdruk gecreëerd ten opzichte van de omliggende ruimtes. Bij het openen van een deur zal een luchtstroom altijd van binnen naar buiten gaan, waardoor eventuele schadelijke bacteriën en/of virussen de ok niet in komen. Luchtkwaliteit bewaken Uiteraard is het belangrijk continu de luchtkwaliteit in een ok te monitoren en te bewaken. Hiervoor zijn verschillende meetinstrumenten verkrijgbaar. Bijvoorbeeld ruimtedrukverschilbewaking, luchtsnelheidsmeting onder het plenum, deurtellers, drukverschilmeting over fi lters, temperatuurmeting en luchtvochtigheidmeting van toevoerlucht en afvoerlucht en fl owmeting van de hoeveelheid ingeblazen en afgezogen lucht. Hitma levert producten waarmee de monitoring in ok’s veilig kan plaatsvinden, en heeft daarnaast zelf touch screen displays (ATM420) ontwikkeld, die veel zijn toegepast in o.a. isolatiekamers. Data-acquisitiesysteem Met een data-aquisitiesysteem in een OK-omgeving kun je de luchtkwaliteit voortdurend monitoren en de gegevens later raadplegen. Dit is ook een advies volgens de WIP-richtlijnen. Bovendien mogen de gegevens niet manipuleerbaar zijn. De richtlijn adviseert dat kritische procesparameters altijd geregistreerd worden en voor een langere periode bewaard blijven. Kostenbesparend Een aantal Nederlandse ziekenhuizen gebruikt zowel de software (Akivision) en de hardware van het fabrikaat Kimo. Dit systeem bestaat onder meer uit universele Kimo C310-transmitters, Micatrone-fl owbuizen en deurtellers. De C310 is een multifunctionele transmitter, waarop naast een interne drukverschilsensor nog twee externe sensoren kunnen worden aangesloten. Eén transmitter kan gelijktijdig drie parameters meten. De analoge uitgangen gaan bijvoorbeeld naar het gebouwbeheersysteem. De galvanisch gescheiden Modbus-uitgang gaat via een eigen kabel (of via ethernet) naar het Akivision-systeem. In dit systeem kunnen de meetgegevens worden bekeken, maar het kan optioneel ook gebruikt worden als alarmeringssysteem zodra een kritische procesparameter buiten de grenswaarde valt. Dubbele kosten voorkomen Meestal maakt men in operatiekamers gebruik van een gescheiden systeem: Twee transmitters om één parameter te meten. Eén voor het gebouwbeheersysteem en één voor een separaat monitoringsysteem. De ervaring leert dat een verschil tussen beide metingen veel onduidelijkheden opwekt (welke is nu leidend?) en extra onderhoudskosten met zich meebrengt. Beide opnemers dienen namelijk ieder jaar gekalibreerd te worden. Deze dubbele kosten kunnen met een multifunctioneel systeem worden voorkomen. Data-acquisitiesystemen zijn leverbaar compleet met IQ-OQ-validatie. In het kader van Installation Qualifi cation (IQ) wordt gedurende de implementatie gecontroleerd of het systeem is aangesloten zoals het door de klant is besteld. En in het kader van de Operational Qualifi cation (OQ) vindt een check plaats of het systeem ook volledig voldoet aan de gewenste functionaliteiten. Dit validatieproces is erg belangrijk in een ok-omgeving. Je wilt tenslotte zeker weten dat je de temperatuur en luchtkwaliteit beheerst en dat de gegevens die je afl eest 100 procent overeenkomen met de daadwerkelijke toestand in de ruimte. Daarom valideren service-engineers het gehele systeem en jaarlijks nemen ze het gehele systeem opnieuw onder de loep. Meer informatie www.hitma.nl Over de auteur Teun Mulder, is specialist instrumentatie voor kritische applicaties (met de focus op HVAC) bij Hitma 53

IJsselland Ziekenhuis, bedankt! Voor het vertrouwen in Getinge. Maquet Otesus operatietafels Maquet Volista operatielampen Maquet Moduevo pendelsystemen Getinge is er trots op de nieuwe operatiekamers van het IJsselland Ziekenhuis te hebben mogen voorzien van hoogwaardige operatietafels, operatielampen en pendelsystemen. Bent u ook op zoek naar een passende werkplekoplossing? Bezoek onze website en bekijk ons uitgebreide aanbod voor de OK, IC, CSA en meer. www.getinge.com     dagverpleging kantooromgeving                                                                           

DRIVING VALUE IN HEALTHCARE Verbeter patiëntveiligheid,    Realtime dashboards & dynamische checklists - Geavanceerde analyses & geautomatiseerde berichtgeving - Volledige interoperabiliteit www.newcompliance.com Nieuwe datum voor congres Totaal OK 2020 Het Totaal OK 2020 gaat niet door op 23 november. In overleg met alle betrokkenen wordt een nieuwe datum bepaald. De toegangskaarten voor 23 november blijven geldig voor het congres op de nieuwe datum. De gedeeltelijke lockdown waarmee we in oktober en november te maken hebben eindigt voor de geplande congresdatum 23 november, dus de kans bestaat dat het congres volgens de dan geldende richtlijnen zou mogen doorgaan. Volgens de richtlijnen voor de beperkte lockdown mag het congres niet doorgaan. Er wordt een uitzondering gemaakt voor educatieve congressen, georganiseerd door erkende onderwijsinstellingen, maar daartoe hoort deze congresorganisatie niet. De organisatie heeft veel verzoeken vanuit de zorg ontvangen om naar een nieuwe datum te zoeken. We geven daar graag gehoor aan. De congresorganisatie is van mening dat het niet verantwoord is, en zelfs moreel verwerpelijk, om professionals uit de zorg voor een congres naar Utrecht te laten komen, ook al zouden de richtlijnen op dat moment versoepeld zijn. Via FMT Gezondheidszorg en de website totaalok.nl houden we u op de hoogte over recente ontwikkelingen. PROFESSIONALS FOR PROFESSIONALS Postbus 60030 | 9703 BA Groningen Postbus 2101 | 5202 CC ‘s-Hertogenbosch Het ontwerp en de inrichting van een operatieafdeling is een ingewikkelde aangelegenheid. De eisen vanuit de diverse specialismen, diverse logistieke processen en snelle technologische veranderingen vragen om coördinatie door een ervaren adviseur. Wij zijn een betrouwbare, resultaatgerichte en professionele partner. Plannen? Neem contact op voor een vrijblijvend oriënterend gesprek. +31 (0) 73 62 34 381 | WWW.OKCN.NL | INFO@OKCN.NL

huisvesting | tekst • Yvonne Witter, bron: Zorgsaamwonen Van klooster tot huiskamer, een geschenk voor Veghel "Wat als we dit grote complex terug gaan geven aan de maatschappij en daar iets in terugleggen van de traditie van de congregatie? Aandacht voor elkaar, elkaar écht zien, onze waarden doorgeven?" Dat zegt Gerda van Gogh, overste Zuster Franciscanessen in het filmpje dat gemaakt is bij de presentatie van de herontwikkeling van het kloosterkwartier in Veghel. D 56 FMT | November 2020 it idee zijn de 36 nog overgebleven zusters, met een gemiddelde leeftijd van bijna 90 jaar gaan uitvoeren! De zusters Franciscanessen die wonen in het klooster, ontstaan in 1844, zien dat er steeds minder zusters overblijven en dat steeds meer gebouwen op het grote terrein van 6 hectaren leeg komen. Ze willen graag dat hun gedachtegoed leidraad blijft bij wat er komen gaat. Naastenliefde, aandacht en saamhorigheid zijn belangrijke pijlers. Zij gingen aan de slag en vonden in Zenzo Maatschappelijk Vastgoed een goede partner om te verkennen hoe zij deze pijlers konden verankeren in de diverse gebouwen, de kloostertuin, het klooster en de omgeving. Zij hebben samen een masterplan ontwikkeld waarin het gedachtegoed van de Zusters tot uiting komt en hun verhalen kunnen doorgaan. Toekomstgericht, met meerwaarde voor het dorp. Dat vereist transformatie op diverse terreinen. En samenwerking tussen diverse organisaties. Het wordt een spiegel voor de maatschappij. Inspiratie door Hart van Vathorst Coen Hendriks, partner bij Zenzo, heeft de zusters meegenomen naar een ander project dat Zenzo ontwikkeld heeft, namelijk Hart van Vathorst in Amersfoort. De zusters waren onder de indruk van deze

Er zijn elf organisaties betrokken bij het Leefgoedplan namelijk UniK, BrabantWonen, BrabantZorg, de gemeente Meierijstad, GGZ Oost-Brabant, Area wonen, Labyrint zorg & werk, Ons welzijn, de Leijgraaf, IBN. multifunctionele accommodatie waar de kerk, zorgorganisaties, kindercentrum, restaurant en corporatie samen optrekken. Coen Hendriks: “Het bruist daar en iedereen telt mee; een mix van wonen, zorg en onderwijs. De hele buurt is betrokken. Dat wilden zij ook in Veghel. Nu bestaat er geen blauwdruk voor dergelijke projecten, maar een flink aantal elementen pasten prima in het idee voor de transformatie van het kloosterkwartier.” Zenzo herontwikkelt het gehele terrein. Floris Alkemade, rijksbouwmeester, is betrokken bij het ontwerp en zal er zeker op letten dat mensen elkaar gaan ontmoeten, dat de gebouwen en woningen aansluiten bij het idealisme van de zusters, dat kwetsbare mensen volwaardig worden gehuisvest. Aron Straver, tuin- en landschapsontwerper bij BTL Advies (per 1 oktober idverde Advies), maakt het ontwerp voor de buitenruimte. “Onze visie is dat de kloostertuin, de verbogen parel van Veghel, zoveel mogelijk intact blijft. Er komen groene poorten, zodat de tuin ’s avonds afgesloten is. Verder zorgen wij voor de inrichting van de overige openbare ruimten, met bijvoorbeeld bankjes, bomen, beplanting en beleeftuinen.” Huiskamer van Veghel De zusters en Zenzo hebben het concept Leefgoed ontwikkeld: een woon-en leefomgeving waar zorg, werk, wonen, leren en ontmoeten samenkomen. Er zijn elf organisaties betrokken bij het Leefgoedplan, namelijk UniK, BrabantWonen, BrabantZorg, de gemeente Meierijstad, GGZ Oost-Brabant, Area wonen, Labyrint zorg & werk, Ons welzijn, de Leijgraaf en IBN. Leefgoed is er voor álle bewoners van Veghel. Eigenlijk omvat Leefgoed het werk van wat de zusters vroeger deden: elkaar helpen. Op het terrein komen diverse woningen, ontmoetingsruimtes, een Leefgoedplein, et cetera. De kloostertuin wordt semi-openbaar. Het klooster zelf en de kapel krijgen een andere invulling. Zo komt er plek voor (startende) ondernemers en maatschappelijke organisaties. Het huidige restaurant voor de zusters wordt getransformeerd tot de ‘huiskamer van Veghel’: een plek waar mensen elkaar kunnen ontmoeten en activiteiten kunnen ondernemen. De refter, vroeger gymzaal van de meisjesschool, is inmiddels al volop in gebruik als jeu de boulesbaan. De zusters vinden dit passend, omdat het plek biedt aan inwoners van Veghel die elkaar kunnen ontmoeten. Op momenten dat de banen niet worden gebruikt, zijn er yogalessen. Ook buiten zijn er mogelijkheden voor bewoners en buurtbewoners om elkaar op natuurlijke wijze tegen te komen. Aron Straver: “Wij zorgen ervoor dat mensen elkaar buiten makkelijk kunnen ontmoeten. En dat mensen samen in het zonnetje kunnen zitten. Maar we maken ook schaduwrijke plekken, want de zomers worden warmer en met name ouderen kunnen last hebben van de hitte. Bij de keuze van de beplanting houden 57

| huisvesting Inclusieve samenleving Ellen Tichelaar van UniK, organisatie die ondersteuning biedt aan jongeren en volwassenen met beperkingen, zit met haar organisatie al een paar jaar op het terrein. “We zochten een locatie, ook voor onze kindgroepen, en kwamen bij de zusters terecht. Zij hebben ons flink aan de tand gevoeld, maar we pasten goed in de visie. Ikzelf zag de meerwaarde in de samenwerking met verschillende organisaties. Samen met andere organisatie en de buurtbewoners kom je tot een inclusieve samenleving. Onze kinderen met beperkingen kunnen op bezoek gaan bij mensen die eenzaam zijn of boodschappen voor anderen doen. Zij gaan nu bijvoorbeeld al schilderen bij de zusters, wat erg waardevol is. Dat soort kruisbestuivingen zijn straks allemaal nog meer mogelijk en zorgen ervoor dat iedereen meedoet.” Zo denkt Janet Croes van corporatie BrabantWonen er ook over. “Samen kom je verder. Er komen volop woningen, samen met de bewoners daarvan willen we kijken hoe we omgaan met bijvoorbeeld klein onderhoud, met de groenvoorziening en het sociale beheer. Wat kunnen bewoners zelf? Wat kunnen andere partijen? Wat doen wij als corporatie? We ontwikkelen hand in hand, het één, de stenen, kan niet zonder het ander, het sociale.” BrabantWonen bouwt op het een deel van het terrein circa 36 levensloopbestendige woningen, waar het zelf de thuiszorg levert. “Daar starten we als het ware met het leefgoed-concept in het klein”, zegt Janet Croes. Op een ander deel van het terrein komen nog circa 40 appartementen voor BrabantWonen. Alle leefdomeinen Alle betrokken partijen vinden de brede samenwerking tussen de elf organisaties noodzakelijk. Ellen Tichelaar: “Je moet alle leefdomeinen raken.” Ze hoopt dat er straks iedere dag diverse activiteiten plaatsvinden en dat er telkens een professional of vrijwilliger rondloopt die signaleert en behoeften peilt. “De kracht van onze samenwerking zit we hier rekening mee en scheppen wij een aangenaam woon-, zorg- en leefklimaat. We hebben in het masterplan diverse ideeën geopperd, zoals een beweegtuin voor ouderen, een beleeftuin voor mensen met dementie en een educatieve speelplek voor kinderen. We staan nog aan het begin van het ontwerpproces en hebben de plannen aan de omwonenden gepresenteerd. Dat leverde prettige gesprekken op. Mensen zijn blij met groen, zeker als het kwaliteit toevoegt.” Ikea Coen Hendriks: “Ons gezamenlijke doel is om het welzijn van mensen te vergroten. Verzorgingshuizen zijn er niet meer, maar er bestaat grote behoefte aan de voorzieningen die de verzorgingshuizen boden zoals de biljartzaal, de ontmoetingsruimte, de maaltijden en alarmering. Door innovatief met elkaar samen te werken kunnen we die voorzieningen weer terug regelen.” Het is hard nodig, volgens Hendriks, omdat het personeelstekort in de zorg groot is. “Zorg moet en kan efficiënter worden ingezet. Net zoals je bij de Ikea op één plek alles vindt, van wc-rolhouder tot slaapbank, zo kun je hier, op het leefgoedplein, alles vinden wat je nodig hebt om prettig te kunnen leven, ongeacht of je zorgbehoevend bent of niet. De kapel zal worden gebruikt als het hart van deze Leefgoed-partijen.” 58 FMT | November 2020 hem in de snelheid om verbindingen te maken.” Janet Croes vult aan: “Als je weet dat een partner van een bewoner is overleden, dan zorg je dat er hulp komt. Bijvoorbeeld computerhulp als je weet dat de partner altijd alle computerzaken regelde. Dat kun je dan met elkaar snel regelen of beter: de bewoner zo nodig helpen bij het leren dit zelf weer te kunnen. Wij geloven in zelfstandigheid. De ene vraag hoort thuis bij de ene organisatie en de ander past weer beter bij een andere organisatie. Zolang je maar snel schakelt met elkaar en met elkaar meedenkt.” Dat anticiperen, signaleren en tot oplossingen komen omdat je elkaar weet te vinden en er korte lijnen zijn, dat draagt bij aan preventie. Coen Hendriks: “We willen ook dolgraag in gesprek met de zorgverzekeraar.” Hij heeft nog wel een droom: hij zou graag het effect van deze omgeving op het welzijn van mensen willen meten. “Hoe gezond zijn ze nu en over drie jaar? Ik weet zeker dat mensen hier meer plezier in hun leven hebben. Door het welzijn van mensen te vergroten, worden de zorgkosten lager. Immers: gelukkige mensen gaan minder snel naar het ziekenhuis en herstellen sneller. Dat is fijner voor iedereen.” Leefgoed Leefgoed is een concept voor wonen, werken, leren en (be)leven waar verbinden, ontmoeten en ondersteunen samenkomen. Door de denkkracht, het netwerk in te zetten om de verbinding tussen mensen en tussen werken-wonen-leven te verbeteren, wordt invulling gegeven aan de maatschappelijke component. Elf organisaties werken hierin samen. Kloosterkwartier Het kloosterterrein van de Zusters Franciscanessen én het voormalig Bernhoven ziekenhuisterrein in Veghel vormen samen ’t Kloosterkwartier. De publicatie van dit artikel is met toestemming van Zorgsaamwonen

| NVTG NVTG Op weg naar 2025 De barre realiteit van het coronajaar 2020 heeft ons laten zien dat de wereld groter is dan de locaties waarin we elkaar ontmoeten. Een jaar geleden was het nog onwennig om een digitale vergadering of een bijeenkomst per webinar bij te wonen. Inmiddels wordt het bijna als een gemis ervaren als een vergadering of symposium niet online bezocht kan worden. Verenigingen die met hun tijd meegaan organiseren hybride activiteiten, zo ook de Nederlandse Vereniging voor Technologie in de Gezondheidszorg (NVTG). Fysiek en online netwerken Door kennisverbinding brengen onze instellingsleden en bedrijfsleden samen de zorgsector vooruit. De vereniging organiseert in dat kader al jaren themabijeenkomsten met innovatieve onderwerpen rond technologie in de gezondheidszorg. Dit jaar is de NVTG ertoe overgegaan om de bijeenkomsten ook meer en meer online aan te bieden. Dat was voor veel mensen even wennen. De vereniging is voor een belangrijk deel regionaal georganiseerd met een sterke lokale binding. Leden zijn gewend om elkaar te fysiek te ontmoeten. Professioneel is iedereen wel gewend aan een ZOOM - of TEAMS-bijeenkomst, maar om online voor je professionele interesse te gaan en het persoonlijk netwerken digitaal te doen is toch weer anders. Gevoelsmatig is een online bijeenkomst niet de plek om te socialiseren, maar om te leren. Kennisverbinding verenigt professionals De NVTG heeft voor de toekomst goed nagedacht over de wijze waarop ze haar netwerkfunctie kan verenigen met kennisverbinding. Het zal meer een gewoonte worden om kennisbijeenkomsten niet alleen fysiek te organiseren, maar tegelijk online aan te bieden. Live als webinar of als opname ‘bijeenkomst gemist’. Met de nieuwe verenigingssoftware (die in juli 2020 live is gegaan) heeft de NVTG een goede digitale infrastructuur om een online kennisbank op te bouwen, bestaande uit opnames, artikelen, opinies en discussies. De kennisbank is achter een inlog vrij toegankelijk voor leden. Behalve kennisvergaring vinden leden daar ook elkaar om ervaringen uit te wisselen. In een forum worden actualiteiten besproken of wordt nagepraat over het online webinar of de fysieke bijeenkomst. Kennisverbinding wordt meer dan het delen van kennis, het wordt een manier om bedrijfsleden en instellingsleden landelijk online met elkaar in contact te brengen. 2021 wordt een hybride jaar Door COVID-19 zullen we dit jaar online moeten afsluiten. In onze agenda staan nog een paar interessante webinars gepland. Voor het programma van volgend jaar heeft de NVTG veel geleerd van de noodzaak om fl exibel te kunnen inspelen op beperkende maatschappelijke omstandigheden. De vereniging heeft daarom een hybride programma met een gezonde mix van fysieke en online activiteiten. Wat het meest in het oog zal springen is het welbekende NVTG-congres: bij uitstek een gelegenheid om met elkaar in een aangename omgeving bij te praten. Die waarde is tijdloos en zal zo blijven. Wel overwegen we om er online elementen aan toe te voegen met web-events rondom de periode van het congres. Voor instellingsleden uit de cure en care zullen er in 2021 techniekdagen komen. Fysieke bijeenkomsten zullen zo veel mogelijk onder veranderende omstandigheden online doorgaan. Houd de NVTG-agenda in de gaten en schrijf je hier voor in. Een betaalmuur, wat nu? Bezoekers van de NVTG-website zullen gemerkt hebben dat net als bij kranten en andere media het eerste deel van publicaties openbaar is en dat inloggen nodig is om verder te lezen of te kijken. Ook het inschrijven op NVTG-activiteiten verloopt veel eenvoudiger achter een inlog. De betaalmuur, zoals dat in de volksmond heet, is een hulpmiddel om de kosten voor de organisatie evenredig te verdelen onder alle gebruikers. Door het besef dat je telkens net de essentie mist als je geen NVTGlid bent, worden belangstellenden uitgedaagd om ook lid te worden. Proeven kan natuurlijk altijd, voor instellingsleden is een aspirant lidmaatschap een jaar lang gratis. Door kennisverbinding brengen onze instellingsleden en bedrijfsleden samen de zorgsector vooruit. Meer informatie: www.nvtg.nl 59

bedrijvenindex | ADVIESBUREAU CLEANROOMS DEUREN HUISVESTING Sweegers en de Bruijn bv Europalaan 12g, 5232 BC ’s-Hertogenbosch T 088 030 7300 www.swebru.nl Ropa Systems BV Belleweg 9, 5711 DH Someren T +31 (0)493 473637 www.ropasystems.nl Vestiging Doorwerth Record Automatische Deuren B.V. Cardanuslaan 30 Postbus 67, 6865 ZH Doorwerth T 026-3399777 F 026-3399770 www.record-automatischedeuren.nl Valstar Simonis Veraartlaan 4 2288 GM Rijswijk T 070 307 22 22 E rijswijk@valstar-simonis.nl www.valstar-simonis.nl Cadolto Benelux BV Dorpsstraat 8a, 4181 BN Waardenburg T +31 418 651 544 M +31 61066 4074 www.cadolto.nl Vestiging Oosterhout Record/Van Nelfen Deurtechniek Houtduifstraat 6 Postbus 565, 4900 AN Oosterhout T 0162-447720 GEBOUWBEHEERSYSTEEM ULC Installatietechniek b.v. Labradordreef 18 Postbus 2405 3500 GK Utrecht T +31 30 26 50 500 www.ulcgroep.nl INSPECTIES & LOGBOEKBEHEER OK Consultancy Nederland (OKCN) Postbus 2102, 5202 CC ’s-Hertogenbosch T (0)73 62 34 381 www.okcn.nl BOUWBEDRIJVEN Interflow De Stek 15, 1771 SP Wieringerwerf T (0227) 60 28 44 www.interflow.nl Sauter Building Control Nederland BV Postbus 20613, 1001 NP Amsterdam T 020 - 587 67 00 www.sauter.nl GORDIJNSTOFFEN DiiP BV MedicomZes Amsterdam T 020 696 68 86 E amsterdam@medicomzes.nl MedicomZes Groningen T 050 549 54 95 E groningen@medicomzes.nl www.medicomzes.nl BRANDVEILIGHEID Witlox Brandveiligheid BV Nieuwstraat 30 5491 VD Sint-Oedenrode T 0858771198 www.witlox-brandveiligheid.nl 60 FMT | November 2020 M-Wall BV Steenoven 4C 5626 DK Eindhoven T +31 850 18 85 00 www.mwall.nl Inspecties en logboekbeheer Hartveldseweg 34 B, 1111 BG Diemen Postbus 298, 1620AG Hoorn T 020 6680069 www.diip.nl Jan Snel Medical Buildings Willeskop 94, 3417 ME Montfoort Postbus 200, 3417 ZL Montfoort T +31 (0) 348 47 90 90 www.jansnel.com Vescom Nederland B.V. Sint Jozefstraat 20, 5753 AV Deurne Postbus 70, 5750 AB Deurne T +31 493 350 767 E nederland@vescom.com www.vescom.nl HUISVESTING IT & SOFTWARE Jan Snel Medical Buildings Willeskop 94, 3417 ME Montfoort Postbus 200, 3417 ZL Montfoort T +31 (0) 348 47 90 90 www.jansnel.com INSTALLATEUR Ultimo Software Solutions bv Waterweg 3 - 8071 RR Nunspeet T +31(0)341 – 423737 www.ultimo.com Cadolto Benelux BV Dorpsstraat 8a, 4181 BN Waardenburg T +31 418 651 544 M +31 61066 4074 www.cadolto.nl

| bedrijvenindex LIFT-OPLOSSINGEN MEDISCHE GASSEN EN BEWAKING/MONITORING Liftinsight Emmy van Leersumhof 12 3059 LT Rotterdam T +31 (0)85 273 84 22 www.liftinsight.com MEET- EN REGELTECHNIEK OPLEIDINGEN TPS technology Benelux B.V. Postbus 196 2130 AD Hoofddorp Contactpersoon E. Schrijver T +31 23 531 75 41 www.tpstechnology.nl www.tpstechnology.de Hogeschool Rotterdam G.J. de Jonghweg 4-6 3015 GG Rotterdam T 010 794 48 90 www.hogeschoolrotterdam.nl OPERATIEKAMERS Hitma Instrumentatie Anton Philipsweg 1, 1422 AL Uithoorn Postbus 175, 1420 AD Uithoorn T +31(0)297 - 514 833 www.hitma-instrumentatie.nl MEDISCHE PERSLUCHT MEDISCHE GASSEN DISTRIBUTIE SYSTEMEN Interflow De Stek 15, 1771 SP Wieringerwerf T (0227) 60 28 44 www.interflow.nl Dräger Nederland B.V. Huygensstraat 3-5, 2721 LT Zoetermeer T 079 – 344 44 888 www.draeger.com MEUBELSTOFFEN Berko Kompressoren Havenweg 14 - 6603 AS Wijchen T 024 - 641 11 11 www.berko.eu BOGE KOMPRESSOREN (NL) B.V. Westerwerf 24 1911 JA Uitgeest T +31 (0) 251 652434 E nl@boge.com nl.boge.com/nl Vescom Nederland B.V. Sint Jozefstraat 20, 5753 AV Deurne Postbus 70, 5750 AB Deurne T +31 493 350 767 E nederland@vescom.com www.vescom.nl NOODSTROOM Q-bital Rob van Liefland Benelux & Nordic E robvanliefland@young-medical.com M +31 6 54 78 58 76 www.vanguardhs.com MEDISCHE GASSEN Elinex Power Solutions Wolweverstraat 15 2984 CE Ridderkerk T +31 (0)180 72 13 59 www.elinex.com Linde Healthcare Benelux De keten 7 Postbus 325, 5600 AH Eindhoven T +31 40 28 25 825 www.linde-healthcare.nl MANN+HUMMEL Vokes Air BV 1e Garnizoensdok 7 3539 JA Nieuwegein Tel 030-6868080 www.airfiltration.mann-hummel.com M-Wall BV Steenoven 4C 5626 DK Eindhoven T +31 850 18 85 00 www.mwall.nl PERSOONSBEVEILIGING SYSTEMEN Jan Snel Medical Buildings Willeskop 94, 3417 ME Montfoort Postbus 200, 3417 ZL Montfoort T +31 (0) 348 47 90 90 www.jansnel.com Ooperon Mijkenbroek 25 4824 AA Breda T + 31 76 57 230 30 www.ooperon.nl PROJECTINRICHTING M-Projectservice BV Steenoven 4C 5626 DK Eindhoven T +31 40 292 79 50 www.m-projectservice.nl STRALINGSWERING Cadolto Benelux BV Dorpsstraat 8a, 4181 BN Waardenburg T +31 418 651 544 M +31 61066 4074 www.cadolto.nl Tinnemans Medical Design BV Belleweg 9, 5711 DH Someren T +31 (0) 493 472399 www.4medicaldesign.com 61

bedrijvenindex | STRALINGSWERING VALIDATIE VLOEREN WASMACHINES Tinnemans Medical Design BVBA Gildenstraat 41,B-2470 Retie T +32 (0) 14 717919 www.4medicaldesign.com Volg ons zusterbedrijf op twitter: @RopaSystems Cleanroom Management International The Netherlands: Luchthavenweg 81 5657 EA Eindhoven T +31 402 88 87 57 www.cmitest.com Nora fl ooring systems B.V. Belgiëstraat 14 5171 PN Kaatsheuvel T 0416-286140 www.nora.com/nl Miele Professional Postbus 166, 4130 ED Vianen T 034-73 78 884 www.miele-professional.nl E professional@miele.nl WANDBEKLEDING WANDBEKLEDING WATERBEHANDELING ZORGTECHNOLOGIE, BOUW EN INRICHTING M-Wall BV Steenoven 4C 5626 DK Eindhoven T +31 850 18 85 00 www.mwall.nl Vescom Nederland B.V. Sint Jozefstraat 20, 5753 AV Deurne Postbus 70, 5750 AB Deurne T +31 493 350 767 E nederland@vescom.com www.vescom.nl BWT nederland Coenecoop 1 2741 PG Waddinxveen E verkoop@bwtnederland.nl T +31 88 750 90 00 VAMED Nederland B.V. Orteliuslaan 897, 3521 BE Utrecht T +31 (0)30 303 64 30 www.vamed.nl Colofon NUMMER 6 NOVEMBER 2020 WWW.FMTGEZONDHEIDSZORG.NL 2020 FMT als crossmediaal platform Vakblad, informatieplatform, over actuele ontwikkelingen (cure & care) op het gebied van Facilities (realisering, onderhoud, beheer en exploitatie van zorghuisvesting en verwante facilitaire voorzieningen), Management en Technologie (medische en gebouwgebonden technologie, ICT, eHealth, artifi cial intelligence etc.). Verschijnt 7x per jaar, zowel in print als digitaal / ISSN 1873-8877 www.fmtgezondheidszorg.nl op Twitter: @FMTzorg Uitgever AcquiMedia, Henk van der Brugge Amstelwijckweg 15, 3316 BB Dordrecht Hoofdredactie Cor van Litsenburg info@fmtgezondheidszorg.nl Eindredactie Dietske van der Brugge Redactie ir. René Drost NAMCO / dr. Henk-Jan Hoekjen / prof. dr. ir. Jos Lichtenberg / prof. dr. ir. Masi Mohammadi / Wilma Schreiber / Frank van Wijck / Betty Rombout / Laura van Lith (Zorg Brandveilig) / Reneé van Litsenburg BA / ing. Henk Postema Met medewerking van o.a. NEN / TU/e / Hogeschool Arnhem en Nijmegen / IHE / KIVI Bladmanagement en advertenties Wim Boer, 0184-481042, wim@fmtgezondheidszorg.nl Henk van der Brugge, 0184-481041, henk@acquimedia.nl Vormgeving Dock35 Marketing, Maarten Molenaar Druk Damen Drukkers B.V. Abonnement € 120,- per jaar excl. BTW, biedt tevens toegang tot het digitale magazine. Buiten Nederland, binnen Europa € 145,- per jaar excl. BTW. Informeer vrijblijvend naar een collectief abonnement. 62 FMT | November 2020 6 Huisvesting Dijklander Ziekenhuis brengt met verbouwingen locatieprofielen tot leven Duurzaam Pilot met verwerking biomedisch afval ICT FMIS en inkoop na fusie Hybride OK maakt ziekenhuizen futureproof Coverfoto Foto: Dräger, HCM Westeinde Disclaimer & Copyright AcquiMedia heeft deze uitgave op de meest zorgvuldige wijze samengesteld. AcquiMedia, (hoofd)redactie en auteurs kunnen echter op geen enkele wijze instaan voor de juistheid of volledigheid van de gegevens en aanvaarden dan ook geen enkele aansprakelijkheid voor schade, van welke aard dan ook, die het gevolg is van handelingen en/of beslissingen die gebaseerd zijn op de informatie in deze uitgave. Het is niet toegestaan om zonder toestemming van de uitgever (incl. bronvermelding en fotocredit) beelden of artikelen uit deze uitgave over te nemen. GEZONDHEIDSZORG

Eenvoudige bediening. Hoge prestaties. Robuuste technologie.  Industriële wasautomaat, met een deur zonder manchet, gebouwd voor 30.000 draaiuren  Capaciteit van max. 10 kg met een procestijd van 53 minuten  Gepatenteerde SoftCare-trommel voor maximale bescherming van het wasgoed  Extra programmapakketten, zoals desinfectieprogramma’s, voor specifi eke doelgroepen  Ergonomisch grote vulopening van 37 cm  Laag water- en stroomverbruik  Ook verkrijgbaar in een MOP uitvoering Meer informatie? Kij k op www.miele.nl/professional | E-mail: professional@miele.nl of bel 0347 37 88 84 Miele Professional. Immer Besser.

MAKING EACH LIFE VISUAL Ieder leven is uniek. Het doel is om de medische behandeling van iedere persoon af te stemmen op de individuele behoeften. In het huidige tijdperk bieden de mogelijkheden van biotechnologie, kunstmatige intelligentie (AI) en informatietechnologie nieuwe manieren voor diagnostiek, preventie en behandeling. Deze precisie vereist uitgebreide informatie. Het verzamelen, koppelen en analyseren van gegevens, evenals het vastleggen, opslaan en evalueren van beeldgegevens vormt een cruciale bron van informatie voor de moderne medische praktijken. Sneller behandelsucces, betere kwaliteit van leven: technische innovatie heeft een onmiddellijke impact op de medische processen in ziekenhuizen en operatiekamers. Daarom gebruiken we al onze ervaring en werken we samen met hooggekwalificeerde medische teams om betrouwbare systemen te produceren voor het verwerken van beeldgegevens. Onze kennis staat in dienst van een betere gezondheid. Elk leven is het waard. www.eizo.nl

1 Online Touch

Index

1. 1
2. 2
3. 3
4. 4
5. 5
6. 6
7. 7
8. 8
9. 9
10. 10
11. 11
12. 12
13. 13
14. 14
15. 15
16. 16
17. 17
18. 18
19. 19
20. 20
21. 21
22. 22
23. 23
24. 24
25. 25
26. 26
27. 27
28. 28
29. 29
30. 30
31. 31
32. 32
33. 33
34. 34
35. 35
36. 36
37. 37
38. 38
39. 39
40. 40
41. 41
42. 42
43. 43
44. 44
45. 45
46. 46
47. 47
48. 48
49. 49
50. 50
51. 51
52. 52
53. 53
54. 54
55. 55
56. 56
57. 57
58. 58
59. 59
60. 60
61. 61
62. 62
63. 63
64. 64

Home