0

jaargang 16 | februari 2020 01 vakblad voor ondernemers in de jachtbouwindustrie NEDERLAND Vitters levert moderne klassieker Hoek Design ONTWERPER BOSGRAAF: ‘lobster boat’ als grachtenjacht DE IJSSEL COATINGS: Succesvol in 2-componenten niche

Epifanes PU Speedcoat Epifanes PU Speedcoat is een hoogwaardige professionele poly-urethane vernis met optimale spray performance. • Optimaal vloeiend vermogen • Snelle nat-in-nat verwerking na 60-90 minuten • Volledige UV bescherming bereikt bij 3 lagen • Uitstekend verspuitbaar met HVLP en RP • Maximale langdurige UV bescherming • In 3 kg. in hoogglans en zijdeglans • Polijstbaar na 7 dagen Epifanes Yacht Coatings info@epifanes.nl UV bescherming in slechts 4 uur

INHOUDSOPGAVE 04 PETER BOSGRAAF is een ontwerper met een zeer breed oeuvre, van tender tot tjalk. Hij houdt van licht bouwen in composiet, maar gaat ook staal niet uit de weg. Hij vertelt een bijzonder verhaal over de door hem ontworpen ‘lobster boat’: “Je kan vaak iets heel moois bedenken, dat onmogelijk is om te bouwen. Dan is het dus zaak om het mooie proberen te benaderen.” 10 35 jaargang 16 | februari 2020 01 vakblad voor ondernemers in de jachtbouwindustrie NEDERLAND Vitters levert moderne klassieker Hoek ONTWERPER BOSGRAAF: ‘lobster boat’ als grachtenjacht DE IJSSEL COATINGS: Succesvol in 2-componenten niche DE IJSSEL COATINGS is een relatief kleine verffabriek die zich tussen de ‘grote jongens’ staande houdt met niche producten voor de composietbouw. Robbert van der Eijk, de derde generatie directeur in het 90 jaar bestaande familiebedrijf: “Ik denk dat we de komende vijf jaar voor significante veranderingen komen te staan. We blijven investeren in het bedrijf, in onderzoek en ontwikkeling, daar nemen we extra mensen voor aan.” Prachtig sfeerbeeld van de bouwhal van Vitters Shipyard in Zwartsluis, waar de Meraki op punt van vertrek staat. Het 50 meter lange aluminium zeiljacht, een moderne klassieker, werd in januari naar Harlingen getransporteerd, waar het is getuigd. Aan de bouw ging een uitgebreid onderzoekstraject vooraf door ontwerpbureau Hoek Design. De eigenaar wil er mee racen en cruisen, comfort en prestaties moesten hand in hand gaan. FOTO GUY FLEURY Lees verder op pagina 42 09 Dutch Yachting Society opgericht 15 Kort nieuws 21 IVA: ‘We zijn erin geslaagd onze opleiding te mariniseren’ 24 Adviseur watersport Rob Vrolijks: ‘Varen om het varen is niet meer vanzelfsprekend’ 27 NJI-column door branchemanager Gerwin Klok: Houd je boot en betaal je dood 28 Nico Röper, globetrottende paint consultant 30 ‘Boot Düsseldorf heeft platformfunctie’ 33 Pieter Timmers, Forward Management: Economische recessies 34 VEDETTE JACHTBOUW, de werf van Hans van Veen, sleepte met de Vedette Navigator 35 de prestigieuze ‘European Powerboat of the Year 2020’ award in de wacht. Ondertussen werkt hij aan een snelvarende boot in aluminium: “Het wordt een conventionele voortstuwing met vaste as en dieselmotor bij het schot; betrouwbaar, het minst kwetsbaar en goed te servicen, een innovatief bootje.” Bedrijvenindex en colofon 39-50 NIEUWS VAN DE NEDERLANDSE JACHTWERVEN: Royal Huisman: Sea Eagle II op weg naar zee Arrow van Feadship: grensverleggend design Icon Yachts: metamorfose van supplyschip tot poolexpeditieschip Vitters Shipyard: Meraki resultaat van lang onderzoekstraject Langeafstandszeiler RSC1900: semi-seriebouw Saffier Yachts: snelle daysailer Se 27 Leisure en verder: Aquatec (Antaris, Maka), Van den Hoven, DutchCraft, Steeler, Winner/ Jachtwerf Heeg, Vri-Jon, Moonen, Mulder, Roughneck Marine JACHTBOUW NEDERLAND FEBRUARI 2020 3

UITEENLOPENDE PROJECTEN VAN PETER BOSGRAAF PETER BOSGRAAF: VEELZIJDIG ONTWERPER. Foto Laurens van Zijp Van tender tot tjalk Hoe een klantcontact al niet tot stand kan komen … Een rijke Canadees kocht een grachtenpand in Amsterdam en wilde daar eigenlijk een boot bij. Maar wel eentje die geënt is op de kreeftenboten aan de Noord-Amerikaanse noordkust. Hij raakte in gesprek met een rondvaartbootschipper en die liet de naam van de Amsterdamse jachtwerf Bouwmeester vallen. Via die werf kwam de Canadees vervolgens bij ontwerper Peter Bosgraaf in Amsterdam uit. En o ja, hij had nog een wens: op termijn wil hij de boot naar Canada brengen om daar op zee te kunnen vissen. RONDSPANT IN SANDWICH “Ik ben eerst maar eens die lobster boats 4 JACHTBOUW NEDERLAND FEBRUARI 2020 Van een op vissersboten geënt motorjacht en snelle tenders tot een tjalk. De verscheidenheid aan recente ontwerpen van Peter Bosgraaf is groot. Licht bouwen in composiet heeft nog altijd zijn voorkeur, maar ook staal gaat hij niet uit weg. Een momentopname. gaan bestuderen”, vertelt Peter Bosgraaf, “ze hebben allemaal een fraaie romplijn met een diepe zeeg, maar een wat hoekige opbouw. ‘Functioneel’ zullen we maar zeggen. Niet zelden is de stuurboordkant open, om al sturend de hijsinstallatie voor de fuiken te kunnen bedienen. Ze hebben in elk geval een grote werkkuip.” Een van de wensen van de Canadese klant was dat de boot een hybride voortstuwing kreeg. Bosgraaf: “In de stad wil je immers geen lawaai en uitstoot en hoef je niet hard te varen. Maar het schip kan wel 15 knopen lopen, omdat de romp een semi-displacement halfglijder vorm heeft. De romp is uitgevoerd in sandwich: een schuimkern van Corecell die aan beide zijden is bekleed met een laminaat van glasvezel en epoxyhars. Het onderwaterschip is voor scherp en loopt over in een uitwaaierend vlak achter, dat oploopt. Je wilt een bepaalde verhouding hebben tussen grootspant en spiegel, om de weerstand bij hogere snelheden zo klein mogelijk te maken; het water laat beter los. Er zit een flinke scheg onder, die tevens de schroef beschermt.” De boot heeft voorin een accommodatie voor twee met bed, kastruimte en toilet aan stuurboord. Aan bakboord is de kombuis. In de stuurhut vinden we de aan stuurboord gesitueerde stuurstand en zitplaatsen. Die stuurhut is vrij recht, in geest van het type schip dat nu eenmaal

LOBSTER BOAT, EEN SCHIP MET DUBBELE FUNCTIE: TOEREN IN AMSTERDAM EN VISSEN OP ZEE … WERKWIJZE TECHNISCHE SPECIFICATIES LOBSTER BOAT Lengte: Breedte: Diepgang: Kruiphoogte: Motorisering: Waterverplaatsing: Bouwmateriaal: CE-klasse: 10,00 m. 3,25 m. 0,90 m. 1,90 m. Volvo Penta D3, 110 pk + 10kW elektromotor 3,3 ton composiet, schuim/epoxy B De ‘lobster boat’ moet uit de voeten kunnen op nogal verschillende vaarwateren: van de Amsterdamse grachten tot vissen voor de Canadese oostkust. Ga er maar aan staan als ontwerper; bij zo’n opdracht kun je alle kanten op. Hoe houd je de juiste koers? Bosgraaf: “Door alle parameters goed in de gaten te houden. Dus de lengte, breedte, diepgang en dit geval ook kruiphoogte, plus vaareigenschappen en niet te vergeten de stabiliteit. Daarmee beland je vanzelf in een ‘box’. Je moet de klantwensen meenemen en tenslotte komt het aan op esthetica, en dat doe ik op gevoel. Verder moet ik er natuurlijk rekening mee houden dat het ontwerp efficiënt te bouwen blijft. Je kan vaak iets heel moois bedenken, dat onmogelijk is om te bouwen. Dan is het dus zaak om het mooie proberen te benaderen. ‘Goed’ is op een gegeven moment ‘goed’. Maar de klant is ook kritisch en dan moet ik wel alternatieven achter de hand hebben. Je ontwerpt tenslotte voor hem. Er zijn altijd wel items die ik zelf anders had gedaan, maar als de klant het zo wil, ga ik niet mijn eigen wil doordrukken, zolang veiligheid en uitvoerbaarheid niet in gedrang komen. De klant heeft inbreng, ik heb inbreng en we komen er altijd wel uit.” is afgeleid van een werkboot. Met een kruiphoogte van 1,90 meter kan de boot onder de meeste bruggen in Amsterdam door. Buiten sturen kan trouwens ook, want er is een buitenstuurstand. In de motorkist staat een Volvo D3 van 110 pk. Achterop is een zwemplateau. Jachtwerf Bouwmeester bouwde het unieke schip dat afgelopen seizoen in de vaart kwam. DOMANI E32 De Domani E32 Chaseboat is een ander recent ontwerp, waarvoor Bosgraaf de naval architecture deed. De styling werd verzorgd door de Vlaamse designer Jonathan Anthierens. Bosgraaf: “Er kwam een klant bij mij die een elektrische semi-displacement tenderachtige boot seriematig wilde gaan bouwen. Ik heb hem in contact gebracht met Domani, want die wilde na de eerder uitgebrachte daysailer ook de motorbootmarkt bedienen. Met een vlotte motorboot die hetzelfde loungegevoel biedt als de zeilboot.” De boot wordt uitgerust met een vernieuwende elektromotor, die door het Engelse Yasa wordt geproduceerd en onder meer wordt toegepast in supercars als de Koenigsegg en de Ferrari SF90 Stradale. “Het is een compacte motor, een schijf van pakweg 10 cm dik en 35 cm doorsnee, met een groot koppel en hoog vermogen van 50 kW continu en 70 kW piekvermogen. Het gewicht is slechts 35 kilo, hoewel daar nog wel het nodige accugewicht bij komt”, aldus Bosgraaf. Domani noemt de aandrijving, die is voorzien van een homokinetische koppeling, ‘Avanti E-drive’. Met een 40 kWh accupakket haalt de boot een top van 37 km/u. Op de stuurstand is via digital switching TECHNISCHE SPECIFICATIES DOMANI E32 Lengte: Breedte: Diepgang: Kruiphoogte: Motorisering: Gewicht: 10,00 m. 2,07 m. 0,60 m. 1,90 m. axiaal flux YASA elektromotor 50 kW. 2,30 ton Bouwmateriaal: composiet, schuim/epoxy met vinylester CE-klasse: C JACHTBOUW NEDERLAND FEBRUARI 2020 5

DE STALEN TJALK DOORGEDACHT IS GESCHIKT VOOR KLIMAATNEUTRALE BEWONING. het complete boordsysteem te bedienen. Een omvormer van 6 kW zet het hoge DCvoltage uit de accu’s om naar 230 volt AC voor de verbruikers. Op die manier is geen generatorset nodig voor huishoudelijke apparatuur. De Domani 32 E oogt strak. Voorin is accommodatie met twee bedden, een natte cel met douche en toilet en bergkast. Ramen in de romp en een ‘lichtstraat’ in het dek zorgen voor een interieur met licht en uitzicht. Helemaal voorop is de ankerbak, die een uitklapbaar anker huisvest. De panoramavoorruit is van gehard glas. Achter de stuurstand is een bank in U-vorm, terwijl het achterdek ook volop gelegenheid tot loungen biedt. Werfeigenaar Michael Goddaert heeft besloten om naast de kleine werf in het Belgische Brecht een productiefaciliteit in Drachten te openen. WOONSCHEPEN Bosgraaf legt zich niet alleen toe op zeil- en motorjachten, maar ook op woonschepen. Twee ontwerpen daarvan zijn een stalen ONTWERP VAN EEN BIJBOOT MET VASTE ROMP, MET STOOTRAND RONDOM. tjalk van 21,50 meter en een 27 meter kotter. De tjalk heeft hij ontworpen voor de bekende fotograaf/documentairemaker Kadir van Lohuizen. Die wilde een groter schip waarop hij klimaatneutraal kan wonen. Ook hier speelde Amsterdam een rol in het eisenpakket: een ligplaatslengte van maximaal 21,50 m en een relatief lage kruiphoogte om met gestreken mast vaste bruggen te kunnen passeren. Het schip moet bovendien goed kunnen zeilen en droogvallen. De tjalk ‘Doorgedacht’ werd door Caspar Helldörfer in Arnhem gebouwd; nadat Snijtech in Joure het snijpakket ook had gevormd. Al dat vormwerk werd door Bosgraaf ontworpen en doorgerekend. Bosgraaf: “Zo’n tjalk heeft een lastige vorm om te maken. Vandaar dat ik gedurende het ontwerpproces veel overleg voerde met de vormer van Snijtech of hij het eens was met mijn voorstellen. Vormen is rekken, maar op een gegeven moment is de rek uit het materiaal.” De tjalk is in elk geval robuust gebouwd, 6 JACHTBOUW NEDERLAND FEBRUARI 2020

DE SIGNE STJERNE IS EEN VOORAL FUNCTIONEEL WOONSCHIP, DOOR HELLDÖRFER GEBOUWD GEBOUWD VOOR DEENSE OPDRACHTGEVERS. met een vlak van 20 mm en een romp die verloopt van 10 naar 6 mm. Hierdoor is ballast, met beton of losse broodjes, niet nodig. Toch is het schip met 51 ton relatief licht. De aandrijving is hybride, met een schroefas die door een diesel wordt aangedreven; parallel op de schroefas staat een elektromotor. Voor een klant in Denemarken ontwierp Bosgraaf de Signe Stjerne, een varend woonschip met kotterromp met drie verdiepingen. Een functioneel schip, inclusief twee masten om bijboten aan boord te zetten. “Ik heb alles getekend wat nodig was”, aldus Bosgraaf, “het gehele ontwerp, de constructie, het interieur, het systeemwerk en het snijpakket voor het casco. Wat het zeegedrag betreft, het schip is tot 4 Beaufort short range getekend.” Ook dit schip werd gebouwd bij Helldörfer in Arnhem en het ligt inmiddels in de thuishaven Kopenhagen. DINGHY EN TENDER In scherp contrast met deze grote schepen staat de dinghy met vaste romp die Bosgraaf heeft ontworpen. Bedoeld als slijtvaster alternatief voor de opblaasbare bijboot die zeilers op langere reizen meenemen. De bijboot wordt uitgevoerd in drie lengtematen: 2,77, 3,11 en 3,44 meter, bij een breedte van 1,50 m. De boten worden gebouwd in een schuim/ epoxy, verstevigd met stroken carbon. Ook hebben ze een stootkussenrand rondom. Ze zijn geschikt voor zowel roeien (2 x 2 dollen) als een buitenboordmotor. Het project zit inmiddels in de bouwfase. Een nieuw model AdmiralsTender verkeert in ontwerpfase. Bosgraaf heeft een groter model ontworpen dat wordt toegevoegd aan de bestaande lijn open tenders. Het gaat nu om een verblijfsboot met een accommodatie voor twee. Ook dit schip zal worden gebouwd in schuim/epoxy en het kan worden voorzien van een of twee motoren. Verder zit er onder andere nog een 16 meter motorjacht in de pijplijn, dat geheel elektrisch voortgedreven zal worden en wordt er een 10,5 meter tender bij Paul Dijkstra Composites gebouwd. www.bosgraafyachtdesign.com DOOR LAURENS VAN ZIJP EEN IMPRESSIE VAN DE NIEUWE ADMIRALS ‘VERBLIJFSTENDER’. JACHTBOUW NEDERLAND FEBRUARI 2020 7

NIEUWSTE LIJN COMPACTE, ZUINIGE COMMON RAIL MOTOREN JH Serie 40 - 45 - 57- 80 - 110 PK PROVEN MARINE TECHNOLOGY www.yanmarmarine.com

Dutch Yachting Society opgericht Op 16 januari hield het Platform Superjachtbouw van Netherlands Maritime Technology (NMT) een oprichtingsvergadering in het Maritiem Museum Rotterdam, waar circa 90 geïnteresseerden bij aanwezig waren. Daarbij werd ook de nieuwe naam van de vereniging (en het logo) onthuld: Dutch Yachting Society. Onder die naam zullen de Nederlandse superjachtbouwers en toeleveranciers zich in elk geval dit jaar presenteren op de Monaco Yacht Show en de vakbeurs METSTRADE. Overwogen wordt om in 2021 de Fort Lauderdale Boat Show daar aan toe te voegen. De komende maanden zal NMT samen met de leden van de Dutch Yachting Society (DYS) het programma rond de exportpromotie en de merkbekendheid nader invullen. Ook wordt bekeken of de jaarlijkse perstour voor buitenlandse journalisten gehandhaafd kan blijven. De ervaring van werven is dat de output in de internationale pers te gering was omdat onder de regie van de HISWA Holland Yachting Group (HHYG) niet de juiste bladen werden uitgenodigd. Zoals bekend verliet een groot aantal superjachtbouwers vorig jaar uit ontevredenheid over de belangenbehartiging de HHYG en vond onderdak bij de NMT, de brancheorganisatie van de maritieme industrie in Rotterdam. NMT-trade promotion coördinator Joëlla Lucas is het eerste aanspreekpunt voor de leden van de Dutch Yachting Society. “NMT heeft enorm veel ervaring met de presentatie van de Nederlandse maritieme industrie op beurzen en met handelsmissies. We hanteren het cafetaria-model als leden meer willen dan het algemene aanbod, daar moeten ze extra voor betalen.” Ze riep leden op om vooral zelf aan te dragen waar ze behoefte aan hebben voor promotie. De doelstelling van de DYS is het behartigen van commerciële- en strategische exportbelangen, de positionering van de Nederlandse jachtbouwindustrie, het versterken van het imago en samenwerking tussen leden bevorderen. BALLOTAGE Na afloop van de vergadering konden werven en toeleveranciers zich direct als lid inschrijven. Toelating tot de Dutch Yachting Society gebeurt via ballotage. Lid kunnen worden: jacht- en refitwerven, technische (equipment) toeleveranciers, ontwerp-, design- en engineering bureaus en partners (die geen stemrecht hebben). Voorwaarden zijn onder meer het NMT-lidmaatschap, een ‘onberispelijke staat van dienst’, minimaal drie jaar actief in de superjachtbouw, minimale lengte van schepen 24 meter en een jaaromzet van werven van minimaal 500.000 euro, toeleveranciers 125.000 euro. Bij de betrokken partijen bestaat kennelijk toch enige gereserveerdheid om zich aan te melden als lid. Bij het ter perse gaan van dit magazine hadden zich circa 20 leden aangemeld, circa de helft van wat werd verwacht. De deadline voor aanmelding verliep 7 februari. www.maritimetechnology.nl TEKST RENS GROENENDIJK Nautische advocaten legal support in stormy times Van Emstede & Slager Advocaten nautical lawyers | Hiswa partner in business Leidseplein 33-2, 1017 PS Amsterdam T +31 (0)20 675 94 94 | E e.slager@vanemstede.nl www.vanemstede.nl Sinds 1987 gespecialiseerd in juridische kwesties waarmee de ondernemer in de waterrecreatiebranche geconfronteerd kan worden, daaronder begrepen algemene voorwaarden, bouw en verkoop van vaartuigen, reparatie/renovatie, jachthaven- en jachtverhuurkwesties, het opstellen van diverse contracten, incasso, etc. Vele leden van HISWA Vereniging en de Nederlandse Jachtbouw Industrie kozen Van Emstede & Slager Advocaten reeds als hun huisadvocaat. JACHTBOUW NEDERLAND FEBRUARI 2020 9

DE IJSSEL COATINGS 90 JAAR SUCCESVOL IN 2-COMPONENTEN NICHE Tussen de ‘grote jongens’ in de verfwereld houdt de relatief kleine fabrikant De IJssel Coatings in Moordrecht zich onverstoorbaar staande. De fabriek is vooral actief in een niche: 2-componenten producten voor composieten. De markt werd afgelopen najaar verrast met een 2-componenten-primer in een spuitbus. We gingen op bezoek in Moordrecht en mochten even in de keuken kijken bij het 90-jarige familiebedrijf. Directeur Robbert van der Eijk (41) is de derde generatie in het familiebedrijf, dat bekend is van producten als Double Coat, IJmopox, Variobond en 2-componenten constructie- en verfmaterialen op basis van onverzadigde polyesterharsen, epoxy en polyurethaan. “De IJssel Coatings richtte zich met 2-componenten producten aanvankelijk op werkoppervlakken van laboratoriumtafels, die krasbestendig en bestand moesten zijn tegen chemicaliën. Voor de eerste reddingssloepen van polyester in de jaren 60 hebben wij de pigmentpasta gemaakt, waarmee de gelcoat hars werd ingekleurd. Het produceren van oplosmiddelvrije pigmentpasta’s is de start geweest van onze activiteiten in de composieten industrie. Kleurpasta’s en het inkleuren van gelcoats en topcoats vormen nog steeds een belangrijke kernactiviteit”, aldus Van der Eijk. De IJssel haakte daarna in op de jachtbouw, die het werken met polyester ontdekte eind jaren 60 en 70. Ook de primers en plamuren op epoxy basis voor de grondlagen werden steeds belangrijker. “Ik denk dat jachtbouw een van de weinige segmenten is waarbij iedereen, ook de particulier, gewend is geraakt aan het gebruik van 2-componenten producten voor harsen, primers, plamuren en aflakken. In de jachtbouw worden onze producten gebruikt voor boten tot een lengte van een meter of 25. Een select aantal grote verffabrikanten heeft zich vastgebeten in de superjachtbouw, wij richten ons liever op niches in de markt.” EINDKWALITEIT Er zijn veel facetten die de eindkwaliteit van verfwerk beïnvloeden. Hoe groter een project, des te ingewikkelder het is, aldus Van der Eijk. “Grote schepen gaan ook veel vaker naar exotische gebieden, wat het verfsysteem nog meer op de proef stelt. De risico’s met applicatie van verf op superjachten zijn groot, wij mijden deze risico’s liever.”Op internet begonnen de afgelopen jaren steeds meer video’s te circuleren over de toepassing van producten van De IJssel Coatings. “Daar waren we niet altijd blij mee, omdat er ook foute aanwijzingen werden gegeven. Voor ons aanleiding om zelf een reeks professioneel gemaakte video’s op ons Youtube-kanaal te zetten, waarin we voordoen hoe het wél moet, ook op het gebied van persoonlijke beschermingsmiddelen. Ze worden veel bekeken en we krijgen er goede reacties op.” 10 JACHTBOUW NEDERLAND FEBRUARI 2020

VOOR DE GROTE ORDER VOOR DE BOUW VAN 43 PURA VIDA 550 ELEKTRISCHE SLOEPEN, DIE HOORA WATERSPORT IN HEEG EIND 2018 KREEG VAN VERHUURORGANISATIE HAPPYWHALE FRIESLAND, WERDEN POLTIX PREMIUM ISO/NPG GELCOAT EN DE TOPCOAT VAN DE IJSSEL COATINGS GEBRUIKT. foto Hoora Watersport GESPREIDE ACTIVITEITEN De IJssel is relatief klein en heeft zich toch een heel goede plaats in de markt weten te veroveren. “Daar werken we ons iedere dag voor uit de naad”, zegt Van der Eijk. “Onze kracht binnen Nederland, maar ook in de rest van Europa, is dat we niet alleen producten voor de jachtbouw leveren. We zijn heel actief in de conventionele composietindustrie, die polyester en epoxy producten maakt, zoals gevelbekleding. Daar hebben we een grote synergie in. Daarnaast hebben we veel contacten in het maken van gelcoats, topcoats en pigment- en lijmpasta’s. Bij mallenbouw zorgt onze modellak ervoor dat een product van polyester of epoxy beter loskomt. Als je daar de verkeerde producten voor gebruikt, blijft het aan de mal plakken, een kostbare zaak. Voor grote gevelprojecten, zoals bijvoorbeeld het EuroJust gebouw of het Sijthoffgebouw in Den Haag, zijn producten van De IJssel Coatings gebruikt, meldt Van der Eijk trots. “De composietpanelen worden af fabriek al helemaal gelakt. Op locatie gebeurt er niets meer mee, anders kunnen ze de UV-bestendigheid van de gelcoat niet garanderen.” ONDERHOUD EN REPARATIE Het aantal jachten en boten in Nederland is de laatste tien jaar afgenomen, de watersporter vergrijst. Jachtbouwers leggen zich steeds meer toe op refit, reparatie en onderhoud, aldus Van der Eijk. “In de 15 jaar dat ik bij De IJssel werk, is onze doelgroep hetzelfde aantal jaren ouder geworden. We zijn daarom blij met de internationale groei die we hebben doorgemaakt op meerdere terreinen. Zes jaar geleden exporteerden we circa 12 procent van onze omzet en nu is dat al zeker 30 procent, het meest naar België en Duitsland, maar ook naar Scandinavië, Oostenrijk en Italië. Onze kleurpastasystemen worden bijvoorbeeld internationaal gekocht door bedrijven die giet- en rolvloeren maken in sporthallen en voor dekken. Met de dertien basiskleuren die wij leveren, kunnen ze alle kleuren van de regenboog maken in hun eigen materiaal.” PRIMER IN EEN SPUITBUS Afgelopen jaar verraste De IJssel Coatings met een spuitbus IJmopox ZF primer 2K. De fabriek maakte gebruik van een Duits patent op dit type spuitbus. Door het indrukken van een pin komen de twee componenten met elkaar in contact. “Iets soortgelijks hebben we eerder gedaan met Variobond”, vertelt Van der Eijk, “dat is een druipvrije epoxyhars zonder oplosmiddelen, waarvoor de componenten los werden verkocht. Door ze samen in een koker te doen, die op een standaard kitpistool past, worden JACHTBOUW NEDERLAND FEBRUARI 2020 11

de twee componenten altijd in de juiste verhouding gemengd. De spuitbus met primer heeft als bijkomend voordeel dat de verwerkingstijd bijna wordt verdubbeld tot zes tot acht uur.” IJmopox ZF primer 2K in een spuitbus is vooral bedoeld voor kleine oppervlakken, als een boot helemaal geschuurd is en er plekken zichtbaar zijn waar te ver is doorgeschuurd. Met een roller of kwast wordt het oppervlak niet zo glad als met de spuitbus. “De spuitbus zal nooit in de hoeveelheden gaan als de gewone 2-componenten primer, maar het is een niche product dat duurder mag zijn omdat het gebruiksgemak biedt. Wij zijn niet alleen in de markt voor de heel grote volumes, maar ook voor de leuke technische oplossingen en de handigheidjes. Die paar duizend spuitbussen zijn voor grote fabrikanten helemaal niet interessant, voor ons wel.” GERINGE OVERHEAD De overhead bij De IJssel Coatings is klein, benadrukt Van der Eijk. “Voor ontwikkelingen bij de grote namen zijn voor nieuwe producten grote teams in touw en als je dan maar een paar duizend van een nieuw product verkoopt, gaat het niet werken. Dat is meer de rol die is weggelegd voor een fabriek zoals wij, met 27 werknemers. Ondanks ons kleine personeelsbestand moeten wij natuurlijk ook aan alle eisen voldoen, net als een bedrijf waar duizend mensen werken. Wij moeten ook speciale magazijnen met veiligheidsvoorzieningen hebben, een veilige werkomgeving en voldoende voorraad houden. Onze specialisatie is dat klanten snel onze producten in huis hebben. Vandaag bestellen is morgen in huis, onafhankelijk van de kleur en hoeveelheid, van al onze productgroepen.” Veilig met verf Bij de eerste aanschaf van een verfproduct, lijm en kit, waarin gevaarlijke stoffen zitten, ontvangen professionele gebruikers automatisch veiligheidsinformatiebladen via de website VeiligmetVerf.nl. REACH (Europese Verordening EG/1907/2006, artikel 31) verplicht fabrikanten en groothandelaren daartoe. Professionele gebruikers van deze producten zijn wettelijk verplicht de veiligheidsinformatiebladen bij zich te hebben op de projectlocatie. De Inspectie SZW controleert hierop. Bij wijzigingen van de informatiebladen ontvangen de professionele gebruikers automatisch een update. SNEL INSPELEN OP VRAAG Een van de trouwste klanten in de jachtbouw van De IJssel Coatings is Interboat, al zolang de werf bestaat, 25 jaar. “Een partner waar we supergraag mee samenwerken. Zo heeft Interboat dikwijls speciale wensen op kleurgebied of moet een lijmpasta iets dikker of dunner worden ingesteld, daar haken we snel op in.” Van der Eijk geeft nog een mooi voorbeeld 12 JACHTBOUW NEDERLAND FEBRUARI 2020

Historie DE IJSSEL COATINGS SIGNALEERT EEN TREND: ALUMINIUM BOTEN WORDEN IN ZIJDEGLANS OF MAT AFGEWERKT. LEKKER BOATS GEBRUIKT BIJVOORBEELD VOOR AL ZIJN ALUMINIUM BOTEN DOUBLE COAT. Foto Lekker Boats Het begon allemaal in 1930 met de Machinale Verf- en Japanlakfabriek “De IJssel” aan de gelijknamige rivier in Moordrecht, door Joost van der Eijk en één personeelslid. Per dag kon toen 30 kilo verf worden geproduceerd. De tweede generatie, Ad van der Eijk, maakte in de jaren 60 de omslag naar producten voor de polyester jachtbouw. In 1990, toen de fabriek een nieuw pand betrok op bedrijventerrein ’t Ambacht in Moordrecht, werd de naam gewijzigd in De IJssel Coatings. Robbert van der Eijk, de derde generatie, kwam 15 jaar geleden in het bedrijf. Het personeelsbestand is gegroeid naar 27 en het productengamma blijft in beweging. Vooral de kleurpasta’s voor kunststofverwerkende bedrijven vormen een steeds belangrijker onderdeel van de omzet. hoe een klein bedrijf snel kan inspelen op vragen uit de markt. “Een werf moest houten relingen aflakken, maar had problemen met de naden van de delen die aan elkaar gezet moesten worden. Vrijwel tegelijkertijd meldde zich een jachtbouwer die een kiel op een polyester romp moest vastzetten, waarbij de harde vezelplamuur scheurde. In een maand tijd hebben we als oplossing een meer flexibele Variobond ontwikkeld, die we sindsdien in het assortiment hebben gehouden.” EUROPESE REGELGEVING Vooruitkijkend ziet Van der Eijk niet alleen de ontwikkeling van nieuwe producten, maar ook veel aanpassingen van de bestaande. “Net als verfcollega’s worden we geconfronteerd met grote uitdagingen, met name op het gebied van grondstoffen. De Reach-regelgeving en de herclassificering van grondstoffen, zoals nu veel verharders voor epoxyproducten, geven een enorme druk op onze researchcapaciteit. Voornamelijk zijn we dan bezig om dingen te veranderen in producten die we al hebben. De verduurzaming en het gebruik van nieuwe grondstoffen is door de Europese regelgeving steeds lastiger. Het aantal grondstoffen waar we uit kunnen putten verschraalt enorm. Zodra iets meer dan duizend kilo op jaarbasis als grondstof wordt gebruikt, moet het geregistreerd worden.” Als voorbeeld noemt Van der Eijk een nieuw blauw pigment dat toegevoegde waarde zou kunnen bieden. “Als we dat testen en het is succesvol, dan is het uiteindelijk nog maar de vraag of een fabrikant van buiten Europa zich de moeite getroost om dat hier te gaan registreren à raison van een paar honderdduizend euro. Ik vraag me weleens af of de Europese regelgeving zijn doel niet voorbijschiet. De komende jaren gaat daar veel tijd in zitten.” “Er is heel veel veranderd, vooral door zaken die niets met de verf zelf te maken hebben. Dat verklaart ook de hoge prijs die verf soms heeft. We zijn de laatste jaren veel tijd kwijt met onze ‘license to operate’, het mogen bestaan. Ook bij onze klanten werkt dat door, met strenge regels hoe ze de verf moeten opslaan, waar hun personeel en materieel aan moet voldoen. Ik denk dat we de komende vijf jaar voor significante veranderingen komen te staan. We blijven investeren in het bedrijf, in onderzoek en ontwikkeling, daar nemen we extra mensen voor aan.” Van der Eijk ziet bij de afnemers gelukkig ook veel positieve ontwikkeling, zoals op het gebied van persoonlijke beschermingsmiddelen, stofkapjes bij het schuren, beschermende kleding bij het verwijderen van antifouling, de juiste wegwerphandschoenen, gasmaskertjes bij het aanbrengen van de verf en afzuiging. DUURZAAM WERKEN Duurzaamheid is in het ene gebied meer een issue dan het andere, weet Van der Eijk. “In de composiet jachtbouw zie je bijvoorbeeld dat de emissie van vluchtige stoffen uit polyester een thema is, waardoor er meer wordt gebouwd met vacuüminjectie. Er wordt steeds meer gewerkt meer oplosmiddelarme epoxyproducten, die hebben we al jaren. Harsen zijn oplosmiddelvrij, maar je ziet toch dat je in primers en aflakken nog steeds oplosmiddel nodig is om de verwerkingseigenschappen te behouden.” De IJssel Coatings bestaat al negentig jaar, maar dat geeft volgens Van der Eijk nog geen garantie voor de volgende negentig jaar. “De ervaring heeft geleerd dat je ergens bij moet zijn als het start, dat zie je met de megagrote bedrijven in de wereld. Wij zijn met de 2-componenten producten begonnen toen dit nog onbekend was. Dan moet je een beetje geluk hebben, vast blijven houden. Wij zijn in de composiet- en watersportwereld relevant. En op het gebied van het maken van kleuren voor vloercoatings en in de betonindustrie meer dan relevant. Onze kracht ligt dus in verschillende gebieden, maar al onze klanten weten dat ze op ons kunnen vertrouwen.” www.de-ijssel-coatings-nl TEKST EN FOTO’S RENS GROENENDIJK JACHTBOUW NEDERLAND FEBRUARI 2020 13

Het zál maar gebeuren... Vaar op zeker Postbus 116 8440 AC Heerenveen Tel. (0513) 61 44 44 Fax (0513) 62 37 42 www.kuiperverzekeringen.nl

KORT NIEUWS Vetus boeg- wordt hekschroef Vetus introduceert een ombouwset om van de Bow Pro boegschroef een hekschroef te maken, borstelloos en volledig proportioneel bedienbaar. De benodigde polyester tunnels passen op de meeste achterstevens. De schroefmotor en de elektrische componenten worden aan de binnenzijde van de achtersteven gemonteerd; de tunnel en de propeller aan de buitenzijde. Beschikbaar in tunneldiameters van 125 mm tot en met 400 mm. Voor de hekschroefkits kunnen zowel Bow Pro’s als Bow Pro Boosted thrusters worden gebruikt, want beide staartstukken zijn identiek. Wanneer de openingen van de hekschroeftunnel dicht bij de waterlijn liggen, is een tunneluitbreidingset leverbaar met kappen die het aanzuigen van lucht voorkomen en daarmee het verlies van vermogen. De glasvezel uitbreidingsset wordt gemonteerd met rvs schroeven en kan worden geïnstalleerd op tunnels met een diameter tot en met 300 mm. De bijpassende DBPPJA 3-assige joystick is zo compact dat die kan worden ingebouwd op de plaats van een enkelvoudige boegschroef joystick. Net als de BPPJA heeft de DBPPJA een hold-functie om eenvoudig aan te meren. De behuizing is waterdicht, afgewerkt met een aluminium randje om naadloos op te gaan in iedere stuurstand. Geschikt voor V-CAN. www.vetus.com/nl Nieuwe Yanmar diesels Motorenfabrikant Yanmar heeft op Boot Düsseldorf nieuwe dieselmotoren geïntroduceerd. Het gaat om twee series van elk drie motoren in het zwaardere segment; de LF- en LT-serie. De LF omvat de 6LF485, 6LF530 en 6LF550 motoren met 3000 tpm. De LT serie bestaat uit de 6LT500, 6LT580 en 6LT640 motoren met 2530 tpm. Hiermee breidt Yanmar het vermogensbereik flink naar boven uit en kan nu commonrail scheepsdiesels leveren van 40 tot 640 pk. De nieuwe diesels zijn wereldwijd emissie-gecertificeerd en kunnen draaien op verscheidene brandstofsoorten. Ze kunnen in een compleet package worden geleverd met een ZF-sterndrive en Yanmars nieuwe VC20 besturingssysteem met joystick. De 6LF- en 6LT-series zijn beschikbaar vanaf het derde kwartaal van 2020. Martijn Oggel, global sales manager van Yanmar Marine International: “Voorheen zaten we met common rail diesels aan een limiet van 440 pk en nu kunnen we 640 pk bieden, wat ze ideaal maakt voor semi-planerende en planerende boten met inboard voortstuwing. Deze high performance motoren zijn compact en licht van gewicht. Deze ontwikkeling laat zien dat we leidend zijn in technologie. Dit systeem zal worden toegepast op onze hele range common rail motoren.” www.yanmarmarine.com Pon Holdings neemt RH Marine Group over Pon Holdings is volledig eigenaar geworden van RH Marine Group. Pon was reeds aandeelhouder en heeft het meerderheidsaandeel overgenomen van Parcom Capital. De RH Marine Group bestaat uit Radio Holland Group in Rotterdam, Van Berge Henegouwen (VBH) in Amsterdam en Aerius Marine in Hamburg. Pon Holdings en Parcom Capital werden in augustus 2015 gezamenlijk aandeelhouder van RH Marine Group, het voormalige Imtech Marine. BREED PORTFOLIO Met ieder een eigen expertisegebied en portfolio van technische oplossingen zijn de bedrijven Radio Holland, VBH en Aerius Marine actief in een breed scala aan maritieme (sub-)segmenten en bedienen zij klanten over de hele wereld. • Radio Holland Group - 570 medewerkers - levert en onderhoudt navigatie- en communicatieapparatuur en maritieme elektronica aan boord van diverse typen schepen en heeft een wereldwijd servicenetwerk met 70 locaties. • Van Berge Henegouwen (VBH) - 150 medewerkers - levert high end audiovisuele producten, connectiviteit, beveiligingsproducten en services aan boord van superjachten en heeft vestigingen in zuid-Frankrijk, VS en Duitsland. •Aerius Marine - 200 medewerkers - ontwerpt en levert HVAC (heating, ventilation & air conditioning) en koelings- en branddetectie systemen op cruiseschepen, marineschepen Voorjaarsshow Motorboot Sneek Op 3, 4 en 5 april vindt de voorjaarsshow van Motorboot Sneek voor de elfde keer plaats. Bezoekers kunnen kennismaken met honderden nieuwe en gebruikte motorjachten van zes organiserende bedrijven en een groot aantal gastwerven. Bovendien kan een ‘kijkje achter de schermen’ worden genomen bij de verschillende bedrijven. De organiserende watersportbedrijven Aquanaut Dutch Craftsmanship, Brandsma Jachten, De Valk Yachtbrokers, Jansma Jacht, SK Jachtbouw en Vivante Yachts bieden de gastwerven ruimte op een van hun locaties. Alle deelnemende bedrijven liggen dicht bij elkaar. Onder de werven die onder te gast zijn is Linssen Yachts, met een uitgebreide doorsnede van het modellenprogramma. Aquatec, bekend van Antaris, Makma en Maril, en superjachten. Heeft vestigingen in het VK, Duitsland, Frankrijk, India en Australië. NEDERLANDS FAMILIEBEDRIJF Pon Holdings, een Nederlands familiebedrijf met 14.000 werknemers verspreid over 38 landen, is reeds actief in de maritieme markt, met de verkoop en service van onder meer Caterpillar motoren en generatoren. Met Bakker Sliedrecht en RH Marine BV heeft Pon in de afgelopen jaren internationale expertise opgebouwd in de maritieme en offshore sector. Na de overname zullen Radio Holland Group, VBH en Aerius Marine zelfstandig opereren binnen Pon Holdings. www.rhmarinegroup.com toont een reeks sloepen en ook de nieuwe Antaris X. Brandsma Jachten heeft een nieuw model Noordzeekotter 35. Vri-Jon DSA Yachts presenteert de vernieuwde Contessa. De Boarnstream toont de Boarncruiser Traveller en de Tr43, Tr46 enTr49. Aquanaut hoopt de European Voyager 1500 op tijd af te hebben voor een beurspresentatie en laat ook de Drifter 350 OC zien. www.motorbootsneek.nl JACHTBOUW NEDERLAND FEBRUARI 2020 15

2

KORT NIEUWS IPS Volvo Penta voor grotere boten Volvo Penta heeft zijn IPS-aandrijfsysteem aangepast om het te kunnen toepassen op grotere semi-waterverplaatsende motorjachten. Het koppel van de D13 IPS 1350 SD (Semi Displacement) is gemodificeerd om een grotere stuwkracht te krijgen bij lagere snelheden. De snelheid is omlaag gebracht van 25 naar 19 knopen. Nieuwe schroeven, de QS4 en QS5, mogen alleen in deze configuratie worden gebruikt. Volvo Penta ziet als belangrijk voordeel van de nieuwe uitvoering van het in 2005 geïntroduceerde Inboard Performance System (IPS) dat het voor een veel grotere groep gebruikers binnen bereik komt. Volvo Penta claimt een beter vaarcomfort en een lager brandstofverbruik vergeleken met conventionele aandrijving via de schroefas. IPS maakt het ook mogelijk de boot met een joystick te besturen en daarmee nauwkeurig te manoeuvreren in havens. De nieuwe D13 IPS 1350 SD editie is al toegepast op de Absolute Navetta 73 (22 meter), een ISA 93 Extra (28,5 meter) en de Arcadia Sherpa XL (24 meter). Op de in aanbouw zijnde Mangusta 33 (33 meter) wordt het aandrijfsysteem later dit jaar ingebouwd. www.volvopenta.nl Technautic distributeur Jabsco, Rule en Rebelcell Technautic in Wormerveer is de nieuwe distributeur voor Jabsco en Rule, beide onderdeel van het Xylem concern, dat productielocaties heeft in Engeland, China en Mexico. De producten worden op een zeer breed terrein wereldwijd in de watersport toegepast. Jabsco maakt drinkwaterpompen, vuilwatersystemen, ballastpompen, toiletten, koelwaterpompen en zoeklichten. Rule bilgepompen en accessoires staan erom bekend dat ze boten droog en veilig te houden onder de zwaarste omstandigheden. Rule heeft talloze innovaties op haar naam staan en claimt het breedste programma bilgepompen ter wereld te hebben. 65e droge HISWA Van woensdag 11 tot en met zondag 15 maart is de 65e editie van de HISWA Amsterdam Boat Show in de RAI. Volgens de organisatie ‘the place to be’ om je voor te bereiden op het nieuwe vaarseizoen. De afgelopen jaren is het accent van de ‘droge HISWA’-beurs verschoven van botententoonstelling met veel waterverplaatsers en scherpe jachten naar een meer op lifestyle gericht evenement met open boten voor dagrecreatie, funsport en aanpalende activiteiten. Met name het aanbod van sloepen en tenders is met vele tientallen modellen ongekend groot; de belangrijkste spelers op de Nederlandse markt zijn present. Een paar jaar geleden werden ‘werelden’ geïntroduceerd, waarmee de watersport in diverse segmenten wordt gepresenteerd: Sloep, Speed, Zeilen, Shop, Onderdelen & accessoires, Lifestyle & Recreatie en Xperience. Dat laatste is een hal vol actiesporten, gratis toegankelijk voor de jeugd van 6 tot en met 16 jaar. www.hiswarai.nl Nieuwe verzekering voor jachtbouwindustrie Ondernemers in de jachtbouwindustrie kunnen een modulair verzekeringsproduct inkopen dat is afgestemd op de specifieke behoefte en praktijk binnen de branche. MEVAS, het verzekeringskantoor van de Metaalunie, en Hienfield Assurantiën brengen de nieuwe verzekering op de markt. Het verzekeringspakket, waarvoor een werkgroep van de Nederlandse Jachtbouw Industrie (NJI) input heeft gegeven, sluit nauw aan bij uiteenlopende werfactiviteiten als nieuwbouw, reparatie, stalling, jachtverhuur, logistiek, kranen en nautisch bedrijf. De polis biedt vanuit de NJI-voorwaarden ook dekking bij het werken aan schepen voor de beroepsvaart. Ook werven die geen lid van de NJI zijn, kunnen de verzekering afsluiten. Met achterliggende partijen als Amlin, Liberty en Zürich zijn afspraken gemaakt om de dekkingen te laten stroken met de actuele risico’s en te voorkomen dat polisvoorwaarden plotseling worden aangescherpt. Ook kan de verzekeraar niet zomaar objecten weigeren, of zelfs complete ondernemingen. Dit geldt met name in relatie tot de winterberging van kostbare vaartuigen die niet het eigendom zijn van de werf. De MEVAS-werfpolis (ook wel bedrijfsaansprakelijkheidsverzekering) kent modules, los van elkaar afsluitbaar: aanbouw- en/of reparatiedekking, opzicht (schade aan zaken waar de werf geen eigenaar van is), landmateriaal (waaronder kranen/bokken en bokkenwagens en vorkheftrucks) en rechtsbijstand in samenwerking met Bovemij en de Stichting Rechtsbijstand Metaalunie. www.mevas.nl JACHTBOUW NEDERLAND FEBRUARI 2020 17 DISTRIBUTEUR REBELCELL Technautic is voorts de exclusieve distributeur geworden voor Rebelcell in de Benelux, fabrikant van lithium accu’s. Alle dealer- en detailhandelrelaties in de hengel- en watersport die door Rebelcell in eigen beheer werden gemanaged, zijn overgegaan naar Technautic. Rebelcell is de afgelopen zes jaar uitgegroeid tot sterke aanbieder van lithium accu’s voor de hengelsport. Maar de accu’s worden ook steeds vaker gebruikt in andere segmenten van watersport, elektrisch varen en outdoor. De samenwerking met Technautic biedt Rebelcell toegang tot dit dealernetwerk, waardoor het merk sterker denkt te kunnen groeien. De lithium accu’s van Rebelcell zijn bij uitstek geschikt als krachtbron voor de elektromotoren van Minn Kota en dieptemeters van Humminbird, die Technautic levert. Voor dealers van Technautic betekent dit extra gemak, doordat het hele assortiment van Rebelcell simpelweg meegeleverd kan worden als er elektromotoren, dieptemeters of andere producten worden besteld. www.technautic.nl

“IT IS NOT EVERY DAY THAT WE ARE NEEDED” Het tijdig inschakelen van een gespecialiseerde advocaat is cruciaal voor het succes of het falen van een project. Van Steenderen MainportLawyers is een vooraanstaand Rotterdams maritiem advocatenkantoor met een allesomvattende dienstverlening op scheepvaart-, transport- en verzekeringsrecht gebied. Ons jachtteam heeft ruime ervaring met al hetgeen komt kijken bij het opstellen, onderhandelen en contracteren van de bouw van een jacht. Wij bieden het volledige gamma van juridische dienstverlening op het terrein van de jachtbouw, refit en conversie. Zeemansstraat 13 Rotterdam, Nederland \ Value-added Legal Services www.mainportlawyers.com contactpersoon: Charlotte van Steenderen +31(0)10 266 78 69 | charlotte.vansteenderen@mainportlawyers.com Innovation and Experience The world’s most complete range of DC electric thrusters STANDNR. 05.314 Complete AC and hydraulic thruster systems Award winning stabilizer systems with Vector fins™ Patents: www.side-power.com/patents 11 t/m 15 maart 2020 www.side-power.com www.asabootelectro.nl

KORT NIEUWS Nieuwe Safire dieselkachel De nieuwe Safire 39Di diesel heteluchtkachel uit Finland biedt met 3.900 Watt voldoende verwarmingsvermogen voor boten tot 14 meter lengte. De kachel is standaard voorzien van vier uitgangen met 60 mm slang, waarmee de warme lucht kan worden verdeeld over meerdere ruimtes. Borstelvrije en gelagerde ventilatoren garanderen volgens Safire een lange levensduur en een stille werking. Voor de kachel heeft Safire meer dan 80% recycelbare materialen gebruikt. Moderne brandertechniek zorgt volgens de Finse fabrikant voor een optimale en schone verbranding met een blauwe vlam. De kachel is eenvoudig in te bouwen en de roestvrijstalen brander gemakkelijk te reinigen. De verwarming is traploos instelbaar. De kachelsoftware heeft een automatische start/stop-functie met een instelling tussen de 10 en 30 graden Celsius en een drempelwaarde van 2 graden Celsius. Als optie kan een module worden aangekoppeld om de kachel met een app (zowel voor Android als iOS) vanaf een smartphone te bedienen. Als brandstof kan diesel, biodiesel en GTL (Gas To Liquid) dienen, met een verbruik van 0,07-0,39 liter per uur. Vanaf prijs: € 1717, incl. btw. Leverancier is Amrit Techniek in Arnhem. www.safire.nu Trudesign 3” composiet kogelafsluiter Rosch Marine, distributeur van watersportartikelen in Zaandam, brengt een 3-duims kogelafsluiter van composietmateriaal van Trudesign op de Nederlandse markt. Volgens Ruud Roos van Rosch Marine is er vier jaar aan de ontwikkeling gewerkt. Het is de grootste maat in de serie composiet kogelkranen van Trudesign, die begint bij ½”. De afsluiter met BSP-schroefdraad wordt geleverd met bijbehorende scoop en slangtules van 3” en 2½”. De Trudesign gecertificeerde kogelkranen van glasvezelversterkt nylon6 composiet zijn specifiek ontworpen voor gebruik in de scheepvaart en worden ontworpen en geproduceerd in Nieuw-Zeeland. Ze zijn zowel boven als onder de waterlijn toepasbaar. Rosch Marine somt een aantal pluspunten op: het materiaal is immuun voor corrosie en elektrolyse, en UV-bestendig. De kogelkraan kan in gesloten positie worden vergrendeld. Voor de kogel en afdichtringen wordt een PTFE-polymeer gebruikt voor een soepele werking en minimale vervuiling van de kogel. Bestand tegen temperaturen van -40° C tot +110° C. ASA Boot: SeaDrive Electric pod ASA Boot Electro presenteert op de HISWA Amsterdam Boat Show de SeaDrive Electric pod uit Noorwegen. Het is een modulaire en flexibele elektrische aandrijflijn, die zowel met een pod als onderbouw of als outboard leverbaar is. De pod kan vast gemonteerd worden onder het schip, maar er is ook een azimutrotatie versie leverbaar voor goede manoeuvreerbaarheid. SeaDrive kan tevens een single joystick controle systeem leveren, zodat meerdere pod’s aangestuurd kunnen worden. Een optie is besturing met een tablet of pc. De pod kan in beide richtingen (push/pull) gebruikt worden en tevens is er door middel van een aangepaste propeller de optie om de unit voor regeneratie te gebruiken tijdens het zeilen. En dan bestaat er ook nog een versie met opklapbare propeller. De geïntegreerde motor controller zit in een met olie gevulde bronzen behuizing. Leverbaar in 7,5 kW (48 V), 15 kW (96 V) en 30 kW (144 V). ACCU MET BLUETOOTH Ook op de HISWA te zien: een LiFePo4 lithwww.roschmarine.nl ium accu van Energy Research. Door een IP-67-behuizing is de Power Buddy volledig waterdicht! De accu kan 95% ontladen worden. De accu is voorzien van Bluetooth, zodat accustatus ook via een app gecontroleerd kan worden. De accu is leverbaar in 12, 24 en 48 V. www.asabootelectro.nl Metabo: kleine haakse slijpers krachtiger Metabo heeft nieuwe kleine haakse slijpers van 1.100 en 1.350 Watt aan het assortiment toegevoegd. Ze hebben circa 20 procent meer vermogen, maar behouden desondanks hun slanke greep van 194 mm, net als de bestaande Metabo-slijper van 900 Watt. De nieuwe haakse slijpers uit de serie van 1.350 Watt vervangen de huidige serie van 1.250 Watt. Daarnaast is er een nieuwe krachtige kleine haakse slijper van 1.700 Watt ontwikkeld. De machines, uitgerust met een Metabo Marathon motor, zijn geschikt voor langdurig gebruik. Met de Metabo M-Quick-functie kunnen de schijven snel en zonder hulp van gereedschap worden verwisseld. In alle haakse slijpers is de Metabo S-automatic-veiligheidskoppeling gemonteerd, die de terugslag reduceert tot het laagste niveau op de markt, claimt de fabrikant. www.metabo.com JACHTBOUW NEDERLAND FEBRUARI 2020 19

Het lef om het anders te doen Of het nu gaat om bouw-, reparatie- of renovatiewerkzaamheden aan jachten, een goede overeenkomst kan veel problemen voorkomen. Fruytier Lawyers in Business zorgt voor zo’n goede overeenkomst. Zo werken wij niet alleen voor jachtbouwers, maar ook voor ondernemers in de grote (binnen)scheepvaart en zeilchartervaart. Fruytier Lawyers in Business heeft de ‘geen woorden, maar daden’mentaliteit die past bij scheepvaartondernemers. Internationale contracten, scheepvaartfinancieringen, beslagleggingen, geschillen over ladingschades en andere juridische vragen worden voortvarend opgepakt en voor u opgelost. Wilt u weten wat wij voor uw bedrijf in de nautische sector kunnen betekenen? Neem oriënterend en vrijblijvend contact met ons op. Advocaten van Fruytier zijn: n Snel n Creatief n Waardvolle partners n Zelfstandige denkers n Daadkrachtig n Resultaatgericht n Scherp en alert n Toegankelijk Bel ons: +31 (0)20 5210130 (24/7 bereikbaar) Kingsfordweg 99 (Q-port), 1043 GP Amsterdam T +31 (0)20 5210130 F +31 (0)20 5210131 E info@flib.nl www.flib.nl

DE INTERNATIONALE HANDEL IN LUXE SCHEPEN VRAAGT OM EEN STEVIGE BASIS. foto IVA IVA Driebergen Business School heeft vooral naam gemaakt als instituut voor de automotive sector. Met de opleiding Nautisch Business Management richt de hogeschool zich echter ook op de jachtbouw en watersport. Een gewilde opleiding, zowel bij studenten als bedrijfsleven. In de nabije toekomst wordt de studie verrijkt met de mogelijkheid tot specialisatie. IVA DRIEBERGEN BUSINESS SCHOOL RICHT ZICH OOK OP DE NAUTISCHE SECTOR ‘We zijn erin geslaagd onze opleiding te mariniseren’ Er staat een mooi opengewerkt motorblok in een van de leslokalen bij IVA Driebergen Business School in Driebergen. Coördinator Marketing & Voorlichting Caspar Lecluse geeft een draai aan het vliegwiel en je ziet de kleppen bewegen. In een oogopslag is de werking van een viertakt duidelijk. Mooi voorbeeld van ‘aanschouwelijk onderwijs’, net als alle andere motoren én de moderne elektrische en hybride voortstuwingsinstallaties die staan opgesteld. Het laat tevens zien dat men op IVA Driebergen oog heeft voor techniek en niet louter bezig is met de theoretische kant van de business opleiding. Het commerciële onderwijs staat daarbij overigens wel voorop, terwijl de techniek dit ondersteunt. Die combinatie maakt de IVA uniek. NAUTISCH BUSINESS MANAGEMENT Van oorsprong is de IVA (‘Instituut voor den Autohandel’) geheel gericht op de automotive sector. Afgelopen september 2019 startte het 90ste collegejaar. Tegenwoordig is er ook een nautische tak de mbo- en hbo-managementopleiding toegespitst op de jachtbouw en watersportwereld. Nautisch Business Management is een voltijd lesprogramma, met een praktijkdag in de week. IVA-directeur Ferry Barendregt: “We zijn tien jaar geleden begonnen met het ontwikkelen van een business opleiding voor de nautische richting. Dit naar aanleiding van vraag uit de markt én van studenten.” Caspar Lecluse vult aan: “We hebben onderzoek gedaan en het bleek dat er oud-studenten in die watersportwereld werkzaam waren.” Barendregt: “We zijn destijds met ons plan langs diverse nautische bedrijven gegaan en die bleken grote interesse te hebben. De sterke punten van IVA Driebergen zijn het business onderwijs – marketing, management, bedrijfseconomie, verkoop, et cetera – in combinatie met techniek. We zijn erin geslaagd onze opleiding te ‘mariniseren’. DE STUDENTEN AAN DE IVA DRIEBERGEN BUSINESS SCHOOL WORDEN ZAKELIJK BREED GEVORMD. foto IVA JACHTBOUW NEDERLAND OKTOBER 2019 21 We hebben nautische kennis in huis gehaald, een technisch centrum ingericht en vakken ontwikkeld die gericht zijn op de nautische wereld. Er staan hier docenten uit het bedrijfsleven voor de klas.” BREDE BASIS “Het is ook een logische ontwikkeling”, vervolgt hij, “de handel is tegenwoordig complex en vraagt dus om een stevige, brede basis. Het is een internationale business met veel juridische facetten, bedrijfseconomische kanten, zoals financiering, en managementvraagstukken: hoe weet je een bedrijf te ‘vermarkten’ en hoe geef je vorm aan een fusie of overname? Dat leer je hier.” De opleiding Nautische Business Management wordt op zowel hboals mbo4-niveau gegeven. De studenten – zowel jongens als meisjes in de leeftijdscategorie van 16 tot pakweg 21 jaar – volgen klassikaal les, maar gaan ook op bedrijfsbezoek en maken excursies naar bootshows. Barendregt: “Zo’n bezoek aan de maakindustrie versterkt de theorie. We vertellen bijvoorbeeld hoe boten in elkaar worden gezet en aansluitend zien de studenten op een werf hoe dat bouwproces in praktijk werkt en horen ze hoe het businessproces verloopt. Later lopen ze een dag per week stage bij een bedrijf, dus de studenten maken volop kennis met het bedrijfsleven.”

Beleef de HISWA 2020 Beleef de HISWA 2020 Beleef de HISWA 2020Beleef de HISWA 2020 jabsco Fusion audio Technautic is de nieuwe distributeur voor Jabsco en Rule. Jabsco de toonaangevende fabrikant van drinkwaterpompen, vuilwatersystemen, ballastpompen, toiletten, koelwaterpompen en zoeklichten. Met de audioapparatuur van Fusion haal je de beleving van goed muziek luisteren aan boord. Onverwacht vol geluid en elke ruimte afzonderlijk aan te sturen. vesper marine Vesper Marine maakt digitale toepassingen voor de veiligheid op het water en is bekend vanwege haar SmartAIS. Dit levensreddend systeem gaat nog een stap verder dan het bekende AIS. rule Dat zijn sterk uitgevoerde bilgepompen die bedient kunnen worden door een schakelaar en/of schakelpaneel. Eenvoudig in te bouwen en een gegarandeerde lange levensduur. STAND 01.434 Profi teer van het unieke beursvoordeel en bezoek Technautic tijdens de Hiswa 2020 in Amsterdam. Bewonder het recent uitgebreide assortiment topmerken als Jabsco, Fusion, Vesper Marine & Rule. sper Marine & Rule. E INFO@TECHNAUTIC.NL T +31 (0) 75 6474545 I WWW.TECHNAUTIC.NL

FERRY BARENDREGT (L) EN CASPAR LECLUSE: ‘WE ONTWIKKELEN NU VERDIEPINGSSLAGEN.’ Foto Laurens van Zijp LEON KORTEKAAS INZET TONEN Om aan de ondernemersopleiding op de IVA te beginnen, heb je behalve een geschikte vooropleiding vooral de juiste mentaliteit nodig. Je moet inzet tonen en discipline aan de dag leggen. Barendregt: “Ons onderwijs motiveert studenten om hard te werken. De leerlingen worden zakelijk breed gevormd. is nauw en de IVA krijgt zo veel feedback uit het veld. Waaronder de wens tot meer specialisatie. Mochten ze dat willen, dan zullen die oud-studenten later zelf zo’n specialisatie-minor kunnen gaan volgen. Barendregt: “Dat is de onderwijslijn die we opgaan: permanente educatie, ofwel een leven lang leren.” www.iva-driebergen.nl DOOR LAURENS VAN ZIJP ‘Ons onderwijs motiveert studenten om hard te werken’ Ze zitten daarvoor ook in een belangrijke leeftijdsfase tussen ‘scholier’ en volwassenheid.” De IVA-opleiding is niet gesubsidieerd door het Rijk en een leerjaar kost een leerling dan ook een slordige 11.500 euro. Per jaar beginnen tussen de 25 en 30 leerlingen aan de hbo-opleiding en eenzelfde aantal aan de mbo-opleiding. Groei in aantal is niet het doel, volgens Barendregt, wel groei in kwaliteit, in ‘operational excellence’. Een van de stappen in die richting is de mogelijkheid tot specialisatie. Barendregt: “We zijn naast ons standaardprogramma verdiepingsslagen door middel van een pakket minors aan het ontwikkelen. Daarmee kunnen leerlingen zich specialiseren. Deze mogelijkheid gaat van start in het collegejaar 2021-’22. De studie wordt er niet langer door, maar krijgt wel meer kleur.” In 2015 kreeg de eerste lichting het diploma uitgereikt en inmiddels is er een hecht netwerk van young professionals ontstaan. Het contact met die groep ‘ambassadeurs’ In 2017 rondde Leon zijn hbo-opleiding Nautisch Business Management af met een afstudeerstage bij de HISWA Holland Yachting Group. Leon is nu Projectplanner bij Royal Van Lent Shipyard (Feadship) op de in 2019 geopende werf in Amsterdam. Die ligt in het westelijk havengebied direct aan diep water en heeft een groot dok, zodat daar superjachten tot 160 meter kunnen worden gebouwd en onderhouden. MARIEKE DE VRIES Marieke de Vries rondde in 2015 haar hbo-opleiding Nautisch Business Management af. “Na de IVA kreeg ik een baan als aangeboden in de sales bij Leaseplan in Breukelen. Daarna trad ik in dienst bij Unlimited Yacht Charter waar mijn voornaamste taken de planning en organisatie rond het jacht ‘Legend’ waren. Een volgende uitdaging vond ik als Sales Manager HISWA te water.” In augustus 2019 maakte Marieke de overstap naar SuperYacht Times, met als functie salesmanager. CHRISTEL HOLEMANS “Veel opleidingen zijn puur theoretisch. De bedrijfsbezoeken tijdens de studie Nautisch Business Management waren voor mij heel leerzaam”, zegt Christel Hollemans. Na haar afstuderen werkte ze bijna zes jaar als verkoopmedewerkster voor Jansma Jacht- Bavaria zeiljachten. Sinds 2018 werkt ze bij Lengers Yachts op de afdeling Sales Support. Daar is ze verantwoordelijk voor alles wat bij de verkoop en leveringen van jachten komt kijken en is ze de schakel tussen sales en after sales. JACHTBOUW NEDERLAND FEBRUARI 2020 23

ADVISEUR ROB VROLIJKS OVER DE VERANDERENDE WATERSPORT: ‘Varen om het varen is niet meer vanzelfsprekend’ DE VRIJE ZATERDAG BOOD MEER MENSEN DE KANS EROP UIT TE TREKKEN MET EEN BOOTJE. Foto Rens Groenendijk De tijd dat boten als warme broodjes de verkoopsteiger verlieten, lijkt voorbij. De crisis van 2008 wordt dikwijls als boosdoener gezien. Maar volgens Rob Vrolijks van Projectbureau Vrolijks in Breda is er meer aan de hand. Hij signaleert vergaande veranderingen. Vrolijks is al een kwart eeuw gespecialiseerd adviseur in waterrecreatie en hij volgt de ontwikkelingen op de voet. Daarnaast is hij zelf enthousiast watersporter. Kijkend naar de voorbije decennia, dan zien we dat de groei van de watersport in Nederland gelijk opging met de ontwikkeling van de welvaartstaat. In de wederopbouw jaren na de Tweede Wereldoorlog was er nauwelijks tijd noch geld voor ontspanning. Nederland moest herrijzen en de schaarste aan goederen hield lang aan. Maar in de jaren zestig begon de vrijetijdssector te groeien. De datum van 23 december 1960 was een keerpunt. Toen werd namelijk het voorstel van minister Toxopeus aangenomen om ambtenaren een vrije zaterdag te gunnen. Het besluit werd op 1 juli 1961 van kracht. Tot die tijd was een zesdaagse werkweek in Nederland vanzelfsprekend; kinderen gingen zaterdags ook gewoon naar school. Het zou overigens nog een paar jaar duren voordat alle bedrijfstakken overgingen op een vijfdaagse werkweek. Het hek was niettemin van de dam. De vrije zaterdag betekende een omslag in het levensritme. Ineens was er tijd voor ‘vrijetijdsbesteding’. Daar kwam bij dat door loongolven de consument meer te besteden kreeg. Dat uitte zich in eerste instantie vooral in de aankoop van praktische gebruiksgoederen, zoals witgoed en later geluidsapparatuur en televisies. Het ultieme vrijheidssymbool kwam eveneens binnen het bereik van een grotere groep: de auto. En in diens kielzog: de boot. Zo leerde Nederland allengs recreëren. ZELFBOUW De watersport profiteerde volop van de groeiende welvaart. Al waren er ook enkele crises waarin de verkoop stokte. Een opmerkelijke trend destijds was zelfbouw. In de zeilerij zijn Waarschip en Kolibri daarvan sprekende voorbeelden. Bij de motorboten was het aanbod aan casco’s nog veel groter. Het was heel gebruikelijk om een casco zelf af te bouwen. Zo kon een grotere groep zich een eigen boot veroorloven. Op vrijdag haalde je volle boodschappentassen bij de Cash & Carry of de Voordeel-o-Rama, waarna je ’s avonds al ging varen met het hele gezin. Om zondagavond pas weer te keren. Dat het verblijf aan boord meer weg had van eenvoudig kamperen, deerde niemand. 24 JACHTBOUW NEDERLAND FEBRUARI 2020

DE MIJNDENSE SLUIS BLIJFT ONVERMINDERD DRUK. Foto Rens Groenendijk Varen wordt onderdeel van een bredere vakantiebesteding TEGENWIND EN HOOGCONJUNCTUUR Afgezien van een dip tijdens de oliecrisis van 1973 duurde de economisch voorspoed tot eind jaren ’70. Toen stak een gure tegenwind op en begin jaren ’80 beleefde de watersportsector een serieuze crisis, omdat veel vraag wegviel. Het waren dan ook barre economische tijden met hoge rentestanden van meer dan 10 procent, massaontslagen (zoals RSV, NDSM) en hoge werkloosheidcijfers. Op het water waren de gevolgen merkbaar. Tellingen van Rijkswaterstaat laten in 1984 een teruggang in sluispassages zien van 3,3 procent ten opzichte van het jaar ervoor. In de tweede helft van jaren ’80 herstelde de markt zich, om in de jaren ’90 een periode van hoogconjunctuur mee te maken. Al dan niet geholpen door allerlei verleidelijke leningsvormen die de banken ruimhartig verstrekten. De ontstane sloepenrage liet zien dat de manier van watersporten aan het veranderen was: meer dagrecreatie. VEEL SLOEPEN IN DE STEDELIJKE OMGEVING. Foto Laurens van Zijp JACHTBOUW NEDERLAND FEBRUARI 2020 25 WEEKEND WORDT KORTER Het aantal sluispassages laat over de periode 2000-2016 een duidelijke daling van circa 20 procent zien. Precies in het midden van die periode ontstond een nieuwe economische crisis, die als ‘de kredietcrisis van 2008’ te boek staat. Het begon in Amerika met het faillissement van de financiële dienstverlener Lehman Brothers. Dat zorgde voor een wereldwijde kredietcrisis en bracht tal van banken aan het wankelen. Rob Vrolijks: “De economische crisis van begin jaren tachtig was tijdelijk. De crisis van 2008 is veel ingrijpender. Er is lang gedacht dat de teruggang in watersport alleen aan die crisis lag, maar is meer aan de hand. Het vrijetijdsgedrag is versnipperd geworden. Vroeger zat de doorgewinterde watersporter inderdaad altijd op zijn boot, ’s winters voor onderhoud en gedurende het vaarseizoen van vrijdagavond tot zondagavond. Die ‘watersportcultuur’ is aan het verdwijnen, het weekend is korter geworden, met veel andere activiteiten, waaronder sporten. En meer mensen werken op zaterdag. De timeslots zijn anders. Dit werkt door sinds het begin van deze eeuw. Het is een eerste trend.”

DEMOGRAFIE “Een tweede trend is de vergrijzing. Er is onvoldoende aanwas van nieuwe bootbezitters. De huidige gemiddelde leeftijd van de bootbezitter is nu al boven de 65 jaar en ik schat in dat die ieder jaar acht maanden hoger wordt. Een gevolg vliegvakanties, die zonzekerheid bieden. Al zie je dat Nederland qua temperatuur aangenaam is.” ROB VROLIJKS: ‘DE WATERSPORTSECTOR STAAT VOOR EEN INGEWIKKELDE UITDAGING’. Foto Laurens van Zijp van de veranderende demografische samenstelling. De bestaande markt krimpt. Tien jaar geleden zagen we die vergrijzing nog als kans, maar andere markten, zoals de campers, hebben er meer van geprofiteerd dan de watersport. Er is weinig instroom van mensen op latere leeftijd. De drempel om te gaan varen is blijkbaar hoog. Komt bij dat bootbezit niet meer zo vanzelfsprekend is. De verhuur groeit. Het vaargedrag verandert ook: minder uren per dag, minder dagen per jaar. Verder is er nog de toegenomen concurrentie van SLUIMERENDE BEHOEFTE Vrolijks signaleert ook een positieve ontwikkeling: “Uit onderzoek blijkt dat 17% van de volwassen Nederlanders watersport leuk vindt, terwijl ongeveer 3 tot 4% daadwerkelijk vaart. Je ziet bijvoorbeeld ook dat camperplekken in jachthavens in trek zijn. Een bewijs dat mensen het watersportmilieu leuk vinden. Water staat voor ruimte, beweging, vrijheid. Er is dus nog een doelgroep met een sluimerende behoefte aan watersport. De sector moet die groep zien aan te spreken.” “We zien ook dat laagdrempelige watersportgebieden in trek blijven, zoals het Veerse Meer en de Loosdrechtse Plassen. Bij uitstek geschikt voor sloepverhuur, want dat is een makkelijke manier voor recreanten om te gaan varen.” De sluispassages in zulke gebieden nemen dan ook niet af, en stijgen soms. Waar voorheen de watersport via de Mijndense Sluis of ’t Hemeltje het vaargebied verliet voor een langere tocht, maken de sloepvaarders vaker een rondje. Bij Vilsteren en Vechterweerd in de Overijsselse Vecht is sprake van een langjarige stijging van passages (van resp. 1739 en 1329 in 2009 naar 2340 en 2046 in 2018). Het is een geliefde kampeerregio die ook vanaf het water wordt ontsloten, overigens voor kleine schepen. INGEWIKKELDE UITDAGING “Steden waren vroeger veelal van het water afgekeerd. Dat is echter veranderd; ze hebben de waarde van het water ontdekt. Gemeentes willen een kwalitatief prettige openbare ruimte en water biedt dat, en zorgt voor levendigheid. Bovendien kan water helpen tegen de zomerse hittestress in een stad. Nieuwe wijken krijgen vaker een dooradering met water en het aantal aanlegplaatsen bij de huizen stijgt. Dat laatste heeft weer consequenties voor bestaande jachthavens. Die zullen zich meer moeten specialiseren en een bepaald concept moeten kiezen om onderscheidend te blijven.” Vrolijks vervolgt: “De watersportsector staat voor een ingewikkelde uitdaging. Het varen om het varen, om lange afstanden te overbruggen, is niet meer vanzelfsprekend; die groep ‘hard core’ watersporters wordt minder groot. Maar er is wel een potentiële markt van mensen die willen recreëren in een waterrijk milieu. Waterspórt wordt meer waterrecreátie. Een grote groep wil af en toe varen, geen grote tochten maken, maar vooral rond het water verblijven. Steeds meer concepten spelen daar op in, zoals drijvende of varende huisjes, al dan niet met een sloep voor de deur. Varen wordt zo onderdeel van een bredere vakantiebesteding.” DOOR LAURENS VAN ZIJP Publicaties In 2019 bestond Projectbureau Vrolijks in Breda 25 jaar. Ter gelegenheid van dat jubileum is het boek ‘De Waterkaart verklaard’ uitgegeven. Het is een zoektocht naar de oorsprong van de rijke waterkaart en de havens waar we gebruik van maken. Uitgeverij Trichis Publishing. ISBN: 978-94-92881-31-1. Onder de titel ‘Havens à la Carte’ heeft Projectbureau Vrolijks samen met enkele andere adviesbureaus een overzicht gemaakt van 52 verschillende haventypologieën. Het begrip ‘jachthaven’ is immers ruim en door een indeling te maken wordt duidelijk waarover men praat. Bijvoorbeeld: een full service marina, een regattacenter of museumhaven. Door keuzes te maken kunnen havens zich beter profileren en onderscheiden, en daarmee hun concurrentiepositie versterken. VERGRIJZING IS EEN TREND. DE HUIDIGE GEMIDDELDE LEEFTIJD VAN DE BOOTBEZITTER IS NU AL BOVEN DE 65 JAAR EN ER IS ONVOLDOENDE AANWAS VAN JONGE WATERSPORTERS. Foto Rens Groenendijk 26 JACHTBOUW NEDERLAND FEBRUARI 2020

NJI COLUMN Door Gerwin Klok, branchemanager NJI Houd je boot en betaal je dood Vanaf 2025 moeten alle boten die door de historische binnenstad van Amsterdam varen elektrisch zijn, kondigde de gemeente eind september aan. Vijf jaar nadien gaat dat gelden voor het volledige Amsterdamse binnenwater, met uitzondering van enkele doorgaande vaarroutes. Dat wordt niet alleen een nekslag voor de meeste Amsterdamse botenbezitters, maar ook voor het bedrijfs- en verenigingsleven dat deze groep faciliteert. Al jaren daalt het aantal boten in de Amsterdamse grachten. Van ruim 11.000 in 2012 naar zo’n 7.000 nu. In 2013 werden de tarieven van het verplichte jaarvignet (‘binnenhavengeld’) al verdubbeld. Volgens de Nota Varen deel 2 moeten deze tarieven vanaf dit jaar nog verder omhoog. Een jaarvignet voor een kleine open motorboot met een lengte van 4-5 meter kost nu € 315 en zal worden verhoogd naar circa € 600. Het laat zich raden wat er na dit jaar gaat gebeuren wanneer de progressieve meerderheidscoalitie van Groen links, PvdA en D66 de plannen van wethouder Sharon Dijksma democratisch correct door de gemeenteraad heeft gejast. Varen in de grachten wordt alleen nog iets voor de elite en exploitanten van een e-verhuurvloot. De gewone Amsterdammer, die als alternatief voor een volkstuin in een van de vele verenigingshavens een gekoesterd poffertje heeft liggen, heeft het toekijken. Bootjeseigenaren die hun inboard scheepsdiesel moeten vervangen, naar schatting 70% van de schepen, door een qua vermogen vergelijkbaar elektrisch exemplaar, zijn al gauw meer dan € 10.000 kwijt. Dan moet een dergelijke boot nog verzekerd worden, wat zeker wanneer het schip is uitgerust met een Lithium-Ion accupakket, een kostbare of soms zelfs onmogelijke zaak zal worden. KOSTBARE LAADPUNTEN En er doemen nog meer kosten op. Veel Amsterdamse jachthavens, zowel commerciële als van verenigingen, die momenteel nog circa 7.000 schepen herbergen, liggen vaak op honderden meters van een transformatorhuis. Van daaruit moeten de meestal (veel) zwaardere grondkabels worden getrokken, die voor een toereikend aantal laadHet elektriciteitsnet moet de extra belasting ook nog aankunnen. Het is niet voor niets dat Amsterdam vorig jaar de komst van nieuwe datacenters een halt toeriep. Met name in Amsterdam neemt het aantal lease-Tesla’s met bijbehorende (snel)laders explosief toe. Ze vormen een dusdanige belasting op de beschikbare capaciteit dat de netbeheerder op de hoorzitting die punten per haven noodzakelijk zijn. Netbeheerder Liander heeft een leveringsplicht, maar geen betaalplicht. Als de aansluitkabel moet worden vervangen, wordt de eerste 25 meter kabel niet in rekening gebracht, maar al het meerdere komt voor rekening van de aanvrager. Alle leidingwerk dat na de meterkast (overnamepunt) komt, inclusief de meterkast zelf, is volledig voor rekening van de aanvrager. Daarna komen de laadpalen, die met toebehoren tussen € 2.500 en€ 3.750 per stuk kosten. Aan de ondernemers en verenigingen de zware opgave dit voor te financieren, maar deze uitgaven zullen met een zekere marge worden doorbelast naar de pleziervaarder. medio januari voor belanghebbenden werd gehouden toegaf dat dit inderdaad een punt van zorg is. WEINIG VAARDAGEN Het is overigens onduidelijk hoe vervuilend de pleziervaart precies is. Bedenk dat het aantal dagen dat met deze boten wordt gevaren maar beperkt is. Bijna de helft van de vloot vaart nog geen tien dagen per jaar in de stad, 80% vaart per keer korter dan zes uur. Meer dan 85% van de jachthavens ligt buiten het centrumgebied, circa de helft van de jachthavens ligt aan een doorgaande vaarroute. De gemeente heeft berekend dat de passagiers- én pleziervaart samen verantwoordelijk zijn voor 7 procent van de stikstof- en 4 procent van de fijnstofuitstoot in Amsterdam. Wat het precieze aandeel is van de pleziervaart is niet gespecificeerd en hoogstwaarschijnlijk ook niet betrouwbaar te meten. De wind – bijvoorbeeld vanuit het GP-circuit in Zandvoort of Schiphol – wordt niet tegengehouden door Amsterdamse plannen en ga er maar gerust vanuit dat het bezoek van één extra conventioneel cruiseschip het effect van een heel jaar emissieloos pleziervaren binnen de centrumring volledig te niet kan doen. De rederijen van passagiersschepen hebben uit eigen belang al ingezet op emissieloos varen. Veel rondvaartboten zijn dankzij de steeds volwassener markt voor elektrische aandrijvingen omgebouwd naar emissieloze aandrijving. Als ik afga op de bevindingen van diverse NJI-leden die zich op deze ombouw toeleggen, gaat dit gewoon door. Wel moeten de bedrijven die deze schepen exploiteren ook de gelegenheid krijgen om recent gedane investeringen in nieuwe schone verbrandingsmotoren terug te verdienen. Als de gemeente Amsterdam dan zo nodig meer geld wil vragen aan gebruikers van het water, zorg er dan voor dat deze opbrengsten volledig ten goede komen aan de ontwikkeling van de laadinfrastructuur voor de pleziervaart en een nette subsidie voor de ombouw van de schepen van Amsterdammers die dat zelf niet kunnen bekostigen. Zo wordt de bootjesliefhebber niet dubbel gepakt of zijn stad uitgejaagd. JACHTBOUW NEDERLAND FEBRUARI 2020 27

Nico Röper (56), directeur van Atlas Paint Consultants in Hoogvliet, zou je met recht een globetrotter kunnen noemen. Voor inspectie, consultancy en advies op het gebied van verfsystemen voor superjachten reist hij onophoudelijk heel de wereld over, meestal naar de mooiste plekjes op aarde. Omdat zijn bedrijf verhuisde van Schiedam naar Hoogvliet was de ‘paint consultant’ bij toeval even wat langer in het land, een mooi moment om meer aan de weet te komen over zijn werk en bedrijf. NICO RÖPER, DIRECTEUR VAN ATLAS PAINT CONSULTANTS Globetrottende paint consultant Met een team van zes mensen vormt Nico Röper het bureau Atlas Paint Consultants. Het werkterrein is een grote vloot superjachten die zich zo’n beetje over heel de wereld beweegt, veelal met de seizoenen mee. En dan zijn er ook nog de superjachten in aanbouw en de refits. Al deze schepen moeten goed in de verf zitten, er mooi uitzien. Omdat daar de nodige haken en ogen aan zitten, en er weleens wat fout gaat, heeft de paint consultant er handenvol werk aan. Om de problematiek rond het verven van 28 JACHTBOUW NEDERLAND FEBRUARI 2020 superjachten duidelijk te maken, maakt Röper een vergelijking met een nieuwe auto. “Wie een auto koopt, hoeft niet in de autofabriek te gaan kijken hoe de verf wordt aangebracht of een inspecteur meebrengen om te zien of alles volgens afspraak verloopt. In een gecontroleerd proces in een geconditioneerde omgeving, met een constante temperatuur en luchtvochtigheid gaat de auto met vaste snelheid door een verfbad en wordt gespoten door perfect ingeregelde robots, die dag-in-dag-uit feilloos hun werk doen.” ‘VERF GEEN EINDPRODUCT’ In de wereld van de superjachtbouw gaat het er heel anders aan toe, is de ervaring van Röper. “Een verffabrikant ontwikkelt een technisch perfecte verf, die in een blik wordt verpakt, op een pallet gestapeld, krimpfolie eromheen en per vrachtwagen naar de werf gebracht. Dat blik met verf is niet het eindproduct. De verf kan in een kokendhete vrachtauto staan die naar Spanje rijdt bij 40 graden buitentemperatuur, een hele tijd hobbelen. Alle zware delen van de verf zakken naar beneden en het bind

middel drijft. Of het vriest, dat is ook een probleem.” Eenmaal bij de superjachtbouwer aangekomen kan er van alles aan de hand zijn, weet Röper. “Elke boot heeft een andere vorm, elke werf een ander type locatie, andere omstandigheden, andere schilders, verschillende verfsystemen. Een heleboel variabelen, die elke dag van elkaar kunnen verschillen. Bij een superjachtbouwer lopen allemaal subcontractors die soms het plamuuren verfwerk verkeerd hebben ingeschat, verliezen daardoor geld, hebben haast om op tijd hun schilderwerk op te leveren. De verfleverancier blijft buiten beeld, die wil er zijn vingers niet aan branden.” De verfleverancier heeft de kennis van alles wat er voor de juiste toepassing van zijn product vereist is, maar is volgens Röper niet de aangewezen partij om te controleren of de verf volgens zijn regels wordt geappliqueerd. “Dat gat, daar zitten wij in. Er is een enorme behoefte aan paint consultants.” VERVEN IS KOSTBAAR Met het verven van een superjacht zijn al snel enkele miljoenen euro’s gemoeid. Röper: “Bij het schilderen van een vrachtschip kost elke vierkante meter 1 à 1,5 uur arbeid voor alle lagen. Voor een jacht praat je over 25 tot 30 uur voor hetzelfde oppervlak. De verf is ook nog eens veel duurder dan vrachtschepenverf. Zo kom je op een prijs voor de arbeid en het aanbrengen van de plamuur/verf en het schuren van tussen de 1.300 en 1.600 euro per vierkante meter. Dan hebben we het nog niet over de kosten van de locatie, want er moeten steigers rond het schip worden gebouwd en een spuittent die eventueel moet worden verwarmd en een afzuiginstallatie.” De klandizie van Atlas Paint Consultants strekt zich uit tussen jachten van 35 tot 100 meter plus. “Het grootste probleem waar we tegenaan lopen is de perceptie van mensen of ze wel of geen probleem hebben. Iedereen denkt alles van verf te weten, en ik weet door mijn knowhow dat dit niet het geval is. Er worden dikke plamuurlagen aangebracht, tot soms vele centimeters, en daar willen nog weleens problemen uit voortkomen: scheurtjes, kraken, luchtinsluiting, niet volledig doorgehard, een heel scala.” De paint consultant kan op heel verschillende momenten worden ingeschakeld. Röper: “Als mensen schreeuwend aan tafel zitten en het niet eens worden, en dat over en weer advocaten ingeschakeld. Het kan zijn op het moment dat men vermoed dat er een probleem is of gaat komen, tot aan het moment dat er stukken verf of plamuur loskomen, of dat er scheuren in het verfwerk ontstaan. We kunnen als expert voor de eigenaar optreden of voor beide partijen als een arbiter. Het gebeurt ook wel dat we worden ingeschakeld door rechtbanken als expert, want een rechter weet natuurlijk niets van verf.” VERWACHTINGEN HOOG “Let wel”, zegt Röper, “er gaat heel veel fout, maar ook heel veel goed. Het eindresultaat moet heel mooi en perfect zijn, het kwaliteitsniveau en de eisen zijn heel hoog. Het verwachtingsniveau ligt heel hoog. Het is vaak beter om te voorkomen dan te genezen. Daarom worden we het liefste ingeschakeld op het moment dat iemand een boot wil laten bouwen. Want in het initiële hoofdcontract hoort eigenlijk een grote verfparagraaf te staan. Die schrijven wij dan, wat er qua verf wordt verwacht. Wij managen het verwachtingspatroon van onze klant.” Aan Pröper de taak de zaak van het begin af aan goed in elkaar te steken, vertalen wat de eigenaar wil, onderhandelen met de werf en de subcontractor. “Dan weet de ene partij wat hij krijgt en de werf weet wat hij zijn subcontractor moet vragen en de subcontractor weet wat hij moet doen om dat te leveren. Het is mijn taak mensen bij elkaar te brengen op een manier dat ze aan elkaar kunnen leveren wat ze van elkaar verwachten en afspreken.” WAT IS ‘PERFECT’? Pröper gaat graag eerst met de klant aan tafel zitten om aan de weet te komen wat hij onder ‘perfect’ verstaat. “Ik laat in zo’n gesprek weleens een verfsample zien dat in mijn ogen niet perfect is, maar de klant wel. Als hij dat goed genoeg vindt, ga ik het omschrijven. Ik stel een stuk op waar iedereen in gelooft, dat is belangrijk. Ik weet van bepaalde locaties, contractors en omstandigheden wat wel en niet kan.” Pröper ziet het ook als zijn werk om tegen een klant te zeggen, ‘wat jij wil, dat kan niet’. “Je kunt niet voor 100 euro iets krijgen dat 1.000 euro kost, zo eenvoudig is het. Dus reëel is dat je 450 euro betaalt, dat zit heel dicht bij wat je omschrijft en ik weet dat de subcontractor dat op die locatie kan leveren. Aan het einde van de rit moet er helemaal geen gevecht om de kwaliteit meer zijn, dan zijn alle partijen blij: de werf, de klant, de subcontractor en de verfleverancier. Dan hebben wij succesvol geopereerd.” AFSPRAKEN CHECKEN Pröper checkt na het opstellen van het verfcontract of de afspraken op alle fronten worden nagekomen. Hij schrijft daartoe een heldere specificatie, zet een inspectieplan op en overlegt met de verfleverancier wat voor verfsystemen het beste zijn voor het project. “Ik zet de randvoorwaarden op papier, de vereiste temperatuur, laagdiktes, overschildertijden, et cetera. Als ik dat allemaal goed doe en de benodigdheden van de subcontractor zitten daar ook in, dan heb ik alle criteria voor iedereen geschapen.” Pröper geeft regelmatig lezingen voor een gemengd vakpubliek. “Ik roep wel eens ‘wat is de grootste vijand van verf?’ Iedereen in de zaal kijkt doorgaans bedenkelijk en ik krijg allemaal onjuiste antwoorden. Dan wijs ik de zaal in: jullie, jullie denken het allemaal te weten. Je hebt misschien een beetje ervaring met verf, maar ik doe dit al heel mijn leven. Ik kom bij een verffabrikant vandaan, heb opleidingen gevolgd en contracting gedaan. Als je me in mijn arm snijdt komt er aan de ene kant verf uit en de andere kant verdunning. En ik durf te stellen dat ik er ook nog maar weinig van afweet, maar ik weet waar ik de rest van de benodigde kennis vandaan moet halen, jullie zwakte is dat jullie dat niet beseffen. Met de verf in de bus is in principe niets mis. Het is in 99,9% van de gevallen niet de verf die ervoor zorgt dat iets faalt. Nagenoeg is het altijd de schilder die de fouten maakt.” Wat nog al eens wordt vergeten, aldus Röper: “Wij moeten met z’n allen zorgen dat de klanten happy zijn, en ze blij houden. Als er te veel problemen zijn, zullen ze de volgende keer geen boot bestellen. We moeten blij zijn dat de rijken der aarde een manier hebben gevonden om het geld dat ze verdiend hebben weer terug kunnen pompen in de maatschappij, door dingen te bestellen waar ze zelf ook plezier aan beleven.” www.atlaspaintconsultants.com TEKST EN FOTO’S RENS GROENENDIJK JACHTBOUW NEDERLAND FEBRUARI 2020 29

De editie 2020 van Boot Düsseldorf was een enorm succes, zo meldt de beursorganisatie. Er waren iets meer dan 1.900 exposanten uit 71 landen in de 17 hallen. Daarvan waren er 119 uit Nederland afkomstig. Het aantal bezoekers lag met 250.000 iets hoger dan vorig jaar (2019: 247.700). ‘Boot Düsseldorf heeft platformfunctie’ Boot-directeur Petros Michelidakis: “We zijn er hier in Düsseldorf echt in geslaagd het belangrijkste internationale platform voor watersport te creëren. Boot heeft dit jaar overtuigend aangetoond hoe indrukwekkend de innovatieve vaardigheden van de industrie zijn. De focus lag op alternatieve aandrijfsystemen, bootbouw uit hernieuwbare grondstoffen en internationale oceaanbeschermingsprojecten.” CEO Werner M. Dornscheidt, CEO van Messe Düsseldorf, deed er nog een schepje bovenop: “Boot heeft zich ontwikkeld tot iets dat veel meer is dan louter een beurs. Het is een evenement met een enorme innovatieve en economische betekenis, dat tevens in unieke mate passie voor watersport vertegenwoordigt.” 30 JACHTBOUW NEDERLAND FEBRUARI 2020 Ook de Nederlandse exposanten tonen zich over het algemeen tevreden. Boot Düsseldorf blijft met afstand de toonaangevende beurs waar ze veel gerichte (internationale) klantencontacten hebben. INTERNATIONALE BEZOEKERS Bijna een kwart van de 250.000 bezoekers kwam uit het buitenland (uit maar liefst 106 landen). De top van de landenstatistiek wordt na Duitsland aangevoerd door Nederland, gevolgd door België, Groot-Brittannië, Zwitserland, Italië en Frankrijk. Van overzee staan de VS en Canada bovenaan. “Dit grote aandeel aan internationale bezoekers toont aan, dat we met het concept van boot goed op de toekomst hebben ingespeeld”, aldus Michelidakis. Jürgen Tracht, directeur van de Duitse branchevereniging voor de watersport (BVWW): “Aan het begin van het jaar moeten er zowel door consumenten als door het professionele watersportsegment beslissingen worden genomen. Het veelzijdige aanbod van Boot Düsseldorf biedt de vakmensen en watersportfans een zo groot mogelijke keuze. Nergens ter wereld is er een dergelijke bandbreedte aan zeiljachten en motorboten te vinden. Ook het beginnerssegment is op Boot met ‘start boating’ en ‘start sailing’ uitstekend vertegenwoordigd.” De volgende editie is van 23 tot 31 januari 2021. www.boot.de EEN GROOT AANTAL BEZOEKERS VAN BOOT DÜSSELDORF ZIET HET BEURSBEZOEK OOK ALS EEN DAGJE UIT EN WIL ZICH GRAAG VERGAPEN AAN DE GROTE MOTORJACHTEN IN HAL 6, ZOALS HIER BIJ SUNSEEKER.

Nederlandse bouwers Het aantal deelnemers uit de Nederlandse jacht- en botenbouw loopt al jaren terug op Boot Düsseldorf, maar dat neemt niet weg dat er toch nog wel het een en ander te zien was van Hollandse makelij. Bouwers in staal of aluminium, al dan niet met een geëxposeerde boot: Altena, Alufleet, De Boarnstream, Hutting, KM Yachtbuilders, Lauwersmeer, Linssen, Steeler, Timeless, Van den Hoven en Vanquish. Kleinere sportboten en sloepen van aluminium: Alumax, Besla, Lekker Boats en Tinn-Silver. Zeilboten en sloepen van kunststof: Aira, DutchCraft, Interboot, Jachtwerf Heeg, Long Island, Saffier, Whaly en Zeemarine. En dan nog Contest in hal 16, voor het grotere werk in polyester zeiljachten, met als primeur de 17 meter lange 55CS, en de 42CS, in 2014 tot Europees zeiljacht van het jaar gekroond. Elling lag in hal 1 met een imposant polyester motorjacht van bijna 20 meter, de E6, uitgevoerd met de nieuwe polyester biminitop. LINSSEN PAKT UIT Linssen pakte als vanouds flink uit, met vijf boten op een prominente plek in de indrukwekkende nieuwe hal 1. De Linssen 30 SL Sedan was er als wereldprimeur te zien, voorts Grand Sturdy’s in verschillende maten: 35.0 AC, 40.0 AC, 45.0 Sedan Borrelen bij Kuiper Op de dinsdag na de opening van Boot Düsseldorf werd het na 18.00 uur steeds drukker bij de stand van Kuiper Verzekeringen in de prachtige nieuwe hal 1. Voor het vijfde achtereenvolgende jaar organiseerde de verzekeraar een netwerkborrel voor de Nederlandse watersportprofessionals die aan de beurs deelnemen. Een paar honderd van hen namen de uitnodiging graag aan. Vos Catering uit het Friese waterdorp Grou was speciaal ‘ingevlogen’ om de gasten van een hapje en drankje te voorzien. Hollandse en de 500 AC Variotop. Bij een reeks balies langs de rand van de stand, waarop de voertaal was aangegeven, konden bezoekers informatie inwinnen over Linssen Boating Holidays, een overkoepelende organisatie van zelfstandige verhuurders van Linssen boten. Het is mogelijk een Linssen-boot te kopen en die in exploitatie te geven bij een van deze verhuurbedrijven in acht landen in Europa. In hal 13, waar Linssen Boating Holidays een stand deelde met verhuurorganisatie Locaboat Holidays, was nog een Linssen Grand Sturdy 30.0 AC te zien en een Penichette, die Linssen exclusief voor Locaboat bouwt in grote aantallen. Saffier Yachts was erin geslaagd om het nieuwe model Saffier Se 27 Leisure net op tijd klaar te hebben (zie pagina 48) en toonde in hal 17 in totaal maar liefst vijf zeilboten. In hal 5 waren van Vanquish Yachts de aluminium tenders VQ45 en VQ16 te zien, en ook de ‘fun machine’, de 5 meter lange VQ 16, een crossover tussen een superjachttender en een waterscooter voor zes personen. In hal 5 was ook de Steeler 52S te bewonderen (zie ook pagina 44), een snel aluminium motorjacht van net geen 15 meter met een CE-A certificaat. Verrassende aanwezige op de beurs was Altena Yachting, met de Altena 50SD, een halfglijder van aluminium, ontworpen door Theo Werner. TEKST EN FOTO’S RENS GROENENDIJK DE DAYSAILER SAFFIER SE 27 LEISURE, EEN WERELDPRIMEUR, TROK VEEL AANDACHT. Foto Messe Düsseldorf/Constanze Tillmann BOOT DÜSSELDORF TOONT HET HELE SPECTRUM, VAN GROOT TOT KLEIN, ZOALS VAN WHALY UIT BREDA. IN HAL 9 WAS EEN GROOT AANTAL BOOTJES TE ZIEN VAN VOLLEDIG DUBBELWANDIGE KUNSTSTOF (PE), UIT ÉÉN GEHEEL, DIE GOED TEGEN EEN STOOTJE KUNNEN. DE BOTEN WORDEN IN NEDERLAND GEPRODUCEERD DOOR MIDDEL VAN ROTOMOULDING (ROTATIEGIETEN). snert&roggebrood met spek, bitterballen en tal van lekkere hapjes en snacks kwamen voorbij, terwijl nieuwe contacten werden gelegd en oude opgefrist. Jacco Kuiper, directeur van Kuiper Verzekeringen, hield een zeer korte toespraak, gevolgd door een bijna even kort woord door beursprojectmanager Arne von Heimendahl. De borrel werd mede mogelijk gemaakt door Boot Düsseldorf, Allpa, Fairwise, FW trade consultants, Vetus, Raymarine, Jachtbouw Nederland, Motorboot en YachtFocus. www.kuiperverzekeringen.nl JACHTBOUW NEDERLAND FEBRUARI 2020 31

Bezoek ons op de Hiswa RAI 11-15 maart 2020 Stand 05.102 Optimaal genieten van comfort aan boord! n Airconditioningsystemen n Raam- & luikblinderingen n Lucht- & waterverwarmers www.webasto-marine.nl Uniek in deursluittechniek, sinds 1932 fabrikant van geruisloze (deur)sluitoplossingen U heeft de toepassing, wij de oplossing! Op klantspecificatie of speciaal voor u berekend met behulp van computersimulatie. Wordt geleverd met montagetekening voor optimale plaatsing en werking. • Kwalitatief hoogwaardige gasveren, ook in RVS (type 304 & 316) • Ruime keuze uit bevestigingstoebehoor/aansluitingen • Verend- of star blokkeerbare gasveren • Van enkele stuks(maatwerk) tot grote series • Lange levensduur gegarandeerd DICTATOR Productie B.V. Energieweg 11, Emmeloord T +31 (0)527 613456 F +31 (0)527 698420 E info@dictator.nl n Schuifdaken & zonweringoplossingen n Koel- & vriesapparatuur n Boilers “Donkervoort gebruikt voor haar sportwagens al vele jaren probleemloos de kwaliteits gasveren van DICTATOR, dat wilt u toch ook voor uw jacht?” www.dictator.nl

PLOEGEN, EGGEN, ZAAIEN EN OOGSTEN COLUMN DOOR PIETER TIMMERS, FORWARD MANAGEMENT Economische recessies Zodra het Bruto Binnenlands Product (BBP) twee opeenvolgende kwartalen geen groei vertoont, of zelfs een teruggang laat zien, is er sprake van een recessie. Nog geen reden voor paniek, maar is de teruggang 10% of meer, dan is er sprake van een depressie en moeten we ons zorgen maken. Na vijf jaren hoogconjunctuur wordt het weer eens tijd voor een recessie, ook al willen we er niet aan. Elke samenleving kent sinds mensenheugenis het fenomeen –economie – met alle eigenschappen van dien. Tijdens een hoogconjunctuur zijn er over het algemeen geen klachten, doch, – what goes up must go down – dat weten we allemaal en zo gaat het al eeuwen. Het blijft vreemd dat we ondanks die ervaringen toch nog steeds niet weten hoe we een economische teruggang kunnen vermijden. HISTORISCH FEITENMATERIAAL De wereld heeft vele crises meegemaakt, vele waren nationaal en andere internationaal. Hier volgen enkele willekeurige voorbeelden, die ongetwijfeld grote bekendheid hadden: • Tulpenmanie 1636-1637: Het instorten van de termijnhandel door speculatie • Wall Street crash 1929: Het einde van een periode ‘All time high’ na de 1e WO • OPEC 1987 - Black Monday: Beurscrash door program trading, overwaardering, zwakke liquiditeit en marktpsychologie • Dotcomcrisis 2000-2002: ICT-zeepbel knapte door overwaardering aandelen ICTbedrijven • Krediet en huizenmarktbubbel 2007-2014: Begint met de val van de zakenbank Lehman Brothers. De rest is recente geschiedenis. ANIMAL SPIRITS Opvallend is dat vrijwel alle crises het gevolg zijn van menselijk handelen. De vraag rijst waarom de mens een recessie of depressie niet aan ziet komen en maatregelen treft om die te voorkomen, of te dempen. Het was de econoom Maynard Keynes die zich daar in 1936 al in verdiepte en tot de conclusie kwam dat de irrationele menselijke geest de oorzaak is van de economische golfbeweging. Hij concludeerde dat het korte termijn georiënteerde, dierlijke primitieve deel van ons brein de boosdoener was. Hij noemde dit ‘animal spirits’. Een dier denkt ook niet na over de consequenties van zijn handelen. Als het goed gaat raakt de mens in een euforische toestand en kan dan moeilijk of niet, een verleiding weerstaan. De langetermijneffecten van zijn handelen zijn dan ondergeschikt. Schrijver-dichter Oscar Wilde (1854-1900) zei ooit: ‘Het enige wat ik niet kan weerstaan is de verleiding’. De film Wallstreet (1987), met Michael Douglas als Gordon Gekko in de hoofdrol, richt zich met name op snobisme en de ‘geld is alles-mentaliteit’. Greed is good (..) uit de jaren tachtig. Een aanklacht tegen de heersende cultuur op Wallstreet in die tijd. Hebzucht zou de motor van de vooruitgang zijn. NEUROWETENSCHAP Van zeer recente datum is de visie van John Coates, neurowetenschapper en sociaal bioloog. Hij was tot 2016 research fellow in neuroscience and finance aan de Universiteit van Cambridge in het Verenigd Koninkrijk. Daarvoor werkte hij als trader op beurs van Wall Street, o.a. voor Goldman Sachs, Merrill Lynch en had een functie bij de Deutsche Bank, waar hij studie maakte van ‘oorzaak en gevolg bij financiële crisis’ en daar een boek over schreef, ‘The hour between dog and wolf’. Een verhaal van iemand die in het hol van de leeuw verkeerde en ook de verklaring van het menselijk gedrag leverde. Ook bij John Coates komen de animal spirits terug. Deze zijn: vechten, vluchten, vreten en voortplanting. Deze reiken niet verder dan: ik en mijzelf in het hier en nu. Pak wat je pakken kan, met of zonder gevecht, en wegwezen. Men durft steeds meer risico te nemen (niet zelden in combinatie met een snuifje van het witte poeder), met de bekende gevolgen van dien. De medewerkers van de beursgenoteerde financiële corporates hadden tot 2010 veelal een Harvard Business School achter de rug, maar na 2010 is deze opleiding op een duurzamer en ethischer leest geschoeid. BREXIT Meer dan actueel is de Brexit soap. Wie dat volgt, zal ontdekt hebben dat de ratio een beperkte of geen rol van betekenis speelt. De propagandamachine draait op volle toeren, speelt in op de emotionele en onwetende, of ten minste, slecht geïnformeerde kiezer, in het belang van de zittende machthebbers. Het is vrijwel zeker dat het VK een donkere periode in zal gaan. GESCHIEDENISLES Hoewel de Duitse filosoof Georg Wilhelm Friedrich Hegel (1770-1831) geen econoom was, begreep hij genoeg van mens en maatschappij. Een bekend citaat van hem luidde: ‘De geschiedenis heeft ons geleerd dat we van de geschiedenis niets geleerd hebben’. Bronnen: Van tulpenbol tot rommelhypotheek: Platform Capital Amsterdam The hour between dog and wolf; John Coats The general theory of employment, interest and money: John Maynard Keynes (1936) JACHTBOUW NEDERLAND FEBRUARI 2020 33 Foto Rens Groenendijk

BEDRIJVENINDEX NEDERLAND Vind deelnemende bedrijven onder hun categorie, een jaar lang in het vakblad en op de website www. jachtbouwactueel.nl met logo, profielpagina, omschrijving of bedrijfspresentatie, nieuwsberichten en vacatures. Volg het nieuws op de voet en schrijf in op de gratis nieuwsbrief jachtbouwactueel.nl Technische installaties Jachtwerven & cascobouw Lakken, anti-fouling & boatcare Comfort aan boord Jachtbetimmering & stoffering Lakken, anti-fouling & boatcare Bouwmateriaal & constructie Comfort aan boord Jachtbetimmering & stoffering Bouwmateriaal & constructie Jachtbetimmering & stoffering Lakken, anti-fouling & boatcare Motoren aandrijving & toebehoren Financiering & verzekering Technische installaties Transport & logistiek Motoren aandrijving & toebehoren Motoren aandrijving & toebehoren Navigatie, communicatie & verlichting Consulting Motoren aandrijving & toebehoren Consulting Comfort aan boord Motoren aandrijving & toebehoren Asa Boat Electro b.v. Amersfoort Maritiem B.V. Awlgrip Clion Marine CoverWorks De IJssel Coatings BV Dictator Productie B.V. Dometic Easterwoods Trading B.V. Glashandel Wybenga Gisatex International Paint bv Imansson Products Kuiper Verzekeringen bv Mastervolt MOL Logistics BV Padmos MID PowerPort BV Raymarine Nederland BV Van Emstede & Slager Advocaten Vetus Van Steenderen MainportLawyers Webasto Yanmar www.asabootelectro.nl www.timelessyachts.nl www.awlgrip.com www.clion-marine.com www.coverworks.nl www.doublecoat.nl www.dictator.nl www.dometic.com www.easterwoods.nl www.glashandelwybenga.nl www.gisatex.de www.international.yachtpaint.com www.imansson.com www.kuiperverzekeringen.nl www.mastervolt.nl www.mol-logistics.nl www.padmos.com www.powerport.nl www.raymarine.nl www.vanemstede.nl www.vetus.com www.mainportlawyers.com www.webasto-marine.nl www.yanmarmarine.com Jachtbouw Nederland is het vakblad voor professionele bouwers van jachten en pleziervaartuigen, toeleveranciers, watersportbedrijven, vakgerichte opleidingen en -organisaties etc. Gastschrijvers en kennispartners uit de branche onderschrijven met hun bijdrage de onafhankelijke formule van het vakblad. Persberichten, kennisbijdragen, reacties graag richten aan redactie@jachtbouwnederland.nl. Deze worden niet automatisch geplaatst. REDACTIE Laurens van Zijp & Rens Groenendijk Hoofdredactie: Henk van der Brugge T 00 31 (0)184 48 10 40 E redactie@jachtbouwnederland.nl www.jachtbouwnederland.nl VORMGEVING Donkervoort Communicatie Art director: Karin van Zanten UITGEVER Jachtbouw Nederland wordt onder licentie uitgegeven en verspreid door AcquiMedia, Henk van der Brugge Amstelwijckweg 15, 3316BB Dordrecht www.acquimedia.nl ADVERTENTIEVERKOOP EN BLADMANAGEMENT AcquiMedia, Thila Mos T 0184 48 10 43 E thila@acquimedia.nl Abonnement € 34,40 excl. BTW per jaar AANMELDINGEN & MUTATIES thila@acquimedia.nl MEDIAVORMEN Jachtbouw Nederland verschijnt 6 x per jaar in print en digitaal en biedt met de websites en nieuwsbrieven van digitale (internationale) mediapartners en social media een crossmediaal platform. MEDIAPARTNERS www.jachtbouwactueel.nl en www.dutchyachtbuilding.com Disclaimer: AcquiMedia heeft deze uitgave op de meest zorgvuldige wijze samengesteld. AcquiMedia, (hoofd)redactie en auteurs kunnen echter op geen enkele wijze instaan voor de juistheid of volledigheid van de gegevens. Uitgever, (hoofd)redactie en auteurs aanvaarden dan ook geen enkele aansprakelijkheid voor schade, van welke aard dan ook, die het gevolg is van handelen en/of beslissingen die gebaseerd zijn op de informatie in deze uitgave. Copyright: Het is niet toegestaan om zonder uitdrukkelijke toestemming van de uitgever foto’s of (gedeelten van) teksten uit deze uitgave over te nemen. Ook met toestemming is bronvermelding verplicht. 34 JACHTBOUW NEDERLAND FEBRUARI 2020 COLOFON

EEN EERSTE IMPRESSIE VAN DE SNELLE VEDETTE IN ALUMINIUM. VEDETTE ONTWIKKELT SNEL MODEL IN ALUMINIUM ZOEKEN NAAR DE JUISTE BALANS “Als je schepen bouwt, ontstaat er vanzelf een lijstje van dingen die je nog eens wilt verwerken. En als dat lijstje lang genoeg is, ben je toe aan een nieuw ontwerp”, stelde Hans van Veen van Vedette Jachtbouw al eens eerder in Jachtbouw Nederland. En ook: “Klanten bepalen wat we bouwen.” Het heeft geresulteerd in een rijk modellenscala. Dat begon in 2002 met een parmantig jachtje met negatieve stuurhutramen en een terugvallend kopboeisel en kabelaring. Heel scheeps. Door de jaren heen groeiden de Vedette-ontwerpen in grootte, uitrusting en luxe. En in breedte, want dat is over de hele linie een ontwikkeling geweest: bredere schepen. Dat terugvallende kopboeisel bleef lang een kenmerk van een Vedette. Totdat een klant de steven juist voorovervallend wilde. Dat leidde tot de Comfort Line. En inspelend op de trend van rechte boegen ontstonden de Trust en Navigator. VOOR EX-ZEILERS Dat alles in staal, maar Van Veen wist iedereen te verrassen door ook de polyester Cantia Launch en Cruiser aan zijn pakket toe te voegen. Waarmee weer een nieuwe doelgroep werd bereikt. “Die Cantia is in trek bij Vedette Jachtbouw in Ter Aar werkt aan een snel model, in aluminium. De ontwikkeling van zo’n nieuw ontwerp blijkt een zoektocht naar het ideale compromis, naar de juiste balans. Ondertussen won de werf de prijs HISWA Motorboot van het Jaar 2019 en tijdens Boot Düsseldorf de prestigieuze award ‘European Powerboat of the Year 2020’, beide voor de Vedette Navigator 35. ex-zeilers”, weet Van Veen, “zij zijn gewend aan polyester als bouwmateriaal en vinden de beleving aan boord mooi. We bieden een antwoord op de vraag van de klant.” In dat licht is het niet eens zo gek dat Vedette plannen heeft voor een snel ontwerp, uitgevoerd in aluminium. LICHTER BOUWEN Ook aan dat plan ligt een klantwens ten grondslag. Van Veen: “Een van onze klanten ligt in een IJsselmeerhaDE AFLOPENDE LIJNEN VAN RAMEN, RELING EN ROMP VERSTERKEN HET VLOTTE KARAKTER. ven en hij wil snel kunnen oversteken, om vervolgens rustig verder te kunnen toeren. Waterverplaatsers zijn niet geschikt om zo’n sprint te trekken. Je zou ook te veel vermogen moeten toevoegen. De oplossing is lichter bouwen en een aangepast onderwaterschip, iets vlakker en met lange waterlijn. Maar toch ook met een V-vorm om de kiel te compenseren.”

STAALBOUW IS DE KERNACTIVITEIT VAN VEDETTE. Voor dit snelle Vedette ontwerp moeten voortdurend keuzes worden gemaakt. Het is een zoektocht naar de juiste balans, naar het ideale compromis, want feitelijk wordt het een schip voor ‘dubbel gebruik’. Hij moet snel zijn, maar ook geschikt om langzaam varend, koersvast te toeren. Hij moet het comfort van een Vedette bieden, maar moet wel licht blijven. Hij moet ruim zijn, maar de elektrische installatie, inclusief scheidingstrafo, vraagt juist ruimte. VOORTSTUWING De voortstuwing is eveneens een puzzel. Van Veen somt wat overwegingen op: “Bij de waterverplaatser past een motor met een groter slagvolume en voldoende koppel bij een laag toerental. Maar naarmate de boot vaart maakt en uit het water komt, wil je het omgekeerde: minder koppel en meer toeren. Zo’n differentiaal werkend systeem is er natuurlijk niet. Veel aandrijfopties vielen af: een waterjet is te complex en te luidruchtig. Een hekdrive past niet bij een Vedette. Het IPS-systeem van Volvo zou de boot te duur maken en past met de trekschroeven ook niet bij het toervaren DE MODERNE VEDETTE-WERF IN TER AAR 36 JACHTBOUW NEDERLAND FEBRUARI 2020 in ondieper vaarwater. Dus het wordt een conventionele voortstuwing met vaste as en dieselmotor bij het schot; betrouwbaar, het minst kwetsbaar en goed te servicen.” Het bestrijden van geluid en trillingen is evenzeer een aandachtspunt. Immers, voor het dempen van laagfrequente tonen is massa nodig, maar gewicht toevoegen past niet bij een snelvarend schip. Zo moet de werf heel wat tegenstrijdigheden overwinnen. “Het wordt een innovatief bootje”, glimlacht Van Veen.

NAVIGATOR IS EEN WINNER 9.30 INTERIEUR De snelle aluminium Vedette krijgt net als de Comfort Line een voorovervallende boeg, maar wel met een subtiel terugvallend randje boeisel. Dus geen steilsteven met sprayrail en evenmin een waaiersteven, want die is te duur in productie. De werf kan het bestaande interieur van de Vedette 9.30 inbouwen, wat natuurlijk een economisch prettige standaardisatie is. Voorin komen een vaste hut met dubbelbed, toilet en douche. Verder zijn er een keukenblok en rondzit. Buiten zijn de stuurstand en kuipbanken. De kuip loopt door in een scheepsbreed zwemplateau. Het is nog niet bekend wanneer de snelle Vedette op het water verschijnt, maar bij Vedette kan dat snel gaan ... www.vedette.nu DOOR LAURENS VAN ZIJP Bouwnummer 100 werd vorig jaar bij Vedette te water gelaten. Het is tevens een gedenkwaardig nummer, de stalen Vedette Navigator 35, want het schip werd bekroond met de titel HISWA Boot van het Jaar en op Boot Düsseldorf uitverkoren tot Europese Powerboat of the Year 2020 in de klasse waterverplaatsers. Een vakjury van redacteuren van acht toonaangevende Europese watersportmagazines, waarin Nederland is vertegenwoordigd met Motorboot, had lovende woorden voor de Vedette Navigator 35. De jury beschrijft de winnaar als een ‘moderne versie van de klassieke stalen jacht concept. De kwaliteit van de materialen en de constructie is excellent op alle fronten.’ TECHNISCHE SPECIFICATIES VEDETTE NAVIGATOR 35 Lengte (met zwemplateau): 10,65 m. Breedte: 3,90 m. Diepgang: 1,00 m. Doorvaarthoogte: 2,48 m. Motor: Volvo D3 150 pk Waterverplaatsing: 11,8 ton Dieseltank: 350 l. rvs Watertank: 400 l. rvs Vuilwatertank: 88 liter kunststof CE-keur: B (zee) Prijs: vanaf € 299.500 (incl. btw) JACHTBOUW NEDERLAND FEBRUARI 2020 37

VARIOBOND VARIOPOX 2K in 1 doos of koker VARIOBOND EN VARIOPOX Onze producten Variopox en Variobond leveren wij nu in nieuwe omverpakkingen. De basis en verharder blijven hierdoor bij elkaar. Na gebruik kunt u de blikken weer netjes samen opbergen. Opgeruimd staat netjes en is veiliger! Ook de Variobond Mahonie en Variopox Finishing plamuur leveren wij in een nieuwe koker. Deze nieuw ontworpen koker bestaat uit twee compartimenten achter elkaar geplaatst. Hierdoor is de doseerbaarheid verbeterd en is het mogelijk met een mengtuitje te verwerken. Voor toepassingen waar meer flexibiliteit gewenst is in de lijmverbinding hebben wij Variobond Flex ontwikkeld. Variobond Flex is onder andere geschikt voor het verlijmen van kiel/romp verbindingen en het verlijmen van (massief) houten onderdelen waar beweging niet is uit te sluiten. Variobond Flex is leverbaar in een set van 1500 gram, verpakt in een doosje. VERNIEUWD Voor meer informatie zie: www.doublecoat.nl.

NIEUWS VAN DE NEDERLANDSE JACHTWERVEN Met grote precisie werd de Sea Eagle II, met 81 meter het grootste zeiljacht dat Royal Huisman ooit heeft gebouwd, begin januari de constructiehal in Vollenhoven uitgereden en op een ponton geplaatst. Het transport naar de werf van Royal Huisman in Zaandam kon pas na een dag worden vervolgd omdat de sterke wind te grote risico’s veroorzaakte. GROOTSTE ZEILJACHT DAT ROYAL HUISMAN BOUWDE Sea Eagle II op weg naar zee In Zaandam werden na de tewaterlating de drie carbon-composiet Rondal Panamax-masten en de verstaging op de schoener geplaatst. Daar vindt ook de voorbereiding plaats op de proefvaarten en training van de bemanning aan boord. De opdrachtgever, de Taiwanese zakenman Samuel Yin, is een ‘repeat customer’. Royal Huisman bouwde voor hem reeds het 43 ONDERWEG NAAR ZAANDAM. Foto Mark Whiteley Design meter zeiljacht Sea Eagle, dat in 2015 werd opgeleverd. Yin wilde eigenlijk al direct een groter schip. Samen met Dykstra Naval Architects en ontwerper Mark Whiteley transformeerde Royal Huisman deze grootse ambitie in een imposante realiteit, geheel in lijn met de belofte van de werf: “Als u het kunt dromen, kunnen wij het bouwen”. De bouw van de Sea Eagle II begon in juni 2017. Het schip behoort tot de tien grootste zeiljachten ter wereld; uitgevoerd in aluminium is er geen grotere. De accommodatie biedt plaats aan de eigenaar en elf gasten, plus een 14-koppige bemanning. In de lente wordt het opgeleverd. www.royalhuisman.com Project 404 Royal Huisman werkt in Vollenhoven voorts aan Project 404, een order voor een sloepgetuigd zeiljacht van bijna 60 meter met een Alustar aluminium romp en een opbouw van carbon composiet. Bijzonder snufje: intrekbare schroeven voor een optimaal zeilgedrag. De accommodatie biedt plaats aan twaalf gasten en tien bemanningsleden. Het exterieur en de naval architecture is ontworpen door Malcolm McKeon Yacht Design, het interieur door Liaigre. Details zijn verder niet bekendgemaakt. De oplevering is in 2022. ‘Huwelijk’ van Phi Bij Royal Huisman heeft een bijzonder ‘huwelijk’ plaatsgevonden. De romp en opbouw van het motorjacht Phi werden samengevoegd. Snel verteld, maar in praktijk secuur werk, waaraan veel manoeuvreerkunst aan te pas kwam. De Phi heeft namelijk een romplengte van meer dan 55 meter. De romp, die is gebouwd in Hal 1 van de werf, werd onder de opbouw gereden, die in Hal 2 in de bovenloopkraan hing. Daar zal het motorjacht worden afgebouwd. De Phi is ontworpen door Cor D. Rover, terwijl de naval architecture is gedaan door Van Oossanen Naval Architects. Het interieur design is van Lawson Robb. De accommodatie is voor twaalf passagiers, inclusief de eigenaars, en elf bemanningsleden. Ondanks de grote lengte blijft het aluminium jacht onder de 500 gross ton en zal een snelheid kunnen halen van circa 22 knopen. Het bouw gebeurt onder de classificatie van ABS (American Bureau of Shipping). De oplevering is gepland in 2021. In Azië is een 36 meter lang ‘shadow vessel’ in aanbouw, dat gelijktijdig met de Phi opgeleverd zal worden. Het is eveneens ontworpen door Cor D. Rover, met een romp van Van Oossanen Naval Architects. DE SAMENVOEGING VAN DE ROMP EN OPBOUW IS EEN MIJLPAAL IN DE BOUW VAN DE PHI. HET PERSONEEL VAN ROYAL HUISMAN DAT 2,5 JAAR AAN DE SEA EAGLE II WERKTE, NEEMT AFSCHEID VAN EEN PRACHTIG PROJECT. Foto Priska van der Meulen JACHTBOUW NEDERLAND FEBRUARI 2020 39

NIEUWS VAN DE NEDERLANDSE JACHTWERVEN ARROW VAN FEADSHIP: grensverleggend design De Arrow kwam 16 december tevoorschijn uit de bouwhal van Koninklijke De Vries Scheepsbouw in Aalsmeer. Na proefvaarten op de Noordzee werd het 75 meter lange superjacht in januari na de doopplechtigheid overgedragen aan de eigenaar. De Arrow is het eerste schip dat voor Feadship is ontworpen door Jonny Horsfield en zijn team van H2 Yacht Design Studio in Londen. “De samenwerking tussen de partijen, de werf in Aalsmeer en De Voogt Naval Architects verliep uitzonderlijk soepel”, aldus Feadship-directeur Henk de Vries. “Het toont aan hoe we kunnen putten uit onze uitgebreide ervaring met volledige custom gebouwde jachten, om de eigenaars en hun vertegenwoordigers het vertrouwen te geven in hun grote investering, waardoor ze kunnen genieten van het bouwproces.” GRENSVERLEGGEND DESIGN In zijn toespraak bij de doop zei De Vries: “De Arrow heeft een nieuwe, baanbrekende lijn als je kijkt naar superluxe jachten in deze lengteklasse. Het is waarschijnlijk het beste zeer persoonlijke familiejacht dat we ooit hebben gebouwd. Het is een perfecte manier voor Feadship om op weg te gaan in een nieuw decennium, met grensverleggend design dat bij uitstek het gezicht is van deze periode in de 21ste eeuw.” De Arrow heeft een in het oog springend complex exterieur, met tal van elegante elementen en vormen. De buitenruimten zijn ingericht met hoogwaardig meubilair, dat normaliter in een interieur wordt verwacht, met van achteren belicht marmer en gevernist teak. De lage railing van glas accentueert de slanke lijnen van het jacht. De royale dekhoogte en brede gangboorden geven een zeer ruimtelijk gevoel. Veel energie is gestoken in de geluiddemping. TECHNISCHE SPECIFICATIES Lengte o.a.: 75,00 m. Breedte: 12,90 m. Romp/opbouw: aluminium Motoren: 2x MTU 16V4000M53, 1840 kW Snelheid: 17 knopen Actieradius 5.500 mijl Generatoren: 3x Caterpillar C9.3, elk 245 kWe Het eerste deel van het casco van de Arrow is in 2018 gebouwd bij NMC in Nieuw-Lekkerland. Scheepswerf Slob in Papendrecht bouwde het casco verder af, waarna het naar Aalsmeer is getransporteerd. www.feadship.nl Stabilisatie: Quantum – XT zero speed Brandstoftank: 185.000 l. Verswatertank: 62.000 l. Accommodatie: eigenaarshut, 4x gastenhutten, 1xVIP stateroom, 12x hutten voor bemanning Bijboten: Man Overboard Boat, 2 x tender Delta Watersport B.V. Nijverheidsweg 30, Stellendam 0111-67 28 74 | info@deltawatersport.nl www.deltawatersport.nl Sinds 2006 levert Delta Watersport de almaar groeiende range Williams Jet Tenders. Deze tenders worden wereldwijd gebruikt op kleinere en superjachten als tender; als ski-/wakeboard boot of als stand-alone boot op trailer. De in huis ontwikkelde jetpomp zorgt tezamen met de benzine- of dieselinboord motor voor ongekend vaarplezier door de hoge trekkracht. Graag nodigen wij u uit voor een bezoek (op afspraak) aan onze showroom in Stellendam voor advies en informatie. 40 JACHTBOUW NEDERLAND FEBRUARI 2020

NIEUWS VAN DE NEDERLANDSE JACHTWERVEN DE RAGNAR, NET NADAT HET POOLEXPEDITIESCHIP DE BOUWHAL VAN ICON YACHTS IN HARLINGEN HEEFT VERLATEN. Foto Guy Fleury Wat in 2017 bij Icon Yachts in Harlingen naar binnen ging als een multipurpose offshore supply schip, is 24 januari als een imposant expeditiejacht tevoorschijn gekomen. Het 68 meter lange en 14 meter brede schip met ijsbrekerkwaliteiten voor Arctische wateren heet toepasselijk Ragnar, naar een stoere Vikingheld. METAMORFOSE BIJ ICON YACHTS Ragnar, van supplyschip tot poolexpeditiejacht Het oorspronkelijke schip heette Sanaborg en werd in 2012 bij Koninklijke Niestern Sander in het Friese Farmsum gebouwd. Het werd door rederij Wagenborg ingezet in de Kaspische Zee. Het ontwerp voor de ombouw is van het Britse bureau RWD (Redman Whiteley Dixon). De 2450 GT metende Ragnar heeft een ICE Class 1 romp en is gebouwd onder LY3-klasse. De diepgang bedraagt slechts 3,15 meter. DIESELELEKTRISCH De aandrijving is dieselelektrisch; de twee pods zijn Polar Class 5, wat staat voor het varen door een gemiddelde ijslaag van een jaar oud waarin zich oudere stukken bevinden in alle jaargetijden. De actieradius is 6.000 mijl, voldoende om de meest afgelegen gebieden van de aarde te bereiken. De luxe accommodatie (zeven hutten) biedt plaats aan twaalf gasten. Een van de vijf dekken is gereserveerd voor de ‘toys’, zoals RIB’s, tenders, waterscooters, Laser zeilbootjes, een Ripsaw rupsvoertuig en een duikboot. Het helikopterdek is volledig gecertificeerd en heeft een garage onderdeks. Ragnar is beschikbaar voor charter via Burgess. Icon transformeerde eerder een Russische ijsbreker, in 1974 gebouwd door IHC Verschure in Amsterdam, tot het 77 meter lange expeditiejacht Legend, dat ook in Arctische wateren kan varen. Het 43 jaar oude schip begon in 2016 een tweede leven. ORDERBOEK Icon Yachts is bezig met de bouw van een 84 meter jacht (op speculatie), een ontwerp van Tim Heywood, en het eerste superjacht voor Sunseeker. De samenwerking tussen Icon en meter aluminium jacht. De oplevering van de ‘Sunseeker by Icon’ is gepland in september 2022. Voorts voert de werf doorlopend refits uit. In maart 2019 werd in Harlingen een drijvend droogdok van 90 meter lang en 25 meter breed in gebruik genomen, waardoor de capaciteit van Icon Yachts is verdubbeld. www.iconyachts.eu JACHTBOUW NEDERLAND FEBRUARI 2020 41

NIEUWS VAN DE NEDERLANDSE JACHTWERVEN HET 50 METER LANGE ZEILJACHT WORDT BEHOEDZAAM UIT DE BOUWHAL VAN VITTERS IN ZWARTSLUIS GEREDEN. VITTERS LEVERT HOEK-ONTWERP VAN 163 VOET Meraki is resultaat van lang onderzoekstraject In januari verliet het 163 voet aluminium zeiljacht Meraki de bouwhal van Vitters Shipyard in Zwartsluis. Op een ponton werd het schip naar Harlingen getransporteerd, waar het door twee mobiele kranen te water werd gezet. De 50 meter lange moderne klassieker is ontworpen door Hoek Design, terwijl Rhoades Young Design het interieurontwerp verzorgde. Het ontwerpwerk van de Meraki (Grieks voor ‘de ziel die iemand in zijn werk legt’) begon met de ontwikkeling en optimalisatie van romp, dek en interieurindeling. Met een focus op prestaties, betrouwbaarheid en comfort, want de eigenaar is van plan om zowel met het jacht te racen als ook afgelegen gebieden te verkennen. Aan de bouw ging een uitgebreid onderzoekstraject vooraf, waarin verschillende rompmodellen, verhoudingen tussen breedte/lengte en waterverplaatsing/lengte en kielontwerpen werden vergeleken met behulp van een programma om de snelheid te voorspellen (Velocity Prediction Programs, VPP), computational fluid dynamics analyses en tanktests. KIELMIDZWAARD André Hoek vertelde eerder in Jachtbouw Nederland: ‘’Voor dit soort schepen hebben we een eigen VPP-programma dat we door de jaren heen hebben gekalibreerd aan de hand van onze schepen die in de vaart zijn gekomen. Resultaten van alle sleepproeven 42 JACHTBOUW NEDERLAND FEBRUARI 2020 zijn eveneens verwerkt. We hebben analyses gemaakt van lengte-breedte verhoudingen, rompvormen en kielvormen. Deze 50 meter kits heeft een kielmidzwaardconfiguratie. Een geringere diepgang was niet eens het uitgangspunt, aandewindse prestaties wel.” Deze uitvoering met kielmidzwaard heeft voordelen ten opzichte van een liftkiel: minder complex, minder ruimtevretend en sterker; het schip kan op de kiel staan. De eigenaar, fervent zeezeiler, was zelf nauw betrokken bij het proces, terwijl ook Chris Bouzaid en Clay Oliver deel uitmaakten van het ontwerpteam. De Meraki heeft een onmiskenbare ‘Hoek look’: een elegante mix van klassiek met modern, met lange overhangen en een laag vrijboord. Ook de dekhuizen zijn relatief laag, wat niet alleen bijdraagt aan het silhouet, maar het geeft ook de stuurman optimaal zicht. De romp heeft een spantkromming met de grootste scheepsbreedte tussen de waterlijn en deklijn. De vloeiende kromming van voor naar achter geeft meer stabiliteit. DE MASTEN EN TUIGAGE WERDEN IN HARLINGEN GEPLAATST. ZEILPLAN EN DEKINDELING Het jacht is kitsgetuigd en heeft een veelzijdig zeilplan. Dat heeft het ontwerpteam uitgebreid geoptimaliseerd en getest. Op de hoofdmast kan een Code 0 of gennaker worden gevoerd. Voor

NIEUWS VAN DE NEDERLANDSE JACHTWERVEN DE MERAKI ONDERWEG NAAR HARLINGEN. Foto Albert Brunsting DE MERAKI WORDT IN ZWARTSLUIS OP EEN PONTON GEREDEN, VOOR HET TRANSPORT NAAR HARLINGEN. wedstrijden kan de toer-kluiver worden gewisseld voor een genua. Er is een groot aantal zeilen aan boord, allemaal gemaakt door Doyle, om de juiste configuratie te zetten voor ofwel racen, ofwel om comfortabel en veilig te cruisen over de zeven zeeën. De Meraki heeft een bijzondere dekindeling met drie kuipen. In de grote middenkuip staan twee stuurstanden en voor het hoofddekhuis is nog een kuip voor gasten of bemanning, beschermd door een buiskap. Hier is ook de toegang tot de bemanningsverblijven in het voorschip. Achterop zijn een privé-dekhuis en kuip van de eigenaar, met rechtstreeks toegang tot het eigenaarsverblijf onderdeks. Het interieur is uniek en volledig afgestemd op de wensen van de eigenaar in een eigentijdse en toch klassieke stijl. Interieurontwerper Dick Young werkte nauw samen de eigenaar, de werf en Hoek Design om de lay-out van het interieur en de integratie ervan met kritieke technische componenten te optimaliseren. Het jacht is gebouwd volgens Lloyd’s LY3-eisen in aluminium met hoge treksterkte, naar constructietekeningen van Hoek Design. Vitters Shipyard bouwde de romp, die op 22 juli 2018 werd gekanteld, verzorgde de engineering van de technische installaties en maakte de dekluiken op maat. Het beslag is van Harken en de carbon rondhouten zijn van Southern Spars, inclusief op maat gemaakte gieken. Future Fibres leverde de carbon tuigage. www.hoekdesign.com www.vitters.com FOTO’S GUY FLEURY TECHNISCHE SPECIFICATIES Lengte o.a.: 49,70 m. Lengte waterlijn: 35,86 m. Breedte: 9,60 m. Diepgang 4,25-9,00 m. Waterverplaatsing: 280 ton Zeiloppervlak: 1220 m2 Motor: Scania Bouwmateriaal: aluminium Gasten: 8 (vier hutten) Bemanning: 8 (vier hutten) Yacht management: MCM Newport JACHTBOUW NEDERLAND FEBRUARI 2020 43

NIEUWS VAN DE NEDERLANDSE JACHTWERVEN Steeler bouwt 18 meter e-jacht Samen met toeleveranciers en ontwerpbureau Vripack heeft Steeler Yachts uit Steenwijk een 18 meter stalen motorjacht met elektrische voortstuwing ontwikkeld. Een Noorse klant heeft groen licht gegeven voor de bouw van de ‘North LatEtude’. Het elektrische systeem is ontworpen door Hydrosta uit Zwartsluis. De voortstuwing wordt geleverd door een watergekoelde elektromotor met permanente magneet van 184 kW, gevoed door Li-ion-accu’s. Een pm-elektromotor heeft een hoog rendement van ruim 90 procent, een hoog koppel – zelfs bij een laag toerental – en is compact van afmeting door het ontbreken van tandwielenkasten en frequentieregelaars. Een 75 kW generator met variabele snelheid springt bij als lange afstanden worden gevaren. Volgens de werf is de efficiency van het voortstuwingssysteem superieur vergeleken met een dieselmotor als hoofdaandrijving, ook als de generator loopt. Bij classificatiebureau DNV GL is goedkeuring aangevraagd voor het systeem. Het jacht heeft drie dekken. Het hoofd- en bovendek zijn geheel gelijkvloers. Technische specificaties zijn nog niet vrijgegeven. Jachtwerf Heeg bouwt Winner casco’s Jachtwerf Heeg, bekend van onder meer de Randmeer, Splash, G2 en Pointer, heeft ook Winner jachten in productie genomen. De huidige eigenaar van Winner, Nordic Yachting in Neustadt an der Ostsee, heeft de mallen overgebracht van Polen naar Friesland. Er bestond al een band tussen de twee werven, omdat Nordic dealer is van de Pointer. Winner is van oorsprong een oer-Nederlands product, in de jaren ’80 opgezet door Dick Rus in Enkhuizen. Later nam Remco Sol de werf over. De ontwerpen van de Winner jachten kwamen van Van de Stadt. In 2016 viel het doek voor Winner en de Duitse dealer, Nordic Yachts, nam toen de merkrechten en mallen van de 8 en 9 over. Christoph Becker van Nordic bracht de bouw onder in Polen. Hij merkte echter dat veel klanten de Winners graag in Nederland gebouwd zien worden. Jachtwerf Heeg heeft ruime kennis en ervaring in de bouw van polyester jachten. Bovendien is de Pointer 25 ook een ontwerp van Van de Stadt en zowel de Pointer als de Winner hebben een gelamineerde rompdek verbinding, die de nodige specialistisch GEERT WIJMA VAN JACHTWERF HEEG MET CHRISTOPH BECKER VAN NORDIC YACHTING, DE EIGENAAR VAN WINNER YACHTS TIJDENS BOOT DÜSSELDORF. Foto Rens Groenendijk bouwkennis vereist. Na de bouw in Heeg gaan de Winner casco’s naar Neustadt voor de verdere afbouw. Geert Wijma, eigenaar van Jachtwerf Heeg, gaat ook als Nederlandse dealer voor Winner optreden. “We hebben nog niet eerder zo’n grote boot gebouwd en kunnen daar nu mooi ervaring mee opdoen. Dit formaat past bovendien prima in ons leveringsprogramma. Dat we een zeer goede kwaliteit bouwen, blijkt wel uit de Randmeer. Er wordt volop wedstrijd mee gezeild en van de meer dan 2.000 die er sinds 1968 gebouwd zijn, varen de eerste exemplaren nog steeds rond.” www.winneryachts.com 44 JACHTBOUW NEDERLAND FEBRUARI 2020 SNELLE TENDER Steeler heeft voorts een opdracht in de wacht gesleept voor de bouw van een 9 meter lange tender voor een superjacht in aanbouw. Het ontwerp is van Azure Yacht Design; naval architecture Studio Delta. Voor de voortstuwing zorgt een 270 pk Mercruiser turbodiesel. De tender, waarmee 14 personen vervoerd kunnen worden, heeft als bijzonderheid dat de complete opbouw -zijramen, front screen en bimini- ingeklapt kan worden, zodat het in de garage van het moederschip past. BOOT DÜSSELDORF Weliswaar won Steeler dit jaar geen prijs op Boot Düsseldorf, de werf sleepte wel twee orders in de wacht, een Steeler 52S voor een Duitse klant en een Nederlandse opdracht voor een Steeler 57S, een model dat ook op de beurs te bewonderen was. Eind 2019 werd een project in gang gezet voor de bouw van een SNELLE TENDER, WAARVAN DE OPBOUW KAN INKLAPPEN. DE ‘NORTH LATETUDE’ HERBERGT GEAVANCEERDE TECHNIEK VOOR DE ELEKTRISCHE VOORTSTUWING. geheel nieuwe Steeler 60S ‘Performance’, met een hefdak (‘voor een echt cabrio-gevoel’). Twee 850 pk MAN diesels zorgen voor de voortstuwing. www.steeleryachts.com EEN IN POLEN GEBOUWDE WINNER 9 PLUS. DE ZEILBOOT MET HELMSTOKBESTURING IS 9 M. LANG EN 2,96 M. BREED, STEEKT 1,60 M DIEP MET EEN VASTE KIEL, WEEGT 3.300 KG, INCLUSIEF 1.350 KG BALLAST. TWEE HUTTEN BIEDEN VIER SLAAPPLAATSEN. YANMAR 2YM15 SAILDRIVE. HET GROOTZEIL MEET 28 M2 EN DE FOK 20 M2 .

NIEUWS VAN DE NEDERLANDSE JACHTWERVEN Düsseldorf succes voor Van den Hoven Jachtbouw Van den Hoven Jachtbouw nam voor het eerst deel aan Boot Düsseldorf, weliswaar niet met een motorjacht, maar wel met een informatieve stand, met onder meer een schaalmodel van het nieuwe snelvarende aluminium motorjacht Voyager 61, dat in aanbouw is. De beurs was een succes voor de werf uit Waspik. Communicatiemanager Michelle van den Hoven: “We zijn zeer tevreden. Op de beurs hebben we een reeks goede contacten opgedaan. Een aantal potentiële klanten is zelfs al in Waspik op bezoek geweest. Een Duitse klant die al langere tijd geïnteresseerd was in een 1500 Mk2 demoschip, besloot de aankoop in Düsseldorf te beklinken, dus dat was helemaal een succes. Na wat kleine aanpassingen kunnen we deze boot binnenkort al afleveren. De klant kan dus dit voorjaar al varen, dat is het voordeel van de aanschaf van een demoschip.” ORDER 1850 FLYBRIDGE Van den Hoven kreeg eind december een order voor de bouw van een 18,5 meter lang stalen motorjacht uit de Executive range, met een flybridge, die door een groot dakoppervlak een flinke extra extra leefruimte geeft. Het zwemplateau biedt plaats aan een tender en kan door middel van een hydraulisch systeem zakken. Is de tender te water gelaten, dan ontstaat een flink terras/zwemplateau. De nieuwe 1850 Flybridge krijgt drie ruime en comfortabele hutten en twee badkamers. Het exterieur is ontworpen door John van Leuwen, in samenwerking met Arnold de Ruyter. Het interieurontwerp is van de hand van Bart van den Hoven zelf. In 2017 leverde Van den Hoven de eerste 1850 Executive af. Van dit schip is de oplevering in het voorjaar van 2021 voorzien. Het casco van de aluminium Voyager 61 met flybridge is bijna gereed en is te zien op de open dag die de werf in Waspik op 11 april organiseert. De oplevering van dit schip is eind dit jaar voorzien. TECHNISCHE SPECIFICATIES VAN DEN HOVEN 1850 FLYBRIDGE Lengte over alles: 18,70 m. Breedte: 5,35 m. Diepgang: 1,40 m. Motor: 2 x 300 pk Volvo Penta Snelheid: 11 knopen Boeg-/hekschroef: Side-Power SE 285TC 48V CE-klasse: A DutchCraft 25, elektrische superjachttender De DutchCraft 25 was een blikvanger op Boot Düsseldorf. Het is een strak vormgegeven superjachttender van 8 meter lengte, gemaakt van carbon composiet, die door een boegklep ook iets weg heeft van een landingsvaartuig. Dat niet alleen, met de elektrische voortstuwing kan de DutchCraft 25 vijf kwartier lang met een snelheid van 32 knopen varen. Doet de schipper het rustiger aan, dan levert de accubank stroom voor zes uur varen met 6 knopen. De dekindeling is modulair en kan snel worden aangepast aan het gebruik, als superjachttender, sportduiken, vissen, vervoer van ‘water toys’ of om een tripje te maken met de hele familie. DutchCraft is een zusterbedrijf van Zeelander Yachts uit Groot-Ammers, opgericht door Sietse Koopmans. “Deze innovatieve tender is ontworpen en gebouwd in Nederland”, aldus marketing coördinator Floris Koopmans, zoon van... “Voor een jong merk als DutchCraft is het erg belangrijk om in contact te komen met onze doelgroep en daarvoor is er geen betere manier dan het te presenteren op Boot Düsseldorf.” De romp heeft een V-vorm en één dekniveau, dat voor het grootste deel open is, met uitzondering van het stuurhuis, dat overigens inklapbaar is. Dat is bovendien een ruimtewinner in de tendergarage. VIA DE ACHTERKLEP KUNNEN ER BIJVOORBEELD VOERTUIGEN OP DE DC25 GEREDEN WORDEN. DE BANKEN ZIJN OP RAILS BEVESTIGD EN KUNNEN SCHUIVEN OF VERWIJDERD WORDEN. De boegklep maakt het gasten mogelijk gemakkelijk het strand op te lopen, zonder natte voeten. Een limousine-uitvoering is in ontwikkeling. DC56 DutchCraft presenteerde tijdens het afgelopen Cannes Yachting Festival een veel groter model (CE-klasse A), de 17 meter lange en 5,09 brede DC56 in een open Voorstuwing door twee Volvo Penta IPS motoren (600 of 950), waarmee in de zwaarste uitvoering een snelheid van 40 knopen bereikt kan worden. De boot is ook met andere motoren leverbaar in een commerciële versie. Net als de Zeelander wordt de DC56 ook op de Amerikaanse markt aangeboden. Het exterieur is in eigen huis ontworpen, terwijl Mulder Design de naval architecture deed. DE DC25 OP BOOT DÜSSELDORF. VIA DE BOEGKLEP KUNNEN PASSAGIERS ZO HET STRAND OP LOPEN. Foto Messe Düsseldorf/ Constanze Tillmann www.dutchcraft.com TECHNISCHE SPECIFICATIES DUTCHCRAFT 25 Lengte o.a.: 8,04 m. Lengte waterlijn: 7,30 m. Breedte: 2, 38 m. Diepgang: 0,82 m. Max. aantal passagiers: 12 Ontwerp: Mulder Design Naval Architecture: DLBA (Chesapeake, VS) Prijs: vanaf € 275.000 JACHTBOUW NEDERLAND FEBRUARI 2020 45

NIEUWS VAN DE NEDERLANDSE JACHTWERVEN EEN LANGEAFSTANDSZEILER MET EEN FRAAI LAAG GEHOUDEN DEKSALON. TECHNISCHE SPECIFICATIES RSC1900 Lengte: 18,64 m. Breedte: 5,35 m. Diepgang: 2,65 m. (diepere kiel is optie) Waterverplaatsing: ca. 24 ton Tuigage: sloep. Zeiloppervlak: ca. 195 m2 aan de winds Motor: Volvo Penta D3 – 150 pk Boeg- en hekschroef: Side Power proportioneel Bouwmateriaal: aluminium CE-klasse: A (Oceaan) Langeafstandszeiler RSC1900: semi-seriebouw Stroomlijn in de productie. Dat is het sleutelwoord bij de bouw van de RSC1900. Een aluminium zeiljacht van 19 meter lengte, gebouwd naar superjacht-maatstaven, maar wel tegen een scherpe prijs. Afgelopen zomer ging bij Bloemsma in Makkum de eerste RSC1900 te water. Kenneth Tjon is de man achter de RSC1900. “We hebben een modulair concept voor semi-seriebouw ontwikkeld. Dat bespaart tijd, dus kosten, terwijl de kwaliteitsstandaard hoog ligt. Vergelijk het met de automobielindustrie, daar bereiden toeleveranciers hun producten in eigen huis voor, zodat ze snel geassembleerd kunnen worden.” Bij de bouw van de RSC1900 is op dezelfde manier te werk gegaan, door alle subsystemen goed voor te bereiden. “Het geldt ook voor het interieur, dat in modules wordt gemonteerd. Zo hoef je niet op de werkvloer uit te dokteren hoe iets verwerkt moet worden. Deze werkwijze vraagt wel een grondige engineering in de voorfase; alles moet daar tot in de kleinste details zijn uitgewerkt. Al onze toeleveranciers en onderaannemers werken in het superjacht-segment, dus kwaliteit is gegarandeerd.” Tjon weet waarover hij praat; hij heeft een lange staat van dienst in de jachtbouw en is zelf enthousiast zeiler. Dat de aanpak werkt, bleek al bij de bouw van de eerste RSC1900. Het snijpakket werd gefaseerd aangeleverd in panklare delen, wat de bouw vergemakkelijkte. MEDITERRAAN Kees van de Stadt van Satellite Yacht Design heeft het ontwerp en de naval architecture van de RSC1900 gedaan. RSC staat trouwens voor ‘Raised Saloon Cruiser’, een langeafstandszeiler met een fraai laag gehouden deksalon. “Het jacht past helemaal in de Middellandse Zee en vergelijkbaar zonnig vaarwater”, aldus de ontwerper, “met een ruime kuip en veel zonnedek. De deksalon zorgt voor veel lichtinval binnen. Er zijn veel praktische details verwerkt, zoals de grootschoot die als één lijn onderdeks wordt geleid en de zelfkerende fok.” Dankzij geautomatiseerde systemen kan het jacht zelfs solo worden gezeild. Maar uiteraard is het ingericht voor een lang verblijf aan boord met gasten. Achterin is een grote eigenaarshut, terwijl er voor twee volledig uitgeruste gastenhutten inclusief badkamer zijn. Plus slaapplaatsen voor de bemanning. In de voorpiek is een zeilenberging annex werkplaats. Het schip is afgetimmerd door Van der Meijden Interieurbouw uit Hardinxveld-Giessendam en Johan Mast Schilderwerken verzorgde de conservering en het aflakken. De eerste RSC1900 was te zien op de afgelopen bootshow in Cannes. De engineering van bouwnummer 2 is in volle gang. Een 22 meter zit nog in de pen. www.rscyachts.com DE EIGENAARSHUT, AFGETIMMERD DOOR VAN DER MEIJDEN INTERIEURBOUW. 46 JACHTBOUW NEDERLAND FEBRUARI 2020 DANKZIJ GEAUTOMATISEERDE SYSTEMEN KAN HET JACHT ZELFS SOLO WORDEN GEZEILD.

NIEUWS VAN DE NEDERLANDSE JACHTWERVEN Mulder verkoopt derde Thirtysix Mulder Shipyard in Zoeterwoude heeft de ThirtySix met de projectnaam ‘Mana’ verkocht. De Nederlandse eigenaar gaat met het aluminium motorjacht charteren in het westelijke deel van de Middellandse Zee. De Mana is een zusterschip van de eerder in de vaart gekomen ‘Delta One’ (Winnaar 2018 World Superyacht Awards) en de daarop volgende ‘Calypso’. De ThirtySix heeft een door Van Oossanen ontwikkelde snelle rompvorm (FDHF). Het interieur is ontworpen door de Britse Vickers Studio, het exterieur door Claydon Reeves Design Studio. Omdat het schip al in aanbouw is, kan het reeds dit voorjaar vaarklaar zijn. Diverse wensen van de koper kunnen nog worden ingepast. De afmetingen zijn 36,00 x 8,00 x 2,05 meter, met een grosstonnage van 298 en een waterverplaatsing van 207 ton, halfbeladen. Met een 6-cilinder Caterpillar C18 van 1.150 pk kan de Mana een topsnelheid van 16,8 knopen bereiken. www.muldershipyard.nl Roughneck 1010, supersnelle RIB Roughneck Marine in Almere brengt een supersnelle RIB op de markt die gebruikt kan worden als tender van een superjacht of voor recreatie. De ruim 10 meter lange boot, ontworpen door Mulder Design, kan uitgevoerd worden in carbon of GRP composiet. De Roughneck 1010 kan worden uitgevoerd met een T-top en cabine, met ruimte voor een bed, toilet of opslag. De T-top kan worden verlaagd tot de hoogte van de stoelen, waardoor de boot gemakkelijker vervoerd kan worden en bovendien worden de stoelen en uitrusting daardoor beschermd. Het onderwaterschip is een Deep V-planing dead-rise 24°, waarmee met twee 400 pk Mercury Racing buitenboordmotoren een topsnelheid van 78 knopen behaald kan worden. UITGANGSPUNTEN De Roughneck 1010 is ontworpen voor snelheid, comfort en een uitstekende manoeuvreerbaarheid. In de ontwerpfase waren gewichtsbesparing en sterkte van de constructie uitgangspunten. Er is gebruik gemaakt van zo licht mogelijke materialen en geavanceerde bouwmethodes. De ‘stepped hull’-technologie die in alle Roughneck-modellen wordt toegepast maakt het mogelijk hogere snelheden te bereiken, terwijl de stabiliteit behouden blijft en het brandstofverbruik relatief laag. De naval architecture is ook in handen van Mulder Design. De casco’s worden gebouwd door Solico Engineering in Oosterhout. De Roughneck 1010 heeft een carbon dashboard met een Raymarine Glass Bridge systeem, met twee multifunctionele displays. De vier geveerde stoelen bieden comfort bij langere tochten. HISTORIE Ronald Oosterman begon in 2007 met de door hem ontwikkelde Roughneck naam te maken in races. Hij ontwikkelde sterkere en snellere modellen, die zowel in de pleziervaart als professioneel worden gebruikt, voor overheden, politie, special forces, superjachten en bijvoorbeeld team Brunel in de Volvo Ocean Race. En er worden nog steeds RIB offshore races met Roughnecks gevaren. Het aantal verkochte RIB’s staat inmiddels op bijna honderd. STUURCONSOLE MET CARBON DASHBOARD, WAARIN EEN RAYMARINE GLASS BRIDGE SYSTEEM IS INGEBOUWD. DE ROUGHNECK 1010, EEN RIB DIE 78 KNOPEN HAALT. www.roughneckmarine.nl Moonen weer op schema met bouw 36 meter jacht Nadat bij Moonen Yachts in ’s-Hertogenbosch in november de aluminium opbouw op de stalen romp van bouwnummer YN199 is gezet, ligt de bouw van het 36 meter lange Martinique superjacht weer op schema. Eind januari werden de romp en opbouw geplamuurd, waarna met het schilderwerk is begonnen. De YN199 is het tweede schip in de lijn die is ontworpen door René van der Velden, met naval architecture door Diana Yacht Design en een interieur van Studio Indigo. Het zusterschip Brigadoon, dat in de zomer van 2018 werd opgeleverd, sleepte diverse awards in de wacht, precies op het moment dat de werf in financiële problemen raakte en in juli failliet werd verklaard. Doordat het Australische echtpaar Matthew en Louise Baxter de werf in augustus heeft overgenomen, gloort er weer een goede toekomst voor de werf. Nicky van Zon, projectmanager voor de YN199: “Het is geen geheim dat Moonen een bewogen periode heeft gehad de afgelopen maanden. Desondanks hebben we hard gewerkt om ervoor te zorgen dat de vertraging in de bouw tot een minimum beperkt is gebleven, daar zijn we enorm trots op.” MODIFICATIES Op basis van feedback van de eigenaars van de Brigadoon er zijn diverse modificaties in het ontwerp aangebracht. Zo is voor het zonnedek een nieuwe bimini ontworpen, de wing stations zijn beter gepositioneerd en de zitbanken op het voordek zijn anders geplaatst. De hutten voor de gasten en eigenaar zijn opnieuw ontworpen, en er is een directe route tussen de kapiteinshut en het stuurhuis. Met de Fast Displacement Hull Form heeft het motorjacht een actieradius van 4.000 mijl bij een snelheid van 10 knopen. Als de YN199 gereed is, zal het te zien zijn op de jachtshows in Cannes en Monaco in 2020. Moonen gaat ondertussen verder met het bouwen op voorraad van nog een 36 meter en een superjacht van 44 meter. www.moonen.com MET HET PLAATSEN VAN DE OPBOUW WERD EEN MIJLPAAL IN DE BOUW BEREIKT JACHTBOUW NEDERLAND FEBRUARI 2020 47

NIEUWS VAN DE NEDERLANDSE JACHTWERVEN SPECIFICATIES SAFFIER SE 27 LEISURE Lengte: Breedte: Gewicht Kiel: Motor: 8,20 m. 2,60 m. Diepgang: 1,05/1,40 m. (standaard) / 1, 60 m. (race). 1.900 kg. 900 kg. / 750 kg. (race) Torqeedo 4.0 kW E of een Yanmar 2YM15 diesel. Masthoogte: vanaf waterlijn 12 m. Zeilen: grootzeil 24 m2 fok 15 m2 NIEUW MODEL MAAKT SE-LIJN COMPLEET Snelle Saffier Se 27 Leisure Saffier Yachts in IJmuiden heeft een nieuw model toegevoegd aan de vloot, de Se 27 Leisure. Een prachtig gelijnd ontwerp dat veel snelheid belooft. “Mensen willen tegenwoordig steeds harder, met minimale inspanning en dat is precies wat de Se 27 Leisure levert”, aldus eigenaar/directeur Dennis Hennevanger. De daysailer werd op Boot Düsseldorf als primeur gepresenteerd. De nieuwe Saffier is zowel solo als met bemanning of familie te zeilen. De stuurman heeft alle bedieningslijnen en twee lieren onder handbereik. De kuip is ruim en blijft vrij van schoten en lijnen. De broers Dean en Dennis Hennevanger, die samen aan het roer staan bij Saffier, zijn beiden doorgewinterde zeilers en hun kennis en ervaring verwerken ze in hun zeiljachten. HOOG SNELHEIDSPOTENTIEEL Veiligheid gecombineerd met snelheid: dat is de kern van het ontwerp van de Saffier Se 27 Leisure. De moderne lijnen van de romp garanderen een hoog snelheidspotentieel. De romp heeft dankzij het vlakke onderwaterschip en een breedte van 2,60 meter een hoge vormstabiliteit. Gewichtsbesparing is essentieel bij de bouw. Romp en dek zijn onder vacuüm gebouwd in een sandwichconstructie. De boot wordt standaard voorzien van een 4.0 kW Torqueedo elektromotor met een lithium batterij en saildrive met klapschroef. Alleen al deze configuratie betekent een gewichtsbesparing van 70 procent in vergelijking met een standaard dieselmotor. Overigens is een traditionele voortstuwing met een Yanmar diesel ook verkrijgbaar. In combinatie met de uitgekiende rompvorm zorgt de massief loden bulbkiel voor een hoge stabiliteit. Met de strak gesneden tuigage geeft dit veel potentie onder zeil. De Saffier Se 27 Leisure planeert ruimwinds, Slaapplaatsen: 4 Ontwerp: Dean & Dennis Hennevanger/ Kees van de Stadt-Satellite Yacht Design. , zelfkerende , genua 108% 18 m2, gennaker 66 m2 Code Zero 51 m2 , DENNIS HENNEVANGER OP DE NIEUWE SAFFIER SE 27 LEISURE, TIJDENS BOOT DÜSSELDORF: “MOET IK VÓÓR HET ROER STAAN? GEEN PROBLEEM, IK KAN OOK ACHTERSTEVOREN VAREN.” DE SAFFIER SE 27 LEISURE IN AANBOUW. 48 JACHTBOUW NEDERLAND FEBRUARI 2020

NIEUWS VAN DE NEDERLANDSE JACHTWERVEN maar zeilt ook hard en hoog aan de wind. Saffier heeft in Elvstrom een nieuwe zeilenleverancier gevonden. Er zijn drie kielvarianten mogelijk, van ondiep tot race. MODELLENLIJN Saffier Yachts heeft een complete reeks dagzeilers, die in de jaren negentig begon met de 6.50. “De Se 27 vervangt de Se 26 in de Saffier Elegance-lijn”, legt Hennevanger uit, “de Se 26 is de Saffier Sc 8m Open geworden en zit nu in de Saffier Classic serie. Die oude Se 26 was te klassiek voor de Se lijn, dat paste niet meer naast de Se 37 en Se 33. Vandaar de nieuwe Se 27 Leisure, die zo de lijn weer compleet maakt.” De collectie van Saffier Yachts omvat de Saffier Elegance (Se) lijn, met de 23, 27 Leisure, 33 Ultimate daysailer en de 37 Lounge. En de Saffier Classic (Sc) lijn, met de 6.50 Cruise, 8m open, 8m cabin en de 10 m cabin. Hennevanger leverde tot voor enige tijd geleden zelf alle boten af bij de klant en maakte ze zeilgereed, op de meest afgelegen locaties. “Dat is gezien de aantallen die we nu verkopen niet meer te doen. Ik doe dat nu alleen nog bij de grotere, duurdere modellen.” www.saffieryachts.com DOOR LAURENS VAN ZIJP Richard Hennevanger overleden Een paar dagen voor de aanvang van Boot Düsseldorf overleed Richard Hennevanger, de grondlegger van Saffier Yachts, op 78-jarige leeftijd. Richard emigreerde in 1961 naar Australië, verkocht zijn werf in 1972 en kwam terug naar Nederland om voor zichzelf een zeiljacht te bouwen. Daarmee voer het gezin in acht jaar de wereld rond en kregen zijn zoons Dennis en Dean het zeilen met de paplepel ingegoten. Terug in Nederland vond Richard opnieuw werk in de scheepsbouw, de eerste paar jaar voornamelijk in de beroepsvaart en de visserij. Eind jaren tachtig verlegde Richard zijn activiteiten steeds meer richting jachtbouw. Midden jaren negentig namen Dennis en Dean het bedrijf over. Primeurs van Antaris en Makma Op de HISWA Amsterdam Boatshow in de RAI wordt de Antaris X geïntroduceerd, een 10 meter lange polyester dagcruiser, die ook geschikt is om meerdere dagen achtereen op te verblijven. De boot beschikt standaard over vier vaste slaapplaatsen, bergruimte in het achterschip en veel comfort. De Antaris X is ontworpen voor het hele gezin en is geschikt als dagcruiser, maar ook uitermate geschikt voor meerdere dagen op het binnenwater en open zee. Standaard wordt de Antaris X voorzien van een 80 pk Yanmar commonrail dieselmotor, meer vermogen is optioneel. www.antarisboats.com MAKMA CAYOS 28 De Makma Cayos 28 is een nieuwe snelvarende tender die vaarplezier en comfort in zich verenigt. Met de 28-voeter valt rustig te toeren, maar hij wil ook wel in volle galop; volgens de werf tot 70 km/u, wat mede zal afhangen van de gekozen motorisering. De Cayos 28 biedt veel buitenruimte; in de kuip staat een groot zonnebed, met aan stuurboord een doorgang naar het zwemplatform. De stuurstand zit aan stuurboord en midscheeps daarachter is een functionele kombuis met kookplaat, wasbak en 70 liter koelkast. De kookplaat en wasbak kunnen worden afgedekt met een glasplaat. Verder wordt de Cayos 28 uitgerust met een comfortabele hoekbank. Standaard is de tender voorzien van een afsluitbare toiletruimte met een vast toilet. Optioneel is luxe betimmering inclusief een tweepersoonsbed (2,10 m.) leverbaar. De maten van de Cayos 28 zijn 8,55 x 2,70 x 0,80 m. De kruiphoogte is circa 1,30 m. NEDERLANDSE BOTEN TECHNISCHE SPECIFICATIES ANTARIS X Lengte: 10,00 m. Breedte: 3,60 m. Diepgang: 0,90 m. Doorvaarthoogte: ca. 2,40 m. Gewicht: ca. 5.000 kg CE categorie: B Aquatec Industries, dat de merken Antares, Makma en Maril voert, heeft in Woudsend een 1.500 m2 grote indoor showroom, waar de boten aan steigers in het water liggen. De boten worden in Nederland ontworpen en in eigen huis gebouwd. De casco’s komen uit een eigen polyesterfabriek in het Noord-Hollandse Zwaag en worden in Woudsend afgebouwd. www.makmamarine.nl In 1997 tekende Richard een open zeilboot van 6,50 meter, de eerste Saffier, waarvan er in 1998 na introductie op de HISWA-beurs direct 18 werden verkocht. Richard tekende ook de Saffier 8.00. In 2005 wordt reeds de 100ste Saffier 6.50 verkocht; het model zit nog steeds in het leveringsprogramma. De Saffier 26 Open daysailer werd in 2007 door vader en zoons samen ontworpen en werd een groot succes, met als bekroning in 2009 de Europese zeilboot van het Jaar award. Op het overlijdensbericht van Richard staat ‘De golven en de wind zijn nu gaan liggen. Mooi weer om te rusten, je hebt een fantastische tocht gehad.’ Met een bijeenkomst op de werf in IJmuiden is afscheid van hem genomen. (R.G.) JACHTBOUW NEDERLAND FEBRUARI 2020 49

NIEUWS VAN DE NEDERLANDSE JACHTWERVEN STOER SCHIP; EEN IN 2011 OPGELEVERDE ENKSAIL NOORDKAPER 46GT IN VOL ORNAAT. FOTO’S GEBROEDERS VAN ENKHUIZEN TECHNISCHE SPECIFICATIES NOORDKAPER 46 Lengte o.a.: 14,85 m. Romplengte: 13,85 m. Breedte: 4,50 m. Noordkaper 46GT op stapel Bij Gebroeders Van Enkhuizen in Makkum staat een nieuwe Enksail Noordkaper 46GT op stapel. Afgelopen november is begonnen met de bouw van het stalen casco, dat in april gereed zal zijn. De oplevering is een jaar later gepland. Het is de 21e Enksail Noordkaper die de werf bouwt. Deze nieuwe 46-voets Noordkaper krijgt een GT (Grand Tour) uitvoering, met extra comfort voor een lang verblijf aan boord en voor het zeilen. De Enksail NK46 wordt gebouwd in opdracht van een Amerikaanse klant, uit de buurt van Seattle, dus aan de Amerikaanse westkust. Voordat het zeiljacht naar dat vaargebied vertrekt, zal het eerst Europese wateren verkennen. Daarom wordt het schip voorzien van een multi-voltage systeem, zowel 110 als 230 Volt. Gebroeders van Enkhuizen mag dan bekend zijn van de Noordkaper, de werf heeft meer schepen in het portfolio, zowel in staal als aluminium. Waaronder de Enksail en de Enksail Orion scherpe jachten en de Enkcraft en de Sossego motorjachten. Ook bouwt de Makkumer werf beroepsschepen. www.gebrvanenkhuizen.nl Nieuwbouworder voor Vri-Jon Vri-Jon/DSA Yachts in Ossenzijl heeft een order gekregen voor de bouw van een Contessa 42 OC. Het is een eigentijds ontwerp met rechte romplijnen zonder zeeg, een iets vallende rechte boeg en een grote, fraai geprononceerde salonopbouw met getinte ramen en open kuip, vandaar OC. Het gewelfde kajuitdak loopt daar mooi over door. De stalen knikspant is een ontwerp van Vri-Jon in nauwe samenwerking met Hugo Smeding uit Dronrijp. Het is een afgeleide van de eerder ontworpen Contessa 42 AC, een variant met achterkajuit en campagnedek. Over dat schip zei Patrick Jonas van Vri-Jon/DSA eerder in Jachtbouw Nederland: “Dit ontwerp komt in de plaats van onze oude Contessa met achterkajuit. Het is een moderne variant, zonder dat de karaktertrekken verloren gaan. Misschien is de naam Contessa wel bekender dan Vri-Jon; we zijn er groot mee geworden. Veel kernwaarden brengen we dus terug in dit nieuwe model.” Nu bouwt de werf dus eerst het ontwerp met de open kuip. Dat gebeurt in Ossenzijl. “We bouwen het casco en het interieur parallel”, vertelt Jonas, “terwijl de romp wordt gebouwd, begint de timmerman al aan de interieurdelen. Dat kan met de huidige technieken en betekent tijdwinst.” Deze nieuwe Contessa 42 OC werd vanaf tekening verkocht op de beurs Motorboot Sneek in november. Het was sowieso een succesvolle show voor Vri-Jon, want de werf verkocht daar ook een nieuwe stalen Classic Open Kuip. www.vri-jon.nl Diepgang: 1,90 m. (of hydraulische kiel 1,40-2,70 m.) Gewicht: 22 ton Zeiloppervlak: 136 m. Brandstoftank: 1300 l. Watertank: 700 l. Vuilwatertank: 180 l. Motor: Yanmar 160 pk HET CASCO VAN DE NOORDKAPER 46 MOET IN APRIL KLAAR ZIJN. TECHNISCHE SPECIFICATIES CONTESSA 42 OC Lengte o.a.: 12,46 m. Lengte waterlijn: 11,69 m. Breedte: Diepgang: 4,20 m. 1,10 m. Doorvaarthoogte: 2,7 m. Gewicht: 16 ton Motorisering: Volvo Penta D3 110 pk Brandstoftank: 800 l. Watertank: Vuilwatertank: CE-klasse: 600 l. 100 l. B. EEN IMPRESSIE VAN DE CONTESSA 42 OC. 50 JACHTBOUW NEDERLAND FEBRUARI 2020

NEEM BETERE BESLISSINGEN CLEARCRUISE [AR] AUGMENTED REALITY VOOR AXIOM DISPLAYS ClearCruise™ AR toont complexe navigatiesituaties overzichtelijk en begrijpelijk op het scherm van onze Raymarine AXIOM® multifunctionele displays. Kaartobjecten, AIS doelen en waypoints worden geïdentifi ceerden duidelijk getoond, in een laag over het HD camerabeeld. Hiermee wordt de omgeving in één oogopslag herkenbaar. Het gestabiliseerde videobeeld en duidelijke pictogrammen zorgen voor directe herkenning van objecten, en maken veilig navigeren eenvoudiger. Island Hopper PASSENGER VESSEL 850 m 900m Afb eeldingen dienen enkel ter illustratie. Ontdek meer op raymarine.nl/clearcruise

Kwaliteit weerspiegelt. Perfection® Pro is een twee-componenten polyurethaan aflak speciaal ontwikkeld voor professioneel gebruik. Perfection Pro levert een spiegelglad en hoogglanzend eindresultaat aan ieder vaartuig en elke ondergrond en is geschikt voor spuitapplicatie en kwast- & rolapplicatie. Perfection Pro heeft een uitzonderlijk kleur- en glansbehoud en wordt geleverd in een uitgebreide kleurenrange. U kunt de gewenste kleur bij uw lokale distributeur bestellen; deze kleur kan ter plekke worden gemengd wat u tijd en geld bespaart. Perfection Pro: ontwikkeld door professionals voor professionals. international-yachtpaint.com 10355/0120 facebook.com/InternationalYachtPaint Alle in deze publicatie genoemde handelsmerken zijn eigendom van of in licentie gegeven aan, het AkzoNobel concern. © AkzoNobel 2019. Bezoek ons in Hal 5 stand nummer 100

1 Online Touch

Index

1. 1
2. 2
3. 3
4. 4
5. 5
6. 6
7. 7
8. 8
9. 9
10. 10
11. 11
12. 12
13. 13
14. 14
15. 15
16. 16
17. 17
18. 18
19. 19
20. 20
21. 21
22. 22
23. 23
24. 24
25. 25
26. 26
27. 27
28. 28
29. 29
30. 30
31. 31
32. 32
33. 33
34. 34
35. 35
36. 36
37. 37
38. 38
39. 39
40. 40
41. 41
42. 42
43. 43
44. 44
45. 45
46. 46
47. 47
48. 48
49. 49
50. 50
51. 51
52. 52

Home