HISWA magazine 05 | oktober 2021 magazine voor de watersportbranche METSTRADE Show 16 - 18 november 2021 Innovaties bevorderen comfort aan boord Wat zijn de risico’s bij onveilig gebruik van accu’s? Internationale handel anno nu

YOU’RE INVITED! HOMEPORT OF THE LEISURE MARINE COMMUNITY 16 - 17 - 18 NOVEMBER 2021 RAI AMSTERDAM The METSTRADE Show is the happening meeting place in Amsterdam where the international leisure marine community gathers. In a hospitable and safe environment, we make you feel at home to meet and mingle with the entire industry. Feel connected and charge yourself to optimise your business. METSTRADE FEATURES ORGANIPOWERED BY MEMBER OF OFFICIAL METSTRADE OFFICIAL SYP MAGAZINE OFFICIAL MYP MAGAZINE GET YOUR FREE TICKET METSTRADE.COM colofon voorwoord HISWA Magazine is het relatie magazine van HISWA-RECRON. Het blad profileert zich als het toonaangevende vakblad van de watersport industrie. Het blad verschijnt zes keer per jaar en wordt verspreid onder watersport bedrijven en stakeholders in de watersportbranche. Uitgever HISWA-RECRON Storkstraat 24 3833 LB Leusden T 033 - 303 97 00 E communicatie@hiswarecron.nl Advertentieverkoop Roskam Media Frank van Gils T 06 - 53 88 82 66 E f.gils@roskammedia.nl Aan dit nummer werkten mee Hans Buitelaar, Dominique van Dam, Michaël Steenhoff en Lisette Vos Hoofdredacteur drs. Liane Jansen Redactiesecretariaat Rianne Hartog Foto cover METSTRADE Show RAI Amsterdam Vormgeving Drukte van Belang Amsterdam Druk Senefelder Misset Doetinchem Echter om aan al die spullen te komen, is tegenwoordig wel een uitdaging. De internationale handel staat onder druk. Ondernemers hebben te maken met stijgende container- en transportprijzen, handelsbelemmeringen en veranderend voorraadbeheer. Wat doen zij om nu en in de toekomst de handel door te kunnen laten gaan? Lees het op pagina 18. Of het nu hier om gaat of om HISWA Magazine: continu vernieuwen is het credo. Veel plezier met het lezen van alle insprirerende verhalen in dit gerestylde nummer! Liane Jansen Hoofdredacteur Vernieuwen Wat is-ie mooi hè, dit nieuwe HISWA Magazine. Lekker fris, een ruim opgezette vormgeving en een nieuw, groter formaat. Het blad was echt toe aan vernieuwing, zeker na de fusie van HISWA met RECRON. Tegelijkertijd onderging ook Recreactie – het vakblad voor de leisure en recreatie van HISWA-RECRON – een metamorfose. HISWA Magazine en Recreactie zijn nu meer ‘broertje en zusje’ van elkaar. Aan het format sleutelden we niet: HISWA Magazine is nog steeds het vakblad voor de jachtbouw en watersport. Daarom beginnen we ook met een groot artikel over de ‘snoepwinkel voor de watersport en jachtbouw’: de METSTRADE Show van 16 tot en met 18 november. Gelukkig vindt dit jaar de beurs weer fysiek plaats, in de RAI Amsterdam. In het artikel op pagina 14 vat beursmanager Niels Klarenbeek het samen als: “Het worden drie dynamische dagen.” Ondernemers, inkopers en projectmanagers kunnen daar weer volop netwerken en de nieuwste innovaties bewonderen. Innovaties spelen een steeds grotere rol bij comfort aan boord. Alles draait tegenwoordig om stilte en gemak, zo blijkt uit de interviews die we hielden met een aantal ondernemers (pagina 24). Chips en processoren maken van een jacht een huiskamer. Jachtbouwers bieden met moderne techniek hun klanten een zorgeloze bediening, bijvoorbeeld met een joystick. 05 2021 | HISWA MAGAZINE 3

AL 40 JAAR UW MAKELAAR EN TAXATEUR VAN RECREATIEBEDRIJVEN Den Bosch 073 6408 888 | Huizen 035 6236 212 | info@maasrbm.nl | www.maasrbm.nl inhoud Artikelen Elk nummer 14 Thema: METSTRADE Show Fysiek ontmoeten en online kennisdelen. 18 Internationale handel anno nu De ondernemer pakt kansen en lost problemen op. 22 Trends in de watersport Oome Watersport zet net even dat stapje extra voor de klant. 24 Stilte en gemak Innovaties bevorderen comfort aan boord. 30 TechTalk De risico’s bij onveilig gebruik van accu’s. 32 Het Portret Dit keer: Floortje Wijma 07 Op Stapel 08 Ondernemersnieuws 27 Het Standpunt 34 Vraag & Antwoord 34 Column Jeroen van den Heuvel 36 Nieuws I Innovatie 40 Nieuws I Mens & Bedrijf 44 HISWA-RECRON Business Club Nieuws 46 HISWA-RECRON Business Club Overzicht 05

agenda Overzicht van bijeenkomsten, evenementen, workshops, trainingen en vergaderingen van HISWA-RECRON. Het Jachthavensymposium is op 18 november. Oktober Infocafé Brandstoffen 26 oktober Microsoft Teams www.hiswarecron.nl/agenda Training Keuren van gasinstallaties (herhaling, één dag) 27 oktober 28 oktober Kantoor HISWA-RECRON, Leusden www.hiswarecron.nl/agenda November Training Bedrijfshulpverlening (BHV) 11 en 23 november Kantoor HISWA-RECRON, Leusden www.hiswarecron.nl/agenda Recreatie Vakbeurs 16 t/m 18 november Evenementenhal, Hardenberg www.recreatie-vakbeurs.nl Jachthavensymposium 18 november RAI Amsterdam (tijdens METSTRADE Show) www.hiswarecron.nl/jachthavensymposium Training Keuren van gasinstallaties (herhaling, één dag) 24 november 25 november Kantoor HISWA-RECRON, Leusden www.hiswarecron.nl/agenda December Algemene Ledenvergadering HISWA-RECRON 2 december Locatie nog onbekend www.hiswarecron.nl/agenda Vakbeurs Watersport 6 t/m 8 december Evenementenhal, Hardenberg www.vakbeurswatersport.nl Training Keuren van gasinstallaties (herhaling, één dag) 8 december 9 december Kantoor HISWA-RECRON, Leusden www.hiswarecron.nl/agenda Training Bedrijfshulpverlening (BHV) Kantoor HISWA-RECRON, Leusden 14 december www.hiswarecron.nl/agenda Meer bijeenkomsten Houd www.hiswarecron.nl/agenda in de gaten voor een actueel overzicht van evenementen, trainingen, vergaderingen en andere bijeenkomsten. 6 HISWA MAGAZINE | 05 2021 uitgelicht Op Stapel Q39 Voortbouwend op vier generaties geavanceerde jachtbouwexpertise, verzorgt Qnautic jachten en tenders van ongeëvenaarde kwaliteit. Met de Q39 ontwikkelde Qnautic een fraai nieuw model dat nieuwe standaarden zet in de high end RIB-markt. Over alle details aan boord is nagedacht. Het resultaat is een RIB met uitstekende eigenschappen op het gebied van snelheid, veiligheid en comfort. Vripack Naval Architects tekende voor het ontwerp. www.qnautic.com Specificaties Lengte .......................11,90 m Breedte .......................3,45 m Diepte ........................ 1,10 m Gewicht .......................6,5 ton Categorie .......................CE-A 05 2021 | HISWA MAGAZINE 7

VARIOBOND VARIOPOX 2K in 1 doos of koker VARIOBOND EN VARIOPOX Onze producten Variopox en Variobond leveren wij nu in nieuwe omverpakkingen. De basis en verharder blijven hierdoor bij elkaar. Na gebruik kunt u de blikken weer netjes samen opbergen. Opgeruimd staat netjes en is veiliger! Ook de Variobond Mahonie en Variopox Finishing plamuur leveren wij in een nieuwe koker. Deze nieuw ontworpen koker bestaat uit twee compartimenten achter elkaar geplaatst. Hierdoor is de doseerbaarheid verbeterd en is het mogelijk met een mengtuitje te verwerken. Voor toepassingen waar meer flexibiliteit gewenst is in de lijmverbinding hebben wij Variobond Flex ontwikkeld. Variobond Flex is onder andere geschikt voor het verlijmen van kiel/romp verbindingen en het verlijmen van (massief) houten onderdelen waar beweging niet is uit te sluiten. Variobond Flex is leverbaar in een set van 1500 gram, verpakt in een doosje. VERNIEUWD Voor meer informatie zie: www.doublecoat.nl. nieuws Ondernemersnieuws Prinsjesdag 2021: wat betekenen de plannen voor de watersport en recreatie? Afgelopen Prinsjesdag (dinsdag 21 september) overhandigde de minister van Financiën de begroting voor het jaar 2022 aan de Tweede Kamer. Omdat het zittende kabinet demissionair is, zijn er voor 2022 veel beleidsarme plannen die voortborduren op het werk van de regering in voorgaande jaren. De economie is het afgelopen jaar, ondanks corona en de beperkende maatregelen, gegroeid. Het Centraal Planbureau verwacht voor 2021 dat de economie zal groeien met 4%, gevolgd door een groei van 3,5% in 2022. Het ondernemersvertrouwen staat op het hoogste punt sinds 2018. In de macro-economische verkenning, die elk jaar op Prinsjesdag wordt uitgegeven, is te zien dat de omvang van het bruto binnenlands product een stuk hoger was geweest zonder de coronacrisis. Hieruit valt op te maken dat op microniveau een fors deel van onze welvaart verloren is gegaan. Specifieke bedrijfssectoren, zoals de horeca en de recreatie- en evenementenbranche voelen dit verlies al veel langer. Door het snelle en krachtige herstel van de economie is ook de krapte op de arbeidsmarkt weer terug van weggeweest. Voor elke vijf werkzoekenden, zijn er zes vacatures beschikbaar. 23% van de ondernemers geeft aan (productie)problemen te ondervinden door dit tekort aan personeel. Veel ondernemers die het zwaarst zijn getroffen door de coronamaatregelen van de overheid kampen met problematische schulden. Ruim een vijfde van alle horecaondernemers (22%) geeft aan dat hun schuldenlast problematisch is. Ruim de helft van alle horecaondernemers (57%) geeft aan dat de schuldenlast hoger is dan voor corona. Ook in de cultuur-, sport- en recreatiesector geeft ruim 40 procent (43%) aan met een hogere schuldenlast te kampen dan voor corona. Deze cijfers worden ondersteund door de interne peilingen die HISWA-RECRON heeft uitgezet onder de leden. Hieruit kwam naar voren dat iets meer dan 30% van de ondervraagden te kampen heeft met hogere schulden dan voor de coronacrisis. Het is dan ook van groot belang dat de echt zwaar getroffen ondernemers, zoals in de watersport- en recreatiesector, effectief geholpen worden door het kabinet. HISWA-RECRON blijft intensief lobbyen voor voortzetting van steun met strengere voorwaarden. www.hiswarecron.nl/actueel/nieuws Jachthavensymposium op 18 november Op donderdag 18 november vindt de negende editie van het HISWA Jachthavensymposium plaats, een succesvolle samenwerking tussen METSTRADE Show en HISWA. Het symposium maakt deel uit van het Marina & Yard Pavilion. Het HISWA Jachthavensymposium richt zich op marktontwikkelingen voor jachthavens in Nederland. Gastvrijheid is het centrale thema van het symposium. Er zijn diverse sprekers en er is veel ruimte voor discussie met het publiek. Het symposium is van 13.00 tot 16.00 uur (inloop en lunch vanaf 12.00 uur) in het Elicium in de RAI Amsterdam. Aanmelden voor het symposium kan via www.hiswarecron.nl/jachthavensymposium. 05 2021 | HISWA MAGAZINE 9

nieuws HISWA-RECRON telt 10 nieuwe leden 1. Camping Gaastmeer www.campinggaastmeer.nl 2. Camping Orisant www.orisant.nl 3. Chaletverhuur Groenewoud www.chaletverhuurgroenewoud.nl 4. De Heerlijkheid Vorenseinde www.vorenseinde.nl 5. De Regge-Vallei www.dereggevallei.nl 6. Droomvilla www.droomvilla.nl 7. Landgoed Springtij www.lorrendraaier.nl 8. Lorrendraaier www.lorrendraaier.nl 9. Minicamping De Visser www.minicampingdevisser.nl 10. Rigas Zwartsluis nog geen website Informatieboekje voor beginnende watersporters verschenen Onlangs ontvingen alle watersportbedrijven die zijn aangesloten bij HISWA-RECRON een informatieboekje vanuit de campagne Welkom op het water. Het boekje met de titel ‘Het plezier spat ervan af!’ is bedoeld voor nieuwe watersporters. Waar moet je op letten bij het kopen van een boot, wat moet je wel en niet doen op het water, wat zijn de belangrijkste vaartekens: al deze onderwerpen worden kort belicht. Elk HISWA Erkende Bedrijf kan gratis 15 van deze boekjes ontvangen. Voor meer exemplaren of voor meer informatie, stuur een mail naar Rianne Hartog, projectleider Welkom op het water: r.hartog@hiswarecron.nl. 10 HISWA MAGAZINE | 05 2021 Nieuw op SBS6: Welkom op het water HISWA-RECRON is gestart met de productie van een nieuw televisieprogramma op SBS6: Welkom op het water. Presentator Rick Noorlander gaat daarin in gesprek met verschillende ondernemers uit de watersport. Hij bezoekt de mooiste jachthavens en recreatie- en vaargebieden, bespreekt de geschiedenis, stapt aan boord bij de meest uiteenlopende zeil- en motorboten en behandelt de veiligheid op het water. Het doel van het programma is om alle fraaie aspecten van de watersport te delen met het Nederlandse publiek. Ook jouw bedrijf, boot, product of regio kan een plek krijgen in dit programma. Er wordt een item gereserveerd in de televisie-uitzending, je ontvangt een social snack om de uitzending aan te kondigen binnen je sociale netwerk en ontvangt na afloop het videomateriaal rechtenvrij voor eigen gebruik als bedrijfsfilm. Er worden enkel manuren berekend voor de redactie, cameraploeg en montage. Elke ondernemer wordt, binnen het traject naar de uitzending toe, volledig begeleid. De eerste watersportondernemers hebben zich al aangemeld. Neem voor meer informatie contact op met eindredacteur Marcel Dannenburg via hiswa@welkomophetwater.tv of 06 10 12 61 74. CBS-prijsindexcijfer 2022: 2% Voor de bepaling van de prijzen voor 2022 is onder meer het CBS-prijsindexcijfer relevant. Het door het CBS vastgestelde prijsindexcijfer (juni 2021) bedraagt 2%. Bij de vaststelling van de prijzen voor 2022 kunnen ondernemers daar rekening mee houden. Verder is het verstandig om rekening te houden met diverse prijs- en kostenontwikkelingen. Denk aan extra heffingen van auteursrechtenorganisaties (zoals Videma en Sena) of hogere gemeentelijke belastingen. www.cbs.nl Laadpalen verplicht in 2025 Met de opkomst van het elektrisch rijden en varen ontstaat er ook meer vraag naar laadpalen. Niet alleen in steden, maar ook bij recreatiebedrijven en jachthavens. Per 1 januari 2025 is het verplicht om bij utiliteitsgebouwen (gebouwen zonder woonbestemming), waaronder havenkantoren en recreatiegebouwen, laadpalen aan te leggen. De verplichting is vastgelegd in het Bouwbesluit. Er moet bij de ontwikkeling van bouwplannen rekening mee worden gehouden. Deze wijziging komt voort uit een herziening van het Europese Energy Performance of Building Directive (EPBD III). Voor nieuwe en te renoveren gebouwen met meer dan 10 parkeerplekken geldt vanaf maart 2020 dat er één of meer laadpalen moeten worden geïnstalleerd. Bij bestaande utiliteitsgebouwen met meer dan 20 parkeervakken op hetzelfde terrein moet vanaf 2025 minimaal 1 oplaadpunt zijn aangelegd. Meer informatie bij Seijsener (HISWA-RECRON Partner in Business) of Agrisnellaad (HISWA-RECRON TOP Supplier). www.seijsener.com www.agrisnellaad.nl Statistiekrapport van ICOMIA beschikbaar Het nieuwste statistiekrapport van ICOMIA, de wereldwijde koepel van watersportbrancheorganisaties, is beschikbaar. Het gaat om Q1 en Q2 van 2021. In dit Quarterly Economic Statistics Report staan van 44 landen recente feiten en cijfers die voor de watersport van belang zijn. Denk aan het bruto nationaal product, inflatie, prijzen en consumentenvertrouwen. Leden van HISWA-RECRON kunnen het statistiekboek gratis downloaden. www.hiswarecron.nl/kennisbank Kijk terug: het Infocafé over BTW Op 29 september organiseerde HISWA-RECRON een Infocafé over BTW. Centraal stonden de wijzingen in de BTW-regelgeving per juli van dit jaar. De wijzingen zijn relevant voor jachtbouwers, makelaars, experts, toeleveranciers en watersportwinkels. Voor degenen die de bijeenkomst niet konden bijwonen: het Infocafé is terug te kijken op het kanaal van HISWA-RECRON op YouTube. 05 2021 | HISWA MAGAZINE 11

nieuws Voortgang plan van aanpak witwassen Alle beroeps- of bedrijfsmatige kopers en verkopers van goederen én bemiddelaars vallen onder de Wet ter voorkoming Witwassen en Financiering Terrorisme (Wwft) als betaling van goederen in contanten plaatsvindt voor een bedrag van 10.000 euro of meer. Deze ondernemers zijn vanuit de Wwft verplicht om een beoordeling van de risico’s op witwassen en financieren van terrorisme op te stellen, vast te leggen en actueel te houden. Deze eisen gelden alleen voor het handelen (koop, verkoop of bemiddeling) van bijvoorbeeld jachten, caravans, toelevering of detailhandel. Verhuur en reparatie/ onderhoud vallen niet onder deze regeling. De wetgeving is toegelicht in de Leidraad Wwft. Ondernemers zijn daarin benoemd als ‘Poortwachters’. Toekomstige ontwikkeling Wwft Het kabinet heeft een ‘Plan van aanpak witwassen’ opgesteld, dat in september 2020 door de ministerraad is aangenomen. Een van de maatregelen die het kabinet voorstelt, is een verbod op contante betalingen boven 3.000 euro. Deze grens ligt in lijn met ons omringende landen. Voordeel van een verbod is dat er geen onderzoek door de ondernemer hoeft te worden gedaan bij ‘verdachte omstandigheden’. De wetgeving is nog niet definitief. HISWA-RECRON stelt dat de grens in het plan (a 3.000 euro contant) erg laag is. Contante betalingen van deze orde grootte komen met regelmaat voor, zeker door Duitse en Franse consumenten. Een dergelijke lage grens zal leiden tot transacties buiten de ondernemers om, want tussen particulieren onderling geldt deze wet niet. En de lage grens zal leiden tot creativiteit bij de verkoop als de consument graag contant wil betalen. HISWA-RECRON pleit daarom voor een grens van 10.000 euro voor de inname van contant geld (zonder onderzoeksplicht). Mocht de huidige grens worden verlaagd, dan is een overheidscampagne noodzakelijk, zodat de ondernemer kan verwijzen naar de wetgever. www.rijksoverheid.nl Internationaal journalistenbezoek op 18 en 19 november In aansluiting op de METSTRADE Show organiseert het exportplatform HISWA Orange Yachting Group op donderdag 18 en vrijdag 19 november 2021 een tweedaags internationaal journalistenbezoek. Journalisten van internationale watersportmedia zijn uitgenodigd om naar Nederland te komen en daar de Nederlandse jachtbouw te bekijken. Werven kunnen zich aanmelden voor deze bezoeken. Bedrijven krijgen zo de unieke kans om hun producten te laten zien en op die manier veel gratis publiciteit te genereren. Alleen werven met ‘Dutch built’ jachten kunnen aan de HISWA Orange Yachting Group (www.yachtsholland.com) en dus aan deze press tour deelnemen. Deelname is gratis. Leden betalen alleen voor de projecten die onder deze vlag worden uitgevoerd, zoals dit journalistenbezoek. Meer informatie en aanmelden bij Michaël Steenhoff: m.steenhoff@hiswarecron.nl. Groot onderhoud brug en sluis Driemond Waternet gaat de brug en sluis in Driemond renoveren. De verwachting is dat de meeste werkzaamheden in de winter van 2022/2023 worden uitgevoerd. Op dit moment bekijkt Waternet of een deel van de werkzaamheden al eerder – in de winter van 2021/2022 – kunnen plaatsvinden. HISWA-RECRON heeft nadrukkelijk aangegeven dat werkzaamheden buiten het vaarseizoen moeten plaatsvinden en dat er tussentijdse openingen gedurende de werkzaamheden moeten zijn. www.waternet.nl 12 HISWA MAGAZINE | 05 2021 Nieuwe collega Charlotte de Baat Charlotte de Baat (30 jaar) startte begin oktober als junior Manager Leisure en Recreatie bij HISWA-RECRON. “In deze functie komt mijn affiniteit met de branche en mijn achtergrond als bestuurskundige mooi samen. Ik ga voornamelijk aan de slag met projecten voor de bedrijfsgroepen: kampeer- en bungalowbedrijven, groepsaccommodaties, buitensportbedrijven en dagrecreatiebedrijven. Het behartigen van de belangen van en het ontwikkelen van producten en diensten voor aangesloten ondernemers staan daarbij centraal. Ik kijk er naar uit om leden en stakeholders uit de leisure- en recreatiebranche te ontmoeten en met hen samen te werken.” Charlotte is te bereiken via 033 30 39 719 / 06 82 06 93 49 en c.debaat@hiswarecron.nl. Uitstel voor ‘Britse CE’ EU-producten die voldoen aan CE-vereisten mogen tot 1 januari 2023 op de Engelse markt worden gebracht. Dat maakt het Britse Department for Business, Energy and Industrial Strategy (BEIS) bekend. Hiermee wordt een jaar verlenging gegeven. Na 1 januari 2023 moeten producten uit de EU die in Engeland verkocht worden, voorzien zijn van een zogenaamd UKCA certificaat, een equivalent van het CE-kenmerk. Het BEIS voegt eraan toe dat wanneer een ondernemer een EU-product in het Verenigd Koninkrijk wil verkopen de importeur moet voldoen aan de daarvoor geldende vereisten. www.gov.uk Haringvlietburg vaker open De geplaagde Haringvlietbrug gaat vaker open voor de recreatievaart. Dat heeft Rijkswaterstaat besloten na intensieve lobby door onder andere HISWA-RECRON. Afgelopen zomer gooide Rijkswaterstaat de brug ‘op slot’. De gebruikelijke 74 brugopeningen per week werden teruggebracht tot slechts één. Jachthavens rondom de Haringvlietbrug waren volstrekt onbereikbaar hierdoor. Vanaf november 2021 tot april 2022 staan wekelijks twee of drie openingen op de rol. Bij de opening van het nieuwe vaarseizoen in april wordt de frequentie verhoogd naar zeven per week. Anders gezegd: dagelijks gaat de brug eenmaal open. HISWA-RECRON is daarmee niet helemaal tevreden. Regiomanager Ruurt van der Wel: “Het is niet genoeg. Met één opening per dag is het nog steeds niet mogelijk om een dagje te gaan varen. Daarom willen we twee of drie openingen per dag. We gaan onze wensen nogmaals kenbaar maken.” 05 2021 | HISWA MAGAZINE 13

thema Watersportindustrie kijkt reikhalzend uit naar vakbeurs Fysiek ontmoeten en online kennisdelen Organisatoren van de Marine Equipment Trade Show maken zich op voor het grote weerzien van de wereldwijde industrie op de vakbeurs in november. De beurs bezoeken kan weer fysiek, het delen van kennis online zoals vorig jaar is gebleven. De ontwikkeling van duurzame watersport zet door. de oceaanzeilster houdt in de vroege ochtend van de eerste beursdag. Caffari is de eerste vrouw die in beide richtingen solo de wereld rond zeilde. In verschillende races heeft ze al zes keer de aarde rond gezeild. Ze vertegenwoordigt de World Sailing Trust, die de zeilsport wil bevorderen en de ecologie van het vaarwater – meren en oceanen – wil beschermen. met echte exposanten en echte ontmoetingen doorgaan. Gelukkig kan de beurs De verwachtingen zijn hooggespannen voor de komende METSTRADE Show, 16, 17 en 18 november in RAI Amsterdam. In de vrijetijdsindustrie maar zeker ook in de watersport zijn veel bedrijven helemaal ‘uitverkocht’. Voorraden zijn op. Grondstoffen zijn schaars. Daarom heeft de watersport het hard nodig – net als andere sectoren – om nieuwe leveranciers te vinden. “Het worden drie dynamische dagen”, blikt beursdirecteur Niels Klarenbeek vooruit. Dankzij versoepelde coronamaatregelen in Nederland kan de beurs weer met echte exposanten en echte ontmoetingen op de beursvloer doorgaan. Exposanten en bezoekers verlangen naar deze enige wereldwijd toonaangevende vakbeurs voor toeleveranciers in de watersport. “Dat is wat we doen als beursorganisatoren”, onderstreept Klarenbeek: “Ontmoetingen faciliteren.” Oceaanbescherming Ook het thema van de openingsspeech van zeilheld Dee Caffari is duurzaamheid. ‘De oceaan verbindt ons allemaal, sociaal, economisch en ecologisch’ luidt het thema van de toespraak die Scouten Deelnemers verheugen zich op het weerzien van vele contacten op de METS. “Al jaren organiseren wij de Belship Boulevard”, meldt Belship-directeur Melle Klazinga. “Stands van onze leveranciers zijn daar gebundeld. Zo hoeven we niet ons hele assortiment uit te stallen, maar ontmoeten onze klanten de leveranciers. Zelf hebben we dan een kleine stand en zijn we de gastheer op de rij met beursstands. We zorgen voor koffie en leiden de bezoekers rond. De METS is de enige echt internationale btb-beurs. We merken dat onze leveranciers en klanten heel graag weer willen netwerken. We gebruiken zelf de beurs trouwens ook om nieuwe producten te ontdekken, die we dan weer in ons assortiment opnemen. Dat doen we meestal in de ochtenduren voordat de beursvloer opengaat voor bezoekers.” We merken dat onze leveranciers en klanten heel graag weer willen netwerken. Tijdens de METS worden ook de Boatbuilder Awards uitgereikt. 14 HISWA MAGAZINE | 05 2021 Tekst: Hans Buitelaar Wie niet kan komen, kan alles volgen via interactieve internetverbindingen. Op donderdag 18 november is het HISWA Jachthavensymposium. Materiaalbesparing Verffabrikant AkzoNobel benut de beurs om twee nieuwe duurzame coatings te presenteren: Top Lac Plus Glans Afwerklaag en de primer One-Up. “Minder milieubelasting bereiken we niet alleen door de samenstelling van coatings met minder schadelijke stoffen, maar ook door de producten te verbeteren zodat er minder van nodig is”, verklaart Europees marketingmanager Michael van Harmelen. “Van de vorige generatie coatings waren zes lagen nodig, deze nieuwe verf geeft een goed resultaat in vier lagen. Dat scheelt materiaal en werk. We participeren ook in paneldiscussies. De afgelopen twee jaar heeft iedereen geleerd om online te werken. Dat kunnen we nu gebruiken om naast de beursbezoekers een breder publiek te bereiken.” Milieulabel De Water Revolution Foundation gebruikt de METS om de YETI te presenteren. Dat is de Yacht Environmental Transparency Index: een milieulabel voor superjachten. “We doen de lancering op de beurs, tijdens een forumgesprek met verschillende specialisten Het milieulabel voor superjachten YETI wordt op de METS gepresenteerd. van bedrijven die ons initiatief ondersteunen”, meldt directeur Robert van Tol. “Dat is wereldwijd live te volgen via METSTRADE TV. We willen door jachten met elkaar te vergelijken duidelijk maken dat een focus op ecologisch verantwoorde jachtbouw en jachtmanagement cruciaal is in deze sector. We maken graag gebruik van het hybride karakter van deze editie van METS, zodat niet alleen de mensen in de zaal de presentatie kunnen volgen, maar alle geïnteresseerden wereldwijd.” 05 2021 | HISWA MAGAZINE 15

Marina Management Het draadloze energie beheersysteem voor uw jachthaven Draadloos: » In-/uitschakelen van stroom » Energieverbruik uitlezen » Ampère limiet instellen www.icy.nl We weten veel van boten, omdat we zelf ook varen. thema Uitzendingen “Niet alle potentiële exposanten kunnen komen”, ziet Klarenbeek in. “Covid-19 is nog niet uit de wereld: niet overal ter wereld is een groot deel van de mensen gevaccineerd. In Australië en Nieuw-Zeeland is nog altijd een lockdown, beursdeelnemers uit die landen kunnen echt niet komen.” Net als vorig jaar kunnen de thuisblijvers online aanwezig zijn. “METSTRADE Connect van vorig jaar was puur virtueel. Nu we weer onze internationale collega’s kunnen ontmoeten, maar een deel van hen niet kan komen, stappen we over op een hybride beursmodel. De lezingen, paneldiscussies, presentaties en de prijsuitreikingen worden direct uitgezonden via METSTRADE TV. Presentatrice Pernille la Lau zal de uitzendingen verzorgen en de gesprekken modereren. Wie niet kan komen, kan alles volgen terwijl het gebeurt, en zelfs aan de discussies deelnemen via interactieve internetverbindingen. Wie wel fysiek op de beursvloer aanwezig kan zijn, hoeft niet van de ene presentatie naar de andere te rennen. Alle inhoudelijke presentaties, lezingen en discussies die worden uitgezonden, zijn later ook online terug te kijken. Dat geeft bezoekers de tijd om zonder haast contacten te leggen op de beursvloer en toch alle relevante informatie uit de presentaties tot zich te nemen. Gelukkig kunnen we ook weer fysiek over de beursvloer lopen. Die vorm van netwerken is voor de meeste deelnemers toch de beste manier om nieuwe zakelijke relaties aan te gaan.” Vrij reizen De beursplattegrond is in 2021 kleiner dan in 2019: de hallen 1 tot 7 van de RAI zijn gevuld. Er zijn 1.300 exposanten. Met de kennis van eind september lijkt het erop dat de reisbeperkingen voor Groot-Brittannië en de Verenigde Staten alleen nog het tonen van een vaccinatiebewijs of negatieve test omvatten. De quarantaineplicht is vervallen. Een aantal Amerikaanse deelnemers wacht nog af: of er een nieuwe besmettingsgolf optreedt kan niemand uitsluiten. Deelnemers en bezoekers uit Azië zijn er maar weinig. Toch hebben alle nationale brancheorganisaties wel een landenpaviljoen ingericht. Ook Australië. Als de exposanten niet kunnen komen, worden ambassademedewerkers geïnstrueerd om op de stands te komen staan. “No worries mate”, meldt de contactpersoon van de Australische Boating Industry Association: “The Australian accent will be heard on the METSTRADE Show floor this year.” HISWA Jachthavensymposium Op donderdagmiddag 18 november vindt het HISWA Jachthavensymposium plaats, een succesvolle samenwerking tussen METSTRADE Show en HISWA. Het HISWA Jachthavensymposium richt zich op marktontwikkelingen voor jachthavens in Nederland. Gastvrijheid is het centrale thema. Aanmelden: www.hiswarecron.nl/jachthavensymposium. Beursdirecteur Niels Klarenbeek en presentatrice Pernille la Lau verzorgen METSTRADE TV. 05 2021 | HISWA MAGAZINE 17

handel Internationale handel anno nu De ondernemer pakt kansen en lost problemen op De internationale handel staat al tijden onder druk. Ondernemers in de jachtbouwindustrie hebben onder andere te maken met stijgende container- en transportprijzen, handelsbelemmeringen en veranderend voorraadbeheer. Wat doen zij om nu en in de toekomst de handel door te kunnen laten gaan? Nemen ze andere beslissingen? Wat verwachten ze van de overheid? Een aantal ondernemers blikt vooruit. De tijd die mensen op het water doorbrengen nam in het coronajaar fors toe. Een mooie ontwikkeling, met soms een keerzijde. Want waar meer gevaren, gebouwd, vervangen en verkocht wordt, zijn meer grondstoffen, meer materialen en meer mankracht nodig om aan de vraag en de wens van de klant te voldoen. Een uitdaging af en toe, maar met veel kansen, zeggen ondernemers. Het voorraadbeheer is een van de vraagstukken die steeds weer opspeelt. Ondernemers blijken veerkrachtig, positief en voorbereid. Michiel Grondstra, Manager Purchase & Product Management bij Lankhorst Taselaar koos voor meer voorraad, dicht bij huis. ‘Er ontstond een enorme druk op de vraag naar materialen en grondstoffen, die ging van 0 naar 150%. In ons bedrijf zijn we meer in voorraad gaan nemen. Voor een gezond bedrijf, dat het financieel aankan, is dat een goede optie.’ Het helpt een beetje: ‘Ik heb meer voorraad in de buurt, maar ook veel meer vraag.’ Hij maakt ook op andere gebieden structureel andere keuzes. ‘Ik plan twee keer zover vooruit: zeker twaalf maanden. We haalden voor een deel de productie van ons huismerk Talamex terug naar Europa en we zorgden voor extra leveranciers uit Azië en Europa waar dat mogelijk is. Maar toch, veel onderdelen voor assemblage in Europa blijven uit het Verre Oosten komen. Dat geeft af en toe spanning, hoe groot onze voorraad ook is. Uiteindelijk gaat het er gewoon om dat we het net een beetje beter doen dan de concurrent.’ Verder vooruit bestellen Roel ter Heide, eigenaar van WhisperPower, beaamt dit: ‘Het was even schrikken gedurende twee maanden vorig jaar, maar nu loopt het weer als vanouds. Onze productie kreeg te maken met trage leveringen uit China. Dat is iets waar ik nu rekening mee houd door verder vooruit te bestellen’, zegt ook hij. Daarnaast deed Ter Heide nog wat andere ingrepen om zo snel mogelijk gezond door te kunnen: ‘De afnemers gingen op ons verzoek sneller betalen en ik heb snel een professioneel Reshoring - het terughalen van productie uit lagelonenlanden - is een trend. Boot Show Genua 18 HISWA MAGAZINE | 05 2021 Tekst: Dominique van Dam WhisperPower kreeg een grote order van Princess Yachts voor een ‘hybride’ stroomsysteem voor de nieuwe X80. videobelsysteem geïnstalleerd, voor contact met klanten en leveranciers.’ Ook hij legde voorraden aan, in-house. ‘In het pand is – gelukkig – veel ruimte beschikbaar. Dat, samen met financiële buffers, zorgt ervoor dat veel voorraad bij onszelf ligt nu. En ik ben ook gaan kijken naar wat verder dichterbij huis kan. China blijkt gaandeweg steeds duurder, moeilijker en minder leverbetrouwbaarder te worden.’ ‘Er is 100% doorgewerkt, we hebben overal bovenop gezeten om daardoor aan de vraag - nu 40% hoger - te kunnen voldoen’, vult hij aan. Om het bedrijf meer slagkracht te geven, nam Ter Heide maar liefst twaalf mensen aan. ‘De online marketing is verbeterd, we maken instructievideo’s, er komt een nieuwe website en hebben meer techneuten en softwarespecialisten in dienst.’ De crisis was voor de kostenkant positief, lacht hij: ‘Geen beurzen, dus niet vijftien shows zelf en vijftien in support. Maar dat geld geef ik nu versneld weer uit, we reizen weer overal heen.’ Vervoer als onvoorspelbare factor Het vervoer van onderdelen, deze ‘simpelweg’ van bijvoorbeeld de Chinese fabrikant naar hier krijgen, blijft een onvoorspelbare factor. ‘Als de haven ineens dicht is’, zegt Grondstra, ‘dan kijk ik naar alternatieven. Als de containerschepen er gewoon niet zijn, is vervoer per trein of vliegtuig zeker een optie, maar daar zijn net zo goed wachttijden én hoge prijzen. Ik betaal soms toch de premiumprijs om voorraad binnen te krijgen. Tot nu toe was dat altijd gelukt zonder deze lasten door te rekenen naar de klant, Michiel Grondstra maar dat hebben we nu wel voor het eerst gedaan. Gelukkig is daar ook begrip voor. We blijven nog even in deze piek, niet alleen de komende maanden. Marktprijzen, daar doe je niets aan.’ Reshoring: omslag op de arbeidsmarkt nodig Reshoring, zoals het terughalen van productie uit lagelonenlanden officieel heet, is een trend. Marco de Vrind, ondernemer en docent International Business aan de IVA in Driebergen geeft aan dat we moeten nadenken over de voor- en nadelen van offshore, nearshore en reshore: ‘Reshoring moet wel mogelijk zijn’, legt hij uit. ‘Nederland heeft een kenniseconomie. We hebben meer mensen nodig die een vak willen uitoefenen, die willen maken en produceren.’ Om verder te kunnen met reshoring hebben we dus een omslag nodig: ‘Diversificatie van de arbeidsmarkt is noodzakelijk. Nederland heeft nu nog een prachtige leidende positie in de internationale jachtbouw, maar het gaat de kant op van de auto-industrie. In die branche zien we al dat er maar een paar grote dealers over zijn. Als je niet snel handelt, loopt net als in die branche de vakkennis weg. Helaas is de overheid vaak traag en inefficiënt.’ 05 2021 | HISWA MAGAZINE 19

ONTDEK HET WATER Van comfortabele temperatuur aan boord door airconditioning, ventilatie, verwarming en zonwering tot optimale besturing, eten en drinken bewaren, koelen en bereiden en sanitaire voorzieningen. Wij zijn is een innovatief gedreven producent van complete, slimme én comfortabele oplossingen voor vrijetijds- en luxe vaartuigen en commerciële schepen. Onze producten zijn geliefd en beproefd over de hele wereld. Ook jouw leven op het water maken wij graag comfortabel. Ontdek Dometic Marine op METSTRADE 2021 Hal 1 Stand 171 & 271 handel Artikelen van Talamex in Hij ziet een taak weggelegd voor de overheid: ‘Voor de jachtbouw moet de overheid zich veel bewuster worden van het internationale concurrentiemodel. Het is nu de tijd voor een level playing field voor ondernemers met collega’s in concurrerende landen. De overheid kan helpen via wetgeving, door innovatie te behouden en te gelde te maken. Het moet voor ondernemers aantrekkelijker zijn te investeren in personeel. Ook kan de overheid de supply chain helpen veranderen en mensen in Nederland verder activeren. Het kan slimmer en productiever, de overheid zou eens naar de brancheverenigingen kunnen luisteren.’ De overheid kan helpen via wetgeving, door innovatie te behouden en te gelde te maken. Hybride ondernemen Het contact met de klant blijft hybride. De ondernemers gaan inmiddels weer op pad, in binnen- en buitenland. Cannes Boat Show was een goede start, de METS staat voor de deur. Bij Lankhorst Taselaar hebben ze nog wel een beursalternatief: ‘We organiseren dit jaar nog een virtual show, zoals we die vorig jaar ook organiseerden,’ zegt Grondstra. ‘Op 1, 2 en 3 december aaanstaande hebben we drie dagen lang online video’s en gesprekken met experts en leveranciers. Een mooie aanvulling op de METS en een mooie vervanging, mocht de beurs ineens toch nog geannuleerd worden.’ Een voorspelling durft Ter Heide deels te doen: ‘De verkopen gaan nog harder door. En omdat materiaal, calculatie en kostprijs nu wat scheef lopen, is die markt moeilijk te voorspellen.’ Maar zeker weten doet hij één ding wel: ‘Over twee jaar is er een overaanbod wat weer een neerwaartse werking heeft op de prijzen.’ het magazijn van Lankhorst Taselaar. 05 2021 | HISWA MAGAZINE 21

trends Tamara Oome van Oome Watersport over trends in de watersport ‘We zetten net even dat stapje extra voor de klant’ Oome Watersport in Drimmelen speelt als MKB-bedrijf in op de trends in de watersport, van elektrisch varen tot digitale gadgets aan boord. Voor de kritische consument zet Tamara Oome net dat stapje extra. Tamara Oome voor de haven: ‘Als een klant blij vertrekt, ben ik gelukkig’ Tamara Oome (45) groeide op in het watersportbedrijf van haar ouders. Als klein meisje wilde ze al het liefste doen wat haar vader deed: in de werkplaats aan boten klussen. In 2013 stapte ze in het familiebedrijf Oome Watersport in Drimmelen, gelegen aan de Amer. Nog steeds heeft ze de leukste baan die ze kan bedenken. ‘Ik heb bij een bowlingbedrijf en in de autotechniek gewerkt. In de watersport ben je bezig met de hobby van je klanten. Als een klant blij vertrekt, ben ik gelukkig.’ Verwend Na een drukke periode geniet Tamara Oome van een welverdiende vakantie op het water in de Biesbosch. Op haar motorboot vertelt ze – op verzoek van HISWA Magazine – meer over de ontwikkelingen en trends in de detailhandel, ook voor komend jaar. Wat haar vooral opvalt, is dat klanten veeleisender zijn geworden: ze willen meer voor minder geld. ‘Consumenten zijn verwend, ze kunnen overal altijd alles kopen. Producten uit China kosten bijna niets. Ze zitten het liefst voor een dubbeltje op de eerste rang.’ Consumenten zijn verwend, ze kunnen overal altijd alles kopen. 22 HISWA MAGAZINE | 05 2021 Oome die het bedrijf samen met haar moeder runt en twee medewerkers in dienst heeft, vindt de houding van sommige klanten lastig. Haar aanpak? Ze geeft vooraf duidelijk aan wat de kosten zijn én ze net even dat stapje extra voor de klant. ‘Als een boot na een grote beurt uit de werkplaats komt, zie je bijna altijd vieze vingers. We zorgen er altijd voor dat de boot netjes en schoon naar de klant gaat.’ Oome Watersport heeft in coronatijd geprofiteerd van de nieuwe watersporters die in eigen land op het water vertier zoeken. Meerdere klanten met een tweedehands boot klopten bij haar bedrijf aan voor een reparatie. ‘Zij hebben geen verstand van boten, dat merk je. Ze willen snel een boot om direct het water op te gaan, en hebben vaak al veel betaald. Dat pakt niet altijd goed uit. Ze nemen eerder een reparatie van 2000 euro voor lief, omdat ze anders voor niets die boot hebben gekocht.’ Alle reparaties op één adres Oome bouwt echter vooral op haar circa 1000 vaste klanten. Zij kiezen voor gemak: voor elke reparatie willen ze op één adres terecht kunnen. Oome schakelt waar nodig professionals in die specifieke klussen kunnen doen, zoals de reparatie van een tentdoek. ‘Mensen hebben weinig tijd, willen snel worden geholpen, en niet hoeven aan te kloppen bij verschillende bedrijven. Daar spelen we dus op in.’ Elektrisch varen Oome houdt de ontwikkelingen van elektrisch varen nauw in de gaten, zoals in Amsterdam waar vanaf 2025 in het centrum boten alleen uitstootvrij mogen varen. In het vaargebied in en rond de Amer is varen op batterijen nog geen gemeengoed. ‘Ik volg de plannen van Amsterdam zeker, je moet weten wat er speelt. Onze klanten maken maar mondjesmaat gebruik van elektrisch varen. Je redt het om de Amer over te steken, maar de terugweg wordt al lastig. De accu’s zijn bovendien heel groot, die kun je niet in elke boot plaatsen. De techniek moet zich nog verder ontwikkelen. Over 10, 20 jaar zal elektrisch varen gewoon zijn, verwacht ik.’ Je hoeft niet meer te kunnen varen, de boot denkt voor jou. Tamara Oome aan boord van haar eigen boot. Digitale gadgets Een andere trend zijn de digitale gadgets die de watersporter aan boord meer comfort bieden. Oome Watersport is onder meer dealer van Mercury. Bij de buitenboordmotor levert het bedrijf desgewenst een joystick waarmee de schipper zonder na te denken kan sturen. ‘Je hoeft niet meer te kunnen varen, de boot denkt voor jou.’ Een ander populair gadget is een draadloos dodemanskoord. In plaats van een koordje dat vastzit aan de boot, draagt de schipper alleen een los bandje om de pols. ‘Dat werkt hetzelfde als een dodemanskoord, maar het is comfortabel.’ De medewerkers van Oome Watersport moeten, net als Tamara Oome, hun kennis up-to- date houden om de digitale noviteiten te kunnen repareren. ‘We zijn vooral een reparatiebedrijf. Als een joystick niet werkt, moeten we die wel kunnen maken. Het gaat om een heel andere techniek, met software. Die moet je kunnen uitlezen. De klant verwacht dat ook van ons, dat we snel een oplossing hebben. Als het een keer niet lukt, moet je eerlijk zijn. Ik heb wel eens de hulp van de motordealer ingeschakeld. We komen er altijd uit.’ Probleemloos varen Probleemloos varen is niet voor niets de slogan van Oome Watersport. Dat begint bij goede service van het bedrijf, stelt Tamara Oome. ‘We ontzorgen de watersporter. Als onze klanten hun boot komen halen, stappen ze het liefst direct aan boord, en pakken ze de sleutel aan.’ Motor starten en varen maar! De medewerkers van Oome Watersport houden hun kennis up-to-date om alle noviteiten te kunnen repareren. Trends in de watersport Veel watersporters willen comfort en gemak aan boord. En zij worden op hun wenken bediend. Met een joystick bijvoorbeeld kunnen zij zonder nadenken hun boot besturen en gemakkelijk afmeren. Een andere trend zijn draagvleugels – ook computergestuurd – die de boot stabiel door het water laten glijden. Daarnaast zal elektrisch varen in populariteit toenemen: producenten blijven de techniek steeds verbeteren, waardoor het ook voor kleinere boten interessant wordt. In coronatijd kozen veel nieuwe watersporters voor een huurboot, maar de verkoop van (tweedehands) exemplaren nam ook toe. Een oplossing voor consumenten die liever niet huren, maar een eigen boot te duur vinden: gedeeld eigenaarschap. 05 2021 | HISWA MAGAZINE 23 Tekst: Lisette Vos

innovatie Stilte en gemak Innovaties bevorderen comfort aan boord Chips en processoren maken van een jacht een huiskamer. Jachtbouwers bieden met moderne techniek hun klanten een zorgeloze bediening van zelfs grote jachten. Alles wordt elektrisch en gekoppeld in een slim netwerk, zodat de bemanning elk onderdeel via de smartphone kan bedienen. Technautic-directeur Cees Kopper: “De nieuwe watersporters investeren in moderne apparatuur.” Comfortabele traagschuimmatrassen, espresso-apparaten, muziekinstallaties en televisie. De inrichting van motor- en zeiljachten biedt in toenemende mate de gemakken en voorzieningen die mensen in hun huis op de wal hebben. Ook verwarming en airconditioning kan niet meer ontbreken. De kombuis gaat op een keuken lijken waar het gasbrandertje is vervangen door een inductiekookplaat met meerdere pitten. Keukenapparatuur als waterkoker en oven is bijna standaard geworden aan boord. Steeler Yachts werkt samen met het echtpaar Boer van het sterrenrestaurant De Librije bij de inrichting van de kombuis met apparatuur plus een selectie van specerijen en wijnen. De watersporter van de 21e eeuw is niet meer stoer aan het navigeren over woest water, maar ontspant in het comfort van zijn jacht waar alles zorgeloos functioneert. Zelfs golven worden gedempt met stabilisatoren. Vermogensvraag “De boten worden groter en klanten die zo’n jacht kopen worden ook veeleisender,” constateert Koen Maronier, directeur bij jachtwerf Maronier en importeur van Northern Lightsgeneratoren in Europa. “De eigenaren van grote jachten hebben meer mogelijkheden om langere tijd aan boord te blijven. Dankzij internetverbindingen, en nu iedereen gewend is om op afstand online te werken, kunnen jachteigenaren langere tijd aan boord zijn. De vraag naar vermogen om alle systemen van elektriciteit te voorzien, groeit navenant. Bij een langer verblijf aan boord wordt niet alleen maar op mooie dagen van het varen genoten, maar wordt slapen, koken en verblijven belangrijker. Airco en verwarming, internet, multimedia en stabilisatie tijdens het ankeren worden belangrijk. Die aspecten vergen veel vermogen. Dat is met een accupakket niet goed op te lossen. Ook met zonnepanelen haal je het niet om dergelijke voorzieningen meerdere dagen te laten draaien. Generatoren zijn dan onontbeerlijk. Die moeten dan wel fluisterstil zijn.” Bij een langer verblijf aan boord wordt slapen, koken en comfort belangrijker. 24 HISWA MAGAZINE | 05 2021 Gekoppeld Ook op de jachten van de in Nederland wat meer gangbare maten, tussen de 7 en 15 meter lang, willen bemanningen meer gemak. “Dankzij de opleving in de vraag naar jachten, hebben we een periode van erg veel vraag gehad,” blikt directeur Cees Kopper van Technautic terug op de coronaperiode. “De nieuwe watersporters, die veel gebruikte jachten kochten, vervingen oude spullen aan boord voor nieuwe. Vooral waterpompen en elektrische toiletten werden in grote hoeveelheden verkocht. De vraag naar comfortproducten zien we al jarenlang in de watersport. Airco’s en kachels komen aan boord, warm en koud stromend water. De elektronica wordt met NMEA2000 en canbussystemen gekoppeld zodat ook op relatief kleine jachten alle elektrische apparaten en lampjes vanaf het multifunctionele scherm te bedienen zijn. Of met de telefoon via een appje.” Centraal bediend Integratie van elektronica is de strategie van boten- en watersportbenodigdhedenconcern Brunswick. “Met alle instrumenten, sensors en apparaten zou de boot vol komen te zitten met knopjes en schakelpanelen”, betoogt technical customer and support specialist bij Brunswick Europa Tomek Kepa. “Moderne schippers willen alles kunnen regelen vanaf het centrale multifunctionele scherm of vanaf hun smartphone. De Advanced Products Group binnen ons bedrijf ontwikkelt dat.” “Comfort is ook bedieningsgemak”, vervolgt Kepa. “Dankzij Joystick Piloting is geen uitgebreide opleiding in manoeuvreren nodig. Onervaren stuurlui kunnen met precisie een groot jacht aanleggen dankzij de joysticksystemen die wij ontwikkelen. En comfort is stilte. Omdat in de Verenigde Staten dieselmotoren in jachten worden Onervaren stuurlui kunnen met precisie een groot jacht aanleggen dankzij een joystick. Processoren en moderne software maken het mogelijk om met een joystick aan te leggen en te manoeuvreren. vervangen door benzine, ontwikkelen wij grote buitenboordmotoren. De Verado 12 cilinder 600 pk die we afgelopen maand presenteerden, is ongelooflijk stil. Niet alleen het geluid is minimaal, ook de trillingen zijn voor een groot deel weg. Speciale rubbers voor de ophanging en de hub van de schroef zijn ontworpen om trillingsvrij te functioneren. Dat geeft heel veel rust aan boord.” Bluetooth Om in oudere jachten moderne apparatuur aan te brengen, is het erg handig als die draadloos is. “Het is ingewikkeld om in oudere jachten nieuwe bedrading te trekken,” merkt Kopper op. “De bluetooth- of wifi-verbinding met verlichting, de sensor van de windmeter en dieptemeter en log bespaart heel wat installatie-ellende. Naast het moderniseren van instrumenten, toiletten en watervoorziening zien we dat schippers investeren in geluidsinstallaties. Fusion is op het moment ons best verkopende merk.” Zekerheid Schippers en eigenaren willen stroomvoorziening waarnaar ze niet hoeven om te kijken. “Dat stelt ons als leveranciers van generatoren soms voor ingewikkelde opgaven”, stelt Maronier. “Als er vermogen wordt gevraagd, moet de generator automatisch aanslaan. Maar de vraag naar vermogen varieert. Daarom richten we de meeste sets voor stroomvoorziening in met peak shaving. Koen Maronier: “Jachteigenaren zijn langer aan boord en verlangen dat alles net zo werkt als thuis.” ” Dat betekent dat een generator een kleiner vermogen heeft dan de grootste vraag op enig moment aan boord. Als dan toch het volledige vermogen wordt gevraagd, werkt de generator volop en wordt de rest van het vermogen uit de accu’s gehaald. Als de stroomvraag dan weer minder wordt, blijft de generator op zijn ideale toerental door draaien, een toerental waarop de motor optimaal vermogen levert ten opzichte van het brandstofverbruik. Zo worden de accu’s weer geladen voor de volgende piek in stroom vraag. Als de accu’s vol zijn, slaat de generator automatisch af. Zo is voor de bemanning de elektriciteitsvoorziening zorgeloos en het brandstofverbruik minimaal in relatie tot het gevraagde vermogen. Dat kan dankzij automatisering. Maronier: “De eigenaar wil wel zeker weten dat de generator het altijd doet. Die betrouwbaarheid willen we leveren.” 05 2021 | HISWA MAGAZINE 25 Tekst: Hans Buitelaar

Nautische Advocaten – Legal support in stormy times Sinds 1987 gespecialiseerd in juridische kwesties waarmee de ondernemer in de waterrecreatiebranche kan worden geconfronteerd waaronder he t opstelle n va n contracte n o p maa t e n jachtbouw- , jachtverkoop- , jachtverhuur-, jachthaven- en incassoperikelen. Mr . Iv o va n Emsted e geld t al s d e grondlegger/opstelle r va n d e 1 3 set s HISWA algemene voorwaarden en de bijbehorende standaardcontracten. Mr. Edwin H.J. Slager edwin@vanemstedeslager.nl Mr. Ivo M.F. van Emstede Lid van Verdienste van HISWA Vereniging ivo@vanemstedeslager.nl Leidseplein 33-2 • 1017 PS Amsterdam • 020 675 69 30 • www.vanemstedeslager.nl het standpunt Nieuwe rubriek De overheid moet zuiveringssystemen aan boord toestaan In deze nieuwe rubriek behandelen we een standpunt over een actueel issue in de jachtbouw- en watersportsector. Dit keer het standpunt van HISWA-RECRON over oplossingen voor het lozen van toiletwater. Het is algemeen bekend dat watersporters de inhoud van een toilet niet overboord mogen lozen. Het lozingenverbod, bedoeld om de kwaliteit van onze binnenwateren te waarborgen, is in 2009 ingevoerd. De huidige regelgeving staat in het Besluit Lozen Buiten Inrichtingen. HISWA was destijds voorstander van de vrije formulering van dit verbod. Het geeft watersporters de ruimte zelf invulling te geven aan het verbod; er is geen specifiek middel voorgeschreven. Vuilwatertanks te duur en omslachtig Laten we eerst kijken naar de oplossing die vanuit de overheid gepromoot wordt: het inbouwen van een vuilwatertank. Dat is inmiddels verplicht voor nieuwe boten en is opgenomen in de Wet Pleziervaartuigen in 2016. In boten die voor 2016 zijn gebouwd, bevindt zich echter zelden een vuilwatertank. Het inbouwen van zo’n tank is een kostbare en omslachtige aangelegenheid voor de watersporter. 05 2021 | HISWA MAGAZINE 27 Tekst: Liane Jansen

Hét enige indoor watersport event van Nederland! WTC EXPO Leeuwarden Schrijf je nu in via www.boot-holland.nl 9 t/m 13 MAART 2022 drijvende steigers & turn key marinas golfbrekers - complete jachthavens - industriële steigers speciale roeisteigers - drijvend maatwerk - huursteigers Prins Bernhardlaan 1 NL-3297 CB PUTTERSHOEK T +31 (0)78 67 77 000 E info@interboatmarinas.nl I www.interboatmarinas.nl METSTRADE stand EL.205 het standpunt Veel watersporters – al dan niet met een vuilwatertank aan boord – houden zich niet aan het lozingenverbod. Het blijkt in de praktijk erg lastig om in bestaande vaartuigen een tank in te bouwen. Volume is een probleem, geur is vaak ook een groot nadeel. Het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat (I&W) wil de afsluiters van vuilwatertanks voortaan verzegelen. Zodat mensen er niet mee kunnen sjoemelen en alsnog het toiletwater lozen. Momenteel werkt het ministerie de uitvoering van deze verzegeling uit in het zogenaamde Besluit Activiteiten Leefomgeving (BAL). Het BAL komt per 1 juli 2022, maar wanneer de verzegeling verplicht wordt, is nog niet vastgelegd. HISWA-RECRON vindt om meerdere redenen het niet realistisch om snel een verzegeling in te voeren. Op de eerste plaats is het een onhaalbare, buitenproportionele maatregel. Het huidige lozingenverbod werkt slecht omdat er praktische bezwaren zijn, niet door onwil van watersporters. Ten tweede is verzegeling al snel gecompliceerd, zeker langs de kust. En tot slot is de handhaving ingewikkeld. Verzegeling bewijst dat de overheid uitgaat van onwil bij watersporters. De oplossing: zuiveringssysteem aan boord HISWA-RECRON vindt een zuiveringssysteem aan boord, waarbij het toiletwater wordt gezuiverd van ziekmakende bacteriën, de beste oplossing. Fabrikanten werken inmiddels aan verschillende systemen. Daar zitten, naar verluidt, ook kleine systemen bij die redelijk betaalbaar zullen worden aangeboden. Zuiveringssystemen zijn daarmee een goed alternatief voor de vuilwatertanks. Het lozen van gezuiverd toiletwater wordt op deze manier mogelijk. Het effluent (gezuiverd afvalwater) moet voldoen aan de Zwemwaterrichtlijn: 90 percentiel, uitsluitend bacteriologisch. Daarnaast moet de zuiveringsinstallatie zijn gecertificeerd. Om een certificaat te halen, moeten de apparaten een duurtest ondergaan. De duurtest in een laboratorium is kostbaar. Er wordt nog gewerkt aan een oplossing voor deze drempel. HISWA-RECRON zet in op een overgangstermijn van minimaal vijf jaar waarbij waterzuivering is toegestaan en breed beschikbaar, inzetbaar en betaalbaar is. “Wij zijn ervan overtuigd dat watersporters bereid zijn om hun toiletwater te zuiveren, als er niet al te grote, goede, betaalbare zuiveringssystemen op de markt zijn”, aldus Jeroen van de Heuvel, hoofd afdeling jachtbouw en watersport bij HISWA-RECRON. “Het ingewikkelde systeem met verzegeling en handhaving is betuttelend en onnodig. De handhaving kan nooit voldoende om watersporters te dwingen hun afsluiter te verzegelen. Een technische oplossing werkt veel effectiever dan een handhaver.” De regelgeving staat andere oplossingen toe. Maar behalve het chemisch toilet blijken in de praktijk andere oplossingen weinig te worden toegepast aan boord. Daar liggen nog wel kansen voor creatieve ondernemers. Reactie van het Watersportverbond We vroegen het Watersportverbond om een reactie. “Het Watersportverbond staat voor schoon water, maar vindt eveneens het termijn van de verplichte verzegeling onrealistisch. Dit omdat de beste oplossing, een compact en betaalbaar zuiveringssysteem, nog niet op de markt is”, aldus Arno van Gerven, directeur van het Watersportverbond. “Wij zien meer in een overgangsperiode van vijf jaar, waarin jachthavens voor meer uitpompstations kunnen zorgen en er zuiveringsinstallaties op de markt kunnen komen.” TE KOOP JACHTHAVEN IJSSELDELTA MARINA (Hattem) Jachthaven is gelegen op ruim 5 hectare erfpachtgrond. Op het terrein bevinden zich onder andere; 240 ligplaatsen, 20 camperplaatsen, verwarmd sanitair met wasserette en een havenkantoor. € 1.100.000,- k.k. Tel. 0341 - 25 23 63 Referentienummer: 210111 www.vandeloosdrechtrbm.nl F.A. Molijnlaan 28 8071 AG Nunspeet Postbus 8 8070 AA Nunspeet DÉ RECREATIE BEDRIJFSMAKELAAR 05 2021 | HISWA MAGAZINE 29

techtalk De risico’s bij onveilig gebruik van accu’s Een accu is een belangrijk onderdeel van een boot, al is het maar om de witte wijn koel te houden. Gebruikers die zich niet realiseren dat de stroom niet ‘uit de muur’ komt zoals thuis, kunnen in hun onwetendheid grote risico’s lopen. Zeker bij het verhuren van jachten aan niet-ervaren watersporters verdient dit onderwerp aandacht. Voor hun eigen veiligheid en de gemoedsrust van de verhuurder. Batterijen in serie geschakeld. Batterijen parallel geschakeld. Recent werden we geconfronteerd met een triest bootongeval waarbij mensen overleden als gevolg van het ‘gassen’ van een accu. Hierbij kwam het zeer giftige en dodelijke waterstofsulfide vrij. Hoe kon dit gebeuren? In dit artikel duiken we in de techniek die met de accu samenhangt. Accu’s zijn er in allerlei soorten, maten en capaciteit. De meest toegepaste batterij is de loodzwavelzuuraccu in de categorie ‘natte batterijen’. Daarnaast zijn er nog ‘droge accu’s zoals de lithium-ion batterijen, elk met hun specifieke eigenschappen. We beperken ons in dit artikel tot de natte batterij. Welk vermogen een accu moet hebben, wordt bepaald door het opstellen van een energiebalans. Hierbij worden alle verbruikers aan boord opgeteld zodat bekend is hoeveel stroom het systeem moet kunnen leveren. Dit wordt uitgedrukt in ampère-uur. Zolang er geen (grote) verbruikers worden toegevoegd, zijn ‘vraag en aanbod’ in evenwicht. Problemen kunnen ontstaan als er verbruikers worden toegevoegd en de beschikbare capaciteit niet wordt aangepast. Zo komt het in de praktijk voor dat huurders van een jacht huishoudelijke apparaten aan boord brengen die niet bij de standaarduitrusting van het gehuurde jacht horen. Deze apparaten kunnen zoveel stroom uit de accu’s trekken dat die te ver ontladen worden. Dit in combinatie met (normale) veroudering kan ertoe leiden dat de batterijen bij aansluiting op de walstroom waterstofsulfide afgeven. Dit gas ruikt naar rotte eieren maar bij hogere concentraties raakt het reukvermogen aangetast en is het niet meer te ruiken. Juist dan wordt het erg gevaarlijk en kan bij niet ingrijpen de dood snel volgen. Zeker ook omdat dit gas zwaarder is dan lucht waardoor het niet ‘vervliegt’ maar zich onderin de boot verzamelt en niet weg kan. Geen idee Jan Huibers van Yachtcharter Huibers ziet in zijn dagelijkse praktijk dat sommige huurders bijvoorbeeld een extra koffiezetapparaat of elektrische barbecue meenemen. Huibers: ‘Huurders hebben soms geen idee dat een boot in feite een zelfvoorzienende eenheid is en ze niet zomaar allerlei verbruikers kunnen toevoegen zonder dat dat effect heeft op de elektrische installatie. En het belangrijkste: dat dit grote veiligheidsrisico’s met zich mee kan brengen. We zijn verplicht huurders hier met klem op te wijzen. Vandaar ook dat ik werk met een monitoringsysteem waarbij ik de essentiële data van de gehuurde boot op afstand kan volgen en zo nodig kan ingrijpen. Dat heb ik inderdaad een paar keer moeten doen om de huurder tegen zichzelf te beschermen.’ 30 HISWA MAGAZINE | 05 2021 Jan Huibers Compensatiedraad Technisch is het in onbalans raken van batterijen door de verandering van interne weerstanden lange tijd te voorkomen door een compensatiedraad aan te leggen. Dit is redelijk onbekend en gebeurt dus lang niet altijd. Specialisten raden aan om accu’s als het kan in serie te schakelen waarmee het risico op verschillen in de interne weerstand van batterijen wordt verkleind. Bijvoorbeeld door 6 volt-cellen in serie te schakelen die vaak ook een hogere capaciteit van zichzelf hebben. Ellende voorkomen Hoe kan het zover komen dat accu’s waterstofsulfide (rotte eierenlucht) gaan afgeven? Om te beginnen moeten we dan kijken naar de samenstelling van de accupakketten. Een oorzaak kan liggen in het parallel schakelen van meerdere accu’s. Hierbij worden de plussen aan de plussen en de minnen aan de minnen verbonden. Echter, niet elke batterij heeft dezelfde interne weerstand, zeker niet als die van leeftijd verschillen. Dat kan er bij het opladen toe leiden dat de ‘slechtste’ accu met de meeste weerstand bij herhaling niet volledig geladen wordt. Die kan hierdoor gaan sulfateren. Dit is een chemisch proces waarbij cellen in de batterij niet meer volledig werken door de vorming van zuurkristallen op de platen. De accu gaat er in capaciteit nog verder op achteruit en er kan uiteindelijk kortsluiting in de accu ontstaan. Zo kan er overladen worden en dan ontstaat het levensgevaarlijke waterstofsulfide. Een monitoringsysteem kan veel ellende voorkomen. Dit maakt het mogelijk om gegevens van het jacht op afstand uit te lezen en alarmwaarden in te stellen. Bijvoorbeeld waarden voor onder- of overspanning. Zo kan de verhuurder ingrijpen als hij bij bijvoorbeeld het laden van de accu te lage waarden ziet. Een accu is bij een rustspanning van 11,64 volt volledig ontladen. Een veel gemaakte fout is dat gebruikers denken dat die waarde dan 0 is, maar zo werkt het dus niet. Als de accu geheel geladen is, is de waarde van 12,72 volt af te lezen. Een ander belangrijk advies is om de accu’s na ongeveer twee jaar gebruik te laten testen. Daarbij wordt onderzocht wat de gezondheid van de accu’s is (state of health) en of er sprake is van sulfateren. Zodat bekend is of de batterijen vervangen moeten worden of niet. Op die manier kunnen problemen en veiligheidsrisico’s worden voorkomen. Meer informatie HISWA-RECRON organiseerde afgelopen zomer een webinar over veilig verhuren. In dit webinar gaven specialisten antwoorden op vragen als: hoe kun je zo veilig mogelijk verhuren? Hoe maak je huurders bewust van de risico’s? Hoe kun je op afstand bepaalde informatie aan boord monitoren? Het webinar is terug te kijken op het YouTube-kanaal van HISWA-RECRON. Het wordt gevaarlijk als batterijen waterstofsulfide – rotte eierenlucht – gaan afgeven. De opbouw van een batterij. 05 2021 | HISWA MAGAZINE 31 Tekst: Michaël Steenhoff

het portret Floortje Wijma In de rubriek Het Portret zetten we een persoon in de spotlights die op dat moment in de actualiteit is of verband houdt met het thema. In dit nummer met de METSTRADE Show is dat Floortje Wijma, sales- en exportmanager bij ARC Marine. ARC Marine is een groothandel op het gebied van lifestyleproducten voor de nautische branche. Waar wil je naar toe groeien met ARC? “Het is onze missie om in heel Europa bekend te staan als de specialist op het gebied van de inrichting van de boot. Om dit te bereiken werken we flink aan onze naamsbekendheid en zijn we continu bezig ons assortiment uit te breiden en aan te passen aan de markt. Denk aan meubilair, opbergers en accessoires. Door de coronapandemie merken we dat varen een vrijetijdsbesteding is geworden voor een grotere groep mensen. Met ons brede assortiment richten we ons op zowel de beginnende als de ervaren motorbootvaarders en zeilers. Deze klanten bereiken we via onze distributiekanalen zoals watersportwinkels, webshops, jachtwerven en distributeurs.” Dit nummer gaat onder andere over comfort aan boord. Welke trends en ontwikkelingen signaleer je op dit vlak? “Het is belangrijk om de traditionele smaak van de watersporter niet uit het oog te verliezen. De kleuren wit, blauw en rood, dessins met ankers, seinvlaggen en waterkaarten zie je daarom vaak terug in onze producten. Verder is teakhout een materiaalsoort dat bij veel watersporters altijd in de smaak valt. Maar de grote trend die ik zie, is op het gebied van outdoor living. Steeds meer mensen halen binnen naar buiten. Met verlichting, servies en design meubilair spelen we in op de die behoefte. Tot slot merk ik dat mensen steeds vaker bereid zijn om geld uit te geven aan duurzame spullen.” wordt steeds populairder. Outdoor living De nieuwste regisseursstoel: The Edge. 32 HISWA MAGAZINE | 05 2021 Jullie staan ook als exposant op de METSTRADE Show (hal 3, standnummer 128). Wat kan het beurspubliek bij jullie bewonderen? “Op de METS tonen we ons teak lifestyle assortiment, van ons eigen label ARC Marine Teak. Een nieuwe stoel in de familie van de regisseursstoelen is The Edge. Dat is een echte eye catcher op het gebied van design. Deze design stoel presenteren we voor het eerst op de METS. De METS is voor ons heel belangrijk: we willen onze producten aan heel Europa tonen, onze klanten weer live ontmoeten en nieuwe contacten te leggen.” De offline beleving is nog steeds belangrijk. Klanten willen kiezen en vergelijken in een winkel. ARC Marine is gevestigd in Lelystad, maar jullie openden in 2019 een shop-in-shop bij Tijssen Watersport in Leiderdorp. Vanwaar deze keuze? “Het online verkoopproces is tegenwoordig belangrijk, maar de offline beleving ook nog steeds. Zeker bij meubilair. Klanten willen kiezen en vergelijken in een winkel. Om ervoor te zorgen dat klanten ons hele assortiment kunnen bekijken, kozen we voor een shop-inshop. Al onze primeurs, ons teakmeubilair, nautische serviezen, sierkussens en stoere verlichting worden er gepresenteerd.” Biografie Floortje Wijma is watersporter in hart en nieren. Met haar ouders woonde ze op een woonboot en in de zomer zeilden ze Europa rond. In 2009 rondde ze de nautische opleiding aan de IVA Business School in Driebergen af. Daarna werkte ze in Düsseldorf als verkoper van het botenmerk Beneteau. Sinds 2018 werkt ze bij ARC Marine. 05 2021 | HISWA MAGAZINE 33 Tekst: Liane Jansen

PROFITEER NU VAN ONZE AANBIEDINGEN VEEL NIEUWIGHEDEN VOOR DE REFIT VRAAG EEN GRATIS CATALOGUS AAN! BEKLEDINGSSTOFFEN WAND/PLAFONDBEKLEDING LIJM & VERF MATRASSEN OP MAAT VLOEREN GELUIDS-ISOLATIE WWW.GISATEX.DE INFO@GISATEX.DE www.roodberg.com Moving forward 100% ELECTRIC Visit us at METS-Amsterdam stand EL.110 The Original E-novations CHECK!!! www.roodberg.com/news E-novations CHECK!!! www.roodberg.com/news column rubriek Jeroen van den Heuvel Hoofd afdeling watersport en jachtbouw Watersport denksport Wie speelt er nog een logikwis? Een puzzel waarbij je een aantal aanwijzingen krijgt en door de juiste interpretatie de oplossing invult. Bij een logikwis is het altijd fijn om te weten dat het antwoord achterin het boekje staat. Als je dat leest, overkomt je het o ja-gevoel. Nu de voorbereidingen voor de METSTRADE Show in volle gang zijn, is het ook de periode voor de inkooporders. Dealers bij hun importeurs. Importeurs bij de fabrikanten. Veel bedrijfsgroepen kijken terug op een bijzonder jaar. Covid-19 liet negatieve sporen na bij bijvoorbeeld de chartervaart en de groepsaccommodaties. Het liet ook beduidend positieve sporen na. Open boten, sloepen, gebruikte boten en ook nieuwe boten: het aanbod hierin kon soms de vraag niet bijhouden. Ondertussen liepen prijzen voor grondstoffen op en werd het transport van onderdelen absurd prijzig. En dus ligt de vraag voor wat de verwachtingen voor het volgend jaar zijn. Wie de kranten leest, de nieuwsberichten volgt, de vakbladen uitpluist, ICOMIA-cijfers downoadt en de statistiekrapportage van HISWARECRON naslaat, heeft alle feiten op een rijtje. Dan kan ieder zijn eigen logikwis gaan invullen. Helaas staat achter in dit magazine niet de oplossing. Uit onze statistiekrapportages blijkt dat zelfs tijdens eerdere crises de meeste watersportondernemers positief bleven. Ondernemen brengt kansen met zich mee. Goed dat de METS de deuren kan openen. Want voor wie de inschatting wil maken wat voor watersportjaar 2022 wordt, is een gesprekje met je collega’s wel prettig. Vraag & Antwoord Vraag van een HISWA-RECRON-lid Mag ik als werkgever vragen of een werknemer tegen corona is gevaccineerd? Antwoord Ja, vragen mag. Daar moet dan wel een goede reden voor zijn. Het kan in beginsel alleen als je een duidelijk plan hebt hoe te handelen als de werknemer niet gevaccineerd is of de werknemer daarover geen mededeling wil doen. De werknemer hoeft op jouw vraag geen antwoord te geven! Vertelt hij het wel, dan mag je niets met deze informatie doen. Je mag het niet noteren en ook niet verwerken. Dat is in strijd met de privacywet. Gegevens over gezondheid zijn volgens de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG) bijzondere persoonsgegevens. Je mag geen bijzondere persoonsgegevens verwerken, tenzij er een wettelijke uitzonderingsmogelijkheid bestaat. Een bedrijfsarts mag wel vragen of een werknemer is gevaccineerd. Daar moet dan wel een goede reden voor zijn. Bijvoorbeeld omdat een werknemer met kwetsbare mensen werkt. De bedrijfsarts mag echter niet aan jou als werkgever doorgeven wie gevaccineerd is. Tot slot, je mag een werknemer ook niet verplichten om zich te laten vaccineren tegen corona. Vaccinatie is vrijwillig. Ieder mens mag zelf kiezen of die een coronavaccinatie neemt. Dit staat in de volgende wetten: • Artikel 11 van de Nederlandse grondwet waarin het recht op onaantastbaarheid van het lichaam staat. • Artikel 8 van het Europees Verdrag tot bescherming van de Rechten van de Mens. Daarin staat dat ieder mens het recht heeft om zelf te beschikken over zijn lichamelijke integriteit. Tips • Maak een helder coronabeleid. Daarin leg je bijvoorbeeld alle afspraken rondom thuiswerken en de geldende corona-werkinstructies vast. • Pas indien nodig de RI&E van je bedrijf aan. Hierin beschrijf je onder andere wat je doet om psychosociale arbeidsbelasting zoals pesten en discriminatie te verminderen of weg te nemen. • Maak problemen bespreekbaar. Blijf met elkaar in gesprek zonder direct terug te vallen op regelgeving. 05 2021 | HISWA MAGAZINE 35

NIEUWSINNOVATIE nieuws Laadpalen op zee Volledig elektrisch varende onderhouds- en bevoorradingsschepen voor energieplatforms op zee kunnen op zee hun accu’s laden met het offshore laadsysteem van MJR Power & Automation uit het Schotse Aberdeen. Het bedrijf ontwikkelde een concept en een eerste teststation voor ‘laadpalen op zee’. Elektrisch aangedreven schepen hebben vanwege beperkte accucapaciteit vaak een kleine actieradius. Wanneer een schip voldoende energie aan boord heeft om een enkele reis naar een windmolenpark te maken, is daar de mogelijkheid om op te laden. De beschikbare energie daar is volledig duurzaam opgewekt door de windmolen zelf. Met dit project in ontwikkeling won MJR een prijs in de Britse Clean Maritime Demonstration Competition. Deze prijsvraag is uitgeschreven door het Ministerie van Transport. Aan de prijs is een miljoenenbudget verbonden om de laadpalen op zee verder te ontwikkelen. www.mjrpower.com Ultraviolet licht doodt bacteriën en virussen Op de Southampton Boat Whow werd het waterzuiveringssysteem van Aegina Pure gepresenteerd. Drie modellen kunnen allemaal functioneren op zowel 12 als 24 volt. Ze zuiveren respectievelijk 3, 6 of 12 liter drinkwater per minuut. De Aegina Pure wekt met LED-licht ultraviolet licht op, dat de moleculaire structuur van bacteriën en virussen kapot maakt zodat die geen gezondheidsrisico meer opleveren. De zuiveraars zijn compact met een maat van iets meer dan 30 bij 20 bij 11 centimeter voor het kleinste model. De waterzuiveraar wordt ingebouwd in de waterleiding tussen tank en tappunt. De prestaties van Aegina Pure zijn te volgen via een app of – verbonden met een NMEA-netwerk – via een multifunctioneel scherm. De leverancier meldt dat dit systeem in vergelijking met andere waterzuiveraars vel minder energie vergt, geen schadelijke stoffen bevat en een grote mate van zuivering levert: 99,9 procent zuiver water. www.aegina-pure.com Bootcontrole op afstand Een zender op de boot en een applicatie op de mobiele telefoon maken het controleren van vitale gegevens op afstand mogelijk. Het Franse bedrijf Sentinel Marine ontwikkelde Seanapps en ging een samenwerking aan met Groupe Bénéteau. Op een flink aantal modellen van de zeiljacht- en motorjachtmerken van dat Franse concern wordt Seanapps voortaan standaard ingebouwd. Seanapps is ook los te koop om op bestaande jachten in te bouwen. Door aan het NMEA-netwerk te koppelen gaat dat eenvoudig. Een zender geeft via een 4G-telefoonverbinding de actuele positie door. Het kastje houdt het niveau van het bilgewater bij en het laadniveau van de accu’s. Afgelegde routes worden opgeslagen, net als maximum snelheid. Gekoppeld aan het NMEA2000-netwerk houdt het kastje ook de activiteit van bilgepompen, de diepte, windsterkte en het tankniveau bij. Als ook de motorbediening op het netwerk is aangesloten, wordt een logboek bijgehouden van het verloop van toerentallen, het brandstofverbruik en het aantal motoruren. Met extra sensoren registreert Saanapps ook de rook, luchtvochtigheid, temperatuur, of de deur wordt geopend en de hoeveelheid afgenomen walstroom. Het signaal dat het kastje uitzendt, wordt opgevangen door te smartphone van de schipper. Als er een alarm is, dan geeft de app een signaal op de telefoon. www.seanapps.fr 36 HISWA MAGAZINE | 05 2021 RIB inclusief e-motor Zodiac, producent van Rigid Inflatable Boats, ging een samenwerking aan met Torqueedo, producent van elektrische bootaandrijvingen. De RIB’s kunnen voortaan ook met aandrijving worden geleverd zolang die maar elektrisch is. Op het Cannes Yachting Festival presenteerde Zodiac de e-Open serie, met de e-Open 3.1 en 3.4. De boten van 3,10 en 3,40 meter lang halen met de Torqueedo-electromotor een snelheid van 12 knopen en houden deze snelheid dankzij de accu 50 minuten vol. Op lagere snelheden neemt de vaarduur en de actieradius toe. Onderhoud of serviceintervallen zijn niet nodig, stelt Zodiac. De boten zijn beschikbaar in PVC (strongan) en in Hypalon (neopreen) in zwart of lichtgrijs. Na de elektrische jet-aangedreven e-Jet 450 die Zodiac in 2017 introduceerde, is dit de tweede serie elektrisch aangedreven RIB van het merk. www.zodiac-nautic.com Hybride Rolls Royce Autofabrikant Rolls Royce, eveneens leverancier van scheepsmotoren, gaat in samenwerking met de Italiaanse jachtwerf Feretti een hybride aandrijving ontwikkelen voor grote jachten. De motorkamer van een nieuwe 106 voet (32 meter) lang motorjacht wordt ingericht met twee 12 cilinder MTU-motoren, twee elektrische motoren, een pakket aan accu’s en de bedieningsapparatuur voor de complete aandrijving. Daarnaast wordt stikstof uit uitlaatgassen gefilterd met een SCR-installatie. De motorenfabrikant (MTU is de maritieme divisie van Rolls Royce) en de jachtbouwer willen de toegang tot jachthavens en vaarwater waar een uitstootbeperking geldt, veilig stellen. Ook het comfort is bij de hybride oplossing gebaat. www.mtu-solutions.com Stand Up Boating Met een stuurtje in plaats van een peddel staand over het water. Dat kan met de e-sub. De e-sub die werd ontwikkeld door John van Lieshout biedt een nieuwe vorm van varen: rechtop staand op een stabiel board door het water met een elektrisch motortje onder de plank. De plank is iets breder en stabieler dan een stand up paddling board (sup), om ook de minder geoefende rechtopstaande plankvaarder de mogelijkheid te bieden makkelijk te varen. Aanleggen met vogelperspectief Het nieuwe Surround View Camera System van Garmin is een integratie van zes camera’s die met slimme software zijn gekoppeld. Hierdoor krijgt de schipper bij de stuurstand een compleet beeld van alles wat zich rond de boot bevindt. De afstand tot de kade, steiger, meerpalen of andere jachten is vaak vanaf de stuurpositie niet zichtbaar als een jacht daar vlakbij ligt tijdens het afmeren. Een camera op de boeg, een op de spiegel en aan bakboord en stuurboord elk twee, zien gezamenlijk alles rond het jacht. Het camerasysteem zet de zes verschillende beelden om in een overzichtelijk beeld waarop alle objecten rond de boot in beeld worden gebracht zoals een vogel die van boven de boot zou zien – of een drone. Ook zijn de beelden van iedere camera los op te roepen. Het systeem maakt gebruik van hetzelfde multifunctionele scherm waar ook andere boordapparatuur op wordt afgelezen. www.garmin.com 05 2021 | HISWA MAGAZINE 37

nieuws E-motor onder water achter de spiegel “De meest efficiënte motor voor bootaandrijving die bovendien een leven lang onderhoudsvrij mee gaat”, belooft de Zweedse fabrikant Candela van elektrische boten en hun elektrische aandrijvingen. De elektrische motor die werd ontwikkeld voor de draagvleugelmotorjachten van Candela, komt ook op de markt voor toepassing op andere boten. De pod-motor is efficiënt omdat er geen tandwielen met bijbehorende wrijving nodig zijn voor de overbrenging naar de schroef. Om de voortstuwing nog effectiever te maken, is de C-pod uitgerust met twee contraroterende schroeven. Elke schroef heeft zijn eigen elektromotor. Hierdoor ontstaat een niet-wervelende straal water achter de schroef, die de effectiviteit van de schroefbeweging vergroot. Ook de koeling van de motor is erg eenvoudig: het geheel hangt onder water, dat langs de pod stroomt. Waterpompen die een deel van het vermogen gebruiken, zijn niet nodig. De C-pod is er in een 45 en een 50 kWatt uitvoering. www.candela.com Aardgasgeneratoren De Amerikaanse motorenfabrikant Cummins presenteert twee nieuwe generators die aardgas als brandstof gebruiken. Deze generatoren zijn vooral ontwikkeld om snel automatisch in actie te komen als andere energiebronnen uitvallen of uitgeput raken. Ideaal als extra elektriciteitsvoorziening aan boord van grote jachten waar bij veelvuldig gebruik van elektriciteit aan boord de accupakketten te veel ontladen. De generators zijn bovendien speciaal ingericht om de energie te leveren voor het zuiveren van afvalwater – aan boord van grote jachten een prangende noodzaak. De C1000N6B en C1300N6 leveren fikse vermogens van 1000 en 1300 kiloWatt. www.cummins.com Stuwer verdwijnt in romp Lewmar introduceert een boeg- of hekschroef die verticaal in de romp omhoog schuift als de boot niet manoeuvreert, maar gewoon vooruit vaart. De 125VRTT is een elektrisch aangedreven stuwer die als complete set in een boot kan worden ingebouwd. In vijf seconden daalt de vijfblads schroef in een ronde trommel neer in het water en komt net zo snel weer omhoog. De fabrikant mikt met deze boeg- of hekschroef op het groeiende segment van de pontonboten. De anode die het metaal van de schroef en de tandwielen beschermt, is met een enkele bout makkelijk te vervangen. www.lewmar.com Gratis digitaal logboek Jachtelektronicaspecialist Actisense uit het Verenigd Koninkrijk biedt watersporters gratis toegang tot een computerdienst die de gegevens uit het NMEA2000-netwerk van een jacht omzet in een logboek. De route, de snelheden onderweg, voor zover op het NMEA-netwerk aangesloten andere gegevens als motortoerental, windsnelheid en meer, worden weergegeven in een logboek dat is te leen met een spreadsheet in een rekenprogramma op de thuiscomputer of op een digitale kaart van Google Maps of Google Earth. De dienst heet Actisense Cloud. Booteigenaren kunnen de bestanden die hun boordelektronicasysteem maakt, opslaan en die laden op hun account op de website van Actisense Cloud. Een account maken is gratis. Wie een wifi-router van Actisense aan het netwerk gekoppeld heeft, kan zelfs automatisch de gegevens naar de website sturen. Op de persoonlijke pagina is een bestand op te halen dat de op de thuiscomputer is te lezen met alle verzamelde gegevens van de tocht. www.actisense.cloud Modulaire kajuitcatamaran In Zuid-Afrika wordt gewerkt aan een goedkope en simpele variant op het populaire segment van de kajuitcatamarans. De HOP-yacht 30 voet catamaran is demontabel zodat de rompen en de opbouw ertussen in twee 40 voet containers is te vervoeren. Het nieuwe type wordt aangedreven door elektromotoren, voorzien van zonnepanelen en is zo ontworpen dat deze door een onervaren paar makkelijk is te zeilen. In het doorgaans prijzige segment van de zeilende appartementen is daarmee een goedkoop instapmodel aangekondigd. www.hopyacht.co.za 38 HISWA MAGAZINE | 05 2021 Magnuseffect, vin- én gyrostabilisatie Dynamic Marine Systems uit Kerkdriel presenteerde op de Southampton Boat Show een serie gyrostabilisatoren die het bedrijf aan het productaanbod toevoegde. De gyroscopen in een metalen behuizing kunnen laag in een motorjacht in de motorruimte worden gemonteerd. Een snel draaiende gyroscoop heeft een grote stabiliserende werking. Vooral bij stil liggende jachten werkt dit goed. Naast de inklapbare draaiende kokers voor stabilisatie op snelheid, bij langzaam varen én voor anker van het type Magnus Master, de all-in-one en geavanceerde aansturing voor bestaande vinstabilisatoren, levert DMS nu ook gyroscopische stabilisatoren. Het zijn de Anti Rolling Gyro’s van de Japanse leverancier Tohmei. De gyro’s zijn er al voor relatief kleine jachten van minder dan 10 ton waterverplaatsing. Deze kleine gyro werkt op een boordnet van 12 volt. Vier modellen in oplopende groottes kunnen de rollende bewegingen dempen op jachten tot 80 voet lengte (24 meter). www.dmsholland.com Datacollectie op snelle zeiljachten Het nieuwe Duitse merk Y-yachts ontwikkelde een digitaal systeem waarmee eigenaren en schippers de staat van jachten op afstand kunnen controleren via smartphone of smartwatch: Y on Watch. Aangezien de werf het monitoring systeem op alle jachten inbouwt, is dit volledig geïntegreerd in alle apparatuur: accu’s, zonnepanelen, de onderwatergeneratoren, de motoren, de positie, de bilge en meer. Y-yachts bouwt luxe en snelle koolstofvezel zeiljachten. De applicatie bevat alle handleidingen, houdt een logboek bij met routes, weersomstandigheden, motoruren en onderhoudshistorie. Ook gegevens over snelheid bij verschillende windsterktes onder verschillende hoeken ten opzichte van de wind worden verzameld, zodat een sportieve bemanning kan leren hoe het zeiljacht het snelst te varen is www.yyachts.de Plankwaterfietsenverhuur De grachten van Zwolle, het Zwarte Water en de Overijsselse Vecht, of de grachten van Weesp en de Vecht richting Loosdrechtse Plassen. Ook op het Veerse meer. Op verschillende plaatsen in Nederland zijn fietssup’s te huur. De surfplanken met pedaalaandrijving van Red Shark Bikes blijken veelgevraagd door watersporters die een dagje willen fietsen op het water. Een uitbreiding van het aanbod voor bootverhuurders en jachthavens lijkt voor beschut binnenwater een goed verdienmodel op te leveren. www.redsharkbikes.com Stikstoffilter voor Volvo Penta-motoren Op maat gemaakt voor de IPS-motoren van Volvo Penta die per twee of vier in machinekamers van grote jachten staan, introduceert de Zweedse motorenfabrikant een nabehandelingsinstallatie die stikstof uit uitlaatgassen filtert. Het SCRfilter (selective catalytic reduction) wordt al toegepast op binnenvaartschepen en kustvaartschepen die aan de categorie IIIeisen van scheepvaartautoriteit IMO moeten voldoen. De uitlaatgasbehandeling is erg compact en kan in vrijwel iedere machinekamer worden ingebouwd waar al IPS-motoren in staan. Zo kunnen grotere jachten blijven varen in gebieden met een uitstootrestrictie. www.volvopenta.com Elektrische voortstuwing productiejachten Zeiljachten van Bénéteau, catamarans van Excess en motorjachten van Delphia, allen onderdeel van Groupe Bénéteau, worden voortaan standaard of als keuzemogelijkheid af werf geleverd met elektrische voortstuwing. De zeiljachten maken gebruik van de saildrive die ZF Marine ontwikkelde. De Océanis 31 en 46 voet lange jachten werden ermee uitgerust en voor testvaarten beschikbaar gesteld op de vooravond van het Festival de Plaisance de Cannes. Dat gold ook voor de zeilcatamaran Excess 15. De visie die het productiejachtenconcern toonde voor het in 2018 overgenomen Duitse jachtenmerk Delphia is dat deze jachten vanaf 2024 uitsluitend met elektromotoren worden afgeleverd. De zeilende Delphia’s werden direct na de overname door het Franse concern uit productie genomen. www.beneteau-group.com 05 2021 | HISWA MAGAZINE 39

nieuws NIEUWSMENS&BEDRIJF Sterrenkombuis De Steenwijkse werf Steeler Yachts ging een samenwerking aan met het echtpaar Jonnie & Thérèse Boer, de culinaire meesters achter het restaurant De Librije in Zwolle, bekroond met drie Michelin-sterren. Het gastronomisch echtpaar richt aan boord van de Steeler Bronson 75 de kombuis in. Het gaat om een selectie van keukenapparatuur, bestek en servies, een speciaal samengestelde specerijen- en ingrediëntenvoorraad, koffie- en theemelanges en een selectie van wijnen. Om al die smakelijke zaken tot hun recht te laten komen, is ook een aantal van de recepten van de sterrenkok aan boord. Na de eerste 75 voeter (23,30 meter) worden andere modellen, samengesteld naar wens van kopers, uitgerust met het kommaliewant van de bekroonde restauratiers. www.steeleryachts.com Virtueel door jachtbouwopleiding Aankomende studenten, ondernemers in de jachtbouw en andere geïnteresseerden kunnen een virtuele wandeling maken door de opleidingswerf van ROC De Friese Poort in Sneek. Het gebouw waar de studenten van de MBO-opleiding Maritieme Techniek (niveau 2, 3 en 4) praktijklessen krijgen, is compleet driedimensionaal in beeld gebracht. Vanaf een scherm is een complete rondgang door het gebouw, met verschillende werkplaatsen en leslokalen mogelijk. ROC Friese Poort leidt jaarlijks ongeveer 250 jongeren op voor werk in de watersport. www.rocfriesepoort.nl Frans conglomeraat investeert in delen en huren Groupe Bénéteau, dat zeven merken zeiljachten, motorjachten en catamarans omvat, investeerde de recordwinsten van 2020 in jachtverhuurbedrijven en bootdeelinitiatieven. De botenbouwer kocht 87 procent van de aandelen in Dream Yacht Group, een charterbedrijf dat jachten verhuurt op negen locaties aan de Caribische Zee. Het bedrijf verwierf ook 50 procent van de aandelen in Navigare Yachting, die wereldwijd opereert. Beide verhuurders hebben gezamenlijk een vloot van 1.200 jachten. De overnames leiden tot het samenvoegen van de digitale dienstverlening van Dream Yacht Group met de online diensten van Groupe Bénéteau, BandofBoats en Digital Nautic. De databanken van jachten die beschikbaar zijn voor verhuur, worden gekoppeld. Daarnaast verwierf het jachtenconcern een 40 procent belang in Your Boat Club, een abonneedienst in de Verenigde Staten waarmee leden op 24 locaties snel en gemakkelijk een boot kunnen huren – ook voor maar een paar uur. De investeringen in de deeleconomie passen bij de strategie van de werven om gestandaardiseerd en modulair te bouwen. Op deze manier ontstaan efficiënte jachten met makkelijk uitwisselbare delen die zonder veel specifieke uitleg door meerdere gebruikers benut kunnen worden. www.beneteau-group.com Accu’s voor Electrificatie Techniek Centrum Watersportconcern Brunswick nam accuproducent Relion over. De wereldwijd opererende maker van lithium-ferro accu’s heeft zelf al een onderzoeks- en ontwikkelcentrum in Seattle in de Verenigde Staten. De kennis die daar wordt opgebouwd, wordt toegevoegd aan de vorderingen van de Advanced Systems Group. Dat is de tak van Brunswick die nieuwe producten ontwikkelt in met name de elekwtrificering en automatisering van boten. Met de toevoeging van vooruitstrevende batterijtechniek gaat Brunswick een speciaal Electrification Technology Center opzetten in de staat Michigan. Relion heeft standaard 12, 24 en 48 volt accu’s in het pakket. In het nieuwe technologiecentrum wil Brunswick accu’s met een hoger voltage gaan ontwikkelen voor elektrische aandrijfsystemen. www.brunswick.com Icon Yachts verkocht De Zwitserse investeerder Micca Ferrero kocht een meerderheidsaandeel in de superjachtenwerf Icon Yachts uit Harlingen. De werf, ooit begonnen met het bouwen van nieuwe superjachten, legt zich de laatste jaren toe op het ombouwen en restaureren van grote jachten. De werf omvat een 150 meter lang droogdok, een 90 meter lang drijvend dok en 500 meter kade. Ferrero kondigt aan de bouw van nieuwe jachten te willen hervatten in Harlingen. www.iconyachts.eu 40 HISWA MAGAZINE | 05 2021 Project voor verantwoord gebruik hout Keuringsinstituut FSC voor duurzame bosbouw en de Fondation Prince Albert de Monaco (FPA2) startten een project om toepassing van mens- en milieuvriendelijk verbouwd hout in de jachtbouw te stimuleren. Het project ‘Ensuring More Sustainable Timber in the Yachting Industry’ loopt drie jaar. Doelen van het project zijn het onder de aandacht brengen van minder bekende houtsoorten die goede eigenschappen bieden voor toepassing in de jachtbouw. Naast het veelgevraagde teakhout zijn andere houtsoorten die veel minder bijdragen aan ontbossing. De jachtbouwsector moet de ontwikkeling van duurzame bosbouw in de armste landen steunen en stimuleren, vinden de initiatiefnemers van FSC in Denemarken en Nederland en de vorstelijke stichting in Monaco. Er is een overzicht gemaakt van LKTS – Lesser Known Timber Species – waarop veel houtsoorten zijn omschreven met hun specifieke eigenschappen. Het project zoekt jachtbouwers die succesvol andere houtsoorten toepassen in hun jachten en daarmee een positief voorbeeld geven aan de sector. Aan de hand van goede voorbeelden wil het project eind 2022 een lijst opstellen met de 20 beste alternatieven voor houtsoorten die de jachtbouw traditioneel gebruiken. www.lesserknowntimberspecies.com Nieuwe beurs: Orust Sailboat Show De Zweedse brancheorganisatie voor de watersport Sweboat en jachtwerf Hallberg Rassy gaan samenwerken aan de organisatie van de Orust Sailboat Show, met een eerste editie gepland in 2022. Zo worden de Open Yard Show die Hallberg Rassy organiseerde met tientallen andere zeiljachtenbouwers als deelnemers, en de Marstrand Show die Sweboat organiseerde in hetzelfde weekend in augustus, met vooral toeleveranciers voor zeiljachtbenodigdheden, gecombineerd op dezelfde locatie. Voor een aantal deelnemers bleken de beide shows in hetzelfde weekend een logistieke uitdaging, omdat die bedrijven aan beide shows willen deelnemen. Ook bezocht een flink deel van de bezoekers beide shows. Marstrand en Ellös liggen op een kleine 70 kilometer rijden uit elkaar. Door de zeilboten en de benodigdheden daarvoor in één beurs te combineren, wordt deelname en bezoek voor iedereen aantrekkelijker, hopen de organisatoren. De show in Marstrand krijgt de nieuwe naam ‘Marstrand Motorboat Show’. www.oppetvarv.se Lengers opent Belgisch kantoor Met videopresentaties op grote schermen en gedetailleerde schaalmodellen van jachten, gaat Philippe van de Ryse als Belgisch agent van Lengers Yachts de Italiaanse en Franse motorjachten uit het topsegment verkopen in België. Een nieuw kantoor in Knokke aan de Belgische kust maakt het voor de Benelux-importeur uit Muiden makkelijker om de klanten in Vlaanderen te bedienen. De uitbreiding komt op het moment dat bij Lengers de slingers toch al hangen: het Franse motorjachtenmerk Prestige eerde Lengers als Beste Dealer van Europa. www.lengersyachts.com Recyclingbedrijf voor polyester boten geopend Het eerste gespecialiseerde ontmantelbedrijf voor boten gemaakt van glasvezelversterkt polyester is geopend in Plymouth, aan de Engelse zuidkust. Marine GRP Recycling Ltd. haalt masten, lieren, motoren en andere bruikbare delen van oude en in onbruik geraakte polyester boten en stort de kaal gestripte polyester rompen in een hakselmachine. Glas- en harskruimels worden verwerkt tot brandstof. Van de oude boten gaat niets naar de vuilstort. Dergelijke bedrijvan zijn ook in Nederland en andere EU-landen gestart de afgelopen tijd. Het Britse bedrijf heeft in aanvulling op al bestaande ketens van hergebruik de optie om brandstof te maken van het verkruimelde laminaat aan de mogelijkheden toegevoegd. www.grp-recycling.com 05 2021 | HISWA MAGAZINE 41

nieuws Nominatie voor Saffier De Saffier SE33 Life is genomineerd in de verkiezing van de EYOTY: European Yacht Of The Year. Het is de zesde keer dat een jacht van de IJmuider werf is genomineerd voor de prijs, waarvan de winnaar tijdens de beurs Boot Düsseldorf wordt bekendgemaakt. Drie maal werd een Saffier EYOTY. www.saffieryachts.com Limburgse werf present in de bergen Het netwerk van dealers en servicepunten van Linssen Yachts in Zwitserland is uitgebreid van één naar zes dealers en servicepunten. Naast de samenwerking met Linssen Yachts Bodensee zijn vijf nieuwe verkoop- en onderhoudsbedrijven aangesloten bij de werf uit Maasbracht. Inmiddels varen op de verschillende Zwitserse bergmeren en rivieren al 200 jachten door Linssen gebouwd. De uitbreiding van het servicenetwerk maakt het makkelijker voor klanten om snel de juiste adviezen en onderdelen te krijgen en voor de werf om contact te houden met hun klanten. www.linssen-yachts.ch Nieuwe samenwerkingen Generatorenleverancier en systeemintegrator WhisperPower nam Barrus in de arm als de exclusieve distributeur in het Verenigd Koninkrijk. De samenwerking is effectief vanaf 1 september jl. en werd aangekondigd op de Southampton Boat Show. www.whisperpower.com Dometic, specialist in mobiele huishoudtoepassingen, nam de koelboxen- en koelingenfabrikant Igloo overgenomen. Daarmee opent het uitgebreide distributienetwerk van Igloo in de Verenigde Staten voor het Zweedse domoticabedrijf. De overnamesom bedroeg 677 miljoen US dollar. www.dometic.com Electrificatiespecialist Belship uit Utrecht heeft twee nieuwe merken in het gamma. Mase Generators uit Italië benoemde het bedrijf tot exclusief distributeur in Nederland. Remigo koos Belship als Benelux-distributeur van hun elektrische buitenboordmotoren. www.belship.com Watersportgroothandel Lankhorst Taselaar is de nieuwe distributeur van Hempel Yachtcoatings. De verffabrikant is blij met het uitgebreide distributienetwerk en de groothandel met het uitgebreide aanbod. Met verf erbij is het aanbod completer. www.lankhorst-taselaar.nl Importeur en jachtservicebedrijf Natural Yachts, dat geïmporteerde jachten van hybride of elektrische aandrijving voorziet, is importeur in Nederland geworden van X-Shore, het Zweedse merk van snelvarende elektrische jachten. www.naturalyachts.info 42 HISWA MAGAZINE | 05 2021 RYA wil watersport uitstootvrij Evenementen worden gehouden op locaties die goed per openbaar vervoer bereikbaar zijn, de RIB’s van de begeleidingsboten gaan meteen varen op organische brandstoffen om later over te schakelen op elektrische aandrijving, personeel gaat in elektrische auto’s rijden en partners worden (mede) geselecteerd op hun energiebeleid. Dat is een aantal maatregelen waarmeer de Britse Royal Yachting Association voor 2050 helemaal CO2neutraal wil worden. De uitstoot van boten, vervoer en kantoren moet veel minder worden en waar nog steeds uitlaatgassen worden veroorzaakt is dat met hernieuwbare bronnen en wordt de uitstoot gecompenseerd. De RYA traint en begeleidt de Olympische zeilers van Engeland, verzorgt zeilvaardigheidstrainingen, organiseert zeilwedstrijden en stimuleert de zeilsport. De ambitie voor een uitstootvrije sport van de wereldwijd toonaangevende organisatie moet doorwerken naar alle internationale partners. Dit alles staat te lezen in het rapport Pathways to Zero: RYA’s Vision for a Zero Carbon Recreational Boating Sector by 2050. Het rapport verscheen afgelopen juli. www.rya.org.uk Nieuwe directeur Rondal Harald Lubbinge is de nieuwe Managing Director bij masten- en lierenfabrikant Rondal in Vollenhove. www.rondal.com Hanse Group lanceert nieuw merk Genoemd naar de rivier die langs de werf in Greifswald loopt, en die de verbinding vormt met de Oostzee, presenteert de Hanse Group een nieuw merk motorjachten. Het eerste model is de RYCK 280, een 9,50 meter lang jacht met open achterkuip en een kajuit onder het voordek waar een toiletruimte en tweepersoons bed in past. De modellen van RYCK zijn bedoeld voor buitenboordmotoren, die de koper er bij kan kiezen. De romp is goedgekeurd voor motoren tot 350 pk. De testboot haalde met een 300 pk motor 40 knopen. Het rompontwerp komt van de Britse ontwerper Bill Dixon. Via een configurator op de website van het nieuwe merk kunnen boten worden samengesteld. Snel varen, waterskiën of wakeboarden, cruisen, duiken, toeren met muziek en koele drankjes – voor elk type gebruik is vooraf een pakket samengesteld. Naast de motorbootmerken Sealine en Fjord is dit het derde motorjachtenmerk van Hanse. De andere merken hebben binnenboordmotoren. www.hanseyachtsag.com/ryck 05 2021 | HISWA MAGAZINE 43

HISWA-RECRON Business Club HISWA-RECRONBUSINESSCLUBNIEUWS IN DE RUBRIEK HRBC NIEUWS LEEST U NIEUWS VAN DE LEDEN VAN DE HISWA-RECRON BUSINESS CLUB. Wilt u ook lid worden? Er zijn diverse partnerships mogelijk: Partner in Business, Kennispartner of TOP Supplier. Kijk voor meer informatie op www.hiswarecron.nl/hrbc. Nieuw: circulaire producten voor jachthavens Biobased Barriers is een initiatief van Barrera (TOP Supplier). Deze biobased producten bestaan voor circa 65% uit bermgras en voor 35% uit gerecycled kunststof. Het biocomposiet is na de levensduur van het product weer opnieuw te gebruiken als grondstof. De producten zijn 100% circulair. Bij de productie worden geen ‘nieuwe’ grondstoffen gebruikt, maar enkel afval en reststromen. Voor de inrichting, het veilig afzetten of afbakenen van terreinen zoals op jachthavens en campings zijn beschikbaar: • Bermplanken zonder reflectie • Schrikhekplanken met reflectie • Bermpaaltjes • (Verkeers)bordpalen • Hekrasterpalen • Diamantkoppalen www.biobasedbarriers.nl CyberHulp bij verbeteren internetveiligheid Cyberaanvallen komen aan de lopende band voor. Inmiddels is de kans op een incident 1 op 8. Cybercriminelen gaan vaak niet gericht te werk, maar zoeken geautomatiseerd naar slachtoffers die hun beveiliging niet op orde hebben. Een cyberverzekering en investeren in goede cybersecurity is hard nodig want: • 75% van het MKB is slachtoffer van phishing • 270.000 euro bedraagt de gemiddelde schade per cyberincident in het MKB • 4.000 cyberaanvallen elke dag, één aanval per 21 seconden • 50% van alle aanvallen zijn gericht op het MKB Met CyberHulp, de complete oplossing van Aon (Kennispartner), zijn ondernemers snel een eenvoudig ‘cybersecured’. CyberHulp is verkrijgbaar tegen een vast scherp tarief. https://zakelijk.aonverzekeringen.nl/ verzekeringen/cyber/cyberhulp Mini-waterzuiveringsinstallatie voor boten beschikbaar Havenlodge (TOP Supplier) lanceert een volledig biologische technologie die het afvalwater aan boord van een boot volledig zuivert en terugbrengt naar stilstaand en stromend water. De Enteron is de kleinste gecertificeerde afvalwaterzuiveringsinstallatie voor woonboten, zeil- en motorjachten en grote caravans. Enteron behandelt afvalwater direct aan boord. De technologie zorgt ervoor dat alleen helder, schoon water op verantwoorde wijze in het milieu wordt geloosd. Enteron voldoet aan de afvalwaterlimieten die zijn gecertificeerd door IMO/MARPOL en MEPC. Toiletafval wordt in de eerste tank van het systeem gespoeld, waar vaste deeltjes bezinken en zwevende stoffen zich ophopen op het oppervlak. De vaste deeltjes in het water worden eerst behandeld met een chopperpomp. De resterende deeltjes worden voorzichtig door het Enteronslangsysteem gepompt. Hier gaan speciale bacterieculturen aan de slag en versnipperen het afval: er blijft alleen een heldere vloeistof over. Deze vloeistof dringt door geschikte perforaties van de slang in de tankcontainer en van daar in de derde Enteron-opvangcontainer. De minuscule deeltjes die door de perforaties zijn gegaan, vormen een slib dat automatisch wordt weggepompt en teruggevoerd door het voorbehandelingsproces. Het resulterende heldere restwater wordt door een filter in het waterlichaam of de zee gepompt. www.havenlodge.nl 44 HISWA MAGAZINE | 05 2021 Besparen op energieverbruik Energie is door stijgende prijzen en wetgeving een hot item. Zo geldt de informatieplicht voor bedrijven en neemt de wetgeving toe in het kader van duurzaamheidsdoelstellingen van de overheid. Main Energie (TOP Supplier) loopt voorop in de energietransitie en kan ondernemers helpen om energie te besparen. Er zijn tal van besparingsmogelijkheden en genoeg uitdagingen op het gebied van energiewetgeving. www.mainenergie.nl/hiswa Spelen in jachthavens met Figura Play Boerplay (TOP Supplier) introduceert nieuwe speeltoestellen van Figura Play. Deze zijn bedoeld om fantasierijk spelen bij kinderen te stimuleren. Figura Play is een modulair programma, met veel speelwaardes. Zoals het brede aanbod in opstellingen en speelwaarden op verschillende hoogten. Zo is er ook op de begane grond van alles te beleven. Een groot deel van het assortiment heeft een valhoogte tot anderhalve meter en mag daardoor op gras geplaatst worden. De productlijn van Figura Play is ideaal voor de inrichting van samenspeelplekken bijvoorbeeld op jachthavens. www.boerplay.com Kleinschalige watersportbedrijven in trek Van de Loosdrecht Recreatie Bedrijfsmakelaars (TOP Supplier) signaleert een opvallende trend in 2021: diverse kleine jachthavens en jachtwerven zijn van eigenaar gewisseld. Het gaat daarbij om kleinere bedrijven waarbij de koper zelf de exploitatie wil gaan draaien en bij voorkeur ook bij wil wonen. Dergelijke combinatie-objecten (woon-werk) zijn gewild en met name op de locaties met een openbare vaarverbinding. Voldoende (on)overdekte stallingsruimte en een grote bedrijfsruimte waar werkzaamheden aan boten kunnen plaatsvinden, zijn ook belangrijk. De horeca bij watersportbedrijven had het daarentegen de laatste tijd lastig en dat valt ook waar te nemen in de verkoopbaarheid. Dit omdat een potentiële koper kijkt naar de gerealiseerde kasstromen in de afgelopen jaren. Daar baseert hij zijn overnameprijs op. Kleinschalige watersportbedrijven zijn daardoor momenteel in trek en eenvoudiger te financieren omdat daar een minder groot risico in schuilt. www.vandeloosdrecht.nl Hulp bij de Omgevingswet In de Omgevingswet – die vermoedelijk 1 juli 2022 in werking treedt - wordt een groot aantal wetten waarmee watersportondernemers te maken hebben, opgenomen. De Omgevingswet wil alle regelgeving die betrekking heeft op de fysieke leefomgeving te bundelen. De fysieke leefomgeving betreft alles wat er was voordat ‘wij’ rondliepen (water, bodem, lucht, natuur) en alles wat ‘wij’ aanbrachten (bouwwerken, jachthavens, campings, infrastructuur). Onder meer betekent het dat de milieuregelgeving anders wordt. Veel regels staan nu nog in het Activiteitenbesluit milieubeheer. Dat gaat verdwijnen en wordt vervangen door het Besluit activiteiten leefomgeving, afgekort Bal. Niet alle regels uit het Activiteitenbesluit komen terug in het Bal. Met name regels die betrekking hebben op geluid, geur en trillingen mogen straks door de gemeente zelf worden vastgesteld. Zypp advocaten (Kennispartner) weet precies wat de Omgevingswet inhoudt en helpt watersportondernemers graag verder. www.zypp.nl 05 2021 | HISWA MAGAZINE 45

HISWA-RECRON Business Club HISWA-RECRON BUSINESS CLUB De HISWA-RECRON Business Club bestaat uit bedrijven die diensten, producten of kennis leveren aan de watersport- en recreatiesector. Ze zijn specialist in hun vakgebied en hebben aantoonbare ervaring in deze branche. De club biedt toegevoegde waarde aan de leden van HISWA-RECRON en bestaat inmiddels uit ruim 100 partners. Partner in business Alfa Accountants en Adviseurs E wkappers@alfa.nl T 088-2532850 Seijsener Rekreatietechniek E bas.durieux@seijsener.nl T 075-6810610 Kennispartner Aon E jos.kuhl@aon.nl T 071-5685733 Altios E info@altios.nl T 055-2032180 Benegas E judith.plasman@benegas.com T 0341-723350 Bureau HTM E renedrost@bureauhtm.nl T 038-3374501 Facet Architecten & Adviseurs E johan@facet-aa.nl T 0315-237075 Kuiper Verzekeringen E r.devalk@kuiperverzekeringen.nl T 0513-614444 Maas Recreatie Bedrijfsmakelaardij E erp@maasrbm.nl T 073-6408888 Stellicher Advocaten E b.vansusante@stellicher.nl T 026-3777111 Stratech E l.olde.riekerink@stratech.nl T 053-4804080 Tommy Booking Support E frank@aicn.nl T 0318-495888 Van de Loosdrecht E info@vandeloosdrechtrbm.nl T 0341-252363 Van Emstede & Slager Advocaten E edwin@vanemstedeslager.nl T 020-6759494 ZKA Consultants E m.pietersma@zka.nl T 088-2100250 Zypp Advocaten E eelco@zypp.nl T 026-7024787 TOP Supplier AbelLeisure E jeroen.drabbe@abelleisure.nl T 0573-280772 AgriSnellaad B.V. E info@agrisnellaad.nl T 0113-629000 ArboNed E marty.de.groot@arboned.nl T 030-2996299 Arcabo E r.schell@arcabo.nl T 0529-488900 Barrera E franco@afzethekken.nl T 0182-342088 Bio Habitat E s.serra@beneteauhabitat.com T 06-52840714 BLM Bilderbeek Linen Management E info@blmlinenmanagement.nl T 0341-436400 Boerplay E s.maassen@boerplay.com T 0183-402366 Bomondo E gerda@bomondo.nl T 085 065 326 7 Bureau voor Ruimte & Vrije Tijd E lycklama@ruimteenvrijetijd.nl T 06-53383550 Bureau voor vernieuwing E mail@bureauvoorvernieuwing.nl T 06-50298181 CED Nederland E recreatie@ced.group T 010-2843400 C-mark E jacquelinesteenhuis@c-mark.nl T 088-8310500 Countus Accountants en Adviseurs E j.wemmenhove@countus.nl T 038-4552600 Cruys Consultants E info@cruysconsultants.nl T 06-30455111 CSU E marjolein.dreef@csu.nl T 0413-285111 De Beijer Grondstoffen E roy.driessen@debeijerbv.com T 088-4006300 Den Otter E info@williamdenotter.nl T 0412-474282 De Rijk E info@derijkleimuiden.nl T 0172-508151 DHK, Tax Lawyers & Legal Consultants E dijkstra@dhk-taxandlegal.nl T 010-2053610 Dock 35 Media E jeroen@dock35media.nl T 0314-355833 Docuconcept / Kyocera Document Solutions E r.potkamp@docuconcept.nl T 088-3749300 Een Veilig Gevoel E info@eenveiliggevoel.nu T 088-5554888 Endurance E r.versteeg@endurance.nl T 033-4508333 EnergyProof E bart@energyproof.nl T 020-2333821 Facility Kwadraat Software E dick.vink@facility2.nl T 073-6891651 Flean E willem@flean.com T 088-9001575 Havenlodge E havenlodgeverkoop@gmail.com T 06-55151146 Hertzinger Satelliet Ontvangst E margo@hertzinger.nl T 033-4610337 Holiday Media E hans@holiday.nl T 073-6271240 ICY E d.vandekamp@icy.nl T 088-1231333 Initial CWS E eelco.lindenkamp@cws.com T 070-3576357 Instyle Concepts E daan@instyleconcepts.nl T 0522-244999 Inter Boat Marinas E arie.hooymeijer@interboatmarinas.nl T 078-6777000 IVA Driebergen E barendregt@iva-driebergen.nl T 0343-512780 Kees van der Spek Stolwijk E sjoerd@keesvanderspek.nl T 0182-342590 Kolibrie HRM voor Horeca E anne-floris@kolibrie.nl T 013-5499111 KR8 Architecten en Adviseurs E ckuiper@kr8architecten.nl T 0599-235643 Kupan E n.tenbrinke@kupan.nl T 0315-760060 LDL Laudry E info@laundry.nl T 0186 57 29 00 Lentink De Jonge Accountants en Belastingadviseurs E k.degraaf@lentinkdejonge.nl T 0341-438100 Liezenga Schoonmaak Groothandel E info@lsgbv.nl T 085-7920220 Lorrendraaier E contact@lorrendraaier.nl T 076-5032797 Lotec E t.loots@lotec.nl T 040-2430021 Maat Caravans E info@maatstacaravans.nl T 0184-419911 Main Energie E w.vanderleeden@mainenergie.nl T 088 0809100 Marindex E kees.dolman@marindex.nl T 0182-511511 Mediation Hilversum E chiel@chielvanpraag.nl T 035-2030000 Meijer Mediation E wim@meijer-mediation.nl T 0546-538426 Miele Nederland E wim.zwartkruis@miele.nl T 0347-378911 Muller Makelaardij E bkamp@mullermakelaardij.nl T 0515-430623 Nedflex Payrolling E n.bos@nedflex.nl T 013-4677730 Novasol E ronald.van.beers@novasol.com T 0229-282999 P3 Expertise E info@p3expertise.nl T 0229-785214 Perspectief Groep E dannyvanvenetien@perspectief.eu T 0341-438710 Primagaz E mfisser@primagaz.nl T 0800-0137 Projectbureau Vrolijks E info@vrolijks.nl T 076-5339850 Prosuco E info@prosuco.nl T 0318-495887 Recranet E milko@recranet.com T 0118-202019 Recrasol E m.pruis@energie-winkel.nl T 0118-236024 Recratief Bedrijfsmakelaars E info@recratief-bedrijfsmakelaars.nl T 0592-462844 Recreatie-Apps.nl E wilma@recreatie-apps.nl T 0318-495888 RecreatieVerzekeringen E info@recreatieverzekeringen.nl T 085-0027540 RED Online Marketing E info@redonlinemarketing.nl T 030-2746549 Red Support E info@redsupport.nl T 032-1849775 Rein Advocaten en Adviseurs E sprangers@rein.nl T 0592-345188 Rijk taxateurs/adviseurs/ rentmeesters E albert.rijk@rijk.eu T 0113-572835 Ross Tucker E info@rosstucker.nl T 0594-516017 Scheepsrecht Advocaten E jck@scheepsrechtadvocaten.nl T 085-8770945 Schulte Jurist en Mediator E info@awschulte.nl T 06-14315810Second Home Check E robin@secondhomecheck.nl T 0315 843308 Shibaura Europe E fannyfranken@shibaura.com T 026-3269999 Smart Finance Experts E info@smartfinance.expert T 0365483030 Smeba Brandbeveiliging E anja@smeba.nl T 024-3775458 SOLVOS4 E ad@solvos4.nl T 06-10380930 Uw Bed Professional E wim@uwbedpro.nl T 088-3322310 Van den Berg Chalet Totaal E info@chalettotaal.nl T 0161-763523 Van der Reest Advies E nemi@vanderreestadvies.nl T 055-5382460 Van Keulen Mobielbouw E info@mobielbouw.nl T 0548-612693 Venntiv Group E siegfried.doetjes@venntiv.com T 055-8434815 W2 Support/Walcon E peter@w2support.com T 038 3030315 Watel E robbert@watel.nl T 020-6593973 Watergames & More E paul@watergamesandmore.com T 079-2065060 Wecovi E dlandman@wecovi.com T 038-4686888 Wegter Grootverbuik E a.tergrote@wegter.nl T 0541-581600 WerffMedia E janwillem@werffmedia.nl T 0314-362505 Wijnen Recreatiebouw E recreatiebouw@vanwijnen.nl T 0570-690660 Wildkamp E info@wildkamp.nl T 0523-687500 Wola E j.denkema@wola.nl T 050-3129685 Yalp E info@yalp.nl T 0547-289410 Zuurzoet - HR advisering E hiswa-hr@zuurzoet.nl T 06-14898388 Zilverlinde Consultancy E olavpetram@gmail.com T 06-22809505 46 HISWA MAGAZINE | 05 2021 UW SPECIALIST IN RECREATIEBEDRIJVEN LEISURE MAKELAARS NEDERLAND UW RECREATIEMAKELAAR Voor de verkoop van een huis draait de doorsnee makelaar zijn of haar hand niet om. Maar zoekt u een makelaar voor de verkoop van een park vol vakantiehuizen? Een camping of jachthaven? Dan moet u bij de specialist zijn. Daarom: Leisure Makelaars Nederland. KRUIDENIER RECREATIE BEDRIJFSMAKELAARDIJ Stationslaan 81A 8071 CL Nunspeet T: 0341-276 355 info@kruidenier.nu DEN OTTER VAN VLIET Broekhoek 28 5384 VR Heesch T: 0412-474 282 info@denottervanvliet.nl SYNCHRO BEDRIJFSHUISVESTING Nieuwe Haven 2 4331 JX Middelburg T: 088-796 24 76 info@synchrobedrijfshuisvesting.nl MULLER MAKELAARDIJ Oude Oppenhuizerweg 83 8606 JC Sneek T: 0515-430 623 info@mullermakelaardij.nl www.leisuremakelaarsnederland.nl

Ga meer genieten met onze techniek en bezoek ons tijdens de METSTRADE 2021 op stand EL.310 Iedereen elektrische haven Elektrisch varen gaat hard. Geen wonder dat veel jachthavens zoeken naar de beste voorzieningen om aan de groeiende vraag te kunnen voldoen. Seijsener Techniek is daarbij dè partij om mee in zee te gaan. Seijsener weet alles van elektrisch varen en noodzakelijke voorzieningen. Bijvoorbeeld van professionele stroomzuilen, gegarandeerd veilig leidingwerk en van Seijsener techniek. Ga maar genieten! de nieuwste techniek op het gebied van afrekensystemen. Zoals het efficiënte AanUit.net met een app die alles efficiënt regelt qua stroom en water: inloggen, aanzetten, gebruiken, uitloggen en afrekenen. Wat een gemak, voor havenmeesters en kapiteins. Dat is genieten! Seijsener info@seijsener.nl Tel. 075-6810 610 seijsener.com

Het vakblad voor de watersportbranche Jaargang 28, nummer 4, augustus 2021 Dit is een uitgave van magazine Thema: HISWA te water 1 - 5 september, Batavia Haven Lelystad Jachtbouw bij Zeelander Yachts Elke boot een collectors item Zakendoen in het post-corona tijdperk

B&W INTERNATIONAL TOUGH CASE Afm. 610 x 430 x 265 mm Art.nr. S85 - 117.19/P Code 8087150 INCL. 85-DELIGE GEDORE GEREEDSCHAPSET > Speciaal samengesteld voor de watersport > Stof- en waterdicht conform IP67 > Slagvaste koffer van polypropyleen (pp) > Super stabiel > Stapelbaar > Bodemschaal variabel door aluminium vakverdelingssyteem UITRUSTING > Ergonomische 2-componenten handgreep > Automatisch luchtddrukcompensatieventiel > Documentenvak in het deksel > Uitneembare gereedschapsborden met tool pockets en lussen > Eigendomsmarkering > Ogen tbv afsluiting met hangslot Levering geschiedt via de vakhandel. Voor info: GEDORE Technag BV Flemingweg 7, 2408 AV Alphen aan den Rijn Tel. +31 (0) 172 42 73 50 - www.gedore.nl € 631,00 excl. btw VOORWOORD Vlaggen Hij wapperde hoor: de vlag met de schooltas van m’n oudste er aan. Wat een feest was dat: na een moeizaam coronajaar toch maar mooi even je diploma halen. En de vlag bleef uit: ook de geplande zomervakantie kon doorgaan, joehoe. Ook zakelijk gezien hoop ik dat er straks weer veel vlaggen wapperen. Allereerst bij de HISWA te water, van 1 tot en met 5 september in de Batavia Haven in Lelystad. Op het moment dat ik dit schrijf, mag de beurs dit jaar (als doorstroomevenement) wél doorgaan. De exposanten staan te popelen om hun nieuwste boten en watersportproducten aan het publiek te showen. Wat er allemaal te beleven valt, lees je op pagina 16. Over nieuwe boten gesproken. Iemand die met vlag en wimpel slaagt als succesvolle jachtbouwer is Sietse Koopmans. Hij vertelt op pagina 20 hoe hij bij Zeelander Yachts van elke boot een collectors item maakt. Dat het een uitdaging is om zaken te doen in het post-corona tijdperk, beamen ondernemers in het artikel op pagina 32. Internationaal is de keten zwaar verstoord. Gelukkig hebben ondernemers creatieve oplossingen. Eén daarvan is Peter Bost van Deep Colofon HISWA Magazine is het relatie magazine van HISWA-RECRON. Het blad profileert zich als het toonaangevende vakblad van de watersport industrie. Het blad verschijnt zes keer per jaar en wordt verspreid onder watersport bedrijven en stakeholders in de watersportbranche. Uitgever HISWA-RECRON Storkstraat 24 3833 LB Leusden T 033 - 303 97 00 E communicatie@hiswarecron.nl Advertentieverkoop Roskam Media Frank van Gils T 06 - 53 88 82 66 E f.gils@roskammedia.nl Aan dit nummer werkten mee Hans Buitelaar, Dominique van Dam, Michaël Steenhoff en Lisette Vos Hoofdredacteur drs. Liane Jansen Redactiesecretariaat Rianne Hartog Foto cover HISWA te water Vormgeving Drukte van Belang Amsterdam Druk Zalsman Zwolle BV Water Yachts. Hij kocht bewust in het begin van het coronajaar alle grote systemen al in. Zijn verhaal lees je op pagina 36. Ik heb nog een paar rode vlaggetjes in mijn mailbox te gaan en dan ga ik fijn vakantie vieren. Tot op de HISWA te water! P.S. Vergeet niet de HISWA-stand te bezoeken voor een meet & greet met onze medewerkers. Je herkent de stand – direct naast de entree – aan de wapperende HISWA-vlag (standnummer KB004). Liane Jansen Hoofdredacteur HISWA MAGAZINE 4 3

AL 40 JAAR UW MAKELAAR EN TAXATEUR VAN RECREATIEBEDRIJVEN Den Bosch 073 6408 888 | Huizen 035 6236 212 | info@maasrbm.nl | www.maasrbm.nl INHOUD Artikelen Aftellen voor de HISWA te water 16 Van 1 tot en met 5 september 2021 is de Batavia Haven in Lelystad wederom het decor voor een van Europa’s grootste in-water boatshows. Jachtbouw bij Zeelander Yachts Het orderboek is vol en het bedrijf opende een servicepunt in de Verenigde Staten. Bij Zeelander Yachts gaat het voorspoedig. TechTalk: Duurzaamheid in de jachtbouw In dit derde en laatste deel van de serie komt de ‘end of use’-fase van een boot aan bod. NauPro Vaarbewijs voor professionals Het NauPro Vaarbewijs is een gloednieuwe praktijkopleiding waar allerlei beroepsgroepen les krijgen in bootbeheersing en veiligheid. Zakendoen in het post-corona tijdperk De uitdaging om boten op tijd af te leveren aan klanten is groot. Internationaal is de keten zwaar verstoord. Het Portret Dit keer: Peter Bost van Deep Water Yachts. 36 32 30 26 20 Elk nummer Kalender Op Stapel Ondernemersnieuws Op stap met Paul de Groot Vraag & Antwoord Column Geert Dijks Nieuws I Innovatie Nieuws I Mens & Bedrijf HISWA-RECRON Business Club Nieuws HISWA-RECRON Business Club Overzicht 6 7 8 38 41 43 44 49 55 58 HISWA MAGAZINE 4 5

KALENDER Overzicht van bijeenkomsten, evenementen, workshops, trainingen en vergaderingen van HISWA-RECRON. Reanimeren leer je tijdens de Training BHV. HISWA te water 1 t/m 5 september Batavia Haven, Lelystad www.hiswatewater.nl Training Bedrijfshulpverlener (BHV, één dag) 12 oktober 2 november 11 november 23 november 14 december Kantoor HISWA-RECRON, Leusden www.hiswarecron.nl/agenda Training Keuren van gasinstallaties (basis, twee dagen) 13 en 14 oktober Kantoor HISWA-RECRON, Leusden www.hiswarecron.nl/agenda Training Keuren van gasinstallaties (herhaling, één dag) 27 oktober 28 oktober 24 november 25 november 8 december 9 december Kantoor HISWA-RECRON, Leusden www.hiswarecron.nl/agenda Meer bijeenkomsten Houd www.hiswarecron.nl in de gaten voor een actueel overzicht van evenementen, trainingen, vergaderingen en andere bijeenkomsten. Op stapel Reborn 38 In 2020 kondigde de nieuwe Nederlandse jachtwerf Reborn Yachts het plan aan voor een luxe 38-voeter in het hoogste segment en vrijwel direct waren de eerste boten in aanbouw. De Reborn 38 komt met een Cabin-versie en een Open-versie. De werf gebruikt hierbij de laatste innovatieve technieken. Het jacht wordt uitgerust met een ips of sterndrive aandrijving en daardoor is de Reborn ook geschikt als tender op een superjacht. De Reborn heeft zowel een klassieke als een moderne uitstraling. Eind 2021 word de eerste boot te water gelaten. www.rebornyachts.nl 7

ONDERNEMERSNIEUWS HISWA-RECRON telt 9 nieuwe leden 1. De Parel www.deparel.com 2. Viermannekesbrug website wordt gemaakt 3. Camping Wouwse Plantage www.campingwouwseplantage.nl 4. Görtz de Berckt www.fruitboerderij.com 5. Landgoed Energy Up www.landgoed-energy-up.nl 6. De Pelikaan Vakantiewoningen www.depelikaanvakantiewoningen.nl 7. Camping Getaway www.campinggetaway.nl 8. Van Leeuwen Boten www.vanleeuwenboten.nl 9. Van der Zee Yachting www.vanderzeeyachting.com Nieuw: vaaropleidingen boekbaar op www.hiswa.nl Sinds kort kunnen leden een vaar- of theoriecursus aanbieden op www.hiswa.nl, met daarbij de mogelijkheid voor cursisten om direct te boeken of te reserveren. De site is een snelgroeiend platform voor consumenten waar ze alles vinden over de watersport. Daarnaast staan ook alle HISWA Erkende Bedrijven erop. Er is een uitgebreid aanbod van huurboten, boten die te koop liggen, tips en vacatures. Met het aanbieden van vaaropleidingen is www.hiswa.nl nog completer geworden. Leden kunnen hun cursussen toevoegen via hun eigen profielpagina op www.mijnhiswarecron.nl. www.hiswa.nl/leren-varen BTW-verplichtingen gewijzigd per 1 juli 2021 De regelgeving rondom BTW bij levering van goederen of diensten binnen de Europese Unie is per 1 juli jl. aangepast. Het wordt mogelijk om de BTW al in Nederland te voldoen bij een levering van een product of dienst aan een particulier naar een land binnen de EU. Hiervoor is de zogenoemde One Stop Shop-regeling in het leven geroepen. Belangrijk is hierbij om een onderscheid te maken tussen leveringen aan een particulier of aan een bedrijf. In de Kennisbank van HISWA-RECRON lees je meer over dit onderwerp. www.hiswarecron.nl/btw-verplichting-eu 8 HISWA MAGAZINE 3 ONDERNEMERSNIEUWS Vergroot je bereik: gebruik #welkomophetwater Meer mensen meer uren het water op krijgen, dat is het doel van de campagne Welkom op het water, powered by HISWA. Om deze doelstelling te halen, vinden er veel verschillende marketingactiviteiten plaats. Zo worden potentiële watersporters via social media geattendeerd op hoe leuk en veelzijdig de watersport. Jij als lid van HISWA-RECRON kunt ook een steentje hier aan bijdragen. Gebruik de hashtag #welkomophetwater bij jouw eigen berichten. Ze worden dan vervolgens gedeeld op de Welkom op het water-accounts op Instagram, Twitter en Facebook. Zo krijgen volgers een beter beeld van de watersport én worden jouw berichten ook door een groter publiek gezien. www.welkomophetwater.nl Nieuw SER-advies: ‘Zekerheid voor mensen, een wendbare economie en herstel van de samenleving’ Voor het eerst in 15 jaar bracht de SociaalEconomische Raad (SER) een advies uit dat gezamenlijk door werkgevers- en werknemersorganisaties wordt gedragen. Het advies gaat ongetwijfeld een rol spelen in de kabinetsformatie. Als je het advies leest, kun je er niet tegen zijn. Het is een reeks van mooie aanbevelingen waarvan de SER meent dat Nederland een nog fijner land wordt om te leven. Maar de waarde van dit soort adviezen zit in de uitwerking. En die moet nog komen. Het advies bestrijkt meerdere beleidsterreinen: van de arbeidsmarkt, sociale zekerheid en onderwijs tot duurzaamheid, technologie en Europa. Het meest uitgebreid zijn de aanbevelingen voor de arbeidsmarkt. Een belangrijke doelstelling van het advies is om misbruik van flexarbeid tegen te gaan en flexwerkers meer zekerheid te bieden. Ook doet de SER voorstellen om zelfstandigen een steviger positie op de arbeidsmarkt te bieden en schijnconstructies onder zzp’ers te voorkomen. Verder wil de SER het aantrekkelijker maken voor werkgevers om duurzame arbeidsrelaties aan te gaan. Bijvoorbeeld door enkele werkgeversverplichtingen te verlichten en meer ruimte te bieden voor interne wendbaarheid. Ook schetst de SER stappen die nodig zijn om tot een beter verankerde infrastructuur en cultuur voor leren en ontwikkelen te komen. Investeren in het verdienvermogen van Nederland, door bijvoorbeeld beter de kansen van technologie en duurzaamheid te benutten, maakt eveneens onderdeel uit van het advies. De SER gaat tot slot in op het beleid om de economie te laten herstellen van de coronacrisis. De raad pleit er bijvoorbeeld voor dat de overheid de komende periode geen lastenverzwaringen en bezuinigingen doorvoert. HISWA MAGAZINE 4 9

ONDERNEMERSNIEUWS Meeting point op HISWA te water Ga je naar de HISWA te water, van 1 tot en met 5 september a.s. in de Batavia Hwwaven Lelystad? Vergeet dan niet om de HISWAstand (KB004) direct naast de entree te bezoeken. Medewerkers ontvangen je daar graag met een lekker kopje koffie. Ook staan ze klaar om je vragen te beantwoorden of advies te geven. Ben je exposant, dan mag je de stand ook gebruiken als meeting point voor jouw afspraken op de beurs. De stand is ingericht als een business lounge met zitjes. Je kunt er tijdens de openingstijden van de beurs terecht voor een overleg of gesprek met jouw relaties of klanten. Meld wel je afspraak van tevoren even aan bij één van de medewerkers in de stand. Tot slot kun je als lid van HISWA-RECRON een goodie bag in de stand afhalen met daarin het handboek ‘Wie is je klant?’, een flesje zonnebrandcrème, een zonnebril en nog meer. www.hiswa.nl/hiswa-te-water Regelgeving Verzegeling buitenboordafsluiters toilet ter consultatie Onlangs zijn enkele wijzigingen in het aanstaande Besluit Activiteiten Leefomgeving ter consultatie gepubliceerd. Het betreft het verzegelen van buitenboordafsluiters van toiletten aan boord van pleziervaartuigen. HISWA-RECRON is van mening dat verzegeling een buitenproportionele maatregel is maar dit politieke besluit is niet te keren. Er wordt ingezet op een overgangstermijn van minimaal vijf jaar, waarbij waterzuivering is toegestaan en breed beschikbaar, inzetbaar en betaalbaar is. Over de details, de overgangstermijn en de definitieve invoerdatum wordt momenteel nog onderhandeld met het ministerie. Pas als dat traject gereed is, worden deze details en invoerdatum per ministeriële regeling ingevoerd. www.hiswarecron.nl/ kennisbank/vuilwater 10 HISWA MAGAZINE 4 ONDERNEMERSNIEUWS Teleurstelling over watertoeristenbelasting in gemeente Zaanstad Moties om de watertoeristenbelasting per 2022 in de gemeente Zaanstad af te schaffen, leidden helaas niet tot het gewenste resultaat. Tijdens de behandeling van de Voorjaarsnota 2021-2025 eind juni, bleek er in de gemeenteraad geen meerderheid om het voorstel - dat mede door HISWA-RECRON tot stand kwam - te steunen. ‘Wij vinden het bijzonder teleurstellend en onvoorstelbaar dat er in de raad te weinig gehoor is om deze voor de gemeente geld kostende activiteit af te schaffen’, zegt Gerdina Krijger, regiomanager van HISWA-RECRON. Samen met watersportondernemers en watersportverenigingen was HISWA-RECRON vorig jaar betrokken bij een gemeentelijk onderzoek naar de haalbaarheid van de invoering van watertoeristenbelasting. Pas ná de invoering van de belasting maakte de gemeente het resultaat van het onderzoek bekend: de opbrengsten zijn iets meer dan 40.000 euro per jaar. ‘Voor ons een reden om te stellen dat invoering nutteloos is. Dit bedrag is een schijntje vergeleken bij de kosten die gemaakt moeten worden’, vervolgt Krijger. ‘Een dergelijk kosten-batenverhaal zou bij een onderneming meteen als kansloos in de prullenbak belanden. Ook het bureau dat het onderzoek deed, kwam tot de conclusie dat de invoering van watertoeristenbelasting meer zou kosten dan opleveren. HISWA-RECRON bereidt zich voor op vervolgacties. HISWA MAGAZINE 4 11

ONDERNEMERSNIEUWS Jachtbouwers, toeleveranciers en importeurs ervaren prijsverhogingen en vertragingen Er klinken al een tijd geluiden over leveringsproblemen, vertragingen en hoge kosten. HISWA-RECRON verrichtte daarom een korte enquête onder jachtbouwers, toeleveranciers en importeurs. Alle respondenten gaven aan dat zij vertraging ondervinden bij de levering van grondstoffen, halffabricaten en/of onderdelen. De vertragingen lopen uiteen van een paar weken tot drie maanden. Al met al leidt dat tot een prijsverhoging van gemiddeld 10%, met uitschieters tot wel 30%. Uiteindelijk lopen tal van jachtbouwers vertraging op bij de bouw, waardoor lastige gesprekken met opdrachtgevers ontstaan. Twee derde ondervindt ook transportproblemen: de transporten zijn duurder geworden en er is vaak sprake van vertraging. HISWA-RECRON kaartte deze problemen al aan bij watersportkoepel ICOMIA en levert nu de cijfers daarbij om samen met ICOMIA bij de Europese Commissie te pleiten voor maatregelen. Nieuw keurmerk: Duurzaam Gastvrij De stichting Keurmerk Milieu, Veiligheid en Kwaliteit (KMVK) - bekend van de Blauwe Vlag en de Green Key – lanceerde een nieuw keurmerk voor de gastvrijheidssector: Duurzaam Gastvrij. “Het keurmerk is bedoeld voor sectoren waarvoor geen Green Key beschikbaar is”, vertelt Erik van Dijk, directeur KMVK. De laatste jaren was hier veel vraag naar. Zo gaat een Duurzaam Gastvrij-accommodatie altijd zuinig om met energie en water. Denk hierbij aan het gebruik van zonnepanelen, spaarlampen, lichtsensoren en timers voor airconditioning en verwarming. Er wordt niet meer gewassen dan nodig is en er worden milieuvriendelijke schoonmaakmiddelen gebruikt. En dit allemaal met een bijzondere aandacht die niet alleen het comfortgevoel bevordert, maar ook de status van natuur en milieu. Gecertificeerde bedrijven voldoen aan de normen die gesteld zijn door de Stichting KMVK. Een derde partij met onafhankelijke keurmeesters voert de keuringen uit: Groen Belicht. De volgende groepen kunnen op dit moment het keurmerk halen: wellness & sauna, (indoor) zwem- en sportlocaties, varende locaties en bibliotheken. www.stichtingkmvk.nl 12 HISWA MAGAZINE 4 ONDERNEMERSNIEUWS Let op juiste certificaat bij keuren kranen en hijsmiddelen Jaarlijkse keuring is voor veel bedrijfsmiddelen verplicht. Denk hierbij aan het keuren van brandblusmiddelen, verbandtrommels, reddingvesten, hijsmiddelen en kranen. Het is uiteraard heel gemakkelijk om alles door één bedrijf te laten keuren. Maar let goed op of het bedrijf wel gecertificeerd is om alle keuringen uit te mogen voeren. Het is belangrijk dat het bedrijf dat de keuring(en) verricht beschikt over de juiste certificaten hiervoor. De wetgeving schrijft voor als een kraan gekeurd dient te worden. Houdt ook rekening met de voorschriften die de fabrikant aangeeft voor het keuren van de kraan. Voor het keuren van hijsmiddelen en hijskranen maakt de EKH (Vereniging Erkende Keurbedrijven Hijs- en hefmiddelen) onderscheid tussen keuren ‘boven de haak’ en keuren ‘onder de haak’. Als de kraan gekeurd dient te worden, moet het bedrijf gecertificeerd zijn voor ‘boven de haak’. Als bijvoorbeeld de hijsbanden of hijsjuk gekeurd moeten worden, dan moet het bedrijf gecertificeerd zijn voor ‘onder de haak’. Een keurbedrijf kan één van deze certificaten hebben of beide certificaten. Aanvullende subsidie voor bruine vloot HISWA-RECRON lobbyde in samenwerking met de BBZ en FVEN lange tijd bij de Rijksoverheid voor een aanvullende regeling voor de bruine vloot. Vanaf nu is het voor ondernemers mogelijk om deze steun aan te vragen. De regeling is een aanvulling op bestaande generieke steunregelingen die lange tijd ontoereikend waren. Ondernemers die zeiltochten organiseren met eigen zeilschepen van 50 jaar of ouder kunnen een aanvraag indienen voor aanvullende steun voor onderhouds- en herstelkosten van deze historische schepen. De subsidieregeling ziet toe op de periode van 1 april tot en met 31 december 2020 en is bedoeld om het behoud van historische zeilschepen te ondersteunen. Ondernemers die aan de voorwaarden voldoen ontvangen boven op de bestaande Tegemoetkoming Vaste Lasten (TVL) een vergoeding voor de onderhouds- en herstelkosten van maximaal 124.999 euro. www.rvo.nl HISWA MAGAZINE 4 13

ONDERNEMERSNIEUWS Gezocht: Commissielid Geschillencommissie Waterrecreatie HISWA-RECRON zoekt een nieuw lid voor de Geschillencommissie Waterrecreatie. De Geschillencommissie Waterrecreatie behandelt klachten van consumenten op het gebied van waterrecreatie. De geschillencommissie wordt gevormd door een vertegenwoordiger van de leden en van de consumenten, samen met een onafhankelijke voorzitter. Van de kandidaat wordt verwacht dat zij goed bekend zijn met de algemene voorwaarden en eerdere uitspraken kunnen interpreteren. Meer informatie over de vacature bij Jeroen van den Heuvel: j.heuvel@hiswarecron.nl. www.degeschillencommissie.nl 400 miljoen euro groeikapitaal beschikbaar ABN-AMRO, ING, Rabobank, ABP, NVB en VNO-NCW (waar HISWA-RECRON bij aangesloten is) ondertekenden onlangs het Post-Covid Groeifinanciering Initiatief. Hierbij is een bedrag van 400 miljoen euro beschikbaar gesteld voor bedrijven die na de coronacrisis weer willen investeren maar hinder ondervinden van een verzwakte vermogenspositie. Het gaat daarbij om middelgrote en grote bedrijven die in de kern gezond zijn met voldoende perspectief op continuïteit en rentabiliteit. Deze bedrijven kunnen onder voorwaarden een achtergestelde lening aanvragen bij één van de drie banken. EU verlengt staalvrijwaringsmaatregelen De EU verlengt de importtarieven op staalproducten uit de Verenigde Staten met nog eens drie jaar. Deze tarieven zijn in 2018 ingevoerd als reactie op de importtarieven in de VS. Deze tarieven waren toen ook de basis voor de importheffingen op pleziervaartuigen uit de VS. HISWA-RECRON, met ICOMIA, pleit voor afschaffing van deze importtarieven. Met het akkoord tussen de VS en de EU voor de vliegtuigbouwers was er hoop op een snelle afbouw van de tarieven voor pleziervaartuigen. Hoewel beide partijen daar positief tegenover staan, vorderen de gesprekken slechts langzaam. Met deze stap geeft de EU zichzelf meer tijd. Of het geïnterpreteerd kan worden als signaal dat de importtarieven op pleziervaartuigen voorlopig nog van kracht blijven, is onduidelijk. Kijk de Algemene Ledenvergadering terug Op 10 juni jl. was de Algemene Ledenvergadering van HISWA-RECRON met aansluitend vier interessante themasessies. In de Kennisbank vind je alle presentaties en kun je de themasessies terugkijken. De eerstvolgende Algemene Ledenvergadering is op 2 december 2021. www.hiswarecron.nl/kennisbank 14 HISWA MAGAZINE 4 Nautische Advocaten – Legal support in stormy times Sinds 1987 gespecialiseerd in juridische kwesties waarmee de ondernemer in de waterrecreatiebranche kan worden geconfronteerd waaronder het opstellen van contracten op maat en jachtbouw-, jachtverkoop-, jachtverhuur-, jachthaven- en incassoperikelen. Mr. Ivo van Emstede geldt als de grondlegger/opsteller van de 13 sets HISWA algemene voorwaarden en de bijbehorende standaardcontracten. Mr. Edwin H.J. Slager edwin@vanemstedeslager.nl Mr. Ivo M.F. van Emstede Lid van Verdienste van HISWA Vereniging imf@vanemstedeslager.nl Leidseplein 33-2 • 1017 PS Amsterdam • 020 675 69 30 • www.vanemstedeslager.nl Een IVA-stagiair in uw bedrijf? IVA Business School biedt de opleiding Nautisch Business Management op mbo- en hbo-niveau aan. tudenten krijgen een unieke combinatie van commerciële, technische en managementgerichte vakken. Voor de koppeling met het nautische bedrijfsleven zijn wij op zoek naar stageplaatsen. Heeft u interesse in een IVA-stagiair in uw bedrijf? Ga naar www.iva.nl/voor-bedrijven, vul uw gegevens in en meld uw bedrijf aan als stagebedrijf. U kunt ook contact met ons opnemen via +31 (0)343 – 51 27 80 of info@iva.nl Wijsheid komt met de jaren Al 45 jaar de specialist in de recreatie bedrijfsmakelaardij. www.vandeloosdrechtrbm.nl Tel. 0341 - 25 23 63

Ruim 300 boten in de Batavia Haven in Lelystad Aftellen voor de HISWA te water Van 1 tot en met 5 september 2021 is de Batavia Haven in Lelystad wederom het decor voor een van Europa’s grootste in-water boatshows. Op de steigers, het water en in het Theater aan het Water is dagelijks van alles te beleven. Nadat de watersportbeurs afgelopen jaar niet doorging vanwege de Covid-pandemie, trekken de organisatie en de exposanten dit jaar alles uit de kast om er een extra mooie belevenis van te maken. Tekst: Eric van Staten Natuurlijk is gezien de huidige situatie rondom de Covidpandemie de meest gestelde vraag: gaat de HISWA te water wel door? Directeur van de watersportbeurs Arjen Rahusen 16 en zijn team hebben geen reden om hierover te twijfelen. ‘’En dat doen onze exposanten gelukkig ook niet. Iedereen kijkt ontzettend uit naar de HISWA te water. We nemen natuurlijk alle noodzakelijke voorzorgsmaatregelen, zodat iedereen veilig en verantwoord over de steigers kan lopen.’’ Spetterende entree Bij de HISWA te water start de ontdekkingsreis direct bij de entree. De nieuwe entreetent is groter dan ooit met onder meer de Cooper 680 - de Publiekslieveling van 2020 - en de op waterstof aangedreven ZuidWesterSloep 525. In de nok van de tent hangt het 6.90 meter lange foiling jacht 69F van Team DutchSail - Janssen de Jong. HISWA MAGAZINE 4 Ex-Olympiër Pieter-Jan Postma is namens DutchSail aanwezig om over dit project te vertellen. Verder is in de entreehal de Gibbs Quadski te bewonderen, de Gocycle, verschillende fliteboards, de Ibbuble onderwaterdrone en de Manta 5, waarmee je ‘vliegend’ over het water kunt fietsen. Nabij de entree heeft zich wederom een groep ondernemers verenigd onder de naam HISWA Village. Deze club van toeleveranciers vult elkaar goed aan en daardoor is HISWA Village dé business-to-business plek van de beurs. HISWA MAGAZINE 4 17 Elektrisch varen Als bezoekers de entreetent vol innovaties verlaten, komen ze eerst langs de HISWA-stand. In dit meeting point kunnen ondernemers terecht voor een kopje koffie, vraag of advies. Vervolgens kunnen bezoekers de kades en steigers op. Overal is er een prachtig uitzicht over de gehele haven. Direct onder de kade is het paviljoen ‘Boot aan stroom’ gesitueerd, waar belangstellenden alles te weten komen over elektrisch varen. Maar liefst acht leveranciers van elektrisch aangedreven boten zijn hier vertegenwoordigd. Voor bezoekers die veel vragen hebben over varen en de aanschaf van een boot, zijn er speciale informatiestands gecreëerd. Hier krijgen motorbootvaarders, zeilers en vooral de nieuwe watersportliefhebbers goed en onafhankelijk advies. Deze stands worden bemand door professionals van het blad Motorboot en Zeilen Magazine. In het paviljoen ‘Boot aan stroom’ komen belangstellenden alles te weten over elektrisch varen. Boulevard en Theater De Boulevard is speciaal bedoeld voor kleinere superjachten en extra luxe tenders. Het is een plek waar in totaal 28 exclusieve en bijzondere jachten te bewonderen zijn en waar Hollands vakmanschap de rode draad vormt. Hier vinden bezoekers merken die zich voor het eerst presenteren aan het watersportpubliek, zoals de St. Barth en de Riviera 4800. Met bijna 30 meter lengte is de Princess Y85 het grootste jacht van de beurs. Leuk en handig: er is een gratis pontverbinding tussen de Boulevard en de rest van de beurs. In het outboardsegment zijn de belangrijkste merken, waaronder Honda, weer aanwezig in Lelystad. Een primeur in de stand van Mercury is de Bernico met de Twin 600pk aan de spiegel.

Dockmate demonstreert hoe je met een afstandsbediening probleemloos je boot kunt afmeren. Duurzame Sloepen, onlangs gestart in Woudsend, laat een nieuwe trend zien: bouwen in 3D. Voor de zeilliefhebbers zijn er diverse daysailers te bewonderen, maar ook jachten waarmee je de wereld kunt verkennen. Contest Yachts is aanwezig met de 59CS, ook wel bekend als de Bentley-boot. Sloepen en tenders zijn er in alle soorten en maten. Houseboten hebben ook een prominente plek op de beurs. Niet vreemd, want wonen op het water, recreatief of permanent, is enorm populair. Diverse bouwers, maar ook jachthavens met ligplaatsvoorzieningen, laten zien wat de mogelijkheden zijn om te kopen of verhuren. De Boulevard is de plek waar 28 exclusieve jachten te bewonderen zijn en waar Hollands vakmanschap de rode draad vormt. 18 In het Theater aan het Water is dagelijks een gevarieerd programma. Varen Doe Je Samen organiseert een quiz, er zijn workshops, presentaties, opnames van de Vaarplezier Podcast, muziek en natuurlijk de uitreikingen van de prijzen: Boot van het Jaar en de Publiekslieveling. Ook aan jonge bezoekers is gedacht. Zij kunnen zeilen en suppen bij zeilschool Pean en natuurlijk ontbreekt de Optimist on Tour niet. Via de social media-kanalen van de HISWA te water wordt dagelijks verslag gedaan van het belangrijkste nieuws. De bekende botenexpert Epco Ongering laat primeurs zien en spreekt dagelijks met exposanten en bezoekers. De 37e HISWA te water gooit op 1 september de trossen los. In verband met de Covidmaatregelen is vooralsnog toegang alleen mogelijk met een QR-code in de Coronacheck App. Meer informatie op www.hiswatewater.nl. HISWA MAGAZINE 4 Meeting point voor leden Ben je lid van HISWA-RECRON (of wil je dat worden) en ga je naar de HISWA te water? Vergeet dan niet om de HISWAstand (KB004) direct naast de entree te bezoeken. Wij ontmoeten je daar graag met een lekker kopje koffie. Heb je een vraag of wil je advies ergens over? Onze medewerkers staan voor je klaar om je te helpen. Zoals bij het optimaliseren van je eigen gratis bedrijfspagina op www.hiswa.nl/bedrijven. Samen kunnen we checken of jouw bedrijfsinformatie up to date is. Maar dat is niet het enige. Ben je exposant, dan mag je onze stand ook gebruiken als meeting point voor jouw afspraken op de beurs. De stand is ingericht als een business lounge met zitjes. Je kunt er tijdens de openingstijden van de beurs terecht voor een overleg of gesprek met jouw relaties of klanten. Meld wel je afspraak van tevoren even aan bij één van onze medewerkers in de stand. Tot slot kun je als lid van HISWA-RECRON een goodie bag in de stand afhalen met daarin het handboek ‘Wie is je klant?’, een flesje zonnebrandcrème, een zonnebril en nog meer. Arjen Rahusen, beursmanager HISWA MAGAZINE 4 19

Jachtbouw bij Zeelander Yachts Elke boot een collectors item Het orderboek is vol, de bouw van luxe jachten gaat voortvarend en vorig jaar opende het Nederlandse bedrijf een servicepunt in de Verenigde Staten. Bij Zeelander Yachts gaat het voorspoedig: ‘We bouwen jachten van hoge kwaliteit in laag volume.’ Tekst: Dominique van Dam In 2002 startte Sietse Koopmans met Zeelander Yachts, waarvan er inmiddels zo’n veertig rondvaren. Ze varen veelal in de Verenigde Staten, maar ook in het Middellandse Zeegebied en in de Pacific. Het familiebedrijf richt zich op luxe, sportieve jachten en is inmiddels uitgebreid met zusterbedrijf DutchCraft. Beide labels hebben momenteel drie modellen: de nieuwe Z72, de Z55 en Z44 en de DC56 Open, DC56 Cabin en DC25. Design, productie en assemblage gebeurt in Nederland. Het resultaat is een product met een hoog esthetisch 20 gehalte, elegantie en kwaliteit. ‘Dat alles staat voorop’, zegt Koopmans. ‘We leveren jachten met kostbare details, gemaakt van hoogwaardige materialen aan zeer vermogende mensen, vaak miljardairs. We produceren niet veel jachten per jaar: bij ons geen kwantiteit maar kwaliteit.’ De visie en expertise die Koopmans bij Zeelander Yachts en DutchCraft inbrengt, komen voort uit eigen ervaring. Hij weet wat eigenaren nodig hebben, welke eisen zij stellen en óók dat die eisen afhankelijk zijn van waar je bent op welk moment. ‘Met Zeelander bouwen we high-end boutique jachten die uniek zijn, persoonlijk, stil en comfortabel, zelfs met hoge snelheid. DutchCraft gaat voor onconventioneel, veelzijdig en praktisch design, waarmee we varen toegankelijker en duurzamer proberen te maken.’ Op maat gemaakt Aan alles op een Zeelander wordt veel aandacht besteed, vertelt Koopmans: ‘We gebruiken veelal kunststof en werken met de beste composietmaterialen. Kunststof zorgt voor minder bomenkap en minder onderhoud. De mallen voor alles zijn goed ontworpen en uitgedacht. De klant kiest het materiaal en het interieur kan volledig HISWA MAGAZINE 4 naar smaak worden ingericht. Natuurlijk kan hij ook opties laten ontwikkelen, waarbij we structurele dingen binnen de boot aanpassen. Denk aan een andere lay-out op het achterdek, of verbouwde meubels.’ In Nederland lopen de vakmensen die we nodig hebben. Bouwen in Nederland Dit hele proces, van ontwerp tot bouw, gebeurt in Groot-Ammers, een klein plaatsje in Zuid-Holland aan de rivier de Lek. Hier opende Koopmans begin 2017 een nieuwe werf: maar liefst drieduizend vierkante meter hal en twintigduizend vierkante meter aan ruimte aan de waterkant. ‘Bouwen in Nederland’, vult Floris Koopmans aan, zoon van Sietse en Brand Manager bij Zeelander Yachts, ‘heeft veel voordelen. Omdat wij veel persoonlijke en bijzondere wensen krijgen van klanten is het makkelijker voor ons om de kwaliteit in Nederland te bewaken. Sales, design, engineering en assemblage zitten allemaal vlak naast elkaar, zodat we snel kunnen schakelen. In Nederland lopen de vakmensen die we nodig hebben. In het verleden hadden we werven in het buitenland, maar als wij een opdracht voor een custom order daarheen stuurden, begrepen ze het toch niet altijd goed. We zijn niet snel tevreden.’ De arbeidsmarkt is een van de grootste uitdagingen. Toch lukt het tot nu toe de goede mensen te vinden en te binden. ‘Al 36 jaar is het moeilijk’, zegt Koopmans. ‘Maar als je een aardige, betrokken werkgever bent, goede arbeidsomstandigheden en geen ergernissen creëert, is het tot nu toe altijd mogelijk gebleken goed personeel te vinden. In Nederland dan, in de Verenigde Staten is het nog veel moeilijker, maar gelukkig hebben we daar nu één goede servicemedewerker.’ Groei in Nederland De koper van een Zeelander zit tot nog toe veelal in het buitenland, specifiek in de Verenigde Staten. Daar lijkt wel langzaam verandering in te komen. Floris legt uit: ‘Dit jaar was er veel meer interesse vanuit Nederland. De vermogende groep mensen hier groeit en die komt vaak bij ons. Dat zagen we bij de aanschaf van nieuwe boten. We hebben dit jaar van elk model dat wij produceren minstens één exemplaar aan een Nederlandse eigenaar verkocht.’ De tweedehandsverkoop was booming het afgelopen anderhalf HISWA MAGAZINE 4 21

jaar. ‘We bereiken dit jaar steeds meer mensen die uit prijsoverweging een tweedehands boot willen aanschaffen. Van de Z44 bijvoorbeeld hebben wij altijd een aantal demoboten op voorraad gehad, of inruilers van klanten die wilden upgraden. Ze is al sinds 2014 uit productie, maar nadat het model in 2019 de ‘Power Boat of the Year’-award won, waren ze in 2020 allemaal uitverkocht. Op de tweedehandsmarkt zijn ze moeilijk te krijgen. Fijn, want dan bereikt het model de status van collectors item.’ Expertise werpt vruchten af De expertise, het vakmanschap en de investering die gedaan is in Zeelander Yachts werpen hun vruchten af. Met zusterbedrijf DutchCraft richt de werf zich veel meer op de ontwikkeling van ecologische en duurzaamheidsaspecten van de jachten. ‘Van DutchCraft vaart inmiddels een volledig elektrische 25-footer rond, de tender DC25, naast een catamaran met een centre cosole en een foil’, vertelt Koopmans. Het nieuwste model dat DutchCraft ontwikkelt – nog niet op de markt – is héél energiezuinig. ‘Een brandstofmotor kan maar liefst 34 keer verder varen dan een elektrisch aangedreven motor met dezelfde capaciteit. Door middel van CFD-onderzoek (Computational Fluid Dynamics, red.) zorgen we ervoor dat je met dit nieuwe model wel veel verder kunt varen, echt een enorme sprong. Verder werken we aan milieuvriendelijker composiet en fibrematerialen en kijken we naar de mogelijkheden met kurk.’ 22 We werken aan milieuvriendelijker composiet en fibrematerialen en kijken naar de mogelijkheden met kurk. De ontwikkelingen bij DutchCraft kunnen als er vraag is ook bij Zeelander worden gebruikt. ‘Maar bij Zeelander Yachts zien we dat klanten dit soort aspecten niet als prioriteit hebben. Daar willen mensen toch gewoon het water op met een glas rosé. Model en kwaliteit zijn veel belangrijker in de beslissingen die ze nemen.’ Marketing op gevoel Bedrijfs- en marketingtechnisch doet het bedrijf volgens Koopmans niet veel bijzonders. ‘We hebben een goede website met veel beeld. Sommige van onze klanten hebben van tevoren helemaal alles uitgeplozen. Anderen hebben niet eens een computer en komen langs en beslissen.’ Zoon Floris vult aan: ‘De volumes zijn niet zo hoog dat marketingtechnisch nu echt te meten is wat onze online activiteiten doen, ik doe alles op gevoel. Ik kijk als Brand Manager wel graag naar de vooruitlopende branches in online marketing als technologiebedrijven, retail, fashion en automotive. Wat zij doen, probeer ik dan te vertalen.’ Beurzen In september staat de werf weer op Cannes Yachting Festival en in oktober in Fort Lauderdale. ‘In coronatijd deden we wel bezichtigingen op de boot en bij de bouw via FaceTime, maar ik laat toch echt veel liever live de boot zien aan de koper’, zegt Koopmans. ‘We hopen ook op deze beurzen natuurlijk weer boten te verkopen. Aan mensen die een afspraak met ons maken, maar ook aan mensen die de boot zien liggen en er een bestellen.’ HISWA MAGAZINE 4 PROFITEER NU VAN ONZE AANBIEDINGEN VEEL NIEUWIGHEDEN VOOR DE REFIT VRAAG EEN GRATIS CATALOGUS AAN! BEKLEDINGSSTOFFEN WAND/PLAFONDBEKLEDING LIJM & VERF MATRASSEN OP MAAT VLOEREN GELUIDS-ISOLATIE WWW.GISATEX.DE INFO@GISATEX.DE drijvende steigers & turn key marinas golfbrekers - complete jachthavens - industriële steigers speciale roeisteigers - drijvend maatwerk - huursteigers golfbrekers - complete jachthavens - industriële steigers speciale roeisteigers - drijvend maatwerk - huursteigers Prins Bernhardlaan 1 NL-3297 CB PUTTERSHOEK Prins Bernhardlaan 1 NL-3297 CB PUTTERSHOEK T +31 (0)78 67 77 000 E info@interboatmarinas.nl I www.interboatmarinas.nl T +31 (0)78 67 77 000 E info@interboatmarinas.nl I www.interboatmarinas.nl drijvende steigers & turn key marinas HISWAteWater stand KB092

In 2021 groter dan ooit! Tickets op hiswatewater.nl De Hiswa te Water in de Batavia Haven in Lelystad is in 2021 groter dan ooit met ruim 330 boten van 3 tot 30 meter. Kom naar deze boatshow die al jaren hét internationale platform vormt voor de watersportsector. Kijk voor tickets en meer informatie op www.hiswatewater.nl

Tech Talk Hoe duurzaam is de watersport? In een serie van drie artikelen onderzoeken we welke rol duurzaamheid speelt in de watersport en de jachtbouw, aan de hand van de verschillende productiestadia. In dit derde en tevens laatste deel gaan we in op de ‘end of use’-fase van een boot. Tekst: Michaël Steenhoff Bedrijven in watersport en recreatie bieden producten aan die worden gebruikt in een setting waarbij we van een veilige en schone omgeving afhankelijk zijn. Het milieu moet zo min mogelijk belast worden. Het is belangrijk om zowel in het maakproces als tijdens het gebruik en in de afdankfase de milieubelasting te minimaliseren. Consumenten zijn steeds bewuster van de milieu-impact van hun handelen. Ze verwachten daarom van bedrijven dat ze producten leveren die op een duurzame wijze tot stand zijn gekomen en worden verwerkt als de levensduur ten einde is. De watersport- en recreatiesector is daarmee sterk afhankelijk van een schoon milieu: zonder schoon milieu geen watersport en recreatie. In dit artikel staat de verwerking van ‘end of use’boten (oftewel sloopboten) centraal. Samenwerking met windmolenindustrie Composietmateriaal wordt niet alleen in de jachtbouw gebruikt, maar in veel grotere eenheden bij de productie van bijvoorbeeld wieken voor de windmolenindustrie, de auto-industrie, leidingen en silo’s. In de EU wordt jaarlijks ongeveer 40.000 ton composietafval ‘verwerkt’ als opvulmateriaal voor bijvoorbeeld de wegenbouw, in cement of gestort als afval.1) In de EU stonden in 2016 rond 7.700 windmolens. In Nederland in 2020: 2.300. Gezien de 26 Deze boten moeten nog verwerkt worden. verplichtingen vanuit het Akkoord van Parijs om CO2-uitstoot fors te verminderen, neemt dit aantal sterk toe. Er is dus ook meer composietafval uit deze industrie te verwachten. In 2019 werd er een recordaantal van 22.893 windturbines met een gezamenlijk vermogen van 63GW wereldwijd geleverd en geïnstalleerd. De ambities van de EU liegen er wat dat betreft niet om. Volgens EU-vicevoorzitter Frans Timmermans mikt de EU op een windenergiecapaciteit op zee van 60GW in 2030 en 300GW in 2050. De huidige capaciteit is 12GW (Volkskrant, 19 november 2020). Daar is dus veel composietmateriaal mee gemoeid. Het is logisch om vanuit de jachtbouwindustrie hier de samenwerking op te zoeken om zo oplossingen voor het composietafval te vinden. De techniek is er Het recyclen van boten komt in Nederland (en ook daarbuiten) niet goed op gang. Het heeft een zeer beperkte impact in verhouding tot de hoeveelheid composiet dat als afval wordt verwerkt. De redenen hiervoor zijn: Kosten Het afvoeren en verwerken van een composiet jacht kost geld. Gemiddeld rond de 500 euro exclusief transport. Een eigenaar heeft hier vaak geen geld voor over en zal deze uitgave proberen te ontwijken.2) HISWA MAGAZINE 4 Nieuwe rotorbladen voor windturbines maar straks afval? Geen betrouwbare en constante aanvoer Omdat er geen constante stroom van aanvoer van sloopboten is, is het voor bedrijven heel lastig hier een businessmodel op te bouwen. Fluctuaties in aanvoer leiden tot grote onzekerheid in de inkomstenstroom. Beperkte omvang van de aanvoer De omvang van de aanvoer vanuit de sloopboten is zeer beperkt. Hierdoor kan er geen massa ontstaan die nodig is om een verantwoord businessmodel op te bouwen. Verkrijgen milieuvergunningen lastig Een bedrijf dat zich wil specialiseren in afvalverwerking moet voldoen aan strenge milieueisen. De techniek om composietmateriaal te verwerken heeft wel stappen voorwaarts gemaakt. Technisch gezien zijn er goede mogelijkheden om polyester op een meer verantwoorde HISWA MAGAZINE 4 en herbruikbare manier te kunnen verwerken. Het kostenaspect voor de eigenaar is een belangrijke rem op het aanbieden van sloopboten. Dat verklaart waarom in verschillende jachthaven en langs waterwegen verlaten boten liggen waarvan de eigenaar niet is te achterhalen. Oplossingsrichtingen Op basis van de huidige omstandigheden is het eigenlijk niet mogelijk een levensvatbare businesscase te ontwikkelen voor de recycling van composiet boten. Hoe kunnen we dit wel mogelijk maken? Meer bewustwording Zowel de gebruiker als de branche moeten zich bewust zijn van de effecten als een boot in de end of use-fase terechtkomt. De gebruiker/eigenaar moet minstens een morele verplichting hebben om te zorgen voor een verantwoorde afvoer van zijn afgedankte boot. Gezien de kosten die hiermee samenhangen zal de moraliteit het vaak verliezen van de portefeuille. Bij het ontwerp moet er rekening mee worden gehouden dat een boot recyclebaar moet zijn. Bij de productie moeten afvalstromen worden beperkt of voorkomen en zoveel mogelijk herbruikbare materialen worden toegepast. Registratie is een oplossing: als je weet wie de houder is, is die traceerbaar en aanspreekbaar op het verantwoord afvoeren van zijn sloopboot. Identificatie- en registratieplicht Boten worden niet op naam geregistreerd en hebben geen kenteken zoals gebruikelijk in de auto- en caravanindustrie. Door te weten wie de houder is, is die traceerbaar en aanspreekbaar op het verantwoord afvoeren van een sloopboot en kunnen de kosten daarvoor ook bij de houder worden neergelegd. 27

Daarbij moet in- maar ook uitschrijving uit het systeem een voorwaarde zijn. Net zoals bij het RDW-systeem. Om te komen tot een sluitend en werkend systeem voor het verantwoord verwerken van sloopboten, lijkt een verplichte en door de overheid ingerichte of gemandateerde registratie voorwaardelijk. Het huidige RDW-systeem voor de registratie van auto’s, caravans en aanhangwagens is in principe ook geschikt voor de registratie van boten. N.B. HISWA-RECRON is een groot voorstander van de identificatie- en registratieplicht. Kijk voor meer informatie in onze kennisbank: www.hiswarecron.nl/kennisbank. king te zoeken met bijvoorbeeld de windturbine-industrie. Daar zit vooral de massa en de constante aanvoer die nodig is voor een levensvatbare business case.. Het is noodzakelijk om samenwerking te zoeken met de windturbine-industrie. Wrakkenwet Instellen verwijderingsbijdrage Bij de aanschaf van bijvoorbeeld een auto of wasmachine wordt een verwijderingsbijdrage in rekening gebracht. Bij de aflevering van een nieuwe boot is dat niet het geval. Door een verwijderingsbijdrage (bij aanschaf of een jaarlijkse bijdrage gedurende de gebruiksfase) in te stellen kan een fonds worden ingericht waaruit de recycling van (composiet) boten kan worden betaald. Toekennen inleverbonus Om eigenaren te stimuleren hun sloopboot aan te bieden bij een verwerker, is het verstrekken van een ‘inleverbonus’ ook een overweging. Hierdoor worden de kosten (grotendeels) gedekt. De kosten van deze bonus kunnen worden afgedekt door een subsidie van overheidswege. (Internationale) samenwerking Omdat het aandeel van sloopboten in het totale aanbod aan composietafval beperkt is (naar schatting 4% tot 5% van het totale aanbod) is het noodzakelijk de samenwer28 Hoe zit het met de regelgeving? In Nederland kennen we de Wrakkenwet die de mogelijkheid biedt aan beheerders van ‘openbaar water’ wrakken te ruimen zonder dat die ‘Door belanghebbenden bij het vaartuig, of het opgeruimde voorwerp dan wel de zaken aan boord van of in of op het voorwerp aansprakelijk kunnen worden gesteld voor door die opruiming aan hen toegebrachte schade’. Deze wet biedt in elk geval voor de beheerders van openbaar water een juridische mogelijkheid verlaten boten op te ruimen, maar biedt nog geen oplossing voor boten die in private wateren worden achtergelaten. Stichting Jachtreceycling is een Nederlands privaat initiatief om sloopboten te verwerken. Daarnaast zijn er enkele lokale werven die de mogelijkheden hebben dergelijke boten te verwerken. Hier liggen verder echter geen verplichtingen voor booteigenaren aan ten grondslag. De regelgeving in het buitenland verschilt per land. In Frankrijk is door de French Nautical Industries Federation in 2009 een non-profit organisatie (APER) opgericht met als doel oude boten op een verantwoorde manier te verwerken. Omdat eigenaren niet willen betalen voor verwerking, wordt APER sinds 2019 door de industrie financieel ondersteund. Eigenaren kunnen zo hun boot kosteloos aanbieden voor sloop, waarbij ze dan wel de transportkosten zelf moeten betalen. De verwachting is dat APER op deze manier in vijf jaar tijd tussen de 20.000 en 25.000 boten recyclet. In Canada loopt een subsidieprogramma: het Abandoned Boats Program voor het verwijderen van wrakken en/of verlaten boten. In de EU heeft de zogenoemde Landfilling Directive (1999/31/EC) als doel de negatieve effecten van het storten van afval zoveel mogelijk te voorkomen HISWA MAGAZINE 4 en/of te beperken. Daarnaast hanteert een aantal landen ook een belasting op storten, soms afhankelijk van het materiaal dat wordt gestort. In 2017 hadden 24 van de 28 lidstaten een ‘stortbelasting’ en in 19 lidstaten is er een verbod op het storten van bepaalde afvalstromen. Een land waar we wat van kunnen leren is Noorwegen. Daar is een verplicht registratiesysteem opgetuigd voor boten boven de 15 meter zodat de eigenaar in elk geval achterhaald en aansprakelijk gesteld kan worden. Bij het verder toenemen van het aanbod van composiet afval zal ook de roep om regelgeving verder toenemen. Wellicht worden er dan ook eisen gesteld aan de hoeveelheid materiaal die gerecycled moet worden. Tegelijkertijd vergroot dit de kans op een sluitende business case aangezien er een grotere constante stroom van te verwerken materiaal te verwachten valt. Voor de jachtbouwindustrie biedt dit een kans om het initiatief én de verantwoordelijkheid te nemen en bij overheden aan tafel plaats te nemen om regelgeving te initiëren waarbij ook het industrieHISWA MAGAZINE 4 belang een verantwoorde plaats krijgt. Hierbij is samenwerking zowel binnen als buiten de branche van belang voor voldoende doorzettingsmacht. Bronnen: 1) Composites Waste - Demonstration of a new composites waste recycling process and of the use of the recycled materials in various industries, 2013 2) Stichting Jachtrecycling Reageer In dit artikel is aangegeven welke verdere stappen de jachtbouwindustrie kan nemen. Wil je als jachtbouwer actief bijdragen aan initiatieven om te komen tot een verantwoorde verwerking van end of use-boten? In internationaal verband staat deze vraag zeker op de agenda, zoals bij watersportkoepel ICOMIA. Welke rol zie je voor jezelf daarbij en hoe kunnen we hier mee aan de slag? Neem hiervoor contact op met Michaël Steenhoff: m.steenhoff@hiswarecron.nl. 29

NauPro Vaarbewijs voor professionals Praktijkles op het water Wie beroepsmatig het water op gaat in een kleine boot, hoeft geen Groot Vaarbewijs te hebben, maar moet wel deskundig zijn. Het NauPro Vaarbewijs is een gloednieuwe praktijkopleiding waar allerlei beroepsgroepen les krijgen in bootbeheersing en veiligheid. We liepen mee op de allereerste trainingsdag. Tekst: Hans Buitelaar Als schippers en bemanning van kleine schepen waarop ze beroepsmatig het water op gaan, moeten deze werknemers volgens de regels van de Arbowet, de Binnenvaartwet en Scheepsvaartwet “terzake kundig” en “bekwaam” zijn. Voor het uitoefenen van het deel van hun beroep dat zich op het water afspeelt, hebben ze daarom meer opleiding nodig dan alleen het theoretische Klein Vaarbewijs zoals dat voor de pleziervaart op snelle of grote jachten verplicht is. 30 Verdieping “Iemand van een waterschap stelde ons een poos geleden de vraag die leidde tot de start van het Nau Pro-vaarbewijs,” vertelt Arjen Bergijk van Vaarplezier Vaarcursussen. Samen met Aquaplanning en STC-KNRM nam Bergijk het initiatief tot het opzetten van het vaarbewijs-voor-professionals Nau Pro. “Als mijn mensen alleen maar een theoretisch Klein Vaarbewijs hebben, voldoe ik als werkgever eigenlijk niet aan de wettelijke regels,” constateerde het waterschap. Een werkgever moet zich ervan vergewissen dat zijn mensen deskundig zijn. Dat hoeft niet noodzakelijk via een door de overheid erkende opleiding. Ook kan een ervaren collega zijn jongere vakgenoten opleiden. De praktijkles en verdieping van NauPro maken een groot verschil ten opzichte van het op de pleziervaart gerichte Klein Vaarbewijs. HISWA MAGAZINE 4 De praktijkles en verdieping van Nau Pro maken een groot verschil ten opzichte van het op de pleziervaart gerichte Klein Vaarbewijs. Vaardigheden Acht Rotterdamse boswachters en een Amsterdamse rondvaartschipper in opleiding verzamelen zich eind juni bij het trainingscentrum STC-KNRM op het RDM-terrein in de Rotterdamse havens. Op de trainingsdag krijgen ze les over de veiligheidsrisico’s op het water en hoe ze daar als professionals op kunnen reageren. Deze dag is één van de vier lesdagen voor het nieuwe NauPro Vaarbewijs. Als ze de cursus afronden, hebben ze een opleiding gekregen die hen de nodige vaardigheden bijbrengt voor professioneel de boot besturen, reageren op incidenten en zicht hebben op de staat van de boot. Nat pak Noodhulp aan drenkelingen en gewonden staat op het programma, maar ook het blussen van branden en reddend zwemmen, plus oefeningen in het zwemmen met kleren aan en een opgeblazen reddingvest. Zelfs een sprong in het water van de Werkhaven hoort bij de training, uit het zwembad door de frisse buitenlucht in het open water met een opgeblazen reddingvest. Goed onderricht heeft zeker een korte theoretische uitleg nodig, maar de dag staat in het teken van praktijkles. eerste groep die de opleiding volgde. Naast de veiligheidsdag in het trainingscentrum krijgen de boswachters in tweetallen elk twee dagen les in het varen en manoeuvreren met hun zeven meter lange boot op de Kralingse Plas. De volgende groep komt weer uit een heel andere branche, vertelt Bergijk. Zes groepsbegeleiders van een buitenschoolse opvang gaan een NauPro Vaarbewijs halen. De kinderopvang kocht een boot om leuk met de kinderen het water op te kunnen. Vanwege de zorgplicht die de begeleiders hebben, moeten degenen die de boot besturen wel kundig zijn. Cursusisten leren hoe ze professioneel de boot besturen, moeten reageren op incidenten en goed zicht hebben op de staat van de boot. Manoeuvres De afdeling Stadsbeheer van de Gemeente Rotterdam was de Erkenning Het NauPro Vaarbewijs is nog niet door de overheid of internationaal erkend. De veiligheidsinstructie van Smolders is wel op het niveau van RYA Powerboat 2 en de instructeur is door dat internationaal erkende nautische opleidingsinstituut erkend. HISWA-RECRON kent het initiatief en steunt het. “Werkgevers kunnen nu in ieder geval laten zien dat ze hun mensen een serieuze opleiding hebben aangeboden om voorbereid het water op te gaan,” constateert Bergijk. HISWA MAGAZINE 4 31

Zakendoen in het post-corona tijdperk Communicatie, afspraken en wederzijds begrip De uitdaging om boten op tijd af te leveren aan klanten is groot. De meeste Nederlandse ondernemers weten redelijk goede oplossingen te vinden, maar internationaal is de keten zwaar verstoord: leveringen, voorraad en mankracht, niets is meer zoals het was. De oplossingen zijn creatief en waar samenwerking goed loopt, kan veel. En, zo blijkt, heb je goede contacten, duidelijke contracten en veel contactmomenten, dan komt het meeste goed. Tekst: Dominique van Dam HISWA-RECRON stak begin juli de peilstok in de branche via een korte enquête. Jachtbouwers, toeleveranciers, importeurs en distributeurs waren eensgezind. Iedereen ondervindt problemen bij de levering van producten als grondstoffen, halffabricaten of eindproducten. Iedereen wacht, de meesten tussen de twee en drie maanden, op leveringen. De kosten voor 32 producten en transport namen toe. Respondenten geven aan te hopen dat de problemen minder worden, te denken dat het nog wel even zo blijft en zich af te vragen hoe dit richting de consument te verwoorden. Onder in de waterval ‘We zitten onder in de waterval’, zegt Danny Pol, Public Affairs Manager bij Alumax Boats uit Meppel. ‘De grondstoffentoevoer valt stil, fabrieken waren of zijn dicht en ook geopolitiek is er het een en ander aan de hand. Vroeger wisten we: over twee weken is een boot klaar. Nu is niets zeker. Soms ligt de boot klaar, maar zit er bijvoorbeeld geen motor in. Veertig procent van mijn tijd besteed ik aan verwachtingsmanagement en ook ongeveer die tijd aan het zoeken van alternatieven voor leveranciers. We zitten echt onderaan de productieketen en als er voorraden zijn, gaat de automotive voor. De vraag blijft ook hoog. Normaal hebben we in september een dipje, maar die was er niet in 2020. Onze salesgrafiek eruit als de Tafelberg: snel gestegen en nooit meer gedaald. Achterstanden inhalen is moeilijk op deze manier.’ HISWA MAGAZINE 4 De grondstoffentoevoer valt stil, fabrieken zijn dicht en ook geopolitiek is er het een en ander aan de hand. Floris Lettinga, directeur Sales & Marketing bij Yanmar Marine International B.V. geeft ook aan dat de wereld veranderd is. ‘Er moet veel kloppen om het perfect te laten lopen. We hebben last van toeleveranciers die slecht leveren. De voorspelbaarheid op peil houden is lastig en de juiste configuratie op het juiste moment is een uitdaging.’ Pol en Lettinga bekijken beiden vooral mogelijkheden. ‘Communiceren met de klant is echt heel belangrijk. Wees transparant, blijf communiceren, ook als je geen leuk nieuws hebt. Klanten balen en vloeken heus even, maar aan het einde van het gesprek vinden ze het toch gewoon fijn dat je ze op de hoogte houdt. En: laat ze zien hoe het met de boot is, dat die bijna af is. Je kunt bellen, videobellen, een bezoek organiseren.’ En, zegt Pol: ‘Optimaliseer je processen, zoek naar eventuele andere leveranciers en communiceer ook met deze partijen goed en veel.’ ‘Natuurlijk zijn er containers en mankracht te weinig’ vult Lettinga aan, ‘maar investeren in mensen én systemen helpt enorm. Yanmar maakte de switch van een order management team naar een supply chain management gedreven organisatie. ‘Dat was al het plan voor de Covid-pandemie en gelukkig hebben we er veel profijt van. Het speelveld brengen we HISWA MAGAZINE 4 nu nog beter in kaart en we gaan nog meer investeren in meer en anders opgeleide mensen in ons bedrijf. We hebben altijd twee leveranciers voor alles, ook voor de pandemie al. Als Japans bedrijf hebben we ervaring met tyfoons en aardbevingen en hoe erg ook, het helpt ons nu zeker dat we wat gewend zijn.’ ‘Alles moet in redelijkheid en billijkheid op te lossen zijn nu’, zegt Lettinga. ‘Er is veel begrip. Met een motor van vijfduizend euro kan je niet verantwoordelijk worden gehouden voor het niet uitleveren van een boot die zevenhonderdduizend euro kost in totaal. Bij Yanmar proberen we oplossingen aan te dragen. Zo sturen we bijvoorbeeld een dummymotor, zodat de jachtbouwer daarmee een serie boten kan produceren. Vervolgens komen we langs met monteurs om in heel korte tijd bij levering van die motoren alles zo snel mogelijk in te bouwen. Het is niet ideaal, maar wel de oplossing.’ Als branche moeten we lessen leren. Iedereen is onderdeel van deze supply chain crisis. Lessen leren ‘Als branche moeten we lessen leren’, kijkt Pol vooruit. ‘Iedereen is onderdeel van deze supply chain crisis. We moeten gezamenlijk een trampoline creëren, voorraden aanleggen en als land een eigen plan trekken, zodat we minder afhankelijk zijn. Natuurlijk eindigt dit een keer, maar het zal zeker nog eens gaan voorkomen.’ Pol ziet in dit proces ook een rol weggelegd voor HISWA-RECRON: ‘De organisatie moet hard op de deur kloppen van de betrokken partijen die invloed hebben. De EU moet handelen, de wet- en regelgeving moet echt onder de loep. Samen maak je een vuist.’ ‘De keten heeft smeerolie nodig en dat kunnen overheden samen regelen’, beaamt Jeroen van de Heuvel, hoofd Afdeling Jachtbouw 33

en Watersport bij HISWA-RECRON. ‘De afgelopen anderhalf jaar was het misschien lastiger om containers te laden, maar ook als de pandemie helemaal voorbij is, zijn er nog altijd handelsbelemmeringen en daardoor vertraagde leveringen. Overheden moeten daar iets aan doen, samen. De wereldhandel moet op gang komen en blijven.’ Lettinga: ‘De pandemie blijft nog wel even na-ijlen, maar we komen ook in een nieuwe realiteit. De langere termijn brengt goede vooruitzichten; de markt is booming. Mensen vinden watersport een fijne tijdsbesteding. Ze kunnen genieten, ondertussen genoeg afstand houden en ook nog eens herontdekken en beleven wat er allemaal kan. Dat is mooi.’ Overmacht Natuurlijk speelt ook de juridische kant van het verhaal een grote rol in deze tijd. Overmacht is een belangrijke factor in geschillen die ontstaan als boten niet op tijd afkomen, maar ‘op overmacht kun je niet altijd een beroep doen’, zo waarschuwt Edwin Slager, nautisch advocaat bij Slager & Emstede Advocaten, een HISWA-RECRON Kennispartner. ‘Natuurlijk, leveranciers leveren moeilijker, de grondstofprijzen stijgen en zelf kun je er als ondernemer misschien echt niets aan doen. Waar je echter wel invloed op hebt, is het sluiten van goede overeenkomsten. Mocht het toch tot een geschil komen, dan heeft een praktische oplossing natuurlijk altijd de voorkeur. Een goede overeenkomst is niet alleen prettig tijdens schikkingsonderhandelingen maar ook in een eventuele gerechtelijke procedure.’ In de huidige situatie merkt ook Slager dat er veel begrip is, maar hij hamert ook op ‘goed verwachtingsmanagement’. ‘Zorg ervoor dat je niet 1-0 achter komt, dat je de wensen van de klant weet en dat je goede afspraken maakt en vastlegt. Dat maakt zoveel verschil.’ 34 HISWA MAGAZINE 4 ICY Marina Management Draadloos energie besparen op uw jachthaven Eenvoudig draadloos per ligplaats: » In-/uitschakelen van stroom » Energieverbruik uitlezen » Ampère limiet instellen Modulair uitbreidbaar met vorsten cv-druk alarmering in bedrijfsen sanitairruimten Benieuwd hoe u bespaart? www.icy.nl Wij weten veel van boten, omdat we zelf ook varen.

Het Portret Peter Bost In de rubriek Het Portret zetten we een persoon in de spotlights die op dat moment in de actualiteit is of verband houdt met het thema. In dit nummer met jachtbouw als één van de thema’s, is dat Peter Bost, directeur-eigenaar bij Deep Water Yachts in Den Haag. Tekst: Liane Jansen Met welk innovatief product zijn jullie momenteel bezig? “Op dit moment (juli 2021, red.) is een nieuwe Korvet50XLR (eXtra Long Range) onderweg van Rotterdam naar Nassau op de Bahama’s. Gewoon op eigen kiel met 4.500 liter diesel aan boord. Deze Korvet is een aangepaste Korvet14CLR die 2.000 liter extra diesel in twee geïntegreerde bulktanks meedraagt. Het langste traject is van de Azoren naar Bermuda, ongeveer 1800Nm, die we in minder dan negen dagen afleggen met een gemiddelde snelheid van tien knopen. Een Atlantische oversteek is eerder gedaan door kleine motorboten, maar altijd op 36 kruipsnelheid en met tonnen vol diesel op het achterdek. Er is geen tweede ‘passage maker’ zoals de Korvet50XLR van net geen 15 meter in lengte die volledig is toegerust voor een Atlantische oversteek. Redundantie in de kritieke systemen, uitstekende vaareigenschappen en de beste vakmensen die de Korvet bouwen, zijn vitale elementen in ons concept.” Deep Water Yachts is een bijzonder bedrijf: het is een samenwerkingsverband van een groep experts in de jachtbouw. Wat maakt het bedrijf Deep Water Yachts bijzonder? “Deep Water Yachts is een bijzonder bedrijf omdat het een samenwerkingsverband is van een kleine groep experts in de jachtbouw. Iedere partij heeft zijn eigen expertise en vakkundigheid. Deep Water Yachts brengt die partijen samen en overziet de bouw. Inmiddels zijn er vijf jachten in gezamenlijkheid gebouwd. Ook de verkoop en marketing wordt gezamenlijk uitgevoerd. Niet de aantallen maar de kwaliteit is leidend bij ons.” De Korvet14CLR werd in 2015 uitgeroepen tot HISWA Motorboot van het Jaar tijdens de HISWA-beurs. Het HISWA MAGAZINE 4 beursseizoen komt gelukkig langzaam weer op gang. Hoe ziet jullie najaar eruit op dit vlak? “Helaas hebben wij dit jaar geen boot beschikbaar voor de HISWA te water. Met drie jachten in het buitenland is participatie niet altijd haalbaar. Wel zijn we op de Fort Lauderdale International Boat Show in oktober aanwezig met de nieuwe Korvet50XLR.” Welke ontwikkelingen signaleer jij in de jachtbouw ‘after corona’? “Bij de bouw van ons laatste jacht dat op 30 juni is opgeleverd, hebben we veel geluk gehad. Bewust kochten we in het begin van het coronajaar alle grote systemen in. Het was toen al duidelijk dat er grote druk zou komen te staan op voorraden en levering. Dit jacht hebben we daarom redelijk probleemloos kunnen afbouwen. Maar levertijden van boten zullen de komende jaren een uitdaging blijven. HISWA MAGAZINE 4 Bewust kochten we in het begin van het coronajaar alle grote systemen in. Daarnaast vormt zich inmiddels ook een groep klanten die met een jacht volledige onafhankelijkheid wil bereiken. Ze willen bijvoorbeeld maanden aan boord in afgelegen wateren verblijven om onder andere onrust rond de Covidpandemie te mijden. Onze jachten zijn daar perfect voor.” Waar komt jouw bevlogenheid vandaan? “In mijn vroegste jaren speelde ik al met bootjes. Een groot deel van mijn leven heb ik op eilanden gewoond in Azië en het Caraïbische gebied. Dan is de verbintenis met boten en varen altijd aanwezig. Ook mijn diensttijd bij de marine heeft bijgedragen aan mijn voorliefde voor alles wat zeilt en drijft.” Biografie Peter Bost vervulde na het atheneum zijn militaire dienstplicht bij het Korps Mariniers waar hij als officier werd opgeleid. Hij werd geplaatst op de kazerne op Aruba. Na een opleiding aan de Hogere Hotelschool werkte hij onder andere in Singapore, Bangkok, Hong Kong en Indonesië.Na terugkeer in Nederland in 1996 sloot hij zich aan bij een reisorganisatie voor het vervoer van scheepsbemanningen. Toen zijn Korvet14CLR in 2015 HISWA Motorboot van het jaar werd, besloot Peter tot een carrièreswitch. Hij legde zich vanaf toen helemaal toe op de bouw en ontwikkeling van motorjachten. Dat leidde tot de oprichting van Deep Water Yachts. 37

Op stap met … Paul de Groot ‘De grootste druk is van de ketel’ In de rubriek Op stap met… lopen we een dagje mee met een medewerker van HISWA-RECRON. In de achtste aflevering: Paul de Groot, manager waterrecreatie. Hij stapte midden in coronacrisis aan boord en is de opvolger van Stijn Boode. Hoe zet De Groot zich in voor de leden? Tekst: Lisette Vos Het terras bij havenrestaurant De Waterraad op de jachthaven Nauerna in Assendelft is open. Gasten drinken een glaasje in de zon en vermaken zich prima. Op de kade staat een immens hoge hijskraan waarmee de boten voor de start van het seizoen weer te water zijn gelaten. De haven ligt vol met boten, klein en groot. Niets doet op deze dag nog denken aan de lockdown en de coronacrisis. Overname in coronatijd Paul de Groot, sinds enkele maanden de nieuwe manager waterrecreatie bij HISWA-RECRON, bezoekt deze middag de nieuwe eigenaren van de jachthaven: Leendert Maat en Jurgen van de Port. Zij namen in september vorig jaar het bedrijf over, midden in de 38 coronacrisis. Als afgestudeerden aan de hotelschool hebben zij gastvrijheid hoog in het vaandel staan. ‘Of je nu een hotel hebt met gasten, of een haven met booteigenaren, dat maakt geen verschil.’ Paul de Groot en Leendert Maat kennen elkaar van de hotelschool. ‘Het is mooi dat wij hier elkaar weer treffen’, lacht De Groot. Hij is - net als zijn voorganger Stijn Boode - verantwoordelijk voor de belangenbehartiging, de producten en diensten en het geven van ledenadvies aan leden in de waterrecreatie: bootverhuurders, jachthavens, zeil- en vaaropleiders en de chartervaart. De Groot: ‘We horen veel van leden in het hele land, die signalen delen we met andere leden, dat is de kracht van HISWA-RECRON.’ Of je nu een hotel hebt met gasten, of een haven met booteigenaren, dat maakt geen verschil. Keuring van de hijskraan De jaarlijkse verplichte keuring van de hijskraan op jachthavens, zoals die in Assendelft, is een mooi voorbeeld. De Groot ontving recent bericht van een lid dat een bedrijf dat zijn hijskraan had gekeurd, niet gecertificeerd bleek te zijn. ‘Als de kraan niet volgens de goede richtlijnen wordt gekeurd, dan kan het misgaan, met materiële schade tot gevolg. Of erger. We hebben in onze nieuwsbrief precies uitgelegd waar ondernemers op moeten letten.’ Nieuwe mede-eigenaar Maat van jachthaven Nauerna HISWA MAGAZINE 4 heeft die kennis nog niet, maar kan wel een beroep doen op de vorige eigenaar die het wél weet. Maar zegt hij: ‘Herhaling van de boodschap is altijd goed.’ Jachthaven Nauerna is al sinds oudsher lid van HISWA. Mede-eigenaar Maat verwacht dat de brancheorganisatie goed luistert naar wat de leden nodig hebben. ‘Verandering in wetgeving of innovaties in de sector, die kennis kunnen we goed gebruiken. En als andere jachthavens oplossingen hebben bedacht, kunnen we daar van profiteren,’ stelt Maat.’ Midden in coronatijd Net als de nieuwe eigenaren van jachthaven Nauerna maakte ook Paul de Groot dit jaar midden in coronatijd de overstap naar een nieuwe baan. ‘Mijn werkdagen zaten in mijn beginperiode vol met corona. Vooral groepsaccommodaties hadden het zwaar. De chartervaart lag stil. In de meivakantie was het onduidelijk of zeilscholen wel of niet groepen konden ontvangen. En de situatie kon per gemeente verschillen, zoals in de wet Tijdelijke regeling maatregelen COVID-19 is vastgelegd. Dat maakte het extra lastig.’ Met de versoepelingen die per 26 juni ingingen, gloort er voor veel leden weer hoop. HISWA-RECRON stuurt na elke persconferentie aan alle leden een update in de nieuwsbrief. De grootste druk is bij de brancheorganisatie van de ketel, stelt De Groot. ‘Zo hectisch als vorig jaar is het gelukkig niet meer. We weten inmiddels hoe we een protocol voor leden moeten opstellen of aanpassen.’ Zeilschool en bootverhuur De Groot heeft nu meer tijd voor andere onderwerpen dan corona. Zo was hij deze ochtend op bezoek bij Zeilschool & Bootverhuur De Randmeren voor een kennismaking. Onderwerpen van gesprek waren onder meer CWO-diploma’s, inzet van instructeurs en type boten die ze op de zeilschool gebruiken. Bij de bootverhuur spelen andere vragen, onder meer over risico’s bij verhuur. En aan welke informatie hebben huurders behoefte? ‘Een goede instructie is belangrijk en de basisregels, zoals de maximale snelheid. Muziek reikt over het water heel ver, houd daar rekening mee. En natuurlijk geen alcohol voor de schipper.’ De Groot kan zich goed inleven in wat watersportondernemers nodig hebben. De watersport is hem met de paplepel ingegoten: hij groeide op het familiebedrijf Meerzicht aan HISWA MAGAZINE 4 het Zuidlaardermeer op, een kleinschalig watersportbedrijf met ligplaatsen, bootverkoop- en verhuur en horeca. Na de hotelschool had hij commerciële banen in de watersport, onder meer bij Kuiper Verzekeringen en WTC Expo die Boot Holland organiseert. In zijn vrije tijd is hij commissaris wedstrijdzeilen van de Koninklijke Watersport-Vereeniging Loosdrecht, is hij actief in het Platform wedstrijdzeilen van het Watersportverbond en maakt hij deel uit van de Zeilraad. ‘En mijn kinderen doen aan wedstrijdzeilen. Dus genoeg links met de watersport,’ lacht hij. Het is mooi om te zien dat de ondernemers er alles aan doen om het verblijf op en aan het water voor hun gasten zo plezierig mogelijk te maken. Na een korte rondleiding door de jachthaven Nauerna vertrekt De Groot in de namiddag met de auto naar zijn werkplek thuis. Onderweg spreekt hij een collega om een taak van morgen over te nemen, die van de ledenservice (dagelijks bereikbaar voor leden met vragen). En bij thuiskomst maakt De Groot een korte samenvatting van de gesprekken. Wat is het meest bijgebleven? ‘De passie die de leden in de vrijetijdsbesteding van hun gasten stoppen. Het is mooi om te zien dat de ondernemers er alles aan doen om het verblijf op en aan het water voor hun gasten zo plezierig mogelijk te maken. En voor ons als HISWA-RECRON is het goed om direct contact met de leden te hebben, zodat we zien en voelen wat er speelt in de branche.’ Paul de Groot in gesprek met de nieuwe eigenaren van jachthaven Nauerna, Leendert Maat en Jurgen van de Port. 39

HIGH GLOSS — DURABLE & REPAIRABLE — TRUE COLOR NEXT GENERATION TOPCOAT awlgrip.com facebook.com/awlgripfinishes twitter.com/awlgrip All trademarks mentioned are owned by, or licensed to, the AkzoNobel group of companies. © AkzoNobel 2021. 9861/0121 instagram.com/awlgripfinishes Vraag & Antwoord Een klant heeft een aanbetaling gedaan voor een boot, maar de restbetaling blijft uit. Ondanks dat er veel contact geweest met de klant en hij veel beloftes heeft gedaan voor de betaling. Wat kan ik doen? Antwoord van HISWA-RECRON Een mogelijkheid is om de overeenkomst te ontbinden en het eigendom weer terug te nemen. Dit betreft het toepassen van artikel 20 lid 2 juncto 16 lid 7. Dat kun je doen als je de klant nog één keer schriftelijk (per aangetekende post én per email) hebt gemaand (zie artikel 13 lid 1) om het openstaande bedrag te betalen. Daarbij vemeld je dat als de klant niet binnen één week na dagtekening betaalt, je gebruik zal maken van het ontbindingsrecht. Verder neem je in de brief het bedrag aan buitengerechtelijke incassokosten op volgens de staffel van artikel 13 lid 2. Als de klant alsnog betaalt, dan moet hij ook de incassokosten betalen. Als de klant niet betaalt, ontbind je de overeenkomst en moet je de gedane aanbetaling onder aftrek van kosten, waaronder de buitengerechtelijke incassokosten, terugbetalen. HISWA MAGAZINE 4 41 Vraag van een HISWA-RECRON-lid

YOU’RE INVITED! HOMEPORT OF THE HOMEPORT OF LEISURE MARINE COMMUNITY YOU’RE LEISURE MARINE COMMUNITY 16 - 17 - 18 NOVEMBER 2021 RAI AMSTERDAM The METSTRADE Show is the happening meeting place in Amsterdam where the international leisure marine community gathers. In a hospitable and safe environment, we make you feel at home to meet and mingle with the entire industry. Feel connected and charge yourself to optimise your business. The METSTRADE Show is the happening meeting place in Amsterdam where the international leisure marine community gathers. In a hospitable and safe environment, we make you feel at home to meet and mingle with the entire industry. Feel connected and charge yourself to optimise your business. METSTRADE FEATURES METSTRADE FEATURES ORGANIORGANIPOWERED BY POWERED BY MEMBER OF MEMBER OF OFFICIAL METSTRADE OFFICIAL METSTRADE OFFICIAL SYP MAGAZINE OFFICIAL SYP MAGAZINE OFFICIAL MYP MAGAZINE OFFICIAL MYP MAGAZINE 16 - 17 - 18 NOVEMBER 2021 RAI AMSTERDAM GET YOUR FREE TICKET METSTRADE.COM GET YOUR FREE TICKET METSTRADE.COM COLUMN Sunny side up Ondernemers zijn meestal zeer positief ingesteld. Dat moet ook wel want die energie hebben ze nodig om vooruit te komen met hun bedrijf. Om kansen te zien. Om in te spelen op actuele ontwikkelingen. Zoals de vraag van de consument die wil investeren in een veilige bubbel in coronatijd. Een boot bijvoorbeeld. Onze conjunctuurmeting wijst uit dat in 2020 de watersportsector met bijna 9% is gegroeid. Met name de importeurs van boten en motoren en de dealers steken daar nog ver bovenuit. Dat geldt ook voor makelaars en jachtservicebedrijven. Het eerste half jaar van 2021 was voor deze bedrijfsgroepen eveneens grandioos. Vooruitkijkend naar eind dit jaar zijn de jachtwerven en servicebedrijven zeer positief. Maar de importeurs van boten, experts en makelaars zijn juist negatief. De keten gaat stagneren door een tekort aan nieuwe of gebruikte boten en materiaal. Import van boten en spullen is vanwege de concurrentie met de koopgekte in andere landen lastig. En jachtbouwers hebben grote moeite om offertes op te stellen voor 2022 en verder, vanwege de onzekerheid over de enorme en onvoorspelbare prijsstijgingen van materialen. Er dreigen verbrande randjes rond het ‘sunny side up’ spiegelei. We moeten ervoor zorgen dat niet de hele onderkant van ons spiegelei verbrandt. Omdraaien is onbespreekbaar want dan is de sunny side down. Dus we gaan door. HISWA-RECRON maakt aangepaste algemene voorwaarden en offertes met clausules voor uitgestelde levering door overmacht. En wij blijven met jou de sector promoten voor de lange termijn. Op bijvoorbeeld de HISWA te water, hiswa.nl en yachtsholland.com. Want de zon is boven ons en ‘the only way is up’! Geert Dijks Directeur HISWA-RECRON Het vakblad voor de watersportbranche Jaargang 28, nummer 4, augustus 2021 Dit is een uitgave van Adverteren in HISWA Magazine magazine MA G A Z I NE Ook dit jaar zijn er weer volop mogelijkheden om te adverteren in dit blad. Het volgende nummer van HISWA Magazine staat in het teken van export, innovatie en handel. Het blad kent een oplage van 6.000 exemplaren en wordt gratis verspreid onder HISWA Erkende Bedrijven en alle overige watersportbedrijven in Nederland. Denk aan jachthavens, jachtbouwers, charterbedrijven, reparatie- en onderhoudsbedrijven, watersportwinkels, importeurs, bootverhuurders en zeilscholen. Verder ontvangen belangrijke stakeholders bij het Rijk, provincies en gemeenten het blad. Thema: HISWA te water 1 - 5 september, Batavia Haven Lelystad Er zijn verschillende mogelijkheden om te participeren in HISWA Magazine. Adverteren met een gewone advertentie, het plaatsen van een advertorial of het meesturen van een brochure of flyer (een insert). Met één advertentie, advertorial of insert in HISWA Magazine worden ruim 18.000 professionals in de watersport bereikt. Daarnaast is het blad online te lezen. Jachtbouw bij Zeelander Yachts Elke boot een collectors item Zakendoen in het post-corona tijdperk Neem voor meer informatie over tarieven en mogelijkheden contact op met Frank van Gils: f.gils@roskammedia.nl of 06 53 88 82 66. www.hiswarecron.nl/ magazines HISWA MAGAZINE 4 43

NIEUWSINNOVATIE Stormvaste kussens Nieuwe bevestigingsclips maken het mogelijk om grote kussens op zonnedekken en banken zo vast te maken dat ze niet weg waaien in een storm of loslaten als iemand zich aan zijn zit- of ligplek vasthoudt tijdens een tocht over golvend water. De Nieuw-Zeelandse fabrikant van bevestigingssystemen voor wandpanelen Fastmount ontwikkelde deze clips voor textiel. Hun TC-F6H textielclip wordt aan een kussen genaaid en schuift dan over een ander deel. De connectie wordt vastgezet met een klik en kan dan per clip een last van 23 kilogram weerstaan. De verbinding komt weer los als een lip naar de zijkant wordt getrokken. Bij kussens is dat met een vinger onder de rand makkelijk te doen. www.fastmount.com Lichtgewicht elektrisch Er is een nieuw botenmerk: Magonis. Het merk werd in juni gepresenteerd op de Salone Nautico Venezia en maakt elektrisch varen beschikbaar voor watersporters met een beperkt budget. De Wave e-550 inclusief Torqueedo 4 kiloWatt motor blijft onder de grens van 35.000 euro meldt de botenbouwer. Daarmee is het een rustige grachtenboot met een topsnelheid van 5 knopen (9 km/h). De snelle versie met 30 kW motor kost een kleine 70.000 euro, bereikt 22 knopen snelheid (40 km/h) en blijft op kruissnelheid (12 knopen) tot wel 12 uur lang door varen voordat opnieuw moet worden geladen. Snelheid en actieradius met een elektromotor bereikt Magonis door een extreem lichtgewicht constructie met de door Magonis ontwikkelde bouwmethode Light X Pro. Daardoor heeft de 5,50 meter lange boot een drooggewicht van 335 kilo. www.magonisboats.com Schudwaarschuwing Vessel Impact and Motion Monitoring System (VIMMS) is een syteem dat Dyena Systems uit Southampton, Engeland ontwikkelde. Voor snelle boten is het beheersen van de bewegingen op golvend water een probleem. Het scheepsinslag- en bewegingscontrolesysteem registreert de intensiteit van het bokken en slingeren over de golven. Sensoren kunnen worden geplaatst bij de stoel van de stuurman, de passagiers en op een plek in de romp. De schipper kan de maximale waarden instellen, zodat er een waarschuwing komt als die worden bereikt of overschreden. Dan kan de schipper de snelheid aanpassen om wat rustiger over de golven te varen. De VIMMS geeft de intensiteit van de schokken weer in oplichtende series ledlampjes. www.dyena.com 44 HISWA MAGAZINE 4 NIEUWSINNOVATIE Sloep vermindert doorvaarthoogte Damarin Jachtbouw liet in juni de eerste Damarin 732 DBS te water. DBS staat voor Damarin Ballast Systeem. De schipper kan tijdelijk een holte in de onderkant van de romp vol pompen met ballastwater om de doorvaarthoogte te verminderen van 1,25 meter naar 1,12 meter. Dat kan voor lage bruggen net het verschil maken. De hybride tender heeft een dieselmotor en 4,8 kW elektromotor plus lithium accupakket. www.damarin.nl Zeiltechniek in kleding Jachtzeilenfabrikant North Sails lanceert een kledinglijn voor zeilers. De doekenspecialist ontwikkelde nieuwe stoffen voor de kledinglijn. TightWeave is een stof die heel dicht geweven is, waardoor die vanzelf minder waterdoorlatend wordt. In combinatie met het veel gebruikte GoreTex zijn de zeilbroeken en -jassen ademend en waterdicht. Opvallend is het ontbreken van zware versterkingen op knieën, zitvlak en ellebogen, de slijtplekken op zo’n zeilpak. De kennis die de zeilmaker opdeed over het maken van versterkingen in de 3Di-zeilen, paste North Sails ook in de kleding toe. In zeilen wordt het doek rond schoothoeken, latzakken en reefogen flink versterkt. De manier die daar wordt gebruikt in het weefsel, wordt ook gebruikt in de kleding. De pakken komen in een offshore range, een inshore line en de lichtgewicht GP Aero-line voor races op meren en voor de kust. www.northsails.com Zelfspannende kikker Joy Cleat is de naam van een elektrische bolder op het dek van jachten, die de landvasten aantrekt totdat de boot goed ligt en de meerlijnen op de kikker belegd worden. De Italiaanse fabrikant Bonomi introduceert de aanleghulp. Eén van de poten van een kikker heeft het profiel van een zelfborgende rand zoals op een lier, waar de meerlijn langs wordt gehouden. Met een stap op een knop op het dek activeert de elektronische roller, zodat het landvast door de kikker wordt aangetrokken. Aanleggen bij windvang op de romp wordt zo een stuk makkelijker. www.bonominet.it HISWA MAGAZINE 4 45

NIEUWSINNOVATIE Elektrische krachtpatser De voortdurende ontwikkeling van steeds grotere en sterkere buitenboordmotoren die fossiele brandstof als energiedrager benutten, vindt navolging in de ontwikkeling van elektrische buitenboordmotoren. De E-motion 180 E van de Canadese fabrikant Vision Marine is net als de fossiele concurrenten genoemd naar het aantal paardenkrachten dat de motor levert, al is dat in dit geval een omrekening van het vermogen van de elektromotor in kilowatt. De geïntegreerde 60 kWh accu zorgt voor een actieradius van ongeveer 70 mijl bij een kruissnelheid van 20 knopen, op een boot zoals geschikt voor een 180 pk buitenboordmotor. De motor is vanuit elk 220 volt stopcontact te laden. De laadtijd is ongeveer 10 uur. In samenwerking met Hellkats doet Vision Marine in november 2021 een gooi naar het wereldsnelheidsrecord voor elektrische boten met deze motor. Vanaf het vierde kwartaal van dit jaar zijn de eerste exemplaren beschikbaar. Vooruit bestellen wordt aangeraden. www.visionmarinetechnologies.com Hoornse boot voor Belgische redders De vrijwillige reddingsbrigade van Blankenberge (VBZR) stelde flinke eisen aan de nieuw te ontwikkelen reddingsboot voor acties op zee voor de Belgische kust. De boot moest zuiniger zijn met brandstof en minder schadelijke stoffen uitstoten, maar ook sneller, meer trekkracht bieden, comfortabeler zijn voor de opvarenden en beter vaargedrag hebben in het onstuimige water bij de zandbanken voor de Belgische kust. Pieter Meuzelaar van Hebbeké Shipyard in Hoorn ontwierp de Fast Rescue Craft 1405. De reddingsboot heeft een uitgekiende verhouding van de scherpe boeg met diepe V-vorm en breedte in de boeg, om niet te zeer op golven te dansen en ook niet te zeer door golven heen te snijden waardoor de boot in golven veel te veel water over zou krijgen. Vanuit het gesloten stuurhuis is zicht rondom en er is plaats om een brancard met slachtoffer vast te zetten. Het extra trekvermogen komt van pas als een jacht is vastgelopen. De bouw van de Belgische reddingboot start in het najaar van 2021. www.habbeke.nl Straalreiniging Pressure Mate uit Florida introduceert een hogedrukspuit voor aan boord die werkt op 12 volt. Om goed te reinigen – dus niet met zout water – wordt de pomp aangesloten op de watertank van de boot. De pomp zorgt voor 41 bar spuitdruk. Roestvrijstalen fittingen koppelen gemakkelijk het drukvat, de slang en de spuitkop aan elkaar. Op boten met typische plekken die steeds gewassen moeten worden (het dek op een visboot, de plek rond de barbecue) is ook montage van een dek aansluiting mogelijk. www.thepressuremate.com 46 HISWA MAGAZINE 4 NIEUWSINNOVATIE LED navigatielichten De kleinste navigatielichten die de Griekse fabricant Lazilas ooit maakte, zijn ook de helderste. De Micro LED-series zijn boordlichten voor motorjachten tot 12 meter, die in precies de juiste richtingen zichtbaar zijn (112,5 graden stuurboord en bakboord, een rondom schijnend toplicht). De verlichting is zo klein dat het op allerlei jachten makkelijk in te bouwen is en nauwelijks inbreuk maakt op de stijlvolle lijnen van een boot. Daarnaast gebruikt ledverlichting erg weinig energie, zeker de heldere diode die in de Micro LED-verlichting oplicht. Dankzij de compacte maat is de Micro LED-navigatieverlichting makkelijk in te bouwen en monteren. www.lazilas.com Boordwifi via telefonienetwerk De Amerikaanse fabrikant van boordinstrumenten introduceert de Trackphone LTE-1 Global ontvanger voor internet via het mobiele netwerk. Voor watersporters die geen satellietcommunicatie aan boord hebben, maar wel tot 20 mijl uit de kust internet willen ontvangen, vangt de Trackphone op veel grotere afstand het signaal op dan een telefoontoestel dat kan. De Trackphone vertaalt het opgevangen signaal in een wifi-netwerk, zodat iedereen aan boord zijn eigen smartphone of tablet kan koppelen. De koepel waarin de communicatieapparatuur is gevat, meet 34,2 bij 33,7 centimeter en weegt 2,8 kilogram. Daarmee is montage op kleinere jachten goed mogelijk. www.kvh.com HISWA MAGAZINE 4 47 Stoelvering Shockwave, wereldwijd marktleider in schokdemping onder stoelen en zitbanken op boten, presenteerde het nieuwe model S6. De zeewaterbestendige vering past onder ieder zitvlak of kussen met een gebruikelijke verdeling van bouten om de zitting vast te zetten. De S6 is een stuk robuuster dan de eerdere modellen van shockwave voor de pleziervaart. De hoogte van de schokdemper is instelbaar voor toepassing onder verschillende modellen stoel of zitbank, maar ook zo makkelijk verstelbaar dat de hoogte eenvoudig kan worden aangepast als een stuurman/vrouw met kortere of langere benen het roer overneemt. www.shockwaveseats.com

NIEUWSINNOVATIE Boordairco op 24/48 volt De Italiaanse fabrikant van koelkasten, ijsmakers en airconditionings Frigomar introduceert een airconditioningsysteem dat kan functioneren met 24 of 48 volt als spanning. Doordat de luchtkoelingsinstallaties van Frigomar zijn ingericht om voldoende capaciteit te leveren bij een vermogen van 200 Watt, kunnen de airco’s zonder omvormer, generator of walstroom direct op de boordaccu’s worden aangesloten. In de eco-modus is zodoende geen groot ampèrage nodig (met hete stroonkabels) om de lucht te koelen. De Frigomar BLDC Inverter Drive Variable Speed Air Conditioning koelt lucht met water. Meerdere koelers kunnen over de boot worden verspreid, met elk een eigen regelpaneel. www.frigomar.com Controlescherm voor waterjets Kongsberg Maritime, leverancier voor de grote scheepvaart, ontwikkelde een bedieningsinstallatie voor waterjets inclusief scherm waarop alle functies van de straalaandrijving overzichtelijk worden weergegeven. Het nieuwe Jet Control System Compact en Jet Control System Extended zijn er voor kleine en middelgrote boten. Beide systemen zijn ontwikkeld om de kracht van de waterjets te controleren en bedienen, inclusief het sturen en de keerschotel (reversing bucket). Hendels bij de stuurstand sturen de hydraulische installatie aan. Kongsberg Maritime levert de JCS altijd in sets van twee, voor volledige redundantie. Mocht een besturingspaneel uitvallen, dan is er nog de tweede. De hele installatie, met jets, schotels, hydraulische installatie en scherm is vooraf gekalibreerd en getest, zodat het snel en makkelijk ingebouwd kan worden. www.kongsberg.com Bluetooth accu’s Discover Batteries uit Canada ontwikkelde een nieuwe serie accu’s speciaal voor gebruik op jachten waarbij de accu’s diep worden ontladen. De Lithium Blue-serie is in vergelijking met loodzuur accu’s van hetzelfde vermogen de helft lichter, laadt vijf keer sneller en heeft een vijf keer langere levensduur dan een AGM-accu voor diepe ontlading. De ijzerfosfaat accu laadt twee keer sneller dan de standaard lithium-ion accu. De accu’s worden geleverd voor 12, 24 of 36 volt spanning voor gebruik bij fluistermotoren. Ze kunnen parallel geschakeld worden voor meer kilowatt uren voor langer motorgebruik. De accu’s kunnen met een app voor iOs of Android worden gecontroleerd. Ze zijn via bluetooth aan smartphone of tablet te koppelen. www.discoverbattery.com 48 HISWA MAGAZINE 4 NIEUWSMENS&BEDRIJF Verkoop- en verhuursites bundelen bereik Het verhuurplatform Click&Boat, waarop individuele booteigenaren hun jacht kunnen aanbieden voor de verhuur, ging een partnerschap aan met de wereldwijde keten van botenverkoopwebsites Boats Group. De van origine Franse verhuurwebsite omvat een botenaanbod van 40.000 boten op 600 verschillende locaties. Boats Group heeft tientallen botenverkoopwebsites, waaronder Botentekoop.nl, YachtWorld en Boatshop24. De sites trekken samen maandelijks 20 miljoen bezoekers, allemaal geïnteresseerd in varen. Met de nieuwe samenwerking willen de verhuur- en verkoopwebsites de grootste bemiddelaars van de wereld worden. Met als doel mensen laagdrempelig te laten kennismaken met watersport en uiteindelijk booteigenaren van ze te maken. www.boatsgroup.com Investeerder in elektrobootraces De organisatie van de E1-motorbootwereldkampioenschappen in 2023 wordt mogelijk dankzij een investering van het Public Investment Fund. Het geplande WK voor elektrisch varen werd aangekondigd tijdens de presentatie van het nieuwe model de Race Bird, een elektroboot op draagvleugels. De boot die 50 knopen kan halen, wordt door waaghalzige piloten over een bochtig parcours gestuurd. De voorgestelde locatie voor het eerste WK E1 is Saoudi-Arabië. www.e1series.com HISWA MAGAZINE 4 49

NIEUWSMENS&BEDRIJF Nomineren voor prijzengala’s van start De Design Award Maritime Equipment (DAME Awards) hoopt in november dit jaar de 30e editie te beleven. In zeven categorieën worden de beste nieuwe producten van het afgelopen jaar gekozen, als ook een algehele winnaar: het product dat zelfs boven de winnaars in de andere categorieën uitsteekt. Bedrijven die op de METSTRADE Show een nieuw product presenteren, kunnen tot 17 september hun product nomineren bij de jury. Ook voor de Boat Builder Awards staan de nominaties open. Prijzen in zes verschillende categorieën worden uitgereikt aan mensen en bedrijven die zich op een speciale manier verdienstelijk hebben gemaakt in de jachtbouw. Tijdens een prijzengala in het Scheepvaartmuseum worden de verdienstelijken in het zonnetje gezet. www.metstrade.com Nieuw: Blauwalg-app Bloomin’ Algae App heet het digitale hulpmiddel voor smartphones en tablets waarmee onderzoekers van de Wageningen University & Research de verspreiding en het ontstaan van de schadelijke blauwalg in Nederland in kaart willen brengen. Zwemmers, watersporters en anderen worden uitgenodigd om de applicatie te installeren en om vervolgens foto’s te maken van het water waarin ze blauwalg aantreffen. Die foto incusief de locatie waar deze is genomen, wordt vervolgens naar de blauwalgexperts van de Wageningse Universiteit gestuurd. Zo hopen de onderzoekers een bijdrage te kunnen leveren aan het waarschuwen voor de gezondhidsrisico’s en de concentraties blauwalg ook buiten officieel zwemwater in kaart te brengen. Voor buitenwater dat officieel als zwemwater is aangemerkt, is er al de zwemwater-app. www.wur.nl Acht bruggen verhoogd Demissionair minister Van Nieuwenhuizen maakte bekend dat acht bruggen in de hoofdvaarweg tussen Lemmer en Delfzijl (Prinses Margriet Kanaal, Van Starkenborghkanaal en Eemskanaal) worden verhoogd. De vaak al wat oudere bruggen zijn laag en de schepen van de binnenvaart worden steeds groter, waardoor aanvaringen van beroepsvaart met de bruggen toenemen. Door de aanvaringen is iedere keer de vaarweg een periode gestremd en is de brug onbruikbaar voor weg- en fietsverkeer. De Paddepoelsterbrug bij Groningen, die na een aanvaring in 2018 werd vernield, wordt vervangen door nieuwbouw. Ook wordt de vaarweg verdiept en verbreed. www.rijkswaterstaat.nl 50 HISWA MAGAZINE 4 NIEUWSMENS&BEDRIJF Boat Show Hollandse Plassen Kleinschalige botenshows succes De eerste editie van de Boat Show Hollandse Plassen werd begin juli goed bezocht. Met 19 exposanten bood de tentoonstelling aan de Westeinderplas bij Kempers Watersport een breed aanbod aan motorjachten, watersportbenodigdheden en servicebedrijven. De show was een initiatief van Menken Maritiem en Kempers Watersport. Meerdere exposanten werden erbij gezocht om voor het publiek een aantrekkelijker en completer aanbod te kunnen presenteren. De show hoopt een aanvulling te vormen op de bestaande botenbeurzen HISWA te water en Boot Holland. Zeker nu de HISWA-beurs in de RAI niet terugkeert, voelen de ondernemers in het Hollandse Plassengebied behoefte aan een beurs waar sloepen goed vertegenwoordigd zijn. Een tweede editie is eind juni 2022 gepland. www.boatshowhollandseplassen.nl Ook het Dutch Yachting Weekend, eind mei in Medemblik, trok veel bezoekers. Met 8 jachtbouwers en 18 leveranciers van watersportproducten,is het aanbod en de diversiteit groeiend op de tweede editie van deze Noord-Hollandse jachtenbeurs. Op de werf van Contest Yachts, Medemblik Yachtservice en Rake Rigging lag de nadruk op zeiljachten. Contest presenteerde er een nieuw 50 voet lang model, de styling daarvan is gedaan in samenwerking met automerk Bentley. Een derde editie is inmiddels in voorbereiding, gepland in mei 2022. www.dutchyachtingweekend.nl HISWA MAGAZINE 4 Dutch Yachting Weekend 51

NIEUWSMENS&BEDRIJF Zeilend transatlantisch passagiersvervoer Tweemast Brik ‘Morgenster’ gaat zeilend passagiersvervoer verzorgen over de Atlantische Oceaan. Het jonge bedrijf Fair Ferry onderhoudt met maar liefst drie zeilende schepen verbindingen tussen Londen, Rotterdam, Kopenhagen en Stralsund. Vanaf najaar 2022 gaat de zeilende veerdienst ook varen naar de Caribische Zee. Via Lissabon, Cayenne in Frans Guyana, Paramaribo, Granada, Martinique en Sint Maarten maakt het zeilende schip een rondgang terug naar Rotterdam. De kaartverkoop is gestart voor deze duurzame vorm van passagiersvervoer. www.fairferry.com Watertaxi tussen Zeewolde en Harderwijk In de zomermaanden vaart een nieuwe watertaxi dagelijks acht keer heen en weer met fietsers en voetgangers tussen de haven van Zeewolde en de strandboulevard van Harderwijk. Begin juni werd het schip dat de veerdienst onderhoudt gedoopt door wethouder Ewout Suithoff van Zeewolde. Hij ziet de watertaxi als een fietsvoetveer die dagjesmensen vervoert vanuit de haven van Zeewolde naar de Strandboulevard in Harderwijk en vice versa. Bedoeld voor fietsers uit Zeewolde die hun buurgemeente willen bezoeken, of voor toeristen die vanaf de Veluwe een fietstochtje willen maken aan de andere kant van het water. www.veerponten.nl Akzo Nobel Yacht Coatings steunt Water Revolution Foundation De verffabrikant Akzo Nobel steunt de in 2018 opgerichte Water Revoltion Foundation om bij te dragen aan duurzame ontwikkeling van de jachtbouw- en watersportindustrie en mag zich ‘partner’ noemen. De Water Revolution Foundation bestaat uit kopstukken uit de superjachtwereld, als werfdirecteuren en uitgevers van de bladen over die sector. Bedoeling is om educatie te geven, eigenaren van grote jachten te inspireren om duurzaam met de oceaan om te springen en duurzame oplossingen aan te reiken om aan boord toe te passen. www.waterrevolutionfoundation.org 52 HISWA MAGAZINE 4 NIEUWSMENS&BEDRIJF Fusies en overnames • Allpa wordt de nieuwe Europese distributeur voor AirXL-CAN kombuisapparatuur. www.allpa-marine.com • Volvo Penta heeft een meerderheidsbelang gekocht van de producent van maritieme accu’s ZEM AS uit Noorwegen. www.volvopenta.com Strontweek Van 15 tot en met 23 oktober vindt in Workum de Strontweek plaats: een week vol nautische evenementen met traditionele schepen, waaronder het shantykorenfestival Liereliet, het beurtveer waarin boten tactisch moeten kiezen welke route ze varen tussen Workum, Lelystad, Lemmer, Enkhuizen, Medemblik en Amsterdam om als eerste weer terug te zijn in Workum, klompzeilen voor kinderen, de Visserijdagen en de traditionele Strontrace. www.zeilvaartcollegeworkum.nl • Uitlaatspecialisten voor de binnenvaart en superjachtbouw Marquip en Schiedel Metaloterm gaan een samenwerking aan, met als doel de superjachtwerven beter te kunnen bedienen. www.marquip.nl • Akzo Nobel heeft de Colombiaanse verfproducent Grupo Orbis gekocht, om het marktbereik in Zuid-Amerika te vergroten. www.akzonobel.com Concerns concentreren Het boten- en watersporttoebehorenconcern Brunswick kocht voor 1.05 miljard dollar het conglomeraat Navico op. Brunswick, bouwer van RIB’s, polyester motorboten, motoren, navigiatieapparatuur en meer kocht het moederbedrijf van de merken B&G, Lowrance, Simrad en C-map en voegt dat bij de Advanced Systems Group. Dat is de divisie van het wereldwijde concern die zich toelegt op het ontwikkelen van hulpmiddelen voor navigatie en besturing. Brunswick is daarmee verreweg het grootste bedrijf in de watersportindustrie. www.brunswick.com HISWA MAGAZINE 4 53

NIEUWSMENS&BEDRIJF Personalia • Nick Tuinenburg is de nieuwe product sales manager voor Yellow V, het merk dat Vetus lanceerde voor opblaasbare producten als SUP-boards en kneeboards. Tuinenburg was al vijf jaar werkzaam bij Vetus als marketingmedewerker en in die rol betrokken bij de ontwikkeling van het merk Yellow V. Nick Tuinenburg • Jeroen Sirag is de nieuwe marketingdirecteur bij superjachtwerf Royal Huisman Shipyard. Eerder werkte Sirag bij HISWA Holland Yachting Group. Jeroen Sirag • Marc Diening neemt de rol van algemeen directeur bij Bavaria Yachts over van Michaël Muller. Marc Diening en Michaël Muller • Mark van Heffen is na een aantal interim opdrachten waarbij hij online evenementen voor de jachtbouwer organiseerde, benoemd tot marketingdirecteur bij Heesen Yachts. Mark van Heffen • Sander Gesink is sinds 1 juli de marketingdirecteur voor Vetus, SmartGyro en Flexofold. De fabrikant en leverancier voor jachtbenodigdheden is ook de distributeur voor Smartgyro in de Benelux sinds die datum. Vetus boekte het beste jaarresultaat ooit in 2020. Sander Gesink • Voorzitter Marianne Heeremans van Waterrecreatie Nederland draagt het voorzitterschap over aan Henry Meijdam. Hij was tijdelijk burgemeester van Lelystad, daarvoor directeur bij IPO. Marianne Heeremans en Henry Meijdam 54 HISWA MAGAZINE 4 HISWA-RECRONBUSINESSCLUBNIEUWS IN DE RUBRIEK HRBC NIEUWS LEEST U NIEUWS VAN DE LEDEN VAN DE HISWA-RECRON BUSINESS CLUB. Wilt u ook lid worden? Er zijn diverse partnerships mogelijk: Partner in Business, Kennispartner of TOP Supplier. Kijk voor meer informatie op www.hiswarecron.nl/hrbc. Van woonboot naar stroomboot Met de bestaande AanUit.net techniek van Seijsener (HISWA-RECRON Partner in Business) is er een nieuwe slimme laadoplossing voor pleziervaartuigen: Stroomboot. Samen met startup In Residence Amsterdam kreeg Stroomboot de kans om een pilot in Amsterdam te draaien. Ze creëerden een elektrisch oplaadpunt aan woonboot ‘De Pelikaan’. Het doel van Stroomboot is om een groene laadinfrastructuur te creëren voor alle recreatieve (particuliere) boten in Amsterdam. Dit moet bereikt worden door gebruik te maken van het bestaande elektriciteitsnet van woonboten en andere gebouwen op of naast de Amsterdamse grachten. Zo wordt niet alleen de openbare ruimte gespaard, maar wordt de grachtengordel ook emissievrij. De applicatie verbindt eigenaren van pleziervaartuigen met beschikbare (slimme) oplaadpunten en biedt een gemakkelijke plug & play service bieden voor opladen. www.seijsener.nl Nieuw: bullnose-fender voor drijvende steigers Inter Boat Marinas (HISWA-RECRON TOP Supplier) introduceert een nieuw product: een duurzaam geproduceerde ‘bullnose’-fender voor drijvende steigers van het systeem Atlantic. De stootfenders zijn gemaakt van een 100% gerecyclede kunststofmix. Dit kunststof heeft dezelfde verwerkbaarheid als hout, maar het materiaal rot en splintert niet. Door toepassing van de nieuwe fenders kunnen de steigers van systeem Atlantic volledig houtloos worden geproduceerd én wordt de totale levensduur van dit systeem nog verder verhoogd. www.interboatmarinas.nl HISWA MAGAZINE 4 55

HISWA-RECRONBUSINESSCLUBNIEUWS Cyberoplossing van Aon genomineerd voor Computable Awards Aon (HISWA-RECRON Kennispartner) en cybersecuritypartner Eye leveren een praktische en betaalbare cyberoplossing voor het mkb. Hiermee onderscheiden zij zich van bestaande cyberoplossingen in de markt en helpen zij het mkb de kans op een cyberincident te minimaliseren. De oplossing biedt naast beveiliging tegen cyberincidenten en een cyberverzekering ook onderdelen als monitoring, training, 24/7 cyberincidentrespons en de beschikbaarheid van cyberexperts waarbij bedrijven terecht kunnen. Voor de algemene jury van de Computable Awards 2021 reden om Aon en Eye samen te nomineren in de categorie Security & Digital Forensics. Het aantal cyberincidenten neemt sterk toe en kost een bedrijf in het mkb gemiddeld tweehonderdduizend euro. Veel van deze kosten zitten in het IT-herstel en omzetverlies voor het bedrijf. Ook reputatieschade en de daarmee mogelijk gepaard gaande omzetdaling kunnen mkb’ers flink pijn doen. Toch hebben ze hun cyberbescherming vaak niet goed geregeld. Dit komt vooral door onderschatting van het cyberrisico, maar ook door angst voor te hoge kosten en het ontbreken van de specialistische kennis. In de totaaloplossing van Eye en Aon wordt cybersecurity zo ingericht dat deze betaalbaar en effectief is. Mocht er toch een incident zijn, dan zijn de kosten en schade gedekt door de verzekering. Op 2 november 2021 worden de winnaars van de Computable Awards bekend. zakelijk.aonverzekeringen.nl/verzekeringen/ cyberverzekeringen Gratis checklist voor voorkomen psychosociale arbeidsbelasting (PSA) Psychosociale arbeidsbelasting (PSA) kan in elk bedrijf voorkomen. Het gaat om pesten, discriminatie, seksuele intimidatie en agressie. Niet alleen door medewerkers onder elkaar, maar ook door bijvoorbeeld klanten, leveranciers of andere relaties. Het kan ernstige gevolgen hebben voor de medewerkers en de bedrijfsvoering. Voorkomen van PSA is mogelijk, door middel van een goed PSA-beleid. In dat beleid staat hoe een bedrijf omgaat met ongewenst gedrag zoals pesten en seksuele intimidatie. Met deze vijf stappen kun jij als ondernemer aan de slag om psychosociale arbeidsbelasting te voorkomen of beperken: 1. Breng de oorzaken en risico’s van PSA in kaart. 2. Zorg voor een PSA-beleid. 56 3. Stel een vertrouwenspersoon aan. 4. Leg een klachtenprocedure vast. 5. Laat een expert op het gebied van PSA meekijken. ArboNed (HISWA-RECRON TOP Supplier) heeft een praktische checklist beschikbaar. Daarin staan de stappen om een PSA-beleid op te stellen. Download de checklist op www.arboned.nl/psa-beleid. HISWA MAGAZINE 4 Visie ‘De juiste koers voor de Grevelingen’ beschikbaar HISWA-RECRONBUSINESSCLUBNIEUWS De waterrecreatiesector op en rond de Grevelingen pleit voor beter overleg, meer oog voor de belangen van de sector, behoud van open en voldoende diep vaarwater, solide beheer van voorzieningen en flexibele regelgeving om in te kunnen spelen op de veranderingen in de markt. Op die manier kan de regio nog veel beter profiteren van de ruim 30 miljoen euro aan directe bestedingen. Dat staat in de visie De juiste koers voor de Grevelingen die de waterrecreatiesector opstelde. Voor deze visie werkten watersportverenigingen, commerciële jachthavens, belangenorganisaties en verhuurders samen. Projectbureau Vrolijks (HISWA-RECRON TOP Supplier) werkte de visie inhoudelijk uit. De visie geeft op basis van een inventarisatie van havens en aanlegplaatsen, een analyse van trends en een schets van externe ontwikkelingen, aan dat de sector voor belangrijke uitdagingen staat. Behoud van open vaarwater en betere betrokkenheid bij beleidsprocessen zijn essentieel om de kansen voor waterrecreatie te benutten op en om de Grevelingen. Meer informatie over de visie bij Rob Vrolijks: info@vrolijks.nl of 076 5339850. www.vrolijks.nl Subsidie beschikbaar voor duurzame vaartuigen In de pleziervaart worden veel nieuwe eisen gesteld op het gebied van duurzaamheid. Steeds vaker zien we elektrisch aangedreven sloepen of onderdelen van jachten die van hergebruikt materiaal zijn gemaakt. Vaak zijn deze duurzame toepassingen met subsidie aan te schaffen. Daarnaast zijn er speciaal voor bedrijven in het mkb die zich bezighouden met duurzame innovaties, R&D-subsidies. Eén hiervan is de MIT R&D-samenwerkingssubsidie. De MIT R&D is een vergoeding tot 45% van de R&D-kosten met een maximum van 350.000 euro. Een voorwaarde is dat het project bijdraagt aan Nederlandse klimaatdoelstellingen en dat de samenwerking evenwichtig is. Venntiv (HISWA-RECRON TOP Supplier) helpt je graag met de aanvraag. Venntiv is een subsidieadviesbureau gespecialiseerd in duurzame innovaties. De regeling sluit 9 september. Onderwerpen die geschikt zijn voor subsidie zijn bijvoorbeeld: • Voorspeller van scheepsbewegingen • Loodvrij accupakket • Waterstofbrandstofvoorzieningen • Duurzame aandrijving • Duurzame motor • Elektrische scheepsaandrijving • Automatisch smeerolie-deelverversingseenheid • Antifoulingsysteem • Waterzuiveringsinstallatie • Oxidatiereactor voor waterreiniging aan boord • NOx-reductiesysteem • Walstroomaansluiting aan boord • Walstroominstallatie op de kade Meer informatie bij Luc de Wit: luc.dewit@venntiv.com of 06 23373270. www.venntiv.com HISWA MAGAZINE 4 57

HISWA-RECRON BUSINESS CLUB De HISWA-RECRON Business Club bestaat uit bedrijven die diensten, producten of kennis leveren aan de watersport- en recreatiesector. Ze zijn specialist in hun vakgebied en hebben aantoonbare ervaring in deze branche. De club biedt toegevoegde waarde aan de leden van HISWA-RECRON en bestaat inmiddels uit ruim 100 partners. Partner in business Alfa Accountants en Adviseurs E wkappers@alfa.nl T 088-2532850 Seijsener Rekreatietechniek E bas.durieux@seijsener.nl T 075-6810610 Kennispartner Aon E jos.kuhl@aon.nl T 071-5685733 Benegas E judith.plasman@benegas.com T 0341-723350 Bureau HTM E renedrost@bureauhtm.nl T 038-3374501 Facet Architecten & Adviseurs E johan@facet-aa.nl T 0315-237075 Kuiper Verzekeringen E r.devalk@kuiperverzekeringen.nl T 0513-614444 Maas Recreatie Bedrijfsmakelaardij E erp@maasrbm.nl T 073-6408888 Stellicher Advocaten E b.vansusante@stellicher.nl T 026-3777111 Stratech E l.olde.riekerink@stratech.nl T 053-4804080 Tommy Booking Support E frank@aicn.nl T 0318-495888 Van de Loosdrecht E info@vandeloosdrechtrbm.nl T 0341-252363 Van Emstede & Slager Advocaten E e.slager@vanemstede.nl T 020-6759494 ZKA Consultants E m.pietersma@zka.nl T 088-2100250 Zypp Advocaten E eelco@zypp.nl T 026-7024787 TOP Supplier AbelLeisure E jeroen.drabbe@abelleisure.nl T 0573-280772 AgriSnellaad B.V. E info@agrisnellaad.nl T 0113-629000 ArboNed E marty.de.groot@arboned.nl T 030-2996299 Arcabo E r.schell@arcabo.nl T 0529-488900 Barrera E franco@afzethekken.nl T 0182-342088 Bio Habitat E s.serra@beneteauhabitat.com T 06-52840714 BLM Bilderbeek Linen Management E info@blmlinenmanagement.nl T 0341-436400 Boerplay E s.maassen@boerplay.com T 0183-402366 Bomondo E gerda@bomondo.nl T 085 065 326 7 Bureau voor Ruimte & Vrije Tijd E lycklama@ruimteenvrijetijd.nl T 06-53383550 Bureau voor vernieuwing E mail@bureauvoorvernieuwing.nl T 06-50298181 CED Nederland E recreatie@ced.group T 010-2843400 C-mark E jacquelinesteenhuis@c-mark.nl T 088-8310500 Countus Accountants en Adviseurs E j.wemmenhove@countus.nl T 038-4552600 Cruys Consultants E info@cruysconsultants.nl T 06-30455111 CSU E marjolein.dreef@csu.nl T 0413-285111 De Beijer Grondstoffen E roy.driessen@debeijerbv.com T 088-4006300 De Bergjes Chalet en Caravans E hans@bergjes.nl T 0475-495079 Den Otter E info@williamdenotter.nl T 0412-474282 De Rijk E info@derijkleimuiden.nl T 0172-508151 DHK, Tax Lawyers & Legal Consultants E dijkstra@dhk-taxandlegal.nl T 010-2053610 Dock 35 Media E jeroen@dock35media.nl T 0314-355833 Docuconcept / Kyocera Document Solutions E r.potkamp@docuconcept.nl T 088-3749300 Een Veilig Gevoel E info@eenveiliggevoel.nu T 088-5554888 Endurance E r.versteeg@endurance.nl T 033-4508333 EnergyProof E bart@energyproof.nl T 020-2333821 Facility Kwadraat Software E dick.vink@facility2.nl T 073-6891651 Flean E willem@flean.com T 088-9001575 Havenlodge E havenlodgeverkoop@gmail.com T 06-55151146 Hertzinger Satelliet Ontvangst E margo@hertzinger.nl T 033-4610337 Holiday Media E hans@holiday.nl T 073-6271240 ICY E d.vandekamp@icy.nl T 088-1231333 Initial CWS E eelco.lindenkamp@cws.com T 070-3576357 Instyle Concepts E daan@instyleconcepts.nl T 0522-244999 Inter Boat Marinas E arie.hooymeijer@interboatmarinas.nl T 078-6777000 IVA Driebergen E barendregt@iva-driebergen.nl T 0343-512780 Kees van der Spek Stolwijk E sjoerd@keesvanderspek.nl T 0182-342590 Kolibrie HRM voor Horeca E anne-floris@kolibrie.nl T 013-5499111 KR8 Architecten en Adviseurs E ckuiper@kr8architecten.nl T 0599-235643 Kupan E n.tenbrinke@kupan.nl T 0315-760060 LDL Laudry E info@laundry.nl T 0186 57 29 00 Leisurebrains E verkoijen@leisurebrains.nl T 06-36069296 Lentink De Jonge Accountants en Belastingadviseurs E k.degraaf@lentinkdejonge.nl T 0341-438100 Liezenga Schoonmaak Groothandel E info@lsgbv.nl T 085-7920220 Lotec E t.loots@lotec.nl T 040-2430021 Maat Caravans E info@maatstacaravans.nl T 0184-419911 Main Energie E w.vanderleeden@mainenergie.nl T 088 0809100 Marindex E kees.dolman@marindex.nl T 0182-511511 Mediation Hilversum E chiel@chielvanpraag.nl T 035-2030000 Meijer Mediation E wim@meijer-mediation.nl T 0546-538426 Miele Nederland E wim.zwartkruis@miele.nl T 0347-378911 Muller Makelaardij E bkamp@mullermakelaardij.nl T 0515-430623 Nedflex Payrolling E n.bos@nedflex.nl T 013-4677730 Novasol E ronald.van.beers@novasol.com T 0229-282999 Outdoor Fitness Systems E hilde@o-f-s.eu T 0032-11729650 P3 Expertise E info@p3expertise.nl T 0229-785214 Perspectief Groep E dannyvanvenetien@perspectief.eu T 0341-438710 Primagaz E mfisser@primagaz.nl T 0800-0137 Projectbureau Vrolijks E info@vrolijks.nl T 076-5339850 Prosuco E info@prosuco.nl T 0318-495887 Recranet E milko@recranet.com T 0118-202019 Recrasol E m.pruis@energie-winkel.nl T 0118-236024 Recratief Bedrijfsmakelaars E info@recratief-bedrijfsmakelaars.nl T 0592-462844 Recreatie-Apps.nl E wilma@recreatie-apps.nl T 0318-495888 RecreatieVerzekeringen E info@recreatieverzekeringen.nl T 085-0027540 RED Online Marketing E info@redonlinemarketing.nl T 030-2746549 Red Support E info@redsupport.nl T 032-1849775 Rein Advocaten en Adviseurs E sprangers@rein.nl T 0592-345188 Rijk taxateurs/adviseurs/ rentmeesters E albert.rijk@rijk.eu T 0113-572835 Ross Tucker E info@rosstucker.nl T 0594-516017 Scheepsrecht Advocaten E jck@scheepsrechtadvocaten.nl T 085-8770945 Schulte Jurist en Mediator E info@awschulte.nl T 06-14315810 Second Home Check E robin@secondhomecheck.nl T 0315 843308 Shibaura Europe E fannyfranken@shibaura.com T 026-3269999 Smart Finance Experts E info@smartfinance.expert T 0365483030 Smeba Brandbeveiliging E anja@smeba.nl T 024-3775458 SOLVOS4 E ad@solvos4.nl T 06-10380930 Uw Bed Professional E wim@uwbedpro.nl T 088-3322310 Van den Berg Chalet Totaal E info@chalettotaal.nl T 0161-763523 Van der Reest Advies E nemi@vanderreestadvies.nl T 055-5382460 Van Keulen Mobielbouw E info@mobielbouw.nl T 0548-612693 Venntiv Group E siegfried.doetjes@venntiv.com T 055-8434815 W2 Support/Walcon E peter@w2support.com T 038 3030315 Watel E robbert@watel.nl T 020-6593973 Watergames & More E paul@watergamesandmore.com T 079-2065060 Wecovi E dlandman@wecovi.com T 038-4686888 Wegter Grootverbuik E a.tergrote@wegter.nl T 0541-581600 WerffMedia E janwillem@werffmedia.nl T 0314-362505 Wijnen Recreatiebouw E recreatiebouw@vanwijnen.nl T 0570-690660 Wildkamp E info@wildkamp.nl T 0523-687500 Wola E j.denkema@wola.nl T 050-3129685 Yalp E info@yalp.nl T 0547-289410 Zuurzoet - HR advisering E hiswa-hr@zuurzoet.nl T 06-14898388 Zilverlinde Consultancy E olavpetram@gmail.com T 06-22809505 Dé makelaar en taxateur voor watersportgebonden bedrijven en onroerend goed Ook op LinkedIn linkedin.com/company/muller-makelaardij VIND ONS mullermakelaardij.nl 0515 43 06 23 BEL ONS info@mullermakelaardij.nl MAIL ONS

Ga meer genieten met onze techniek: • infrastructuur • technische producten • installatietechnieken • diensten • innovaties • adviezen • software • webshop Laadpalen die u energie geven Elektrisch rijden heeft de markt veroverd en elektrisch varen volgt in rap tempo. Maar ook de vraag naar laadpunten voor fietsen en scooters stijgt ongekend snel. Hoe kun je als ondernemer, beheerder of ambtenaar inhaken op die groeiende behoefte? Doe eens wat marktonderzoek en let maar op, u komt zeker uit bij Seijsener Techniek. Seijsener techniek. Ga maar genieten! Wij maken al bijna 60 jaar een groot assortiment laadpalen. In de hoogste kwaliteit, in elk ontwrep en mèt een ingenieus afrekensysteem. Wilt u ook energie krijgen van de modernste laadpalen kom dan zeker bij Seijsener uw licht opsteken. Bezoek alvast onze website en webshop. Seijsener info@seijsener.nl Tel. 075-6810 610 seijsener.com

Het vakblad voor de watersportbranche Jaargang 28, nummer 3, juni 2021 Dit is een uitgave van magazine Thema: handel en innovatie Internationaal zakendoen anno 2021 De gevolgen van de Brexit Waterstof rap in opkomst

ICY Marina Management Draadloos energie besparen op uw jachthaven Eenvoudig draadloos per ligplaats: » In-/uitschakelen van stroom » Energieverbruik uitlezen » Ampère limiet instellen Modulair uitbreidbaar met vorsten cv-druk alarmering in bedrijfsen sanitairruimten Benieuwd hoe u bespaart? www.icy.nl www.roodberg.com Moving forward 100% ELECTRIC The Original E-novations CHECK!!! www.roodberg.com/news VOORWOORD Groen en geel Jaaa, het is geel! Wat? Het land waar ik naar toe ga op vakantie. Niet eerder stonden de kleuren groen, geel, oranje en rood zo in de stoplichten ehh, ik bedoel spotlights. Gelukkig kennen de reisadviezen de laatste tijd een gunstig verloop en gaan de kleurcodes van steeds meer landen van oranje naar geel of groen. We kunnen weer meer reizen en ondernemen. Dat is niet alleen fijn voor vakanties maar natuurlijk ook voor de internationale business. In dit nummer werpen we een blik op die internationale handel die het afgelopen coronajaar veel te verduren had. In het artikel ‘Hollen én stilstaan’ op pagina 16 gaan we er dieper op in. Ander voorraadbeheer, vervoersproblemen en stijgende prijzen van grondstoffen vergen veel flexibiliteit en innovatief vermogen van ondernemers. Niet alleen de Covid-pandemie maar ook de Brexit drukt een stempel op de watersport- en jachtbouwsector. Zo is de btw-regelgeving die in de EU geldt niet meer van toepassing voor het Verenigd Koninkrijk. Ook ten aanzien van de toepassing van de Richtlijn Pleziervaartuigen is het een en ander gewijzigd. Op pagina 24 vind je een uitgebreide update van alle veranderingen. Colofon HISWA Magazine is het relatie magazine van HISWA-RECRON. Het blad profileert zich als het toonaangevende vakblad van de watersport industrie. Het blad verschijnt zes keer per jaar en wordt verspreid onder watersport bedrijven en stakeholders in de watersportbranche. Uitgever HISWA-RECRON Storkstraat 24 3833 LB Leusden T 033 - 303 97 00 E communicatie@hiswarecron.nl Advertentieverkoop Roskam Media Frank van Gils T 06 - 53 88 82 66 E f.gils@roskammedia.nl Aan dit nummer werkten mee Hans Buitelaar, Dominique van Dam, Edwin Slager, Michaël Steenhoff en Lisette Vos Hoofdredacteur drs. Liane Jansen Redactiesecretariaat Rianne Hartog Foto cover Natural Yachts Vormgeving Drukte van Belang Amsterdam Druk Zalsman Zwolle BV In het tweede deel van de artikelreeks ‘Hoe duurzaam is de watersport’ op pagina 30 komen de gebruiks- en de recyclefase van een boot aan bod. Duurzaamheid staat ook centraal in het artikel dat we maakten over het bouwen van boten met waterstof als brandstof. Dat verhaal lees je op pagina 20. Of om in kleurentaal te spreken: veel groen in dit nummer. Liane Jansen Hoofdredacteur HISWA MAGAZINE 3 3

AL 40 JAAR UW MAKELAAR EN TAXATEUR VAN RECREATIEBEDRIJVEN Den Bosch 073 6408 888 | Huizen 035 6236 212 | info@maasrbm.nl | www.maasrbm.nl INHOUD Artikelen Internationale handel anno 2021 Waterstof rap in opkomst Schone stille brandstof wordt steeds meer toegepast. De gevolgen van de Brexit Wat betekent de Brexit voor de jachtbouwen watersportindustrie? Het Portret Dit keer: Fimme Folmer van Aquanaut. TechTalk: Duurzaamheid in de jachtbouw In dit tweede deel van de serie komt de gebruiksfase en de ‘end of use’ fase van een boot aan bod. Beursnieuws De HISWA te water komt eraan. 38 26 30 24 16 Door de coronacrisis, en door de Brexit, zijn de lijnen in de im- en export verlegd en verlengd. 20 Elk nummer Op Stapel Ondernemersnieuws Column Geert Dijks Vraag & Antwoord Op stap met Ruurt van der Wel Nieuws I Innovatie Nieuws I Mens & Bedrijf HISWA-RECRON Business Club Nieuws HISWA-RECRON Business Club Overzicht 7 8 15 28 34 40 45 51 54 HISWA MAGAZINE 3 5

HISWA KALENDER Overzicht van bijeenkomsten, evenementen, workshops, trainingen en vergaderingen van HISWA-RECRON. JUNI Webinar: “Hoe genereer ik meer omzet door slim in te spelen op vraag/aanbod?” 29 juni Online: Microsoft Teams www.hiswarecron.nl/actueel/agenda JULI Infocafé: “E-commerce en diensten in de EU: wat verandert er voor de btw per 1 juli?” 14 juli Online: Microsoft Teams www.hiswarecron.nl/actueel/agenda In augustus zijn er geen bijeenkomsten. Meer bijeenkomsten Houd www.hiswarecron.nl in de gaten voor een actueel overzicht van evenementen, trainingen, vergaderingen en andere bijeenkomsten. Op stapel Vaan R5 De Nederlandse catamaranbouwer Vaan Yachts presenteert de 49ft (14.95m) Vaan R5. Na de succesvolle lancering van de kleinere Vaan R4 is de R5 het tweede model voor de circulaire jachtbouwer. De R5 is, net als de R4, gemaakt van duurzame en circulaire materialen zoals gerecycled aluminium, FSC-gecertificeerde kurkplanken, leervervangers van ananasbladeren en biologische stoffen. Daarnaast is de catamaran ook volledig elektrisch. De Vaan R5 biedt veel ruimte waardoor het comfortabeler is voor grote gezinnen en langere reizen. De bouw van de eerste R5 start binnenkort en is eind 2021 beschikbaar voor testzeilen. www.vaanyachts.nl/R5 Specificaties Lengte Breedte Diepte Motor 14,95 m 7,94 m 120 cm / 200 cm (intrekbaar midzwaard optioneel) Masthoogte 23,8 m 2 elektrische pods HISWA MAGAZINE 3 7

ONDERNEMERSNIEUWS HISWA-RECRON heeft 18 nieuwe leden 1. Kustverhuur Zeeuws Vlaanderen www.kustverhuur.nl 2. Recreatiepark de Wielen www.recreatieparkdewielen.nl 3. ZWF Yachts BV www.zwfyachts.nl 4. Vakantieophetwater.nl www.vakantieophetwater.nl (nog niet actief) 5. Moonday Yachts B.V. www.moondayyachts.nl 6. Jumpsquare Group www.jumpsquare.com / www.jump-xl.com 7. Jachtwerf Pampus www.jachtwerfpampus.nl 8. AquahomeHolland www.aquahomeholland.nl 9. Nautisch Kwartier De Evenaar www.nautischkwartierdeevenaar.nl (nog niet actief) 10. 24 Indoor www.monkeytown.eu / www.streetjump.eu 11. SnowWorld www.snowworld.com 12. Stichting Golfbaan Landgoed Bergvliet www.landgoedbergvliet.nl 13. Camping Bloemendaal www.campingbloemendaal.nl 14. Camping Natuurplezier www.natuurplezier.nl 15. Exploitatie Maatschappij Reitdiep B.V. – Jachthaven Reitdiep www.reitdiephaven.nl 16. Stichting Menswel Sport www.menswel.nl 17. Westside sailing BV www.westside-sailing.nl 18. AgriSnellaad BV www.agrisnellaad.nl 8 HISWA MAGAZINE 3 ONDERNEMERSNIEUWS Certificatie gebruikte boten moet duidelijker EBI en ICOMIA, de internationale koepels waarbij HISWA-RECRON is aangesloten, willen duidelijkheid over de wijze van certificatie van gebruikte jachten na de Brexit. De samenwerking tussen Europese en Britse nationale brancheorganisaties leidde tot een overzicht waarbij voor verschillende scenario’s inzichtelijk wordt met welke consequenties ondernemers rekening moeten houden. De verschillende scenario’s zijn bevestigd voor zowel de toepassing van de Richtlijn Pleziervaartuigen als de Britse variant daarop, de Recreational Craft Regulations. Als een hercertificatie nodig is, is er sprake van een Post Construction Assesment (PCA). Patrick Hemp, Technisch Consultant van ICOMIA: ‘We zijn ons ervan bewust dat de verplichting tot hercertificatie van CE-gemarkeerde gebruikte boten die in het Verenigd Koninkrijk waren tijdens de transitieperiode en vervolgens zijn geïmporteerd in de EU als een onplezierige verrassing komt voor velen. We hopen dat door de goede internationale samenwerking tussen de brancheorganisaties er verdere verduidelijking komt over de vereisten binnen de nieuwe handelsrelatie met het Verenigd Koninkrijk.’ Lees meer in het artikel over de Brexit op pagina 24. Of bekijk het dossier in de Kennisbank van HISWA-RECRON: www.hiswarecron.nl/brexit Lichte toename ziekteverzuim in 2020 Veel HISWA-RECRON-leden zijn aangesloten bij Arboned. Uit de jaarlijkse brancherapportage die Arboned maakt voor HISWA-RECRON blijkt dat in 2020 het verzuimpercentage licht is toegenomen, namelijk van 4,4% naar 4,7%. Deze stijging is nog niet verontrustend, zelfs niet in coronatijd. De aangesloten bedrijven blijven ondanks deze stijging nog steeds onder het gemiddelde verzuimpercentage in heel Nederland. Wel is het zo dat het ziekteverzuim de laatste twee jaren licht stijgt bij de aangesloten bedrijven. Positief is dat de meldingsfrequentie is afgenomen. Het aantal keren dat een werknemer zich ziek meldt per 12 maanden is gedaald van 0,29 naar 0,28. Medewerkers melden zich dus iets minder vaak ziek. Ook positief is dat het kort verzuim is afgenomen van 0,2% naar 0,1 %. Medewerkers melden zich dus ook korter ziek. Het middellang verzuim is echter toegenomen, namelijk van 0,3% naar 0,4%. Ook het lang verzuim is toegenomen, namelijk van 2,3% naar 2,6%. Medewerkers melden zich dus minder vaak en korter ziek. Maar, als een medewerker zich ziek meldt, dan is er in de meeste gevallen dus ook wel degelijk iets aan de hand en duurt het verzuim langer. Het gehele brancherapport vind je in de kennisbank van HISWA-RECRON: www.hiswarecron.nl/kennisbank. HISWA MAGAZINE 3 9

ONDERNEMERSNIEUWS Voorjaarscontrole op gebruik antifouling De waterschappen controleren al geruime tijd samen met Rijkswaterstaat particuliere booteigenaren op het juiste gebruik van antifouling (aangroeiwerende verf). Het doel is dat er minder schadelijke stoffen zoals zink en koper in het oppervlaktewater terechtkomen. In Nederland moet een antifouling worden toegelaten door het College toelating gewasbeschermingsmiddelen en biociden (Ctgb). Je vindt de lijst met toegestane antifoulings in de HISWA-RECRON kennisbank. www.hiswarecron.nl/antifouling. Aangepast tarief bij Stichting Beheer Derdengelden HISWA-RECRON-leden kunnen gebruikmaken van de derdengeldrekening van Stichting Beheer Derdengelden HISWA. Omdat de bank aan de stichting een negatieve rente doorberekent, is de stichting genoodzaakt het tarief voor haar dienst aan te passen. Om de kosten voor gebruikers redelijk te houden, besloot het bestuur van de stichting om het tarief afhankelijk te maken van de looptijd dat de betalingen op de rekening staan. De nieuwe tariefkaart vind je in de kennisbank van HISWA-RECRON: www.hiswarecron.nl/ kennisbank/stichting-beheer-derdengelden. Jachthavens Groningen gedupeerd De Gemeente Pekela besloot onlangs dat de bruggen over het Pekelder Hoofddiep dit vaarseizoen niet worden bediend vanwege achterstallig onderhoud. Een onacceptabele situatie die de jachthavens in Groningen ernstig dupeert. HISWA-RECRON heeft daarom direct gereageerd richting de gemeente en de gedeputeerde Wulfse in Groningen. Hij onderschrijft het belang van de vaarrecreatie voor de provincie Groningen en onderneemt stappen richting de Gemeente Pekela: “Er zijn veel partijen die iets te zeggen hebben over ‘het water’. Er ligt veel werk en er is vaak een tekort aan middelen. Kortom, dit wordt een grote klus.” 10 HISWA MAGAZINE 3 ONDERNEMERSNIEUWS Landelijk onderzoek regeldruk Er wordt momenteel druk gewerkt aan de totstandkoming van een nieuw kabinet. Als het aan de ondernemers ligt, dan is de toenemende regeldruk een belangrijk onderwerp. Bij VNO-NCW, MKB Nederland en bij HISWA-RECRON staat dit onderwerp daarom hoog op het prioriteitenlijstje. VNO-NCW en MKB Nederland doen momenteel onderzoek naar regeldruk van zowel decentrale overheden, het Rijk, uitvoeringsorganisaties en de EU. Ze vragen alle ondernemers van Nederland nadrukkelijk om voorbeelden van regeldruk aan te leveren, zodat hierover een zwartboek kan worden samengesteld. Ook de leden van HISWA-RECRON kunnen daaraan hun bijdrage leveren. Uit eerdere onderzoeken bleek dat onze sector verhoudingsgewijs zwaar belast wordt met regels. Jouw voorbeelden van regeldruk op jouw bedrijf zijn dan ook zeer welkom. Stuur ze naar Marcel Tap: m.tap@hiswarecron.nl. In de bres voor De Leyen In de Gemeente Tytsjerksteradiel loopt op dit moment een onderzoek naar de brug in Eastermar. Er worden verschillende varianten worden onderzocht, variërend van een hogere vaste brug, het herstellen van de bestaande brug of het realiseren van een nieuwe beweegbare brug. Diverse HISWA-RECRON-leden gaven bij de gemeente aan dat watersportmeer De Leyen absoluut bereikbaar moet blijven voor de zeilsport. Ook HISWA-RECRON schreef een reactie hoorde via diverse raadsleden dat de wens om toegankelijk te blijven voor zeilboten hoog op de agenda staat. Regiomanager Jan Ybema: “Een goed signaal dat in lijn is met de Provincie Friesland die ook pleit voor het behouden van een beweegbare brug.” Nieuw: spreekbeurtpagina op hiswa.nl Op hiswa.nl is een nieuwe pagina online: een pagina voor scholieren die een spreekbeurt of werkstuk willen maken over de watersport. Op de pagina is allerlei nuttige en leuke informatie verzameld. Denk aan onderwerpen als: wat is watersport, welke watersporten zijn er, de geschiedenis van de watersport, vaarregels, hoe heet alles op een boot, hoe heet alles op het water etcetera. Relevante links, bijpassende foto’s en uitlegvideo’s completeren het geheel. Tot op heden bestond er nog geen gebundelde informatie voor een spreekbeurt over de watersport. Met deze pagina hoopt HISWA-RECRON scholieren (en hun ouders) op een leuke manier te interesseren voor de watersport. De pagina wordt de komende maanden gepromoot op de social mediakanalen van HISWA-RECRON en Welkom op het water. www.hiswa.nl/spreekbeurt HISWA MAGAZINE 3 11

ONDERNEMERSNIEUWS Overleg over knelpunten emissieloos varen in Amsterdam HISWA-RECRON voerde onlangs een constructief gesprek met wethouder De Vries (opvolger Dijksma) die verantwoordelijk is voor het vaarbeleid in de gemeente Amsterdam. Aan bod kwamen de vele knelpunten die het beleid ten aanzien van emissieloos varen in respectievelijk 2025 (centrumgebied) en 2030 met zich meebrengt. De bestuurlijke toezegging van Dijksma bij het vaststellen van de Nota Varen 2 om de voortgang in 2022 te bekijken, is een belangrijk ijkmoment voor de sector. De verwachting is namelijk dat jachthavens de elektrische infrastructuur in 2025 niet op orde hebben, vanwege hoge investeringen en onvoldoende capaciteit naar de havens toe. Er zijn ook knelpunten met betrekking tot de stalling van elektrische boten. Ook vaart op dit moment nog geen 4% van de boten in Amsterdam emissieloos. Uit onderzoek onder ligplaatshouders bleek dat slechts 10% overweegt de boot om te bouwen naar elektrisch. Wethouder de Vries heeft toegezegd met de waterrecreatiesector in gesprek te blijven en op korte termijn te kijken naar het doorvaarvignet. HISWA-RECRON benadrukte dat een goede communicatie vanuit de gemeente van groot belang is. Het feit dat de doorvaarvignetten en de dagvignetten nog niet verkrijgbaar zijn, terwijl die eigenlijk vanaf 1 april jl. zouden worden ingesteld, zorgt voor veel vragen. Blauwe Vlag 2021 wappert weer trots De internationale jury van de Blauwe Vlag kende dit jaar in Nederland 183 Blauwe Vlaggen toe aan 127 jachthavens en 56 stranden. Gedeputeerde Van ’t Hoog van de provincie Gelderland hees samen met wethouder Wessel van de gemeente Elburg en Patrick Poelmann (nationaal juryvoorzitter Blauwe Vlag) de Blauwe Vlag 2021 om het seizoen te openen. Dat gebeurde bij de Hanzehaven in Elburg. De Blauwe Vlag is een internationale onderscheiding die jaarlijks wordt toegekend aan stranden en jachthavens die veilig, schoon en duurzaam zijn. In de praktijk betekent dit dat genomineerden moeten voldoen aan belangrijke criteria zoals schoon water, goede sanitaire voorzieningen en een hoge mate van veiligheid. De Blauwe Vlag is één jaar geldig: jaarlijks wordt opnieuw aan de hand van controles bekeken of de kandidaten nog aan de vereisten voldoen. Het is de 34e keer dat de Blauwe Vlaggen in Nederland werden toegekend. Voor toeristen en recreanten is de Blauwe Vlag het internationale herkenningssymbool voor veilig en schoon zwemwater, goede stranden en schone en veilige jachthavens. www.blauwevlag.nl 12 HISWA MAGAZINE 3 ONDERNEMERSNIEUWS Nieuwe voorzitter Stichting Beheer Derdengelden HISWA Het bestuur van de Stichting Beheer Derdengelden benoemde Edwin Slager (Van Emstede & Slager advocaten, Kennispartner bij HISWA-RECRON) als nieuwe voorzitter. Edwin volgt Ivo van Emstede op die deze functie sinds 2015 bekleedde. Ivo kijkt met plezier terug op zijn rol als voorzitter: “De stichting biedt een mooie service voor de leden en hun klanten. Het draagt bij aan het vertrouwde karakter van het merk HISWA.” Hein Roovers nieuw bestuurslid CWO Tijdens een ledenbijeenkomst van de HISWA Zeil- en Vaarscholen is Hein Roovers aangedragen als nieuw bestuurslid voor de CWO. Het Algemeen Bestuur van HISWA-RECRON heeft de voordracht bekrachtigd. Hein is enthousiast watersporter en ondernemer. Hij gaf vele jaren les bij Vinea zeilscholen in Friesland. Na zijn studie zette hij zich ruim 10 jaar in in de Technische Commissie van de CWO. Hij zet zich graag in voor een toekomstbestendig CWO. Hein volgt Erwin Schippers op, die sinds 2014 in het bestuur van de CWO zat. eHerkenning 1 verdwijnt Log je met eHerkenning in op mijn.rvo.nl of eLoket? Vanaf 1 juli 2021 kan dat niet meer met niveau 1 (eH1). Dit komt door nieuwe wetgeving in 2021. Om in te loggen moet je dus uiterlijk 1 juli een hoger betrouwbaarheidsniveau gebruiken. De overheid laat je per regeling op tijd weten welk niveau je nodig hebt en wat dit voor jou betekent. De nieuwe wet Digitale Overheid regelt het veilig en betrouwbaar inloggen bij overheidsdiensten. Vooruitlopend op deze wet vervalt eH1 vanaf 1 juli 2021. Digitale identificatiemiddelen moeten vanaf dan voldoen aan hogere betrouwbaarheidseisen. Dit geldt voor alle overheidsorganisaties. HISWA MAGAZINE 3 13

ONDERNEMERSNIEUWS Vacatures bij HISWA-RECRON Voor uitbreiding van de afdeling Ledenservice & Beleid is HISWA-RECRON per 1 september 2021 op zoek naar een Junior Jurist. Voor de afdeling Leisure & Recreatie wordt een Junior Manager Leisure & Recreatie gezocht. Lees de complete functieomschrijvingen op www.hiswarecron.nl/vacatures. Verdubbeling importtarieven Amerika van de baan In de handelsoorlog tussen de Europese Unie en de Verenigde Staten wordt sinds 2018 de import van pleziervaartuigen met 25% belast. Zonder tegenbericht zou per 21 maart 2021 de lijst met producten (waaronder RIB’s) worden uitgebreid en verhoogd. Deze datum werd opgeschoven naar 1 juni. Op de valreep besloot de EU in onderhandeling met de VS om de aangekondigde uitbreiding en verdubbeling van de huidige importtarieven niet door te laten gaan. Op dit moment is het huidige importtarief op boten uit de VS 25%, en dat dreigde na 1 juni 2021 naar 50% te gaan. Hiermee zouden deze producten feitelijk onverkoopbaar worden. Internationale watersportkoepel ICOMIA, waarbij HISWARECRON is aangesloten, is blij met het behaalde resultaat en blijft zich inzetten om álle heffingen van tafel te krijgen. Ingangsdatum Omgevingswet opgeschoven De beoogde inwerkingtredingsdatum van de Omgevingswet wordt met een half jaar verplaatst naar 1 juli 2022. Dit geeft het Rijk, gemeenten, provincies, waterschappen en uitvoeringsorganisaties meer ruimte 14 om de implementatie van de wet op een zorgvuldige en verantwoorde wijze af te ronden. Minister Ollongren van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties meldde dit in een brief aan beide Kamers. HISWA MAGAZINE 3 COLUMN Barst in booming bootverkoop? De coronapandemie heeft veel schade toegebracht. Ook bij watersportbedrijven. Denk daarbij aan jachtverhuurders, zeilscholen en watersportwinkels die gesloten zijn geweest. Bedrijven die zeil- of motorjachten bouwen en leveren hebben ook tikken gehad. Het ontbreken van beurzen hielp ook niet. Anderzijds is er een enorme stijging van de verkoop van nieuwe en gebruikte pleziervaartuigen. Met name toegankelijke boten zoals sloepen en kleine kajuitjachten. Bedrijven zijn praktisch uitverkocht en jachtmakelaars smeken om nieuw aanbod om aan de vraag te voldoen. Dat geldt over de hele wereld. Als voorzitter van de ICOMIA Grow Boating Committee hoor ik dat in alle 39 aangesloten landen boten als warme broodjes over de toonbank gaan. Zelfs de Poolse bevolking koopt massaal boten en er is daar een dringende behoefte aan jachthavens. Nederland kent opeens regio’s met wachtlijsten voor ligplaatsen. Maar het succes heeft ook een keerzijde. De klant wil nu iets kopen en niet pas volgend jaar. Als boten of onderdelen niet meer te koop zijn, zoekt de consument alternatieven. En dat kan zomaar iets zijn wat niks met watersport te maken heeft. Zaak is om snel weer te leveren maar dat heb je niet altijd in de hand. Veel spullen liggen nog aan de ketting in het Suezkanaal, de concurrentie tussen inkopers wereldwijd is moordend en de chips zijn op. We moeten maar eens goed nadenken over de wereldwijde productieketens zoals die nu georganiseerd zijn. Minder afhankelijkheid van ‘het verre oosten’ is nu wel duidelijk aangetoond. Daarom is het des te belangrijker om nu te investeren in binnenlandse én buitenlandse marketing voor de langere termijn. Immers: uit het oog, uit het hart. Onze nationale watersportcampagne Welkom op het water (www.hiswa.nl/welkomophetwater) is daar een voorbeeld van. Maar laat ji als ondernemer ook weten dat vrijheid, veiligheid en ontspanning in ‘the great outdoor’ het meest waardevol zijn voor welzijn en gezondheid. En dat er maar drie dingen belangrijk zijn: een boot, zonnebril en zonnebrand. Geert Dijks Directeur HISWA-RECRON HISWA MAGAZINE 3 15

Internationale handel anno 2021 Hollen én stilstaan Grondstoffen die, bijna zonder uitzondering, duurder zijn geworden, een schakel van toeleveranciers die door beperkte vervoerscapaciteit onzeker is geworden, boten die niet afgebouwd of geleverd kunnen worden. De internationale handel maakte het afgelopen jaar veel uitdaging en verandering door. Door de coronacrisis, en door de Brexit, zijn de lijnen in de im- en export verlegd en verlengd. De watersportsector probeert oplossingen te vinden. Waar invloed is, lukt het aardig die in te zetten. Tekst: Dominique van Dam ‘Een jachtp is een samenstelling van heel veel verschillende onderdelen en die komen van veel verschillende toeleveranciers uit de hele wereld’, geeft Jeroen van den Heuvel, manager Handel bij HISWA-RECRON aan. ‘De jachtbouwer stelt de boot samen. Vroeger was de aanvoer van materialen en onderdelen heel betrouwbaar, ook vanuit de andere kant van de wereld. Nu gaat dat mis.’ Soms rollen die onderdelen nog wel uit de fabriek ergens op de wereld. ‘Maar dan valt het nog niet mee om die spullen in een container naar Rotterdam te krijgen’, zo vat Van den Heuvel het – misschien wel belangrijkste – probleem in de internationale handel samen. ‘Die containers zijn moeilijk te vinden en daar kwam de opstopping in het Suezkanaal nog bovenop. 16 ’Het gevolg: enorm hoge prijzen en complete fabrieken - zelfs in Europa - die stil lagen. Het valt niet mee om spullen in een container naar Rotterdam te krijgen. Twan Bogert, eigenaar van ASA Boot Electro B.V. ervaart dit dagelijks: ‘Het is nogal divers in de markt. Veel leveranciers hebben het voor elkaar, andere hebben levertijden drie tot vier keer langer dan normaal.’ Toch ziet hij het wel positief in: ‘De markt is groeiend. En waar de een niet kan leveren, kan de ander dat weer wel. Zo is het ook beetje stuivertje wisselen. We zullen met deze situatie zeker nog wel een jaar zoet zijn. Gelukkig hebben we met de meeste leveranciers een goede relatie, dat werkt in ons voordeel.’ Enorme vraag Voorraadbeheer en vervoer zijn niet de enige uitdagingen voor de sector. De prijzen van grondstoffen die in de jachtbouw traditioneel veel gebruikt worden, zoals staal, aluminium en hout stijgen hard. Sommige plussen al met tientallen procenten ten opzichte van vorig jaar. Zo is staal met 30 tot 35 procent veel duurder en ook houtsoorten kosten een goede 15 tot 20 procent meer dan normaal. Dat zet de winstmarge van de bouwers onder druk. Daartegenover is de markt voor de minder complexe boten booming in heel Europa. ‘De watersport geeft een veilige bubbel, het water trekt. Maar de levertijd van een nieuwe boot is soms lang’, zegt Michaël Steenhoff, manager Jachtbouw en Jachtservice bij HISWA-RECRON. Ook gebruikte boten zijn niet aan te slepen, makelaars scannen de HISWA MAGAZINE 3 markt in binnen- en buitenland om klanten tevreden te stellen. Maar ook in het buitenland is de vraag groter en de te verkopen bootvoorraad minimaal. ‘De Brexit geeft hierbij enorme belemmeringen’, zegt Steenhoff. ‘Net als de handelsconflicten die de EU heeft met Amerika. Het importtarief op Amerikaanse boten steeg met 25%. De EU wil dit tarief nog eens gaan verdubbelen. ICOMIA, de internationale watersportkoepel waar HISWA-RECRON toe behoort, startte een actieve lobby om dit te voorkomen, maar het is afwachten of dit vruchten afwerpt.’ Die Brexit is niet alleen een belemmering voor de handel in materiële zaken. ‘Het Verenigd Koninkrijk hoort niet meer bij Schengen en de EU, maar er liggen wel zo’n 1.500 tot 2.000 boten van gepensioneerde Britten met een vaste ligplaats hier’, zegt Geert Dijks, directeur van HISWA-RECRON. ‘Deze mensen betalen zo’n 15.000 tot 20.000 euro aan liggeld en ze besteden vrijwel alles aan onderhoud uit. Goede inkomsten dus. We lobbyen hard om de schade voor de jachtservicebedrijven te beperken. Net als voor een verlengd visum zodat deze Britten langer hier kunnen verblijven, in plaats van de 90 toegestane dagen nu.’ Versnelling in online presentatie Een ander aspect van internationale handel, de export, heeft ook veranderingen doorgemaakt. Het exportbelang is voor de Nederlandse werven enorm groot en de coronatijd leverde hier versnelling op. ‘De exposure op de website www.yachtsholland.com is steeds belangrijker’, geeft Steenhoff aan. ‘Als HISWA-RECRON stimuleerden we werven om hun producten goed online te presenteren.’ En dat werkt: ‘We horen dat de werven online boten verkopen aan kopers die ze nog niet gezien hebben. Deze kopers, buitenlanders die niet naar Nederland kunnen komen voor een bezoekje, krijgen een rondleiding door het jacht met de mobiele telefoon en soms zijn 3D-animaties en drones beschikbaar. Dat was twee jaar geleden gewoon ondenkbaar.’ Ook nog niet-gebouwde boten worden zo verkocht. ‘Daarbij helpt natuurlijk de druk op de markt en het feit dat mensen meer spaargeld hebben.’ De belangrijkste verandering voor de internationale handel is dat het voorraadbeheer dichter bij huis komt. Veranderingen voor de toekomst Van alle veranderingen voor de internationale handel in de komende jaren is de belangrijkste dat het voorraadbeheer weer dichter bij huis komt. Van den Heuvel: ‘Waar de norm was zo min mogelijk voorraad te hebben, is dat nu volledig anders. Toeleveranciers, webwinkels, importeurs en dealers willen meer grip op het voorraadbeheer. Dat kan betekenen dat de voorraden weer in Nederland komen te liggen. En dat we ook méér voorraden aanleggen. Want zeker is wel: als je te voorzichtig bent momenteel, blijf je achter de feiten aanlopen.’ De prijzen voor grondstoffen in de jachtbouw stijgen hard HISWA MAGAZINE 3 17

Naast handel ook regelgeving belangrijk Veel Nederlandse bedrijven zijn zeer internationaal georiënteerd of afhankelijk van internationale ontwikkelingen. HISWARECRON is dan ook actief in alle veertien commissies van de internationale koepel ICOMIA. ‘Daar behandelen we een groot scala aan onderwerpen die zeer relevant zijn voor de Nederlandse jachtbouwer’, zegt Dijks, ook algemeen bestuurslid van ICOMIA en voorzittter van de Grow Boating Committee. ‘Niet alleen op het gebied van handel maar ook in de regelgeving. Veel van mijn medewerkers zijn actief in gespecialiseerde commissies van milieu tot regelgeving en van jachthavens tot statistiek. Het gaat over onderwaterverven, normen voor verfapplicatie, richtlijnen voor coatings, vuilwater en onderwatergeluid of zero emissievaargebieden. ‘Watersport is internationaal en over de wet- en regelgeving is veel te doen’, zegt Dijks. ‘Je moet zo goed op de hoogte zijn van alles wat internationaal en nationaal geldt en rekening houden met alles.’ Internationaal journalistenbezoek verplaatst Het jaarlijkse bezoek van internationale journalisten aan 25 Nederlandse werven vindt dit jaar plaats in november. Steenhoff: ‘We kunnen dan de bezoekers weer fysiek rondleiden over de werven. Dat is een belangrijk aspect van deze internationale bijeenkomst op Hollandse bodem.’ Meer informatie over dit journalistenbezoek op www.yachtsholland.com. 18 HISWA MAGAZINE 3 B&W INTERNATIONAL TOUGH CASE Afm. 610 x 430 x 265 mm Art.nr. S85 - 117.19/P Code 8087150 INCL. 85-DELIGE GEDORE GEREEDSCHAPSET > Speciaal samengesteld voor de watersport > Stof- en waterdicht conform IP67 > Slagvaste koffer van polypropyleen (pp) > Super stabiel > Stapelbaar > Bodemschaal variabel door aluminium vakverdelingssyteem UITRUSTING > Ergonomische 2-componenten handgreep > Automatisch luchtddrukcompensatieventiel > Documentenvak in het deksel > Uitneembare gereedschapsborden met tool pockets en lussen > Eigendomsmarkering > Ogen tbv afsluiting met hangslot Levering geschiedt via de vakhandel. Voor info: GEDORE Technag BV Flemingweg 7, 2408 AV Alphen aan den Rijn Tel. +31 (0) 172 42 73 50 - www.gedore.nl € 631,00 excl. btw

Next Generation Shipyards bouwde de Ecolution om naar een waterstofaangedreven jacht. Waterstof rap in opkomst Schone stille brandstof steeds meer toegepast Nederlandse jachtwerven en studenten bouwen boten met waterstof als brandstof. De Ecolution is omgebouwd om waterstof te gebruiken voor voortstuwing en huishoudenergie. Een team van studenten aan de TU Delft bouwde de Hydro Motion. Natural Yachts levert kant en klare motorjachten waarin een brandstofcel de elektriciteit voor de voortstuwing levert. Tekst: Hans Buitelaar Nederland is met de toepassing van waterstof in de voorhoede van technische innovatie. In wegtransport en de binnenvaart gaan de eerste proefprojecten van start. De aanleg van centrales die op grote schaal waterstof gaan 20 opwekken, moet nog beginnen. Toch gonst overal de voorspelling dat na LNG en biodiesel, waterstof de brandstof gaat worden die in de toekomst fossiele brandstoffen echt gaat vervangen en grote accupakketten overbodig maakt. Proef voor beroepsvaart Al op 11 plaatsen in Nederland kan waterstof worden getankt – gewoon in tankstations langs de weg. Overheid en brancheorganisaties in de binnenvaart praten over grootschalige invoering van waterstof als brandstof voor binnenvaartschepen. Directeur Albert Keizer van Next Generation Shipyards in Lauwersoog heeft de visie dat deze haven als eerste in Nederland helemaal zou kunnen gaan functioneren met H2 als HISWA MAGAZINE 3 brandstof. “Zeker voor kleinere boten zoals vissersschepen en coasters die hier in de haven komen maar ook voor grotere jachten is waterstof een ideale brandstof,” verzekert de werfbaas. Om dat aan te tonen, bouwde Keizer het duurzame zeiljacht de Ecolution om naar waterstofaandrijving. Dit jacht van wijlen astronaut Wubbo Ockels is ontwikkeld om al zeilend elektriciteit op te wekken. Een accupakket wordt opgeladen die alle apparaten aan boord van stroom voorziet en die voldoende vermogen levert voor de elektromotoren om havens in- en uit te varen. Als de stroomopwekking zou tegenvallen, zorgden dieselgeneratoren voor elektriciteit. Die generatoren zijn vervangen door waterstofbrandstofcellen. Twee bandstofcellen van elk 30 kiloWatt zijn ingericht om samen 45 kiloWatt te leveren. Door niet op vol vermogen te draaien, gaan brandstofcellen langer mee. De elektromotoren van Ecolution stuwen met 45 kW de boot tot kruissnelheid. Het piekvermogen is 75 kW. De voeding komt uit de accu’s. De brandstofcellen zijn zo geregeld dat ze automatisch elektriciteit leveren als stroom wordt gevraagd en vanzelf stoppen als de accu’s voldoende zijn opgeladen. Zeker voor kleinere boten zoals vissersschepen is waterstof een ideale brandstof. HISWA MAGAZINE 3 Studenten van de TU Delft ontwikkelden een foilende waterstofboot voor deelname aan de Energy Boat Challenge in Monaco. 21 “De installatie op de Ecolution is een proefproject voor de beroepsvaart”, meldt Keizer. “We beginnen met acceptance tests. Voor classificeringsbureaus als Lloyds doen we een uitgebreide risicoanalyse en maken een plan wat te doen als een incident voorkomt. Zo werken we aan een veiligheidscertificering. Hiermee willen we de weg vrij maken voor schepen in de beroepsvaart om brandstofcellen te gaan gebruiken. Vooral het meenemen van waterstof in tanks aan boord is iets waar de keuringsinstituten strenge eisen aan stellen.” Zo’n proefproject, als een van de eersten een nieuwe techniek toepassen, is altijd duur: Next Generation Shipyards voerde de hele ombouw uit voor 750.000 euro. Het samenstellen van de aandrijfinstallatie heeft de overtuiging van Keizer alleen maar gesterkt: “We weten dat het werkt. Hoe efficiënt het is, gaan we nu meten. Met de waterstof die we nu aan boord hebben, zouden we zeker 24 uur elektrische voortstuwing moeten hebben.” Hoeveel waterstof de installatie nodig heeft, wat de prijs daarvan wordt na grootschalige invoering en hoe duurzaam waterstof wordt geproduceerd, dat bepaalt samen het succes van de nieuwe brandstof. Kilometers per kilogram Veel rendement uit een beperkte hoeveelheid waterstof halen is de uitdaging van Team Solar Boat van de TU Delft. “De energiedichtheid van waterstof is vrij laag”, legt Gerard Wiegersma uit. Als student Maritieme Techniek is hij in de welluidende functie van Structural & Hydrogen Development Engineer actief in het project Hydro Motion. “Daarom hebben we tanks op hoge druk. Wij gebruiken 350 bar, in auto’s waar de ruimte beperkt is, wordt zelfs 700 bar toegepast. Het rendement vanaf opwekken van waterstof uit water en elektriciteit, tot aan het elektrisch vermogen aan de schroef van onze boot is 50 procent. We hebben een brandstofcel die maximaal 30 kW

levert plus een set accu’s. De borstelloze elektromotor levert 50 kW piekvermogen. Vanwege het beperkte rendement van waterstof kozen we voor een draagvleugelboot. Eenmaal uit het water, is de weerstand zoveel lager dat we met veel minder vermogen op snelheid kunnen blijven. Voordat we opstijgen, levert de accu extra vermogen tot 45 kW. Als we eenmaal foilen, kan de brandstofcel het alleen af door op een derde van zijn vermogen 10 kW te leveren.” Met zeven kilogram waterstof denkt het team de Hydro Motion zes uur lang te kunnen varen. Daarmee wil het team hoge ogen gooien tijdens de Energy Boat Challenge. Het team neemt daar aan deel met hun boot in de open sea class, in september bij Monaco op zee. Als we eenmaal foilen, kan de brandstofcel het alleen af door op een derde van zijn vermogen 10 kW te leveren. Werking brandstofcel Simpel uitgelegd wordt waterstof gemaakt door via een minpool en een pluspool elektriciteit aan water toe te voegen. Het gas dat daarbij vrijkomt is waterstof en dat kan worden opgevangen. Een brandstofcel bestaat uit een serie membranen, waartussen vanaf de ene kant de waterstof wordt aangevoerd en vanaf de andere kant zuurstof. Die reageren op elkaar en voegen samen tot water: H2 en O worden weer H2O. Daarbij komt elektriciteit vrij. Wanneer in zo’n membraanbrandstofcel meer lucht wordt gepompt, neemt de snelheid van 22 elektriciteitsproductie toe – het vermogen van de brandstofcel. Daarbij treedt wel slijtage op – reden om brandstofcellen niet langdurig op topvermogen te belasten. Of waterstof een milieuvriendelijke brandstof is, hangt af van de manier waarop deze wordt opgewekt. Als een kolengestookte centrale de elektricteit levert die van water waterstof maakt, is dat niet het geval. Gebeurt dit met de overcapaciteit van wind- en zonne-energie op een zonnige winderige dag, dan is waterstof een goede manier om de opgewekte elektriciteit op te slaan. HISWA MAGAZINE 3 Beveiliging Het universiteitsteam dacht ook na over veiligheid. Waterstof bestaat uit heel lichte moleculen, het is het lichtste scheikundig elelement. Ventileren naar boven levert dus al veel veiligheid op. Omdat H (element waterstof, het uiteindelijke gas is H2) ook een heel klein molecuul is, zijn kleine lekkages vrijwel niet te voorkomen. In de ruimte waar waterstof naar de brandstofcel wordt geleid, wordt met een ventilator overdruk gecreeerd. Zo wordt eventueel gelekt gas naar buiten geblazen. Het gas is zoveel lichter dan lucht dat het binnen één seconde al 25 meter is opgestegen als het ontsnapt. Al te koop Kant en klaar varen met een brandstofcel die de elektriciteit opwekt voor elektromotoren kan al bij Natural Yachts. De dealer van de Poolse Northman motor- en Maxus zeiljachten rust de boten uit met elektrische voortstuwing die wordt gevoed door een brandstofcel. Accu’s aan boord bieden al een actieradius van 140 kilometer die nog wordt vergroot Bij Natural Yachts zijn kant en klare motorjachten met een brandstofcel als krachtbron al leverbaar. door de brandstofcel. Die gebruikt op de meeste Northman-jachten methanol als brandstof. De keus voor methanol als energiedrager is vooral bepaald door de beschikbaarheid van groene methanol, de eenvoud van transport en de opslag aan boord. Methanol brandstofcellen zijn beschikbaar voor inbouw. Dat kan technisch ook een waterstofbrandstofcel zijn maar er is nog geen certificering Waterstof in opkomst wereldwijd • In Oman wordt een enorme waterstofproductiefaciliteit voorbereid die met zonnepanelen en windmolens elektriciteit opwekt en daarvan waterstof maakt. • Motorenfabrikanten Daimler Benz en Volvo zijn onder de naam Cellcentric begonnen met de ontwikkeling van brandstofcellen als aandrijving voor vrachtwagens. • Kawasaki, Yanmar en Japan Enginge Company ontwikkelen samen grote motoren op waterstof voor de scheepvaart. • Superjachtbouwer Lürssen bouwt een groot motorjacht op waterstof. • Fountaine Pajot presenteert een zeilende kajuitcatamaran die de elektriciteit voor huishoudfuncties en voorststuwing opwekt met branstofcellen. • Concordia Damen bouwt een 67 meter lang opleidingsschip voor het STC dat vaart op waterstof: de Ab Initio • TECO Marine uit Noorwegen levert kant en klare brandstofcellen voor maritieme toepassingen van 400 kW tot 1,2 MegaWatt. voor waterstoftanks met de benodigde hoge druk aan boord van jachten. Die is in ontwikkeling via bijvoorbeeld Ecolution. HISWA MAGAZINE 3 23

De gevolgen van Brexit Scheiden doet lijden De uittreding van het Verenigd Koninkrijk (hierna VK) uit de Europese Unie heeft nogal wat water door de Noordzee doen stromen. Per 1 januari 2021 is de scheiding definitief. Na veel Londens gesteggel en Brusselse beraadslagingen is op het laatste moment een deal gesloten met de EU. Een raamwerkovereenkomst waarbinnen afspraken verder nog worden gemaakt. Ook de jachtbouw- en watersportindustrie heeft met de gevolgen hiervan te maken. Tekst: Michaël Steenhoff Nu het VK een zogenaamd ‘derde land’ is geworden, geldt de btw-regelgeving binnen de EU niet meer voor het VK. Dat betekent dat als goederen zoals boten vanuit Nederland worden gekocht of verkocht in het VK, er sprake is van im- of export met alle papieren rompslomp die daarbij hoort. Als bijvoorbeeld een (gebruikt) jacht vanuit het VK naar de EU gaat, is er sprake van een met btw belaste invoer. Alleen als er een bijzondere regeling zoals de ‘regeling terugkerende goederen’ van toepassing is, is btw-heffing niet aan de orde. Natuurlijk zijn er op bovenstaande situatie allerlei varianten van toepassing in de praktijk. Zo zijn er jachten met een VK btw-betaald status van vóór 1 januari 2021 die op 31 december 2020 in de EU lagen. Is er dan sprake van een btw-status die door bijvoorbeeld de Nederlandse douane geaccepteerd wordt? HISWA-RECRON werkte hiervoor een aantal scenario’s uit en stemde die af met het Ministerie van Financiën, de Belastingdienst/Douane en binnen de EU. Door intensieve internationale lobby heeft HISWA-RECRON een aantal zaken beter voor de leden kunnen regelen én meer duidelijkheid kunnen verkrijgen rondom de Brexit en de gevolgen hiervan voor de BTW. Met daarbij de kanttekening dat het Brexit-beleid nog steeds volop in ontwikkeling is en dat er nog aanpassingen kunnen volgen. Om de puzzel compleet te maken hanteert het VK een eigen btw-regelgeving. Deze komt weliswaar in grote lijnen overeen met de uitgangspunten binnen de EU, maar wijkt ook op sommige onderdelen af. Als een (gebruikt) jacht vanuit het VK naar de EU gaat,is er sprakevan een met btw belaste invoer. 24 Richtlijn Pleziervaartuigen Een ander ingewikkeld onderwerp is de toepassing van de Richtlijn Pleziervaartuigen. De EU en het VK bevestigden dat elk gebruikt jacht dat wordt verhandeld tussen het VK en de EU, moet voldoen aan óf de Richtlijn Pleziervaartuigen (RCD) óf de Britse variant daarop, de Recreational Craft Regulations (RCR). Dit betekent dat een jacht, afkomstig uit de EU en bestemd voor het VK na 1 januari 2022 verplicht is te voldoen aan de eisen van de Britse RCR om een zogenaamde UKCA-markering te verkrijgen (naar analogie van de CE-markering). Om een UKCA-markering te verkrijgen moet er een Post Construction Assessment uitgevoerd worden door een Notified Body. Dezelfde regels gelden voor jachten die vanuit het VK naar de EU worden verkocht. Gebruikte CE-gemarkeerde jachten, die op 31 december 2020 in het VK waren, moeten als ze geëxporteerd worden naar de EU, opnieuw worden gecertificeerd. In dat geval zal de boot een Post Construction Assessment moeten ondergaan conform de RCD. HISWA-RECRON is tegen dit standpunt en heeft dit aangekaart bij het Ministerie van Infrastructuur en Milieu. Ook in internationaal verband heeft HISWARECRON actie ondernomen om dit standpunt te bestrijden. Brexit doet niet af aan het feit dat een boot die voor de Brexit voldeed aan de CE-eisen, na Brexit HISWA MAGAZINE 3 ook nog steeds daar aan voldoet (tenzij intussen geheel verbouwd). Makelaars, importeurs, handelaren en particuliere eigenaren kunnen hierdoor zwaar geraakt worden omdat de boten die het betreft, moeten zijn gecertificeerd conform de vereisten. Dit brengt een kostenverhoging met zich mee van naar schatting tussen de 500 en 5000 euro, afhankelijk van het type jacht. Voor bedrijven die nieuwe jachten naar het VK exporteren is het raadzaam een agent aan te stellen die alle formaliteiten voor zijn rekening neemt. Deze agent is dan ook formeel verantwoordelijk voor het op de markt brengen van het betreffende jacht in het VK. Sommige Britten halen hun boten al terug. Britse boten exit Vanaf 1 januari 2021 is voor Britse burgers het een en ander gewijzigd als ze naar Europa willen reizen. Vóór de Brexit konden Britse burgers vrij in de EU reizen, er gaan wonen, op vakantie gaan en er werken. Nu is het zo dat houders van een Brits paspoort visumvrij naar Europa mogen reizen, maar voortaan maximaal 90 dagen mogen doorbrengen in de Schengenzone in een periode van 180 dagen. Andersom geldt dat het VK wel toestaat dat EU-burgers 180 dagen aaneengesloten mogen verblijven. Er is dus geen sprake van wederkerigheid tussen de EU en het VK op dit punt. Veel Britten hebben in Nederland een jacht met een vaste ligplaats, naar schatting gaat het om 1.500 tot 2.000 jachten. Deze eigenaren zijn vaak ‘big spenders’. Per jacht besteden ze rond de 6.000 euro aan liggeld, stalling en onderhoud en nog eens 6.000 tot 8.000 euro aan bestedingen onderweg. Goed voor onze watersportbedrijven, de horeca en winkels in ons land. Maar met 90 dagen kunnen deze mensen niet uit de voeten. Inmiddels schreven vele tientallen Britse booteigenaren zowel HISWA-RECRON als ministeries aan met de vraag of deze Brexit-beperking kan worden heroverwogen. Ondertussen halen sommige Britten hun boten al terug en daar hebben leden van HISWA-RECRON last van. Daarom diende HISWA-RECRON een verzoek in bij de Taskforce Brexit – die is ingesteld door de Tweede Kamer – over het verstrekken van een verruimd visum voor 180 dagen. Aansluitend is overleg gevoerd met het Ministerie van Buitenlandse Zaken en Economische Zaken. De uitkomst is teleurstellend. Het antwoord is niet meer dan een verwijzing naar de website met de bestaande regels. HISWA-RECRON werkt momenteel samen met een advocaat die namens de Britse booteigenaren optreedt om maximaal in te zetten op herziening van de regels. De kans op succes is beperkt en zal zeker nog enige tijd vergen. Met het huidige politieke klimaat in eigen land en de koele wederzijdse relatie tussen de EU en het VK krijgt dit onderwerp in Den Haag geen aandacht. Ondertussen is de kans helaas groot dat steeds meer Engelsen hun boot terughalen of overbrengen naar EU-landen die wel een verlengd visum verstrekken. Meer informatie In de Kennisbank op de website van HISWA-RECRON is voor leden veel informatie beschikbaar over de Brexit: www.hiswarecron.nl/brexit Alle regelgeving en procedures met betrekking tot een Schengen-visum vind je op www.schengenvisum.info Zien we straks nog Britse booteigenaren in Enkhuizen? HISWA MAGAZINE 3 25

Het Portret Fimme Folmer In de rubriek Het Portret zetten we een persoon in de spotlights die op dat moment in de actualiteit is of verband houdt met het thema. In dit nummer met innovatie en handel is dat Fimme Folmer, directeur-eigenaar bij Aquanaut in Sneek. Tekst: Liane Jansen Je hebt nog niet zo lang de leiding Aquanaut. Waar ben je als directeur het meest trots op? “Ik werk al jaren bij Aquanaut. Het bedrijf werd 60 jaar geleden opgericht door de familie Bakker. Sinds 2019 sta ik aan het roer als directeur. In die functie ben ik het meest trots op het feit dat, ondanks de moeilijke tijd die achter ons ligt, ik als jachtbouwer onze gehele groep medewerkers aan het werk heb kunnen houden. Er zit nu weer groei in het bedrijf.” 26 Aquanaut is één van de eerste leden van HISWA-RECRON (voorheen HISWA). Welke waarde hecht je aan dit lidmaatschap? “HISWA is een erg sterke en bekende naam in de watersport. Door dat te gebruiken straal je een bepaald vertrouwen uit naar je klanten. Daarom doen we voor de verhuur mee aan het project HISWA Vakantievaren, voor de export participeren we in de HISWA Orange Yachting Group, én we zijn HISWA Gecertificeerd Jachtservicebedrijf. Hoewel de naam Aquanaut ook niet geheel onbekend is natuurlijk. Wij draaien immers al 60 jaar mee in de watersport.” Wij passen soms de boot aan naar de maten van de ligplaats van de klant. Hoe verklaar je het succes van de Aquanaut-motorjachten die jullie al jaren in allerlei lengtes en modellen bouwen? “Bijna alle Aquanauten die door de jaren heen gebouwd zijn, varen nog steeds. Ze houden een hoge restwaarde. Tegenwoordig worden alle Aquanauten bijna geheel custom built gebouwd. Wij passen soms de boot zelfs aan naar de maten van de ligplaats van de klant.” HISWA MAGAZINE 3 De Drifter 350AC Op het terrein zijn meerdere bedrijven gevestigd. Hoe ziet jullie samenwerking eruit? “Op dit moment werken wij met vier eigenaren samen op een terrein. Waarvan ik met Aquanaut met jachtbouw, jachtverhuur en onderhoud het grootste deel bestrijk. Verder zit bij ons in hetzelfde pand Matez die voor ons en andere werven de casco’s bouwt. Dan hebben we nog 4 Beaufort Jachtmakelaardij die gebruikte boten en soms onze inruilboten verkoopt. Verder staan op het terrein schiphuizen van een groep eigenaren en een schiphuis waarvan de plekken verhuurd worden. Aan de andere kant van de werf ligt nog een passantenhaven met camperplekken waarbij in de toekomst ook nog een paar appartementen bij komen. Van deze samenwerking, onder andere op het gebied van marketing en reclame, profiteren we allemaal optimaal. Wij hebben hier tenslotte alles onder één dak.” Levertijden van onderdelen en daardoor van nieuwbouwboten staan onder de druk. Biografie Fimme Folmer volgde MTS Werktuigbouw en MTS Motorvoertuigen. Na zijn dienstplicht werkte hij 12 jaar bij Bus Handelmij, een technische groothandel. Daarna begon Fimme bij Aquanaut, eerst als inkoper, daarna als bedrijfsleider. Sinds 2019 is hij er directeur-eigenaar. Internationaal zakendoen; hoe ziet dat er bij jullie uit in de coronacrisis? “Op dit moment is het nog heel lastig om zaken te doen met klanten uit het buitenland. Zo hebben we bijvoorbeeld meerdere nieuwbouworders uit Zwitserland waarvan de klanten niet langs kunnen komen om het bouwproces te volgen. De communicatie moet allemaal via email en beeldbellen verlopen. Daarnaast ervaren we door de coronacrisis soms wel leverproblemen. Met name de levertijden van onderdelen en daardoor van nieuwbouwboten staan onder de druk. Bij de verhuur hebben we annuleringen van buitenlandse gasten die helaas niet naar Nederland kunnen of willen reizen. Deze plekken worden gelukkig deels ingevuld door nieuwe Nederlandse gasten. Vorig jaar was dit ook al zo. Van die groep huurt een flink aantal watersporters weer opnieuw een boot. Dat is mooi!” HISWA MAGAZINE 3 27

Vraag & Antwoord De jachtbouwsector ondervindt steeds vaker de negatieve gevolgen van de coronacrisis. Levertijden van bouwmaterialen zijn langer en personeel is minder inzetbaar. Soms moeten werknemers thuis in quarantaine of mogen er minder werknemers in de werkplaats zijn vanwege vanwege de anderhalvemetermaatregel. Waar kan ik me als jachtbouwer juridisch gezien op beroepen indien ik word geconfronteerd met de negatieve gevolgen van coronamaatregelen? Antwoord van Van Emstede & Slager Advocaten, Kennispartner van HISWA-RECRON Onvoorziene omstandigheden Allereerst valt te denken aan onvoorziene omstandigheden (artikel 6:258 BW), te weten omstandigheden die partijen niet hebben (kunnen) voorzien bij het sluiten van een overeenkomst. Op grond van artikel 6:258 lid 1 BW geldt: “De rechter kan op verlangen van een der partijen de gevolgen van een overeenkomst wijzigen of deze geheel of gedeeltelijk ontbinden op grond van onvoorziene omstandigheden die van dien aard zijn dat de wederpartij naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid ongewijzigde instandhouding van de overeenkomst niet mag verwachten.” Van een geslaagd beroep op onvoorziene omstandigheden op grond van de wet is eerder sprake indien de overeenkomst van aanneming van werk is gesloten voordat de coronamaatregelen werden ingevoerd. Indien de overeenkomst tijdens de coronacrisis is aangegaan, dan kan geen beroep worden gedaan op onvoorziene omstandigheden op grond van de wet. De coronacrisis is immers inmiddels een feit en dus geen onvoorziene omstandigheid meer. Als in de overeenkomst of bijbehorende algemene voorwaarden echter is voorzien in de gevolgen van een pandemie, dan wel de overeenkomst of algemene voorwaarden daarvoor een aanknopingspunt bieden, dan kan mogelijk weer wel 28 een succesvol beroep op onvoorziene omstandigheden worden gedaan. Ook als de overeenkomst is gesloten voordat de gevolgen van corona zich voordeden, maar dan dus niet op grond van de wet maar op grond van het contract. Overmacht Ten tweede is een beroep op overmacht denkbaar. Artikel 6:75 BW bepaalt : “Een tekortkoming kan de schuldenaar niet worden toegerekend, indien zij niet is te wijten aan zijn schuld, noch krachtens wet, rechtshandeling of in het verkeer geldende opvattingen voor zijn rekening komt.” Daarbij is vooral van belang of de verhindering zo ernstig is dat nakoming ‘onmogelijk’ wordt geacht. Dat is een hoge eis waaraan moet zijn voldaan, maar een succesvol beroep op overmacht op grond van de wet valt zeker niet uit te sluiten. Veel overeenkomsten en algemene voorwaarden bevatten verder een regeling over overmacht. Als die contractuele of algemene bepalingen de omstandigheden waaronder een beroep op overmacht kan worden gedaan, specifiek hebben uitgebreid of juist beperkt of de gevolgen van een situatie van overmacht contractueel goed zijn geregeld, dan kan sneller een geslaagd beroep op overmacht worden gedaan. De precieze HISWA MAGAZINE 3 Vraag van een HISWA-RECRON-lid inhoud van het contract of de algemene voorwaarden zal van geval tot geval verschillen. Kostenverhogende omstandigheden Ten derde zou artikel 7:753 lid 1 BW kunnen gelden. Dat gaat over kostenverhogende omstandigheden en bepaalt dat: “Indien na het sluiten van de overeenkomst kostenverhogende omstandigheden ontstaan of aan het licht komen zonder dat zulks aan de aannemer kan worden toegerekend, zal de rechter op vordering van de aannemer de overeengekomen prijs geheel of gedeeltelijk aan de kostenverhoging kunnen aanpassen, mits de aannemer bij het bepalen van de prijs geen rekening heeft behoeven te houden met de kans op zulke omstandigheden.” Daar is volgens lid 3 echter wel voor vereist dat “de aannemer de opdrachtgever zo spoedig mogelijk voor de noodzaak van een prijsverhoging heeft gewaarschuwd, opdat deze tijdig hetzij gebruik kan maken van het recht de overeenkomst op te zeggen dan wel een voorstel kan doen tot beperking of vereenvoudiging van het werk.” Bij overeenkomsten van aanneming van werk die tijdens de huidige coronamaatregelen worden gesloten, kan de aannemer echter niet snel een beroep op kostenverhogende omstandigheden op grond van de wet doen. Immers omdat de omstandigheid bestaande uit de gevolgen van corona zich toen al voordeden. Contractuele bepalingen kunnen dat ook in deze situatie anders maken. Voor lopende overeenkomsten die zijn aangegaan voordat de coronamaatregelen werden afgekondigd, lijkt een beroep op artikel 7:753 BW goed haalbaar, mits de bouwer tijdig aan zijn waarschuwingsplicht heeft voldaan. De beste tip is: het is heel belangrijk om een goed en helder contract af te sluiten. Deze rubriek werd dit keer verzorgd door Edwin Slager, advocaat bij Van Emstede & Slager Advocaten, Kennispartner van HISWA-RECRON. Adverteren in HISWA Magazine Het vakblad voor de watersportbranche Jaargang 28, nummer 3, juni 2021 Dit is een uitgave van Ook dit jaar zijn er weer volop mogelijkheden om te adverteren in dit blad. Het volgende nummer van HISWA Magazine staat in het teken van export, innovatie en handel. Het blad kent een oplage van 6.000 exemplaren en wordt gratis verspreid onder HISWA Erkende Bedrijven en alle overige watersportbedrijven in Nederland. Denk aan jachthavens, jachtbouwers, charterbedrijven, reparatie- en onderhoudsbedrijven, watersportwinkels, importeurs, bootverhuurders en zeilscholen. Verder ontvangen belangrijke stakeholders bij het Rijk, provincies en gemeenten het blad. HISWA MAGAZINE 3 Er zijn verschillende mogelijkheden om te participeren in HISWA Magazine. Adverteren met een gewone advertentie, het plaatsen van een advertorial of het meesturen van een brochure of flyer (een insert). Met één advertentie, advertorial of insert in HISWA Magazine worden ruim 18.000 professionals in de watersport bereikt. Daarnaast is het blad online te lezen. magazine MA G A Z I N Thema: handel en innovatie Internationaal zakendoen anno 2021 De gevolgen van de Brexit Waterstof rap in opkomst Neem voor meer informatie over tarieven en mogelijkheden contact op met Frank van Gils: f.gils@roskammedia.nl of 06 53 88 82 66. www.hiswarecron.nl/magazines 29

Tech Talk Hoe duurzaam is de watersport? In een serie van drie artikelen onderzoeken we welke rol duurzaamheid speelt in de watersport en de jachtbouw, aan de hand van de verschillende productiestadia. In dit tweede deel gaan we in op de gebruiksfase en de ‘end of use’ fase van een boot. Tekst: Michaël Steenhoff Bedrijven in watersport en recreatie bieden producten aan die worden gebruikt in een setting waarbij we van een veilige en schone omgeving afhankelijk zijn. Het milieu moet zo min mogelijk belast worden. Het is belangrijk om zowel in het maakproces als tijdens het gebruik en in de afdankfase de milieubelasting te minimaliseren. Consumenten zijn steeds bewuster van de milieu-impact van hun handelen. Ze verwachten daarom van bedrijven dat ze producten leveren die op een duurzame wijze tot stand zijn gekomen en worden verwerkt als de levensduur ten einde is. De watersport- en recreatiesector is daarmee sterk afhankelijk van een schoon milieu: zonder schoon milieu geen watersport en recreatie. De gebruiksfase Uit onderzoek bleek dat tot 20% van de milieu-impact van een jacht is gerelateerd aan de bouw van het jacht. Verder onderzoek hiernaar is noodzakelijk om deze cijfers nog beter te kunnen onderbouwen. In de gebruiksfase is dus nog veel winst te behalen. Te denken valt aan emissies naar lucht en water: • Gebruik van fossiele brandstoffen zoals diesel en benzine • Bilgewater • Geluidsemissie • Gebruik van verven met biociden (antifouling) in relatie tot omgevingsvreemde organismen 30 Toepassing van een Dynarig op een commercieel schip. • Afval • Grijs en zwart water • Belasting van natuur of beschermde gebieden De meeste winst is te behalen door beperking of vermindering van de emissies. Met de kanttekening dat naar schatting 1% van de totale ‘marine pollution’ veroorzaakt wordt door de recreatievaart (1). Toepassing van bijvoorbeeld elektrische aandrijving op jachten als vervanging van de verbrandingsmotor kan een belangrijke bijdrage leveren. Zeker als dit wordt gecombineerd met energieopwekking door zonnecellen of regeneratie door de schroefwerking. Natuurlijk is het zo dat zeilen simpelweg het meest duurzaam is, want dan wordt de energie van de wind ingezet voor de voortstuwing. Vandaar ook dat in de commerciële scheepsbouw geëxperimenteerd wordt met verschillende manieren om windenergie toe te passen, zoals met Flettner-rotors, Dynarigs, Sky Sails of verstelbare profielen. Een van de uitdagingen voor het meer toepassen van elektromotoren is een goede laadinfrastructuur. Daarnaast is, net zoals bij auto’s, de beperking van de actieradius in een aantal gevallen een probleem. Interessant is te onderzoeken welke mogelijkheden en knelpunten er zijn voor toepassing van waterstof/brandstofcellen en andere alternatieve brandstoffen zoals HVO en GTL. HISWA MAGAZINE 3 Een van de uitdagingen voor het meer toepassen van elektromotoren is een goede laadinfrastructuur. De afdankfase De afdankfase wordt ook wel de fase van ‘end of life/use’ genoemd. Wat doe je met een boot die niet meer gebruikt wordt? Hoe kan deze worden gesloopt en/of hergebruikt en welke materialen zijn opnieuw te gebruiken? Veel boten zijn goed uit elkaar te halen. De motor, mast, kiel en alle andere metalen kunnen van boord worden gehaald, evenals alle houten onderdelen. Een romp, dek en opbouw die van polyester zijn gemaakt, vormen een uitdaging want hoe kun je die het beste verwerken? Het lastige van polyester is dat het een samengesteld materiaal is bestaande uit hars en vezel, en soms nog een kernmateriaal. Dat is lastig ‘uit elkaar te halen’ om zo weer als glas en hars te kunnen hergebruiken. Er zijn verschillende opties die al worden gehanteerd voor de verwerking van polyester: a. Vermalen en verbranden of storten (landfill) b. Vermalen en het restproduct gebruiken als onderlaag in de wegenbouw of als vulmateriaal in de cementindustrie c. Vermalen en er andere producten van maken zoals plaatmateriaal voor toepassing in bijvoorbeeld beschoeiing of meubilair (remanufacturing) d. Vermalen en verdelen in deelfracties voor grove en fijne vezelfractie en stoffracties, elk met een specifiek recyclingdoel: - grove vezelfractie: o.a. als HISWA MAGAZINE 3 Vezelfractie na vermalen polyester (Foto: AM-P Groep). Verwerking van polyester afval Er wordt veel onderzoek gedaan naar een duurzame wijze om polyester ‘uit elkaar te halen’ en de restmaterialen weer in te kunnen zetten in een productieproces, het liefst als nieuw basismateriaal (virgin material). Een van de mogelijkheden waarnaar gekeken wordt is pyrolyse. vezelversterking in nieuwe thermoplasten - fijne vezelfractie: o.a. als vezelversterking nieuwe thermoharders - grove stoffractie: door middel van chemische recycling (zie e) - fijne vezelfractie: door middel van chemische recycling (zie e) e. Recycling in de vorm van ‘chemische recycling’ (pyrolyse) zodat er weer een bruikbare grondstof (monomeer) ontstaat waarmee nieuwe basismaterialen, zoals composiethars, kunnen worden gemaakt. Optie a is de minst duurzame oplossing, het enige wat je terugkrijgt is calorische waarde en emissie van stoffen naar de lucht. Opties b en c zijn op basis van down-cycling (minder hoogwaardig dan origineel). Opties d en e zijn het meest duurzaam, namelijk hoogwaardige recycling waarbij het gerecyclede materiaal een functionele functie heeft naast vulstof. Volgens Wikipedia: ‘Pyrolyse, letterlijk ontleding met vuur, ook kraken of droge destillatie genoemd, is een endotherm proces waarbij koolstofhoudend materiaal wordt ontleed door het te verhitten tot hoge temperaturen zonder dat er zuurstof bij kan komen.’ Door pyrolyse kan polyester(hars) worden gescheiden in pyrolyse-olie (nafta), gas en een restmateriaal. Door middel van dit proces komt het materiaal terug als monomeer. Daarvan kunnen weer (secundaire) virgin plastics gemaakt worden. Uit experimenten is gebleken dat bij het pyrolyseren van kunststoffen er van elke ton kunststof er circa 800 liter pyrolyse-olie kan worden gemaakt. Daarbij wordt de vrijgekomen gasfractie ingezet voor het stoken van het proces zelf, dat daarmee nagenoeg energieneutraal werkt. Dit lijkt dus een veelbelovende techniek te zijn die voor vele soorten kunststof een mogelijkheid biedt om het materiaal op een duurzame, grotendeels circulaire wijze te verwerken. Pyrolyse lijkt een veelbelovende techniek om kunststoffen op een duurzame wijze te verwerken. De vezelfractie in het composiet heeft geen meerwaarde in het pyrolyseproces. Maar is wel van waarde als vezelversterking voor thermoharders en thermoplasten. Daarom is een methode ontwikkeld en beproefd om de vezel op voorhand uit het materiaal te verwijderen en in bruikbare vezelfracties te scheiden. Hierdoor blijft bijna alleen de hars over voor het pyrolyseproces (2). Wat betreft de toegevoegde materi31

alen buiten het polyester, zoals hout en schuim, die dienen in de voorbewerking er grof uit te worden gesorteerd om de afvalstroom geschikt te maken voor invoer in de recyclingfabriek. Dat kan door demontage, handpicking, knijpen of shredderen. De claim is dat de achtergebleven fracties dan zo beperkt zijn dat dit voor het proces van pyrolyse niets uitmaakt. Een belangrijke stimulans voor de ontwikkeling van circulaire verwerkingstechnieken voor composiet materiaal is dat windmolenwieken een levensduur hebben van gemiddeld zeven tot tien jaar. Die wieken zijn ook gemaakt van composiet (polyester/carbon) en moeten op een verantwoorde wijze worden verwerkt. Daarmee wordt het aanbod en dus ook de ‘business case’ voor partijen veel interessanter. Emulsified thermoplastic engineering Dit is een techniek waarbij verweekt polystyreen wordt gemengd met gemalen polyester/glasvezel. Van dit materiaal wordt vervolgens een thermoplastic gemaakt, een technopolymeer. Dit materiaal is geschikt voor recycling en de claim is dat de eigenschappen van dit materiaal vergelijkbaar zijn met ‘virgin’ glasfiber. In het proces is geen toevoeging nodig van nieuwe grondstof. Of deze techniek al daadwerkelijk wordt toegepast moet verder onderzocht worden. Refit Een goede manier om een afgedankt vaartuig te recyclen is het opnieuw in gebruik te nemen. Door het refitten van een jacht kan dit weer jaren mee en wordt sloop uitgesteld. Wel zullen er nieuwe materialen moeten worden toegevoegd om het geheel weer op een verantwoorde wijze aan de gevraagde producteigenschappen te laten voldoen. Er is geen onderzoek bekend naar het milieu-effect hiervan. Dat heeft waarschijnlijk te maken met de complexiteit en het belang van een dergelijk onderzoek. Vernietiging Verreweg de meeste FRP-boten die nu voor sloop worden aangeboden worden ‘gescrapped’ en verbrand of gestort. In het derde en laatste deel van deze serie artikelen over duurzaamheid wordt stilgestaan bij de mogelijk32 heid een model te ontwikkelen om de verwerking van ‘end of use’ boten op een levensvatbare manier te organiseren. Het derde deel verschijnt in het volgende HISWA Magazine. Wil je reageren op dit artikel? Stuur dan een mail naar m.steenhoff@hiswarecron.nl. Bronnen: 1) A life cycle approach for clear blue boating, 2009 2) Interview Arjen Varekamp, NOWIT 3) End of Life boten in Nederland, Waterrecreatie Advies, 2015 4) ICOMIA-publicatie, 2020 Polyester pyrolyse testopstelling (Foto: AM-P Groep). De cijfers Hoeveel boten komen er jaarlijks aan het einde van hun levensloop en in de ‘afdankfase’ terecht? In Nederland is op basis van een onderzoek uit 2014 de schatting dat per jaar 1.200 boten slooprijp zijn van de 154.000 die in de Nederlandse jachthavens liggen, in combinatie met boten die in sloten en kanalen liggen. Verder liggen er in Nederland naar schatting nog circa 100.000 boten op de wal die niet meer worden gebruikt en die nog niet zijn gesloopt. Het grootste deel van deze boten zijn gebouwd van polyester.(3) In Europa zijn naar schatting zes miljoen boten kleiner dan 24 meter waarvan 1%-2% per jaar ‘end of use’ raken. Dat zijn rond de 80.000 boten per jaar die verwerkt moeten worden. Van dit potentieel worden echter maar 2.000 boten gerecycled.(4) HISWA MAGAZINE 3 TE KOOP Gerenommeerde jachtwerf Kenmerken Bouwer van luxe motorjachten Gelegen in Noord-Nederland Aan open vaarwater Eigen onroerend goed mullermakelaardij.nl MEER INFORMATIE: 0515 - 43 06 23 BEL ONS info@mullermakelaardij.nl MAIL ONS PROFITEER NU VAN ONZE AANBIEDINGEN VEEL NIEUWIGHEDEN VOOR DE REFIT VRAAG EEN GRATIS CATALOGUS AAN! BEKLEDINGSSTOFFEN WAND/PLAFONDBEKLEDING LIJM & VERF MATRASSEN OP MAAT VLOEREN GELUIDS-ISOLATIE WWW.GISATEX.DE HISWA MAGAZINE 3 33 INFO@GISATEX.DE

Op stap met … Ruurt van der Wel ‘De ontvanger is de norm, dat is mijn motto’ In de rubriek Op stap met… lopen we een dagje mee met een medewerker van HISWA-RECRON. In de zevende aflevering: Ruurt van der Wel, sinds drie maanden regiomanager Zeeland en Zuid-Holland. Net als zijn collega’s werkt hij in coronatijd deels vanuit huis, maar bezoekt hij ook weer leden. Hoe zet hij zich als nieuwe regiomanager voor hen in? Tekst: Lisette Vos Sinds eind februari is Ruurt van der Wel (39) in dienst bij HISWA-RECRON, als regiomanager Zeeland en Zuid-Holland. Deze ochtend is hij in alle vroegte vanuit zijn woonplaats Goes vertrokken voor een bezoek aan Verschuur Watersport, midden in het Groene Hart. In het dorpje Rijnsaterwoude staat een immense showroom van circa 6.000 vierkante meter met een keur aan sloepen en tenders. Yoney Verschuur die samen met haar man eigenaar is van het familiebedrijf 34 ontvangt Van der Wel met een kop koffie. Buiten in het zonnetje, voor de ingang van de showroom. Helemaal coronaproof. Nieuwe watersporters Van der Wel die bij HISWA-RECRON Monica de Vast opvolgde, neemt de tijd om kennis te maken. Natuurlijk komt de actualiteit ter sprake: corona. Verschuur Watersport, opgericht in 1998 in een schuurtje in Benthuizen, profiteert van de nieuwe watersporters die in coronatijd hun vertier op het water willen zoeken. Tijdens het gesprek rijden medewerkers meerdere sloepen op grote trailers het terrein af, onderweg naar het Braassemermeer waar zij de boten te water laten. Journalist Jeroen Pauw is één van de klanten die vandaag zijn boot komt ophalen. De zaken gaan goed voor Verschuur die net voor de coronacrisis de grote showroom op de nieuwe locatie HISWA MAGAZINE 3 opende. Volgens Yoney bestellen klanten soms een sloep van 50.000 euro die ze alleen op de website hebben gezien, omdat ze zo snel mogelijk het water op willen. Nieuwe klanten moet het bedrijf op dit moment soms ‘nee’ verkopen. Er is nog een keerzijde: de benodigde grondstoffen zijn sterk in prijs gestegen. Verschuur Watersport levert hierdoor – net als andere spelers in de keten – een deel van de winst in. ‘Het gaat fantastisch, maar we verdienen nu minder aan een sloep. We weten dat er weer mindere tijden komen.’ Extra stapje zetten Regiomanager Van der Wel waardeert de aanpak van het familiebedrijf: door juist in mindere tijden te durven investeren en de klanten centraal te stellen, en net dat stapje extra te zetten. Wekelijks presenteert Yoney een vrolijke videoblog over uiteenlopende thema’s op sociale media. Voor alle watersporters – klant of geen klant – plaatst het bedrijf praktische video’s op de website, bijvoorbeeld over wat te doen bij pech of over onderhoud van een kap. Van der Wel geeft het bedrijf een compliment: ‘Video’s maken die aansluiten bij de behoefte van jullie doelgroep, het lijkt eenvoudiger dan het is. De ontvanger is de norm, dat is mijn motto. En ik vind het mooi om te zien dat het bedrijf juist nu profiteert van de investering in de nieuwe grotere locatie.’ Video’s maken die aansluiten bij de behoefte van de doelgroep, het lijkt eenvoudiger dan het is. HISWA MAGAZINE 3 In gesprek met Yoney Verschuur van Verschuur Watersport Informeel overleg Als oud-docent economie kent Van der Wel de voordelen van anticyclisch investeren. In vorige banen heeft hij werkervaring opgedaan die hem als regiomanager en belangenbehartiger voor leden goed van pas komt. Zo hij was teamleider van VVV Walcheren en Noord-Beveland, projectleider bij VVV Zeeland en strategisch citymarketeer bij Bergen op Zoom. Daarnaast was hij actief in het lokale bestuur van D66, en is hij voorzitter van de lokale ondernemersvereniging in Goes. ‘Aan formele besluiten gaat informeel overleg vooraf. Ik leg graag contact en luister goed naar de ander om te horen wat zijn of haar belang is. Het benadrukken van het gezamenlijke belang maakt vaak het verschil.’ In zijn nieuwe baan bij HISWARECRON moet hij zijn netwerk verder uitbouwen. In Zeeland - waar hij woont - heeft hij veel contacten, in Zuid-Holland minder. Ook is de watersportsector een nieuw werkterrein. Van der Wel zit nog in zijn inwerktijd. ‘Ik hou ervan om nieuwe dingen te leren. Ik ben als een kok in een nieuwe keuken. Ik ken de recepten, maar in het begin kost het tijd om een mes te vinden.’ Ik ben als een kok in een nieuwe keuken. Ik ken de recepten, maar het kost tijd om een mes te vinden. Telefoontje Omroep Zeeland Dan moet Van der Wel het interview – nog steeds bij Verschuur Watersport – even onderbreken: een telefoontje van Omroep Zeeland. Deze middag heeft Rijkswaterstaat overleg over de brug over de sluis bij Bruinisse die gerepareerd is, maar toch niet open gaat. En dat een dag vóór Hemelvaart waarop veel watersporters van de sluis gebruiken willen maken. Van der Wel maakte bezwaar, onder meer in een eerdere uitzending van de provinciale omroep. ‘Nog geen nieuws, ik heb nog geen bericht van Rijkswaterstaat. Maar ik heb met de redacteur afgesproken dat ik later deze middag live in de uitzending kom,’ vertelt hij als hij heeft opgehangen. Van der Wel houdt van de afwisseling in zijn werk. Van grote dossiers (onder meer het overleg met de Veiligheidsregio’s over de coronamaatregelen) tot vragen van individuele leden. Onderweg in de 35

Watersport en recreatie aan het Veerse Meer in Zeeland (Villapark Paardekreek) auto probeert hij zoveel mogelijk telefoontjes te plegen. ‘Die kunnen over van alles gaan. Een lid die overvallen is door zijn verzekeraar die de opstalverzekering heeft opgezegd. Of leden in Zeeland die niet weten of Belgen welkom zijn. En actueel: hoe gaan leden om de zogeheten schaduwvakanties, klanten die voor de zekerheid boeken als ze niet naar het buitenland kunnen? Je weet van tevoren nooit wat er die dag op je afkomt.’ Keuzes maken Met de 200 leden per provincie en 65 gemeenten die Van der Wel onder zijn hoede heeft, moet Van der Wel – net als zijn collega’s – keuzes maken. HISWA-RECRON zet alle zeilen bij om de leden in de coronacrisis bij te staan. Onder meer met een speciaal meldpunt en actuele informatie op de website (www.hiswarecron.nl/ corona) én een nieuwsbrief voor de 36 leden. Van der Wel: ‘We proberen het iedereen naar de zin te maken. Online en persoonlijk. Het is goed om bij ondernemers langs te gaan om hun ervaringen te horen.” Goed nieuws Na het goede gesprek bij Verschuur Watersport vertrekt Van der Wel naar een tweede afspraak met een ander lid: Outdoor Valley in Bergschenhoek. Belangrijk onderwerp van gesprek is de afpachtsom. Later op de dag volgt goed nieuws. Rijkswaterstaat meldt dat de gerepareerde brug bij Bruinisse aan alle eisen voldoet, en dat de sluis voor Hemelvaart open kan voor de watersporters. ‘Ik ben opgelucht, maar ik heb ook een dubbel gevoel. Als Rijkswaterstaat eerder in actie was gekomen, hadden bijvoorbeeld verhuurders van boten meer tijd gehad om zich voor te bereiden op het lange vaarweekeinde‘, reageert Van der Wel bij Omroep Zeeland. Tóch een mooi succes. Vrijheid op het water in Zeeland HISWA MAGAZINE 3 Wij weten veel van boten, omdat we zelf ook varen. Wijsheid komt met de jaren Al 45 jaar de specialist in de recreatie bedrijfsmakelaardij. www.vandeloosdrechtrbm.nl Tel. 0341 - 25 23 63

De HISWA te water komt eraan Ruim 325 boten in Batavia Haven Lelystad Watersportliefhebbers kijken uit naar de HISWA te water. Afgelopen jaar ging de watersportbeurs vanwege de Covid-pandemie helaas niet door. Inmiddels wijst alles erop dat de grootste in-water boatshow van Noord-Europa dit keer wel in de Batavia Haven in Lelystad gehouden wordt. Van 1 tot en met 5 september zijn daar ruim 325 boten te zien, variërend in lengte van 3 tot 30 meter. Tekst: Eric van Staten “We horen van allerlei kanten dat exposanten en watersporters de HISWA te water echt hebben gemist. De watersport staat volop in de belangstelling. Er zijn veel nieuwe watersporters bijgekomen en je ziet dat er juist onder deze groep behoefte is aan informatie’’, aldus Arjen Rahusen, directeur van de HISWA te water. “We vinden het belangrijk dat de bezoekers niet alleen een leuke inspirerende dag beleven, maar ook goed geïnformeerd worden. Dagelijks wordt er tijdens de beurs in het Theater aan 38 het Water een Vaarplezier Podcast opgenomen, waarin experts te gast zijn. Daarnaast zijn er workshops over uiteenlopende onderwerpen. Er is uiteraard veel aandachtvoor de Boot van het jaar-verkiezing, maar ook voor het elektrisch varen. Voor specifieke vragen kunnen bezoekers terecht bij informatiepunten, waar specialisten van Motorboot en Zeilen aanwezig zijn om die te beantwoorden. Het drijvend VIP-restaurant De Stedenmaeght vormt de juiste ambiance voor een hapje en drankje voor de bezoekers.” HISWA MAGAZINE 3 Complete line-up Dat de watersportbranche uitkijkt naar de komende beurs, blijkt wel uit de enorme belangstelling om in Lelystad aanwezig te zijn. Alle bekende merken en werven zijn van de partij. Dit zorgt dat er een complete line-up te zien is van klein naar groot: RIB’s, tenders en sloepen, motorboten en zeiljachten. Het afgelopen jaar beleefde de watersport een enorme impuls. Dat is terug te zien in veel primeurs, ontwikkelingen en nieuwe concepten. Met bijna 30 meter lengte is de Princess Y85 het grootste jacht dat aan de VIP Boulevard wordt afgemeerd. Een plek waar in totaal 28 exclusieve en bijzondere jachten te bewonderen zijn en waar Hollands vakmanschap de rode draad vormt. Rahusen: “De Nederlandse jachtbouw is iets waar we trots op kunnen zijn, zij verdienen en krijgen op de HISWA te water daarom een prominente plek.” Het afgelopen jaar beleefde de watersport een enorme impuls. Dat is terug te zien in veel primeurs, ontwikkelingen en nieuwe concepten. Veel keuze Voor de zeilliefhebbers zijn de bekende merken zoals Bavaria, Hanse, Dufour, X Yachts, Beneteau en Jeanneau aanwezig. Watersporters die lange en comfortabele reizen willen maken, kunnen kiezen uit vele multihulls. Een steiger vol met de Vaan R4, de Excess, Lagoon, Bali, Fountaine Pajot en Nautitech. Voor wie echter liever met een monohull op wereldreis gaat, zeilend of op de motor, kan de Contest 55 CS, de Bestevaer 53 of de Orion van de Gebroeders van Enkhuizen bekijken. Voor snelvarende motorbootliefhebbers is er ruime keuze. Zo laat De Vaart Yachting de Nimbus in volle glorie zien en komt X-Yachts komt met de X-Power. Verder is er een ruim aanbod van tenders: Van Cooper, Admiral Tenders, iSloep, Makma, Antaris, Maril, Menken, Interboat, SeaFury, Barkas en Prins Watersport. De outboard sector is goed vertegenwoordigd met een nieuwe lijn Maxima’s bij Honda en een monster van een motor bij Mercury van wel 600 PK. Na een ‘online’ jaar is het fijn om boten te bekijken op een plek waar ze horen: in het water. Dat de beurs na een Covidonderbreking weer wordt gehouden, is alleen al reden om uit te kijken naar de HISWA te water. Rahusen: “Na een jaar dat in teken stond van online, is het fijn om boten te bekijken op een plek waar ze horen: in het water.’’ Meer informatie De 37e HISWA te water wordt gehouden van 1 tot en met 5 september 2021 in de Bataviahaven in Lelystad. Bedrijven die nog willen deelnemen, kunnen zich aanmelden via: www.hiswatewater.nl/exposanten. HISWA MAGAZINE 3 39

NIEUWSINNOVATIE Schroevenassortiment uitgebreid Mercury Racing ontwikkelde nieuwe schroeven voor de 400 en 450 paardenkrachten sterke buitenboordmotoren waarmee snel varende motorjachten en consoleboten zijn uitgerust. Met een enkele of meerdere motoren halen deze boten snelheden tot boven de 140 kilometer per uur. Op dergelijke snelheden kan een motor die met de standaard meegeleverde schroef is uitgerust, een draaisnelheid bereiken waarbij de toerenteller oploopt tot ver in het rood. Daarbij kan de motor oververhitten en verliest kracht. Speciaal voor de laagvliegers onder de buitenboordmotoren zijn er nu de Revolution 4 XP-schroeven met een diameter van 15 inch (38,1 cm) en een keuze uit spoeden (de theoretische afstand die een schroef per omwenteling het water achteruit stuwt) van 26, 26.5, 27 en 27.5 inch (66 tot 68,6 cm). Door meer voortstuwing per omwenteling blijft de motor ook op 145 km/h binnen het veilige toerenbereik. www.mercurymarine.com Elektrische saildrive Fischer Panda, fabrikant van dieselgenerators, ontwikkelde een nieuwe ‘pod drive’ speciaal voor de aandrijving van zeiljachten en kleinere langzaamvarende motorjachten. Hiermee wil het Duitse bedrijf watersporters de mogelijkheid bieden om energiezuinig, stil en onderhoudsvrij te varen. De elektromotor zit bij de pod-aandrijving in de torpedovormige cilinder voor de schroef. Alleen een snoer voor de aansluiting op de accu en de acceleratiehendel komt naar boven door de romp. De motoren worden in twee versies geleverd: 1,7 kiloWatt voor aansluiting op een 24 volt boordnetwerk of 3,8 kiloWatt voor 48 volt www.fischerpanda.de Stuurflippers voor motortrim Stuurlui op snelle motorboten kunnen met Pro-Trim van Dometic de hoek van de buitenboordmotor en de hoogte ervan trimmen zonder hun handen van het stuur te halen. Een pook om de motorhoek te veranderen of de hoogte van de trimflappen te veranderen, kan met de nieuwe versie van Pro-Trim achter het stuurwiel zoals een knipperlicht pookje bij een autostuur. De pookjes zijn te krijgen als enkele pook of als dubbele, aan beide zijden van de stuuras voor boten die zowel trimflappen als motorhoek instelbaar hebben.. www.dometic.com 40 HISWA MAGAZINE 3 NIEUWSINNOVATIE Virtueel verlichting ontwerpen 3D lighting preview is de naam van een softwarepakket dat de Italiaanse studio Videoworks ontwikkelde. Het stelt jachtontwerpers in staat om een verlichtingsplan te maken in een virtueel driedimensionaal ontwerp van het jacht waaraan ze werken. De software ‘leest’ de drie dimensionele ruimte die in het computerontwerp is ontstaan als de ontwerpers de ruimtes hebben ingedeeld en de meubels virtueel hebben geplaatst. Door digitale versies van lampen in het ontwerp te plaatsen, kan de interieurontwerper zien welk effect de lampen hebben op de sfeer en het zicht in de binnen- en buitenruimtes van een jacht. www.videoworksgroup.com Zonneromp Zonnepanelen die de elektriciteit opwekken voor de voortstuwing van Sunreef-catamarans bedekken de hele boot. Op de zijkanten van de rompen, op de mast van de zeilende catamarans en op de daken. Daarvoor ontwikkelde de werf uit Polen heel dunne, schokbestendige, overloopbare zonnecellen die bovendien een hoge opbrengst hebben. De zonnecellen worden in het kunststof composiet van de romp geïntegreerd. Het gewicht van de zonnecellen is 1,8 kg per vierkante meter. Het eerste jacht met deze geïntegreerde zonnecellen is de Sunreef 60, november vorig jaar gebouwd, een motorcatamaran die vaart op de elektriciteit die het jacht zelf opwekt. De bijna 70 vierkante meter aan zonnepanelen levert 14 kWp. Dankzij de integratie van de zonnecellen in de romp is zijn ze erg goed beschermd. www.sunreef-yachts-eco.com Opschakelen achter de spiegel De versnellingsbak voor buitenboordmotoren die ZF Marine ontwikkelde met Mercury Marine voor de 600 pk sterke V-12, wordt ook leverbaar voor andere merken buitenboordmotoren. Door te schakelen tussen twee verschillende overbrengingssnelheden van het motortoerental op de schroef, brengt de ZF400 transmissionserie de kracht van de motor efficiënter over op het water. Accelereren gaat sneller, op hoge snelheid kan met een lager toerental worden gevaren. De versnellingsbak voor buitenboordmotoren schakelt automatisch. De tandwielset kan het vermogen verwerken van motoren tot 1000 pk. De Duitse fabrikant van aandrijfoverbrenging past de ZF400 aan op specifieke modellen buitenboordmotoren. www.zf.com HISWA MAGAZINE 3 41

NIEUWSINNOVATIE Opblaaskayak Onder de naam Super Kayak ontwikkelde de Schotse watersporter Kirk Kirchev een vaartuigje van twee opblaasbare drijvers met een stoeltje ertussen. Een crowdfundingcampagne om de eerste productie te starten, leverde in recordtijd meer dan anderhalf keer zoveel geld op als in eerste instantie de bedoeling was. De opblaasbare drijvers zijn zo ontwikkeld dat een druk van 1 bar genoeg is om zonder gezwabber door de golven te varen. Met een aluminium frame worden de drijvers verbonden. Hierop past het stoeltje. Daar achter een bagagerekje met de mogelijkheid om een klein buitenboordmotortje te monteren, bijvoorbeeld een elektrische fluistermotor. Een kleine stoeltje voor kinderen of een extra bagagerek kan voor de voetsteun tussen de drijvers worden geplaatst. De Super Kayak is met twee drijvers veel stabieler dan een enkele romp, levert meer draagvermogen en vergt toch maar weinig kracht om vooruit te komen. Een mast met zeil is optioneel. Na de geslaagde crowdfunding is de productie in Schotland begonnen. De eerste levering is aan de particuliere kleine investeerders. De kayak is te koop vanaf 1178,95 euro. www.super-kayak.com Zescilinder diesel met emissiecertificaat Steyr Motors introduceert een nieuwe zescilinder diesel die voldoet aan de strenge uitstooteisen van de EU,niveau 5 oftewel ‘Stage V’. De richtlijnen van de EU eisen dat nieuwe motoren met een vermogen van 300 kW (408 pk) of minder, gemonteerd in bedrijfsmatig gebruikte vaartuigen, voldoen aan de Stage V-eisen. Dat betekent dat de hoeveelheid roet, kooldioxide, stikstof en andere schadelijke stoffen die uit de uitlaat komt onder een vastgestelde waarde moet zijn per opgewekte kiloWatt. De nieuwe SE186E38 van Steyr stoot daadwerkelijk zo weinig uit. Daarmee is het een geschikte motor voor kleinere beroepsvaartuigen maar zeker ook voor pleziervaartuigen – al geldt de EU-norm daarvoor (nog) niet. www.padmos.com Duurzame bekleding Leverancier van bekleding voor stoelen en banken op jachten, Timage, heeft recyclebare bekleding en kussenvulling opgenomen in het aanbod. Het gaat om Sileather, een leerachtige bekleding op basis van siliconen. Bij de productie hiervan is geen PVC of PU gemoeid en het materiaal is goed opnieuw te gebruiken als de bootbekleding wordt vervangen. Dat geldt ook voor de kunststof kussenvulling Breathair. www.timage.co.uk 42 HISWA MAGAZINE 3 NIEUWSINNOVATIE Kringloop warmtepak Het textiel en de kunststoffen die de Britse producent van droogpakken, wetsuits en kleding Typhoon toepast voor de collectie van 2021, is voor een groot deel gemaakt van hergebruikt materiaal. De chemicaliën die worden gebruikt bij de productie van neopreen – het materiaal voor wetsuits – voldoen aan het ‘reach’ keurmerk dat garandeert dat gebruikte materialen niet schadelijk zijn voor de natuur. De producten zelf, maar ook een flink deel van de verpakkingen worden voortaan vrij van schadelijke plastics gemaakt. www.typhoon-int.co.uk Racen met ‘zuinige’ viertakt Speciaal voor lichte wedstrijdmotorboten, de zogenaamde tunnelboten, ontwikkelde Mercury Racing een 200 pk sterke viertakt buitenboordmotor met zes cilinders in V-opstelling. Voorheen werden wedstrijdmotorboten vaak uitgerust met tweetakt motoren, die voor veel meer uitstoot zorgen. De viertakt motor levert volgens de motorenfabrikant meer vermogen, vergelijkbaar koppel bij lager brandstofverbruik en de helft minder uitstoot ten opzichte van de vorige generatie wedstrijdbuitenboordmotoren, zelfs 90 procent minder dan tweetaktmotoren. Ook zou de APX200 minder onderhoud vergen. Tunnelboten accelereren van 0 naar 100 km/u in 5 seconden en halen snelheden van 190 km/h. www.mercuryracing.com Hyper electromotor Onder de naam Hyper-EV presenteert Yamaha Motor Company een 350 kiloWatt sterke elektromotor die verbrandingsmotoren kan vervangen in allerlei sectoren en sporten waar hoog vermogen en snelle acceleratie vereist zijn. De motor is compact en wordt verondersteld een lange levensduur te hebben doordat elektrische en mechanische componenten op een slimme manier zijn samengevoegd. Dat vermindert slijtage en verhoogt de efficiëntie. Ook voor de jachtbouw neemt de Japanse fabrikant orders aan om de nieuwe elektrische aandrijftrein toe te passen in de configuratie die bij een boot past. Met 476 paardenkrachten zal de compacte motor vooral tot zijn recht komen in snelvarende jachten. www.global.yamaha-motor.com HISWA MAGAZINE 3 43

NIEUWSINNOVATIE Savvy Navvy Als navigator tijdens de Clipper Round The World Race merkte de Nederlandse zeiler Jelte Liebrand dat offshorenavigatie en routeplanning een ingewikkelde en uitdagende taak is. Dat moest makkelijker en beter kunnen, dacht de oud-software engineer bij Google. In de Engelse plaats Bournemouth startte hij na terugkeer Savvy Navvy. Dat is een app die nautische kaarten, getij-informatie en weerberichten combineert en dat weer combineert in een voorgestelde koers om te sturen. De app voor iOs en Android haalt bij een internetverbinding met de wal voortdurend actuele informatie op, maar slaat ook de meest recente data op op het moment dat de internetverbinding verder van de kust verdwijnt. De crowdfunding voor de Britse start-up haalde in enkele dagen meer dan het voorgestelde doel. Inmiddels is de app online. Gebruikers kunnen een proefperiode benutten en daarna kost de app 39,99 euro met alle basisfuncties of 64,99 euro met de extra mogelijkheden van getijhoogten in de kaart, offline gebruik van kaarten en weersinformatie. Al snel na de start van de app werd bekend dat ook de Engelse organisatie Dockwa in Savvy Navvy gelooft. Er werd een samenwerking aangegaan met de app Dockwa die informatie biedt over havens en de diensten die daar beschikbaar zijn. www.savvy-navvy-com Meer kraanwater Jabsco introduceert een nieuwe serie drinkwaterpompen met kleine, energiezuinige motoren die desondanks meer water naar de kraan stuwen. De ParMax-serie bestaat uit verschillende modellen voor kleine tot grote jachten, de Par Max 1 die 3,8 liter per minuut levert, de Par Max 2 levert 7,6 liter per minuut en de meest populaire Par Max 3 11 liter. De compacte modellen hebben een kunststof behuizing om roest te voorkomen en zijn een gesloten, waterdichte eenheid. Met een simpele schakelaar zijn ze uit te schakelen als de boot in de haven ligt. De nieuwe pompen zijn stiller dan voorgaande modellen en volgens leverancier Xylem gunstig geprijsd. www.xylem.com 44 HISWA MAGAZINE 3 NIEUWSMENS&BEDRIJF Internationale cursus installatietechniek Twee cursisten die streven naar een carrière in de maritieme installatietechniek, komen in aanmerking voor een gratis studie Maritieme Elektronica bij de IMEA. Deze International Maritime Electronics Association looft twee beurzen uit aan studenten maritieme techniek. Naast de twee te winnen beurzen, nodigt IMEA lidbedrijven nadrukkelijk uit om een cursus bij de NMEA (Amerikaanse National Marine Electronics Association die ook de wereldwijde connectiestandaard ontwikkelde en beheert) te sponsoren voor studenten met interesse in maritieme installatietechniek. De cursus – online of in klaslokalen – kost 2500 dollar (2060 euro). www.imea-marine.org Motorenfabrikanten onderzoeken waterstof Drie Japanse en twee Noord-Europese motorenfabrikanten vormen consortia voor de ontwikkeling van waterstofmotoren voor wegtransport en scheepvaart. Kawasaki, Yanmar en JEC (Japan Engine Corporation) sloegen de handen ineen voor het ontwikkelen van waterstof aangedreven motoren voor scheepvaart en jachtbouw. Daimler Truck en Volvo Group kondigden ook aan dat zij zich gezamenlijk storten op de ontwikkeling van waterstofmotoren – in eerste instantie met wegtransport als focus. De jachtmotorendivisie van Volvo Group zal ongetwijfeld de modellen kunnen mariniseren. De Duitsers en Zweden richtten samen het nieuwe bedrijf Cellcentric op. De eerste brandstofcel van 150 kW wordt op de site van Cellcentric al gepresenteerd. Het model is zo ontworpen dat het past in de motorruimte van een kleine vrachtwagen of twee ervan in de ruimte in een grote vrachtwagen. De motoren die het Japanse consortium wil ontwikkelen zijn tweeslags en vierslags verbrandingsmotoren op waterstof voor grotere schepen. www.cellcentric.net www Nominaties open voor Boot van het Jaar De watersportbeurs HISWA te water wil in september weer vijf prijzen uitreiken aan boten, producten en personen die bijzonder zijn voor de watersport. Tot 1 augustus 2021 kunnen nominaties worden ingediend in de categorieën ‘Zeilboot Innovatie Award’ ‘Motorboot Innovatie Award’ ‘Start-up Award’ ‘Oeuvre Award’ en ‘Gadget Award’. Op de foto de winnaar in de categorie ‘publiekslieveling’ van 2020 met juryvoorzitter Arjan Rahusen. www.bootvanhetjaar.nu HISWA MAGAZINE 3 45

NIEUWSMENS&BEDRIJF Waterwonen cultureel erfgoed Wonen op het water, op een varend schip of een woonboot, kan worden erkend als Nederlands immaterieel cultureel erfgoed volgens de normen die de UNESCO stelt voor zo’n erkenning. De Stichting Behoud Cultuur Waterwonen hield een enquête onder 500 bewoners van varende en drijvende woonplekken en diende een voorstel in bij het kenniscentrum immaterieel erfgoed Nederland. Die toetste de aanvraag en erkende dat aan alle voorwaarden wordt voldaan. Het kan niettemin nog een jaar duren voordat de UNESCO-erkenning definitief is vanwege de uitgebreide toetsing. www.erfgoedwaterwonen.nl Noord-Holland pakt waterplanten aan Tien Noord-Hollandse gemeenten gaan dit vaarseizoen samenwerken bij het maaien van waterplanten in het Markermeer. Waterplanten zorgen voor overlast voor watersporters. Met name fonteinkruid met de lange taaie slierten kan boten bijna onbestuurbaar maken als die in schroeven en roeren verstikt raken. De gemeenten Amsterdam, Almere, Drechterland, Edam-Volendam, Enkhuizen, Gooise Meren, Hoorn, Koggenland, Stede Broec en Waterland werken samen bij het maaien in 2021. Hoorn heeft aangeboden de coördinatie op zich te nemen. www.waterplantmelder.nl 46 HISWA MAGAZINE 3 Trailers voor hellingen en bokken MNM Marine uit Blokzijl hervat de bouw van hydraulische transportwagens voor bokken (Cradle Trailers) en transportwagens om jachten via een helling in en uit het water te halen (Slipway Trailers). Het nieuwe bedrijf van Michel Smit, ooit oprichter van Hydrotrans, blies de ontwikkeling van deze haventransportwagens nieuw leven in. De hellingtrailers worden gebouwd met tilcapaciteit van 5 tot 60 ton en die voor bokken tot 100 ton. De wagens kunnen worden uitgevoerd als getrokken karren, maar ook als zelfrijdend en radiografisch bestuurbaar. MNM Marine startte in maart van dit jaar. De eerste transportwagens zijn al geleverd en de eerste hellingtrailer is in aanbouw. www.mnmmarine.nl NIEUWSMENS&BEDRIJF Grootste watersportconcern elektrisch Moederbedrijf Brunswick van Mercury, Mercruiser, de Advanced Systems Group waaronder ook de Nederlandse bedrijven Mastervolt en Lankhorst Taselaar vallen, wil een snelle transitie maken. Het gaat om een transitie van het aanbieden van boten met verbrandingsmotoren die door particulieren worden gekocht, naar het verzorgen van elektrisch aangedreven vaartuigen die door watersporters worden gehuurd. De aankondiging van Brunswick is opvallend robuust. Het concern is marktleider in Amerika, waar snelle motorboten domineren. De visie 2021-2023 die het in mei presenteerde heet ‘Next Wave’. Dat ook zo’n concern met gevestigde belangen de richting van service en uitstootvrij in slaat, geeft aan dat de transitie geen idealisme meer is maar de nieuwe markt. www.brunswick.com Sponsorzeilen levert 9.000 euro op Vrijwilligers en zeilers met een beperking zeilden in april een sponsor-estafettetocht van 24 uur op de Loosdrechtse plassen en haalden hiermee 9.000 euro op. De sponsortocht was bedoeld om geld in te zamelen voor de renovatie van het Watersporteiland Robinson Crusoë. De accommodatie en voorzieningen hier zijn ingericht op zeilen voor mensen met een beperking. Na jaren van intensief gebruik is een renovatie nodig. Het koude voorjaarsweer speelde de organisatie parten. Sailwise, oftewel de Stichting Watersport Gehandicapten Nederland, hoopte met de estafette 25.000 euro op te halen. Er is dus nog 16.000 euro nodig. Donaties zijn welkom. www.sailwise.nl Rijkswaterstaat vaart onbemand In april hield Rijkswaterstaat een proef met onbemand varen. De patrouilleboot RWS77 voer die dag semi-autonoom rond op het IJsselmeer. Bemanning was aan boord om zonodig te kunnen ingrijpen, maar hoefde bij een geslaagd experiment niets te doen. Het schip werd bestuurd vanuit een shore control centrum in Rotterdam, waar technici de besturing regelden. Het experiment was een demontratie van het Belgische bedrijf Seafar, die besturing van schepen op afstand aanbiedt als mogelijke innovatie in de scheepvaart. Rijkswaterstaat wilde de techniek met eigen schepen ervaren, als verkenning van mogelijkheden en de mogelijke implicaties voor regelgeving op het water. www.seafar.eu HISWA MAGAZINE 3 47

NIEUWSMENS&BEDRIJF Distributeurs • Lampen en controlesystemen aan boord van het Amerikaanse merk Shadow-Caster worden in de Benelux voortaan verkocht via Waterdichteaudio.nl. www.waterdichteaudio.nl • De Oosterhoutse leverancier van textiel- en zeilen reinigsproducten Ultramar heeft een distributeur gevonden in Groot-Brittannië in het bedrijf Nixon Marine Global (NMG). www.ultramarxl.com • De Amerikaanse producent van schakelpanelen Veethree heeft Allpa gekozen als distributeur van het nieuwe digitale schakelpaneel VeeConnect. www.allpa-marine.com • Boten van de Italiaanse werf Gozzi Mimí worden in Nederland verkocht vanuit de showroom van Watersport Paradise in Helmond. www.watersportparadise.com Watersport Paradise in Helmond Verhuisd Feebe Boarding Equipment verhuisde naar Industriepark 10, 8701 PN in Bolsward. Het bedrijf levert loopplanken, dekkranen, boardingladders en meer voor grote jachten. www.feebe.nl 48 HISWA MAGAZINE 3 NIEUWSMENS&BEDRIJF Bedrijfsovernames • Lelystad Haven is overgenomen door Thuishavens, het bedrijf dat al eigenaar is van Marina Muiderzand, Jachthaven Naarden en Jachthaven Bruinisse. www.thuishavens.nl • Akzo Nobel koopt de tech-start-up Q-layers uit Den Haag, een bedrijf dat robots ontwikkelt die verflagen kunnen aanbrengen. www.qlayers.com • Solaris Yachts uit het Italiaanse Monfalcone koopt de Franse werf CNB Yachts met een hoofdkantoor in Bordeaux. CNB maakte deel uit van de Groupe Beneteau. Zowel Solaris als CNB bouwen grotere luxe zeiljachten van 40 tot 11 voet. www.solarisyachts.com • OCC Yachting is door oprichters Klaas en Astrid Broodwinner verkocht aan Hennie en Karin Goudswaard. Het bedrijf verzorgt zeiljachtverhuur in Griekenland. www.occ-yachting.nl Delta Marina servicepunt Webasto Verwarmingen van Webasto worden al verkocht op Delta Marina in Kortgene. Voortaan worden er ook airconditionings verkocht en ingebouwd en kunnen schippers en kampeerders met campers en caravans er terecht voor reparaties en onderhoud. www.deltamarina.nl HISWA MAGAZINE 3 49

NIEUWSMENS&BEDRIJF Personalia • Piet Brouwer Elektrotechniek bestaat 60 jaar. Piet Brouwer uit Urk begon op 1 mei 1961 zijn bedrijf, dat in 60 jaar uitgroeide tot een gerenommeerd elektrotechnisch installatiebedrijf. www.pietbrouwer.nl • Oprichter Rien Moonen van Moonen Yachts uit Den Bosch, overleed op 29 maart op 84-jarige leeftijd. www.moonen.com • Scheidend voorzitter van de KNRM Rutger van Slobbe is benoemd tot Officier in de Orde van Oranje Nassau. De nieuwe voorzitter van de Raad van Toezicht van de KNRM is Frits van Bruggen. Op de foto de scheidend (rechts) en nieuwe (links) voorzitter. www.knrm.nl Rien Moonen Piet Brouwer Frits van Bruggen en Rutger van Slobbe 50 HISWA MAGAZINE 3 HISWA-RECRONBUSINESSCLUBNIEUWS IN DE RUBRIEK HRBC NIEUWS LEEST U NIEUWS VAN DE LEDEN VAN DE HISWA-RECRON BUSINESS CLUB. Wilt u ook lid worden? Er zijn diverse partnerships mogelijk: Partner in Business, Kennispartner of TOP Supplier. Kijk voor meer informatie op www.hiswarecron.nl/hrbc. Ligplaatsen reserveren met de smartphone Seijsener (HISWA-RECRON Partner in Business) breidde samen met Involtum de app van AanUit.net verder uit. Met de handige app voor het activeren van stroom, water en het betalen van liggeld, is het nu ook mogelijk om ligplaatsen te reserveren. Havenmeesters kunnen de beschikbare ligplaatsen in het systeem aangeven en de passanten kunnen deze beschikbaarheid boeken via de reserveringsmodule van AanUit.net. Daarnaast heeft AanUit.net nu ook een chatfunctie zodat watersporters eenvoudig vragen kunnen stellen. Deze chats komen dan afhankelijk van het onderwerp bij de havenmeester (havenvragen) of bij de administratie (financiële vragen) terecht. Deze ontwikkelingen zorgen ervoor dat varen nog relaxter wordt. Meer informatie: www.seijsener.nl HISWA MAGAZINE 3 51

HISWA-RECRONBUSINESSCLUBNIEUWS Energiecollectief HISWA-RECRON verwelkomt nieuwe deelnemers Inkoopcollectief HISWA-RECRON Energie, begeleid door EnergyProof (HISWA-RECRON Top Supplier), verwelkomde in het afgelopen half jaar maar liefst 33 nieuwe deelnemers. Onder meer Jachtwerf de Jong Joure, Camping Brockhausen, Jachthaven Schellingwoude, Camping Scholtenhagen en Jachthaven ’t Eibernest meldden zich aan voor de gezamenlijke inkoop van voordelige energie. Met een groter aantal deelnemers kan HISWA-RECRON nog krachtiger optreden bij de collectieve inkoop van energie. Het inkoopcollectief is in 2015 opgezet voor HISWA-leden, sindsdien kunnen leden jaarlijks duizenden euro’s besparen op hun energiekosten. Sinds de fusie met RECRON is het collectief uiteraard ook toegankelijk voor RECRON-leden. Duinresort Dunimar is een van de nieuwe deelnemers. “Wij waren op zoek waren naar een betrouwbare partner, die ons helpt aan een goed energiecontract en ons ook volledig ontzorgt”, aldus penningmeester Wilco de Graaff. “Met HISWA-RECRON Energie hebben we die gevonden.” Naast voordelige tarieven biedt deelname aan HISWA-RECRON Energie extra voordelen zoals een zorgeloze overstap en ondersteuning door adviesbureau EnergyProof. Deelnemen kan overigens ook met een lopend contract bij een energieleverancier, want het contract kan aan het einde van de looptijd worden overgezet. Voor bedrijven met een Blauwe Vlag of Green Key is groene energie inkopen ook mogelijk. Lutz Jachthaven & Watervilla’s uit het Friese Balk bespaart sinds dit jaar veel geld op de energiekosten. “Niet alleen was de prijs veel gunstiger, de overstap naar het nieuwe contract verliep ook nog eens heel soepel”, zegt eigenaar Maud Cornelis. “We zijn erg efficiënt bijgestaan.” Meer informatie: www.hiswarecronenergie.nl 52 HISWA MAGAZINE 3 RED Online Marketing beste marketingbureau HISWA-RECRONBUSINESSCLUBNIEUWS Online marketingbureau RED Online Marketing (HISWA-RECRON Top Supplier) is voor de derde keer uitgeroepen tot één van de beste online marketingbureaus van Nederland. Deze prijs wordt jaarlijks uitgegeven door het vakblad Emerce. Ook is RED voor de derde keer op rij het enige online marketingbureau dat gespecialiseerd is in de travel- en leisurebranche. Eerder werd het marketingbureau al tweede van Europa bij een verkiezing van de Microsoft Partner Awards. Dit was een grote beloning voor het platform Comeback Marketing. Met dit platform wordt steun geboden aan bedrijven in de reis- en recreatiebranche, om sterker uit de coronacrisis te komen. Eigenaar Roy Platje is erg trots: “Het afgelopen jaar was voor al onze klanten een uitdagend jaar. Het is een hele eer dat onze klanten en relaties ons zo goed beoordelen. Een groot compliment voor het hele team wat dit jaar keihard gewerkt heeft. Ik ben blij om te zien dat we in de publieksprijs van Emerce zo hoog scoren.’’ Meer informatie: www.redonlinemarketing.nl Maritiem Masterplan: 30 emissieloze schepen in 2030 De Europese Unie komt met extra geld ten behoeve van economisch hertel na de pandemie. Het doel: 30 emissieloze schepen in 2030. Venntiv (HISWARECRON TOP Supplier) helpt ondernemers door hun ambities op het gebied van duurzaamheid en innovatie maximale realisatiekracht te geven. De subsidiespecialisten van Venntiv staan daarom ook klaar om leden van HISWA-RECRON met de subsidieregeling Maritiem Masterplan te ondersteunen. De totale subsidiepot bevat 150 miljoen euro en is op 17 mei 2021 geopend. De gehele maritieme sector is gevraagd mee te denken en projecten aan te dragen die passen binnen het doel van het masterplan. Bedrijven kunnen voor hun project 25% tot 60% subsidie krijgen met een maximum van 15.000.000 euro per aanvraag. Het is belangrijk dat er wordt samengewerkt binnen het project. Dit hoeft niet per se met andere partijen binnen de maritieme sector te zijn, maar kan bijvoorbeeld ook met de automotive industrie. De subsidie biedt veel kansen voor innovatieve ondernemers die willen bijdragen aan een groene toekomst. Denk je dat deze regeling iets voor jou is? Of wil je eens sparren over subsidies voor jouw bedrijf? Neem dan contact op met Luc de Wit: luc.dewit@venntiv.com of 055 843 4815. Meer informatie: www.venntiv.com HISWA MAGAZINE 3 53

HISWA-RECRON BUSINESS CLUB De HISWA-RECRON Business Club bestaat uit bedrijven die diensten, producten of kennis leveren aan de watersport- en recreatiesector. Ze zijn specialist in hun vakgebied en hebben aantoonbare ervaring in deze branche. De club biedt toegevoegde waarde aan de leden van HISWA-RECRON en bestaat inmiddels uit ruim 100 partners. Partner in business Alfa Accountants en Adviseurs E wkappers@alfa.nl T 088-2532850 Seijsener Rekreatietechniek E bas.durieux@seijsener.nl T 075-6810610 Kennispartner Aon E jos.kuhl@aon.nl T 071-5685733 Benegas E judith.plasman@benegas.com T 0341-723350 Bureau HTM E renedrost@bureauhtm.nl T 038-3374501 Facet Architecten & Adviseurs E johan@facet-aa.nl T 0315-237075 Kuiper Verzekeringen E r.devalk@kuiperverzekeringen.nl T 0513-614444 Maas Recreatie Bedrijfsmakelaardij E erp@maasrbm.nl T 073-6408888 Stellicher Advocaten E b.vansusante@stellicher.nl T 026-3777111 Stratech E l.olde.riekerink@stratech.nl T 053-4804080 Tommy Booking Support E frank@aicn.nl T 0318-495888 Van de Loosdrecht E info@vandeloosdrechtrbm.nl T 0341-252363 Van Emstede & Slager Advocaten E e.slager@vanemstede.nl T 020-6759494 ZKA Consultants E m.pietersma@zka.nl T 088-2100250 Zypp Advocaten E eelco@zypp.nl T 026-7024787 TOP Supplier AbelLeisure E wietze.zwart@abelleisure.nl T 0573-280772 AgriSnellaad B.V. E info@agrisnellaad.nl T 0113-629000 ArboNed E marty.de.groot@arboned.nl T 030-2996299 Arcabo E r.schell@arcabo.nl T 0529-488900 Barrera E franco@afzethekken.nl T 0182-342088 Bio Habitat E s.serra@beneteauhabitat.com T 06-52840714 BLM Bilderbeek Linen Management E info@blmlinenmanagement.nl T 0341-436400 Boerplay E s.maassen@boerplay.com T 0183-402366 Bomondo E gerda@bomondo.nl T 085 065 326 7 Bureau voor Ruimte & Vrije Tijd E lycklama@ruimteenvrijetijd.nl T 06-53383550 Bureau voor vernieuwing E mail@bureauvoorvernieuwing.nl T 06-50298181 CED Nederland E recreatie@ced.group T 010-2843400 C-mark E jacquelinesteenhuis@c-mark.nl T 088-8310500 Countus Accountants en Adviseurs E a.schipper@countus.nl T 038-4552600 Cruys Consultants E info@cruysconsultants.nl T 06-30455111 CSU E marjolein.dreef@csu.nl T 0413-285111 De Beijer Grondstoffen E roy.driessen@debeijerbv.com T 088-4006300 De Bergjes Chalet en Caravans E hans@bergjes.nl T 0475-495079 Den Otter E info@williamdenotter.nl T 0412-474282 De Rijk E info@derijkleimuiden.nl T 0172-508151 DHK, Tax Lawyers & Legal Consultants E dijkstra@dhk-taxandlegal.nl T 010-2053610 Dock 35 Media E jeroen@dock35media.nl T 0314-355833 Docuconcept / Kyocera Document Solutions E r.potkamp@docuconcept.nl T 088-3749300 Een Veilig Gevoel E info@eenveiliggevoel.nu T 088-5554888 Endurance E r.versteeg@endurance.nl T 033-4508333 EnergyProof E bart@energyproof.nl T 020-2333821 Facility Kwadraat Software E dick.vink@facility2.nl T 073-6891651 Flean E willem@flean.com T 088-9001575 Havenlodge E havenlodgeverkoop@gmail.com T 06-55151146 Hertzinger Satelliet Ontvangst E margo@hertzinger.nl T 033-4610337 Holiday Media E hans@holiday.nl T 073-6271240 ICY E d.vandekamp@icy.nl T 088-1231333 Initial CWS E eelco.lindenkamp@cws.com T 070-3576357 Instyle Concepts E daan@instyleconcepts.nl T 0522-244999 Inter Boat Marinas E arie.hooymeijer@interboatmarinas.nl T 078-6777000 IVA Driebergen E barendregt@iva-driebergen.nl T 0343-512780 Kees van der Spek Stolwijk E sjoerd@keesvanderspek.nl T 0182-342590 Kolibrie HRM voor Horeca E anne-floris@kolibrie.nl T 013-5499111 KR8 Architecten en Adviseurs E ckuiper@kr8architecten.nl T 0599-235643 Kupan E n.tenbrinke@kupan.nl T 0315-760060 Leisurebrains E verkoijen@leisurebrains.nl T 06-36069296 Lentink De Jonge Accountants en Belastingadviseurs E k.degraaf@lentinkdejonge.nl T 0341-438100 Liezenga Schoonmaak Groothandel E info@lsgbv.nl T 085-7920220 Lotec E t.loots@lotec.nl T 040-2430021 Maat Caravans E info@maatstacaravans.nl T 0184-419911 Main Energie E w.vanderleeden@mainenergie.nl T 088 0809100 Marindex E kees.dolman@marindex.nl T 0182-511511 Mediation Hilversum E chiel@chielvanpraag.nl T 035-2030000 Meijer Mediation E wim@meijer-mediation.nl T 0546-538426 Miele Nederland E wim.zwartkruis@miele.nl T 0347-378911 Muller Makelaardij E bkamp@mullermakelaardij.nl T 0515-430623 Nedflex Payrolling E n.bos@nedflex.nl T 013-4677730 Novasol E ronald.van.beers@novasol.com T 0229-282999 Outdoor Fitness Systems E hilde@o-f-s.eu T 0032-11729650 P3 Expertise E info@p3expertise.nl T 0229-785214 Perspectief Groep E dannyvanvenetien@perspectief.eu T 0341-438710 Primagaz E mfisser@primagaz.nl T 0800-0137 Projectbureau Vrolijks E info@vrolijks.nl T 076-5339850 Prosuco E info@prosuco.nl T 0318-495887 Recranet E milko@recranet.com T 0118-202019 Recrasol E m.pruis@energie-winkel.nl T 0118-236024 Recratief Bedrijfsmakelaars E info@recratief-bedrijfsmakelaars.nl T 0592-462844 Recreatie-Apps.nl E wilma@recreatie-apps.nl T 0318-495888 RecreatieVerzekeringen E info@recreatieverzekeringen.nl T 085-0027540 RED Online Marketing E info@redonlinemarketing.nl T 030-2746549 Red Support E info@redsupport.nl T 032-1849775 Rein Advocaten en Adviseurs E sprangers@rein.nl T 0592-345188 Rijk taxateurs/adviseurs/ rentmeesters E albert.rijk@rijk.eu T 0113-572835 Ross Tucker E info@rosstucker.nl T 0594-516017 Scheepsrecht Advocaten E jck@scheepsrechtadvocaten.nl T 085-8770945 Schulte Jurist en Mediator E info@awschulte.nl T 06-14315810 Second Home Check E robin@secondhomecheck.nl T 0315 843308 Shibaura Europe E fannyfranken@shibaura.com T 026-3269999 Smart Finance Experts E info@smartfinance.expert T 0365483030 Smeba Brandbeveiliging E anja@smeba.nl T 024-3775458 SOLVOS4 E ad@solvos4.nl T 06-10380930 Uw Bed Professional E wim@uwbedpro.nl T 088-3322310 Van den Berg Chalet Totaal E info@chalettotaal.nl T 0161-763523 Van der Reest Advies E nemi@vanderreestadvies.nl T 055-5382460 Van Keulen Mobielbouw E info@mobielbouw.nl T 0548-612693 Venntiv Group E siegfried.doetjes@venntiv.com T 055-8434815 W2 Support/Walcon E peter@w2support.com T 038 3030315 Watel E robbert@watel.nl T 020-6593973 Watergames & More E paul@watergamesandmore.com T 079-2065060 Wecovi E dlandman@wecovi.com T 038-4686888 Wegter Grootverbuik E a.tergrote@wegter.nl T 0541-581600 WerffMedia E janwillem@werffmedia.nl T 0314-362505 Wijnen Recreatiebouw E recreatiebouw@vanwijnen.nl T 0570-690660 Wildkamp E info@wildkamp.nl T 0523-687500 Wola E j.denkema@wola.nl T 050-3129685 Yalp E info@yalp.nl T 0547-289410 Zuurzoet - HR advisering E hiswa-hr@zuurzoet.nl T 06-14898388 Zilverlinde Consultancy E olavpetram@gmail.com T 06-22809505 Dé makelaar en taxateur voor watersportgebonden bedrijven en onroerend goed Ook op LinkedIn linkedin.com/company/muller-makelaardij VIND ONS mullermakelaardij.nl 0515 43 06 23 BEL ONS info@mullermakelaardij.nl MAIL ONS

Ga meer genieten • infrastructuur • technische producten • installatietechnieken • diensten • innovaties • adviezen • software • webshop Heerlijk var zonder muntjes Aanuit.net van Seijsener maakt het iedereen makkelijk. Alle bezoekers van een jachthaven of camping kunnen zelf met een app de stroom- en watervoorziening aan en uit zetten. Dus ze betalen alleen wat echt gebruikt is. Wel zo eerlijk. Met de Aanuit app kunnen ook het sta- of liggeld worden verrekend. Zonder bezoek aan het havenkantoor of aan de receptie. Het is nu zelfs mogelijk om ligplaatsen realtime te reserveren, met de handige app. Aanuit.net regelt alles. Wat een gemak! Bij Seijsener zijn we altijd met de toekomst bezig. Zodat we tegen iedereen kunnen blijven zeggen: Ga maar genieten! Om te beginnen op onze website en webshop. Seijsener techniek. Ga maar genieten! Seijsener info@seijsener.nl Tel. 075-6810 610 seijsener.com

Het vakblad voor de watersportbranche Jaargang 28, nummer 2, april 2021 Dit is een uitgave van magazine Thema: Recreatie & Toerisme Nederland herontdekt het water Jachthavens aan zet: Vakantiegevoel belangrijk Zeil- en vaarscholen in coronatijd

Kwaliteit weerspiegelt kwaliteit Met Perfection Pro tillen we de consequent indrukwekkende prestaties die u gewend bent van het Perfection assortiment naar een nog hoger niveau. Perfection Pro is een gemakkelijk aan te brengen hoogglans aflak die glimt als een spiegel, perfect voor iedere boot en voor ieder substraat. Het uitgebreide assortiment kleuren van Perfection Pro kan à la minute op locatie worden aangemaakt door uw plaatselijke distributeur met behulp van het revolutionaire verfmengsysteem van International, zo bespaart u tijd en geld. Wij introduceren Perfection Pro Undercoat en Varnish voor het ultieme professionele systeem. Met de beschikbaarheid van een sneldrogende grondverf en de komst van een vernis die ieder houten oppervlak laat stralen. Het assortiment Perfection Pro vormt nu een uitgebreide oplossing voor iedere professionele schilder. Perfection Pro: ontwikkeld door professionals voor professionals. international-yachtpaint.com facebook.com/InternationalYachtPaint Alle in deze publicatie genoemde handelsmerken zijn eigendom van of in licentie gegeven aan het AkzoNobel-concern. © AkzoNobel 2021. 10363/0121 VOORWOORD Voorwoord Revival of the eighties Een playlist met nummers van Michael Jackson, Madonna en Prince. De aankoop van een wortelvormige jeans. Een windsurfcursus die geboekt is voor de zomervakantie. Hè, leef ik weer in de jaren ’80 ofzo, dacht ik toen afgelopen week deze drie dingen waarnam in mijn gezin. Maar inderdaad, het schijnt zo te zijn: in het post-coronatijdperk ligt een revival van de jaren ’80 voor de hand. Het is een periode die goed te vergelijken is met de huidige tijd. Ook destijds moesten we een crisis overwinnen. Trendwatchers voorspellen net als toen een focus op technologie (artificial intelligence), op gezondheid en fitness (weerstand) en op veiligheid (hygiëne). Niet zo gek dus dat de watersport populair is: het is veilig, dichtbij en in de gezonde buitenlucht. In dit nummer besteden we aandacht aan de groeiende waardering voor (water)recreatie en toerisme in Nederland. Echter, om de nieuwe generatie watersporters vast te houden, worden voorzieningen op jachthavens steeds belangrijker. Het creëren van een vakantiegevoel in plaats van het bieden van een parkeerplaats voor de boot. Lees het artikel hierover op pagina 24. In het artikel ‘Nederland herontdekt’ op pagina 18 zoomen we in op een recent gehouden onderzoek waaruit blijkt dat toerisme en recreatie een belangrijke bijdrage leveren aan ons Bruto Nationaal Geluk. Mensen hebben een positiever beeld van op vakantie gaan in Nederland. Het is niet meer de ‘poor men’s holiday’ die het eerst was. Ondernemers hebben daar met hun vele nieuwe concepten een belangrijke rol in gespeeld. Zeilscholen ontwikkelen zich ook flink: ze doen meer dan alleen het aanbieden van cursussen. Het verhuren van waterlodges bijvoorbeeld waarin Zeilschool Pean (pagina 28) succesvol in is. Nu ze vanwege de coronacrisis geen groepen mogen ontvangen, zetten ze in op andere activiteiten. We gaan vast een mooie zomer tegemoet. Met hopelijk veel vrijheid en plezier. En als we dat een revival of the eighties noemen, prima. Maar dan heb ik nog w een verzoekje. Mag dan ook weer het Prikkebeen-ijsje op de markt? Liane Jansen Hoofdredacteur Colofon HISWA Magazine is het relatie magazine van HISWA-RECRON. Het blad profileert zich als het toonaangevende vakblad van de watersport industrie. Het blad verschijnt zes keer per jaar en wordt verspreid onder watersport bedrijven en stakeholders in de watersportbranche. Uitgever HISWA-RECRON Storkstraat 24 3833 LB Leusden T 033 - 303 97 00 E communicatie@hiswarecron.nl Advertentieverkoop Roskam Media Frank van Gils T 06 - 53 88 82 66 E f.gils@roskammedia.nl Aan dit nummer werkten mee Hans Buitelaar, Dominique van Dam, Michaël Steenhoff en Lisette Vos Hoofdredacteur drs. Liane Jansen Redactiesecretariaat Rianne Hartog Vormgeving Drukte van Belang Amsterdam Druk Zalsman Zwolle BV HISWA MAGAZINE 2 3

AL 40 JAAR UW MAKELAAR EN TAXATEUR VAN RECREATIEBEDRIJVEN Den Bosch 073 6408 888 | Huizen 035 6236 212 | info@maasrbm.nl | www.maasrbm.nl INHOUD Artikelen Nederland herontdekt Op het water was het druk afgelopen zomer. Al varend ontdekten Nederlanders hun eigen land. Hoe ontwikkelt zich de trend van binnenlandse vakanties? Jachthavens aan zet Als jachthavens de nieuwe watersporters vasthouden met een vakantiegevoel, brengen meer mensen de zomer in eigen land door op het water. Zeil- en vaarscholen in coronatijd Om de coronacrisis zo goed mogelijk door te komen, zetten deze ondernemers ook in op andere activiteiten. TechTalk: duurzaamheid in de jachtbouw Welke rol duurzaamheid in de jachtbouw speelt, wordt aan de hand van de verschillende productiestadia onderzocht. Het Portret Dit keer: Eva Meijer van Hoora Watersport. 42 32 28 24 18 Elk nummer Op Stapel Ondernemersnieuws Column Geert Dijks Vraag & Antwoord Op stap met Jeffrey Belt Nieuws I Innovatie Nieuws I Mens & Bedrijf HISWA-RECRON Business Club Nieuws HISWA-RECRON Business Club Overzicht 7 8 31 36 38 44 52 59 62 HISWA MAGAZINE 2 5

B&W INTERNATIONAL TOUGH CASE Afm. 610 x 430 x 265 mm Art.nr. S85 - 117.19/P Code 8087150 INCL. 85-DELIGE GEDORE GEREEDSCHAPSET > Speciaal samengesteld voor de watersport > Stof- en waterdicht conform IP67 > Slagvaste koffer van polypropyleen (pp) > Super stabiel > Stapelbaar > Bodemschaal variabel door aluminium vakverdelingssyteem UITRUSTING > Ergonomische 2-componenten handgreep > Automatisch luchtddrukcompensatieventiel > Documentenvak in het deksel > Uitneembare gereedschapsborden met tool pockets en lussen > Eigendomsmarkering > Ogen tbv afsluiting met hangslot Levering geschiedt via de vakhandel. Voor info: GEDORE Technag BV Flemingweg 7, 2408 AV Alphen aan den Rijn Tel. +31 (0) 172 42 73 50 - www.gedore.nl € 631,00 excl. btw Op stapel Doggersbank 66 Offshore Op dit moment is de Doggersbank 66 Offshore van Altena Yachting in aanbouw. Het is een meer dan 20 meter rondspant motorjacht met aluminium opbouw. De Doggersbank gaat over zeewaardige duurzaamheid. Het robuuste offshore-ontwerp blijft de tand des tijds doorstaan. Net als zijn naamgenoot, de grote zandbank in een ondiep gedeelte van de Noordzee. Nu is de legendarische langeafstandsverkenner weer in opbouw. Er werden tot nu toe meer dan 700 Doggersbank-modellen gebouwd. De Doggersbank is als de Leatherman van de Zwitserse zakmessen. Het is solide, stijf en geschikt om onder alle omstandigheden te presteren. De Doggersbank 66 Offshore wordt begin 2022 opgeleverd. www.altena-yachting.nl Specificaties Lengte Breedte Doorvaarhoogte CE-klasse 20.05 m 5.65 m 3.65 m CE-A HISWA MAGAZINE 2 7

ONDERNEMERSNIEUWS HISWA-RECRON telt 12 nieuwe leden 1. Bootverhuur Zoutkamp www.bootverhuur-zoutkamp.nl 2. Galama aan ’t Water www.galamadammen.nl 3. Happy Vakantiehuis www.happy-vakantiehuis.nl 4. Perix Odiliapeel website in de maak 5. Ullapool www.fred-developers.nl 6. Virage Star www.fhma-charters.nl en www.babro.nl 7. De Jong Sloepverhuur www.dejongsloepverhuur.nl 8. Waterpark Veerse Meer nog geen website 9. Nautical Trade Pilots nog geen website 10. Alu Boat Holland www.aluboatholland.nl 11. Camping Mans nog geen website 12. Reborn Yachts www.rebornyachts.nl 8 HISWA MAGAZINE 2 ONDERNEMERSNIEUWS TVL-regeling verbeterd De regeling Tegemoetkoming Vaste Lasten (TVL) voor specifieke ondernemingen wordt verbeterd. Het generieke economische steunpakket waarin onder andere de NOW en de TVL-regeling zijn geregeld, past niet altijd voor bedrijven met specifieke bedrijfskenmerken. Zo ondervinden seizoensgebonden watersport- en recreatiebedrijven bij de aanvraag en berekening van de TVL problemen vanwege de omzetdip in het naseizoen. “Wij zijn tevreden met de grote opwaardering van het economische steun- en herstelpakket van het Rijk”, laat Geert Dijks, directeur van HISWA-RECRON, weten. “De TVL had hierbij onze bijzondere aandacht. Het is goed dat het vergoedingspercentage omhoog is gegaan. De maximale bijdrage is verhoogd naar 400.000 euro. Tegelijkertijd zagen we dat de verhoging van de steunmaatregelen niet bij seizoensgebonden bedrijven terecht komt, vanwege blijvende problemen met de systematiek. Daarom voerden we gesprekken met verschillende kamerfracties om op zoek te gaan naar specifieke oplossingen. De generieke regelingen worden niet aangepast, maar voor schrijnende gevallen, zoals bij onze seizoensgebonden bedrijven, wordt wel een loket opgetuigd om per bedrijf naar oplossingen te zoeken.” Praktische hulp om energie en geld te besparen Recreatie- en watersportondernemers kunnen vanaf nu gebruik maken van een praktisch hulpmiddel om te besparen op energie en geld. Daarmee kunnen ondernemers de kosten van bedrijfsvoering structureel verlagen. De hulp bestaat uit een onlineprogramma: DEB.nl met een digitale bespaarassistent die aangeeft hoeveel euro’s te besparen zijn. DEB staat voor Duurzaam Energie Besparen. Het is een initiatief van MKB-Nederland, gesteund door het ministerie van Economische Zaken en Klimaat en tot stand gekomen in samenwerking met brancheorganisaties en verenigingen, waaronder HISWA-RECRON. Gebruik van het programma is kosteloos. De opzet is speciaal ontwikkeld voor mkb-ondernemers. Dus concreet, duidelijk en gebruiksvriendelijk. Je hoeft als ondernemer geen specialist te zijn om snel en gemakkelijk aan de slag te gaan. Als je inlogt op DEB.nl, zie je in één oogopslag in harde euro’s wat je kunt besparen. En kun je de maatregelen zien die daarvoor nodig zijn. Ga naar www.deb.nl/HISWA-RECRON, maak je eigen account aan en bespaar op jouw kosten. HISWA MAGAZINE 2 9

ONDERNEMERSNIEUWS Extra steunpakket voor Gelderse ondernemers Er komt extra ondersteuning voor de Gelderse horeca-, toerisme- en vrijetijdssector die zwaar is getroffen door de coronacrisis. Met de extra aanvulling op de bestaande regeling ‘Steuntje in de rug’ worden ondernemers geholpen die eind 2020 misgrepen vanwege de grote belangstelling. De provincie Gelderland maakt daarom opnieuw geld vrij, ongeveer één miljoen euro. Ondernemers uit de horeca-, toerisme- en vrijetijdssector krijgen een waardebon waarmee ze zakelijk advies kunnen inkopen, gericht op de toekomst van het bedrijf. Bijvoorbeeld op het gebied van strategie, innovatie, marketing en duurzaamheid, of voor een doorstart of saneringstraject. HISWA-RECRON en Koninklijke Horeca Nederland verzorgen de uitvoering van de regeling. Geert Dijks, directeur van HISWA-RECRON: “Deze extra financiële impuls van de provincie is voor onze sector van groot belang. Er is duidelijk behoefte aan zicht op perspectief. Ondersteunend advies van buitenaf met deze regeling is daarbij een waardevol hulpmiddel. Ik hoop dat meer provincies het initiatief van het Gelderse college volgen.” Scepsis over haalbaarheid Nota Varen Amsterdam HISWA-RECRON heeft de Gemeente Amsterdam gevraagd om een aantal zaken in de Nota Varen 2 nogmaals te beoordelen en eerder én op korte termijn in gesprek te gaan. HISWARECRON is van mening dat een aantal zaken niet kan wachten tot 2022 en bij niet tijdig handelen voor grote problemen gaat zorgen voor de watersportsector. Zo werd eerder door de wethouder toegezegd dat het varen door Amsterdam niet belast gaat worden: er komt geen ‘botentol’. Er zou slechts een vignet van een paar tientjes gekocht moeten worden als de boot niet aangelegd wordt en alleen maar doorvaart. Dat betekent dat als een watersportbedrijf zeilles geeft aan kinderen, moet betalen voor alle kleine ongemotoriseerde zeilboten. Dat terwijl er voor opleidingsdoeleinden voor roeien een vrijstelling is bedacht. HISWA-RECRON verzoekt de gemeente om voor alle watersportopleidingen in Amsterdam een vrijstelling te geven. De bedoeling was dat het vignet bij aanvang van het vaarseizoen (1 april 2021) zou gelden. Dat is niet gehaald. Het is nog niet bekend hoe, wanneer en waar de vignetten verstrekt gaan worden. HISWA-RECRON constateerde dat er op het gebied van het emissieloos maken van de pleziervaart nog zeer veel werk te doen is. “We zijn behoorlijk sceptisch over de haalbaarheid van de opgaven die er liggen. Denk aan de enorme investeringen in elektrische infrastructuur door de jachthavens, uitbreiding van de levercapaciteit van Leander en natuurlijk de watersporter zelf die met hoge kosten zijn boot moet ombouwen. Ook in het openbaar vaarwater moet de gemeente flink investeren in laadpalen”, aldus Gerdina Krijger, regiomanager Noord-Holland en Flevoland bij HISWA-RECRON. 10 HISWA MAGAZINE 2 ONDERNEMERSNIEUWS Succesvolle samenwerking Veluwe op 1 krijgt vervolg Stijn Boode, de nieuwe regiomanager in Gelderland en Utrecht. Het netwerkprogramma Veluwe op 1 van de VeluweAlliantie is verlengd met vijf jaar. HISWARECRON is partner hierin namens de recreatiesector. Hierin zijn Veluwse gemeenten en regio’s, recreatie- en horecaondernemers, dagattracties, grondeigenaren, natuurorganisaties, terreinbeheerders en de provincie vertegenwoordigd. De ambities legden ze vast in de VeluweAgenda 2030. In 2030 moet de Veluwe een voorbeeldregio zijn als het gaat om het verbeteren van de biodiversiteit en het verduurzamen van toerisme. Er zijn al veel succesvolle projecten gerealiseerd zoals de aanleg van routes voor fietsen, wandelen, MTB en ruiters, de nieuwe Recreatiezonering, Veluwe Remembers en de Belevingsgebieden Veluwe. Voor de ondernemers op de Veluwe is het van groot belang goed vertegenwoordigd te zijn in deze samenwerking. Stijn Boode, regiomanager Gelderland en Utrecht bij HISWA-RECRON, onderstreept het belang: “De recreatiesector maakt zich, samen met alle ondertekenaars, sterk voor de Veluwe als duurzame en vitale vakantiebestemming. Wij gaan voor natuurinclusief ondernemen: recreatie en toerisme met oog voor de natuur.” Nieuwe subsidieregeling voor ondernemers Overijssel Gastvrij Overijssel heeft een vernieuwd innovatieprogramma voor toeristische ondernemers, het Topprogramma Overijsselse Toeristische Ondernemers - deel 2 (TOTO-2). Er is een innovatievoucher van 7.500 euro per ondernemers beschikbaar. Het programma is bedoeld voor ondernemers met een innovatie-ambitie in de toeristische- en recreatieve sector in Overijssel. Juist in deze coronacrisis wil de netwerkorganisatie vooruitkijken naar nieuwe mogelijkheden in de markt. De uitvoering van dit programmaonderdeel ligt in handen van HISWA-RECRON, Koninklijke Horeca Nederland en MarketingOost. Zij werken samen met ondernemers aan het versterken van kennis, concurrentiekracht en innovatief vermogen in de sector. Het programma bestaat uit 125 bedrijfsscans en 125 innovatievouchers. De bedrijfsscan is een vragenlijst die helpt richting te geven aan de innovatie. Vervolgens bespreekt de ondernemer de scan samen met de contactpersoon van HISWA-RECRON of KHN, wordt er een innovatievoucher toegekend en worden innovaties geformuleerd. Aan de hand van de uitkomsten wordt een innovatietraject opgestart. Verder staan (digitale) congressen, workshops en regionale bijeenkomsten op de planning. Kijk voor meer informatie en inschrijving op: www.gastvrijoverijssel.nl/toto-innovatievoucher. HISWA MAGAZINE 2 11

ONDERNEMERSNIEUWS Meld je aan voor tv-programma Welkom op het water In het voorjaar van 2022 is op RTL 4 een nieuw watersportprogramma te zien: RTL Welkom op het water. In het programma reizen de presentatoren met een zeiljacht of motorboot door Nederland, elke aflevering in een andere regio. RTL Welkom op het water is een initiatief van HISWA-RECRON en mediabedrijf de Mediabroers. Het programma is onderdeel van de campagne Welkom op het water, powered by HISWA. Het doel van het programma is om de kijker te inspireren het water op te gaan en deel te nemen aan de watersport. De uitzendingen starten vanaf maart 2022 en zijn te zien op zondagmiddag van 17:30 tot 18:00 uur. Precies voor het journaal van 18:00 uur. De Mediabroers hebben met hun programma RTL Kampeert, dat nu wordt uitgezonden op dat tijdstip, al laten zien dat er hoge kijkcijfers worden behaald. Het gehele seizoen van RTL Kampeert is vorig jaar door zo’n 5,5 miljoen kijkers gezien. In elke aflevering van RTL Welkom op het water wordt aandacht besteed aan een specifieke regio en vaargebied. Daarnaast komt in het programma naar voren wat er allemaal komt kijken bij de watersport. Zo gaan de presentatoren op bezoek bij een jachthaven of ander watersportbedrijf, proberen ze verschillende watersporten uit en zijn er in elke aflevering weer andere jachten en boten te zien. Deelnemen Als watersportbedrijf kun je deelnemen aan het programma. Pardo, West yachting en Sea Fury meldden zich al aan. Er zijn verschillende mogelijkheden. Zo kunnen de presentatoren langs komen bij jouw bedrijf, varen met een van jouw boten of een bezoek brengen aan de regio waar jouw bedrijf gevestigd is. De makers maken samen met jou het script, komen langs voor het filmen en promoten je deelname op social media voor alle uitzendingen. De beelden van jouw bedrijf kunnen later ook voor eigen gebruik ingezet worden. Als HISWA Erkend Bedrijf krijg je korting. Meer informatie bij Rianne Hartog, projectleider Welkom op het water: r.hartog@hiswarecron.nl. 12 HISWA MAGAZINE 2 ONDERNEMERSNIEUWS Pensioenfonds Houtverwerkende Industrie en Jachtbouw naar Pensioenfonds Meubel Het Pensioenfonds voor de Houtverwerkende Industrie en Jachtbouw gaat per 1 januari 2022 consolideren met het Pensioenfonds Meubel. Na een uitgebreide selectie waarbij HISWA-RECRON als sociale partner nadrukkelijk betrokken was, is de keuze voor het Pensioenfonds Meubel gemaakt. HISWA-RECRON ziet het als de juiste stap om de pensioenen nu en in de toekomst betaalbaar te houden en zeker te stellen. De samenvoeging zorgt voor schaalvoordelen voor beide partijen en een robuuste organisatie. Het resultaat: lagere kosten en een toekomstbestendig pensioen. Groot voordeel hierbij is dat beide pensioenregelingen en sectoren een grote verwantschap hebben. Door de samenvoeging ontstaat een pensioenfonds met circa 120.000 deelnemers en een belegd vermogen van ruim 6 miljard euro. De pensioenuitvoering van Pensioenfonds Meubel wordt ondergebracht bij TKP Pensioen, een pensioenuitvoeringsorganisatie met ruime ervaring in het bedienen van pensioenfondsen met een grotere omvang. Export naar Verenigd Koninkrijk? Bereid je voor In het Verenigd Koninkrijk is de Recreational Craft Regulations (UKCA-markering) van kracht en pleziervaartuigen moeten daaraan voldoen. Dit certificaat wordt procedureel op eenzelfde wijze afgegeven als de Europese CE. Voor Europese bouwers die exporteren naar het VK moet een formele vertegenwoordiger of importeur worden aangesteld in het VK. De Britten hebben HISWA-RECRON laten weten dat er nagenoeg geen Nederlandse bouwer zich heeft geregistreerd. Ga je exporteren naar het VK? Vraag dan tijdig een registratie aan. De afgifte van de UKCA op basis van EU-CE duurt lang, omdat de certificerende instantie het werk niet aan kan. Inspectie SZW over gevaarlijke stoffen Veel ondernemers ontvingen een brief van de Inspectie SZW met het verzoek om gevaarlijke stoffen te inventariseren en door te geven. Met de hoeveelheden van de stoffen moeten ondernemers ook het CAS-nummer doorgeven. Het CAS-nummer is een uniek nummer voor alle individuele gevaarlijke elementen, polymeren, componenten en legeringen. Naar de mening van HISWA-RECRON is het registreren van een CAS-nummer niet vereist in de wet. Ondernemers moeten op productniveau gevaarlijke stoffen bijhouden en niet op stoffenniveau. De gevraagde registratie kan een opmaat zijn naar reductie op stoffenniveau. Inmiddels heeft de Inspectie SZW aangegeven dat deze registratie niet vereist is, maar dat het een verzoek is. Met de Commissie ARBO binnen VNO-NCW bespreekt HISWA-RECRON in overleg met de inspectie de verdere acties. Heb je ook een brief gekregen hierover, neem dan contact op met Jeroen van den Heuvel: j.heuvel@hiswarecron.nl. HISWA MAGAZINE 2 13

ONDERNEMERSNIEUWS Aanvullingen op EU Richtlijn Pleziervaartuigen Er komen mogelijk drie aanvullingen in de volgende versie van de EU Richtlijn Pleziervaartuigen. De EU heeft opdracht gegeven om een studie hiernaar uit te voeren. De enquête over de mogelijke effecten van deze aanvullingen maakt een rondje langs de belanghebbenden. Binnen ICOMIA begeleidt de Technische Commissie, waarin HISWA-RECRON zitting heeft, deze enquête. De eventuele aanvullingen gaan over brandstofdampemissies uit brandstofsystemen, uitlaatgasemissies en ontwerpcategorieën. De nieuwe EU Richtlijn Pleziervaartuigen wordt in 2027 verwacht. Meer informatie: www.hiswarecron.nl/kennisbank. Nieuwe stagiair bij HISWA-RECRON Nick van den Berg is de nieuwe stagiair bij HISWA-RECRON. Hij studeert Bedrijfskunde aan de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen. Nick zit in de laatste fase van zijn studie en doet zijn afstudeeronderzoek bij HISWA-RECRON. “Ik ga onderzoeken wat de stand van zaken is op het gebied van duurzaamheid binnen de sector. Vervolgens ga ik analyseren waar, voor zowel ondernemer als de branchevereniging, kansen liggen om op in te spelen. Op basis hiervan ga ik HISWA-RECRON adviseren op welke manier zij kunnen bijdragen aan verduurzaming van de sector”, aldus Nick. ‘Boats for sale’ op hiswa.nl De content in de botenbank op www.hiswa.nl is vertaald in het Engels. Het aanbod van nieuwe en gebruikte boten is nu in het Engels beschikbaar. Zo worden buitenlandse bezoekers beter gefaciliteerd. Dat betekent natuurlijk wel dat je als bedrijf ook Engelse teksten moet invoeren bij de booteigenschappen. Leden van HISWA-RECRON kunnen dit doen via mijnhiswarecron.nl. Wil je je vindbaarheid nog verder optimaliseren, zorg er dan voor dat je bedrijfsprofiel in het Engels wordt weergegeven en maak hierbinnen ook Engelse zoekwoorden aan. Als de SEO-indicator op groen staat, zit je goed. Kom je er niet uit, neem dan even contact op met afdeling communicatie: communicatie@hiswarecron.nl. Meer informatie: www.hiswa.nl/en. 14 HISWA MAGAZINE 2 ONDERNEMERSNIEUWS Aanpassing nomenclatuur De goederennaamlijst internationale handel bevat een standaard indeling van alle goederen. Deze lijsten zijn door Eurostat benoemd in de zogenoemde Gecombineerde Nomenclatuur (GN). Op basis van deze nomenclatuur wordt de internationale goederenstroom in kaart gebracht. Internationale koepel van watersportbrancheorganisaties ICOMIA haalt daar de in- en exportcijfers uit voor het jaarlijkse statistiekboek. HISWA-RECRON maakte zich via ICOMIA zich sterk om pleziervaartuigen boven de 24 meter een eigen nummer toe te kennen. Tezamen met het voorstel om de lengte-indeling van zeilboten en motorboten gelijk te trekken en om waterscooters een eigen nummer te geven, verzocht de EU aan ICOMIA deze aanpassing te onderbouwen en te onderschrijven. Als de aanvraag wordt geaccepteerd, duurt de bureaucratie rond deze aanpassing circa zes jaar. Onderzoek: toerisme en recreatie bepalen Bruto Nationaal Geluk Hoe diepgeworteld is de gastvrijheidssector in de samenleving? Hoe zou de maatschappij eruit zien zonder dat mensen kunnen ontspannen, recreëren, uit eten gaan, kamperen, sporten, elkaar ontmoeten, cultuur snuiven, reizen in binnen- en buitenland, congresseren en evenementen bijwonen? Gastvrij Nederland (waar HISWA-RECRON onderdeel van uitmaakt) en CELTH gaven antwoord op die vraag gegeven in het onderzoek: de maatschappelijke waarde van toerisme en recreatie. Voor het eerst is hierbij in beeld gebracht hoe groot de waarde van de gastvrijheidssector is voor de Nederlandse economie en vooral voor de hele maatschappij. De ondernemers uit de brede gastvrijheidssector zijn verantwoordelijk voor 91,2 miljard aan omzet en ruim 800.000 banen. Wereldwijd werkt zelfs 1 op de 10 mensen in de sector. Het belang van toerisme en recreatie is echter veel breder. Zo vergroot het de kwaliteit van leven, maakt het mensen gezonder en gelukkiger en verbindt het groepen mensen. De sector draagt bij aan het succes van andere sectoren (inkomen en werkgelegenheid toeleveranciers) en aan het vestigingsklimaat. Ondernemers scheppen banen in streken waar (van oudsher) minder werk is en de aanwezigheid van (zakelijke) toeristen en recreanten is essentieel voor winkels en voor openbare voorzieningen. De overheid heeft hierin een belangrijke taak te vervullen. Deze taak kan beter worden ingevuld, zo wordt onomstotelijk duidelijk uit het onderzoek. De maatregelen als gevolg van de coronapandemie laten heel nadrukkelijk zien welke effecten het vrijwel geheel sluiten van de sector heeft op een maatschappij. Kees van Wijk, voorzitter Gastvrij Nederland: “Dat de gastvrijheidssector bijna 4,5% bijdraagt aan ons Bruto Binnenlands Product wisten we al, maar de bijdrage aan ons Bruto Nationaal Geluk is minstens zo belangrijk en zo mogelijk nog groter.” Het onderzoeksrapport vind je op www.hiswarecron.nl/actueel/ nieuws. HISWA MAGAZINE 2 15

ONDERNEMERSNIEUWS Meer subsidie voor leerbedrijven Het ministerie van Onderwijs heeft per studiejaar 10,6 miljoen uitgetrokken voor verhoging van de Subsidieregeling Praktijkleren. Dit geld is bedoeld om werkgevers in sectoren die zwaar zijn getroffen door de coronamaatregelen te stimuleren BBL-plekken aan te blijven bieden. BBL staat voor Beroeps Begeleidende Leerweg: vier dagen werken in bedrijf en één dag per week naar school. Werkgevers in de watersportsector kunnen gebruik maken van deze hogere subsidie vanwege de volgende redenen: • De arbeidsmarktperspectieven voor mbo’ers zijn goed • De sector is conjunctuurgevoelig • De sector wordt voornamelijk privaat gefinancierd Deze werkgevers ontvangen dus extra subsidie voor het aanbieden van BBL-leerplekken boven op het bedrag aan subsidie waarvan zij op grond van de huidige regeling praktijkleren al aanspraak op kunnen maken. Voor de bepaling van de leerbedrijven die in aanmerking zullen komen voor deze extra subsidie hanteert de minister de codes van de Standaard Bedrijfsindeling (SBI) van het CBS. Wil je meer informatie over het worden van een leerbedrijf, neem dan contact op met Herbert van Oord: h.van.oord@hiswarecron.nl. Keuringsplicht voor hijskranen Heb je een hijskraan op de jachthaven of werf staan? Controleer dan of deze gekeurd is. Hiermee voorkom je onbedoelde ongelukken en letsel door het werken met de kraan. En voorkom je mogelijke boetes. Hijskranen zijn risicovolle arbeidsmiddelen en moeten daarom periodiek gekeurd worden. De keuringsplicht geldt ook voor hijskranen die op jachthavens en werven staan. Deze hijskranen blijken niet altijd gekeurd te zijn. Hijskranen zijn onderhevig aan slijtage en veroudering, met alle risico’s van dien. De Inspectie SZW stelde een document op met daarin de belangrijkste informatie en keuringseisen. Meer informatie: www.hiswarecron.nl/kennisbank. 16 HISWA MAGAZINE 2 ONDERNEMERSNIEUWS Subsidieregeling Emissieloze Bedrijfsauto’s (SEBA) Wil je als ondernemer een nieuwe, volledig emissieloze bedrijfsauto kopen? Dan kom je in aanmerking voor de Subsidieregeling Emissieloze Bedrijfsauto’s (SEBA). De subsidieregeling loopt van 15 maart 2021 tot en met 31 december 2025. Het subsidiebudget van de regeling heeft ieder jaar een maximum. Je ontvangt 10% van de netto catalogusprijs (voertuigcategorie N1) of 10% van de verkoopprijs zonder btw (voertuigcategorie N2). Het subsidiebedrag bedraagt maximaal 5.000 euro voor iedere bedrijfsauto. Meer informatie: www.rvo.nl/ subsidie-en-financieringswijzer/seba. Paul de Groot nieuwe manager waterrecreatie Paul de Groot (45) is bij HISWA-RECRON gestart als Manager Waterrecreatie. Hij wordt primair verantwoordelijk voor de sector jachthavens, verhuur pleziervaartuigen en zeil- en vaarscholen. Paul is opgegroeid op een jachthaven en studeerde Hotel Management aan Stenden Hogeschool. Paul heeft aansluitend jarenlang in de watersportsector gewerkt als projectmanager, accountmanager, salesmanager en makelaar. Onder andere bij Het Wakend Oog, Datema, Secumar en Kubus Sports. Daarnaast is hij actief bij het Watersportverbond en de Koninklijke Watersport Vereeniging Loosdrecht op het gebied van wedstrijdzeilen, opleidingen en trainingen. Paul volgt Stijn Boode op, die nu regiomanager Gelderland en Utrecht is. Hij is bereikbaar via p.degroot@hiswarecron.nl en 033 303 97 32. Plaats je vacature op hiswa.nl Ben je voor het nieuwe seizoen op zoek naar personeel? Als HISWA Erkend Bedrijf heb je de mogelijkheid om je vacatures te plaatsen op hiswa.nl. De vacaturebank is met uitstek de plek om nieuw personeel te vinden voor de watersportsector. Je hebt de mogelijkheid om deze vacatures zelf te plaatsen via www.mijnhiswarecron.nl. Ben je ingelogd? Dan kun je ook direct je bedrijfsprofiel controleren. Zo word je nog beter gevonden. HISWA MAGAZINE 2 17

Nederland herontdekt Instagrammable, veilig en verrassend Op het water was het druk afgelopen zomer. De meren, plassen, kanalen en rivieren waren een aangename plek om te recreëren voor heel veel binnenlandse toeristen. En niet alleen daar waren meer mensen. Al varend, suppend, wandelend en fietsend ontdekten Nederlanders hun eigen land. Tekst: Dominique van Dam De coronapandemie versterkte een trend die al aan de gang was: een toename van binnenlandse vakanties met focus op gemak, veiligheid, meer aandacht voor duurzaamheid, een kleinere ecologische voetafdruk en meer ‘wanderlust’. Nederland blijkt voor velen een ideale vakantiebestemming. In totaal ontving de recreatieve sector in 2020 19 miljoen mensen uit eigen land. Dat is nog steeds een kwart minder dan in 2019. Toch was het na juni alle zeilen bij voor de gastvrijheidondernemer. De toerist had daarbij alle ruimte – volgens het NBTC bezochten in 2020 65% minder internationale bezoekers Nederland. 18 De trend van binnenlands vakantievieren zet zich dit jaar voort: bijna 45 procent is positiever gaan denken over een vakantie in eigen land en overweegt ook in 2021 hier op vakantie te gaan, toont onderzoek van het NBTC aan. Mensen zijn op zoek naar een van de vele onontdekte plekken die Nederland nog voor ze in petto heeft. En toeristen helpen elkaar daar graag een handje bij: ons land blijkt bij uitstek geschikt voor instagrammable content en met hashtags tippen we elkaar de mooiste plekjes, op en naast het water. In cijfers gemeten is de watersport relatief minder geraakt door corona dan andere takken in de sector. Alhoewel de voorzieningen in de havens wel dicht waren in het voorjaar, was de verhuur in de zomer hoog en werden er meer boten verkocht. Sloepen waren niet aan te slepen, net als boten die zich goed lenen voor een dagje of weekje op het water. In juni 2020 lag het totaal aantal toeristen weer op 80% van wat het een jaar eerder was: 1,9 miljoen mensen gingen op binnenlandse vakantie. Toch was er nog 20 tot 25% omzetverlies gemiddeld voor de HISWA-RECRON-ondernemer. De chartervaart werd heel hard geraakt met 79% omzetdaling. Uiteindelijk was het totaalverlies in de watersport 79 miljoen. Bruto Nationaal Geluk Met een bijdrage van 4,5% aan het bruto binnenlands product (een omzet van 91,2 miljard en meer dan 800 duizend banen) HISWA MAGAZINE 2 is de toerisme- en recreatiesector belangrijk voor Nederland. En dat is niet het hele verhaal. Uit onderzoek van Gastvrij Nederland en CELTH blijkt dat toerisme en recreatie belangrijk zijn in nog heel veel andere opzichten. Het verhoogt de kwaliteit van leven, maakt mensen gezonder en gelukkiger en er ontstaat meer verbinding. Daarmee is de bijdrage aan Bruto Nationaal Geluk minstens zo belangrijk. Deze waarde van de gastvrijheidssector stond centraal in het rapport ‘Maatschappelijke waarde van toerisme en recreatie’ dat verscheen in maart 2021 op basis van dat onderzoek. Jeroen Klijs, professor Social Impacts of Tourism aan de Breda University of Applied Sciences (BUas) en verbonden aan CELTH legt uit: ‘Uit dit onderzoek, dat we al startten voor corona, blijkt dat de maatschappelijke waarde van toerisme en recreatie groot is. De pandemie liet zien wat de sector echt bijdraagt, er werd namelijk zichtbaar wat we zo missen. Toerisme werd lang gezien als negatief, met veel aandacht voor overtoerisme, maar nu is er hernieuwde waardering. Het brengt levendigheid, inkomsten en reuring. Ook zijn de deelnemer en de waarnemer op locatie toleranter naar elkaar geworden.’ Nederland herontdekt Klijs gaat verder: ‘Het verlangen om weer op vakantie te gaan is groot en daarbij hebben we ervaren dat Nederland heel aantrekkelijk is.’ Hij pleit dan ook met zijn mede-onderzoekers voor het toekomstbestendig ontwikkelen van bestemming Nederland. Bezoek moet bijdragen aan de welvaart en het welzijn van alle Nederlanders. ‘Zoveel mogelijk regio’s moeten van het groeiend toerisme profiteren. Het onderzoek toonde aan dat de waarde voor het Bruto Nationaal Geluk groot is, maar ook dat de sector hulp en randvoorwaarden nodig heeft om die maatschappelijke waarde te behouden.’ Droogvallen op het Wad is een oer-Hollandse ervaring. HISWA-RECRON wil minister van Toerisme en Gastvrijheidseconomie In een manifest van vijf punten geeft HISWA-RECRON een overzicht van het belang van watersport en vrije tijd. Een van de belangrijkste punten in het manifest is het pleidooi voor een minister van Toerisme en Gastvrijheidseconomie. Zo moeten watersport, recreatie en gastvrijheid veel hoger op de politieke agenda komen. Geert Dijks, directeur HISWA-RECRON: “Op rijksniveau is er te weinig capaciteit beschikbaar voor toeristisch-recreatief beleid. De sector is versnipperd en heeft meer inzet en regie nodig. De coronacrisis heeft duidelijk gemaakt dat het voor ons welzijn belangrijk is om mogelijkheden te hebben om veilig en dichtbij buiten te zijn.” HISWA MAGAZINE 2 Naast de oproep voor een Minister van Toerisme en Gastvrijheidseconomie worden in het manifest concrete plannen gepresenteerd om natuurinclusief ondernemen te stimuleren, de vitale watersport en recreatiesector te behouden, passende regelgeving voor de groei van werkgelegenheid vorm te geven en investeringsprogramma’s voor duurzame en innovatieve bedrijven op te zetten. Lees het hele manifest op www.hiswarecron.nl/manifest. 19

Lokaal, duurzaam en creatief De invloed van de gastvrijheidsondernemer, of dit nu op land op water is, op het eigen succes is in de komende jaren groot. Daarin zijn samen optrekken, lokaal ondernemen, samen kennis generen en de sociale impact vergroten belangrijk. Klijs: ‘We zorgen samen voor een leuke tijd voor toeristen, maar het is daarbij ook belangrijk dat dit leuk, fijn en goed is voor de bewoners van de regio.’ Dat onderschrijft ook Kees van der Most van Trends & Tourism. Als onderzoeker en trendwatcher ziet hij verschillende ontwikkelingen, die hij in zijn Toekomstvisie 2030 uiteenzet. ‘Ten eerste gaan binnenlandse vakanties het goed doen’, zegt hij. ‘Dat is niet alleen door corona, dat komt ook door trends die daarvoor ook al zichtbaar waren. Zo groeit bijvoorbeeld het aandeel korte vakanties in de markt en die worden veelal dichter bij huis doorgebracht. Daarnaast zijn er meer en meer 65-plussers, we Instagrammable De opvallendste campagnebijdragen waren veelal user generated: de consument klom in de pen en maakte de mooiste foto’s van de meest verrassende plekken in Nederland. Tijdlijnen op sociale media vulden zich met hashtags als #hiermoetjezijn, #wadbenjemooi en natuurlijk #welkomophetwater. Ook bijvoorbeeld Dorien Broekhof ging via socials op zoek naar haar vakantiebestemming. ‘Ik wilde niet naar de grote massa, en niet vliegen. Uiteindelijk vond ik mijn vakantie via #bijzonderplekje en #hiermoetjezijn.’ Met haar gezin, woonachtig in Leiden, trok ze naar Ouddorp, vlakbij de Brouwersdam en daarna naar Drenthe voor het contrast. ‘We kwamen op verrassende locaties, met openluchtzwembaden midden in het bos, op basis van tips van anderen, influencers en blogs.’ Ook dit jaar gaan die campagnes door en ontstaan er nieuwe. Zo gaan influencers 20 HISWA MAGAZINE 2 Bas Smit en Nicolette van Dam op pad. Via #nederlandheeftalles is alles te volgen. Ook maken zij een vakantieboek met tips in alle twaalf provincies. Iedereen kan meedoen – door zelf de mooiste plekjes te delen op Instagram #nederlandheeftalles of je idee in te sturen via www.nederlandheeftalles.nl. hebben een grotere kans op mooi zomerweer en duurzaamheid wint aan belang. Lokaal ondernemen is hierbij steeds belangrijker.’ Er is een positiever beeld van op vakantie gaan in Nederland. Het is niet meer de ‘poor men’s holiday’. Ondernemers spelen in op al deze trends, ziet Van der Most: ‘We zien nieuwe verblijfsconcepten als tiny houses, strandhuisjes en pop-upcampings. Er liggen enorm veel kansen voor verblijf buiten de schoolvakanties om. De oudere doelgroep wil graag verblijven in hoogwaardige bungalows en willen activiteiten als wandelen en fietsen. Buiten is de nieuwe norm, het is gezond én leuk. Mensen hebben een positiever beeld van op vakantie gaan in Nederland. Het is niet meer de ‘poor men’s holiday’ die het eerst was.’ Geijsman Watersport aan het Brielse Meer in Zeeland verwacht een goed seizoen. Sense of place Lokaal ondernemerschap is ook een trend die nu goed tot ontwikkeling kan komen. ‘De recreatieondernemer kan de gasten goed informeren, mensen komen om de omgeving te ontdekken. Samenwerkingsverbanden en een sense of place zijn hierin heel belangrijk’, zegt Van der Most. ‘Duurzaamheid is hierbij ook belangrijk, de ondernemers kunnen samen laten zien wat ze hieraan doen in de regio. Je moet dat duidelijk maken. Met lokale afnemers, minder impact op milieu en klimaat en goede marketing hieromheen, krijg je een positieve uitwerking op het klantenbestand.’ Klijs zegt daarbij: ‘Niet alleen de toerist van buiten staat centraal, ook de inwoner. De lokale cultuur is zo in beeld en dat bepaalt ook hoe je tegen toeristen aankijkt als lokale bewoner. Verder toonde het afgelopen jaar aan dat veel ondernemers, ook onder extreme omstandigheden, creatief zijn. In concept, financieel én in bedrijfsvoering. Dat is van groot belang voor de toekomst.’ Creatief inspelen op de omstandigheden Rosalie en Martijn Fakkeldij van Jachthaven Pieter Bouwe pakten vorig seizoen die noodzaak voor creatief ondernemen direct op: ‘Alles in de regio Súdwest-Fryslân was volgeboekt. We legden een platbodem in een stukje privé-haven. Zo ontstond HISWA MAGAZINE 2 er een heerlijke, fijne vakantieplek aan het water van alle gemakken voorzien. Het zijn geen watersporters, maar wel watersportliefhebbers die zo vakantie vieren. Ze genieten van het bootleven.’ Het was booming business. Maar nieuwe watersporters zijn gebaat bij een korte vaarcursus of leren manoeuvreren. Ook aan de andere kant van het land, in Zeeland, was het even schakelen in het voorjaar van 2020. De havenfaciliteiten en de sluisjes gingen dicht, wat zorgde voor een moeizame start van het seizoen. ‘Maar’, zegt André van Harmelen van full service watersportbedrijf Geijsman Watersport op Voorne-Putten, ‘het kwam allemaal goed! Mensen gingen massaal bootje varen. Het was booming business, een druk seizoen.’ Een aandachtspunt en extra belangrijke service voor komend seizoen ziet Van Harmelen ook: ‘Het vaargedrag van de nieuwe watersporters is niet altijd even veilig. Ondernemers kunnen helpen met voorlichting geven aan deze mensen, ze instrueren met een korte vaarcursus of leren manoeuvreren.’ Die nieuwe watersporter is voor Jachthaven Pieter Bouwe een reden geweest tot technologische vernieuwing. De valkverhuur is nu volledig contact21

De platbodem Rosalie lag in de zomer van 2020 aan de wal. Ze diende als vakantiehuis aan het water, een succes. loos, een verandering die echt ingegeven is door corona. ‘Daardoor’, zegt Rosalie, ‘zijn we flexibeler in huurtijden en het werkt: het is win-win als iedereen zich netjes gedraagt. We hebben er ook zeker nieuwe klanten door mogen verwelkomen: dagjesmensen uit Amsterdam bijvoorbeeld, die makkelijk online een bootje huren, maar dat niet willen van 9 tot 5. Ze willen de avond meepakken, dat gaat nu prima.’ Het seizoen verlengt. Mensen komen steeds eerder naar de boot. Over het komende jaar is Van Harmelen positief: ‘De angst voor beperkingen voor dit voorjaar is er zeker weer, maar het overleg met de overheden is ook een stuk beter gestructureerd. De verrassingen zijn wel uit de lucht en er liggen scenario’s klaar voor komend seizoen.’ Een seizoen dat overigens al begonnen lijkt: ‘Mensen komen steeds eerder naar de boot, en nu er geen beurs is als startschot, komen ze al in februari’, zo constateert Van Harmelen. ‘Het seizoen verlengt zo ook nog eens, 22 HISWA MAGAZINE 2 zeker omdat voor een bepaalde doelgroep varen bijzaak is. Vroeger was de haven het startpunt, nu liggen sommige boten stationair, de kids spelen op het gras, en zijn de voorzieningen aan de wal heel belangrijk. Eigenlijk hebben we niet veel problemen, de aantrekkingskracht is groot en we hebben veel werk, zowel in de winter als in de zomer.’ Wat gebeurt in jouw regio? In elke regio zijn veel organisaties en samenwerkingsverbanden op het gebied van toerisme, recreatie en watersport. Per regio lichten we er enkele uit. Regio Zuid TOZ Belangenclub voor heel Zeeland waar bijvoorbeeld ook Koninklijke Horeca Nederland, de dagattracties, Kenniscentrum Zeeland en de Zeeuwse ontwikkelingsmaatschappij bij zijn aangesloten. www.campuszeeland.nl TOP Voorne Putten Actieve club op het gebied van belangenbehartiging. Leden trekken samen op bij het wakker schudden van de politiek. Recent voor de ontwikkeling van een Nationaal Park. www.topvoorne.nl Netwerkplatform De Biesbosch Voor het Nationaal Park De Biesbosch willen HISWA-RECRON, ondernemers en watersportverenigingen een netwerkplatform opzetten om de vele waterrecreatiemogelijkheden in dit uniek vaargebied te borgen. Dit initiatief is net gestart. Regio Midden Gastvrije Randmeren De coöperatie zorgt namens de 16 gemeenten rond de Randmeren voor het beheer en onderhoud van de recreatieve functies van de meren. Speciale aandacht gaat daarbij uit naar vaarwater, fietsverbindingen en recreatie bij aanlegplaatsen en eilanden. www.gastvrijerandmeren.nl Stichting Maaien Waterplanten Deze stichting regelt het maaien van de waterplanten op de randmeren. Maaien is nodig omdat waterplanten voor veel overlast zorgen voor watersporters en recreanten. De stichting voert het maaien uit in opdracht van de Gastvrije Randmeren. Regio Noord Stichting Merk Fryslân Merk Fryslân is de marketingorganisatie voor de Provincie Fryslân. Deze stichting werkt aan de marketing en promotie voor Friesland en de Waddeneilanden met de focus op toerisme. HISWA-RECRON heeft een plek in de Raad van Advies van deze stichting. www.friesland.nl/nl/merkfryslan Gastvrij Overijssel Netwerkorganisatie voor de vrijetijdssector in Overijssel. Er worden onder andere innovatieprogramma’s voor toeristiche ondernemers ontwikkeld. HISWA-RECRON levert de voorzitter voor deze organisatie. www.gastvrijoverijssel.nl HISWA MAGAZINE 2 23

Jachthavens aan zet Coronaschippers vasthouden met vakantiegevoel Watersporters tegen wil en dank of een nieuwe generatie die op haar beurt de schoonheid van Nederland vanaf het water ontdekt? Ondernemers in de jachthavens hopen dat de nieuwe aanwas van watersporters actief blijft. Als jachthavens een geweldige ervaring weten te bieden, zullen meer mensen de zomer in eigen land doorbrengen op het water. Tekst: Hans Buitelaar De reisbeperkingen tijdens de coronacrisis hadden een gunstig effect op de watersport in eigen land. Onderzoekers bevestigen de groei, maar waarschuwen ook dat een deel van de nieuwe watersporters weer naar het buitenland zal reizen als de beperkingen zijn opgeheven. Bezetting Op Marina Volendam wijst Rik van As naar de steigers rondom het kantoor van de havenmeester. “Vooral de vraag naar ligplaatsen voor kleinere jachten is toegenomen,” merkte hij in 2020. “De steiger met boxen voor boten tot 8 meter lang is nagenoeg vol, er zijn nog een paar seizoensplekken voor het komend seizoen beschikbaar. De steigers voor jachten tussen de 8 en 10 meter, van 10 tot 12, van 12 tot 13 meter zijn allemaal goed bezet. En opvallend genoeg zijn ook de boxen voor de grotere jachten van 20 tot 22 meter lang vrijwel allemaal voor het seizoen verhuurd. Nu de 24 eigenaren niet meer naar hun boot in de Oostzee of de Middellandse Zee kunnen reizen, halen ze de boot hier heen. Alleen in de maat tussen de 13 en 16 meter hebben we nog plekken vrij.” Het beeld komt overeen met wat veel havens in Nederland in het jaar van de pandemie zagen. “De bezettingsgraad is gestegen van 72 procent naar 83 procent,” becijfert Van As. Vooral de vraag naar ligplaatsen voor kleinere jachten nam toe. Vakantie op de boot: supermarkt, café en speeltuin dichtbij. HISWA MAGAZINE 2 Ontsnappen Het marktonderzoek ‘Jachthavens in Nederland’ dat Eduard Paulusma, student aan de Hanzehogeschool Groningen, deed in opdracht van Muller Makelaardij uit Sneek (TOP Supplier van HISWA-RECRON), focust meer op de langere termijn. Het onderzoek is dan ook in april 2020 afgerond, toen van de opleving nog niets merkbaar was. Vergrijzing, afnemend botenbezit en een verandering in het gebruik van jachthavens zijn de belangrijkste conclusies. Een concrete aanbeveling is om meer diensten aan te bieden op havens, omdat ligplaatshouders die minder zien als een parkeerplaats voor hun boot, maar meer als een plek om op de boot te verblijven en te recreëren. Met de kennis van dat onderzoek en de ervaring van het coronajaar op zak, zegt makelaar Bernd Kamp: “Watersport heeft ongewild een impuls gekregen. Een heleboel mensen ontdekten de watersport en zien nu hoe mooi Nederland is vanaf het water. Hopelijk is een flink deel ervan blijvend. Ik vraag me af of het massatoerisme zoals we dat de laatste jaren voor corona zagen, weer helemaal terug komt.” De verschuiving van bezit naar gebruik – dus verhuur – zet door. De sloepverhuur kende een zeer goed jaar en ook de verhuur van grotere jachten waar tien mensen op kunnen meevaren, blijkt op te leven. “De komst van een vaccinatiebewijs of coronapaspoort zal dit in het komende seizoen nog makkelijker maken,” voorziet Kamp. “Maar ook zonder dat: mensen zien een boot als een ideale manier om aan de beperkingen te ontsnappen. Je bent in ieder geval buiten.” Mensen zien een boot als een ideale manier om aan de beperkingen te ontsnappen. Gastheer Als leverancier van havenmanagementsoftware heeft Volker Meuzelaar van i-Marina zicht op de bewegingen van watersporters. Passantenovernachtingen worden in zijn programma geregistreerd. “Al jaren zien we een afname van het aantal passanten in jachthavens. De laatste jaren stabiliseerde dat langzaam. Tot 2020. Dit was een raar jaar.” In het zuiden van Nederland kwam het seizoen pas laat op gang door langere duur van de beperkingen die de veiligheidsregio daar oplegde. In het noorden gebeurde er tot 1 april niets, maar daarna werd het jaar voor de havens beter dan de voorgaande. Duitse watersporters kwamen als voorheen. De waddenhavens hadden het druk: die zijn goed ingericht op vakantievierende passanten. Alleen voor jachthavens in grotere steden was het een minder jaar: in steden was niets te beleven. Wat over de hele linie groeit is de vraag naar vaste ligplaatsen. “Voorheen had alleen een enkele verenigingshaven een wachtlijst, nu zijn die er ook voor commerciële jachthavens,” merkt Meuzelaar. “Rond de plassen is geen plek voor een sloep meer te vinden. Nu mensen op de boot hun ‘grote’ vakantie vieren is het verblijf op de jachthaven belangrijker. Waar veel voorzieningen zijn en de havenmeester zich als een echte gastheer opstelt, blijven mensen graag.” Nu mensen op de boot vakantie vieren, is een jachthaven met veel voorzieningen belangrijk. Verblijf Vorig jaar werden er meer boten verkocht en werd er meer gevaren. HISWA MAGAZINE 2 Ook Marina Port Zélande ziet nieuwe vaste ligplaatshouders. “De bezettingsgraad stijgt,”bevestigt havenmeester Peter de Regt. “En we hebben een nieuwe categorie ligplaatsen: die voor grote kajuitcatamarans. Langzaam 25

Gezelligheid op de kade naast de steigers van Marina Port Zélande. krijgt dit segment voet aan de grond in Nederland. We hebben er nu drie en ik ben van plan meer van die plekken te maken.” Het verblijfskarakter van de haven krijgt verder gestalte in een uitstap naar kampeerauto’s. “We leggen een camperterrein aan. Daar is op de Brouwersdam behoefte aan hebben we gemerkt.” Blijvers “Niet alleen het bootbezit is toegenomen in 2020, er is ook meer gevaren met plezierboten,” vat Reinier Steensma de bevindingen samen van zijn rapport ‘Update watersport in 2030, 2040, 2050 inclusief gevolgen corona’. Zijn bureau Waterrecreatieadvies deed onderzoek in opdracht van Rijkswaterstaat. “Het aantal sluispassages met jachten steeg in het seizoen van 2020. Er wordt dus meer gevaren. Daarnaast zie je dat er meer boten worden verkocht, vooral gebruikte jachten. De makelaars hadden een goed jaar. Opvallend is dat er ook veel boten werden verkocht die voorheen moeilijk verkoopbaar waren. Nieuwgebouwde sloepen waren in de loop van het seizoen niet meer 26 leverbaar. Uitverkocht. Oudere jachten werden weer opgeknapt voor vakanties aan boord. Jachtservicebedrijven hadden het druk – net als de verhuurbedrijven. En zelfs de watersportwinkels profiteren: nieuwe watersporters komen er in één keer een hele outfit aanschaffen. Voor het komend jaar zijn er mooie kansen voor productuitbreiding. Zeilscholen kunnen cursussen voor volwassenen aanbieden, vaarbewijscursussen zijn weer gewild en havens kunnen voor tochtenvaarders in open boten meer overnachtingen aanbieden – in houseboats bijvoorbeeld.” Er zijn mooie kansen voor productuitbreiding. Denk aan zeilcursussen voor volwassenen, vaarbewijscursussen en overnachtingsmogelijkheden voor tochtenvaarders in open boten. Jonger Maar blijven de nieuwe watersporters als op een gegeven moment reizen weer mogelijk en veilig is? “Wisten we het maar,” lacht Rob Vrolijks van gelijknamig projectbureau. “Het aantal nieuw verkochte jachten vorig jaar was groter dan anders en ook de tweedehands markt kwam goed op gang, maar de aantallen zijn niet zo groot dat we spreken van een game changer in de watersport. Er is niet zoveel cijfermateriaal uit de sector, maar uit het polissenoverzicht van een grote verzekeraar in de watersport blijkt: er zijn in 2020 evenveel boten verzekerd als in 2019. Wel zien we een heel hoopgevende ontwikkeling: de gemiddelde leeftijd van de verzekerden is lager geworden. Eindelijk een wending in de vergrijzing. De mensen die vorig jaar erbij kwamen op het water, zijn grofweg in drie groepen in te delen. Er zijn jonge gezinnen die de boot die al jaren in de familie is, herontdekken als mooi vakantievehikel. Daarnaast zijn er kopers – vaak twintigers en dertigers – die impulsief een ouder jacht aanschaffen. Wat we ook zien is een groep kopers die samen een oudere boot kopen en die samen opknappen die ze samen en per toerbeurt gaan gebruiken – meestal drie of vier jongere mannen. Vooral de eerste groep – die een al in goede staat verkerend familiejacht herontdekt – is een groep met potentiële blijvers. Van de groep die samen een boot koopt, blijft uiteindelijk misschien één van de kopers over als actieve watersporter. De impulskopers zitten als eersten straks weer in het vliegtuig. Toch heb ik het gevoel dat over de hele linie de coronacrisis de watersport helpt. Een deel van de nieuwe aanwas zal blijven. Die moeten we met goede diensten die aansluiten op gezinsvakanties, vasthouden.” HISWA MAGAZINE 2 DOUBLE COAT Beschermt en verfraait DOUBLE COAT is een hoogwaardige twee componenten polyester DD Lak, geschikt voor toepassingen waar hoge eisen gesteld worden aan krasvastheid, kleurechtheid en glansbehoud. Double Coat kenmerkt zich door zijn uitstekende vloei en de gemakkelijke verwerking met kwast, rol of spuit. Voor meer informatie zie: www.doublecoat.nl.

Zeil- en vaarscholen in coronatijd ‘We moeten vooral kijken naar wat wél kan’ Steeds meer mensen ontdekken in eigen land de watersport. Dat is in coronatijd een lichtpuntje voor zeilscholen en andere vaaropleidingen. Om de coronacrisis zo goed mogelijk door te komen, zetten deze ondernemers ook in op andere activiteiten. Tekst: Lisette Vos Niet lang voor de coronacrisis kreeg zeilschool Pean in Friesland toestemming van de gemeente en financiering van de bank voor de bouw van twaalf waterlodges aan de Wijde Ee in Friesland. Vorig jaar draaide het watersportbedrijf proef met één vakantiewoning. De boekingen voor dit voorjaar lopen storm, terwijl de overige elf waterlodges nog niet klaar zijn. ‘Mensen kunnen alleen een impressie op de website zien. We verkopen een product dat er nog niet is, dat is bijzonder’, vertelt Rienk de Jonge van zeilschool Pean. Pean Buiten, zoals de nieuwe activiteit van de ondernemers van zeilschool Pean heet, is in deze tijd een schot in de roos. De Friese zeilschool mist een derde van de totale omzet, omdat de ondernemer door de coronaregels geen accommodaties aan groepen mag verhuren. Echter de verhuur van vakantiehuisjes aan bijvoorbeeld gezinnen levert wel inkomsten op. ‘Als we iets geleerd hebben van deze crisis is dat je als ondernemer verschillende activiteiten moet aanbieden. Als één activiteit minder loopt, kun je op een andere terugvallen.’ Rienk de Jonge, zeilschool Pean 28 HISWA MAGAZINE 2 Als we iets geleerd hebben, is dat we verschillende activiteiten moeten aanbieden. Alle zeilen bijzetten Zeilscholen moeten alle zeilen bijzetten om de coronacrisis zo goed mogelijk door te komen. Door versoepelingen na de lockdown en de protocollen van HISWA-RECRON, konden vorige zomer vooral zeilkampen voor kinderen doorgaan. Sterker nog: deze kampen waren vaak snel uitverkocht, omdat veel gezinnen in eigen land vakantie vierden. Maar zeilscholen missen nog steeds omzet, omdat zij geen groepsaccommodaties mogen verhuren aan scholen, groepen en verenigingen. Onduidelijk is wanneer dit weer wél mag. Paul de Groot, manager waterrecreatie bij HISWA-RECRON en opvolger van Stijn Boode, lobbyt achter de schermen voor de leden in de watersport. Vooral coronasneltesten moeten ondernemers weer perspectief geven. Instructeurs van zeilscholen en hun cursisten kunnen met een negatieve test en passende maatregelen met een gerust hart les geven én volgen. Als het voortgezet onderwijs weer les kan geven in de klas, roept HISWA-RECRON – net als vorig jaar – de scholen op om voor werkweken of introductiedagen weer bij een zeilschool te boeken. Volgens De Groot kunnen zeilscholen die activiteiten veilig organiseren. ‘We moeten vooral kijken naar wat wél weer kan,’ stelt hij. Gezamenlijke marketing Dat de meeste Nederlanders in eigen land vakantie vieren én velen de watersport ontdekken, biedt kansen voor zeilscholen. Op www.hiswa.nl kunnen consumenten een keuze maken uit een divers aanbod. Zeilscholen doen veel meer dan alleen zeilkampen voor de jeugd, stelt De Groot. ‘We doen gezamenlijk de marketing door een uitgebreid aanbod op één platform aan te bieden. Voor volwassenen is er ook volop keuze, van een opfriscursus tot een bedrijfsuitje op maat. En ervaren zeilers kunnen een opleiding volgen, als ze voor een ander vaargebied kiezen. Zeilen op de Loosdrechtse Plassen is een ander verhaal dan op de Waddenzee.’ Rob van Zanten, eigenaar van zeil- en watersportcentrum Nautiek in Amsterdam en voorzitter van de stuurgroep van de HISWA-campagne Welkom op het water, draaide vorig jaar een goede zomer. Alle zeillessen voor de jeugd waren volgeboekt. Hij omarmt de nieuwkomers op het water: de verkoop van boten zit in de lift en de belangstelling voor een veilige ligplaats in een jachthaven neemt toe. ‘Varen is leuk en veilig, ideaal in coronatijd. Maar ik vind het belangrijk dat nieuwkomers op les gaan, niet alleen de kinderen, zodat iedereen verantwoord het water op gaat.’ Digitaal watersportpaspoort De Commissie Watersport Opleidingen (CWO), waarvan Van Zanten bestuurslid is, houdt bij hoeveel watersporters vrijwillig een opleiding bij een CWO-erkende vaaropleiding hebben afgerond. Tot voor kort kregen ze - ieder op hun eigen niveau - een erkend CWO-diploma op papier, vorig jaar ruilde de CWO het papieren diploma in voor een digitaal watersportpaspoort (met CWO I, II en III). Door deze overgang zijn exacte cijfers niet te geven. Maar volgens Van Zanten behaalden vorig jaar meer HISWA MAGAZINE 2 De waterlodges van Pean Buiten in aanbouw. mensen een CWO-diploma (ten opzichte van 2019), vooral kinderen op een zeilschool. ‘Veel zeilscholen hebben geplust met deze cursussen.’ Het aantal zeillessen voor volwassenen bleef bij Nautiek beperkt. ‘Het was met de coronaregels ingewikkeld om aan boord les te geven, houd maar eens 1,5 meter afstand. We hebben geprobeerd om op afstand les te geven, met een bootje ernaast. Maar om alleen in de zeilboot te zitten, moet je enige zeilervaring hebben.’ Als straks alles weer open is, profiteren wij daar als aanbieder van vaarbewijscursussen ook van. Rob van Zanten, bestuurslid CWO 29

Veel zeilkampen voor kinderen konden vorig jaar wel doorgaan, zoals bij Nautiek in Amsterdam. Wachtlijst voor examen Arjen Bergijk, eigenaar van Vaarplezier, heeft niet direct geprofiteerd van nieuwkomers in de watersport. Bij Vaarplezier, die onder meer cursussen voor Vaarbewijs 1 en 2 geeft, liep het aantal aanmeldingen vorig jaar na het voorseizoen sterk terug. De wachttijd om bij het CBR examen te doen, liep door corona op tot vier maanden: cursisten haakten af. Daar moet volgens Bergijk snel een oplossing voor komen. ‘Elke schipper van een boot die langer dan 15 meter is en sneller gaat dan 20 kilometer per uur moet verplicht een vaarbewijs hebben. Sommige watersporters riskeren gewoon een boete. Zeggen ze tegen de rechter dat ze geen examen konden doen.’ Vaarplezier heeft naast consumenten ook (semi-)overheden, zoals gemeenten en waterschappen, als klant. De opleiding NauPro Vaarbewijs voor die specifieke doelgroep loopt wél goed. Daarnaast ontwikkelde Bergijk nieuwe cursussen, zoals rijden met een boottrailer en een introductie vaarregels aan boord. Eerder nam hij samen met WatersportTV informatieve video’s op en binnenkort start hij een podcast over ondernemen in de watersport. Hij kijkt met optimisme vooruit. ‘Het is evident dat meer mensen op het water zijn. Die moeten wij vasthouden. Als straks alles weer open is, profiteren wij daar ook van.’ De coronacrisis gaf zeilschool Pean een impuls met nieuwe activiteiten, van de verhuur van waterlodges tot digitale theorieles voor kinderen. Toch wil Rienk de Jonge zo snel mogelijk weer terug naar het ‘oude normaal’. ‘We zijn inventief en komen er samen doorheen. De saamhorigheid onder onze medewerkers en onze gasten is groot. Iedereen denkt steeds goed mee. Dat vind ik mooi. Maar de beperkingen zijn we liever kwijt dan rijk. We willen weer in alle vrijheid kunnen ondernemen.’ Vaarles bij Vaarplezier Arjen Bergijk, Vaarplezier 30 HISWA MAGAZINE 2 COLUMN ‘Pretsector is prietpraat’ Wereldwijd - en ook in Nederland - zijn de gastvrijheidseconomie en het toerisme de grootste slachtoffers van de Covid-pandemie. Landen die in hoge mate afhankelijk zijn van vakantiegangers gaan praktisch failliet. Deze landen krijgen via de EU fondsen en dus ook van Nederland extra sectorsteun om de werkgelegenheid in stand te houden. En hier in ons land? Hier zijn ambtenaren en politici die begrijpen hoe belangrijk de gastvrijheidseconomie, schaars. De steunmaatregelen zijn generiek en niet altijd passend of voldoende voor kapitaalintensieve seizoensbedrijven. We worden gezien als een pretsector met een baantje maar niet als een serieuze economie met echte beroepen. Daarom liet onze koepel Gastvrij Nederland door CELTH een onderzoek uitvoeren naar de toegevoegde waarde van toerisme en recreatie. Hoe zou ons land eruit zien zonder de sector? Ruim 90 miljard euro en 1 op de 13 banen zouden dan verdwijnen. Maar ook de positieve impact voor ons welzijn: geen voorzieningen meer voor recreatie, watersport, evenementen en uitgaansactiviteiten. Geen horeca, winkels, cultuur, routenetwerken en andere infrastructuur meer. Het wegvallen van bouw en levering van campers, caravans, chalets, pleziervaartuigen en toebehoren. En ga zo maar door. De afgelopen 13 maanden is de sector goed op de kaart gezet in Den Haag en de regio’s. We moeten zorgen dat we goed in beeld blijven. Bij het nieuwe kabinet maar ook voor de gemeenteraadsverkiezingen van 16 maart volgend jaar. Laten we samen als professionals in een pretsector zien dat wat we waard zijn. Wij helpen je daarmee! Geert Dijks Directeur HISWA-RECRON Wijsheid komt met de jaren Al 45 jaar de specialist in de recreatie bedrijfsmakelaardij. Wij kijken nét even anders... www.vandeloosdrechtrbm.nl Tel. 0341 - 25 23 63 Bent u toe aan een nieuw perspectief? Neem contact met ons op en wij vertellen u hoe de aanpak van arbodienstverlening, duurzame inzetbaarheid en arbeidsmobiliteit ook kan!

Tech Talk Hoe duurzaam is de watersport? In een serie van drie artikelen onderzoeken we welke rol duurzaamheid speelt in de watersport en de jachtbouw, aan de hand van de verschillende productiestadia. In dit eerste deel behandelen we de eerste twee fasen: het ontwerp en de productie. Tekst: Michaël Steenhoff Bedrijven in watersport en recreatie bieden producten aan die worden gebruikt in een setting waarbij we van een veilige en schone omgeving afhankelijk zijn. Het milieu moet zo min mogelijk belast worden. Het is belangrijk om zowel in het maakproces als tijdens het gebruik en in de afdankfase de milieubelasting te minimaliseren. Consumenten zijn steeds bewuster van de milieu-impact van hun handelen. Ze verwachten daarom van bedrijven dat ze producten leveren die op een duurzame wijze tot stand zijn gekomen en worden verwerkt als de levensduur ten einde is. De watersport- en recreatiesector is daarmee sterk afhankelijk van een schoon milieu: zonder schoon milieu geen watersport en recreatie. Als we kijken naar de totstandkoming van een product zoals een boot, zijn zes stadia te onderscheiden: 1. Ontwerp 2. Productie 3. Gebruik 4. End of life/end of use 5. Hergebruik in onderdelen of hergebruik in het geheel (recycling/refit/refurbishment) 6. Vernietiging 32 Jachtbouw met geconserveerd hout (Foto Klaas Smit) In elk stadium zijn mogelijkheden om duurzaamheid te implementeren. Veel aandacht gaat uit naar de verwerking van afgedankte producten, zoals boten die niet meer gebruikt worden. Echter het gehele proces overziend start duurzaamheid natuurlijk bij het ontwerp. Als voorbeeld wordt hier een boot gebruikt, maar dit kan net zo goed een caravan, bungalow of toiletgebouw zijn. In de ontwerpfase van een boot is veel duurzaamheidswinst te behalen. HISWA MAGAZINE 2 1. Ontwerp In de ontwerpfase is het materiaal relevant. Hier is al veel winst te behalen. Hout beleeft bijvoorbeeld een revival omdat het een duurzame grondstof is die in principe onbeperkt beschikbaar is (mits herplanting plaatsvindt), CO2 opslaat en goede isolatiewaarden heeft. Metalen zoals staal en aluminium zijn goed herbruikbaar. Het hergebruik van kunststof composieten is lastiger maar daarover later meer. Bij het ontwerp van een product moet je ook kijken naar de wijze van construeren. Zijn onderdelen van het product in de gebruiksfase gemakkelijk te vervangen? Is het product in de afdankfase eenvoudig te demonteren? Kun je deze delen hergebruiken of liever nog upcyclen? Daarnaast is de wijze waarop het product gebruikt gaat worden ook belangrijk. De wijze van gebruiken en de effecten ervan, wordt voor een groot deel al door het ontwerp bepaald. Bijvoorbeeld het gebruik van energie. Een jacht kun je ontwerpen met een efficiënt onderwaterschip, waardoor de weerstand in het water zoveel mogelijk wordt beperkt. Dat heeft weer effect op de hoeveelheid energie die je moet toevoegen om een voorwaartse beweging te verkrijgen. Samenvattend, in hoeverre duurzaamheid bij het ontwerp van boten een bepalende factor hangt af van: • materiaalkeuze en de toepassing daarvan in verband met demontage in de toekomst • makkelijk te vervangen onderdelen • hergebruik/upcyclen • energieverbruik 2. Productie Na de ontwerpfase volgt de productiefase. We bekijken de productie van boten in kunststof composiet, metaal en hout. Naar schatting is in Nederland ongeveer 70% van het aantal aanwezige boten gemaakt van composiet materiaal. Internationaal is dat ongeveer 90%. De algemene claim is dat ongeveer 10 tot 20% van de milieu-impact van een boot gerelateerd is aan de productiefase. Fiber Reinforced Plastic (FRP) Voor het maken van de basismaterialen voor composiet (FRP) is veel energie nodig; een derde van de productiekosten zijn energie gerelateerd. (1) Om een boot van FRP te maken is een aantal stappen nodig. Stap 1 – Het maken van een plug. Deze plug wordt bijvoorbeeld van polystyreen gemaakt en afgewerkt met epoxy om de nodige ‘strakheid’ te verkrijgen. Stap 2 – Het maken van een mal. Van deze plug wordt vervolgens een mal gemaakt. Met 3D printen maak je meteen een eindproduct. HISWA MAGAZINE 2 33

Stap 3 – Het maken van het eindproduct. Van de mal, vaak van polyester, wordt een eindproduct ‘getrokken’. De plug kent vaak maar een eenmalig gebruik en wordt daarna weggegooid en uiteindelijk verbrand. De mal wordt wel vaker gebruikt, afhankelijk van de kwaliteit kan deze wel een aantal productiegangen mee. Als de mal ‘versleten’ is, komt die uiteindelijk ook in de shredder terecht. De uitdaging is hier te onderzoeken op welke manier het afval kan worden ingezet als nieuw basismateriaal. De uitstoot van Vluchtige Organische Stoffen (VOS) tijdens het produceren van een polyester romp is een ander aspect. De vaak gebruikte methode van constructie in een open mal met het handmatig aanbrengen van de hars levert het meeste uitstoot op van VOS, met name styreen. Door het toepassen van technieken zoals vacuuminjectie wordt én de kwaliteit van het product beter én de uitstoot van styreen tot een minimum beperkt. Een andere toegepaste techniek is RTM waarbij er een gesloten mal is waarin het product wordt geproduceerd. Vacuüminjectie wordt steeds vaker toegepast maar de ‘open mal’ bouwwijze heeft nog steeds de overhand. 3D printen is de toekomst voor duurzaam produceren. Bouwen zonder plug of zonder mal Er zijn veel initiatieven om het productieproces te verbeteren en de afvalstromen te beperken. Bijvoorbeeld door geen plug meer te gebruiken maar meteen een mal te maken waaruit het eindproduct gemaakt kan worden. Een volgende stap is ook de mal over te slaan en meteen een product te maken. Het printen in 3D kan hierbij een sleuteltechniek zijn. Er zijn al sloepen direct geprint maar voor grotere producten is een verdere doorontwikkeling nodig. Thermoharders en thermoplasten Thermoharders zoals polyester, vinylester en epoxy’s zijn materialen die tot nu toe lastig, zeker in een samengestelde (composiet)vorm, hergebruikt kunnen worden. Daartegenover staan thermoplasten. Dit zijn materialen die na verhitting weer hun oorspronkelijke eigenschappen aannemen en dus herbruikbaar zijn. Door de verbetering van de materiaaleigenschappen van thermoplasten, zijn deze nu ook beter bruikbaar voor het maken van grotere producten. Doordat het materiaal herbruikbaar is, hoeft er geen materiaal te worden weggegooid. Denk bijvoorbeeld ook aan afval wat ontstaat bij het nabewerken van mallen en pluggen; ook dat materiaal is herbruikbaar. De plug kan met behulp van printen tot stand komen. De grote vraag is: hoe ver staan we met de toepassing van thermoplasten als bouwmateriaal voor boten groter dan bijvoorbeeld 6 meter? Is dit materiaal sterk genoeg en heeft het voldoende duurzaamheid? Frezen van een plug. 34 HISWA MAGAZINE 2 Alternatieve vezels Glasvezel is nog steeds het meest gebruikt als basismateriaal voor het maken van composiet. Ongeveer 90% van het wereldwijde gebruik van vezel bestaat uit de toepassing van glasvezel. Als alternatief voor glasvezel is Filava ontwikkeld; een recyclebare vezel op basis van basalt wat in combinatie met een carbonvezel wordt toegepast. Met geclaimde goede materiaaleigenschappen, vergelijkbaar met die van een carbonvezel. Het Italiaanse Amer Yachts is op dit materiaal overgestapt. Op dit moment vaart er een 60 voets zeiljacht, gemaakt van Filava, de wereld rond. Biobased vezels en harsen Verder wordt er veel onderzoek gedaan naar de toepassing van natuurlijke vezels zoals vlas, hennep, kokos en jutevezel. In de jachtbouw is dit echter nog niet gangbaar vanwege hoge kosten en moeilijke verwerkbaarheid. Er wordt ook geëxperimenteerd met de toepassing van bio-based harsen, bijvoorbeeld gemaakt uit olie van soja of lijnzaad. De eigenschappen van deze harsen zijn echter minder goed dan die van bijvoorbeeld polyester. (2) Staal Staal is een niet-hernieuwbaar materiaal. Ondanks dat is het een materiaal dat ruim voorhanden is en volledig recyclebaar. Staal is sterk en taai maar heeft als nadeel het gewicht en corrosie. Wat betreft dit laatste vraagt staal om behandeling met coatings om corrosie te voorkomen, die op zich milieubelastend kunnen zijn. Aluminium Aluminium is net als staal niet hernieuwbaar en wordt gewonnen uit bauxiet erts wat veel energie vraagt. Voor de winning van 1 ton aluminium is 4 tot 5 ton bauxiet nodig, grote hoeveelheden water en tussen de 13 á 17.000 kWh aan energie. Als het eenmaal is geproduceerd is het goed recyclebaar. Circa 95% van het materiaal kan worden hergebruikt. Dit proces gebruikt 95% minder energie dan het productieproces. Het voordeel van aluminium is dat het taai en licht is. Hout Hout is in de basis een duurzaam, hernieuwbaar materiaal met gunstige materiaaleigenschappen voor wat betreft sterkte, gewicht en isolatie. Het kan makkelijk worden verwerkt en geeft bij die verwerking beperkte gezondheidsrisico’s. Daarnaast is het een oneindig herwinbare grondstof die ook CO2 opslaat. Ook hout wordt vaak in een ‘composietvorm’ toegepast, zoals in plaatmateriaal, bestaande uit verschillende lagen hout die met elkaar zijn verlijmd. Verlijmd hout of hout wat is geconserveerd met bijvoorbeeld epoxy is veel lastiger te recyclen. Dit komt waarschijnlijk vaak in de verbrandingsoven terecht waarbij de opgeslagen CO2 weer vrijkomt. Hout als bouwmateriaal beleeft in de utiliteitsbouw een revival. In de jachtbouw wordt hout vooral gebruikt bij de vervaardiging van het interieur. Wel zijn er milieuvriendelijke houtveredelingstechnieken zoals behandeling met azijnzuur, waardoor het hout (Accoya) niet meer rot. Accoya wordt in de jachtbouw sporadisch toegepast. Meer informatie Wil je meer informatie of reageren op dit artikel? Stuur een mail naar Michaël Steenhoff: m.steenhoff@hiswarecron.nl. Het volgende deel in deze serie verschijnt in het volgende nummer van HISWA Magazine. Hierin staan de gebruiksfase en ‘end of use’ fase van een boot centraal. Bronnen: 1) Composites Waste - Demonstration of a new composites waste recycling process and of the use of the recycled materials in various industries 2013 Composietbouw: het lossen van de mal . HISWA MAGAZINE 2 2) Publicaties Wageningen University 35

Vraag & Antwoord Wanneer is een overeenkomst rechtsgeldig? Is een handtekening altijd verplicht? Antwoord van HISWA-RECRON De meeste overeenkomsten zijn vormvrij. Dat wil zeggen dat er geen vormvoorschriften zijn en er zelf gekozen mag worden of de overeenkomst mondeling of schriftelijk wordt afgesloten. In dat geval is het eigenlijk heel eenvoudig. Je gaat terug naar de basis van het overeenkomstenrecht: aanbod en aanvaarding. Een overeenkomst ontstaat als de partijen met de inhoud akkoord zijn gegaan. Voor veel overeenkomsten (bijvoorbeeld bij de koop van een niet-kadastraal geregistreerde boot of de huur van een boot) bestaan geen vormvereisten. Er moet enkel wilsovereenstemming zijn en dat moet je in het geval van een geschil kunnen bewijzen. Dat kan bijvoorbeeld aan de hand van mailtjes die over en weer zijn geschreven zonder dat er ooit een handtekening is gezet. In veel gevallen speelt de handtekening dus geen rol, als maar blijkt dat er overeenstemming is en er een deal gesloten is. Bij het gebruik van algemene voorwaarden moet de gebruiker daarbij ook kunnen aantonen dat hij de algemene voorwaarden aan de andere partij heeft laten zien. Zorg ervoor dat je die dus altijd toont of stuurt. Wanneer moet er dan wel een handtekening gezet worden? Bij complexe, grote of risicovolle zaken is een ‘blauwe’ handtekening wel aan te raden om over en weer duidelijk te hebben wat de deal uiteindelijk is geworden. Of een elektronische handtekening ook rechtsgeldig is, hangt van een aantal dingen af. Een elektronische handtekening is bijvoorbeeld een handtekening op een gescand document, maar ook de ondertekening van een e-mail en een gekwalificeerde elektronische handtekening. Op grond van artikel 3:15a lid 1 van het Burgerlijk Wetboek heeft een elektronische handtekening dezelfde rechtsgevolgen als een handgeschreven handtekening als de voor authentificatie gebruikte methode voldoende betrouwbaar is. Of daarvan sprake is, hangt af van het doel waarvoor de elektronisch gegevens gebruikt worden. Tussen partijen die regelmatig met elkaar zaken doen zou de ondertekening van een e-mail in samenhang met het daarvoor gebruikte e-mailadres al aan deze omschrijving voldoen. Echter, alleen de gekwalificeerde elektronische handtekening wordt verondersteld in álle gevallen voldoende betrouwbaar te zijn. Een bekend voorbeeld hiervan is de ondertekeningsmethode bij internetbankieren of bij de DigiD. De inhoud van een op een dergelijke wijze ‘ondertekend’ stuk kan als bewijs gelden. 36 HISWA MAGAZINE 2 Vraag van een HISWA-RECRON-lid ICY Marina Management Draadloos energie besparen op uw jachthaven Eenvoudig draadloos per ligplaats: » In-/uitschakelen van stroom » Energieverbruik uitlezen » Ampère limiet instellen Modulair uitbreidbaar met vorsten cv-druk alarmering in bedrijfsen sanitairruimten Benieuwd hoe u bespaart? www.icy.nl drijvende steigers & turn key marinas golfbrekers - complete jachthavens - industriële steigers speciale roeisteigers - drijvend maatwerk - huursteigers Prins Bernhardlaan 1 NL-3297 CB PUTTERSHOEK T +31 (0)78 67 77 000 E info@interboatmarinas.nl I www.interboatmarinas.nl

Op stap met … Jeffrey Belt ‘Het beste van twee werelden combineren’ In de rubriek Op stap met… lopen we een dagje mee met een medewerker van HISWARECRON. In de zesde aflevering: Jeffrey Belt, manager recreatie en projectleider van de HISWA-RECRON Business Club, die ook met de watersport in aanraking komt. Net als zijn collega’s werkt hij voor het grootste deel vanuit huis. Hoe zet hij zich in voor de leden? Tekst: Lisette Vos Geen werkdag is hetzelfde voor Jeffrey Belt. Vandaag schuift hij in de ochtend aan bij een online sessie om kennis uit te wisselen tussen collega’s, deze keer over de algemene voorwaarden voor leden. Aansluitend overlegt hij online met de regiomanagers en bereidt hij stukken over de buitensport voor de Algemene Ledenvergadering voor. Tussendoor belt hij met een ondernemer, stelt hij een contract op voor een kennispartner van de business club, neemt hij de planning voor nieuwe webinars door, en overlegt hij met 38 de stagiair over duurzaamheid. Als manager recreatie is Belt verantwoordelijk voor leden met campings en bungalowparken, groepsaccommodaties, buitensport en dagrecreatie. Maar bij gemengde bedrijven komt hij ook met de watersport in aanraking. Zo biedt Break Out Grunopark in de provincie Groningen activiteiten in de buitensport aan, waaronder waterskiën. Gasten van stadscamping Zeeburg aan het IJmeer in Amsterdam, waar Belt aan het einde van de dag een afspraak heeft, kunnen kano’s, kajaks en supboards huren. Van elkaar leren Volgens Belt, die vlak voor de fusie bij RECRON in dienst trad, werken alle collega’s van recreatie en watersport door de coronacrisis intensief samen, zo vertelt hij telefonisch vanuit huis. ‘We hebben bijvoorbeeld samen veel overlegd over de protocollen voor de anderhalvemetersamenleving, waarin we tot in detail vastleggen hoe onze ondernemers de verspreiding van het virus HISWA MAGAZINE 2 tegen kunnen gaan. Samen duiken we dan in de bedrijfsvoering van een camping of een jachthaven. Je doorloopt de route van de klant door het bedrijf. Daardoor leer je veel van elkaar.’ Verschillen zijn er, stelt Belt. ‘HISWA is een sterk merk dat zich vooral op de consument richt. Een HISWA Erkend Bedrijf heeft een goede naam. RECRON zet zich van oudsher meer in op de belangenbehartiging voor de leden. Bij HISWARECRON combineren we het beste van twee werelden.’ Doel is om de dienstverlening te verbeteren en een sterke lobby te voeren op landelijke dossiers. In deze nieuwe organisatie voelt Belt zich als een vis in het water. Net als zijn collega’s heeft hij een breed takenpakket en is er veel ruimte voor eigen initiatief. Hij heeft contact met de leden om te horen wat er speelt, vooral via de besturen van bedrijfsgroepen met betrokken ondernemers. Doel is om de dienstverlening te verbeteren en een sterke lobby te voeren op dossiers die landelijk spelen. Daarvoor werkt hij intern samen met de regiomanagers en de inhoudelijk specialisten. Corona speelt in zijn dagelijks werk nog steeds een grote rol. Kennispartners Dat geldt ook voor zijn rol als projectleider van de HISWA-RECRON Business Club. Deze bedrijven (Kennispartners en TOP Suppliers) hebben veel kennis in huis waar de leden van kunnen profiteren, onder meer in deze coronatijd. ‘We willen op tijd hulp aanbieden en voorkomen dat onze leden omvallen. Onze lobby naar de politiek gaat door: we willen zo snel mogelijk weer perspectief en de steun voor de bedrijven vanuit de overheid moet voldoende zijn. Maar in onze sectoren zijn schrijnende gevallen, vooral bij bedrijven die groepen ontvangen, zoals groepsaccommodaties en zeilscholen.’ De kennis van de businessclubpartners wordt breder ingezet, vertelt Belt. Bijvoorbeeld bij een steunplan van de provincie Overijssel voor bedrijven in recreatie en watersport waar HISWA-RECRON een stevige lobby voor voerde. Zij krijgen een voucher voor innovaties in hun onderneming. Belt: ‘Hoe kunnen ondernemers dat steuntje in de rug zo goed mogelijk inzetten? Daarover kunnen onze kennispartners goed advies geven. Hoe graag we zouden willen, we kunnen niet alle 2.500 leden zelf uitgebreid één op één advies geven. Daarvoor is onze capaciteit te klein.’ De ondernemer moet aan het stuur zitten, niet de gemeente. Eigenaar Toon Weijenborg van camping Zeeburg in gesprek met Jeffrey Belt HISWA MAGAZINE 2 Meerpalen voor gevelbedekking Al is het nog steeds alle hens aan dek om de gevolgen van de coronacrisis het hoofd te bieden, Belt steekt ook tijd in het dossier duurzaamheid, inclusief circulair ondernemen en de energietransitie. HISWA-RECRON stelde een werkgroep in om leden te helpen keuzes te maken. De stagiair brengt onder meer in kaart welke bedrijven voorop lopen. Camping Ons Buiten in Zeeland is een goed voorbeeld. ‘Het gaat vaak om praktische keuzes. Heb je bijvoorbeeld het grote receptiegebouw wel nodig? Als je het aantal vierkante meters terugbrengt, bespaar je energie. En denk in creatieve oplossingen. Zo heeft Ons Buiten planken van meerpalen van een jachthaven hergebruikt voor de gevelbekleding van het nieuwe gebouw.’ Daarnaast houdt Belt de wet- en regelgeving 39

op het dossier energietransitie scherp in de gaten. Om aan de afspraken van het Klimaatakkoord te voldoen, stelt het ministerie van Economische Zaken & Klimaat (EZK) onder meer voor om op daken van bedrijven, zoals loodsen en jachtwerven, zonnepanelen te leggen. Dat de gemeente straks mag bepalen op welke daken die panelen komen te liggen, gaat een stap te ver, stelt Belt. ‘Tijdens de consultatieronde hebben we bezwaar gemaakt. Plaatsing van zonnepanelen heeft gevolgen voor de verzekering. En kan het wel overal en hoe zit het met de betaalbaarheid? De ondernemer moet aan het stuur zitten, niet de gemeente.’ Nieuwe centrumgebouw van camping Ons Buiten Webinars De lobbyactiviteiten voor de leden gebeuren vooral achter de schermen. Belt nam begin dit jaar samen met Jarin van der Zande, manager public affairs, in een studio een webinar op over de belangenbehartiging voor de leden. Het vragenuurtje – waarin vragen van leden aan de orde komen – is terug te kijken op het YouTube-kanaal van HISWA-RECRON. ‘Dit is voor ons een nieuwe manier van communiceren, in een tijd dat fysieke bijeenkomsten niet mogelijk zijn. We willen meer webinars maken die relevant zijn voor onze leden. Zoals over circulair bouwen en cybersecurity. Dat bespreek ik met mijn collega’s van communicatie.’ Webinars zijn voor ons een nieuwe manier van communiceren. Stadscamping Zeeburg Aan het einde van deze dag stapt Belt toch de auto in om naar stadscamping Zeeburg in Amsterdam te rijden. Eigenaar Toon Weijenborg is een goede bekende: tien jaar geleden liep Belt stage bij RECRON en ontmoette hij hem bij een vergadering op de camping aan het IJmeer. Op het hoofdgebouw van de camping hangt nog steeds het bordje van RECRON, maar Weijenborg ziet steeds meer mogelijkheden voor de watersport. Naast de verhuur van kano’s, kajaks en supboards, wil hij een route voor sloepen uitzetten, met de camping als tussenstop. Belt: ‘Hier komt het beste van twee werelden samen.’ Stadscamping Zeeburg aan het IJmeer in Amsterdam 40 HISWA MAGAZINE 2 PROFITEER NU VAN ONZE AANBIEDINGEN VEEL NIEUWIGHEDEN VOOR DE REFIT VRAAG EEN GRATIS CATALOGUS AAN! BEKLEDINGSSTOFFEN WAND/PLAFONDBEKLEDING LIJM & VERF MATRASSEN OP MAAT VLOEREN GELUIDS-ISOLATIE WWW.GISATEX.DE INFO@GISATEX.DE SIDE-POWER Innovation & Experience DC Speed Control thrusters and Stabilizer Systems from Side-Power - Innovative products developed from unique experience! BENELUX-REPRESENTATIVE: asabootelectro.nl

Het Portret Eva Meijer In de rubriek Het Portret zetten we een persoon in de spotlights die op dat moment in de actualiteit is of verband houdt met het thema. In dit nummer met recreatie & toerisme is dat Eva Meijer, directeur/eigenaar van Hoora Watersport in Heeg. Tekst: Liane Jansen Hoora Watersport bestaat al ruim 40 jaar. Op jullie site staat: ‘Door naar uw wensen en ervaringen te luisteren, blijven we innoveren.’ Leg dat eens uit. “Door te vragen naar ervaringen van huurders leer ik welke thema’s er onder mijn gasten leven. In het verleden waren dat bijvoorbeeld negatieve ervaringen met een stagfok of gedoe bij bruggen. Als een bepaald onderwerp vaker benoemd wordt, is het tijd om te kijken of je er iets aan kunt veranderen. Hierdoor zijn innovaties als ons HYS-rolfoksysteem en het gasveersysteem waarmee de mast door één persoon te strijken is, ontstaan. Daar kunnen we niet alleen onze huurders, maar ook booteigenaren blij mee maken. Want die hebben vergelijkbare verwachtingen ten aanzien van comfort, gebruikersgemak en kwaliteit. Innovatie zit 42 daarnaast ook in het type aanbod in onze vloot. Zo maakten we een kwaliteitsslag met de aanschaf van drie nieuwe Maxus 22.” Jullie wonnen onlangs een prijs voor de ontwikkeling van een circulaire e-sloep. Vertel eens meer daarover. “10XL maakt producten van gerecycled plastic met een 3D-printer. Dit bedrijf was op zoek naar een bedrijf dat hun geprinte sloep elektrisch kon afbouwen. Zo raakten wij bekend met het materiaal PP. Printen met gerecycled PP is voorlopig nog niet geschikt voor zeilboten, omdat de stijfheid en sterkte in relatie tot het gewicht een stuk minder is ten opzichte van polyester. Vanuit onze ambitie om naast innovatief, ook duurzaam en maatschappelijk verantwoord te ondernemen, bekeken we hoe we dat gat tussen HISWA MAGAZINE 2 polyester en een materiaal dat 100% recyclebaar is, konden overbruggen. Met de stimuleringsbijdrage die we wonnen, kunnen we de circulaire e-sloep verder ontwikkelen.” We willen een vakantiegevoel creëren. Meer zijn dan alleen een afhaallocatie van een boot. We zitten een jaar in de coronacrisis: hoe kijk je naar het komende seizoen? “De watersport is in trek. Er waren veel vakanties in eigen land, waardoor we een goed verhuurseizoen achter de rug hebben en ook dit jaar weer verwachten. Mensen genieten ervan om een week op of aan het water te vertoeven, maar willen wel een ruime keus hebben aan activiteiten. Op onze haven willen we daarom meer een algeheel vakantiegevoel creëren, dan alleen een afhaallocatie van een boot zijn. Dit doen we door houseboats, SUP-planken, Optimisten en een hele range aan andere boten aan te bieden. Maar gasten kunnen ook een paar uurtjes de omgeving op een elektrische step verkennen. Bij de werf is het eveneens goed te merken dat mensen het water op willen. Er is veel vraag naar gebruikte boten.” Welke trends en ontwikkelingen signaleer je op het gebied van (water)recreatie en toerisme? “Doordat het drukker is op het water en nieuwe watersporters vaak minder bekend zijn met de vaarregels, wordt veiligheid een groter thema. Hier proberen we op in te spelen door meer boten met elektromotor uit HISWA MAGAZINE 2 te voeren. Die staat altijd stand-by en daardoor kun je aan boord snel ingrijpen. Dit geeft huurders een veilig gevoel en is tegelijkertijd erg comfortabel, omdat je niet het achterdek op hoeft voor het bedienen van de motor. Verder merk ik, omdat iedereen nu gewend is om alles online te regelen, dat een website met online boekingsmogelijkheden nog belangrijker is geworden. Bij ons kunnen gasten het hele proces online afhandelen en ligt er een boot klaar om in te stappen en weg te varen. Het kennen en vertegenwoordigen van de regio is ook zeker een rol die we tegenwoordig als verhuurder meer invullen.” Mannelijke ondernemers moeten zorgen voor meer diversiteit in hun marketinguitingen. Als vrouwelijke ondernemer in de watersport ben je helaas nog steeds in de minderheid. Wat moeten we hier aan doen om dit te verbeteren? “Ik vermoed dat er redelijk wat vrouwelijke ondernemers binnen de watersport zijn, maar zij runnen waarschijnlijk in veel gevallen het bedrijf samen met hun partner. Naar mijn mening zijn deze vrouwelijke ondernemers veel te weinig zichtbaar. We zijn ons nog te weinig bewust hoeveel invloed het heeft wanneer er een stereotype in marketinguitingen gebruikt wordt. De watersport – met HISWA als vertegenwoordiger – associeer ik met een blanke, grijze man in een donkerblauw pak. Terwijl we als branche willen dat er vooral meer jeugd het water op gaat. We moeten meer ons best doen om te kijken of er onder vrouwen animo is om in de watersport aan de slag te gaan. Oftewel ik doe hierbij een oproep aan alle vrouwelijke ondernemers om meer op de voorgrond te treden en zo jonge vrouwen te inspireren. Tegelijkertijd roep ik alle mannelijke ondernemers op om te zorgen voor meer diversiteit in hun marketinguitingen.” Hoora Watersport Biografie Eva Meijer volgde een studie aan de Hogere Hotelschool in Leeuwarden. Daarna ging ze bij Hoora Watersport, het bedrijf van haar ouders, aan de slag. Van kleins af aan werkte ze al mee in dit familiebedrijf. Toen het bedrijf verkocht werd in 2008, ging Eva werken en reizen in Nieuw-Zeeland en Australië. In 2012 nam ze Hoora Watersport over. 43

NIEUWSINNOVATIE Ontkalker voor motorkoeling Diesel- en benzinemotoren die worden gekoeld met oppervlaktewater, krijgen te maken met kalkaanslag in het koelsysteem. Kalkhoudend water wordt verhit in de smalle kanaaltjes van de motorkoeling en de kalk koekt aan. StarBrite, bekend als leverancier van vele vloeistoffen voor bootonderhoud, introduceert Marine Descaling Fluid. De vloeistof kan in het koelsysteem worden gecirculeerd door de inlaat en uitlaat van het koelwater te verbinden met een slang. Als de motor met ontkalker in het koelsysteem op temperatuur is gekomen, wordt de vloeistof opgevangen. Deze klus kan handig worden uitgevoerd in combinatie met ander motoronderhoud, zoals het winter- of zomerklaar maken van de motor. www.starbrite.com Draadloze integratie Systeemintegrator RH Marine, het voormalige Radio Holland, introduceert haar Rhodium Bridge naast de zeescheepvaart nu ook in de jachtbouw. Ontwikkeld voor de hoge eisen die in de beroepsvaart gelden, koppelt het systeem alarm en monitoring aan besturing, navigatie en communicatie. Verschillende schermen en instrumenten worden draadloos gekoppeld. Een enkele computer ontvangt en verwerkt alle informatie, die via verschillende schermen op verschillende plekken aan boord is af te lezen. Dankzij een draadloos signaal is het installeren van een extra instrument of beeldscherm erg eenvoudig en wordt veel installatiewerk overbodig. www.rhmarine.com Nieuwe elektrische motor Bijboten bij grotere jachten en kleine boten varen eenvoudig elektrisch met de nieuwe Travel 603 van Torqueedo. De lichte en compacte buitenboordmotor is op te laden via 12 of 24 volt boordaccu’s van het moederschip of via een zonnepaneel. Een laadregelaar voor aansluiting op een zonnepaneel is standaard ingebouwd. De motor levert equivalent vermogen aan een 2 pk brandstof buitenboordmotor. Langzaamvarend kan met de lithium-ion batterij meer dan vijf uur worden gevaren. De accu klikt bovenop de aandrijfas, een losse accu of kabels zijn niet nodig. De motor weegt 15,5 kilo en is te koop voor 1725 euro. www.torqueedo.com 44 HISWA MAGAZINE 2 NIEUWSINNOVATIE Gerecycled zeildoek Elvström Sails gebruikt als eerste omgesmolten plastic frisdrankflessen als grondstof voor jachtzeilen. Het betreft nog een beperkte toepassing voor de EPEXmembraanzeilen, waar de taffeta beschermlaag over het laminaat is gemaakt van 100 procent hergebruikt polyester. De zeilen van Elvström waarin gerecycled matriaal is toegepast, voorziet de Deense zeilmakerij van het Ekko-kenmerk. Met dat label aan zeilen geeft de zeilmaker zichtbaarheid aan het streven naar duurzaamheid. In zeilen wordt nog maar beperkt polyester hergebruikt, in verpakkingsmateriaal doet de zeilmaker dat al veel vaker. www.elvstromsails.com Digitale routeplanning Nieuwkomer Orca op de markt van nautische navigatieapparatuur presenteert een systeem dat voortdurend kaarten bijwerkt, weerberichten weergeeft, actuele stroom- en waterstanden toont en zelfstandig routes berekent inclusief voorspellingen van de situatie op verschillende plekken langs de vaarroute. Het Noorse bedrijf introduceert een enkel instrument met een aanraakscherm op het formaat van een tablet, die een aansluiting heeft op het boordnetwerk NMEA 2000. Zo kan het apparaat informatie integreren van de instrumenten aan boord. Het systeem werkt via een online verbinding met het 4G-telefoonsignaal, zodat de nieuwste kaarten voortdurend worden opgehaald en er ook verbinding is met de computer, tablet en smartphone van de bemanning. Vanaf die apparaten is de navigatie ook te bedienen. www.getorca.com Schuren in een holte Dankzij een flexibele schoen op een pneumatische schuurmachine is het mogelijk om met de Q-Sander in holtes te schuren. De schoen waarop de schuurschijf wordt vastgemaakt met klittenband, is flexibel en buigt mee als de schuurmachine in een holte wordt gedrukt. Zo kan veel sneller en preciezer schuurwerk worden gedaan met een beter resultaat na het lakken. De Q-Sander is een vondst van Quinten Broussard, die werkte op superjachten en onderhoudswerven in Florida. Inmiddels is hij een bedrijf begonnen waaruit hij zijn schuurmachines verkoopt in Sneek. www.qsanding.nl HISWA MAGAZINE 2 45

NIEUWSINNOVATIE Monsterbuitenboord In de voortdurende groei van motorinhoud en vermogen van buitenboordmotoren heeft Mercury Marine het laatste record geboekt met de introductie van een 600 paardenkrachten sterke V-12 motor die aan de spiegel van een jacht kan worden gemonteerd. Het model heet de Mercury V-12 Verado. De motor is uitgerust met twee versnellingen – een unicum voor scheepsmotoren. Zo wordt het indrukwekkende vermogen hanteerbaar gemaakt voor varen op verschillende snelheden. De ‘langzame’ overbrenging voor ontspannen cruisen en op constante snelheid planeren met een glijdend motorjacht – de snelle overbrenging voor extra koppel en om absolute topsnelheden te halen. Aan het staartstuk zitten twee achter elkaar geplaatste contra-roterende schroeven om het optimale rendement uit het motorvermogen te halen. Om te sturen, draait niet de hele motor, maar alleen de onderkant van het staartstuk met de plaat daarboven. www.mercurymarine.com/v12 Water- zon en windwerend aangekleed Komend vaarseizoen introduceert laarzen- en kledingmerk Dubarry de Aquatech-lijn. Een nieuwe generatie technische stoffen voor kleding, bootschoenen en zeillaarzen is hierin toegepast. De kleding heeft een hoge UPF (ultraviolet protection factor), is waterdicht waar nodig, altijd ademend, sneldrogend en sterk. In een aantal jassen en jacks is een brillendoekje verwerkt. Er is op de meeste items is een plek gereserveerd voor het borduren van de scheepsnaam. De collectie schoenen en laarzen heeft anti-slip zolen die geen strepen achterlaten. Inlegzolen zijn verwisselbaar en gemaakt van materiaal dat geur verdrijft en ademt. www.dubarry.com Hoog vermogen brandstofcel Een brandstofcel die waterstof omzet in elektriciteit van het Noorse bedrijf TECO 2030 is gekeurd voor gebruik in schepen. De brandstofcel die 400 kilowatt levert, is sterk genoeg om ook grotere schepen en jachten van voldoende elektriciteit te voorzien voor de aandrijving. Voor nog grotere schepen kunnen drie brandstofcellen worden gekoppeld om een vermogen van 1,2 megawatt te leveren. Dat is de equivalent van een 1631 paardenkrachten leverende dieselmotor. De brandstofcellen nemen een derde van de ruimte in en veroorzaken geen uitstoot. De brandstof waterstof wordt gemaakt van water in een proces waarbij elektriciteit nodig is. Zolang die duurzaam wordt opgewekt, is er sprake van vermindering van uitstoot in de hele keten. www.teco2030.no 46 HISWA MAGAZINE 2 NIEUWSINNOVATIE Stilletjes laagvliegen De Australische kiteboarder David Trewern deed het idee voor zijn Fliteboard op tijdens een wedstrijd met draagvleugelkiteboards waarbij geen wind was. Al vliegerend had hij gemerkt dat als de plank waarop hij staat om de de vlieger te besturen eenmaal uit het water komt, veel minder kracht nodig is om te blijven voortbewegen. “Dat moet dus ook met en simpele elektromotor en een relatief kleine accu kunnen,” dacht hij. Inmiddels zijn de Fliteboard e-foilers in vier verschillende modellen beschikbaar, die allemaal 10.400 euro kosten. De verschillende modellen hebben verschillende moeilijkheidsgraad en andere topsnelheden. Het Europese hoofdkartier is gevestigd in Heemstede. www.fliteboard.com Positie zonder abonnement LOCA is een compact apparaatje dat de positie van een boot, auto of ander mobiel bezit weergeeft. Het apparaat ontvangt een signaal van positiesatellieten en zendt één keer per dag een signaal door naar het netwerk van mobiele telefonie met een positie. Zo is na te gaan waar de boot / auto / camper was op een bepaald moment. Met een enkele positie per dag is meestal een gestolen boot wel op te sporen: dieven slaan de buit ergens op voor verkoop. Doordat de LOCA maar één keer per dag de positie doorgeeft, kunnen dieven niet detecteren dat deze ‘tracker’ aan boord is. Daardoor kunnen ze het verborgen aangebrachte apparaat ook niet vinden en uitschakelen. Omdat LOCA maar eens per dag een positie stuurt, is geen abonnement nodig. De ontvangst van het ene signaal per dag is al bij de aanschaf betaald. LOCA is te koop voor 95 euro inclusief BTW. De fabrikant z www.l Hoog voltage dynamo’s Voor moderne boordelektranetten, gevoed door 48 volt lithium-ion of AGM-accu’s, introduceert het Amerikaanse bedrijf Balmar-dynamo’s die met 48 volt spanning deze batterijpakketten opladen. Er zijn vier modellen, die 100 of 60 Ampère leveren, met voor beide amperages een keuze uit een geïsoleerde behuizing of aarding via de montage aan het motorblok. De pulleys voor de V-snaar of riem zijn aanpasbaar. www.balmar.net HISWA MAGAZINE 2 47

NIEUWSINNOVATIE Boegschroef via vingerscherm Vetus heeft als eerste leverancier van boegschroeven een zijwaaartse stuwer die aansluit op het NMEA2000-netwerk waarmee alle instrumenten en apparaten aan boord kunnen worden gekoppeld. Dankzij de integratie van de boegschroef, is deze vanaf verschillende schermen en bedieningsplekken aan te sturen. Onder meer vanaf het multifunctionele touch-screen van een plotter en geïntegreerd boordsysteem – als die aanwezig is. Vetus ontwikkelde het can-bus systeem V-CAN (Vetus Controller Area Network) dat vlekkeloos communiceert met het NMEA 2000-protocol. De Bow Pro-boegschroeven maar ook de elektrische aandrijvingen E-line en E-pod zijn uitgerust met V-CAN elektronica en kunnen dus net als de boegschroef via de multifunctionele schermen worden aangestuurd. www.vetus.com Trommelschroef buitenboord De Franse producent HY Generation presenteert een elektrische buitenboordmotor die gebruik maakt van een trommelschroef: RIM-drive noemen ze het principe zelf. De schroef draait in een korte buis en heeft geen as in het midden. Schroefbladen steken uit een ronddraaiende ring naar het midden van de schroef. De ring met schroefbladen is zelf het bewegend deel van de elektromotor, het andere deel is de behuizing om de ring heen – de trommel. Door de grote cirkel die de elektromotor daardoor krijgt, is het koppel en de kracht van de motor enorm. Met relatief weinig energieverbruik kan de schroef zo een flinke voortstuwende kracht leveren. De schroef is als buitenboordmotor bovendien veilig: de schroefbladen steken niet uit en kunnen zwemmers niet verwonden. Dankzij grotere efficiëntie van de overbrenging van elektrische energie naar voortstuwing in het water, gaat de accu langer mee. www.hy-generation.com Bootlift aanpasbaar De Amerikaanse fabrikant Sunstream presenteert een nieuw model bootlift. De Sunlift SLX wordt gemaakt als drijvend ponton. Hierin kan een boot worden gevaren die de boot dan hydraulisch uit het water tilt om aangroei te voorkomen en de boot beschermd op te bergen. In dezelfde serie SLX levert Sunstream ook liften die op de bodem staan, voor ondieper water tot 80 centimeter onder de kiel. De liften kunnen boten tillen tot 10 ton, op de ponton tot 4 ton. https://sunstreamboatlifts.com 48 HISWA MAGAZINE 2 Wij weten veel van boten, omdat we zelf ook varen. www.roodberg.com Moving forward 100% ELECTRIC The Original E-novations CHECK!!! www.roodberg.com/news

NIEUWSMENS&BEDRIJF Nieuw: Leaseboot De aanschafkosten van een nieuwe boot niet ineens betalen en het onderhoud uit handen geven kan via een leasecontract. Leaseboot uit Blaricum biedt voor watersporters private leasecontracten aan en voor watersportbedrijven als bootverhuurders operational lease. Onderhoud, winterstalling, transport, verzekering en pechhulp zijn bij het contract inbegrepen. Het bedrijf biedt 49 modellen aan, van een Whally 210 voor een leasebedrag van 35 euro per maand, tot een Chris Craft 28 GT voor 3399 euro per maand. Een sloep uit het middensegment zoals de Maxima 720 retro kost de watersporter 599 euro per maand in private lease. www.leaseboot.com Werven redden werf De Italiaanse jachtwerven Ferretti en San Lorenzo richtten een consortium op waarmee ze hun collegajachtwerf Perini Navi redden uit een faillissement. Een schuldsaneringsplan van Perini Navi werd afgewezen door de rechtbank. De werf bouwde onder anderen het beroemde Dynarig zeiljacht Maltese Falcon en biedt nu het speciale dwarstuig aan als Falcon Rig op grote jachten. Ferretti bouwt snelvarende polyester flybridge motorjachten van 15 tot 33 meter lang, San Lorenzo bouwt motorjachten in staal en aluminium van 24 tot 70 meter lang. Het consortium NewCo neemt de inboedel over en wil de levering van jachten in aanbouw voortzetten. www.perininavi.it Overstap naar digitaal watersportpaspoort Het CWO gaat de vaardigheidsdiploma’s voor zeilen en surfen voortaan digitaal bijhouden. Watersporters kunnen zelf inloggen op hun persoonlijke pagina, hun vorderingen staan online en hun behaalde niveau is te printen als persoonlijk watersportpaspoort. Vaarschoolhouders kunnen inloggen om de vorderingen van verschillende cursisten te erkennen. Persoonlijke vaardigheden van cursisten van vaarscholen worden op een vergelijkbare manier geconsta50 teerd, geëxamineerd en toegekend als voorheen. Vaarscholen kunnen ook aan het eind van een cursus de paspoorten printen en meegeven aan de cursisten, zodat nog altijd de opleiding met tastbaar resultaat is. www.cwo.nl HISWA MAGAZINE 2 NIEUWSMENS&BEDRIJF Werf op toernee Bij gebrek aan beurzen gaat de Franse productiewerf Bénéteau zelf op toernee. In zeven Europese landen, in de havens van hun dealers en met gebruik van de nieuwe modellen die daar al aanwezig zijn, organiseert het botenmerk bezichtigingen en proefvaarten. De road show gaat door Duitsland, Nederland (Bruinisse), Frankrijk, Italië, Noorwegen, Zweden en Engeland. Tijdens de show in Bruinisse, waar Nova Yachting, Jachtwerf Serry en Prins Watersport aan meewerken (de dealers van Bénéteau in Nederland) zijn 10 zeiljachten en 4 motorjachten te zien. In bijna al die jachten zijn ook proefvaarten mogelijk. www.beneteau.com Britse merken via Nijkerk Kubus Sports in Nijkerk is de nieuwe distributeur van de drie Britse watersportkledingen accessoiremerken Zhik, Wuzzo’s en Crew Saver. De merken zijn een toevoeging op de andere watersportmerken van de distributeur: KBH, Rouchette, O’Brien, Naish, Storm, STX en Prolimit. Het gamma omvat vrijwel alles wat nodig is voor funsport op het water, zoals kiteboarden, suppen kanovaren, golfsurfen of achter een motorboot op een banaan of band stuiteren. www.kubus-sports.nl SUP Clean Up-toer De afgelopen maand trok de SUP Clean Up-toer door Nederland, een toer waarbij suppers het water schoonmaken en afval inzamelen. De organisatie wil nog meer plaatsen aan doen. Ondernemers van een SUP-school kunnen de activiteit als bedrijfsuitje, speciaal evenement voor schoolklassen of als wekelijkse activiteit aanbieden. Sommige gemeenten betalen voor het opruimen van stadsgrachten vanaf het water, zodat een SUP-school een doorlopende bijverdienste heeft. Het initiatief komt van een drietal suppende dames uit Gouda, maar ook andere SUP-enthousiastelingen kunnen zich aansluiten. www.supcleanup.eu HISWA MAGAZINE 2 51

NIEUWSMENS&BEDRIJF Zaankanten met app De gemeente Zaanstad nam voor de beroepsvaart en woonboten de Blue Water App in gebruik voor het betalen van havengeld. Schippers van passagiersschepen, rondvaartboten en traditionele zeilvaart die aanleggen aan de gemeentekades voor het inschepen of afstappen van passagiers, kunnen via de app het juiste verschuldigde havengeld betalen. Dat geldt ook voor woonschepen aan gemeentelijke kades. De Blue Water App Professional werd speciaal voor het gebruik door beroepsvaart ontwikkeld, als aanvulling op de digitale reserverings- en betaalmogelijkheid voor de pleziervaart via deze app. www.bluewaterapp.nl Hoofdstad heft vaarbelasting Amsterdam gaat plezierjachten verplichten om een doorvaartvignet aan te schaffen. Deze kost 20 euro per vaartuig. Het doorvaartvignet is drie jaar geldig. Dit geldt ook voor passanten die de staande mast route van het IJ naar de ringvaart Haarlemmermeer varen. Wie behalve door de stad wil varen ook wil aanleggen aan een kade in de hoofdstad, moet het dagtarief betalen van 30 euro per boot. Een boot die het hele jaar aan een openbare kade in Amsterdam ligt, moet een aanlegvignet aanschaffen waarvan de prijs wordt berekend op basis van het aantal vierkante meters van de boot. Dit liggeld is over het algemeen hoger dan in een (commerciële) jachthaven. Jachten in een haven hoeven het aanlegvignet niet te kopen. Eerdere plannen van de gemeente voor deze vaarbelasting werden niet doorgevoerd omdat de kosten niet tegen de baten opwegen. Het is nog niet bekend wanneer de vignetten verkrijgbaar zijn. Tot die tijd wordt er niet gehandhaafd. HISWARECRON voerde eerder bezwaar tegen het plan. www.amsterdam.nl Yamaha Marine samen met Siren Een snelvarend jacht besturen vanaf de smartphone in je handpalm, dat is gekscherend het visioen van het CommandBlue programma van Yamaha Marine en Siren Marine, een Britse softwareleverancier. Siren Marine is gespecialiseerd in iot-toepassingen op boten: internet of things. Het maken van slimme en veilige connecties tussen machines onderling met een goede en eenvoudige bediening door de mens daaraan gekoppeld, is wat de samenwerking moet opleveren. www.sirenmarine.com 52 HISWA MAGAZINE 2 NIEUWSMENS&BEDRIJF Vaarbewijs voor beroepsschippers Professionals die op werkboten, passagiersboten of andere kleine schepen varen voor hun werk kunnen het NauPro vaarbewijs halen. Hiermee tonen de beroepsmatige schippers van kleine schepen, waarvoor geen groot vaarbewijs nodig is, dat ze voor de uitvoering van hun beroep zijn gekwalificeerd zoals de arbo- en scheepvaartverkeerswet vereisen. Naast de kennis die hoort bij het klein vaarbewijs, leren de werkers op het water zaken over bootbeheersing, manoeuvreren en veiligheid. Redden van drenkelingen en hulp bij ongevallen maakt onderdeel uit van de cursus, die daadwerkelijk op het water wordt gegeven. De vaardigheden zijn praktisch en getoetst. De cursus wordt verzorgd vanuit een samenwerking van Vaarplezier, Aquaplanning en STC-KNRM. Het certificaat heeft geen erkenning van de overheid, maar wordt uitgegeven door STC-KNRM en is daarmee een serieus teken van vakbekwaamheid. www.vaarplezier.nl/naupro-vaarbewijs Wachtlijst examens vaarbewijs Als gevolg van de lockdown ontstaat een flinke wachtlijst van mensen die examen willen doen om hun vaarbewijs te halen. Veel meer mensen gaan in de zomer het water op, nu vakanties in het buitenland (bijna) niet mogelijk zijn. Maar het CBR die de examens afneemt, kan geen kandidaten ontvangen in een zaal. Het aantal aangevraagde examens steeg vorig jaar naar 40.000, vanaf 16.000 in 2016. De wachtlijst is zo lang dat het CBR geen nieuwe aanvragen voor vaarbewijsexamens meer aanneemt. Wie al een aanvraag heeft gedaan, kan pas het examen doen als het is toegestaan om met een groep mensen in een zaal bijeen te komen. www.cbr.nl HISWA MAGAZINE 2 Hoora wint geld voor Valk 3.0 Eva Meijer presenteerde op het Circo Circulair Business Design Track haar idee voor de Hoora Valk 3.0. Een boot die zo is ontworpen dat al het materiaal opnieuw kan worden benut na de levensduur van de boot. De wedstrijd om het meest circulaire productidee werd gehouden tijdens het Frysk Toerisme Kongres. Ondernemers uit de gastvrijheidindustrie presenteerden hun plannen. Meijer bedacht een elektrisch aangedreven sloep op basis van de romp van een Valk-zeilboot. Het polyester of zelfs een hele oude romp is herbruikbaar. Hergebruikt plastic van andere kringlopen kan worden gebruikt voor het 3D printen van de binnenschaal en het dek. De jury van Friese politici en innovatieplatforms vond het idee van Hoora Watersport het beste en kende een bedrag van 10.000 euro toe voor het verder uitwerken van het plan. Zie ook het artikel op pagina 42 waar Eva er meer over vertelt. www.hoora.nl 53

NIEUWSMENS&BEDRIJF Fusies en samenwerkingsverbanden • Elan Yachts en Oceanvolt gaan samenwerken in de ontwikkeling van elektrisch aangedreven motor- en zeiljachten. Beide bedrijven zijn tegenwoordig in Fins eigendom. www.oceanvolt.com • Instrumentenleverancier B&G en H2Boat gaan een samenwerking aan. Centraal daarin staat de implementatie van waterstof als energiebron in de watersport. www.h2boat.it • Restart Sailing richtte de Restart Sailing Tech Group op. Dit is een alliantie van software-ontwikkelaars, die verenigingen en commerciële organisatoren van zeilevenementen ondersteunen bij het implementeren van speciale computerprogramma’s voor zeilende evenementen. www.restartsailing.org Thuishavens nieuwe eigenaar Jachthaven Lelystad Haven Lelystad Haven heeft een nieuwe eigenaar en wordt onderdeel van de Thuishavens Groep met daarin Marina Muiderzand, Jachthaven Naarden en Jachthaven Bruinisse. In 2019 sloot Thuishavens Groep zich aan bij het Port Adhocnetwerk dat inmiddels uit tien jachthavens bestaat. De familie Dinant is al 30 jaar eigenaar en liet de jachthaven groeien tot een 54 succesvolle full-service haven met meer dan 550 ligplaatsen. Dit is vooral de verdienste van Martijn Dinant, die in 2001 het roer overnam van zijn ouders. Martijn: “Het is tijd voor verandering: ik wil mijn horizon verbreden en meer tijd doorbrengen met mijn gezin. Eind 2019 besloot ik de haven te verkopen en kwam vrij snel in contact met Port Adhoc. Ik heb met eigen ogen gezien hoe zij opereren na de fusie met Thuishavens. Zij laten de afzonderlijke jachthavens vrij in hun manier van werken en dat spreekt mij aan. Ik ben ervan overtuigd dat onze haven, onze klanten en mijn collega’s in goede handen komen.” Martijn Dinant blijft betrokken bij een bijzondere ontwikkeling in de haven: de realisatie van zeer luxe drijvende woonhuizen. De verwachting is dat in 2021 gestart kan worden met de verkoop. Het team van Lelystad Haven blijft ongewijzigd, al wordt ter vervanging van Martijn een hands-on havenmanager gezocht. www.lelystadhaven.nl / www.thuishavens.nl HISWA MAGAZINE 2 NIEUWSMENS&BEDRIJF Datema Amsterdam trekt in bij Vrolijk Watersport Nautische boekhandel Datema Amsterdam trok onlangs in bij Vrolijk Watersport in Scheveningen. De boekhandel had altijd een winkel, maar besloot in 2019 uitsluitend verder te gaan met een webshop op nautisch gebied. Watersporters bleken echter toch meer behoefte aan persoonlijk advies te hebben bij de aanschaf van de juiste boeken en kaarten dan vooraf was voorzien. Ook eigenaar Joop Datema miste het persoonlijk contact met zijn klanten en vooral het kunnen uitwisselen van tips over vaargebieden, havens en actualiteiten. Daarom is er gekozen weer een fysieke winkel, naast de webshop, te starten. www.datema-amsterdam.nl Verhuizingen en kort nieuws • Verffabrikant De IJssel Coatings is als bedrijf lid geworden van de internationale koepelorganisatie van brancheverenigingen in de watersportsector ICOMIA. www.de-ijssel-coatings.nl • Lengers Yachts opende een vestiging in België. De Belgische directeur wordt ondernemer Philppe van de Reyse. Het adres is Zeedijk 780 in Knokke-Le-Zoute. www.lengersyachts.com • White Whale Yachtbrokers opende een kantoor op Ibiza. De makelaar aldaar is Nicolai Visser. Het adres is Casa Tanque den Torres, Lg Poligono 25 in Santa Eularia, ibiza@wwy.nl. www.uwjachtmakelaar.nl • Orange Nautical Services stopt. De huur van de bedrijfsloods is door de eigenaar per 15 mei opgezegd en het is (nog) niet gelukt om een andere lokatie te vinden voor de bedrijfsactiviteiten. www.nauticalservices.nl HISWA MAGAZINE 2 55

NIEUWSMENS&BEDRIJF Voorbereidingen HISWA te water in volle gang De HISWA te water kan zomaar de eerste beurs zijn die dit jaar wordt gehouden. De watersportbeurs is gepland van 1 tot en met 5 september in de Bataviahaven Lelystad. Het beursteam heeft de verkoop opgestart en is volop met de voorbereidingen bezig. Een nieuw logo symboliseert de nieuwe koers en de indeling krijgt een make-over. “We gaan voor het eerst de havenpier bij de beurs betrekken. Die extra gecreëerde ruimte wordt gebruikt voor sloepen, motorboten, multi-hulls en grote jachten. Aan de pier komt de driemaster De Stedemaeght te liggen, als een drijvend VIP-restaurant. Er is behoefte aan een plek waar bezoekers, maar ook exposanten met relaties even rustig kunnen zitten.’’ Er zijn verschillende mogelijkheden om aan de HISWA te water deel te nemen. Snelle inschrijvers worden beloond, want na 1 mei 2021 gaan de tarieven omhoog. www.hiswatewater.nl Brugbediening per app Watersporters kunnen vanaf dit vaarseizoen bij 16 bruggen in Friesland een brugopening aanvragen met een app. Deze service is een primeur in Nederland. Het watersportseizoen ging daar 27 maart van start. Brugwachters bedienen zeven dagen per week bruggen en sluizen. Het aanvragen van een brugopening kan dus met de Watersport-app, maar ook met een marifoon of met een druk op de aanmeldknop bij de brug. Het betreft vooral bruggen in belangrijke recreatieve en doorgaande vaarroutes. Watersporters kunnen in de app ook hun vaarroute invoeren en ontvangen vervolgens alle informatie die ze onderweg nodig hebben. In de app staan onder andere brugbedieningstijden, jachthavens, snelvaargebieden, elektrische oplaadpunten, aanlegplaatsen, vuilwaterpunten en actuele scheepvaartinformatie. Nieuw is dat de app tips geeft over het varen op drukke knooppunten. De app Watersport is beschikbaar in het Fries, Nederlands, Duits en Engels en gratis beschikbaar voor gebruikers van Apple en Android. www.fryslan.frl. 56 HISWA MAGAZINE 2 NIEUWSMENS&BEDRIJF Personalia • Albert Hakvoort senior is overleden. De jachtbouwer uit Monnickendam, de vierde generatie in de 101-jarige werf, overleed op 11 maart op 80-jarige leeftijd. • Jaap Kuiper van Kuiper Verzekeringen is overleden. De verzekeringsman met veel jachten in zijn portefeuille, overleed op 2 februari op 76-jarige leeftijd in Heerenveen • Paul Pels vierde op 1 maart dat hij 25 jaar havenmeester is bij de Koninklijke Zeil- en Roeivereeniging in Muiden. • Friso Visser is de nieuwe uitvoerend directeur van Heesen Yachts, de superjachtenbouwer uit Oss. • Anita Menken van Mercury Marine Benelux gaat met pensioen. Zij was 38 jaar lang werkzaam bij dit bedrijf. Zij was de contactpersoon voor veel klanten en dealers, organiseerde beurzen, en was altijd aanwezig op alle evenementen in de Benelux Albert Hakvort Sr Jaap Kuiper Friso Visser Paul Pels HISWA MAGAZINE 2 57

NIEUWSMENS&BEDRIJF Adverteren in HISWA Magazine Het vakblad voor de watersportbranche Ook dit jaar zijn er weer volop mogelijkheden om te adverteren in dit blad. Het volgende nummer van HISWA Magazine staat in het teken van export, innovatie en handel. Het blad kent een oplage van 6.000 exemplaren en wordt gratis verspreid onder HISWA Erkende Bedrijven en alle overige watersportbedrijven in Nederland. Denk aan jachthavens, jachtbouwers, charterbedrijven, reparatie- en onderhoudsbedrijven, watersportwinkels, importeurs, bootverhuurders en zeilscholen. Verder ontvangen belangrijke stakeholders bij het Rijk, provincies en gemeenten het blad. Er zijn verschillende mogelijkheden om te participeren in HISWA Magazine. Adverteren met een gewone advertentie, het plaatsen van een advertorial of het meesturen van een brochure of flyer (een insert). Met één advertentie, advertorial of insert in HISWA Magazine worden ruim 18.000 professionals in de watersport bereikt. Daarnaast is het blad online te lezen. Jaargang 28, nummer 2, april 2021 Dit is een uitgave van magazine MA G A Z I Thema: Recreatie & Toerisme Nederland herontdekt het water Jachthavens aan zet: Vakantiegevoel belangrijk Zeil- en vaarscholen in coronatijd Neem voor meer informatie over tarieven en mogelijkheden contact op met Frank van Gils: f.gils@roskammedia.nl of 06 53 88 82 66. www.hiswarecron.nl/magazines Nautische Advocaten – Legal support in stormy times Sinds 1987 gespecialiseerd in juridische kwesties waarmee de ondernemer in de waterrecreatiebranche kan worden geconfronteerd waaronder het opstellen van contracten op maat en jachtbouw-, jachtverkoop-, jachtverhuur-, jachthaven- en incassoperikelen. Mr. Ivo van Emstede geldt als de grondlegger/opsteller van de 13 sets HISWA algemene voorwaarden en de bijbehorende standaardcontracten. Mr. Edwin H.J. Slager edwin@vanemstedeslager.nl Mr. Ivo M.F. van Emstede Lid van Verdienste van HISWA Vereniging imf@vanemstedeslager.nl Leidseplein 33-2 • 1017 PS Amsterdam • 020 675 69 30 • www.vanemstedeslager.nl HISWA-RECRONBUSINESSCLUBNIEUWS IN DE RUBRIEK HRBC NIEUWS LEEST U NIEUWS VAN DE LEDEN VAN DE HISWA-RECRON BUSINESS CLUB. Wilt u ook lid worden? Er zijn diverse partnerships mogelijk: Partner in Business, Kennispartner of TOP Supplier. Kijk voor meer informatie op www.hiswarecron.nl/hrbc. Gratis kennissessies online marketing Het platform ComebackMarketing.nl van RED Online Marketing (TOP Supplier) helpt de reis- en recreatiebranche sterker uit de coronacrisis te komen. Via blogs, kennissessies en digitale ronde tafels verzorgen zij verbinding en delen ze kennis voor onder andere de recreatiebranche. Het platform heeft de tweede prijs gewonnen bij de Microsoft Advertising Awards. “Het idee ontstond in een teamoverleg. Stilzitten was geen optie. We wilden helpen waar we konden. Binnen een week was het platform er. Het platform heeft ons in werkuren al meer dan 100.000 euro gekost, maar alleen de energie al maakte alles waard,” aldus Roy Platje, oprichter en directeur van RED Online Marketing. Leden van HISWA-RECRON kunnen gratis deelnemen aan digitale kennissessies over bijvoorbeeld website-analyse, automation en YouTube. www.comebackmarketing.nl/kennissessies Besparen op energiekosten – sluit aan bij HISWA-RECRON Energie Steeds meer HISWA-leden sluiten zich aan bij inkoopcollectief HISWA-RECRON Energie van EnergyProof (TOP Supplier). Eén van hen is Lutz Jachthaven & Watervilla’s uit het Friese Balk. “We besparen sinds dit jaar veel geld op de energiekosten”, zegt eigenaar Maud Cornelis. “En daar zijn we natuurlijk erg tevreden over.” De jachthaven aan het Slotermeer is in 2017 aangekocht en telt 300 ligplaatsen. De voormalige camping wordt omgebouwd tot een villapark met een twintigtal luxe watervilla’s. Binnenkort start de verhuur van deze prachtige villa’s aan gasten en vakantiegangers. Toen het vorige energiecontract bij Vattenfall afliep, kwam Cornelis in contact met EnergyProof, het bureau achter het inkoopcollectief HISWARECRON Energie. Die nam de energiecontracten onder de loep. EnergyProof berekende dat de jachthaven ongeveer 3.000 euro per jaar op de energiekosten kon besparen. “Toen was de keuze gauw gemaakt ten opzichte van het oude contract”, vertelt Cornelis. “Maar niet alleen was de prijs veel gunstiger, de overstap naar het nieuwe contract verliep ook nog eens heel soepel. We zijn erg vriendelijk en efficiënt bijgestaan.” www.hiswarecronenergie.nl HISWA MAGAZINE 2 59

HISWA-RECRONBUSINESSCLUBNIEUWS Onderzoek: veel kansen voor jachthavens Muller Makelaardij (TOP Supplier) verrichtte opnieuw marktonderzoek onder jachthavens. Muller deed dit ook al in 2015. 113 jachthavenexploitanten participeerden in het onderzoek. Daaruit blijkt dat de bezettingsgraad bij commerciële jachthavens met 4% is gestegen. Bij gemeentehavens is er een daling te zien van 17%. Er is geen samenhang te vinden tussen de hoogte van de bezettingsgraad en het voorzieningenniveau. De regio Utrecht, Loosdrecht en Vinkeveen hanteren de hoogste ligplaatstarieven van Nederland: gemiddeld 1.782 euro. Deze prijzen zijn gebaseerd op een boot met een lengte van 10 meter. Voorheen was de regio Friese meren de voordeligste manier om voor langere tijd aan te meren, tegenwoordig is dat de regio Noord met een gemiddelde prijs van 725 euro. De regio Hollandse plassen staat met 95,43%. op de eerste plaats qua bezettingsgraad. Muller constateert dat er veel kansen liggen in de jachthavenmarkt. De verhuur van sloepen en ander boten is in opkomst. Er is behoefte om langer te verblijven in een jachthaven én er is behoefte aan extra faciliteiten voor alternatieve vormen van overnachting. Ligplaatshouders hebben naast de standaard voorzieningen behoefte aan een supermarkt of watersportwinkel bij de jachthaven. www.mullermakelaardij.nl/nieuws Herstelbudget van Aon helpt bij inkomensverlies Een ruime meerderheid van de ondernemers in Nederland is zakelijk gezien niet verzekerd voor ziekte, ongevallen en arbeidsongeschiktheid. Daarbovenop komt de coronacrisis, waardoor veel ondernemers noodgedwongen interen op hun buffers en daardoor onvoldoende financiële middelen achter de hand hebben. Ook als er wel sprake is van een arbeidsongeschiktheidsverzekering (aov) blijft overbrugging in veel gevallen nog steeds noodzakelijk wanneer ondernemers geconfronteerd worden met een ongeval, ziekte en/ of medische ingreep. Aon (Kennispartner) biedt als eerste in Nederland een oplossing zonder toelatingseisen: het Herstelbudget. Dit helpt ondernemers bij inkomensverlies. Het Herstelbudget geeft 60 de mogelijkheid om zelf de dekking te bepalen. Kies je als ondernemer bijvoorbeeld voor de Ongevallendekking, dan krijg je een uitkering na een ongeluk. Als je kiest voor uitgebreidere dekking voor Ongevallen en Ziekte ben je ook verzekerd in het geval van medische ingrepen vanwege kanker, reuma en andere ziektes. Het Herstelbudget kent drie uitkeringsniveaus: Brons, Zilver en Goud. www.zakelijk.aonverzekeringen.nl/verzekeringen HISWA MAGAZINE 2 HISWA-RECRONBUSINESSCLUBNIEUWS Checklist gezond en vitaal thuiswerken Veel mensen werken al maandenlang dagelijks vanuit huis. Voor kantoormedewerkers zal thuiswerken de norm blijven. Dit kan zorgen voor bijvoorbeeld nek- en schouderklachten of psychische klachten. Met de checklist ‘Gezond en vitaal thuiswerken’ van ArboNed (TOP Supplier) kun je direct zien of je alles rond thuiswerken goed hebt geregeld. Hoe meer vinkjes je zet, hoe meer uitval door thuiswerken je voorkomt. Zorgplicht als werkgever Als werkgever moet je volgens de Arbowet elke arbeidsplaats in het arbobeleid betrekken. Ook de thuiswerkplek. Als werkgever moet je nagaan of de thuiswerkplek bijvoorbeeld ergonomisch is ingericht. Ben je als werkgever ‘gedwongen’ door de coronamaatregelen om thuiswerken te faciliteren? Dan kan niet worden verwacht dat je direct de juiste spullen hebt voor iedereen of hebt gecheckt of alle werknemers goede werkplekken hebben. Je zorgplicht geldt echter nog steeds. De checklist van ArboNed helpt je om aan deze zorgplicht te voldoen. www.arboned.nl/checklist-thuiswerken Nieuw: vaarboek ‘Varen door Groningen’ Dat de provincie Groningen prachtige vergezichten, schilderachtige dorpjes op wierden en een historische hoofdstad ‘that never sleeps’ heeft, is bekend. Maar er is meer in Groningen en de mooiste manier om dat te ontdekken is per boot. Groningen kent ruim 850 kilometer aan vaarwegen zoals meren en kanalen. AbelLeisure (TOP Supplier) ontwikkelde acht meerdaagse vaarroutes die sfeervol worden weergegeven in een fotorijk boek. Er staan ook tips in om Groningen te voet of per fiets verder te ontdekken. Deze informatie staat ook op de bijbehorende informatiepanelen in de jachthavens. Het vaarboek is verkrijgbaar bij de deelnemende jachthavens. Alle acht vaarroutes zijn ook verkrijgbaar in de RoutAbel app. Watersporters krijgen hierbij ook tips als waar kun je afmeren, welke brug moet je zelf bedienen en waar is het leukste terras? Varen door Groningen is een samenwerking van HISWA-RECRON, Marketing Groningen, Routebureau Groningen, AbelLeisure en elf jachthavens en kwam mede tot stand dankzij een bijdrage van de Provincie Groningen. www.varen.groningen.nl HISWA MAGAZINE 2 61

HISWA-RECRON BUSINESS CLUB De HISWA-RECRON Business Club bestaat uit bedrijven die diensten, producten of kennis leveren aan de watersport- en recreatiesector. Ze zijn specialist in hun vakgebied en hebben aantoonbare ervaring in deze branche. De club biedt toegevoegde waarde aan de leden van HISWA-RECRON en bestaat inmiddels uit ruim 100 partners. Partner in business Alfa Accountants en Adviseurs E wkappers@alfa.nl T 088-2532850 Seijsener Rekreatietechniek E bas.durieux@seijsener.nl T 075-6810610 Kennispartner Aon E jos.kuhl@aon.nl T 071-5685733 Benegas E judith.plasman@benegas.com T 0341-723350 Bureau HTM E renedrost@bureauhtm.nl T 038-3374501 Facet Architecten & Adviseurs E johan@facet-aa.nl T 0315-237075 Kuiper Verzekeringen E r.devalk@kuiperverzekeringen.nl T 0513-614444 Maas Recreatie Bedrijfsmakelaardij E erp@maasrbm.nl T 073-6408888 Stellicher Advocaten E b.vansusante@stellicher.nl T 026-3777111 Stratech E l.olde.riekerink@stratech.nl T 053-4804080 Tommy Booking Support E frank@aicn.nl T 0318-495888 Van de Loosdrecht E info@vandeloosdrechtrbm.nl T 0341-252363 Van Emstede & Slager Advocaten E e.slager@vanemstede.nl T 020-6759494 ZKA Consultants E m.pietersma@zka.nl T 088-2100250 Zypp Advocaten E eelco@zypp.nl T 026-7024787 TOP Supplier AbelLeisure E wietze.zwart@abelleisure.nl T 0573-280772 ArboNed E marty.de.groot@arboned.nl T 030-2996299 Arcabo E r.schell@arcabo.nl T 0529-488900 Barrera E franco@afzethekken.nl T 0182 342088 Bio Habitat E s.serra@beneteauhabitat.com T 06-52840714 BLM Bilderbeek Linen Management E info@blmlinenmanagement.nl T 0341-436400 Boerplay E s.maassen@boerplay.com T 0183-402366 Bomondo E gerda@bomondo.nl T 085 065 326 7 Bureau voor Ruimte & Vrije Tijd E lycklama@ruimteenvrijetijd.nl T 06-53383550 Bureau voor vernieuwing E mail@bureauvoorvernieuwing.nl T 06-50298181 CED Nederland E recreatie@ced.group T 010-2843400 C-mark E jacquelinesteenhuis@c-mark.nl T 088-8310500 Countus Accountants en Adviseurs E a.schipper@countus.nl T 038-4552600 Cruys Consultants E info@cruysconsultants.nl T 06-30455111 CSU E marjolein.dreef@csu.nl T 0413 285 111 De Beijer Grondstoffen E roy.driessen@debeijerbv.com T 088-4006300 De Bergjes Chalet en Caravans E hans@bergjes.nl T 0475-495079 Den Otter E info@williamdenotter.nl T 0412-474282 De Rijk E info@derijkleimuiden.nl T 0172-508151 DHK, Tax Lawyers & Legal Consultants E dijkstra@dhk-taxandlegal.nl T 010-2053610 Dock 35 Media E jeroen@dock35media.nl T 0314-355833 Docuconcept / Kyocera Document Solutions E r.potkamp@docuconcept.nl T 088-3749300 Een Veilig Gevoel E info@eenveiliggevoel.nu T 088-5554888 Endurance E r.versteeg@endurance.nl T 033-4508333 EnergyProof E bart@energyproof.nl T 020-2333821 Facility Kwadraat Software E dick.vink@facility2.nl T 073-6891651 Flean E willem@flean.com T 088-9001575 Havenlodge E havenlodgeverkoop@gmail.com T 06-55151146 Hertzinger Satelliet Ontvangst E margo@hertzinger.nl T 033-4610337 Holiday Media E hans@holiday.nl T 073-6271240 ICY E d.vandekamp@icy.nl T 088-1231333 Initial CWS E eelco.lindenkamp@cws.com T 070-3576357 Instyle Concepts E daan@instyleconcepts.nl T 0522-244999 Inter Boat Marinas E arie.hooymeijer@interboatmarinas.nl T 078-6777000 IVA Driebergen E barendregt@iva-driebergen.nl T 0343-512780 Kees van der Spek Stolwijk E sjoerd@keesvanderspek.nl T 0182-342590 Kolibrie HRM voor Horeca E anne-floris@kolibrie.nl T 013-5499111 KR8 Architecten en Adviseurs E ckuiper@kr8architecten.nl T 0599-235643 Kupan E n.tenbrinke@kupan.nl T 0315-760060 Leisurebrains E verkoijen@leisurebrains.nl T 06-36069296 Lentink De Jonge Accountants en Belastingadviseurs E k.degraaf@lentinkdejonge.nl T 0341-438100 Liezenga Schoonmaak Groothandel E info@lsgbv.nl T 085-7920220 Lotec E t.loots@lotec.nl T 040-2430021 Maat Caravans E info@maatstacaravans.nl T 0184-419911 Main Energie E w.vanderleeden@mainenergie.nl T 088 0809100 Marindex E kees.dolman@marindex.nl T 0182-511511 Mediation Hilversum E chiel@chielvanpraag.nl T 035-2030000 Meijer Mediation E wim@meijer-mediation.nl T 0546-538426 Miele Nederland E wim.zwartkruis@miele.nl T 0347-378911 Muller Makelaardij E bkamp@mullermakelaardij.nl T 0515-430623 Nedflex Payrolling E n.bos@nedflex.nl T 013-4677730 Novasol E ronald.van.beers@novasol.com T 0229-282999 Outdoor Fitness Systems E hilde@o-f-s.eu T 0032-11729650 P3 Expertise E info@p3expertise.nl T 0229-785214 Perspectief Groep E dannyvanvenetien@perspectief.eu T 0341-438710 Primagaz E mfisser@primagaz.nl T 0800-0137 Projectbureau Vrolijks E info@vrolijks.nl T 076-5339850 Prosuco E info@prosuco.nl T 0318-495887 Recranet E milko@recranet.com T 0118-202019 Recrasol E m.pruis@energie-winkel.nl T 0118-236024 Recratief Bedrijfsmakelaars E info@recratief-bedrijfsmakelaars.nl T 0592-462844 Recreatie-Apps.nl E wilma@recreatie-apps.nl T 0318-495888 RecreatieVerzekeringen E info@recreatieverzekeringen.nl T 085-0027540 RED Online Marketing E info@redonlinemarketing.nl T 030-2746549 Red Support E info@redsupport.nl T 032-1849775 Rein Advocaten en Adviseurs E sprangers@rein.nl T 0592-345188 Rijk taxateurs/adviseurs/ rentmeesters E albert.rijk@rijk.eu T 0113-572835 Ross Tucker E info@rosstucker.nl T 0594-516017 Scheepsrecht Advocaten E jck@scheepsrechtadvocaten.nl T 085-8770945 Schulte Jurist en Mediator E info@awschulte.nl T 06-14315810 Second Home Check E robin@secondhomecheck.nl T 0315 843308 Shibaura Europe E fannyfranken@shibaura.com T 026-3269999 Smart Finance Experts E info@smartfinance.expert T 0365483030 Smeba Brandbeveiliging E anja@smeba.nl T 024-3775458 SOLVOS4 E ad@solvos4.nl T 06-10380930 Uw Bed Professional E wim@uwbedpro.nl T 088-3322310 Van den Berg Chalet Totaal E info@chalettotaal.nl T 0161-763523 Van der Reest Advies E nemi@vanderreestadvies.nl T 055-5382460 Van Keulen Mobielbouw E info@mobielbouw.nl T 0548-612693 Venntiv Group E siegfried.doetjes@venntiv.com T 055-8434815 W2 Support/Walcon E peter@w2support.com T 038 3030315 Watel E robbert@watel.nl T 020-6593973 Watergames & More E paul@watergamesandmore.com T 079-2065060 Wecovi E dlandman@wecovi.com T 038-4686888 Wegter Grootverbuik E a.tergrote@wegter.nl T 0541-581600 WerffMedia E janwillem@werffmedia.nl T 0314-362505 Wijnen Recreatiebouw E recreatiebouw@vanwijnen.nl T 0570-690660 Wildkamp E info@wildkamp.nl T 0523-687500 Wola E j.denkema@wola.nl T 050-3129685 Yalp E info@yalp.nl T 0547-289410 Zuurzoet - HR advisering E hiswa-hr@zuurzoet.nl T 06-14898388 Zilverlinde Consultancy E olavpetram@gmail.com T 06-22809505 Dé makelaar en taxateur voor watersportgebonden bedrijven en onroerend goed Ook op LinkedIn linkedin.com/company/muller-makelaardij VIND ONS mullermakelaardij.nl 0515 43 06 23 BEL ONS info@mullermakelaardij.nl MAIL ONS

Gelukkig Vaarjaar! t u al klaar voor elektrisch varen? Elektrisch varen gaat hard. Geen wonder dat veel jachthavens zoeken naar de beste voorzieningen om aan de groeiende vraag te kunnen voldoen. Seijsener Techniek is daarbij dè partij om mee in zee te gaan. Seijsener weet alles van elektrisch varen en noodzakelijke voorzieningen. Bijvoorbeeld van professionele stroomzuilen, gegarandeerd veilig leidingwerk en van de nieuwste techniek op het gebied van afrekensystemen. Seijsener techniek. Ga maar genieten! Zoals het AanUit.net met een app die alles efficiënt regelt qua stroom en water: inloggen, aanzetten, gebruiken, uitloggen en afrekenen. Wat een gemak, voor havenmeesters en kapiteins. Meer weten over de betere voorzieningen voor elektrisch varen? Neem dan contact op met Seijsener dan weet u een ding zeker: het wordt een gelukkig vaarjaar! Seijsener info@seijsener.nl Tel. 075-6810 610 seijsener.com

Het vakblad voor de watersportbranche Jaargang 28, nummer 1, februari 2021 Dit is een uitgave van magazine Thema: Marketing Nieuwe watersporters behouden TechTalk: foiling Varend vliegen of vliegend varen? Scheepswerf Hakvoort koninklijk

Onder de waterlijn? Hebben wij de oplossing. Terwijl u geniet van uw tijd op het water, zou u zich geen zorgen moeten maken om wat zich afspeelt op de onderkant van uw boot. Dat is onze taak! Wij onderzŸoeken, ontwikkelen, testen en optimaliseren onze antifoulings om uw boot te beschermen tegen aangroei. Het resultaat? Micron® LZ en Interspeed Extra. Beide antifoulings zijn specifiek ontwikkeld voor de Nederlandse wateren en geproduceerd in overeenstemming met de Nederlandse weten regelgeving. international-yachtpaint.com 10358/1219 VOORWOORD Voorwoord Temperatuur Min twintig! Dat wordt de temperatuur vannacht. Op het moment dat ik dit voorwoord schrijf, is Nederland in de ban van extreem winterweer. Meteorologen leggen termen als sneeuwjacht uit en jubelen over kouderecords die sneuvelen. Voor veel wintersportliefhebbers zoals ik – die door corona niet op skivakantie kunnen – biedt de winterse sfeer iets van genoegdoening. Ik zag mensen snowboarden vanaf een heuvel, langlaufen door de straat of op ski’s achter de auto glijden. Het is weliswaar surrogaat, maar met de nodige creativiteit zorgen we deze dagen voor een wintersportvakantie in eigen land. Corona is voor even naar de achtergrond verdwenen. Toch kijken veel mensen reikhalzend uit naar de zomervakantie. Het vaarseizoen start al weer over anderhalve maand. De vele nieuwe watersporters die er het afgelopen jaar bij kwamen – vanwege corona ontdekten mensen de watersport als ultieme vrijetijdsbeleving – moeten we natuurlijk behouden. Marketing en promotie is daarbij onontbeerlijk. Dit nummer staat daarom in het teken daarvan. We trappen af met een update over de nationale watersportcampagne Welkom op het water op pagina 18. Binnenkort verschijnt er een campagnehandboek, met daarin persona’s (klantprofielen). Een handig hulpmiddel dat jou kan Colofon HISWA Magazine is het relatie magazine van HISWA-RECRON. Het blad profileert zich als het toonaangevende vakblad van de watersport industrie. Het blad verschijnt zes keer per jaar en wordt verspreid onder watersport bedrijven en stakeholders in de watersportbranche. helpen in de marketing, uiteraard exclusief voor leden van HISWARECRON. In hetzelfde artikel lees je de voortgang op het gebied van online marketing. HISWA-RECRON timmert namelijk flink aan de weg met verschillende verkoopplatformen en boekingssites. In dit nummer staken we verder de thermometer in een aantal succesvolle bedrijven die hun marketing goed op orde hebben. Zo draaien Royal Hakvoort Shipyard, Aquaservice en Tornado Sailing met veel plannen warm voor het komend watersportseizoen. Laat het maar gauw plus twintig worden! Liane Jansen Hoofdredacteur Uitgever HISWA-RECRON Storkstraat 24 3833 LB Leusden T 033 - 303 97 00 E communicatie@hiswarecron.nl Advertentieverkoop Roskam Media Frank van Gils T 06 - 53 88 82 66 E f.gils@roskammedia.nl Aan dit nummer werkten mee Hans Buitelaar, Dominique van Dam, Martin Merks, Herbert van Oord, Michaël Steenhoff, Marcel Tap en Lisette Vos HISWA MAGAZINE 1 Hoofdredacteur drs. Liane Jansen Redactiesecretariaat Rianne Hartog Vormgeving Drukte van Belang Amsterdam Druk Zalsman Zwolle BV Foto cover Welkom op het water 3

AL 40 JAAR UW MAKELAAR EN TAXATEUR VAN RECREATIEBEDRIJVEN Den Bosch 073 6408 888 | Huizen 035 6236 212 | info@maasrbm.nl | www.maasrbm.nl INHOUD Artikelen Marketing en promotie onder de vlag van HISWA De ontwikkeling van websites, het vervolg van de campagne Welkom op het water: hoe zien de plannen eruit voor 2021? Hakvoort is koninklijk De werf in Monnickendam bestond in 2019 honderd jaar en kreeg het predikaat ‘Koninklijk’. Een interview met de broers Albert en Klaas Hakvoort. Wat is er veranderd per 2021? Een overzicht van de belangrijkste wijzigingen in de wet- en regelgeving op personeelsgebied. Het Portret Dit keer: Jurre-Jan Muurling. TechTalk: varend vliegen of vliegend varen? Wat zijn de mogelijkheden van varen op foils (draagvleugels) bij motor- en zeiljachten en welke techniek schuilt er achter? Aquaservice: van binnenvaartdonorhandel naar allround watersportbedrijf 36 Het watersportbedrijf in Zwartsluis nam in de afgelopen jaren meerdere bedrijven over en breidde gestaat het producten- en dienstenaanbod uit. 30 32 26 22 18 Elk nummer Op Stapel Ondernemersnieuws Column Geert Dijks Vraag & Antwoord Op stap met … Nieuws I Innovatie Nieuws I Mens & Bedrijf HISWA-RECRON Business Club Nieuws HISWA-RECRON Business Club Overzicht 6 7 35 39 40 43 47 54 58 HISWA MAGAZINE 1 5

Op stapel RBB 900 SD en RBB 700 OB Tideman Boats is bouwer van onverwoestbare snelle boten. Deze werf uit Noord-Holland bouwt de boten in High Density Poly-Ethylene (HDPE), een kunststof met een lage carbon footprint. Bovendien is HDPE onderhoudsvrij en 100% recyclebaar. Omdat het PE zeer slagvast is en lichter dan water is het uitermate geschikt voor snelle toepassingen op het water. Overal waar een gewone RIB te kwetsbaar is, kunnen deze boten worden ingezet. Sinds kort is Tideman Boats begonnen met een nieuwe leisure range, de RBB 700 en de RBB 900. Deze boten zijn voorzien van de nieuwste gadgets. www.tidemanboats.com RBB 900 SD Lengte Breedte Diepte RBB 700 OB Lengte Breedte Diepte 8.87 m 2.50 m 1.42 m 7.10 m 2.35 m 0.30 m 6 HISWA MAGAZINE 1 ONDERNEMERSNIEUWS HISWA-RECRON telt 21 nieuwe leden 1. Camping ’t Geuldal www.camping-geuldal.nl 2. Camping Buutegebied www.buuteland.nl 3. Camping de Boergondiër www.boergondier.nl 4. Camping de Boskreek www.campingdeboskreek.nl 5. Camping de Magneet www.campingdemagneet.nl 6. Camping Sevink Molen www.campingsevinkmolen.nl 7. De Jong-Teeuwen v.o.f. www.overnachtingbijdeboer.nl 8. De Rozeboom v.o.f. www.rozeboomwatersport.nl 9. Dutchess Yachts B.V. www.dutchessyachts.nl 10. Erfgoedpark De Hoop www.erfgoedparkdehoop.nl 11. GJS Yachting Group B.V. nog geen website 12. Haven Maarten Fokke www.maartenfokke.nl 13. Hoeve Lieshout www.hoevelieshout.nl 14. Hopstaken allround yachtservice www.hopstakenallround.nl 15. HW Yachtcharter B.V. www.hwyachtcharter.nl 16. Jansen Interieur www.janseninterieur.nl 17. Landgoed de Hooge Weide www.landgoeddehoogeweide.nl 18. Slapen op de maas www.slapenopdemaas.nl 19. Smart Finance Expert www.smartfinance.expert 20. Tideman Leisure www.tidemanboats.com 21. Zilverlinde Consultancy www.zilverlindebv.nl Uitgebreide informatie Brexit beschikbaar Het is zover: Brexit is een feit. De effecten hiervan zijn voor de watersportindustrie nog lang niet allemaal even duidelijk. Brexit kan ook consequenties hebben voor de btw-status van de bestaande vloot pleziervaartuigen. ICOMIA, de internationale koepelorganisatie voor de watersportindustrie waar HISWA-RECRON bij aangesloten is, stelde een nieuwe handleiding samen met daarin de belangrijkste wijzigingen en een aantal links naar relevante organisaties. Ook is veel informatie te vinden op www.brexitloket.nl. Via dit loket kun je ook een Brexit Impact Scan doen om te bekijken waar je als bedrijf mee te maken krijgt. Deze is uiteraard wel redelijk generiek. HISWA-RECRON zette daarom voor (exporterende) jachtbouwers, jachtimporteurs en jachtmakelaars specifieke informatie op een rijtje. Meer informatie: www.hiswarecron.nl/brexit. HISWA MAGAZINE 1 7

ONDERNEMERSNIEUWS HISWA-RECRON wil minister van Toerisme en Gastvrijheidseconomie Het is tijd voor een minister van Toerisme en Gastvrijheidseconomie. Dat is een van de kernboodschappen van een manifest dat HISWA-RECRON inzet voor de aankomende Tweede Kamer-verkiezingen van 17 maart en de kabinetsformatie. Begin februari ontving Staatssecretaris van Economische Zaken en Klimaat Mona Keijzer van HISWA-RECRON het manifest.Watersport, recreatie en gastvrijheid moeten hoger op de politieke agenda komen, vindt HISWA-RECRON. Geert Dijks, directeur HISWA-RECRON: “Op rijksniveau is er te weinig capaciteit beschikbaar voor toeristisch-recreatief beleid. De sector is versnipperd over tien ministeries, 12 provincies en Brussel. Dat vereist meer inzet en regie. De sector is goed voor een jaaromzet van ruim 87 miljard euro en dus van grote betekenis voor onze welvaart en werkgelegenheid. Eén op de 13 banen in Nederland is immers in de vrijetijdsector. De coronacrisis heeft duidelijk gemaakt dat het voor ons welzijn belangrijk is om mogelijkheden te hebben om veilig en dichtbij buiten te zijn.” Dit manifest staat niet op zich. Het vormt de start van een traject samen met de partners in de gastvrijheidseconomie. “Samen met de brancheorganisaties binnen de koepel Gastvrij Nederland maken we alvast een functieprofiel en een inwerkprogramma voor de nieuwe minister van Toerisme en Gastvrijheidseconomie. Er is contact met gedeputeerden om ook de provincies mee te krijgen. Binnenkort levert Gastvrij Nederland een onderzoek op waarin de toegevoegde waarde van de sector wetenschappelijk wordt onderbouwd. Met al deze bouwstenen en acties willen we de watersport, recreatie en de hele toeristische en gastvrijheidssector structureel hoger op de politieke nationale en regionale agenda krijgen.” stelt Dijks. Naast de oproep voor een Minister van Toerisme en Gastvrijheidseconomie worden in het manifest concrete plannen gepresenteerd om natuurinclusief ondernemen te stimuleren, de vitale watersport en recreatiesector te behouden, passende regelgeving voor de groei van werkgelegenheid vorm te geven en investeringsprogramma’s voor duurzame en innovatieve bedrijven op te zetten. De sector is veerkrachtig maar heeft zeker nu een steuntje in de rug nodig. Meer informatie: www.hiswarecron.nl/manifest. 8 HISWA MAGAZINE 1 ONDERNEMERSNIEUWS Eerste online ALV goed verlopen Het is al even geleden, maar 26 november 2020 vond de allereerste online Algemene Ledenvergadering plaats van HISWA-RECRON onder leiding van voorzitter Peter Brussel. Tijdens deze ALV werd er uitgebreid stil gestaan bij de onvoorspelbare Covid-maatregelen. Vervolgens stond de prognose 2020 en vaststelling van de begroting voor 2021 op de agenda. Verder werd er een aantal opvallende resultaten van de nieuwe fusieorganisatie gepresenteerd met een doorkijk naar komend jaar. Jacco Vonhof, voorzitter van MKB Nederland, was te gast. Hij nam de HISWA-RECRON-leden mee in de activiteiten die MKB Nederland en VNO-NCW met en voor HISWA-RECRON uitvoeren in politiek Den Haag. Meer informatie: www.hiswarecron.nl/alv. Webinars over lobbyactiviteiten Het vragenuurtje met Jarin van der Zande (manager Public Affairs) en Jeffrey Belt (manager Recreatie) is een serie webinars over de lobbystrategieën en -activiteiten van HISWA-RECRON. Welke keuzes maakt HISWA-RECRON en waarom is dat verstandig? Hoe ziet de lobby richting de verkiezingen in maart a.s. eruit? De eerste van de serie is een statisch webinar van 14 minuten. De tweede en volgende webinars zijn live en vinden ieder kwartaal van 2021 plaats. Heb je een vraag over onze lobby? Stel hem aan Jarin (j.vanderzande@ hiswarecron.nl) of Jeffrey (j.belt@hiswarecron.nl). Meer informatie: www.hiswarecron.nl/webinars. HISWA MAGAZINE 1 9

ONDERNEMERSNIEUWS ICOMIA Statistics Book 2019 beschikbaar Jaarlijks brengt ICOMIA een overzicht met alle feiten en cijfers van de wereldwijde watersportindustrie uit. Deze statistieken zijn verzameld onder meer dan 26 landen, en aangevuld met internationale data van overheden en fabrikantendata. Het statistiekboek wordt op de website van ICOMIA aangeboden voor ca. 800 euro. HISWA-RECRON heeft de rechten afgekocht en daardoor is het statistiekboek voor leden gratis te downloaden. Meer informatie: www.hiswarecron.nl/ kennisbank/icomia-statistics-book. Online jachtbouwsymposium druk bezocht Het International HISWA Symposium on Yacht Design and Yacht Construction op 16 en 17 november jl., trok 250 deelnemers uit 15 landen. Daarmee was de 26e editie van dit symposium druk bezocht. Normaal gesproken vindt dit tweejaarlijkse symposium in de RAI in Amsterdam plaats, tijdens de METSTRADE Show. Vanwege de coronacrisis werd het symposium een online editie. “Een ander nieuw element dit jaar was de toevoeging van onderwerpen die meer op de toepassing zijn gericht. Dus naast het wetenschappelijk programma, werden ook onderwerpen uit de praktijk behandeld. Zo waren er interessante presentaties over jachtbouw met voorgevormde houten delen, het varen op draagvleugels en de toepassing van waterstof als nieuwe brandstof. Deze onderwerpen bleken zeer in trek. Het symposium heeft ons weer veel inspiratie gegeven voor de editie in 2022, die we waarschijnlijk in een hybride vorm aanbieden. Dus deelnemers kunnen zowel fysiek als online aanwezig zijn. Hoopgevend is dat veel studenten deelnamen. Zij zijn de toekomst van en voor onze sector en daar moeten we zuinig op zijn”, aldus Michaël Steenhoff, manager jachtbouw bij HISWA-RECRON en één van de organisatoren. Het symposium werd georganiseerd en mogelijk gemaakt door HISWA-RECRON, RAI Amsterdam/METSTRADE Show, Oceanco, Feadship, Royal Huisman Shipyard en MARIN. Meer informatie: www.hiswasymposium.com. 10 HISWA MAGAZINE 1 ONDERNEMERSNIEUWS Pleidooi voor trailerhellingen in Aalsmeer Onlangs nam de gemeente Aalsmeer het plan Waterfront unaniem aan. HISWA-RECRON is positief over dit plan maar een belangrijke voorziening blijkt te ontbreken namelijk een trailerhelling. In een eerdere versie van het Waterfront was daar wel sprake van. Er stonden zelfs twee hellingen ingepland. HISWARECRON schreef de gemeenteraad hierover aan. HISWA-RECRON vindt het teleurstellend dat de gemeente voorafgaand aan het schrappen van de gewenste trailerhellingen, geen contact met HISWARECRON heeft opgenomen. Een openbare trailerhelling is namelijk van groot belang voor Aalsmeer. Waterrecreanten zonder vaste ligplaats kunnen per boot een bezoek aan de gemeente mogelijk maken. Daar waar de Aalsmeerse watersportbedrijven en verenigingen uitsluitend voorzieningen hebben voor het te water laten van boten van hun eigen klanten, is de openbare helling er voor de waterrecreanten die een dagje op de Westeinder Plassen willen gaan varen. Omdat een jachthaven niet openbaar is, kan deze hierin niet voorzien. Zij zien vooral een meerwaarde in de openbare helling. Het zijn mogelijk hun toekomstige klanten die op deze wijze komen kennismaken met Aalsmeer. Ook vernam HISWA-RECRON dat de gemeente heeft besloten dat de brandweertrailerhelling tijdens het vaarseizoen niet meer door particulieren gebruikt mag worden. Daar is begrip voor omdat daar onveilige verkeerssituaties ontstaan. Echter, na het vaarseizoen mag deze helling wél gebruikt worden. HISWA-RECRON vreest dat de helling gebruikt gaat worden om kosteloos uit het water te kunnen. Dit zou concurrentieverstorend kunnen werken, omdat de jachthavens tegen betaling deze voorzieningen beschikbaar hebben. Binnenkort duidelijkheid steun Hollandsche Zeilvloot Vier maanden is HISWA-RECRON nu, samen met de BBZ en de FVEN, in overleg met de ministeries van Cultuur (OC&W) en Economische Zaken (EZK) over de toegezegde 15 miljoen aan steun voor Hollandsche Zeilvloot. De problemen in de sector zijn door de coronacrisis zeer groot. Het jaar 2020 was heel slecht en er is geen zicht op verbetering in 2021. Nog altijd is er geen duidelijkheid wanneer de in september toegezegde steun van 15 miljoen nu eindelijk voor de noodlijdende schepen beschikbaar komt. Staatssecretaris Keijzer zegde toe dat er binnenkort meer duidelijkheid komt over de aanvullende regeling. De staatssecretaris brengt de regeling onder in het staatssteunkader voor cultuur. De regeling is bedoeld voor historische schepen die bedrijfsmatig geëxploiteerd worden voor de kleinschalige passagiersvaart en waarop certificering van toepassing is. Dit zijn ongeveer tussen de 400 en 500 schepen, waaronder de charterschepen van de BBZ, HISWA-RECRON en een deel van de schepen van de Federatie Varend Erfgoed Nederland. De staatssecretaris gaf in de beantwoording van de kamervragen aan dat het tijd kost om een juridisch houdbaar en praktisch uitvoerbaar instrument op te tuigen. Er wordt ook gekeken naar eventuele overlap met de reguliere regeling Tegemoetkoming Vaste Lasten (TVL). HISWA-RECRON blijft zich inzetten om de komende tijd meer snelheid in het proces te krijgen zodat de toegezegde steun ook daadwerkelijk bij de getroffen ondernemers terecht komt. HISWA MAGAZINE 1

ONDERNEMERSNIEUWS Opnieuw pleidooi voor botenregister ‘Maak vaart met de invoering van een eenvoudig en betaalbaar landelijk identificatie- en registratiesysteem voor pleziervaartuigen’. Dat is de dringende oproep van HISWA-RECRON aan het Rijk. Directe aanleiding hiervoor is de berichtgeving onlangs in het NOS-televisieprogramma Nieuwsuur. Hierin werd wederom duidelijk dat de registratie van boot, eigenaar en vlagvoering op vele punten zo lek is als een mandje. Overtredingen op het water en criminele activiteiten kunnen veel sneller en effectiever worden aangepakt. Een identificatie- en registratiesysteem (een ‘botenregister’) helpt hierbij. Het verbetert niet alleen de controle en handhaving van de politie en de Belastingdienst, maar ook van de Inspectie Leefomgeving en Transport, marechaussee, douane, zeehavenpolitie en waterkwaliteitsbeheerders. Zo wordt ook voorkomen dat sloopboten anoniem worden achtergelaten in jachthavens en overheidswater. Door een sluitende registratie krijgen alle watersporters eindelijk een eigendomsbewijs van hun boot. Dat is praktisch bij koop- en verkooptransacties, bij de afhandeling van verzekeringskwesties en het ontmoedigt criminele activiteiten. Net zoals bij auto’s Geert Dijks, directeur van HISWA-RECRON: “Nationale bootregistratie is een logische, kostenbesparende en effectieve oplossing. Wij pleiten al jaren voor één systeem, net zoals dat bij auto’s via het RDW uitstekend is geregeld. Gegevens als merk, type, bouwjaar en kentekennummer, gekoppeld aan eigenaarsgegevens en vlagvoering, moeten daarin worden opgenomen. Wij zijn opnieuw gestart met overleggen met diverse ministeries en handhavers. De berichtgeving in Nieuwsuur bevestigt weer eens dat er vaart moet worden gemaakt.” Actuele lijst toegelaten antifoulings online De lijst met toegelaten antifoulings is toegevoegd aan de kennisbank van HISWA-RECRON. Alle aangroeiwerende verven met biocides moeten zijn toegelaten door het CTGB en moeten voorzien zijn van een toelatingsnummer. Op de site van het CTGB wordt verwezen naar het Europees agentschap voor chemische stoffen (ECHA). Voor biociden wordt een Europees systeem ingevoerd. Voor antifouling is dit voorlopig niet aan de orde, de in Nederland toegelaten antifoulings blijven op de site van het CTGB gepubliceerd. Meer informatie: www.hiswarecron.nl/ kennisbank/ toegelaten-antifoulings. 12 HISWA MAGAZINE 1 ONDERNEMERSNIEUWS Vakantiedagen bij bedrijfssluiting Sommige bedrijven moeten als gevolg van de jongste regels rondom Covid-19 hun bedrijf sluiten. Voor medewerkers van bedrijven die in deze periode van sluiting al vakantiedagen hadden ingepland en opgenomen verandert er niets: de betreffende vakantiedagen worden afgeschreven van het tegoed aan vakantiedagen. Werknemers die geen vakantiedagen hadden ingepland en niet kunnen werken in verband met de bedrijfssluiting, kunnen niet worden verplicht om vakantiedagen op te nemen om zodoende nog niet-opgenomen vakantiedagen weg te werken. De verplichte bedrijfssluiting ligt in de risicosfeer van de werkgever en daarom is het niet toegestaan om de werknemers te verplichten hun vakantiedagen op te nemen. Overigens is in de NOW-regelingen 1, 2 en 3 een opslag opgenomen van 40% voor werkgeverslasten zoals vakantiedagen en pensioenpremie. Natuurlijk kunnen werkgever en werknemer in goed overleg wel afspreken dat de werknemer gedurende de bedrijfssluiting zijn of haar vakantiedagen opneemt. Is dat het geval, dan kunnen die dagen wel worden afgeschreven van het tegoed aan vakantiedagen. Exportplatform voor jachtbouwers en toeleveranciers groeit Jachtbouwers die hun in Nederland gebouwde jachten op de mondiale markt willen promoten, kunnen als HISWARECRON-lid gratis hun jachten adverteren op de internationale website www.yachtsholland. com van HISWA Orange Yachting Group. Deze site is standaard beschikbaar in het Engels en Duits. Deze website is recent geheel vernieuwd en wordt internationaal goed gevonden. Zo draait er continu een remarketingcampagne waarmee momenteel 90% van de bezoekers uit het buitenland wordt gerealiseerd. Natuurlijk is het succes ook afhankelijk van de energie en aandacht die leden er zelf instoppen. Het regelmatig toevoegen van (product)informatie en het plaatsen van nieuwe foto’s kun je als lid zelf doen via www. mijnhiswarecron.nl. Daarnaast ontwikkelt de HISWA Orange Yachting Group additionele exportpromotie-activiteiten zoals een internationaal journalistenbezoek. Voor extra activiteiten worden de kosten doorberekend; deelname aan de website is gratis. Meer informatie bij Michaël Steenhoff (m.steenhoff@hiswarecron.nl) of Jan Ybema (j.ybema@hiswarecron.nl). Belactie voor online botenplaatsing werpt vruchten af De website www.hiswa.nl is helemaal gericht op consumenten en biedt een fantastisch verkoopplatform. Jachtbouwers werden de afgelopen weken actief door het team van HISWA-RECRON benaderd om uit te leggen hoe je je nieuwe en/of gebruikte boten op hiswa.nl kunt zetten. Ook werd er uitgelegd hoe het optimaliseren van je bedrijfsprofiel op de website in zijn werk gaat via www.mijnhiswarecron.nl. Een groot gedeelte van de jachtbouwers ging direct aan de slag. Inmiddels staat hiswa.nl onder de zoekwoorden ‘nieuwe boot’ of ‘gebruikte boot’ op de eerste pagina van de organische zoekresultaten van Google. Doe er dus je voordeel mee als onderdeel van je lidmaatschap en plaats je boten op hiswa.nl. Ook jachtmakelaars en importeurs kunnen hun boten plaatsen. HISWA MAGAZINE 1 13

ONDERNEMERSNIEUWS Nieuwe regiomanager Gelderland en Utrecht Na een dienstverband van 36 jaar ging Ivo Gelsing, regiomanager Gelderland en Utrecht, in januari met pensioen. Sinds januari is zijn positie van regiomanager ingevuld door Stijn Boode. Stijn was ruim vijf jaar werkzaam als Manager Waterrecreatie binnen HISWA Vereniging. Hij is bereikbaar via telefoonnummer (033) 303 97 23 of s.boode@hiswarecron.nl. Kijktip! Veilig gebruik van gas aan boord Ventileren, tegenwoordig een heel belangrijk issue. Maar ook aan boord van een boot. HISWARECRON maakte samen met Lankhorst Taselaar een video voor consumenten waarin alles wordt uitgelegd over veilig gebruik van gas aan boord. Onze expert Jeroen van den Heuvel geeft tips en advies. Wat zijn de richtlijnen? Hoe belangrijk is ventilatie? Hoe lang kun je gasslangen gebruiken? Wanneer vervang je de gasdrukregelaar? Hoe herken je een gaslek en hoe gevaarlijk is dat? Deel de video op je eigen website of social media, zodat je klanten goed voorgelicht zijn. www.hiswa.nl/gasaanboord. Kandidatenlijst Zeer Zorgwekkende Stoffen opgesteld De EU heeft als beleid dat zorgwekkende stoffen geleidelijk worden vervangen door minder gevaarlijke stoffen of technologen als er technisch en economisch haalbare alternatieven beschikbaar komen. Dit is vastgelegd in de REACH-verordening. Tegen deze achtergrond stelde de EU een autorisatieprocedure op. Als een stof op de lijst van Zeer Zorgwekkende Stoffen staat, is de leverancier verplicht om een veiligheidsinformatieblad te verstrekken, te communiceren over een veilig gebruik en een consumentenhelpdesk in te richten. Het Europese Chemicaliën Agentschap (ECHA) heeft een lijst bekend gemaakt met de stoffen die als Zeer Zorgwekkend zijn aangemerkt, de zogenaamde Kandidatenlijst. Leveranciers van producten binnen de EU waarin dergelijke stoffen zijn verwerkt (meer dan 0,1% gewicht) zijn vanaf 5 januari 2021 verplicht dit aan te melden bij het agentschap. Bij deze aanvraag kan de toeleverancier aangeven waarom deze stof noodzakelijk is en niet kan worden vervangen door een beter alternatief. ECHA beoordeelt de aanvraag en kan toestemming verlenen het product op de markt te brengen. Meer informatie: www.hiswarecron.nl/ kennisbank/zorgwekkende-stoffen. 14 HISWA MAGAZINE 1 ONDERNEMERSNIEUWS Extra subsidie voor bedrijven met leerling-medewerkers Voor de studiejaren 2020-2021 en 2021-2022 trok de minister van Onderwijs 10,6 miljoen euro uit voor verhoging van de Subsidieregeling Praktijkleren. Dit geld is bedoeld om werkgevers in sectoren die zwaar zijn getroffen door de coronamaatregelen te stimuleren BBL-plekken aan te blijven bieden. BBL staat voor Beroeps Begeleidende Leerweg en houdt in dat een leerling vier dagen werkt in een bedrijf en één dag per week naar school gaat. Werkgevers in de watersport kunnen gebruikmaken van deze hogere subsidie vanwege de volgende redenen: • De arbeidsmarktperspectieven voor mbo’ers zijn goed • De sector is conjunctuurgevoelig • De sector wordt voornamelijk privaat gefinancierd Ze ontvangen dus extra subsidie voor het aanbieden van BBL-leerplekken bovenop het bedrag aan subsidie waarvan zij op grond van de huidige regeling praktijkleren al aanspraak kunnen maken. Voor de bepaling van de leerbedrijven die in aanmerking kunnen komen voor deze extra subsidie hanteert de minister de codes van de Standaard Bedrijfsindeling (SBI) van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). Meer informatie: www.hiswarecron.nl/ kennisbank/subsidie-leerling-medewerkers. Nieuwe subsidie voor energiebesparende maatregelen aangesloten zijn, dus met 3 x 80 Ampere. Per kilowattpiek kun je 125 euro subsidie ontvangen. De voorwaarden voor de ISDE-subsidie (Investerings Subsidie Duurzame Energie en Energiebesparing) is in 2021 uitgebreid met nieuwe energiebesparende of -opwekkende methoden, namelijk zonnepanelen en kleine HISWA MAGAZINE 1 windmolens. Wil je in 2021 gebruikmaken van de ISDE-subsidie? Dan moet jouw zonnepaneleninstallatie tenminste 15 kilowattpiek en maximaal 100 kilowattpiek opleveren. Ook mag de installatie alleen op een kleinverbruik aansluiting Je subsidieaanvraag wordt alleen goedgekeurd wanneer het totale netto-elektriciteitsverbruik meer dan 50.000 kWh bedraagt. Dit is om overstimulering tegen te gaan, omdat zonnepanelen bij een nettoverbruik van minder dan 50.000 kWh geen extra stimulering nodig hebben. Tot en met 31 december 2021 kun je aanvragen indienen totdat het subsidieplafond bereikt is. Meer informatie: www.hiswarecron.nl/ kennisbank/ISDE-2021. 15

ONDERNEMERSNIEUWS Nieuwe cao voor watersportbedrijven en zeilmakerijen Er is een nieuwe HISWA/SZS-cao afgesloten voor watersportbedrijven en zeilmakerijen. HISWA-RECRON en SZS (branchevereniging voor de Scheepsbenodigdhedenhandelaren, Zeilmakers en Scheepstuigers) gingen samen met CNV akkoord met het onderhandelingsresultaat. Deze nieuwe cao kent een looptijd van één jaar en geldt van 1 januari tot en met 31 december 2021. HISWA-RECRON en SZS startten de onderhandelingen voor deze nieuwe cao in september 2020 met CNV. De onderhandelingen verliepen vlot. Afgelopen december 2020 raadpleegden HISWA-RECRON en SZS de cao-bedrijven over het onderhandelingsresultaat. Daaruit bleek dat vrijwel alle cao-bedrijven akkoord gingen met de uitkomsten van de onderhandelingen. Duurzame inzetbaarheid In de nieuwe cao is meer aandacht voor de duurzame inzetbaarheid van werknemers. Een werknemer kan voortaan vanaf vijf jaar vóór zijn AOW-leeftijd gebruikmaken van de nieuwe 80-90-100 regeling. De werknemer werkt dan 80%, ontvangt hiervoor 90% loon terwijl zijn pensioenopbouw op 100% blijft. Deze maatregel is bedoeld om langdurige uitval van de werknemer te voorkomen en de werknemer gezond en fit tot aan zijn AOW-leeftijd te krijgen. Meer informatie: www.hiswarecron.nl/kennisbank/cao. Nieuwe regiomanager Zeeland en Zuid-Holland Eind februari start Ruurt van der Wel als regiomanager in Zeeland en Zuid-Holland voor HISWA-RECRON. Hij volgt Monica de Vast op die inmiddels directeur is van Delta Marina in Kortgene. Ruurt is geen onbekende in de regio. Hij heeft de afgelopen 11 jaar gewerkt in de wereld van recreatie. Hij was teamleider van VVV Walcheren en Noord-Beveland, daarna projectleider bij VVV Zeeland en vervolgens Strategisch Citymarketeer voor Bergen op Zoom. Ruurt heeft ervaring met bedrijven in de sector en met overheden, maar ook als voorzitter van de lokale ondernemersvereniging. 16 HISWA MAGAZINE 1 ONDERNEMERSNIEUWS Stageplaatsen gezocht voor studenten Maritieme Techniek Tien vierdejaars studenten MBO Maritieme Techniek zoeken nog een stageplaats voor hun opleiding Maritieme Techniek, niveau 4. De stageplaats moet scheeps- of jachtbouwgerelateerd zijn, bijvoorbeeld bij een jachtwerf, reparatie- en onderhoudsbedrijf, makelaardij of toeleverancier. Bij voorkeur op een afdeling engineering of werkvoorbereiding. De stageperiode is van februari t/m juni 2021. Heb je binnen jouw bedrijf een stageplek? Neem contact op met de stagecoördinatoren van het STC: p.vanrossum@stc-r.nl of j.kom@stc-r.nl. Eerste statistiekrapport HISWA-RECRON beschikbaar Primeur: het eerste statistiekrapport van HISWARECRON is er. Het verkrijgen van cijfers voor de diverse bedrijfsgroepen is geen sinecure. De openbare cijfers zijn ofwel onbetrouwbaar ofwel veel te laat beschikbaar. Voor de meeste bedrijfsgroepen binnen HISWA-RECRON geldt dat deze simpelweg te klein zijn om in de openbare databank van het CBS betrouwbare gegevens te genereren. Om voor de branche toch betrouwbare en bruikbare cijfers te kunnen leveren, maakte HISWA-RECRON gebruik van de gegevens die bij diverse overheidsinstellingen bekend zijn. HISWA-RECRON heeft geen eigen toegang, dit proces loopt via een licentiehouder en versleutelde dataonderzoeken. Daarnaast leveren de instanties natuurlijk geen cijfers van individuele bedrijven of kleine bedrijfsgroepen; de cijfers worden per cluster gegenereerd. Deze cijfers zijn verrijkt met eigen onderzoek. HISWA-RECRON voert onder de leden ook eigen onderzoek uit. Tweemaal per jaar wordt een conjunctuurmeting uitgezet. Enerzijds om trends en ontwikkeling in beeld te brengen, anderzijds om ontbrekende, meer bedrijfsgroepspecifieke gegevens te verzamelen. Tenslotte wordt er een beroep gedaan op de Kennispartners in de HISWARECRON Business Club. In het rapport komt het woord corona nauwelijks voor. Het zijn de kale cijfers die een beeld geven van de sector, de verblijfsrecreatie, de watersport en de onderliggende bedrijfsgroepen. Je herkent de effecten van de coronamaatregelen overigens wel in de grafieken. Meer informatie: www.hiswarecron.nl/ kennisbank/statistiek-rapport. HISWA MAGAZINE 1 17

Marketing & promotie Marketing en promotie vormen een belangrijk speerpunt van HISWA-RECRON. Zo bieden de websites onder de vlag van het merk HISWA (zoals hiswa.nl, vakantievaren.nl en yachtsholland.com) leden steeds meer marketingmogelijkheden. Daarbij timmert de nationale watersportcampagne Welkom op het water ook in 2021 flink aan de weg. Allemaal met de intentie om meer mensen meer uren op het water te krijgen. Hoe zien de plannen eruit voor 2021? Tekst: Rianne Hartog en Michaël Steenhoff De nationale watersportcampagne Welkom op het water van HISWA – die inmiddels al weer zes jaar loopt – laat mensen zie hoe leuk de watersport is. Vooral voor potentiële watersporters biedt de campagne de eerste stap om te ontdekken wat er allemaal mogelijk is op het water. Welkom op het water legt in 2021 de focus op het beter zichtbaarder maken van de campagne bij het grote publiek. Door het juist inzetten van de social media-kanalen en gebruik te maken van PR moet Welkom op het water een bekend begrip in Nederland worden. Persona’s Een marketingonderzoek van Motivaction dat in 2020 is uitgevoerd, leidde tot vijf watersportpersona’s en een bijbehorend personahandboek. Een persona is een soort klantprofiel, een karakterisering van een 18 onder de vlag van HISWA Wat zijn de plannen voor 2021? Erkend Bedrijf 2021 www.hiswa.nl Approved Company 2021 Aangesloten bij HISWA-RECRON bepaald type klant. Met dit hulpmiddels kunnen de marketing- en communicatieuitingen specifieker worden ingezet voor de verschillende doelgroepen. De persona’s verschillen van elkaar op het gebied van watersportinteresse, social media-gebruik en manier van communiceren. Deze theoretische kennis over persona’s, marketing en social media komt beschikbaar voor de leden van HISWA-RECRON, onder andere via workshops en webinars. Via de campagne wordt de interesse voor de watersport gewekt, maar uiteindelijk is het natuurlijk de bedoeling dat de nieuwe watersporters via een van de watersportbedrijven kennismaken met de watersport. Om dit te stimuleren verzamelt het campagneteam alle watersportevenementen in Nederland. Deze worden vervolgens getoond op www.hiswa.nl/ welkomophetwater en gepromoot via social media. HISWA MAGAZINE 1 Meld je watersportevenement Organiseer je dit jaar een open dag, activiteit of evenement? Laat dat weten aan projectleider Rianne Hartog: r.hartog@hiswarecron.nl. Hoe meer evenementen, hoe meer bereik en hoe groter de kans dat er voor iedereen een leuke watersportactiviteit tussen staat. Televisieprogramma bij RTL In het voorjaar van 2021 is op RTL 4 een nieuw watersportprogramma te zien: RTL Welkom op het water. In het programma reizen presentatoren Sander Janson en Jessica Mendels met een zeiljacht of motorboot door Nederland, elke aflevering in een andere regio. RTL Welkom op het water is een initiatief van HISWA-RECRON en mediabedrijf De Mediabroers en is onderdeel van de campagne Welkom op het water. Het doel van het programma is om kijkers te inspireren het water op te gaan en deel te nemen aan de watersport. Dit sluit naadloos aan bij de doelstellingen van de campagne. Het programma biedt voor watersportondernemers de mogelijkheid om bij een groot publiek onder de aandacht te komen. Er zijn verschillende mogelijkheden om deel te nemen aan het programma. Zo kan er met jouw boot gevaren worden, kunnen de presentatoren op bezoek komen bij jouw haven of worden jouw watersportproducten getest en gebruikt. Voor meer informatie over de mogelijkheden kun je altijd contact opnemen met Rianne Hartog: r.hartog@hiswarecron.nl. Het is belangrijk om een optimaal bedrijfsprofiel in de HISWA Bedrijvengids in te richten, zodat klanten sneller jouw bedrijf vinden. Maak je bedrijfsprofiel compleet Niet alleen voor nieuwe watersporters, maar ook voor bestaande watersporters zijn er veel ontwikkelingen. Voor die doelgroep is HISWA al een bekende naam. HISWA blijft dan ook als watersportmerk bestaan, na de fusie van HISWA met RECRON. Afgelopen jaar werd de website www.hiswa.nl helemaal vernieuwd. De site is nu uitsluitend op de consument gericht. Bezoekers vinden er uitgebreide informatie over alle mogelijkheden die watersport biedt. Ze worden daarbij geleid naar de bijbehorende producten en diensten die de aangesloten leden aanbieden. Ben je lid oftewel een HISWA Erkend Bedrijf, dan is het heel belangrijk om een optimaal bedrijfsprofiel in de HISWA Bedrijvengids op deze site in te richten, zodat klanten sneller jouw bedrijf vinden. Je hebt hiervoor een inlog nodig. Weet je die niet meer? Stuur dan een mail naar communicatie@hiswarecron.nl. Sander Janson presenteert RTL Welkom op het water. HISWA MAGAZINE 1 Plaats je boten De bij HISWA aangesloten makelaars hebben snel de stap gezet; inmiddels zijn ruim 2.500 gebruikte boten te vinden via hiswa.nl. Mattijs van Baalen, directeur De Valk Yacht Brokers en bestuurslid: “De site van HISWA is voor ons als lid een prachtige manier om ons onder het label HISWA aan de consument te presenteren. Door met elkaar het merk HISWA uit te dragen, versterk je jezelf als individueel bedrijf en versterk je het collectief. Zeker in combinatie met de zekerheden die we klanten bieden in de vorm van goede voorwaarden en contracten.” 19

Door met elkaar het merk HISWA uit te dragen, versterk je jezelf als individueel bedrijf en versterk je het collectief. Jachtbouwers zijn aangespoord om hun aanbod van nieuwe boten op de website te presenteren. Michaël Steenhoff, manager jachtbouw bij HISWARECRON: ‘We hebben deze leden actief benaderd en dat leidde ertoe dat er nu ruim 700 nieuwe boten online staan. Hiervoor geldt ook dat leden elkaar helpen als elk lid zijn aanbod online zet. Dan wordt de site nog beter vindbaar.” Exportpromotie Voor aangesloten jachtbouwers met een in Nederland gebouwd product, is deelname aan de exportwebsite www.yachtsholland.com een aanrader. Deze website is gericht op export en daarom in het Engels. Deelnemer van het eerste uur Bart van den Hoven van Van den Hoven Jachtbouw: “Binnen dit collectief worden ook jaarlijks internationale journalistenbezoeken georganiseerd. Dat leidde ertoe dat ik meer inzicht heb gekregen in de internationale marktvraag. Op basis hiervan hebben we een geheel nieuw type jacht laten ontwikkelen en die is inmiddels in aanbouw.” Als corona het toelaat staat ook voor het najaar 2021 weer een internationaal journalistenbezoek op het programma. Jachtverhuur Voor jachtverhuurders is er het verhuurplatform vakantievaren.nl van HISWA. Op deze website kunnen watersporters gemakkelijk een boot zoeken én boeken. De bezoekersaantallen groeien jaarlijks aanzienlijk. “Deelname met onze verhuurvloot aan de verschillende HISWA-platforms levert me omzet op, dat is heel simpel. Ze worden goed gevonden door Google en staan de afgelopen jaren met de term ‘motorboot huren’ steevast op pagina 1 en dat telt! Voor klanten is er veel gemak: ze kunnen kiezen uit vele boten, die vergelijken en de realtime beschikbaarheid zien”, aldus Wieger Westerdijk van Westerdijk Yachtcenter. Conclusie: online marketing en promotie staan hoog op de agenda bij HISWA-RECRON. Een team van professionals werkt dagelijks aan het optimaliseren van alle websites. Er zijn talloze mogelijkheden om het HISWA-merk nog beter te profileren. Heb je een goede suggestie? Mail dan naar communicatie@hiswarecron.nl. 20 HISWA MAGAZINE 1 ICY Marina Management Draadloos energie besparen op uw jachthaven Eenvoudig draadloos per ligplaats: » In-/uitschakelen van stroom » Energieverbruik uitlezen » Ampère limiet instellen Modulair uitbreidbaar met vorsten cv-druk alarmering in bedrijfsen sanitairruimten Benieuwd hoe u bespaart? www.icy.nl drijvende steigers & turn key marinas golfbrekers - complete jachthavens - industriële steigers speciale roeisteigers - drijvend maatwerk - huursteigers Prins Bernhardlaan 1 NL-3297 CB PUTTERSHOEK T +31 (0)78 67 77 000 E info@interboatmarinas.nl I www.interboatmarinas.nl

Commissaris van de Koning Arthur van Dijk overhandigt het predikaat “Koninklijk” aan Albert en Klaas Hakvoort Hakvoort is koninklijk ‘100 jaar blijven ontwikkelen’ Vorstelijke jachten, zo zijn de producten van koninklijke scheepswerf Hakvoort het best te omschrijven. De werf in Monnickendam bestond in 2019 honderd jaar en dat jubileum werd eind vorig jaar extra luister bijgezet doordat de werf het predikaat ‘Koninklijk’ kreeg toegekend. Nog altijd is Hakvoort een familiebedrijf, momenteel onder leiding van de broers Albert en Klaas Hakvoort, die de vierde generatie vormen. Tekst: Hans Buitelaar De werf begon in onzekere tijden, toen de aanleg van de Afsluitdijk de toekomst van de visserij in de Zuiderzee bijzonder onzeker maakte. Toch begon Albert Hakvoort - overgrootvader van de huidige generatie - met een helling, wat loodsen en scheepsbouwbenodigdheden aan het bouwen en onderhouden van houten botters voor vissers in 1919. Na turbulente tijden, een brand, vele verbouwingen en het ontwikkelen van een heel nieuw specialisme, is Royal Hakvoort Shipyard vandaag de dag een gerenommeerd bedrijf in het bouwen van steeds grotere luxe motorjachten. In het voorjaar van 2021 zijn maar liefst drie jachten tegelijk in aanbouw: twee van 61 meter lang en één van 45 meter. 22 De timmerwerkplaats maakt complete interieurs op afstand, die exact in het jacht passen Loodsen vol “Nog altijd zijn we een echt familiebedrijf en hebben we een platte organisatie,” constateert Albert Hakvoort tevreden. “We werken samen met een vast netwerk van onderaannemers en toeleveranciers waarbij Hakvoort hoofdaannemer is. Nu bouwen we jachten tot maximaal 65 meter lang, daarboven past niet in onze loods. De grote loods en dok zijn in 2010 verbouwd en verlengd zodat we dergelijke jachten hier kunnen bouwen. Ik hoop dat die loods de komende tien jaar altijd vol staat. De kleinere loods is in 2019 vergroot zodat we ook daar nu jachten tot 45 meter lengte kunnen bouwen. Het zou fijn zijn als we een extra locatie vinden, eigenlijk vooral een kade voor afbouw. HISWA MAGAZINE 1 Het grootste jacht van Hakvoort tot nu toe, motorjacht Scout, verlaat de loods – nog zonder het bovenste dek Sommige jachten zijn zo groot, dat de opbouw er niet op past binnen de loods. Wanneer zo’n jacht de werfhal verlaat, zou het mooi zijn als we een eigen kade met wat werkgebouwen hebben waar het jacht klaar kan worden gemaakt voor oplevering.” Verder groeien door grotere jachten te bouwen is niet de ambitie. Verder groeien door grotere jachten te bouwen, dat is niet de ambitie van de werfbaas. “Als jachten nog groter worden, worden projectmanagement, bouwproces en regelgeving nog ingewikkelder en moet met steeds meer bedrijven worden samengewerkt die elk een stukje van de bouw doen. Dan wordt het moeilijker om nog wat geld te verdienen aan zo’n jacht. Als familiebedrijf willen we geen geldschieters van buitenaf. We opereren onafhankelijk. Daarom kunnen we geen verlies draaien. Groter bouwen klinkt leuk, maar het is erg moeilijk om aan zo’n complex project geld te verdienen. We willen wel de processen onder controle houden. Met de maat van de jachten en de werf zoals we die nu hebben, lukt dat nog.” Groeiende potentie Vissersschepen werden groter in de naoorlogse jaren. Reden voor scheepswerf Hakvoort om in 1946 over te schakelen van houtbouw naar staalbouw. De stalen kotters uit Monnickendam hebben een goede reputatie. Tot aan de vroege jaren ’80 bouwt de werf zo’n 70 vissersschepen. Hakvoort is innovatief. Al in 1965 wordt een deel van het ontwerp werk met CAD-systemen gedaan. Dat blijkt in de praktijk efficiënt. De werf bouwt kotters in serie. De grote omschakeling voor Hakvoort is de order voor een zeegaand sportvisjacht, de Striker. Deze boot wordt gebouwd in aluminium en uitgerust met veel motorvermogen. Een watersporter uit Florida (Verenigde Staten) had van de werf gehoord en plaatste na overleg de order. Klaas jr. en Albert uit de derde generatie zijn inmiddels volop actief in de werf en nog meer dan Klaas sr. zien ze potentie in de jachtbouw. Na de oplevering van dit eerste jacht, bouwt de werf tussen 1981 en 1988 nog 13 boten van hetzelfde ontwerp in lengtes van 58 voet (17,6 meter) en 72 voet (22,3 meter), een ‘sportfisherman’ naar ontwerp van de Striker Yacht Corporation. De succesvolle samenwerking met de Amerikanen leidt tot meer orders in de jachtbouw. In 1985 levert Hakvoort het 31 meter lange jacht Tonga op. Het is een boot met stalen romp en aluminium opbouw, naar ontwerp van de Edammer ontwerper Pieter Beeldsnijder. Lassers werken aan de aluminium opbouw van een jacht HISWA MAGAZINE 1 Steeds groter Sinds de jaren ’80 leverde Hakvoort tientallen jachten op. Overwegend motorjachten maar ook het 28 meter lange zeiljacht ‘Mandarine’ naar ontwerp van Olivier van Meer in het jaar 2000. Hakvoort blijkt in vele segmenten kwaliteit 23

te leveren. Er zijn klassiek gelijnde motorjachten met stalen romp, er zijn modern gelijnde jachten met meerdere dekken, vaak met stalen romp en aluminium opbouw, maar ook snelvarende motorjachten helemaal in aluminium gebouwd. De jachten worden steeds groter. Het grootste exemplaar dat werf tot nu toe opleverde was Scout met een lente van 63,72 meter. Het jacht met vijf dekken is ontworpen voor expedities in noordelijke zeeën: een Explorer Yacht zoals dit segment in de superjachtenwereld heet. De tankinhoud maakt het mogelijk om op een kruissnelheid van 12 knopen (22 km/h) 4800 zeemijlen te varen – ruimschoots de Atlantische Oceaan over. Uitbreidingen Scout kon worden gebouwd dankzij de uitbreiding van de loods in Monnickendam. Inmiddels beschikt Hakvoort over werkplaatsen op meerdere locaties. Op het hoofdkwartier aan de Gouwzee zijn twee jachtbouwloodsen, diverse werkplaatsen en het kantoor, met ontwerpafdeling en ontvangst- en vergaderruimtes. In Purmerend is sinds 1999 dochterbedrijf Unlimited Interiors actief met het verzorgen van complete interieurs in de luxe jachten. “Het aardige is dat we voor verschillende jachten samen werken met andere interieurbouwers,” vertelt Albert Hakvoort. “Als onze timmerwerkplaats ergens aan werkt en dat moet aan boord worden samengevoegd met iets dat wordt gemaakt bij onze partners, dan leren we van elkaar. De ontwerpen voor meubilair worden ook helemaal digitaal uitgewerkt. De tekenkamer is daar op ingericht 24 en wordt voortdurend gemoderniseerd. Digitaal ontwerpen maakt het mogelijk om alle houtdelen superprecies op maat te zagen met een CNC-snijmachine. Zo kunnen we ook voor de allergrootste jachten die we bouwen, nog bijna de helft van de interieurdelen zelf maken.” Uitbreidingen en verbouwingen op de werf en de bijbehorende werkplaatsen gaan maar door. Albert verzucht: “Iedere keer als ik denk: nu zijn we wel klaar met bouwen, laten we even alleen met boten bezig zijn, dan dient de volgende verbouwing zich alweer aan.” Als familiebedrijf hebben we korte lijnen en houden we van gelijkheid. Ontspannen Een familiewerf uit Monnickendam beweegt zich onder miljonairs om klanten te vinden voor de grote motorjachten die ze bouwen. “Die komen vooral bij ons via makelaars,” meldt marketing manager Esther Lucas. “We ontmoeten kopers op beurzen als de Monaco Yacht Show en Fort Lauderdale International Boat Show. Hoewel degenen die uiteindelijk de jachten bestellen vermogende mensen zijn, is het niet onze bedrijfscultuur om klanten op te halen met een limousine vanaf het vliegveld. Als familiebedrijf hebben we korte lijnen en houden we van gelijkheid. Klanten voelen die ontspannen sfeer. Tijdens een overleg op de werf, staan ze op en lopen zelf even naar de koffieautomaat.” Albert Hakvoort vult aan: “Makelaars hebben vaak al langere tijd contact met een klant voordat Hakvoort in beeld komt als de werf die het gedroomde jacht moet gaan bouwen. Als zo’n klant dan hier komt, ziet hij een werf vol nuchtere Hollanders die hun vakmanschap bedrijven. Dat schept vertrouwen en dan ontspannen mensen.” Beursstand van Hakvoort, gezien van het dek van een tentoongesteld jacht HISWA MAGAZINE 1 SIDE-POWER Innovation & Experience DC Speed Control thrusters and Stabilizer Systems from Side-Power - Innovative products developed from unique experience! BENELUX-REPRESENTATIVE: asabootelectro.nl Wij weten veel van boten, omdat we zelf ook varen.

Wat is er veranderd per 2021? Overzicht wetswijzigingen op personeelsgebied Dit jaar verandert er weer veel op het gebied van personeel. In dit artikel zetten we de belangrijkste wijzigingen in de wet- en regelgeving voor jou als ondernemer of werknemer op een rij. Tekst: Martin Merks, Herbert van Oord en Marcel Tap Transitievergoeding De minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid wijzigt jaarlijks het maximumbedrag van de transitievergoeding. Een transitievergoeding is een vergoeding als compensatie voor ontslag. In 2021 is dit bedrag maximaal 84.000 euro of maximaal een jaarsalaris als het loon hoger is dan dat bedrag. 26 Compensatie transitievergoeding Voor kleine werkgevers is het vanaf 1 januari 2021 mogelijk om compensatie te vragen voor de transitievergoeding die zij moeten betalen bij bedrijfsbeëindiging, pensionering of overlijden. Vaste arbeidsomvang oproepkrachten Door de Wet Arbeidsmarkt in Balans (WAB) moesten werkgevers al vanaf 1 januari 2020 met oproepkrachten al in actie komen: indien een oproepovereenkomst één jaar heeft geduurd, moet de werkgever de werknemer binnen één maand na afloop van dit eerste jaar, een aanbod voor een arbeidsovereenkomst doen voor het HISWA MAGAZINE 1 gemiddeld aantal gewerkte uren in de afgelopen 12 maanden. Per 1 juli 2021 wordt deze wettelijke regeling aangepast met: • De huidige wettelijke termijn van ten minste één maand waarbinnen de werknemer het aanbod van de werkgever kan aanvaarden wordt één maand. • Er komt een uiterlijke ingangsdatum waarop de vaste arbeidsomvang ingaat, te weten: uiterlijk twee maanden nadat de arbeidsovereenkomst 12 maanden heeft geduurd. Een voorbeeld: een oproepkracht heeft sinds 1 maart 2020 een oproep overeenkomst. De werkgever dient dan uiterlijk 1 april 2021 een aanbod te doen voor een arbeidsovereenkomst met een vast aantal uren per periode. De oproepkracht dient dit aanbod uiterlijk 1 mei 2021 te aanvaarden waarna het vaste aantal uren uiterlijk 1 juni 2021 dient in te gaan. De mogelijkheid om een tegemoet– koming voor de vaste lasten aan te vragen, is verlengd tot en met 30 juni 2021. Verlenging coronamaatregelen Vanwege de coronacrisis zijn enkele regelingen verlengd zodat ondernemers ook in 2021 daar gebruik van kunnen maken. • TOZO: Tijdelijke Overbruggings-regeling Zelfstandige Ondernemers. Dit betreft bijstand voor zelfstandige ondernemers ten behoeve van hun levensonderhoud. Deze regeling loopt door tot en met 30 juni 2021. • TVL: Tegemoetkoming Vaste Lasten. De mogelijkheid om een tegemoetkoming voor de vaste lasten aan te vragen, is verlengd tot en met 30 juni 2021. • WW-premie: het afdragen van de hoge WW-premie voor vaste werknemers die meer dan 30% hebben overgewerkt, is opgeschort tot en met 2021. • Bijzonder uitstel van betaling: de betalingsregeling belastingschuld duurt maximaal 36 maanden en gaat in vanaf 1 juli 2021. • NOW-subsidie: ook in 2021 blijft het mogelijk om de NOW-subsidie aan te vragen waarmee de werkgever personeel zoveel mogelijk in dienst kan houden. Het tweede tijdvak van de derde NOW-regeling gaat in per 1 januari 2021 en loopt tot en met maart 2021. HISWA MAGAZINE 1 Pensioen payrollers Payrollers kregen per 1 januari 2020 al recht op dezelfde arbeidsvoorwaarden die gelden voor ‘gewone’ werknemers bij de inlener. Vanaf 2021 moet de payrollwerkgever ook een adequate pensioenregeling regelen voor de payroller. Gevolg hiervan is dat payrollwerknemers vanaf 1 januari 2021 niet meer onder de verplichtstelling van StiPP vallen. Bijtelling elektrische auto De bijtelling van de elektrische auto van de zaak gaat in 2021 omhoog, van 8% naar 12%. Als de catalogusprijs hoger is dan 40.000 euro dan geldt vanaf dit bedrag 22% bijtelling. Alleen auto’s die op waterstof en zonne-energie rijden, komen nog in aanmerking voor 4% bijtelling. Werkkostenregeling Het percentage van de vrije ruimte uit de werkkostenregeling (WKR) boven de 400.000 euro van het fiscale loon wordt in 2021 verlaagd van 1,2% naar 1,18%. De vrije ruimte voor het fiscale loon tot en met 400.000 euro bedraagt in 2021 1,7%. Reiskostenvergoeding thuiswerken Tijdens de coronacrisis mocht een werkgever aan een werknemer een vaste onbelaste reiskostenvergoeding blijven voldoen op basis van het ‘oude’ werkpatroon. Op dit moment ziet het er naar uit dat dit vanaf 1 februari 2021 niet meer mag. Vanaf die datum moeten de daadwerkelijk gemaakte reiskosten weer het uitgangspunt zijn en mag alleen nog een vaste onbelaste reiskostenvergoeding worden uitbetaald als een werknemer 36 weken of 128 dagen per jaar naar een vaste werkplek afreist. Verlofsparen Aanvankelijk konden werknemers vanaf 1 januari 2021 starten met het opsparen van maximaal 100 weken fiscaal gefaciliteerd vakantie- en compensatieverlof (in plaats van 50 weken). Maar de Eerste Kamer behandelde dit wetsvoorstel pas half januari 2021, waardoor de maatregelen niet ingingen per 1 januari. Het wetsvoorstel kent wel terugwerkende kracht tot 1 januari 2021. 27

Oordeel bedrijfsarts bij RIV-toets Voor werkgevers is het niet altijd duidelijk hoe en waarom UWV een beslissing neemt over het wel of niet opleggen van een loonsanctie bij de toets op reïntegratieverplichtingen na twee jaar ziekte (de RIV-toets). Daarom is vanaf 1 september 2021 het advies van de bedrijfsarts over de belastbaarheid van de werknemer leidend bij de RIV-toets. Reïntegratie bij langdurige ziekte De RIV-toets wordt in 2021 volledig uitgevoerd door arbeidsdeskundigen van UWV. Als werkgever en werknemer de reïntegratie-inspanningen hebben Verhoging minimumloon Per 1 januari 2021 gelden de volgende miniumlonen: Leeftijd 21 jaar 20 jaar 19 jaar 18 jaar 17 jaar 16 jaar 15 jaar 39,5% 34,5% 30% Schoolvakanties 2021 De schoolvakanties in 2021 zijn als volgt: Soort vakantie Regio Voorjaarsvakantie Noord Midden Zuid Meivakantie Zomervakantie Alle regio’s Noord Midden Zuid Herfstvakantie Noord Middden Zuid Kerstvakantie Alle regio’s gepleegd die passend zijn bij het medisch advies van de bedrijfsarts, kan een RIV-toets niet meer leiden tot een sanctie. Hiermee wordt onzekerheid voorkomen over het te voeren reïntegratietraject voor werkgever en werknemer. AOW In 2021 bedraagt de AOW-gerechtigde leeftijd 66 jaar en vier maanden. Daarna wordt de AOW-gerechtigde leeftijd verhoogd naar 66 jaar en zeven maanden in 2022, 66 jaar en tien maanden in 2023 en 67 jaar in 2024 en 2025. % van het minimumloon Per maand 100% 80% 60% 50% € 1684,80 € 1347,85 € 1010,90 € 842,40 € 665,50 € 581,25 € 505,45 Per week € 388,80 € 311,05 € 233,30 € 194,40 € 153,60 € 134,15 € 116,65 Per dag € 77,76 € 62,21 € 46,66 € 38,88 € 30,72 € 26,83 € 23,33 Vakantieperiode 20 februari t/m 28 februari 2021 (week 8) 20 februari t/m 28 februari 2021 (week 8) 13 februari t/m 21 februari 2021 (week 7) 1 mei t/m 9 mei 2021 (week 18) 10 juli t/m 22 augustus 2021 (week 28 t/m 33) 17 juli t/m 29 augustus 2021 (week 29 t/m 34) 24 juli t/m 5 september 2021 (week 30 t/m 35) 16 oktober t/m 24 oktober 2021 (week 42) 16 oktober t/m 24 oktober 2021 (week 42) 23 oktober t/m 31 oktober 2021 (week 43) 25 dec 2021 t/m 9 jan 2022 (52 t/m 1) 28 HISWA MAGAZINE 1 www.roodberg.com Moving forward 100% ELECTRIC The Original vaar(bewijs)cursussen varen wordt leuker als je weet wat je doet! Samenwerken met Vaarplezier: • Cursussen op uw jachthaven of jachtwerf • Verkoop van onze cursussen • Samenwerken in promotionele acties Uw voordeel: • Wij verzorgen de cursussen, geen (tijds) investering van uw kant • Marge op verkoop cursussen • Nieuwe watersporters op bezoek bij uw bedrijf Klein Vaarbewijs 1 en 2 met theorie én theorie-op-de-boot * NauPro Vaarbewijs * Marifoon * Cursus varen in het donker * Rondvaartschippersopleiding * Manoeuvreerlessen * Experttrainingen Samenwerken? Bel of mail Arjen via info@vaarplezier.nl of 0637455479 E-novations CHECK!!! www.roodberg.com/news

Het Portret Jurre-Jan Muurling In de rubriek Het Portret zetten we een persoon in de spotlights die op dat moment in de actualiteit is of verband houdt met het thema. In dit nummer met marketing & promotie is dat Jurre-Jan Muurling, eigenaar van Tornado Sailing in Makkum. Tekst: Liane Jansen Dit nummer van HISWA Magazine gaat over marketing & promotie. Hoe positioneer jij Tornado Sailing in de markt? “Marketing is tegenwoordig misschien wel het belangrijkste. Met merken als Delphia, Jeanneau en Cobra-Yachts zijn wij het aanspreekpunt als het gaat om kielmidzwaard zeiljachten en zeewaardige polyester motorjachten. Ons bedrijf is opgebouwd in vier verschillende segmenten. De verkoop van nieuwe jachten, de jachtmakelaardij, de verhuur van zeil- en motorjachten en onze jachtwerf. Het bijzondere van ons bedrijf is dat wij een unieke combinatie hebben: de merken boten die we verhuren, verkopen we ook. Klanten kunnen dus bij ons eerst een boot huren en vaarervaring opdoen. Dat is veel waard als je van plan bent om een boot aan te schaffen. 30 Qua promotie is het bij ons een mix tussen adverteren in de traditionele media en zichtbaar zijn op social media.” We maken met de klant een afspraak en laten de boot dan door middel van een live-tour zien. Nog maar een maand en dan start het vaarseizoen weer. Waar zijn jullie als bedrijf momenteel mee bezig? “We zien de afgelopen periode veel vraag naar huurboten. Daarom breidden we onze huurvloot dan ook behoorlijk uit voor 2021. Voor elke boot hebben we een aparte film gemaakt met een technische uitleg. Alle aspecten die belangrijk zijn om goed en veilig het gehuurde jacht te kunnen bedienen, komen aan bod. We HISWA MAGAZINE 1 maken met de klant voorafgaand een afspraak en laten de boot dan door middel van een live-tour zien. Hiermee bespaart de klant veel tijd en het is een veilige manier om in deze coronatijd je te oriënteren.” Afgelopen watersportseizoen kende gezien de coronacrisis een merkwaardig verloop. Welk effecten had die op jouw bedrijf? “Bij de start van de coronacrisis zagen wij veel boekingen verdampen. Veel huurders twijfelden of ze nog wel het water op konden. Ook omdat diverse jachthavens gesloten waren. Maar al gauw merkten we dat iedereen het water op wilde. In een mum van tijd waren alle boten helemaal vol geboekt. Varen bood afgelopen seizoen een mooie corona-proof vakantie.” Je maakt ook deel uit van de bedrijfsgroep HISWA Makelaars. Wat betekent HISWA voor jou? “HISWA is een begrip in de watersport. Toen ik in 2012 Tornado Sailing kocht, ben ik direct lid geworden. De contracten voor zowel verkoop als verhuur zijn goed opgebouwd en juridisch goed onderbouwd. Het geeft ons als bedrijf maar ook voor de consument een veilig gevoel.” Wat erg fijn is dat wij als makelaar veel data kunnen verzamelen vanuit hiswa.nl. Er wordt hard aan de weg getimmerd met hiswa.nl als platform voor consumenten. Jullie plaatsen ook jullie gebruikte botenaanbod daarop. Wat verwacht je van deze ontwikkeling? “HISWA is een gerenommeerde naam waardoor nieuwe watersporters dit platform als een betrouwbare bron ervaren. Wat erg fijn is dat wij als makelaar veel data kunnen verzamelen vanuit deze website. Waar en hoe zijn verschillende soorten boten verkocht is nuttige informatie om goede waardebepalingen en taxaties te doen.” Hoe zie je de gebruikte en nieuwe botenmarkt in 2021 en verder? “Door de coronacrisis is de botenmarkt gigantisch aangetrokken, dat geldt voor zowel nieuwe als gebruikte boten. Bij de verkoop van nieuwe boten zien we een stijging in het aandeel motorjachten. Dit heeft denk ik te maken met de nieuwe watersporter die gemak wil maar daarnaast ook de oudere generatie die langzaam overstapt van een zeiljacht op een motorjacht.” Biografie Jurre-Jan Muurling volgde de detailhandelschool en een opleiding tot jachtmakelaar. Op jonge leeftijd werkte hij al bij Tornado Sailing als schoonmaker van boten. Later werkte hij bij Veldman Yachtcharters en Nautisch Kwartier in Stavoren. In 2012 nam hij Tornado Sailing over. Inmiddels werkt hij met een team van zes mensen. Jurre-Jan is getrouwd en heeft twee kinderen. HISWA MAGAZINE 1 31

Tech Talk Varend vliegen of vliegend varen? Varen op een draagvleugel, oftewel een foil, is bij kitesurfers al bijna standaard. Een draagvleugel vermindert de weerstand en daarmee wordt de snelheid verhoogd. Daardoor kunnen er spectaculaire snelheden bereikt worden. We vroegen Johan Schonebaum, een van de oprichters van het bedrijf Flying Fish, naar de mogelijkheden van foils bij motor- en zeiljachten en de techniek die daar achter schuilt. Tekst: Michaël Steenhoff Er werden in de jaren ’30 van de vorige eeuw al experimenten gedaan met draagvleugels. Waarom zien we nu pas een bredere toepassing van foils? Schonebaum: “Daar is een aantal redenen voor. Om te beginnen maken we nu gebruik van composietmaterialen waarmee we sterker én lichter kunnen bouwen. Gewicht is natuurlijk een belangrijke factor om een boot te kunnen laten vliegen. Daarnaast, en misschien nog wel belangrijker, zijn de mogelijkheden van actieve elektronische controlesystemen de laatste decennia enorm verbeterd. Denk aan computergestuurde rekencapaciteit en kleinere, slimmere sensoren die nodig zijn om het systeem werkend te krijgen. Daarbij zijn die ook nog eens goedkoper geworden. De derde gunstige factor is dat er nu meer veel keuze is in typen vleugels die bouwers willen toepassen.” Zie je mogelijkheden voor de toepassing van foiling bij ‘standaard’ pleziervaartuigen? “Bij kleine zeilbootjes wordt foiling al toegepast; dat maakt het zeilen een stuk spectaculairder. Een ander verhaal is de toepassing op een kajuitboot want het gebruiksdoel daarvan is anders. Ik zie wel dat foiling door automatisering veel toegankelijker wordt omdat 32 Johan Schonebaum het systeem de boot mooi in balans kan houden en al het ‘vliegwerk’ voor je doet. De roerganger hoeft alleen nog maar de boot op koers te houden en de rest wordt door de ‘active control’ gedaan. Eigenlijk zoals een moderne auto werkt; alle systemen zorgen ervoor dat je veilig kunt rijden en de bestuurder hoeft alleen op de route te letten.” Wat zijn de voordelen van de toepassing van draagvleugels? “Allereerst beperk je het brandstofverbruik, want je hebt minder weerstand in het water. Tegelijkertijd verhoog je je snelheid en heb je minder last van golven want daar vlieg je overheen. De boot wordt ook veel stabieler in vlucht waardoor er minder rol- en stampbewegingen zijn. Veel voordelen met het oog op het beperken van uitstoot. Als je met een niet-foilende boot dezelfde snelheid wilt halen heb je veel meer vermogen en dus meer brandstof nodig. Dat scheelt een factor 3 á 4, afhankelijk van het gewicht van de boot. Dit opent ook mogelijkheden voor de toepassing van waterstof, dat een lagere energiedichtheid heeft dan fossiele brandstof. Anders gezegd: met gebruik van minder energie wordt een hogere snelheid en een vergelijkbare actieradius verkregen. Ik zie de vraag naar HISWA MAGAZINE 1 Hydrofoil design Snelheid en vermogen in relatie tot de toepassing van foils. Ontwikkeling profielen begin vorige eeuw. ‘zero emission’ boten toenemen en daar kan foiling natuurlijk een belangrijke bijdrage aan leveren.” Met gebruik van minder energie wordt een hogere snelheid en een vergelijkbare actieradius verkregen. Wat zijn de uitdagingen waar je tegenaan loopt bij het toepassen van foils? “Dan moet je denken aan constructie, besturing, toepasbaarheid, statische en dynamische stabiliteit en de interactie met andere ‘onderwatersystemen’ zoals de aandrijving. Dat zijn de eerste barrières. Eigenlijk hebben we al deze elementen wel onder controle. De volgende uitdaging is vooral de diepgang. Voor de trailerbaarheid van kleine boten is het handig als je de foils kunt intrekken en datzelfde geldt wanneer je in ondiep water wilt varen. Dan is er nog de uitdaging van het gedrag in golven. Daarbij zijn de (hoogte) sensors van doorslaggevend belang want die moeten voorkomen dat de boot de neus in een aankomende golf begraaft en daarmee met een klap stilvalt. We werken nu aan een filter die de vlieghoogte aanpast aan het golfprofiel. Als laatste noem ik het onderhoud. Zeker in een professionele omgeving waarbij een boot niet vaak het water uitgaat, beïnvloedt aangroei op de vleugel de werking ervan aanzienlijk. Daar moeten we nog wat op verzinnen.” Door de vorm van de vleugel creëer je door bolling in het profiel een onderdruk waardoor in het water een liftend effect ontstaat. Er zijn diverse typen vleugels, zoals een V-, T- of J-vormige vleugel. Wat bepaalt de vorm? “Het type boot en het gebruik ervan bepalen de vorm van de foil. Een motorboot is daarbij eigenlijk het eenvoudigst, want er is maar één kracht, namelijk een voortstuwende, waar je rekening mee moet houden. Bij een zeiljacht is dat anders, daar heb je ook te maken met dwarskrachten op de romp door de zeilvoering. Je moet dan twee dingen bewerkstelligen; de boot liften en de drift beperken. Dat maakt het profiel ook heel anders van vorm en worden.” HISWA MAGAZINE 1 33

Twee boten met verschillende typen foils Je bent eigenlijk meer een vliegtuig dan een boot aan het bouwen. Het toepassen van vleugels maakt voor een zeiljacht een kiel overbodig en door het vliegen is het hydrodynamisch ontwerp van een romp minder belangrijk. Wat zijn de afwegingen om het ontwerp van een foilende romp aan te passen? “Dat hangt af van hoeveel procent van de tijd de boot moet vliegen of varen. Als dat 50/50 is dan is een goed hydrodynamisch ontwerp wel van belang. Als het ontwerp alleen is gericht op vliegen dan is dat uiteraard minder belangrijk. Natuurlijk moet het ontwerp wel zo bedacht zijn dat de romp in staat is de ‘take off’ snelheid te bereiken. Dat betekent dat bootbouwers en ontwerpers anders moeten gaan denken; namelijk vanuit het concept vliegen in plaats van varen. Dat vraagt nogal wat aanpassing, want je bent eigenlijk meer een vliegtuig dan een boot aan het bouwen. Dat betekent dat je ook kennis vanuit de luchtvaart zal moeten adopteren en dat is nog even wennen! Bronnen An Experimentally Validated Dynamical Model of a Single-Track Hydrofoil Boat; G. P. van Marrewijk, J. K. Schonebaum, TU Delft, oktober 2017. Presentatie HISWA Symposium 2020; Challenges and opportunities in hydrofoil design, Johan Schonebaum, Flying Fish. Meer informatie: www.hiswasymposium.com De solarboat van de TU Delft 34 HISWA MAGAZINE 1 COLUMN Welke taal spreek je? Er zijn nogal wat vooroordelen in de watersport: zeilers zijn individualisten, sloepvaarders zijn elitair en speedbooteigenaren houden geen rekening met anderen. Generaliseren wordt dit genoemd. Daar kun je helemaal niks mee als marketeer. Dus wordt er onderzoek gedaan naar opleiding, inkomen, samenstelling van huishouden en woonplaats om klantgroepen in hokjes te plaatsen. Maar dat voldoet al lang niet meer om te voorspellen wie ‘de doelgroep’ is. Een Friese hipster-meubelmaker kocht onlangs met vrienden een 48 voet wedstrijdjacht. Een jonge Nederlands-Marokkaanse eigenaresse van meerdere kinderopvangcentra uit Almere kocht in het voorjaar een gloednieuwe sloep. Mensen zijn individuen met een eigen achtergrond, ervaringen, interesses en drijfveren. Onderzoek moeten dus dieper gaan: wat vindt een individu belangrijk in het leven en vooral in de vrije tijd. Zoekt iemand zekerheid of avontuur? Is de persoon gericht op zichzelf of op de groep? Spanning, ontspanning of juist afwisseling? Op basis van dit soort onderzoek kunnen persona’s worden ontwikkeld. Een profiel en portret van klanten die voor jouw producten of diensten van belang zijn. Elke type klant kan anders worden benaderd. Zowel in de showroom als online. Tutoyeren of niet? Ratio of emo? Welke taal en kleuren gebruik je? Wat zijn de beste mediakanalen voor promotie? In dit nieuwe jaar willen we als sector tegemoetkomen aan de wens van veel mensen om veilig en dichtbij nieuwe ontdekkingen te doen of juist rust te vinden. Alle HISWA Erkende Bedrijven ontvangen daarom binnenkort een Handboek Persona’s Watersport. Gebaseerd op een landelijk onderzoek van het gerenommeerde bureau Motivaction, in opdracht van Welkom op het water. Zo helpt HISWARECRON jou om de taal te leren van Fijnproevers tot Gezelligheidsplanners en van Pioniers tot Verdiepers Meer informatie: www.hiswa.nl/welkomophetwater. Geert Dijks Directeur HISWA-RECRON HISWA MAGAZINE 1 35

Aquaservice: Van binnenvaartdonorhandel naar allround watersportbedrijf Willem en Willem-Jan Bonsink, twee neven, namen in 2014 het bedrijf Aquaservice over van hun vaders. Het watersportbedrijf in Zwartsluis was toen al een begrip in de markt en nu 27 jaar na oprichting pakken zij alle kansen die ze pakken kunnen. In de afgelopen jaren namen ze meerdere bedrijven in Nederland over en breidden zij de geleverde diensten uit. Het aantal producten op voorraad én direct leverbaar in winkel en webshop groeide gestaag. Een inkijkje in de bedrijfsvoering van twee jonge, gedreven ondernemers uit Zwartsluis. Tekst: Dominique van Dam ‘Die overnames, dat is geen doel op zich’, zegt Willem. ‘Het is niet eens een strategie om elk jaar maar weer een bedrijf erbij te kopen.’ De redenen voor de acht overnames (zie kader) waren ook heel verschillend: beëindiging van de zaak, pensioen zonder opvolging, faillissement en strategische overname. En dat terwijl ze zelf nog maar dertigers zijn. ‘Het komt 36 gewoon op ons pad, we worden benaderd en als het past en we kunnen het integreren in de bedrijfsvoering, dan doen we het.’ Oorspronkelijk startte Aquaservice met jachtverhuur en de verkoop van binnenvaartschepen via de sloopregeling: de techniek werd uit het schip gehaald en doorverkocht aan andere schepen, de rest van Willem (rechts) op de kade met collega Cees de Jonge het schip ging naar de sloop. Inmiddels runnen de neven een full service watersportbedrijf in Zwartsluis. Met dienstverlening en reparatie op locatie, een fysieke winkel en werkplaats, een B2B-team en een webshop. De zakelijke tak - voor de beroepsvaart - is inmiddels bekend onder de naam Vessol: ‘Voor beide markten hebben we de producten en kennis HISWA MAGAZINE 1 in huis, alleen de zakelijke klant heeft vaak sneller en accurater hulp nodig om verder te kunnen.’ ‘Alles voor de watersporter hebben we in huis. De winkel hebben we nieuw gebouwd, maar monteren, installeren en onderhouden deden onze vaders al.’ Dat was wel even wennen, aldus Willem: ‘Ineens kwamen er mensen in de winkel die vroegen om fenders, pikhaken, poetsmiddelen en meer. Een klant die je moet bedienen. Gelukkig hebben we Guus, onze man die de regie heeft over de fysieke winkel. Hij is onze kracht op de vloer. Die kan je ’s nachts nog uit bed appen voor advies, hij antwoordt elke klant.’ De combinatie van fysieke winkel en webwinkel is wat de huidige tijd vraagt. Op de rijdende trein Naast Guus, het gezicht van de winkel, zitten er vier mensen op de online verkoop en vele monteurs op de weg. ‘De webshop bleef achter in de afgelopen jaren, maar toen kwam bootplus.nl erbij in de bedrijfsvoering. Een rijdende trein. De combinatie van fysieke winkel en webwinkel is wat de huidige tijd vraagt. En daar investeren we volop in, zeker de komende jaren extra.’ Bij de overnames speelt de webwinkel ook altijd een belangrijke rol. ‘De goodwill, klantenbestanden en producten kopen we op. We hebben bij de overname van Leusink geleerd dat we niet twee winkels willen hebben op een verschillende locatie, dat is niet onze ambitie. Maar verder nemen we alles over: van klanten tot telefoonnummers, website en meer. Daar zit de kracht, want we doen eigenlijk nooit marketingactiviteiten, maar bij een overname hebben we de kans om mensen direct te bereiken. Met een nieuwsbrief, via de media, een mailing en door op voorhand goed te communiceren wat we gaan doen. En zo behouden we dus ook ongeveer 80% van de voor ons nieuwe klanten. Allemaal mensen die het fijn vinden dat we voorzetten wat ze kennen, met daarbij vaak een groter assortiment en een verkoopteam dat ze kan ondersteunen. We streven ernaar om alles afgehandeld te hebben binnen 24 uur. “Een verademing”, horen we vaak van deze mensen.’ Communicatie en Whatsapp Ook de communicatielijnen zijn na overname goed en snel geregeld: alle telefoonnummers die er voor de verschillende bedrijven ooit waren, gaan naar Aquaservice. ‘Daar hebben we een goede welkomsttekst, een noodnummer en een zakelijke Whatsapp. Dat appen heeft heel veel nut: ik kan een monteur in direct contact brengen via zijn zakelijke Whatsapp-nummer met de klant en die wordt zo heel snel geholpen.’ Geen marketing dus, een luxepositie. Willem legt uit: ‘Natuurlijk, we doen marketingactiviteiten tijdens die overnameperiode, maar verder relatief weinig. Geen social en Google advertising, campagnes en advertenties offline, allemaal niet. Alleen voor de webshop Bootplus.nl doen wel online advertising. Wel zorgen we ervoor dat we goed zichtbaar zijn via onze werkkleding en onze online presentatie is mooi.’ Monteurs van Aquaservice komen aan boord om schippers weer op weg te helpen, zowel in de plezier- als beroepsvaart. HISWA MAGAZINE 1 37

Verder besteedt Aquaservice al zijn aandacht aan bestaande klanten. ‘We groeien liever langzaam en gestaag dan snel, terwijl de achterdeur wagenwijd open staat. Natuurlijk hebben we in de zomer veel passanten, maar 90 tot 95% van onze klanten keert terug. We leveren niet alleen producten, ook service en dienstverlening. Dat is bijzonder waardevol.’ Winkelervaring De webwinkel brengt ook mensen naar de fysieke winkel. ‘Mensen komen gewoon even binnenkijken. Dan hoor ik ineens iemand met een zachte g of een Rotterdams accent in ons Overijsselse Zwartsluis en dan blijkt de klant op de bonnefooi naar ons toe te zijn gereden om even een stuurstoel of koelkast te bekijken, te voelen, uit te proberen. Hoe groot is dat vriesvak nou of hoe is die leuning nu echt? Dingen die ik online toch niet kan laten ervaren.’ De beste raad is voorraad. De voorraad is bij Aquaservice aanwezig in de winkel of het magazijn: wat online staat aangegeven klopt en wordt elk half uur geüpdatet. ‘De beste raad is voorraad, zeggen ze wel eens, en ik geloof daarin. We hebben perfect in kaart wat de balans is, en alles is aanwezig, anders loop je continu achter de feiten aan. Mocht iemand aan komen rijden en iets is net verkocht in dat half uur, dan verlaat iemand nooit kwaad het pand. We lossen het netjes op, altijd.’ Het komende jaar staat er geen overname op de planning, ‘maar je weet het nooit’, zegt Willem lachend. ‘Er is genoeg anders te doen: de website nog verder verbeteren, de webshop uitbreiden, de winkel verbouwen tot showroom, interne processen optimaliseren, betere foto’s, ook 2021 zal niet saai worden.’ Overnames De overnames van Aquaservice door de jaren heen: 2014/2015 2018 2019 2020 Bonsink Aquaservice Zwartsluis gaat samen met Korendijk Watersport Zwolle Leusink Meppel, Huisman Zwolle en Boatmax Leeuwarden Frevis Techniek Kampen, Vetus Center Rijnmond Vlaardingen en Bootplus Weesp Wagenaar Watersport Leeuwarden 38 HISWA MAGAZINE 1 Vraag & Antwoord Wij hebben onlangs een boot van een klant gerepareerd. Moeten wij als reparateur de onderdelen bewaren die we vervangen? Antwoord van HISWA-RECRON Ja, dat is altijd verstandig. Zeker omdat er later vragen kunnen komen over nut en noodzaak van de vervanging. Maar het hoeft niet. In onze algemene voorwaarden is opgenomen dat het niet per se hoeft, behalve als er vooraf om wordt gevraagd. Zie Artikel 8 - Vervangen onderdelen en inruil: “Als er een onderhouds- of reparatieopdracht bepaalde onderdelen zijn vervangen, kan de consument de vervangen onderdelen alleen terugkrijgen als hij daar bij de opdrachtverstrekking expliciet om heeft gevraagd. Dit geldt niet voor onderdelen die de ondernemer vanwege garantieclaims moet bewaren. In dat geval krijgt de consument de onderdelen pas terug nadat de garantieclaims zijn afgehandeld. In alle andere gevallen worden de vervangen onderdelen eigendom van de ondernemer, zonder dat de consument aanspraak kan maken op enige vergoeding hiervoor.” HISWA MAGAZINE 1 39 Vraag van een HISWA-RECRON-lid

Op stap met … Jan Ybema Jan Ybema op z’n surfplank ‘Je moet je werk afmaken. Corona of niet.’ In de rubriek Op stap met… lopen we een dagje mee met een medewerker van HISWA-RECRON. In de vijfde aflevering: Jan Ybema, regiomanager Friesland/Groningen en projectleider online marketing. Net als zijn collega’s werkt hij weer tijdelijk vanuit huis. Hoe zet hij zich juist in coronatijd in voor de leden? Tekst: Lisette Vos In de kerstvakantie ontving Ybema een noodkreet van een lid uit Friesland. De ondernemer raakte in de knel, omdat hij onterecht niet in aanmerking kwam voor de tegemoetkoming van de vaste lasten door de overheid. Omdat de code van zijn bedrijf niet goed zou zijn. ‘De regeling sluit niet goed aan op de praktijk. Veel meer ondernemers lopen daar tegenaan. Als wij die signalen krijgen, spelen we daar direct op in.’ Deze vrijdagochtend heeft Jan Ybema even tijd voor een telefonisch interview vanuit zijn huis, in een 40 plaats net boven Leeuwarden. Deze middag licht hij het voorbeeld van de Friese ondernemer toe in een online overleg met het ministerie van Economische Zaken én VNO-NCW. Dat overleg gaat over de tekortkomingen van de regeling Tegemoetkoming Vaste Lasten (TVL) en hoe die op te lossen. ‘Het gaat om serieuze problemen én serieus geld. Het is goed om op een specifiek voorbeeld in te gaan, dan weet EZ wat er speelt.’ Aansluitend overlegt Ybema telefonisch met een jachthaven over een geschil met een klant. ‘Consumenten dienen helaas steeds sneller een claim in.’ HISWA MAGAZINE 1 Vouchers voor innovatie Een tweede online overleg deze middag heeft een andere insteek. Als voorzitter van Gastvrij Overijssel bespreekt Ybema een innovatieproject dat HISWARECRON ontwikkelde. Overijssel investeert 1,5 miljoen euro in de watersport- en de recreatiesector. Ondernemers kunnen met een voucher van 7.500 euro en een eigen investering een innovatief project starten, naar eigen inzicht. Een schoolvoorbeeld, stelt Ybema. ‘In vergelijking met omliggende provincies is de werkgelegenheid hier de afgelopen jaren significant sneller gegroeid. Voor Friesland dienden we een vergelijkbaar project in. Het is afwachten hoe de politiek reageert.’ Ybema heeft – net als zijn collega’s – een hybride takenpakket. Als regiomanager adviseert hij leden, lobbyt hij voor leden en ontwikkelt hij innovatieprojecten voor leden. Daarnaast is hij ‘eindregisseur’ van online activiteiten van HISWARECRON. Al voor de fusie met RECRON had de branchevereniging besloten om hiswa.nl als portal voor consumenten in te richten. Het doel is om watersporters 365 dagen per jaar alles op het gebied van de watersport aan te bieden, waaronder de verkoop en verhuur van boten, lessen op zeilscholen, aanbod van jachthavens en vacatures. Alle content is van de leden. ‘Een goede zet nu de beurs HISWA Amsterdam Boat Show is gestopt.’ ‘Ons doel is om watersporters 365 dagen per jaar alles op het gebied van de watersport te bieden’ Portal voor consumenten Volgens Ybema is de portal hiswa. nl inclusief de bijbehorende online platforms voor aparte doelgroepen een mooi resultaat van samenwerking tussen leden. ‘Wij hebben als vereniging geen commercieel belang, onze achterban heeft de watersport veel moois te bieden. Die aanpak werkt. We hebben een moderne boekingsmodule en watersporters weten verhuurders van boten op Vakantievaren.nl en Bootsurlaubholland.de goed te vinden. Het is heel belangrijk dat we na een zoekopdracht via Google bovenaan verschijnen, zonder dat je kostbare advertenties hoeft te plaatsen.’ In coronatijd is het online platform ook een manier om leden die het moeilijk hebben op een creatieve manier te ondersteunen. De boekingen voor de chartervloot zijn door de coronacrisis stilgevallen. Door een schip online aan te bieden als drijvend hotel waar mensen van ieder één huishouden op gepaste afstand vakantie kunnen vieren, kunnen deze ondernemers in ieder geval een beetje omzet draaien. ‘Het internetbureau waar we al jaren mee samenwerken, maakte dit belangeloos mogelijk. Dat is klasse. Als groepsreizen weer mogelijk zijn, kunnen mensen uiteraard weer een reis op een klipper boeken.’ Haven Steenwijk. Gastvrij Overijssel investeert flink in de watersportsector HISWA MAGAZINE 1 Online dossier corona De website van HISWA-RECRON, gericht op de leden, beweest in coronatijd ook zijn waarde. Het online dossier over corona telde sinds de eerste lockdown in maart vorig jaar meer dan 150.000 pageviews. ‘Na elke persconferentie actualiseerde het online team de website zo snel mogelijk. Uit de statistieken blijkt dat veel ondernemers dan op zoek gaan naar de nieuwste informatie. We zitten er bovenop. Het is ingewikkeld om goed over de snel veranderende ontwikkelingen te communiceren: wat betekenen de maatregelen voor onze leden? Dat is wél de waarde van onze lobby in de regio en het online dossier over corona.’ 41

Vaarapp in Groningen Ybema heeft een optimistisch karakter. Hij besteedt ook tijd aan zaken die niets met corona te maken hebben én wel doorgaan. Zo ontwikkelden Groningse jachthavens vorig jaar een vaarapp en een vaarboek met toeristische routes voor hun (toekomstige) klanten. Die zijn klaar voor gebruik. ‘Na corona brengen we het een keer extra onder de aandacht.’ Ybema ziet in de toekomst meer online ontwikkelingen die relevant zijn voor de sector, zoals cybersecurity en de toepassing van blockchain. Online is echter niet altijd alles. Hoewel het werk in coronatijd online door kan gaan, kijkt Ybema uit naar ontmoetingen op locatie. ‘Het liefst spreek ik onze collega’s en leden weer gewoon, niet via een beeldscherm. Samenwerken en kennisdelen is cruciaal. Daarvoor is het ook goed om elkaar echt te ontmoeten. Ik hoop dat we in het najaar weer interessante themabijeenkomsten op locatie kunnen houden. Dat heb ik echt gemist.’ ‘Ik hou van de creativiteit om samen met collega’s en leden nieuwe producten te bedenken en uit te voeren’ Having fun Ybema, die in drukke tijden op een surfplank op één van de Friese meren zijn hoofd leegmaakt, houdt van zijn baan. Al meer dan twintig jaar is hij in dienst bij HISWA en nu HISWA-RECRON. ‘Having fun’ is zijn drijfveer, zo schrijft hij op zijn Linkedin-pagina. ‘Ik hou van de creativiteit om samen met collega’s en leden nieuwe producten te bedenken en uit te voeren. Die echt van waarde zijn voor de ondernemers. Dat geeft mij energie. Mijn werk is soms een zaak van lange adem en niet altijd zichtbaar voor alle leden, maar ik zet door. Je moet je werk afmaken. Dat is mijn motto. Corona of niet.’ In Groningen is de Vaarapp met toeristische vaarroutes ontwikkeld 42 HISWA MAGAZINE 1 NIEUWSINNOVATIE Schimmelwerende matrassen Dankzij bacterieel behandeld schuim en latex met open cel structuur, kon Neptune Slaapcomfort bootmatrassen ontwikkelen die bestand zijn tegen de vorming van schimmels. De schuimsoort Pantera Nautic zorgt niet alleen voor erg comfortabele matrassen, maar is brandwerend en behandeld met anti-bacterieel middel om stofmijt en schimmel te weren. Het latexschuim Talalay Latex Superior heeft een open cel structuur, zodat het materiaal uit zichzelf steeds ventileert. Hierdoor wordt vocht snel afgevoerd en krijgt schimmel geen kans. Ook de tijk – het stoffen omhulsel van een matras – wordt schimmelwerend gemaakt met colloïdaal zilver, ook wel bekend als zilverwater. Dit doodt ongwenste indringers en vermindert de verspreiding van bacteriën en schimmels langdurig. www.neptune.nl Reddingvlot komt automatisch los De nieuwe Hydrostatic Release Unit (HRU) van de Griekse fabrikant Lazilas zorgt dat een reddingvlot automatisch los komt als een boot 1,5 tot 4 meter onder water komt. Een overslaande golf of harde regenbui doorstaat de koppeling wel, maar als de druk van het water rond de HRU oploopt, gaat de riem waarmee een reddingvlot op het dek is geborgd automatisch los en drijft het vlot naar het wateroppervlak. Als het jacht verder zinkt, zal de treklijn die aan het vlot zit en die nog aan de boot vast zit, het vlot activeren en blaast het reddingvlot zichzelf op. Het drijfvermogen van het vlot neemt dan enorm toe en daardoor zal de treklijn breken als de boot verder onder water verdwijnt. De HRU is geschikt voor vlotten van alle maten en soorten. www.lazilas.com Snel schakelende elektromotor Vetus introduceert de E-line en E-pod aandrijvingen, een serie vaste elektrische jachtmotoren. De E-line is ontwikkeld als inboord motor, die kan staan op de plek waar in conventionele configuraties een dieselmotor zou staan. De E-pod is een trommelschroef, bedoeld voor montage vlak voor het roer. De compacte motor onder de spiegel kan op moderne jachten veel ruimte besparen: een motorruim, brandstoftank, schroefas en keerkoppeling zijn niet meer nodig. Alleen een accupakket neemt nog ruimte in aan boord. Elektromotoren hebben geen keerkoppeling nodig: ze werken even goed vooruit als achteruit. Een consequentie is dat voor het remmen en manoeuvreren, de motor iedere keer helemaal tot stilstand moet komen en de andere kant op moet gaan draaien. Daarom ontwikkelde Vetus ‘active electronic braking’ waarbij het grote koppel dat een elektromotor levert, juist wordt gebruikt om de motor snel te stoppen en de andere kant op te laten draaien. De magneten van rotor en stator worden daarbij benut. De motoren zijn verkrijgbaar in vermogens van 3,2 tot 13,3 kW (~equivalent 4 tot 22 pk). www.vetus.nl HISWA MAGAZINE 1 43

NIEUWSINNOVATIE Zoetwatervissen op scherm Een nieuwe serie fishfinders en sonars van het merk Lowrance is bedoeld om hengelaars op zoet water te helpen bij het vinden van scholen vis. Dankzij Active Target Live Sonar komen vissen haarscherp in beeld op de Lowrance Elite FS-schermen. De schermen zijn verkrijgbaar in 7 inch en 9 inch diagonaal afmetingen, zodat ze passen op de open boten waarmee vissers op zoet water meestal uitvaren. De nieuwe sonartechniek kijkt naar voren en naar beneden en tovert op het scherm een driedimensionaal beeld waarop de structuur van de bodem is te zien inclusief de vissen die in het water voor en rond de boot rondzwemmen. Zelfs als de boot snel vaart of draait, blijft het beeld scherp. Met deze fishfinders serie wil Lowrance – dochtermerk van Navico – marktaandeel veroveren in de markt van sportvissers op zoet water. www.lowrance.com Video van eigen boot voor kopers De Britse werf Fairline lanceerde met het nieuwe model open speedboot F//Line33 een boat configurator op de website die de boot onder de aandacht brengt en waar klanten een bestelling kunnen plaatsen. Deze mogelijkheid om online kleuren te kunnen kiezen voor romp, bekleding, maar ook uit drie verschillende motoren en een keur aan instrumenten, apparatuur en extra’s blijkt bij de kopers erg in de smaak te vallen. De werf besloot een extra dienst aan de configuratiemogelijkheid toe te voegen. Klanten die nu via de website hun boot hebben samengesteld en die ook de volgende stap nemen om zo’n F//Line33 ook echt te gaan bestellen, krijgen voortaan een video waarop de boot zoals ze die hebben samengesteld ook te zien is. De werf meldt dat kopers erg positief reageren. www.f-line.com/configure Staafmotor wint DAME Een lichtgewicht en erg minimalistisch vormgegeven elektrische buitenboordmotor heeft de eerste prijs gewonnen in de Design Award Marine Equipment. De TEMO is een telescopische buis met aan het ene eind een handvat met een knopje om gas te geven, aan de andere kant een schroef. De accu en de elektromotor zitten in de buis. Het geheel weegt 4,4 kilo. De buis wordt over de spiegel van een bijboot of kleine (roei)boot gehangen en met een klem vast gezet. De schroef stuwt de boot voort en houdt dat 80 minuten vol. Net als bij andere buitenboordmotoren stuur je de boot ook met de TEMO. Voor 1450 euro te koop online bij de fabrikant. DAME was in coronajaar 2020 anders: er werd online één winnaar uitgeroepen. Die won in de speciaal voor het coronajaar geïntroduceerde categrorie: R&D excellence in adversity award - productontwikkeling die excelleert in een rampjaar. www.temofrance.com 44 HISWA MAGAZINE 1 NIEUWSINNOVATIE Draadloze opvolger NMEA2000 De Amerikaanse brancheorganisatie National Marine Equipment Association heeft met OneNet de opvolger gepresenteerd voor het communicatieprotocol NMEA2000. Het protocol maakt het mogelijk om navigatie- en communicatieapparatuur aan elkaar en aan andere elektronica aan boord te koppelen. Bij NMEA2000 was dat nog via een can-bussysteem waarbij de apparatuur met kabels aan elkaar werd verbonden. In het nieuw gepresenteerde OneNet wordt gebruik gemaakt van een internet protocol (IPv6) en kan alle elektronica aan boord draadloos met elkaar communiceren. Een draadloos signaal zal de installatie van apparatuur een stuk makkelijker maken. Een grote meerderheid van fabrikanten van nautische elektronica volgde al de standaarden NMEA183 en NMEA2000. Ook One Net zal een open industrie standaard zijn zodat het protocol niet is voorbehouden aan een beperkte groep leveranciers maar een wereldwijde standard kan worden. www.nmea.org Elektronische motorbediening verbeterd De Japanse motorenfabrikant Yanmar presenteert VC20, een vernieuwde serie elektronische motorbedieningsapparatuur. Gashendels, startknoppen, oliedruk en temperatuurmeters zijn geïntegreerd in een platform dat makelijker te installeren is dan de voorganger en dat meer precisie biedt in de bedieing van de motoren. Ook geven de nieuwe instrmenten meer informatie over de conditie van de motor voor het inroosteren van (preventief) onderhoud. www.yanmar.com HISWA MAGAZINE 1 45 Virtuele tweeling Furuno introduceert HermAce, een computer die de activiteit van navigatie- en communicatieapparatuur op de brug van schepen en jachten registreert en op basis van alle verzamelde gegevens een digitale kopie creëert van het jacht. Deze digitale kopie (digital twin) kan worden gebruikt om op afstand te ontdekken hoeveel motoruren zijn gemaakt, wanneer onderhoud nodig is of waar gebreken of storingen in de systemen aan boord zijn. Doordat tegenwoordig alle apparatuur elektronisch wordt aangestuurd, presenteert de computer voor controle op afstand het complete jacht als virtuele kopie. Werven en toeleveranciers kunnen met toestemming van de schipper deze gegevens inzien en preventief onderhoud plegen maar ook de oorzaak van eventuele storingen snel achterhalen. Het nieuwe HermAce systeem is gecertificeerd door Lloyds en daarmee ook geschikt voor toepassing in de commerciële scheepvaart. www.furuno.com

NIEUWSINNOVATIE Vlakke universele rolreefinstallatie Een platte schijf met de reeflijn als een lange lus oftewel een oneindige lijn: zo oogt de nieuwe KF v3, een rolreefsysteem dat de Franse fabrikant Karver eind 2020 introduceerde. Het nieuwe rolreefsysteem is geschikt voor zowel code zero’s en gennakers als voor fokken en genua’s die aan een voorstag vast zitten. De reeflijn van voorzeilen loopt door een taps toelopende groef om een vlakke trommel. Dankzij een uitgekiend ontwerp is er voldoende frictie om een klapperend zeil in de wind op te kunnen draaien. Met een laatste rukje aan de reeflijn van de rolinstallatie kan een ingerold zeil worden gefixeerd zodat die ook in een vlaag niet per ongeluk uitrolt. Het ontwerp zorgt ook voor minder slijtage van de reeflijn. Doordat de schijf vlak is, is weinig ruimte nodig tussen het dek en de halshoek van het voorzeil. Zo blijft het onderlijk van de voorzeilen mooi op het dek aansluiten. Dankzij groot bedieningsgemak is de KFv3 geschikt voor toerjachten van beginnende zeilers, maar zullen ook getrainde wedstrijdzeilers het willen toepassen om de precisie en bedrijfszekerheid. www.karver-systems.com Aanlegautomaat De joystickbesturing die Volvo Penta al in 2006 introduceerde bij het IPS-aandrijfsysteem, is gekoppeld aan erg nauwkeurige GPS-positiebepaling. Daardoor kunnen de sturende pods van IPS nu ook via een zogenaamd dynamic positioning programma de boot exact op een geografische positie fixeren, ook in golven en op stromend water. Op de Consumer Electronics Show (CES) in Las Vegas in januari presenteerde Volvo Penta de volgende stap in de automatisering van besturingstechniek op jachten: het Assisted Docking Systeem. De controle over het proces van aanleggen blijft in handen van de schipper, die zijn jacht stuurt met enkel de joystick. Software achter de joystick interpreteert de bedoeling van de stuurman. Als die het pokje vooruit beweegt, zal de bedoeling zijn om recht vooruit te gaan. Draait hij de stick, dan is de bedoeling dat de boot op zijn as draait. Dankzij de nauwkeurige positiebepaling is dat precies wat de boot doet, ook op stromend water of golven en bij harde wind. Het compenseren voor die factoren doet het systeem zelf. www.volvopenta.com/assisteddocking Nieuwe opblaasboten van Crewsaver De Australische fabrikant Crewsaver presenteert naast de snel opblazende automatische zwemvesten een opblaasbare boot in drie maten van 185 tot 260 cm in lengte. De boten worden geleverd met een hoge capaciteit handpomp, peddels, landvasten en een reparatieset. Dankzij slimme one-touch ventielen is de boot erg snel op te pompen en leeg te laten lopen. www.crewsaver.com 46 HISWA MAGAZINE 1 NIEUWSMENS&BEDRIJF Concentratie botenverkoopsites The Boats Group is overgenomen door dezelfde investeringsmaatschappij die ook de werven van Feretti in Italië bezit: Permira. Volgens de nieuwe eigenaren is in de watersport behoefte aan betere en duidelijker informatie over jachten die te koop zijn. De investeerders zien hier kansen en hebben volgens onbevestigde berichten 850 miljoen dollar betaald voor the Boats Group. Noch het Amerikaanse cluster van botenverkoopwebsites, noch de Italiaanse investeerders bevestigen dat bedrag. De groei van handel in gebruikte jachten zet door. Botentekoop, Botenbank en Boten.nl zijn de Nederlandse sites die na een overname deel uitmaken van het Amerikaanse websitecluster The Boats Group, en nu dus in handen zijn van de Italiaanse investeerders. Verder horen internationale sites Boats.com, Boat Trader, Yacht World, Cosas De Barcos, Annonces du Bateau en Yachtcloser tot de groep. Eind januari werden ook de sites Boats and Outboards en Boatshop24 aan de groep toegevoegd. www.boatsgroup.com Duitse branchevereniging helpt Britse werven Het Deutscher Boots- und Schiffbauer Verbund DBSV biedt de mogelijkheid voor werven uit het van de EU afgescheiden Groot-Brittannië om een Manufacturer Identification Code (MIN) te bestellen. Zonder die code – die volgens de CE-regels op elk nieuw in de EU geïmporteerd jacht moet zitten – kunnen de Britten hun boten niet in EU-landen verkopen. De code omvat een landcode in letters, een lettercode voor de werf, een indentificatienummer voor de romp (bouwnummer) en een jaartal. De codes op de romp waren eerder bekend als HIN (hull identification number) en CIN (Craft Identification Number) maar nu dus als MIN. Doordat British Marine niet langer een brancheorganisatie is binnen de EU, kan die geen MIN meer uitgeven. Om dezelfde reden heeft het International Maritime Certification Institute (IMCI) een kantoor geopend in Liverpool (IMCI UK) dat erkend is door de Britse en de Europese autoriteiten om CE-keuringen uit te voeren op jachten van Britse werven en om producten van EU-leveranciers in de watersport te helpen aan het UKCA (United Kingdom Conformity Assesment). www.imci-uk.org www.dbsv.de Hanse opent ontwerpkantoor Jachtbouwconcern Hanse Yachts, van de merken Fjord, Dehler, Moody, Sealine, Privilege en Hanse, opent het Baltic Design Institute. Het nieuwe deelbedrijf zal expertises als engineering van rompen en installaties combineren met jachtontwerp en styling. Het ontwerpbedrijf werkt aan vernieuwende ontwerpen voor alle merken van het jachtbouwconcern. Het design institute wordt gevestigd in Szczecin, een havenstad in Polen vlak bij de Duitse grens en daarmee ook dicht bij het hoofdkantoor en de productiewerf in Greifswald. Vanaf januari 2021 rekruteert het Baltic Design Institute ingenieurs. HISWA MAGAZINE 1 www.hanseyachtsag.com 47

NIEUWSMENS&BEDRIJF Watersportverbond vindt nieuwe hoofdsponsor Op een online evenement is bekendgemaakt dat verzekeringsbedrijf Allianz de nieuwe hoofdsponsor is van het Watersportverbond, voor tenminste twee Olympische campagnes. De nieuwe sponsor zal de topsport ondersteunen, maar wil ook nadrukkelijk aanwezig zijn in de breedtesport. De Medemblik-regatta, één van de kwalificatie-evenementen voor Olympisch zeilen, verwelkomt naast topsport voortaan ook amateursporters. Allianz is als jachtverzekeraar nog relatief onbekend in Nederland, hoewel de assuradeur al wel bekend is in inboedel- en autoverzekeringen. Internationaal heeft Allianz al polissen afgesloten op 60.000 plezierjachten. www.watersportverbond.nl Navigatieconcern opgekocht Het concern waarvan instrumentenbouwer Raymarine deel uitmaakt, FLIR Systems, is op zijn beurt weer opgekocht door het nog omvangrijkere concern Teledyne Technologies. Raymarine, bekend van de diepte- en snelheidmeters, ondervond een uitbreiding van het productaanbod toen in 2010 de failliete boedel werd ingelijfd bij FLIR, die warmtecamera’s als specialisme heeft. Beelden opnemen in het donker en onder water heeft zich sindsdien ontwikkeld. Teledyne, ook leverancier van sensors, instrumenten en camera’s voor allerlei industrieën, zoals defensie, ruimtevaart en offshore, koopt FLIR voor 8 miljard dollar in contanten en aandelen. In 2019 presenteerde Raymarine nog de geautomatiseerde aanleghulp DockSense. De weg naar nog geavanceerder techniek is geopend voor bootinstrumenten. www.flir.com Botenshows Florida gaan samen Beursorganisator en uitgever Informa uit het Verenigd Koninkrijk en de Amerikaanse branche-organisatie van watersportbedrijven NMMA gaan samenwerken aan de organisatie van één grote watersportbeurs in Florida. De Miami Yacht Show en Superyacht Miami van Informa gaan op in de Miami International Boat Show (MIBS). Jachten in het water in verschillende segmenten en groottes liggen in drie dicht bij elkaar gelegen marina’s. Het gedeelte op het droge is te zien in het gerenoveerde Miami Beach Convention Center. De koppeling van de drie beurzen maakt van de nieuwe MIBS (potentieel) de grootste bootshow ter wereld. Dat was voorheen de Fort Lauderdale International Boat Show (FLIBS). Van kiteboard en snorkel tot megajacht: alles wat de watersport te bieden heeft wordt hier gebundeld in één beurs. www.miamiboatshow.com 48 HISWA MAGAZINE 1 NIEUWSMENS&BEDRIJF KNRM vervangt zeevloot Alle 75 reddingboten van reddingmaatschappij KNRM aan de kust worden in de komende 15 jaar vervangen. De vloot bestaat uit schepen die kunnen uitvaren bij de allerzwaarste omstandigheden. Sommige exemplaren dateren van 1991. De onderhoudskosten en risico’s voor uitval lopen op. De boten kunnen worden vervangen tegen bouwkosten die beginnen bij 50.000 euro tot aan drie miljoen euro voor de nieuwste en grootste typen. Als alle boten worden vervangen, vergt dat een budget van 5,5 miljoen euro per jaar gedurende 15 jaar. Een deel van de nodige bedragen is al in bezit van de KNRM of toegezegd. Aanvullende fondsenwerving wordt dit jaar gestart. De KNRM is in 2020 vaker in actie gekomen dan in de jaren ervoor: 2633 keer tegen 2458 keer in 2019. Hierbij werden 3831 personen gered. Dat waren bijna 400 personen minder dan in 2019. In het coronajaar waren over het algemeen minder opvarenden aan boord van plezierboten dan in de jaren ervoor. In de dagen voor kerst 2020 brachten de vrijwilligers van de KNRM kerstbroden naar de bemanningen van vrachtschepen die voor de Nederlandse kust voor anker lagen in afwachting van lading. www.knrm.nl Oceaandecennium De Verenigde Naties hebben de periode van 2021 tot 2030 uitgeroepen tot Decennium van de Oceanen. Onder de internationale benaming UN Decade of Ocean Science for Sustainable Development worden tal van wetenschappelijke programma’s opgezet om meer te weten te komen over het leven in de oceanen, de geografie onder water en de rol van oceanen in de atmosfeer. Ook wordt de potentie van duurzame energie uit de oceanen onderzocht. Het programma moet leiden tot ‘de kennis die we nodig hebben over de oceaan die we willen’ zoals de slagzin van het VN programma luidt. Doel is om binnen tien jaar vervuiling van de oceanen te stoppen, de mariene ecosystemen in kaart te hebben gebracht en te beschermen, zorgen dat energie en voedsel uit de oceanen duurzaam wordt geoogst, mensen te beschermen tegen overstromingen en zeespiegelstijging, de bewegingen en cycli van de oceanen beter te begrijpen. Alle vergaarde kennis wordt open source gedeeld. Organisaties wereldwijd kunnen zich aanmelden in het project en financiële steun krijgen voor hun bijdrage aan het beter leren kennen van de oceanen. www.oceandecade.org Bootcartoons als cadeau Bob Boerdam tekent schippers op hun jachten, of de jachten alleen, in cartoon stijl. Zo’n tekening kan een erg leuk cadeau zijn voor een watersporter bij verschillende gelegenheden. Boerdam geeft leden van HISWA-RECRON 10% korting. www.bootcartoons.nl HISWA MAGAZINE 1 49

NIEUWSMENS&BEDRIJF Hakvoort Koninklijk Het 100-jarig jubileum van scheepswerf Hakvoort in Monnickendam is voor de hofhouding aanleiding geweest om de werf het predikaat ‘Koninklijk’ toe te kennen. De werf gaat nu door het leven als Koninklijke Scheepswerf Hakvoort oftewel Royal Hakvoort Shipyard. Een oorkonde met het predikaat werd op 13 november overhandigd aan de broers Albert en Klaas Hakvoort door mr A.Th.H. van Dijk, commissaris van de Koning in Noord-Holland. Meer informatie over de 100-jarige werf in een artikel op pagina 22. www.hakvoort.com Scholieren krijgen steun Het initiatief van een groep zesdeklassers VWO om scholieren in contact te brengen met de watersport en jachtbouw, krijgt de komende drie jaar geld en advies van de Bataviahaven. Vorig jaar september richtte een aantal examenkandidaten Boot Onderwijs Lelystad (BOL) op. Scholieren in de bovenbouw van Scholengemeenschap Lelystad (VMBO, HAVO, VWO) werken samen aan de bouw van houten Ayles Skiff roeiboten. Die kunnen worden gebruikt voor tochten naar de Markerwadden of voor roeiwedstrijden. De eerste twee bouwpakketten zijn aangeschaft en de leerlingen zijn begonnen. De vijf oprichtsters vormen nu het bestuur van Stichting BOL. Ook een trailer om de boten te verplaatsen is ontworpen en in aanbouw. De Bataviahaven ondersteunt de BOL met geld en advies. Eén van de mogelijkheden die de partners onderzoeken is het opzetten van een bootverhuur of Markerwaddencharter vanuit de haven. www.facebook.com/stichtingbootonderwijslelystad Uitstootbesparende diesel Yachtcharter Huibers bespaarde in 2020 104.246 kilogram CO2-uitstoot door in plaats van reguliere diesel gebruik te maken van HVO. Hun brandstofleverancier OQ Value verstrekte dit voorjaar een certificaat waarop dit officieel wordt bevestigd. Hydrotreated Vegetable Oil (HVO) is een relatief nieuwe brandstof die diesel vervangt. Het wordt gemaakt uit reststoffen als organische vetten en bruikbaar afval met calorische waarde. Wanneer het afval niet zou worden hergebruikt, 50 zou de CO2 die het bevat in de atmosfeer zijn gekomen. Maar doordat er diesel van is gemaakt, heeft er intussen nog een scheepsmotor op gedraaid. Er komt nog koolstofdioxide uit de uitlaat, maar op deze manier is er geen nieuwe uitstoot veroorzaakt. Zo wordt de CO2-besparing berekend. Verder wordt de uitstoot verminderd doordat HVO geen zwavel of roet bevat of aromatische verbindigen. De 19 motorjachten van het jachtverhuurbedrijf worden volgetankt uit de voorraadtank in de eigen haven. Omdat een dieselmotor zonder enige aanpassing kan overschakelen op HVO, is de overstap van fossiele diesel naar de schonere brandstof te regelen door één telefoontje naar de brandstofleverancier. www.yachtcharterhuibers.nl HISWA MAGAZINE 1 NIEUWSMENS&BEDRIJF Beursnieuws • ’s Werelds grootste overdekte botenbeurs BOOT Düsseldorf, eerder verplaatst van januari naar april, gaat dit jaar NIET door. In januari 2022 hoopt de organisatie weer een beurs te kunnen openen. www.boot.de Nieuwe werf in Volendam De gemeente Edam-Volendam ontwikkelt een historische werf voor onderhoud en eventuele nieuwbouw van de historische zeilvloot van het vissersdorp. Een multifunctioneel gebouw wordt ontwikkeld op het Slobbeland, tussen Marina Volendam en de oude haven en het strandje bij Volendam. De Vereniging Behoud Volendammer Botters, Odion en Social Firm worden huurders van het gebouw. Twee doelen wil de gemeente realiseren: onderhoud en behoud van het varend erfgoed en werkervaringsplekken voor mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. Als het voorlopig ontwerp is goedgekeurd, start in maart 2021 de bouw. www.edam-volendam.nl Appje voor toeristenbelasting De gemeente Terschelling wil vanaf 1 januari 2022 toeristenbelasting gaan innen via een app. Het gaat om een app die exact de verblijfsduur van bezoekers aan het eiland kan vaststellen. Het nieuwe systeem moet het weglekken van belastinggeld door te lage aanslagen uitsluiten. Aanvankelijk dacht Terschelling aan een systeem met chipcard dat op het Duitse waddeneiland Norderney wordt toegepast. Pogingen om andere Nederlandse eilanden hierin te betrekken mislukten. Nu werkt Terschelling aan de invoering van een app, waarvoor ook buureiland Vlieland interesse toont. Hoe de toeristen worden verplicht de app te installeren of dat de belasting via de gegevens van de vervoerders wordt geïnd, is iets dat de ontwikkelaars in samenspraak met de eilanders nog moeten uitwerken. www.terschelling.nl HISWA MAGAZINE 1 51 • Palm Beach International Boat Show staat wel op de planning om door te gaan van 25 tot 28 maart. www.pbboatshow.com • De HISWA te water staat voor 2021 gepland van 1 tot 5 september. www.hiswatewater.nl • De Vakbeurs Watersport, die begin maart in de Evenementenhal in Gorinchem zou worden gehouden, is verplaatst naar 6, 7 en 8 december 2021. www.vakbeurswatersport.nl

NIEUWSMENS&BEDRIJF Nederlandse jachten in de prijzen Internationale jury’s hebben uit het aanbod van nieuwe jachten de beste modellen voor 2021 geselecteerd in verschillende prijsuitreikingen en in verschillende categorieën. Nederlandse jachten werden bekroond: de Contest 55CS werd als beste beoordeeld in de categorie ‘Blue Water Cruiser’ in de British Yachting Awards en als beste in de categorie ‘Luxury Cruiser’ in de verkiezing van de ‘European Yacht of the Year’. De Saffier SE27 Leisure werd als beste beoordeeld in de categorie ‘Special Yacht’ bij de European Yacht of the Year verkiezing. Adreswijzigingen WhisperPower opende een nieuw kantoor in Spanje, nabij Valencia. WhisperPower Iberica SL Calle Enginyer Navarro Reverter 25 D 46730 Grao de Gandia. pblanco@whisperpower.com De Stille Boot, botenbouwer en onderdelenleverancier voor elektrisch varen, zag het bedrijfspand in Heeg op 16 december in de as gelegd worden door een uitslaande brand. Het bedrijf wist al snel een nieuw pand te vinden om de activiteiten voort te zetten en de verbrande inventaris opnieuw op te bouwen. Nieuw adres: Koperslagersstraat 15, 8601 WL Sneek. www.destilleboot.nl 52 Jachtwerf Linssen heeft een nieuwe distributeur in Ierland. Crawford’s Marina Inishmore Road, Lisbellaw, Co. Fermanagh, N. Ireland, BT94 5HW info@carrybridgetma.com Jachtinterieurbouwer Struik & Hamerslag sluit het kantoor in Engeland. HISWA MAGAZINE 1 NIEUWSMENS&BEDRIJF Personalia Zeilschool Sail Experience in Grou heeft nieuwe eigenaars: Sophie Gülcher en Tjeerd Soer. www.sailexperience.frl Jan Zetzema is met pensioen. Hij is vanaf 1 januari niet meer de directeur van Nieuw Waterland BV en Waterland Monnickendam BV. Dochter Nienke Zetzema nam zijn taken over. www.waterlandyacht.nl Directeur Ad Geelhoed van Delta Marina is met pensioen. Monica de Vast is de nieuwe directeur van Delta Marina in Kortgene. www.deltamarina.nl Sophie Gülcher en Tjeerd Soer Monica de Vast Bert Kuijpers is niet meer de schipper van Nauticlink. De website met uitgebreide verzameling links naar websites van watersportbedrijven inclusief adequate omschrijvingen, met en regelmatig verschijnende nieuwsbrief vol observaties, is overgedragen aan Robbert Lubbers. www.nauticlink.nl Peter Jonkman is de nieuwe commercieel directeur bij Gimeg, groothandel in camping- en kampeerbenodigdheden. Gimeg levert ook onderdelen voor gasinstallaties aan boord van pleziervaartuigen. www.gimeg.nl Benieuwd naar ons messcherpe tarief voor taxatie of verkoop? Bel ons voor meer informatie www.vandeloosdrechtrbm.nl Tel. 0341 - 25 23 63 Peter Jonkman F.A. Molijnlaan 28 8071 AG Nunspeet DÉ RECREATIE BEDRIJFSMAKELAAR HISWA MAGAZINE 1 53

HISWA-RECRONBUSINESSCLUBNIEUWS IN DE RUBRIEK HRBC NIEUWS LEEST U NIEUWS VAN DE LEDEN VAN DE HISWA-RECRON BUSINESS CLUB. Wilt u ook lid worden? Er zijn diverse partnerships mogelijk: Partner in Business, Kennispartner of TOP Supplier. Kijk voor meer informatie op www.hiswarecron.nl/hrbc. Oplossingen bij conflicten In de huidige tijd is het zoeken naar toekomstbestendige oplossingen voor conflicten mogelijk nog belangrijker dan eerst. Het ‘nieuwe normaal’ vraagt van ons een andere manier van met elkaar omgaan en zaken zoen. Ontstaat er toch een conflict, dan kun je naar de rechtbank stappen om daar het conflict uit te vechten. Maar, zelfs als die uitspraak in jouw voordeel uitpakt, dan is daarmee jouw probleem mogelijk nog niet direct opgelost. Mediation kan ook een oplossing zijn. De keuze voor mediation is zinvol als je: • zelf actief invloed wilt uitoefenen op de oplossing • de zakelijke of persoonlijke relatie wilt behouden of verbeteren • een vertrouwelijke behandeling op prijs stelt • snel, informeel en kostenefficiënt wilt werken • verdere escalatie wilt voorkomen • het liefst een win-win resultaat ziet Meijer Mediation (TOP Supplier) kan in dat geval je adviseren en bijstaan. www.meijermediation.nl Checklist gezond en vitaal thuiswerken Veel mensen werken al maandenlang dagelijks vanuit huis. Dit kan zorgen voor nek- en schouderklachten, maar ook psychisch is er een zorgelijk effect te verwachten. Met de checklist ‘Gezond en vitaal thuiswerken’ van ArboNed (TOP Supplier) kun je zien of je alles rond thuiswerken goed geregeld hebt. Hoe meer vinkjes je zet, hoe meer uitval door thuiswerken je voorkomt. Als werkgever moet je volgens de Arbowet elke arbeidsplaats in het arbobeleid betrekken. Ook de thuiswerkplek. Als werkgever moet je nagaan of de thuiswerkplek bijvoorbeeld ergonomisch is ingericht. Ben je als werkgever ‘gedwongen’ door de coronamaatregelen om thuiswerken te faciliteren? Dan kan niet worden verwacht dat je direct de juiste spullen hebt voor iedereen of hebt gecheckt of alle werknemers goede werkplekken hebben. Je zorgplicht geldt echter nog steeds. De checklist van ArboNed helpt je om aan de zorgplicht te voldoen. Je downloadt de checklist gratis op www.arboned.nl/checklist-thuiswerken. 54 HISWA MAGAZINE 1 HISWA-RECRONBUSINESSCLUBNIEUWS Besparen op energie Jachthaven ’t Eiland sluit zich aan bij het inkoopcollectief HISWA-RECRON Energie van EnergyProof (TOP Supplier) van en bespaart zo fors op de energierekening. Het gaat om een besparing van 2.500 euro op elektra en gas per jaar. De haven heeft 350 ligplaatsen, 4.500 m2 overdekte stalling, 3.500 m2 buitenstalling, 1,5 hectare camping, een jachtmakelaardij en bootverhuur. Verder pacht het bedrijf een horecagelegenheid en verhuurt het houseboten. Het is een onderneming die het hele jaar doordraait. EnergyProof heeft het contract zo opgezet dat de jachthaven op 1 juli a.s. naadloos overgaat op de energielevering via dit inkoopcollectief. ’t Eiland is al zo’n dertig jaar lid van HISWA. “Toen EnergyProof mij de aanbieding deed om via HISWA-RECRON Energie bijna 20% te besparen op mijn energierekening, was ik gelijk positief. Ik ben groot voorstander van collectieven. Met samenwerking kunnen relatief kleine ondernemers elkaar vooruit helpen. Bovendien zijn alle kostenbesparingen momenteel mooi meegenomen”, aldus Vincent Lubach, directeur van Jachthaven ’t Eiland. www.hiswarecronenergie.nl Van lastig wier naar duurzame verlichting De overmatige groei van waterplanten en wier zorgt in Nederland voor een flinke overlast. Varen en zwemmen is soms bijna onmogelijk. Maaien helpt, maar is arbeidsintensief en kostbaar. Seijsener (Kennispartner) komt met duurzame oplossing: Groen Licht. Van de gemaaide waterplanten, voorheen nutteloos maaisel, maakt het bedrijf sfeervolle en betaalbare armaturen. Deze zijn zijn geschikt voor verlichting in havens en op camperplaatsen en recreatieparken. Seijsener onderzoekt ook nog andere toepassingen van de gemaaide waterplanten. www.seijsener.nl HISWA MAGAZINE 1 55

HISWA-RECRONBUSINESSCLUBNIEUWS Jachthavens IJsselmeer toegankelijker door subsidie Reizen naar het buitenland blijft voorlopig een onzekerheid. De verwachting is dan ook dat we komende zomer weer massaal in eigen land op vakantie gaan. De populariteit van watersport neemt hierdoor sterk toe. Om de toegankelijkheid van jachthavens te vergroten, worden deze financieel bijgestaan met subsidie. Voor baggerwerkzaamheden van vaargeulen en jachthavens, uitgevoerd vóór 2025, is subsidie beschikbaar. Het is wel belangrijk dat deze subsidie uiterlijk zes maanden na uitvoeren van de werkzaamheden wordt aangevraagd. Alle baggerwerkzaamheden Meer informatie: luc.dewit@venntiv.com www.venntiv.com die vanaf 15 juni 2018 plaatsvonden, komen nog in aanmerking voor de vergoeding, mits je deze voor 21 april 2021 aanvraagt. Daarnaast zijn er veel subsidiekansen voor verduurzaming van vaartuigen, gebouwen en recreatiegebieden. Benieuwd of er voor jouw plannen subsidie beschikbaar is? Venntiv (TOP Supplier) kan je hierbij ondersteunen. 56 HISWA MAGAZINE 1 HISWA-RECRONBUSINESSCLUBNIEUWS Assortiment ‘Fiets voor bijna niets’ uitgebreid Veel leden van HISWA-RECRON maakten al gebruik van het project een ‘Fiets voor bijna niets’ van AON (Kennispartner) in samenwerking met HISWA-RECRON. Het assortiment fietsen waar je uit kunt kiezen is flink uitgebreid. In de Fietsvoordeelshop zijn vanaf nu negen verschillende A-merken en meer dan 300 modellen van topkwaliteit verkrijgbaar, met altijd minimaal 15% korting. Van een woon-werk fiets tot krachtpatser in de bergen. En van e-bike tot sportieve fiets zonder trapondersteuning. Wil je graag persoonlijk advies, je droomfiets live zien en uitproberen? Dat kan. Verdeeld over Nederland heeft Fietsvoordeelshop 10 winkels. Alle leden van HISWA-RECRON en hun gezinsleden kunnen een fiets kopen met voordeel. Bestellen kan alleen online. Meer informatie: www.hiswarecron.nl/kennisbank/ fiets-voor-bijna-niets. www.aon.nl Korting op internationale marketingactiviteiten Veel Duitse en Belgische toeristen wachten nog met het boeken van hun (vaar)vakantie in 2021. Veel watersport- en recreatieondernemers zijn echter voor een groot deel afhankelijk van de internationale markt. Goede marketing is dus essentieel. De kickstartvoucher van RVO biedt hulp bij je internationale marketingactiviteiten: je krijgt tot wel 80% korting voor de inhuur van een externe adviseur. RED Online Marketing (TOP Supplier) adviseert jachthavens en vakantieparken bij hun (online) marketing en de daarbij in te zetten kickstartvoucher. Meer informatie: info@redonlinemarketing.nl of 030 274 6549 www.redonlinemarketing.nl HISWA MAGAZINE 1 57

HISWA-RECRON BUSINESS CLUB De HISWA-RECRON Business Club bestaat uit bedrijven die diensten, producten of kennis leveren aan de watersport- en recreatiesector. Ze zijn specialist in hun vakgebied en hebben aantoonbare ervaring in deze branche. De club biedt toegevoegde waarde aan de leden van HISWA-RECRON en bestaat inmiddels uit ruim 100 partners. Partner in business Alfa Accountants en Adviseurs E wkappers@alfa.nl T 088-2532850 Kennispartner Aon E jos.kuhl@aon.nl T 071-5685733 Benegas E judith.plasman@benegas.com T 0341-723350 Bureau HTM E renedrost@bureauhtm.nl T 038-3374501 Facet Architecten & Adviseurs E johan@facet-aa.nl T 0315-237075 Kuiper Verzekeringen E r.devalk@kuiperverzekeringen.nl T 0513-614444 Maas Recreatie Bedrijfsmakelaardij E erp@maasrbm.nl T 073-6408888 Prosuco E messelink@prosuco.nl T 0318-495887 Seijsener Rekreatietechniek E bas.durieux@seijsener.nl T 075-6810610 Stellicher Advocaten E b.vansusante@stellicher.nl T 026-3777111 Stratech E l.olde.riekerink@stratech.nl T 053-4804080 Tommy Booking Support E frank@aicn.nl T 0318-495888 Van de Loosdrecht E info@vandeloosdrechtrbm.nl T 0341-252363 Van Emstede & Slager Advocaten E e.slager@vanemstede.nl T 020-6759494 ZKA Consultants E m.pietersma@zka.nl T 088-2100250 Zypp Advocaten E eelco@zypp.nl T 026-7024787 TOP Supplier AbelLeisure E wietze.zwart@abelleisure.nl T 0573-280772 ArboNed E marty.de.groot@arboned.nl T 030-2996299 Arcabo E r.schell@arcabo.nl T 0529-488900 Barrera E franco@afzethekken.nl T 0182 342088 Bidfood E gerard.franke@bidfood.nl T 088-8008900 Bio Habitat E s.serra@beneteauhabitat.com T 06-52840714 BLM Bilderbeek Linen Management E info@blmlinenmanagement.nl T 0341-436400 Boerplay E s.maassen@boerplay.com T 0183-402366 Booking Experts E info@bookingexperts.nl T 088-1168901 Bureau voor Ruimte & Vrije Tijd E lycklama@ruimteenvrijetijd.nl T 06-53383550 Bureau voor vernieuwing E mail@bureauvoorvernieuwing.nl T 06-50298181 CED Nederland E recreatie@ced.group T 010-2843400 C-mark E jacquelinesteenhuis@c-mark.nl T 088-8310500 Countus Accountants en Adviseurs E a.schipper@countus.nl T 038-4552600 Cruys Consultants E info@cruysconsultants.nl T 06-30455111 CSU E marjolein.dreef@csu.nl T 0413 285 111 De Beijer Grondstoffen E roy.driessen@debeijerbv.com T 088-4006300 De Bergjes Chalet en Caravans E hans@bergjes.nl T 0475-495079 Den Otter E info@williamdenotter.nl T 0412-474282 DHK, Tax Lawyers & Legal Consultants E dijkstra@dhk-taxandlegal.nl T 010-2053610 Dock 35 Media E jeroen@dock35media.nl T 0314-355833 Docuconcept / Kyocera Document Solutions E r.potkamp@docuconcept.nl T 088-3749300 Een Veilig Gevoel E info@eenveiliggevoel.nu T 088-5554888 Endurance E r.versteeg@endurance.nl T 033-4508333 Energiewacht Groep E jurgen.vnderwillik@energiewacht.nl T 038-7700024 EnergyProof E bart@energyproof.nl T 020-2333821 Facility Kwadraat Software E dick.vink@facility2.nl T 073-6891651 Flean E willem@flean.com T 088-9001575 Havenlodge E havenlodgeverkoop@gmail.com T 06-55151146 Hertzinger Satelliet Ontvangst E margo@hertzinger.nl T 033-4610337 Holiday Media E hans@holiday.nl T 073-6271240 ICY E d.vandekamp@icy.nl T 088-1231333 Initial CWS E eelco.lindenkamp@cws.com T 070-3576357 Instyle Concepts E daan@instyleconcepts.nl T 0522-244999 Inter Boat Marinas E arie.hooymeijer@interboatmarinas.nl T 078-6777000 IVA Driebergen E barendregt@iva-driebergen.nl T 0343-512780 Justion Advocaten E info@justionadvocaten.nl T 0118-623719 Kees van der Spek Stolwijk E sjoerd@keesvanderspek.nl T 0182-342590 Kolibrie HRM voor Horeca E anne-floris@kolibrie.nl T 013-5499111 KR8 Architecten en Adviseurs E ckuiper@kr8architecten.nl T 0599-235643 K-Stove Europe E ad@kstove.com T 06-10380930 Kupan E n.tenbrinke@kupan.nl T 0315-760060 Leisurebrains E verkoijen@leisurebrains.nl T 06-36069296 Lentink De Jonge Accountants en Belastingadviseurs E k.degraaf@lentinkdejonge.nl T 0341-438100 Lotec E t.loots@lotec.nl T 040-2430021 Maat Caravans E info@maatstacaravans.nl T 0184-419911 Main Energie E w.vanderleeden@mainenergie.nl T 088 0809100 Marindex E kees.dolman@marindex.nl T 0182-511511 Mediation Hilversum E chiel@chielvanpraag.nl T 035-2030000 Meijer Mediation E wim@meijer-mediation.nl T 0546-538426 Miele Nederland E wim.zwartkruis@miele.nl T 0347-378911 Muller Makelaardij E bkamp@mullermakelaardij.nl T 0515-430623 Nedflex Payrolling E n.bos@nedflex.nl T 0229-282999 Outdoor Fitness Systems E hilde@o-f-s.eu T 0032-11729650 P3 Expertise E info@p3expertise.nl T 0229-785214 Perspectief Groep E dannyvanvenetien@perspectief.eu T 0341-438710 Primagaz E mfisser@primagaz.nl T 0800-0137 Projectbureau Vrolijks E info@vrolijks.nl T 076-5339850 Recranet E milko@recranet.com T 0118-202019 Recrasol E m.pruis@energie-winkel.nl T 0118-236024 Recratief Bedrijfsmakelaars E info@recratief-bedrijfsmakelaars.nl T 0592-462844 Recreatie-Apps.nl E wilma@recreatie-apps.nl T 0318-495888 RecreatieVerzekeringen E info@recreatieverzekeringen.nl T 085-0027540 RED Online Marketing E info@redonlinemarketing.nl T 030-2746549 Red Support E info@redsupport.nl T 032-1849775 Rein Advocaten en Adviseurs E sprangers@rein.nl T 0592-345188 Rijk taxateurs/adviseurs/ rentmeesters E albert.rijk@rijk.eu T 0113-572835 Ross Tucker B.V. E info@rosstucker.nl T 0594-516017 Scheepsrecht Advocaten E jck@scheepsrechtadvocaten.nl T 085-8770945 Schulte Jurist en Mediator E info@awschulte.nl T 06-14315810 Second Home Check E robin@secondhomecheck.nl T 0315 843308 Shibaura Europe E fannyfranken@shibaura.com T 026-3269999 Smeba Brandbeveiliging E anja@smeba.nl T 024-3775458 SPIE Nederland E hvzandbeek@vddonk.nl T 088-3131000 The Business Company E gerda@businesscompany.nl T 0514-560166 Uw Bed Professional E wim@uwbedpro.nl T 088-3322310 Van den Berg Chalet Totaal E info@chalettotaal.nl T 0161-763523 Van der Reest Advies E nemi@vanderreestadvies.nl T 055-5382460 Van Keulen Mobielbouw E info@mobielbouw.nl T 0548-612693 Vendor E dennis.schnitzler@vendor.nl T 013-5786600 Venntiv Group E siegfried.doetjes@venntiv.com T 055-8434815 W2 Support/Walcon E peter@w2support.com T 038 3030315 Watel E robbert@watel.nl T 020-6593973 Watergames & More E paul@watergamesandmore.com T 079-2065060 Wecovi E dlandman@wecovi.com T 038-4686888 Wegter Grootverbuik E a.tergrote@wegter.nl T 0541-581600 WerffMedia E janwillem@werffmedia.nl T 0314-362505 Wijnen Recreatiebouw E recreatiebouw@vanwijnen.nl T 0570-690660 Wildkamp E info@wildkamp.nl T 0523-687500 Wola E j.denkema@wola.nl T 050-3129685 Yalp E info@yalp.nl T 0547-289410 Zuurzoet - HR advisering E hiswa-hr@zuurzoet.nl T 06-14898388 Dé makelaar en taxateur voor watersportgebonden bedrijven en onroerend goed Ook op LinkedIn linkedin.com/company/muller-makelaardij VIND ONS mullermakelaardij.nl 0515 43 06 23 BEL ONS info@mullermakelaardij.nl MAIL ONS

Van vervelend wier naar duurzame verlichting Nieuw: Groen Licht van Seijsener De overmatige groei van waterplanten en wier zorgt in Nederland voor een flinke overlast. Varen en zwemmen is in bepaalde gedeeltes bijna onmogelijk. Maaien helpt, maar is arbeidsintensief en kostbaar. Gelukkig is er nu een bijzondere oplossing. Groen Licht van Seijsener. Van de gemaaide waterplanten, voorheen nutteloos maaisel, maken wij nu sfeervolle en betaalbare armaturen. Seijsener techniek Ga maar genieten! Seijsener techniek Ga maar genieten! En van een uitzonderlijke kwaliteit. Dus daarom uitermate geschikt voor verlichting in havens, camperplaatsen en recreatieparken. Wilt u ook groen licht voor de verduurzaming van de toekomst. We demonstreren u graag onze armaturen en dan zult u vast concluderen: Groen Licht van Seijsener, wier en waarachtig mooi licht. info@seijsener.com Tel. 075-6810 610 seijsener.com seijsener.com info@seijsener.com Tel. 075-6810 610

PERSPECTIEF VOOR DE SECTOR Recreactie08 MAGAZINE OVER RECREATIE EN TOERISME beleid gevraagd Samenhangend Ondernemers leven in onzekerheid door het coronabeleid. “Dit soort stress kan mensen grote psychische schade toebrengen” Eerste coronazaken voor Geschillencommissie De bezieling van Arda Riedijk van Camping ‘t Weergors DECEMBER 2020

DUO PRIVÉ SANITAIR UNITS Nieuw bij Van Keulen! € 14.950, — (excl. BTW). Compleet voor de duo unit (2 sanitaire gelegenheden). Kenmerken: Indeling: wasbak, douche, toilet en radiator Kleurstelling 1: grijze wanden & groene deuren en boei Kleurstelling 2: groene wanden & grijze deuren en boei Keuze uit warm water gastoestel of elektrische doorstromer Buitenverlichting op zonne-energie Indien gewenst ook privé sanitair op maat Vankeulenmobielbouw.nl biedt u nog veel meer informatie 0548 - 612 693 VOLGEND JAAR WILLEN WE WEER ECHT MET U PROOSTEN Wij wensen u waardevolle feestdagen en een succesvol 2021. Adri Mijnheer, Thijs Lunenburg, Rianne Jansen, Yvette Mijnheer, Maxx Hup en Harm-Jan Mooiweer. F.A. Molijnlaan 28 8071 AG Nunspeet Tel: 0341 - 25 23 63 www.vandeloosdrechtrbm.nl DÉ RECREATIE BEDRIJFSMAKELAAR

AL MEER DAN 40 JAAR UW MAKELAAR EN TAXATEUR VAN RECREATIEBEDRIJVEN Voorwoord Inhoud Perspectief 10 D Marike Rosier Manager Communicatie De coverstory van dit nummer gaat over het toekomstig beleid voor onze sector, waarbij het zoeken naar nieuw perspectief centraal staat. Uiteraard gedreven door dit heftige coronatijdperk. Maar ook door de andere uitdagingen waar de toekomst ons voor stelt: klimaatneutraal en duurzaam ondernemen, krappe werkgelegenheid, stapeling van lasten, etc. Cees Slager noemt in dit licht ook natuurinclusief ondernemen en de grote immateriële meerwaarde van onze sector als het gaat om ontspannen, genieten van de natuur en het versterken van de gezondheid. Dit biedt enorm perspectief. Arda Riedijk van Camping ’t Weergors vertelt in de Bezieling hoe zij het ondernemen in deze tijd beleeft. Ondanks dat haar bedrijf in een van de strengste veiligheidsregio’s van het land ligt, spatten energie en enthousiasme van haar af. Ze is vlak voor de coronacrisis in het bedrijf van haar ouders gestapt en wat een perspectief heeft dit bedrijf! Heel leuk om te lezen. Maar er zijn ook andere geluiden. In het artikel over angst en onzekerheid door corona gaan we dieper in op wat het nu echt met ondernemers doet. De stress kan ondernemers psychische schade toebrengen. Ondernemen wordt dan heel lastig en dat heeft direct impact op leven en welbevinden. De ondernemers die open vertellen over hun angsten en machteloosheid laten gelukkig ook lichtpuntjes zien en daarmee dus perspectief. Heel knap in deze moeilijke tijd. Eén van de praktische tips van psycholoog Erik Matser in dit artikel is ‘blijf in beweging en het liefst in de natuur’. Hier zie ik dan weer een directe link met de grote immateriële meerwaarde van onze sector. Ik ga nu even naar buiten voor een wandeling en wens u veel leesplezier! 16 Branche 6 10 16 26 26 Onder de aandacht: kort nieuws uit de branche COVERSTORY: recreatiesector op zoek naar nieuw perspectief Gastvrij & innovatief: is een verzekering tegen cybercrime echt nodig? Angst en onzekerheid door de coronaregels Bedrijf Informatief 18 20 7 29 31 33 Vernieuwend bedrijf in beeld: binnen en buiten versmelten bij De Klepperstee Bezieling: de bewuste keuzes van Arda Riedijk, Camping ’t Weergors Colofon Kennis delen: hoe werkt de Geschillencommissie Recreatie? Vakinfo: kosten besparen met Internet of Things Productnieuws: een overzicht van de laatste innovaties Columns 17 7 9 Martin Maassen Green Key RecreAnders Recreactie | December 2020 | nr 8 5

Onder de aandacht Vitaliteitsonderzoek Overijssel Bureau voor Ruimte & Vrije Tijd onderzocht in opdracht van Gastvrij Overijssel de vitaliteit van de recreatiesector in de regio’s Noordwest Overijssel, Salland en Twente. 74% van de circa 150 onderzochte bedrijven is volgens het onderzoek vitaal. Voor 26% van de bedrijven geldt dat de kwaliteit en het toekomstperspectief zorgelijk zijn: voor deze bedrijven is een impuls nodig om verdere achteruitgang te voorkomen. 7% van de bedrijven heeft in feite geen recreatieve toekomst meer. www.kennisplatformoost.nl (zoekterm: vitaliteit) Online én klassikaal Duits leren CAO’s een jaar verlengd D Campings en recreatieparken hebben vaak veel Duitse gasten over de vloer. Helaas blijkt in de praktijk dat veel medewerkers de taal nauwelijks beheersen. Endurance en RecreatieHero hebben daarom hebben hun krachten gebundeld. RecreatieHero verzorgt een onlinetraining Duits met vijf korte computerlessen over zaken als welkom heten, afscheid nemen en een praatje maken. Endurance verzorgt een klassikale De CAO Recreatie en de CAO Dagrecreatie, die op 31 december aflopen, zijn ongewijzigd met een jaar verlengd. Dit betekent dat er in 2021 geen wijzigingen komen. Ook is er geen collectieve loonsverhoging afgesproken. Ook de Fonds CAO Recreatie, die alleen voor de verblijfsrecreatie geldt, wordt ongewijzigd een jaar voortgezet. Daarnaast heeft HISWA-RECRON met de vakbonden overeenstemming bereikt over het vaststellen van de pensioenpremie voor een periode van 5 jaar. De premie bedraagt 21,8% per jaar gedurende de periode 2020 tot en met 2024. Het opbouwpercentage zal per 1 januari 2021 wel licht dalen: van 1,403% naar 1,310%. Rechtszaak tegen Videma Al anderhalf jaar weigert HISWA-RECRON mee te werken aan de plannen van Videma, om ook auteursrechten te heffen over kampeerplaatsen met een kabelaansluiting. “Niet enkel de heffing is onterecht, maar ook als er wel een recht voor Videma zou zijn, hetgeen wij betwisten, dan vinden wij het tarief dat Videma vraagt veel te hoog”, vat Marcel Tap van HISWA-RECRON de bezwaren samen. “Een bedrijf met 300 plaatsen gaat hierdoor op jaarbasis 10 tot 15 duizend euro meer betalen aan Videma.” Ondanks de bezwaren is Videma bij campings gaan inventariseren hoeveel kampeerplaatsen met een tv-aansluiting zij hebben, onder meer door tellingen te doen op de websites van de bedrijven. Op basis daarvan zijn aanslagen vastgesteld waartegen HISWA-RECRON, namens een groot aantal ondernemers, bezwaar heeft aangetekend. Videma heeft die bezwaren afgewezen en de volgende stap is om de auteursrechtenorganisatie voor de rechter te dagen. De uitkomst van deze juridische procedure kan enkele jaren in beslag nemen. Marcel Tap raadt ondernemers aan om de aanslagen van Videma in die periode wel te betalen, maar daarbij nadrukkelijk ‘te betalen onder protest’. Recreatie Vakbeurs weer uitgesteld De Recreatie Vakbeurs in Hardenberg is nogmaals uitgesteld. Deze vindt niet in januari, maar van 16 tot en met 18 november 2021 plaats. training Duits met een praktisch programma in uw eigen bedrijf. Dit programma is afgestemd op functie, niveau en wensen van de medewerkers. Beide trainingen zijn apart te volgen, maar voor een optimaal leereffect is de combinatie van beide het beste. Meer informatie bij Herbert van Oord, HISWA-RECRON E: h.vanoord@hiswarecron.nl 6 Recreactie | December 2020 | nr 8 Foto: Max de Krijger Foto: Maarten Bokslag Foto: Delftse Hout Foto: Shutterstock Column Uitstel verhogen toeristenbelasting Hattem Martin Maassen, hoofd afdeling Leisure en Recreatie HISWA-RECRON Kamperen (1) Vaste gasten van Camping Molecaten in Hattem ondernamen zelf actie tegen de dreigende verhoging van de toeristenbelasting – en met resultaat! Aanleiding was het voornemen van B&W om de toeristenbelasting op vaste standplaatsen wederom te verhogen. In 2019 bedroeg dit € 212,75 per jaar. Voor 2020 werd dit verhoogd tot € 298,18. Het voornemen van B&W was om in 2021 wederom te verhogen, tot € 387,66. Bijna een verdubbeling in twee jaar tijd! Een aantal gasten met jaarplaatsen tekende bezwaar aan bij de gemeente. ‘Een inwoner van Hattem met een huis ter waarde van circa 220.000 euro betaalt nog minder aan OZB’, was een van de argumenten. Daarnaast benadrukten zij dat de campinggasten in de zomer een flinke bijdrage leveren aan de lokale economie, door geld uit te geven in winkels en horeca. B&W besloten vervolgens de verhoging dit jaar niet door te laten gaan. COLOFON vakblad Recreactie Hoofdredactie: HISWA-RECRON, Marike Rosier, communicatie@hiswarecron.nl Eindredactie: Maarten Bokslag, www.bokslag.com Redactiecommissie: Martin Maassen, Jarin van der Zande, Wanda van Eck. Aan dit nummer werkten mee: Jaap van Sandijk, Max de Krijger, Hans van Luijk, Ditta van Ekris, Lieke Esveldt, Erik van Dijk, Jeroen Kamphuis, Facet Ontwerp: Fase2, Paul Veldkamp. Vormgeving: Jessica Dales, Dock35 Media Coverfoto: Lieke Esveldt Bladmanagement: Dock35 Media, Sjoerd Franssen Advertenties: Dock35 Media, Martijn Penning, (0314) 355 826, martijn@dock35media.nl Druk: Senefelder Misset Doetinchem B.V. Abonnementen: HISWA-RECRON, Storkstraat 24, 3833 LB Leusden, (033) 303 9700, communicatie@hiswarecron.nl, 65 euro per jaar. 32,50 euro voor studenten en medewerkers van recreatiebedrijven. Gratis voor HISWA-RECRONleden, overheden en pers. Als vakblad hanteren wij de opzegregels uit het verbintenissenrecht. Wij gaan er vanuit dat u het blad ontvangt uit hoofde van uw beroep. Hierdoor wordt uw abonnement steeds stilzwijgend met een jaar verlengd. Oplage: 4.400 exemplaren. De samenstellers hebben de grootst mogelijk zorgvuldigheid betracht. Noch HISWA-RECRON, noch redactie, noch auteurs aanvaarden enige aansprakelijkheid bij eventueel voorkomende fouten. PARTNER IN BUSINESS: KENNISPARTNERS: Het is als de dag van gisteren. Op 7 juli 1974 verloor Nederland de finale van het wereldkampioenschap voetbal van West-Duitsland. Commentator Herman Kuiphof sprak bijkans wanhopig de legendarische woorden ‘zijn we er toch weer ingetuind’. En ik zat met mijn ouders op de camping in Luxemburg. Een camping die net als heel veel andere campings in het nabije buitenland omgedoopt was tot een Hollandse enclave. Nederland was en is een kampeerland bij uitstek. En toch is het kamperen geen Nederlandse uitvinding. We hebben het afgekeken van de Engelsen. In het boek Naar buiten (‘Geschiedenis van Nederlanders en kamperen’) confronteert ANWB verenigingshistoricus Hans Buiting ons met dit gegeven en met nog vele andere wetenswaardigheden. Zo noemde de hoofdredacteur van de Kampioen het kamperen in 1905 ‘een min of meer geslaagde imitatie van het zigeunerleven’. Nederlanders zaten er volgens hem niet op te wachten. Het was meer iets voor ‘vagebonderende wielrijders’. Des te intrigerender is het dat de oervormen van (vrij) kamperen werden gefaciliteerd door mensen van adel. Op landgoed Duinrell (het eerste padvinderskamp), bij kasteel Eerde (het eerste kampeercentrum) en op Bakkum, oorspronkelijk van prinses Von Wied. In 1925 ontstaat in Vierhouten (Saxenheim) het eerste moderne commerciële kampeerterrein, met voorzieningen als een kampwinkel en douches. Eind jaren twintig gaan er naar schatting 150.000 Nederlanders kamperen. Er zijn in ons land dan al zo’n 150 kampeerterreinen. Het vrije kamperen wordt in de loop van de jaren twintig wel steeds meer aan banden gelegd. Dat leidt tot de oprichting van de Algemeene Nederlandsche Kampeer Vereeniging (ANKV). De ANKV wil kampeerders behoeden ‘tegen willekeurig optreden van hen, die kampeervergunningen moeten geven of controle uitoefenen over de kampeerterreinen en die strijden tegen de groote en grove vooroordelen waar een kampeerder zo vaak mee te kampen heeft.’ (wordt vervolgd) Recreactie | December 2020 | nr 8 7 Foto: Molecaten Foto: Ruben Drenth

Thuis in projectinrichting Leen Bakker Zakelijk ontzorgt door: • • • • • • • • Een groot netwerk aan le Advies op maat & goede service Deskundig en enthousiast Losse (volume) orders Ontwikkeling totaalconcep Instapklare opleveringen Scherpe prijzen Snelle levering Neem vrijblijvend contact met ons op T: +31 (0)162 58 33 90 E: infozakelijk@leenbakker.nl www.leenbakkerzakelijk.nl Onder de aandacht Column Apps zorgen voor spreiding bezoekers Zowel Toverland als de Efteling introduceerden in oktober een app voor bezoekers. De Toverland-app bevat de plattegrond van het attractiepark met daarop de actuele informatie over de openingstijden, wachttijden van de attracties, showtijden, eet- en drinkgelegenheden en shops. Ook kunnen bezoekers via de app tickets voor Toverland bestellen. “Met deze app kunnen wij onze bezoekers nog beter informeren tijdens hun dagje Toverland”, vertelt Bart Jaspers van Toverland. “Hierdoor hoeven ze niets te missen en kunnen ze optimaal genieten van hun dag.” Een bijkomend voordeel is dat de Toverland-app de spreiding van de bezoekers in het park bevordert. De Efteling had al dergelijke app, maar heeft nu een tweede ontwikkeld, die gasten op maat advies geeft De kansen van corona voor hun activiteiten in het park. Op basis van de opgegeven voorkeuren van de gast adviseert de app welke attractie, specifiek met hun gezelschap, op dat moment het best bezocht kan worden. Ook hier geldt dat de app zorgt voor een betere spreiding over het park. D Miljoen voor Gelderse ondernemers De provincie Gelderland stelde eind november 1 miljoen euro beschikbaar aan ondernemers in de sector horeca, toerisme en vrijetijd. Met de voucherregeling ‘Steuntje in de rug’ konden ondernemers tot € 5000,- inzetten voor adviesdiensten en ondersteuning. De regeling was opgezet in nauwe samenwerking met HISWA-RECRON en KHN, die ook zorgen voor de uitvoering. De extra steun is zeer welkom voor de bedrijven, die zwaar getroffen zijn door de coronamaatregelen. Bijna de helft van de Gelderse ondernemers in de horeca en het toerisme geeft aan dat het bedrijf in gevaar is. De regeling was direct een enorm succes: na één dag waren er al 250 aanvragen voor steun binnen, waarmee het eerste miljoen (in principe) al was uitgegeven. Ivo Gelsing, HISWARECRON regiomanager Gelderland, hoopt dan ook dat de provincie nog extra budget uittrekt om méér ondernemers te helpen. www.khn.nl/steuntjegelderland hiswakhn Recreactie | December 2020 | nr 8 9 De coronapandemie en alle overheidsmaatregelen die daaruit voorkomen, hebben het bedrijfsleven zwaar beschadigd – soms zelfs onherstelbaar. Maar de crisis leidt ook tot creatieve nieuwe oplossingen om consumenten toch te blijven bedienen. Die creativiteit hebben ondernemers straks ook hard nodig, als de pandemie tot een einde komt. Wordt het business as usual? Of hebben wij, de ondernemers én de consumenten, nieuwe inzichten opgedaan tijdens de pandemie? Ik hoop van wel. Aan de andere kant houd ik mijn hart vast, want zodra onze minister-president zegt dat het veilig is om naar de Antillen te reizen zitten opeens alle vliegtuigen naar Curaçao vol. Zó graag wil een deel van de Nederlandse toeristen weer vliegen; maakt niet uit waarheen. Toch: als er ooit een moment was waarop we met zijn allen op het belang van duurzaamheid werden gedrukt, is het nu wel. Er is minder autoverkeer door het thuiswerken. Mensen gaan in eigen land op vakantie en daar vallen ze van de ene positieve verrassing in de andere. Laten we er samen aan werken om die hernieuwde belangstelling voor vakantie in eigen land vast te houden. Green Key draagt daaraan bij. Door de focus (mede) te leggen op het duurzaamheidsaspect, worden recreanten er nogmaals van overtuigd dat vakantie in eigen land een goede keuze is. Voor henzelf, maar ook voor de planeet. Met een Green Key tonen ondernemers aan dat ze écht werk hebben gemaakt van duurzaam ondernemen. Niet met loze kreten als ‘wij zijn de meest duurzame van ‘t land’, maar door een objectief keurmerk te voeren. Voor de ondernemers zelf vormt de Green Key een voortdurende inspiratiebron tot groen ondernemen. Wij helpen ondernemers met informatie over zaken als circulariteit, CO2 -reductie, afvalscheiding, isolatie, zelf energie opwekken en nog veel meer. En het mooie is, dat niet alleen ondernemers, maar ook gasten dat blijken te waarderen! Erik van Dijk, directeur Stichting KMVK Meer weten over Green Key? E: erik@kmvk.nl T: 06 – 12 81 06 41

Coverstory De toekomst van de recreatiesector Het jaar van de corona heeft een onuitwisbaar spoor getrokken in de recreatiesector. Daarmee is de blik op de toekomst veranderd. Het binnenlands toerisme staat weer bovenaan de agenda. Maar hoe zou een toekomstgericht beleid eruit moeten zien? Twee Kamerleden geven hun visie op de voorstellen van HISWA-RECRON. W 10 Recreactie | December 2020 | nr 8 “We werken op het moment aan een HISWARECRON Manifest, dat hopelijk dit jaar nog aan staatssecretaris Mona Keijzer en de Tweede Kamer kan worden gepresenteerd”, vertelt Jarin van der Zande, lobbyist van HISWA-RECRON. “Het manifest legt de focus op een aantal thema’s die we belangrijk vinden om onze sector weer gezond te maken en op termijn gezond te houden.” Minister van Toerisme Bovenaan de verlanglijst staat een eigen bewindspersoon voor toerisme en recreatie. “Ons economisch belang is twee maal zo groot als dat van de landbouw, en bijna zo groot als de bouwsector. Maar er is geen ministerie dat eigen budget heeft om hier echt beleid voor te maken”, stelt Van der Zande. Op zoek naar Tekst: Maarten Bokslag Foto’s: Buurman Fotografie, Molecaten, Ditta van Ekris, Max de Krijger, SEC Almere, Lieke Esveldt, PvdA, CDA nieuw perspectief Kamerlid Maurits von Martels (CDA) ziet weinig in een aparte bewindspersoon. “Staatssecretaris Mona Keijzer behartigt de belangen van de sector heel goed. Wel moeten we het belang van de recreatiesector goed regelen en borgen. Dat heeft met aandacht te maken. Mij valt het op hoe weinig aandacht de politieke partijen hebben voor deze steunpilaar van de econo“ Recreatiebanen zijn niet footloose: ze kunnen niet zomaar verplaatst worden” mie. Bij het laatste Algemeen Overleg in de Kamer waren maar vier partijen vertegenwoordigd. Er is gebrek aan belangstelling; ook vanuit de pers trouwens.” Kamerlid William Moorlag (PvdA) ziet een bewindspersoon wél zitten. “LNV heeft een heel ministerie, maar het aandeel van toerisme en recreatie in het Bruto Nationaal product is groter. Zo weinig bestuurlijke Recreactie | December 2020 | nr 8 11 ➔

30 jaar ervaring in professioneel slapen Openingstijden showroom - Lelystraat 95a Ma t/m vr: 10.00-17.00 / Za: alleen op afspraak T +31 (0)184 - 411 933 / E info@maatfeelinghome.nl www.maatfeelinghome.nl Ons assortiment • Stapelbedden • Boxsprings • Textiel • Matrassen • Beschermende hoezen Voordelen • Snelle levertijd • Beste prijs-kwaliteit • Goede service en garantie Uw Bed Professional Postbus 6 - 5170 AA Kaatsheuvel - T 088-3322310 - E advies@uwbedpro.nl - www.uwbedpro.nl Maatwerk in totale brandveiligheid Producten | Onderhoud & service | Training & opleidingen www.smeba.nl verkoop@smeba.nl Interesse? Bel direct (024) 3741415 voor meer informatie Coverstory aandacht doet geen recht aan de sector. Een staatssecretaris – onder het departement van EZK – lijkt me een uitstekend idee. Dan kunnen we de sector veel gerichter stimuleren. Maar ook wildgroei beperken. Met de opkomst van de ICT is er heel veel veranderd: kijk naar de opkomst van Airbnb en dergelijke bedrijven. Daar is ordenend beleid nodig. Nu laten we het aan de steden over. Amsterdam voert een regulerend beleid, maar ook in andere gebieden is er overlast en een ongelijk speelveld.” Noodfonds HISWA-RECRON pleit ook voor een noodfonds, dat de liquiditeit van de bedrijven na de coronacrisis weer op peil kan brengen. “Het gaat dan vooral om de bedrijven die zich bezighouden met groepen, evenementen of de chartervaart. Die hebben in 2020 enorme verliezen geleden. Financiële steun is dan noodzakelijk om de poort open te houden”, stel Van der Zande. Hier zijn de Kamerleden het volledig mee eens. Von Martels heeft in het Algemeen Overleg recreatie van de Tweede Kamer op 9 september nog gepleit voor extra steun voor groepsaccommodaties en de chartervaart. “Maar we moeten daarbij zorgvuldig zijn: alleen steun voor levensvatbare bedrijven.” Minstens zo belangrijk als het steunpakket vindt Kamerlid Moorlag de vraag: wat doen we ná de coronapandemie? “Veel Nederlanders hebben nu ontdekt dat het heel bijzonder is om in eigen land op vakantie te gaan. Er zijn veel rustige gebieden met een grote toeristische potentie. Daar moeten we een stimulerend beleid voeren. Ik woon zelf in de provincie Groningen. Daar heb je een schitterend landschap met middeleeuwse pareltjes. Maar dat moet je wel onder de aandacht brengen van toeristen.” Duurzaam ondernemen Een volgend speerpunt van HISWA-RECRON is natuurinclusief ondernemen. Cees Slager, vice-voorzitter van de branchevereniging, licht het toe: “Door de coronapandemie wordt heel duidelijk dat het echt een basisbehoefte is voor mensen om af en toe te ontspannen en de natuur op te zoeken. Voor de ondernemers is dat ook een belangrijk gegeven: gasten komen niet alleen voor dat mooie vakantiehuisje, maar ook voor de omgeving. We moeten naar een situatie waarin overheid, natuurbeschermers én recreatieondernemers samen staan Maurits von Martels “ Het valt mij op hoe weinig aandacht de politiek heeft voor deze steunpilaar van de economie” voor een fraaie en aantrekkelijke natuur.” Von Martels pleit voor ondernemersruimte: “Duurzaamheid biedt volop kansen. We verwachten dat de komende jaren meer mensen in eigen land op vakantie gaan. Er ontstaat behoefte aan actieve vakanties en ondernemers kunnen daarop inspringen. Dan moet je geen tegenwerkende gemeenten hebben die zich verschuilen achter een beleidsplan.” Ook Moorlag ziet een grote rol voor de recreatiesector weggelegd, als het gaat om duurzaamheid. “In het kader van het stikstofbeleid moeten we de agrarische druk op het landschap verkleinen. Er komen bufferzones vrij tussen landbouwgebieden en stedelijke gebieden. Die vullen we in met natuur, maar laten we dan wel alle belangen meekoppelen. De natuurbeleving van mensen mag vergroot worden en dan ligt er ook een rol voor horeca en verblijf. Dat is ook een economisch belang. Als de landbouw wegvalt, moet je andere wegen zoeken om de economie gaande te houden.” ➔ Immateriële waarde HISWA-RECRON pleit voor een herwaardering van de maatschappelijke meerwaarde van recreatie, legt vice-voorzitter Cees Slager uit. “Tot nog toe wordt het belang van de recreatiesector vooral uitgedrukt in kengetallen. We dragen 32 miljard euro bij aan het BNP, en bieden 813.000 banen. Nu wordt, onder invloed van de coronacrisis, duidelijk dat onze sector ook staat voor een grote immateriële waarde. Dankzij de recreatiesector kunnen mensen zich ontspannen in eigen land, genieten van het landschap. Dat is duurzaam en dient de volksgezondheid. Die enorme immateriële waarde zou ook meegenomen moeten worden als we het hebben over het belang van onze sector. Wij zijn de hoeksteen van de ontwikkeling van het platteland. Het zou mooi zijn als beleidsmakers ook dat aspect mee zouden laten wegen, als ze onze sector beoordelen.” Recreactie | December 2020 | nr 8 13

Besparingen realiseren. Juist in deze tijd! ICY ontwikkelt al 30 jaar oplossingen die energie- en kostenbesparing opleveren voor campings, vakantieparken en jachthavens. Dat is dit jaar relevanter dan ooit. Benieuwd hoe wij dit doen? Scan onderstaande code. www.icy.nl WAAROM STELLICHER ADVOCATEN ALLE ENERGIE STEKEN IN RECREATIE Al 35 jaar zijn wij nauw betrokken bij de Nederlandse recreatiebranche. Dat is wat je met recht een specialisme kunt noemen. Wij staan recreatie-ondernemers bij met praktisch advies en juridische procedures. Omdat we persoonlijk contact en creativiteit belangrijk vinden, kunnen we daadwerkelijk maatwerk bieden; geen standaard oplossingen, maar oplossingen waar anderen geen uitkomst zien. En dat doen we allemaal met veel kennis, expertise en plezier. Ontdek onze kracht op stellicher.nl Coverstory “ Gemeenten kampen met tekorten en zien de recreatiesector als een melkkoe” Werkgelegenheid De recreatiesector biedt banen in economisch zwakkere regio’s die vaak te maken hebben met het vertrek van inwoners naar stedelijke gebieden, stelt lobbyist Jarin van der Zande. “Des te meer steken de regels die werden ingesteld met de Wet Arbeidsmarkt in Balans. Die zet een boete op seizoenswerk, waardoor het ondernemen aanmerkelijk lastiger is geworden. Vaste banen voor jaarrond medewerkers zijn voor veel bedrijven gewoon niet mogelijk, omdat het seizoensbedrijven zijn. Nu is de terugkeer van trouwe seizoensmedewerkers heel lastig gemaakt. Die boete op seizoenswerk moet verdwijnen.” Kamerlid Moorlag is niet ontevreden over de WAB. “Maar het is in zo’n arbeidsmarktwet altijd zoeken naar de balans tussen baanzekerheid en flexibiliteit. Heel goed vind ik dat de wet sectorspecifiek te maken is, door bepalingen in de cao. Maar toch denk ik dat de balans in deze wet nog niet helemaal gevonden is om de potentie van de recreatiesector optimaal te kunnen benutten. Heel belangrijk is dat recreatiebanen niet footloose zijn. Dat wil zeggen dat ze echt aan die locatie gebonden zijn, en niet zomaar verplaatst kunnen worden. De sector biedt ook veel banen voor jongeren en die hebben we nodig.” Cees Slager denkt dat de recreatiesector een nog veel grotere bijdrage aan de werkgelegenheid kan bieden dan nu het geval is. “Gastvrijheid hangt samen met mensen. Dat kun je niet weg-automatiseren. Ondernemers en overheid moeten rond de tafel gaan zitten. Wat zit er nog in qua werkgelegenheid en hoe kunnen we die realiseren?” Von Martels vult hem aan: “De sector doet er echt toe. Daar moet meer aandacht voor komen. De krimpregio’s van weleer gaan nu, na de coronapandemie, misschien wel weer groeien. Maar die regio’s moeten dan wel mogelijkheden scheppen voor ondernemers.” Belastingen Vorig jaar publiceerde ZKA een onderzoek waaruit bleek dat de stapeling van belastingen ertoe leidt dat een ondernemer van elke euro omzet minstens 30 cent afdraagt aan belastingen. Het gemeentelijk deel van de belastingen zorgt daarbij voor grote willekeur, blijkt uit het onderzoek. “Wij zien nu dat gemeenten plannen ontwikkelen om hun deel van de belastingen nog Samenwerking Tijdens het Algemeen Overleg toerisme op 9 september in de Tweede Kamer stond het bieden van perspectief aan de sector centraal. Kamerlid William Moorlag (PvdA) diende een motie in om de samenwerking van het Rijk met brancheorganisaties en mede-overheden te versterken. “Ik heb bij de vakbeweging gewerkt en ben overtuigd aanhanger van het poldermodel. Laten we eerst kijken of we er samen uitkomen, en grijp daarna pas naar wet- en regelgeving”, legt hij uit. “Goed beleid voor de sector toerisme en recreatie kunnen we het beste samen realiseren. Dat is veel beter dan dat we alles in Den Haag bedenken.” William Moorlag verder op te voeren”, stelt Van der Zande. “Gemeenten kampen met tekorten en zien de recreatiesector als een melkkoe die je bijna onbeperkt kunt belasten. Dat gebeurt bijvoorbeeld door een andere manier van taxeren van de bedrijven toe te passen. Daarmee stijgt de WOZ-waarde van de bedrijven en dus de inkomsten uit OZB. Ook de toeristen- en forensenbelasting worden komend jaar in veel gemeenten weer verhoogd. Het is absoluut noodzakelijk dat het Rijk deze ontwikkelingen keert en gemeenten die misbruik maken van hun ondernemers op de vingers tikt.” Maurits von Martels kan zich daarin vinden. “Ik ben zelf wethouder geweest in Dalfsen. Toeristenbelasting is op zich niet verkeerd. Maar ondernemers moeten weten waar ze aan toe zijn. Gemeenten moeten meerjarenafspraken maken met ondernemers en zich daar ook aan houden. En het zou wel mooi zijn als we een keer wat aan die wildgroei gingen doen. Als je de lokale begroting sluitend moet maken door de toeristenbelasting te verhogen is er echt wat mis in een gemeente. De staatssecretaris mag dan best een woordje met die gemeente gaan praten.” Recreactie | December 2020 | nr 8 15

Gastvrij en innovatief Is verzekeren tegen cybercrime verstandig? Cybercrime en datalekken vormen een steeds groter risico voor bedrijven. De kans dat een ondernemer cyberschade oploopt is inmiddels groter dan dat hij te maken krijgt met brandschade. Veel recreatieondernemers, die over tal van privacygevoelige gegevens beschikken, zijn zich niet bewust van de risico’s. E Elk jaar maken verzekeraars een top 10 van de grootste bedrijfsrisico’s. Het onderwerp cybercrime staat daarin altijd hoog genoteerd. Dit jaar staat het zelfs op nummer 1. Jos Kuhl, account executive program management bij Aon Verzekeringen, weet wel waarom. “Bedrijven zijn zich vaak niet bewust van de risico’s en onderschatten de gevolgen. Dat is voor een deel te verklaren door de onzichtbaarheid van cyberrisico’s. Een brand zie je, ruik je. Cyberrisico’s niet. Veel bedrijven gaan er vanuit dat ze met antivirussoftware en een firewall voldoende zijn beveiligd. En dat ze afdoende beschermd worden door leveranciers als Microsoft of Apple.” Onbewuste fouten Maar daar gaan ondernemers flink de fout in, weet Kuhl. Technologie is namelijk ook mensenwerk. “Het grootste datalek is vaak je eigen medewerker. Tegen menselijke, vaak onbewuste, fouten kan geen firewall, encryptie of antivirussoftware op. Denk aan medewerkers die werkmail doorsturen naar hun privémail, die elkaars wachtwoorden en accounts uitwisselen en die uitgeprinte gevoelige informatie in de prullenbak werpen. Of aan werknemers die boos vertrekken en gevoelige informatie openbaar maken om daar vervolgens de baas mee te chanteren.” Maar wat is dan de beste manier om je bedrijf te vrijwaren van cybercriminaliteit? “Om te beginnen: honderd procent veiligheid bestaat niet”, tempert Kuhl de verwachtingen. “Maar je kunt op een gestructureerde manier je onderneming scannen op veiligheid. Want net als bij een brandverzekering is het van belang om de risico’s te kennen en de juiste voorzorgsmaatregelen te nemen. En om preventiemaatregelen te treffen om het risico te verkleinen. Op onze site staan hulpmiddelen die je op weg helpen. Overigens werken we ook aan een webinar over cybersecurity voor de leden van HISWA-RECRON.” Hoofdelijk aansprakelijk Moet je als ondernemer je cyberrisico’s verzekeren? “Dat moet een bewuste keuze zijn”, zegt Kuhl. “Als ondernemer moet je Het grootste datalek is vaak je eigen medewerker 16 Recreactie | December 2020 | nr 8 de cyberrisico’s van je bedrijf kennen en als je een verzekering koopt, moet je weten wat de verzekering voor je doet. Vraag een offerte op en besluit dan of je het risico aandurft en zelf kan dragen of dat je, net als bij een brandverzekering, het risico overdraagt aan een verzekeraar.” Tekst: Jaap van Sandijk Foto: Shutterstock RecreAnders Johan Drenth en Bob Kettering Facet, ruimtedenkers in recreatie Kwaliteit in coronatijd? Zeker is in ieder geval dat er vanuit de wetgeving hoofdelijke aansprakelijkheid rust op de bestuurder. Een extra argument om als bestuurder serieus met cyberrisico’s om te gaan, benadrukt Kuhl. “Je kunt de verantwoording niet afschuiven op een derde, zoals de ICT-afdeling.” Kwaliteit is een woord met een subjectieve lading. Wat voor de één kwaliteit is, is voor de ander onder de maat. Maar als nooit tevoren is er aandacht voor kwaliteit. En corona is hierbij de aanjager. De pandemie vergroot namelijk de vraag om kwaliteit. Zowel in leef-kwaliteit als in hygiënische kwaliteit. We staan met één been in de betekeniseconomie. Die gaat ook over een betere leef-kwaliteit. Maar ook de gastbeleving gaat daarover. Er zal immers steeds meer vrije tijd ontstaan: tijd voor recreatie. Maar de gast stelt daarbij wel meer eisen aan de kwaliteit van zijn vrije tijd. De oplossing zit in uw eigen unieke waardepropositie. De actuele vragen over leef-kwaliteit en klimaat gaan ook over een betere kwaliteit van bijvoorbeeld onze gebouwen. Klimaatneutraal, schone lucht en circulair materiaalgebruik. Dit gaat over de manier van bouwen en het gebruik van installaties in deze gebouwen. De oplossing zit in het innovatief toepassen van nieuwe systemen. Waarbij we integraal veiligheid, gezondheid en kwaliteit bieden. En belangrijker nog, deze ook borgen. Vragen om privésanitair gaan over de hygiënische kwaliteit van het huidige sanitairgebouw. De oplossing zit daarbij dus niet in het snel kiezen voor een product als privésanitair. Het zit juist in een andere manier van denken over het aanbieden van sanitair. Bedenk maar eens dat we het kwaliteitsniveau van menig sanitairgebouw in een hotel onder de maat zouden vinden. Het bovenstaande is niet nieuw. Al deze zaken komen voort uit een al jaren groeiende maatschappelijke trend. Die omvat een groeiende behoefte naar betekenis of bewustwording. Net zoals de verschuiving van een lineaire naar een circulaire economie. Corona zorgt op dit moment voor versterking en versnelling van de trend. Kwaliteit is voor iedereen anders. Moet u nu ad-hoc kiezen voor de snelle oplossing van privésanitair? Een oplossing die de exploitatiekosten mogelijk onder druk zet? Of is het tijd om in te spelen op de wensen en behoefte van uw doelgroep, en vast te stellen welke kwaliteit u uw gasten op de lange termijn wilt bieden? Recreactie | December 2020 | nr 8 17

Vernieuwend bedrijf in beeld tussen binnen en buiten Verbinding Recreatiepark De Klepperstee in Ouddorp ondergaat een bijzondere transformatie. Het park slaat een nieuwe weg in naar een duurzame toekomst, waarbij de natuur een centrale plek krijgt. Het landschappelijk inrichtingsplan biedt plaats aan een nieuw centrumgebouw en compacte cabins. Die zijn recent gebouwd en zetten de toon. De volgende stap is een nieuw sanitairgebouw. Het thema voor alle bebouwing is ‘een verbinding tussen binnen en buiten’. Daarbij zijn het licht, het zicht, de oriëntatie en de verbinding met het groen in het park leidend. 18 Recreactie | December 2020 | nr 8 Tekst: Marike Rosier Foto’s: De Klepperstee Recreactie | December 2020 | nr 8 19

De Bezieling Hoe vanzelfsprekend is het om je ouders en grootouders op te volgen als eigenaar van een camping? Voor Arda Riedijk van Camping ’t Weergors in Hellevoetsluis was dat geen één-twee-drietje. Na ervaringen in verschillende sectoren te hebben opgedaan besloot ze per 1 januari 2020 in te stappen. “Ik wilde een bewuste keuze maken.” Arda Riedijk van Camping ’t Weergors “ Ik moet mezelf soms op de rem zetten” 20 Recreactie | December 2020 | nr 8 Tekst: Jaap van Sandijk Foto’s: Ditta Kleinveld, ’t Weergors I In het coronaproof receptiegebouw vallen na het passeren van het desinfectie-apparaat de Zeeuwse bolussen op tafel in het oog. De gastvrije Arda Riedijk schenkt koffie en vertelt half verontschuldigend dat de lekkernij eigenlijk niet past bij de locatie: Hellevoetsluis ligt op het Zuid-Hollandse eiland Voorne-Putten. “Maar”, lacht ze, “veel Duitsers denken dat ze hier in Zeeland zijn. Dus ze zijn best toepasselijk.” De ligging van ’t Weergors is ronduit schitterend. Pal achter de dijk, met zicht op het Haringvliet, kan de liefhebber van flora en fauna er zijn hart ophalen. Er is niet alleen een rijke vogelpopulatie, maar sinds de openstelling van de sluizen twee jaar geleden is er ook af en toe een zeehond te zien. “Dit is een heel mooie plek om te werken”, zegt Riedijk tijdens een wandeling op en rond het recreatiebedrijf. Als kind verrichte ze al hand- en spandiensten op het bedrijf van haar ouders Frans en Dickie, die het op hun beurt overnamen van haar grootouders. “Mijn opa en oma maakten in 1964 de keuze om het boerenleven vaarwel te zeggen en een camping op te zetten met 120 plaatsen. Het was de tijd van de Deltawerken en van toenemende vrijetijdsmogelijkheden van de bevolking. Dat hadden ze goed gezien.” Duitsers en Britten ’t Weergors is 16 hectare groot en telt nu 370 plekken. Dat zijn 80 vaste jaarplaatsen, 90 seizoensplaatsen, 26 verhuuraccommodaties en zo’n 150 tot 175 toeristische plaatsen. Een uitbreiding van vijf hectare ligt in het verschiet. Zo’n 35 procent van de gasten is Duits, óók in coronajaar 2020. “Normaal gesproken is de helft van onze gasten Nederlands, dit jaar was dat 60 procent”, vertelt Riedijk. “De Britten misten we dit jaar. Die komen meestal aan in Hoek van Holland en gaan na een aantal overnachtingen bij ons op toer.” Arda Riedijk werkte ook anderhalf jaar als adviseur in Tanzania Samen met haar broer Rob vormt Arda Riedijk de derde generatie aan het roer van de camping. Het was geen uitgemaakte zaak dat ze het bedrijf van haar ouders mede zou overnemen. Na haar studie Milieu-maatschappijwetenschappen aan de Radboud Universiteit in Nijmegen – die ze in 2005 met succes afrondde – wilde Riedijk ervaring opdoen in andere arbeidssectoren. “Ik heb bij verschillende instellingen en bedrijven gewerkt als consultant en communicatiemanager. In 2010 ben ik samen met mijn partner voor anderhalf jaar naar Tanzania vertrokken om daar een tijdelijk bestaan op te bouwen. We woonden in een prachtige omgeving en ik werkte daar voor verschillende opdrachtgevers. In opdracht van de universiteit in de stad Arusha deed ik bijvoorbeeld duurzaamheidsonderzoek naar afvalscheiding bij safariparken in de Serengeti.” Toch: in 2016 trad Riedijk in vaste dienst bij het familiebedrijf. Haar eerder opgedane werkervaringen zorgden ervoor dat dit een bewuste keuze was. ”Ik wilde niet zomaar in het bedrijf rollen, gewoon omdat het kón.” Sinds 1 januari is ze samen met haar ouders en broer eigenaar. Het bedrijfsovernameproces is nog in gang. Creatief Arda Riedijk, moeder van kinderen van twee, vijf en acht jaar, houdt van het verbinden van mensen en partijen. “Samen projecten oppakken en samen sterke producten neerzetten. Dat kan allemaal in dit bedrijf. Die vrijheid is voor mij heel belangrijk. De afgelopen drie jaar hebben we bijvoorbeeld met lokale partijen het project ‘Wild op de wallen’ ontwikkeld. Mensen kunnen dan wild kamperen op de vestingwallen en andere museale locaties van Hellevoetsluis. Dat project gaan we verder uitbouwen. Samen met het IVN hebben we een natuurbelevingsroute opgezet, waarbij deelnemers met schepnet en rugzak de natuur intrekken en onderzoek doen. Een project waarin ik mijn natuur- en milieuachtergrond goed kan gebruiken.” Het creatieve brein van Riedijk staat nooit stil. “Ik moet mezelf soms op de rem zetten. Vorige week las ik over een nieuwe subsidiemogelijkheid van de provincie, waarbij meteen tien ideeën naar boven kwamen. Mijn uitdaging is dan om daar het beste ➔ Recreactie | December 2020 | nr 8 21

Hé recreatieondernemer, Is jouw recreatiebedrijf klaar voor de toekomst? Laat je inspireren door generatie Y! Wij zijn jonge maar ervaren adviseurs opgegroeid op campings en vakantieparken en helpen jou te vernieuwen en toekomstbestendig te worden. Meer weten? Check www.zkafry.nl Nieuw in de verkoop: Een fraai in het Friese Merengebied gelegen camping: - 4,8 hectare eigen grond; - circa 200 kampeerplaatsen; - met overdekt zwembad. Taxatie nodig? Wij zijn u graag van dienst! Kiest u ook voor een écht familiebedrijf in Noord-Nederland? Vraagprijs: € 2.150.000,00 k.k. Kiest u ook voor een écht familiebedrijf in Noord-Nederland? Kijk voor meer informatie op: www.hiswa-recrontaxateur.nl Nadere www Neem dan contact op met Arjan of Carina! Neem dan contact op met Arjan of Carina! elaar O.Z. 592 462 844 22 32 10 10 Kijk voor meer informatie op: www.hiswa-recrontaxateur.nl Vossenlaan 16 9408 CN Assen T (0592) 46 28 44 www.hiswa-recronmakelaar.nl E info@recratief-bedrijfsmakelaars.nl I www.recratief-bedrijfsmakelaars.nl De Bezieling idee uit te filteren. Een idee dat goed is voor het bedrijf en waar ik energie uithaal.” Veiligheidsregio De coronapandemie hakte er aanvankelijk flink in bij het bedrijf. De veiligheidsregio Rotterdam-Rijnmond onder voorzitterschap van Ahmed Aboutaleb was een van de strengste van het land. Het slot ging er in deze regio als eerste op en als laatste weer af. “De paniek van het voorseizoen is nu weg. Gelukkig hebben we na het voorseizoen veel kunnen inhalen en zitten we een paar procent onder het omzetniveau van vorig jaar. Ik denk wel dat we uiteindelijk zo’n 10 tot 20 procent omzet hebben misgelopen. Je weet niet welke groei we zonder corona behaald zouden hebben.” De onzekerheid blijft, benadrukt Riedijk. “Sinds half augustus zeggen we: elke week is meegenomen. Toch heeft de corona“ Ik wilde niet alleen in het bedrijf stappen omdat het kón” crisis ook kansen geboden. “Ten tijde van de lockdown hebben we er als ondernemers samen voor gezorgd dat we eerder van het slot af konden. We werkten intensief samen bij de dataverzameling over de impact van de lockdown en de bezetting op de bedrijven. Die samenwerking moeten we vasthouden.” Voor de bedrijfsontwikkeling van 5 hectare gooit de coronacrisis vooralsnog geen roet in het eten. “We zijn niet afhankelijk van een bank en we nemen er de tijd voor. ’t Weergors door de jaren heen 1964: Leen en Nel Riedijk starten met Camping ’t Weergors. 1976: Frans Riedijk zet samen met zijn moeder het bedrijf voort. Eind jaren zeventig wordt het bedrijf lid van RECRON. 1985: de eerste trekkershutten staan, in de jaren daarna volgen meer verhuuraccommodaties. 1992: Frans en Dickie nemen het bedrijf over van de moeder van Frans. 1990: aanleg van een natuurlijke vijver. Begin jaren negentig volgt aankoop van 5 hectare terrein aan de oostkant, die vanaf 2000 als camping in gebruik wordt genomen. 2018: aankoop van drie percelen aan de noordkant, die worden herbestemd van agrarisch naar recreatief. 2020: broer en zus Arda en Rob Riedijk stappen in het bedrijf. Aan de rand van het park willen we kwalitatieve, luxe plaatsen en cabins realiseren. Ook komt er een kreek, passend in het landschap. Met veel ruimte voor natuur, landschap en natuurlijk spelen. Door de pandemie zijn we ons nu nóg bewuster geworden van het belang van ruimte.” Donkere wolk Toch blijft de onzekerheid als een donkere wolk boven de camping hangen. “Dit jaar lijkt de schade mee te vallen en ook voor volgend jaar ziet het er qua boekingen goed uit. Maar laten we niet vergeten dat wij slechts een verblijfsplek zijn voor gasten. Als het met de wereld om ons heen niet goed gaat, gaat het met ons ook niet goed. Onze gasten komen niet alleen voor ons, maar ook om op een terrasje in de omgeving te zitten en om musea te bezoeken.” Recreactie | December 2020 | nr 8 23

VAN COMPLETE KEUKENINRICHTINGEN TOT LOSSE APPARATUUR Sukade | Meppel Qurios | Zandvoort HAKVOORT PROFESSIONAL HORECA & GROOTKEUKENSPECIALIST Wij realiseren al meer dan 50 jaar doordachte grootkeukens op maat. Compleet van ontwerp tot realisatie. Wat uw keukenwensen ook zijn, wij realiseren een keukenoplossing die bij uw organisatie past, voor nu en de toekomst. Frietmeester | Deventer Wapen van Velden | Velden VOOR ELKE BRANCHE EEN PASSENDE KEUKEN Horizon College | Purmerend Benieuwd naar ervaringen van onze klanten? hakpro.nl/projecten KEUKENINR I CHT ING Bij ’t Fnidsen in Alkmaar zetten we de boel op z’n kop. Het complete pand werd verbouwd en de keuken met koelingen werd van de eerste en tweede verdieping naar beneden verhuisd. Op de begane grond realiseerden we een keuken die ‘het neusje van de zalm’ mag heten. Verfijnde gerechten uit de Franse keuken spelen hier nu de hoofdrol. Ikea | Hasselt HZ University | Middelburg ‘M� n favoriete plek is de pass. Maar eigenl� k is de hele keuken geweldig geworden.’ Sam Piscaer Chefkok en eigenaar 't Fnidsen | Alkmaar EMMELOORD Platinaweg 21 8304 BL Emmeloord Tel: (0527) 635 635 info@hakpro.nl AMSTERDAM De Flinesstraat 20 1114 AL Duivendrecht Tel: (020) 665 6428 amsterdam@hakpro.nl GRONINGEN Verl. Bremenweg 10c 9723 JV Groningen Tel: (050) 318 1600 groningen@hakpro.nl ROTTERDAM Schuttevaerweg 13 3044 BA Rotterdam Tel: (010) 750 2750 rotterdam@hakpro.nl VENLO Venrayseweg 44 5928 NZ Venlo Tel: (077) 387 4242 venlo@hakpro.nl 20-01-00 Alle prijzen zijn exclusief BTW en wettelijke verwijderingsbijdragen, druk en zetfouten voorbehouden. VLISSINGEN Bedrijfsweg 9 4387 PD Vlissingen Tel: (0118) 493 222 vlissingen@hakpro.nl MEER INFORMATIE? www.hakpro.nl

Angst en onzekerheid door coronabeleid Worstelen met de lo Na de lockdown van dit voorjaar volgden dit najaar weer nieuwe coronamaatregelen wegens de ‘tweede golf’. Begin november werden deze nog eens flink aangescherpt. Dramatisch voor de financiële positie van veel bedrijven, maar ook voor de ondernemers. “Onzekerheid en stress kunnen mensen enorme psychische schade toebrengen.” J Jerry Blekkenhorst (36) is eigenaar van zalencentrum en evenementenlocatie De Zandstuve in Den Ham. Hij vertelt hoe hij in maart reageerde op de lockdown: “Ik voelde heel veel angst en onzekerheid. We moesten dicht, maar niemand wist voor hoe lang. En bij ons familiebedrijf voel ik heel veel druk omdat ik het graag goed wil doen. Wat er ook gebeurt: het bedrijf mag niet failliet gaan.” Reptielenbrein Blekkenhorst wist zich snel te herpakken. “Ieder mens heeft een reptielenbrein. Als je bedreigd wordt neemt die het over. Dan kun je vluchten of vechten. Ik koos voor vechten en dan wordt mijn geest extreem productief. Ik zag overal opties om toch weer nieuwe activiteiten te ontplooien. Daar ben ik keihard mee aan de slag gegaan.” Zo kwam Blekkenhorst met de Lucky Basket, een goed gevulde picknickmand die mensen in de anderhalve metermaatschappij weer bij elkaar brengt, ook in tijden dat de horeca gesloten is. Het concept werd een succes, maar kon bij de tweede lockdown van de horeca niet herhaald worden: het was inmiddels te koud geworden. Bovendien voelde Blekkenhorst zich totaal uitgeput. “Als je continu in de vechtstand staat, alsmaar aan het knokken bent voor je bedrijf, is dat zeer uitputtend. Kort nadat de tweede golf van coronamaatregelen werd afgekondigd, werd het me allemaal teveel. De stress, de werkdruk, de angst dat het allemaal niet goed genoeg is. Het ging ten koste van mezelf.” 26 Recreactie | December 2020 | nr 8 Tekst: Maarten Bokslag Foto’s: Shutterstock, De Zandstuve, Huis in ’t Veld ckdown Angstklachten Dr. Erik Matser, klinisch neuropsycholoog met een eigen praktijk in Helmond, herkent het verhaal van Jerry Blekkenhorst. “Al vanaf maart komen er ondernemers in mijn spreekkamer met allerlei problemen en angstklachten. Opvallend is dat de leeftijd van de ondernemers een belangrijke rol speelt. De jongere ondernemers zijn opgevoed met de idee van een maakbare wereld. Als je maar hard genoeg werkt bouw je iets moois op. Die raken in paniek nu alles zomaar omvalt. En ze kunnen er niets aan doen. Ondernemers van een jaar of veertig hebben met heel hard werken een goedlopend bedrijf opgebouwd. Maar nu zien ze de omzet als zand tussen hun vingers door verdwijnen. Heel deprimerend. Als ondernemers een jaar of zestig zijn komt daar nog de extra angst bij dat je er ook echt aan kunt doodgaan, als je corona krijgt. Dat gaat mensen niet in de koude kleren zitten.” Titanic Blekkenhorst vergelijkt de slag die de coronacrisis zijn bedrijf toebrengt met de Titanic, het schip waarvan men dacht dat hij onmogelijk kon zinken. “Corona is onze ijsberg”, schetst de ondernemer. “Het enige wat ik nu nog kan, is accepteren dat het zo is. En er vertrouwen in hebben dat het te zijner tijd weer goedkomt. Ook ga ik vier tot vijf keer per week sporten. Dat helpt. Een beetje aardiger zijn voor mezelf en niet alleen maar werken en werken en werken. Dat is ook overcompenseren. Uiteindelijk hou je dat niet vol.” ➔ Recreactie | December 2020 | nr 8 27

Klinisch psycholoog Erik Matser legt uit dat ondernemers maar al te vaak lijden aan toxische stress, die kan uitmonden in een burn-out. “Er zijn drie typen stress. Acute stress is wat je voelt bij de finale van een voetbalwedstrijd. Dat is geen groot probleem. Chronische stress is als het wat langer duurt, maar wel eindig is. Een voorbeeld is een hele drukke examenperiode. De derde en meest schadelijke vorm is toxische stress: die houdt aan en neemt niet af. Het einde is niet in zicht. Dit soort stress leidt tot diepe vermoeidheid, problemen met de concentratie en burn-out klachten.” Grote onzekerheid Guus Huis in ’t Veld (62) is eigenaar van groepsaccommodatie Huis in ‘t Veld in Lettele. In de maanden juli, augustus en september liep het bedrijf met 46 bedden wel redelijk, maar het voorjaar was dramatisch slecht en sinds de coronamaatregelen zijn aangescherpt is de omzet weer nul komma nul, vertelt hij. Helemaal nieuw is dat niet: de ondernemer heeft wel het een en ander meegemaakt. “Vroeger was ik boer en toen hadden we de mond- en klauwzeer. Dit is qua financiële ellende zeker vergelijkbaar. Maar nu is de onzekerheid voor de toekomst nog groter, en bovendien loopt mijn eigen leven nu ook gevaar. Dat maakt ons wel extra voorzichtig.” Guus Huis in ‘t Veld wist de tijd tijdens de eerste coronagolf nog wel door te brengen met allerhande klussen in en rond het beGuus Huis in ‘t Veld Jerry Blekkenhorst drijf. “We maakten een planning waarin we ervan uitgingen dat alles vanaf september weer normaal zou draaien”, vertelt hij. De tweede golf valt hem een stuk zwaarder. “We hebben vorig jaar een tienjarenplan gemaakt voor het bedrijf. Ik wil doorgaan tot ik ongeveer 70 ben. Juist afgelopen winter hebben we flink geïnvesteerd. Maar hoe moet het nu verder? We hebben geen idee hoe lang die hele ellende gaat duren. “ Ik blijf zoeken naar lichtpuntjes, naar leuke dingen om naar uit te kijken” Die onzekerheid vreet wel aan me. Maar ik blijf zoeken naar lichtpuntjes, naar leuke dingen om naar uit te kijken. Ik ben net opa geworden en ik kan enorm genieten van mijn kleinkind. Dat soort zaken houdt me op de been. En ik kijk niet meer naar al die praatprogramma’s op tv. Daar word je echt niet vrolijker van.” Machteloos Huis in ‘t Veld houdt de moed erin, ook al omdat zijn vrouw een tweede inkomen heeft en ze dus niet gauw failliet zullen gaan. Voor collega’s is dat anders, vreest hij. “Ik ben bang dat het eind voor veel groepsaccommodaties in zicht komt. En zonder dat je er als ondernemer iets aan kunt doen. Die machteloosheid is verschrikkelijk.” Tips voor ondernemers Klinisch psycholoog Erik Matser heeft enkele praktische tips voor ondernemers die door de aanhoudende onzekerheid problemen krijgen als angst, slapeloosheid en depressie. – Neem de tijd voor de toekomst. Kijk naar je bedrijf. Wat kan er beter, anders? En hoe kun je het klaarmaken voor de enorme drukte, die straks weer op je afkomt? Toeristen hebben afgelopen zomer Nederland ontdekt. De binnenlandse markt gaat exploderen. Het geeft nieuwe energie om je te richten op die tijd. En hou voor ogen: in de loop van volgend jaar zijn we door de flessenhals heen. Daarna gaat het snel weer beter. – Blijf in beweging, letterlijk. Maak lange wandelingen door de natuur. En ga dan tijdens zo’n wandeling van een uur of twee niet lopen piekeren, maar kijk om je heen en geniet zoveel mogelijk van al het moois in de natuur. Men noemt dit ‘mindful walking’ en het werkt beter tegen burn out-klachten dan therapie, pillen of wat dan ook. 28 Recreactie | December 2020 | nr 8 Kennis delen Tekst: Jeroen Kamphuis (Zypp Advocaten) Foto: Dhinand Kleine Hoe werkt de Geschillencommissie? Veel recreanten dreigen om naar de Geschillencommissie Recreatie (GCR) te stappen om hun aanbetaling voor de plaats of het verblijf terug te vorderen. Zij stellen dat zij als gevolg van de coronamaatregelen geen huur- of vakantiegenot hebben gehad en daar dus ook niet voor hoeven te betalen. Maar hoe werkt die commissie eigenlijk? D De GCR is een onafhankelijke instantie die oordeelt over geschillen tussen consumenten en (verblijfs)recreatieondernemers. Vereist is wel dat de recreatieondernemer is aangesloten bij HISWA-RECRON. Indien een consument een klacht heeft, moet die eerst aan de recreatieondernemer worden voorgelegd. Komen partijen er onderling niet uit, dan heeft de consument de keuze om het geschil voor te leggen aan de GCR of aan de gewone rechter. Kiest de consument voor de GCR, dan is de recreatieondernemer aan deze keuze gebonden. De consument moet dan wel binnen twaalf maanden na melding van de klacht aan de recreatieondernemer, deze aan de GCR voorleggen. De consument vult een standaard vragenformulier in via de website van de Geschillencommissie. Die stuurt het door naar de recreatieondernemer, die een termijn (meestal een maand) krijgt om daar schriftelijk op te reageren. Deze reactie wordt door de GCR naar de consument gezonden. Vervolgens bepaalt de GCR een datum voor de mondelinge behandeling. Deze vindt plaats in Den Haag of in Utrecht. Partijen zijn niet verplicht om te verschijnen, maar doen er wel goed aan om bij de mondelinge behandeling aanwezig te zijn. Bindende uitspraak De GCR bestaat uit drie leden, die worden benoemd door het bestuur van de Stichting Geschillencommissies voor Consumentenzaken. Eén lid wordt voorgedragen door HISWA-RECRON, één lid wordt voorgedragen door de ANWB/Consumentenbond en het derde lid (de voorzitter) wordt rechtstreeks aangesteld door de Stichting Geschillencommissies. De voorzitter is doorgaans een kantonrechter of rechter van een arrondissementsrechtbank. Tijdens de mondelinge behandeling kunnen partijen de standpunten nader toelichten en kan de GCR vragen stelEen consument kan bij coronadreiging niet zomaar kosteloos annuleren len. Een mondelinge behandeling duurt zo’n 30 minuten. Komen partijen niet tot een regeling, dan doet de GCR schriftelijk uitspraak. De commissie streeft er naar om binnen een maand na de mondelinge behandeling uitspraak te doen. Partijen zijn aan de uitspraak gebonden. Komt de recreatieondernemer de uitspraak niet na, dan staat HISWA-RECRON garant (dit is de zogeheten nakomingsgarantie). Coronagerelateerde zaken Ook coronagerelateerde zaken als de terugbetaling van aanbetalingen en de voucherregeling zijn inmiddels onderwerp van geschil bij de GCR. Recent zijn er twee uitspraken gedaan in zaken waarin de consument terugvorderde, terwijl de recreatieondernemer wél kon leveren. De GCR oordeelde dat in die gevallen de annuleringsregeling uit de RECRON-voorwaarden geldt. De consument kan niet kosteloos annuleren. Het is anders als er sprake is van een terugvordering terwijl de recreatieondernemer als gevolg van de maatregelen níet kan leveren. De GCR kondigt aan dat de consument in dat geval aanspraak kan maken op terugbetaling en in beginsel geen genoegen hoeft te nemen met een voucher. Vooralsnog zijn er op dit punt echter nog geen uitspraken bekend. Recreactie | December 2020 | nr 8 29

Reina Chalets verkoopt chalets, stacaravans en mobilhomes met plezier! De Reina Chalets zijn kwalitatieve goed geïsoleerde chalets naar wens te bouwen! Dealer van de sfeervolle IRM Habitat & O’Hara stacaravans Dealer van de prachtige Louisiane Mobilhomes Al onze chalets, stacaravans en mobilhomes zijn geschikt voor de verhuur, maar ook perfect voor privé gebruik! +31 (0)181 727 030 info@reinachalets.nl reinachalets.nl Vakinfo Tekst: Jaap van Sandijk Illustratie: ICY Steeds meer apparaten zijn via internet met elkaar verbonden. Daar profiteren ook recreatieondernemers van. Want wie de mogelijkheden van het Internet of Things (IoT) slim benut, bespaart kosten én verhoogt de gastvriendelijkheid. V Kosten besparen met Van de cv-ketel tot de warmwatervoorziening van het privé-sanitair en de verlichting in de accommodatie: als recreatieondernemer zorg je ervoor dat de voorzieningen voor je gasten tiptop in orde zijn. Tegenwoordig kan dit heel eenvoudig door gebruik te maken van IoT, ofwel het ‘internet der dingen’. Dit staat voor een geheel van apparaten die via het internet met elkaar verbonden zijn. Gegevens worden gestuurd naar de cloud en communicatie gebeurt tussen de afzonderlijke apparaten, zonder tussenkomst van mensen. Energieverbruik Dit IoT biedt de recreatieondernemer kansen. Een storing in de cv-ketel of een Internet of Things lamp die uitvalt wordt direct elektronisch gemeld, zodat meteen actie kan worden ondernomen. De gast wordt volledig ontzorgd terwijl de recreatieondernemer zich laat zien als een attente serviceverlener. Daar komt nog bij dat de recreatieondernemer door deze werkwijze ook kosten bespaart. Alleen al op het gebied van energieverbruik zo’n 25 procent. Hiermee verdient de ondernemer zijn investering in een IoT-totaaloplossing in twee jaar terug. De oplossing geeft de ondernemer niet alleen grip op apparatuur. Hij kan er ook veel slimmer zijn energiepieken mee managen. Tijdens drukke perioden (bijvoorbeeld Kerst) worden pieken voorkomen door accommodaties gespreid en op het juiste moment voor te verwarmen. Zo wordt ook energieverspilling voorkomen. Hoe werkt het? De omvang van een IoT-oplossing kan verschillen. De ondernemer kan kiezen voor een totaaloplossing, maar ook voor een deeloplossing, die bijvoorbeeld uitsluitend gericht is op het energiebeheer. In alle gevallen is het een systeem dat laagdrempelig kan worden ingezet. Omdat wordt gewerkt met draadloze netwerken is bekabeling niet nodig. Naast de eenmalige kosten voor de aanschaf van een systeem betaalt de ondernemer jaarlijks een percentage voor het gebruik van de software en het onderhoud van het systeem. Met dank aan ICY Elke storing of kapotte lamp wordt direct gemeld 31 Recreactie | December 2020 | nr 8

Privé Badkamer Productnieuws Tekst: Jaap van Sandijk Tweepersoonsbad De nieuwe BetteSelect Duo, een aanvulling op de BetteSelect-serie, is ontwikkeld voor twee personen. De maten van het bad zijn 170 x 75 cm of 180 x 80 cm. Beide uitvoeringen zijn 42 cm diep. Voor een ergonomisch rugvlak zijn de beide kopse zijden van het bad trapeziumvormig. De rondingen aan de randen zorgen ervoor dat hoofd en armen ‘zacht’ worden ondersteund. T: (0800) 023 09 25 I: www.my-bette.com Een elektronisch pincodeslot past in een tijd van afstandsregels en hygiëne. Het slot van EveryOffice Recreatie maakt een receptieloze check-in en check-out mogelijk, doordat het gekoppeld kan worden met software van het recreatiebedrijf. Het slot is weerbestendig en duurzaam, aldus de leverancier. T: (088) 130 42 00 I: www.everyoffice.nl Aanraakvrij spoelen T TECE introduceert de nieuwe aanraakvrije elektronische bedieningsplaat TECEsolid. Deze combineert maximale hygiëne met een esthetisch design en hoogwaardige technologie. De bedieningsplaat bevat een innovatieve sensor met cameratechnologie. Deze sensor meet afstanden veel nauwkeuriger dan een conventionele infraroodsensor, aldus TECE. De bedieningsplaat heeft een geïntegreerd programma voor hygiëne/intervalspoeling en kan eenvoudig worden geprogrammeerd met een app. T: (0592) 41 50 74 I: www.tece.com/nl Recreactie | December 2020 | nr 8 33 Aardlekautomaten van slechts 18mm breed De Campère Modules van ICY zorgen ervoor dat stroompunten op campings en jachthavens op afstand draadloos beheerd kunnen worden. Deze zijn nu ook leverbaar in een set met een 16 Ampère aardlekautomaat. Het voordeel hiervan is dat de Campère Module en de aardlekautomaat gecombineerd net zo breed zijn als de meeste installatieautomaten (35 mm). Dit betekent in de meeste gevallen dat er, buiten het aanpassen van de interne bedrading, geen aanpassing van de veldkasten nodig is. T: (088) 123 13 21 I: www.icy.nl Elektronisch pincodeslot

NA EEN HEFTIG EN LASTIG JAAR WENSEN WIJ U VOOR 2021: EEN GOEDE GEZONDHEID VEEL BUSINESS EN NIEUW PERSPECTIEF! hiswarecron.nl PERFECT ONDERHOUDEN PARKPADEN. HET MOOISTE WELKOM VOOR UW GASTEN! Hou uw park in optimale conditie. Een oppervlakbehandeling zorgt niet alleen voor een fraaie uitstraling, maar ook voor een extra lange levensduur van uw bestaande weg. Met de PaveCare CombiTruck zijn we bovendien in één keer klaar. Vraag nu naar de mogelijkheden of bekijk nog meer opties op PAVECARE.NL

Ga meer genieten met onze techniek: • infrastructuur • technische producten • installatietechnieken • diensten • innovaties • adviezen • software • webshop U kunt ook alles aan ons overlaten Met Seijsener Techniek kunt u alle kanten uit. Wij kunnen u op zoveel manieren helpen. Wij willen u graag ontzorgen zodat u meer kunt genieten. Van een goed advies, een doordacht plan voor rendabele infrastructuur, de juiste installaties, een uitgebreid assortiment technische producten, besparingen op kosten, het aansluiten op bestaande netwerken en Seijsener techniek. Ga maar genieten! verbruik- en verrekensystemen voor energie en water. U kunt alles aan ons overlaten. Ook nemen we u graag alle rompslomp qua service en onderhoud uit handen. Zo gaat u meer tijd en meer geld over houden. Dat is toch genieten! Voor een eerste kennismaking: kijk eens naar onze website en webshop. Seijsener info@seijsener.nl Tel. 075-6810 610 seijsener.com

Het vakblad voor de watersportbranche Jaargang 27, nummer 2, juli 2020 Dit is een uitgave van magazine Thema: Recreatie en Toerisme ‘Hier moet je zijn’ TechTalk Onderzoek naar milieuvriendelijke antifouling Corona en de watersportsector

HIGH GLOSS — DURABLE & REPAIRABLE — TRUE COLOR NEXT GENERATION TOPCOAT awlgrip.com facebook.com/awlgripfi nishes twitter.com/awlgrip All trademarks mentioned are owned by, or licensed to, the AkzoNobel group of companies. © AkzoNobel 2020. 10357/0220 instagram.com/awlgripfi nishes VOORWOORD Voorwoord Suppen op het idyllische riviertje de Berkel in Almen. Het Meijepad wandelen dat dwars door de Zuideinderplas bij Nieuwkoop loopt. De hoogste waterval van Nederland bekijken in Loenen. Zomaar drie van mijn favoriete plekjes. Oftewel: #hiermoetjezijn. Laat je paspoort maar thuis deze zomer. Waarom zou je ver weg gaan als we álles in huis hebben voor een onvergetelijke en onverwachte ontdekkingstocht in eigen land. Dat is de kernboodschap van de campagne Hier moet je zijn. Op pagina 18 leest u hoe iedereen wordt opgeroepen om zijn of haar favoriete plekken te delen met de social hashtag #hiermoetjezijn. Nederland moet bezoekers uit binnen- en buitenland terugwinnen. De recreatie- en toerismesector wordt immers hard geraakt door de coronacrisis. Want die coronacrisis, uiteraard besteden we daar in dit nummer (op pagina 20) volop aandacht aan. Wat waren en zijn de belangrijkste issues? Welke tips zijn er voor de watersportsector? Hoe kunnen ondernemers het beste omgaan met bijvoorbeeld de protocollen en de voucherregeling? Sommige bedrijven hebben weinig last van de coronacrisis. Integendeel, boten lijken momenteel de deur uit te vliegen. Zoals bij Verschuur Watersport (pagina 24). Er zijn veel nieuwe watersporters die in Nederland willen varen en een boot kopen nu een buitenlandse vakantie er niet in zit. En wáár moet je dan zijn? Doet u mee met #hiermoetjezijn? Suppen op de Berkel, foto vanuit het slaapkamerraam van mijn ouderlijk huis. Liane Jansen Hoofdredacteur Colofon HISWA Magazine is het relatie magazine van HISWA-RECRON. Het blad profileert zich als het toonaangevende vakblad van de watersport industrie. Het blad verschijnt zes keer per jaar en wordt verspreid onder watersport bedrijven en stakeholders in de watersportbranche. Uitgever HISWA-RECRON Storkstraat 24 3833 LB Leusden T 033 - 303 97 00 E communicatie@hiswarecron.nl Advertentieverkoop Roskam Media Frank van Gils T 06 - 53 88 82 66 E f.gils@roskammedia.nl Aan dit nummer werkten mee Hans Buitelaar, Dominique van Dam, Suzanne Ekel, Paul Steenhoff, Lisette Vos Hoofdredacteur drs. Liane Jansen Redactiesecretariaat Rianne Hartog Vormgeving Drukwerkservice.Amsterdam Druk Zalsman Zwolle BV Foto cover NBTC HISWA MAGAZINE 2 3

AL 40 JAAR UW MAKELAAR EN TAXATEUR VAN RECREATIEBEDRIJVEN Den Bosch 073 6408 888 | Huizen 035 6236 212 | info@maasrbm.nl | www.maasrbm.nl INHOUD Artikelen Lancering ‘Hier moet je zijn’ 18 De recreatie- en toerismesector wordt ongekend hard geraakt door de coronacrisis. Nederland moet bezoekers uit binnen- en buitenland terugwinnen. Daarom is het Offensief Duurzaam Herstel Bestemming Nederland gestart met de marketingkreet ‘Hier moet je zijn’. Corona en de watersportsector Hoe pakte HISWA-RECRON de coronacrisis aan? Wat waren en zijn de belangrijkste issues? Welke gevolgen hebben ze voor de watersportsector? Boten vliegen de deur uit bij Verschuur Watersport Recreatie op en aan het water neemt een vlucht deze zomer. De sloepenverkoop bij Verschuur Watersport groeide exponentieel. TechTalk 28 Een biocide antifouling voorkomt de aangroei van bijvoorbeeld mosselen en algen. Een verbod op biociden is echter aanstaande. Welke milieuvriendelijke alternatieven zijn er? Op stap met… We lopen een dagje mee met een medewerker van HISWA-RECRON. In de tweede aflevering: Stijn Boode, manager waterrecreatie. Het Portret Dit keer: Rick Jendrusch, marketing & events manager bij Zeil- en Surfcentrum Brouwersdam. 34 32 24 20 Elk nummer Op Stapel Ondernemersnieuws Vraag & Antwoord Nieuws I Innovatie Nieuws I Mens & Bedrijf Beursnieuws Column Geert Dijks HISWA-RECRON Business Club Nieuws HISWA-RECRON Business Club Overzicht 7 8 39 42 47 52 55 56 62 HISWA MAGAZINE 2 5

SIDE-POWER Innovation & Experience DC Speed Control thrusters and Stabilizer Systems from Side-Power - Innovative products developed from unique experience! BENELUX-REPRESENTATIVE: asabootelectro.nl Nautische Advocaten – Legal support in stormy times Sinds 1987 gespecialiseerd in juridische kwesties waarmee de ondernemer in de waterrecreatiebranche kan worden geconfronteerd waaronder het opstellen van contracten op maat en jachtbouw-, jachtverkoop-, jachtverhuur-, jachthaven- en incassoperikelen. Mr. Ivo van Emstede geldt als de grondlegger/opsteller van de 13 sets HISWA algemene voorwaarden en de bijbehorende standaardcontracten. Mr. Edwin H.J. Slager e.slager@vanemstede.nl Mr. Ivo M.F. van Emstede Lid van Verdienste van HISWA Vereniging imf@vanemstede.nl Leidseplein 33-2 • 1017 PS Amsterdam • 020 675 69 30 • www.vanemstede.nl Op stapel European Voyager 1500 II Geïnspireerd door de Amerikaanse Passagemaker-trawler jachten ontwikkelde Aquanaut met de Aquanaut European Voyager een volledig nieuw concept. Zeer indrukwekkend is de geslaagde synthese van klassieke, robuuste vormen van de Drifter-lijn en de moderne lijnen van een echte Passagemaker-trawler. Er ontstaat een geheel eigen sfeer aan boord doordat de salon en de open kuip – op hetzelfde niveau gelegen – een eenheid vormen en samen met het erboven gelegen achterdek (zonnedek) een enorme ruimte bieden. Op dit moment wordt de oplevering voorbereid van een fraaie Aquanaut European Voyager 1500 II voor een trotse Nederlandse eigenaar. www.aquanaut.nl HISWA MAGAZINE 2 7 Lengte Breedte 14,95 m 4,55 m Hoogte boven waterlijn 3,10 m Diepgang 1,25 m Motor Volvo D4 - 225 pk / 165 kW Certificering CE-A

ONDERNEMERSNIEUWS HISWA-RECRON telt 7 nieuwe leden eSailing Zuidwest Nederland Met eSailing verzorgt Albert Smit de verkoopbemiddeling voor jachten in Zuidwest Nederland. Al meer dan vijf jaar is Albert onderdeel van het eSailing-team en doet hij dit met veel plezier en toewijding. Zelf is hij watersporter in hart en nieren, zowel in Nederland als het buitenland. Botenwacht Nederland De Wegenwacht van het water, dat is hoe Botenwacht Nederland zichzelf noemt. Botenwacht Nederland helpt al sinds 2003 watersporters op weg die zijn getroffen door pech met de boot. De pechhulp wordt door heel Nederland verleend en is zeven dagen per week beschikbaar. Maritiem Centrum Heusden BV Dit bedrijf huisvest een watersportwinkel en jachtservice in Heusden aan de Maas. Met een winkeloppervlak van 250 m² en meer dan 15.000 artikelen is er altijd iets te vinden voor motor-, zeil- en sportboten. Een tankstation en een drooghok zijn ook aanwezig. Jachthaven Eendracht Een pittoreske haven, omringd door watersportbedrijven en op nog geen 300 meter van het centrum van Heeg; dat is Jachthaven Eendracht. Het bedrijf beschikt over 270 ligplaatsen van 7 tot 13 meter en is geliefd vanwege de lommerrijke, beschutte ligging onder alle weersomstandigheden. Sailingcenter Langweer Sailingcenter Langweer is van alle markten thuis. Het bedrijf verhuurt zeil- en motorboten, heeft een verkoophaven waar altijd een aantal gebruikte zeiljachten beschikbaar zijn voor de verkoop en is al jaren importeur van kwalitatief hoogwaardige zeiljachten. Brakel Yachtcharter Watersporters kunnen bij dit bedrijf terecht voor de verhuur van luxe jachten. Varen op de Friese meren of relaxen in de vrije natuur, het kan allemaal met een luxe motorjacht of motorkruiser. Brakel Yachtcharter in Sneek is een dynamisch bedrijf met passie voor motorjachten en kruisers. Wylde Swan BV Wylde Swan biedt zeiltraining en teambuilding aan op zee, voor mensen van alle leeftijden. In de haven verandert Wylde Swan in een mooie locatie voor feesten en bijeenkomsten. 8 HISWA MAGAZINE 2 ONDERNEMERSNIEUWS HISWA Gecertificeerde Jachtservicebedrijven van start Op 4 juni ontvingen negen HISWA-RECRON-leden het certificaat ‘HISWA gecertificeerd jachtservicebedrijf’. Erik van Dijk, directeur van de KMVK en uitvoerder van de certificatie, overhandigde het eerste certificaat aan het bedrijf Gebr. Van Enkhuizen. Ronald van Enkhuizen van het gelijknamige bedrijf: “We legden een heel traject af met deze negen bedrijven om te komen waar we nu staan en het certificeringsschema in te richten. Het doel van deze certificering is te onderstrepen én hard te maken dat we als HISWA-gecertificeerde bedrijven staan voor kwaliteit. Door het inzichtelijk maken van werkwijzen en standaardisatie door te voeren in onze aanpak, weten klanten waar ze aan toe zijn. Daar horen natuurlijk duidelijke afspraken bij. Ook maakten we afspraken over scholing van onze medewerkers en het up-to-date houden van hun vakkennis. Daarnaast is het zo dat deze bedrijven verschillende disciplines in huis hebben en allemaal beschikken over een eigen botenlift. We bieden dus met elkaar een ‘one stop shop’ voor onderhoud en reparatie. Dit initiatief past in de ambitie die we hebben om de kwaliteit van alle HISWA-RECRON-leden te onderstrepen en zo meer handen en voeten te geven. Als voorzitter van de commissie Jachtbouw ben ik daar trots op.” Heeft u interesse om aan te sluiten bij dit initiatief? Stuur een mail naar Michaël Steenhoff: m.steenhoff@hiswarecron.nl. Nieuwe naam chartervaart: Hollandsche Zeilvloot De zeilende chartervaart in Nederland koos voor een nieuwe gezamenlijke naam: Hollandsche Zeilvloot. Met steun van HISWA-RECRON sloegen de initiatiefnemers Holland Sail, NAUPAR en Frisian Sailing Company de weg in naar een nieuwe, moderne naam en bijpassend logo. Stijn Boode, manager Waterrecreatie van HISWARECRON: “Duidelijk was dat de naam chartervaart niet langer voldeed. Het is niet iets waar iedereen zich herkent. We zijn tot de naam Hollandsche Zeilvloot gekomen omdat we die kunnen gebruiken en vooral ook laden met wat we zijn: zeilende passagiersvaart met schipper.” De naam is niet alleen bedoeld voor de honderd schepen die zijn aangesloten bij de drie boekingskantoren die lid zijn van HISWA-RECRON. Ook alle zelfstandig HISWA MAGAZINE 2 varende en schippers van andere boekingskantoren kunnen deze naam gebruiken voor marketing- en communicatiedoeleinden. 9

ONDERNEMERSNIEUWS Infocafé verduurzaming jachtservicebedrijven en jachtwerven vormden het gezelschap. Zij kregen een update over verschillende actuele thema’s rondom milieu en duurzaamheid. Zo ging het over elektrisch varen in Amsterdam, recycling, blue scan en de planningstool Milieumaatregelen. Naar verwachting worden vanaf 2025 zo’n 7000 boten per jaar aangeboden om te recyclen. Dit betekent dat veel materialen zoals polyester en staal gerecycled moeten worden. Op dit moment wordt polyester alleen nog verschredderd en onder andere gebruikt voor het maken van beschoeiing. Er wordt op dit moment onderzoek gedaan naar upcyclen van polyester, maar dat staat nog in de kinderschoenen. Daarnaast stonden de onderwerpen vuilwater en alternatieve antifouling op de agenda. Tijdens een Infocafé in maart deelden HISWARECRON-leden informatie over het thema verduurzaming in de watersport. Makelaars, De presentaties zijn te downloaden in de Kennisbank: www.hiswarecron.nl/kennisbank. Onderneem actie bij btw-heffing verhuur zeilboten Tegenwoordig is het 9% btw-tarief van toepassing op de terbeschikkingstelling of verhuur van (kajuit) zeilboten, vanuit een sportaccommodatie en met aanvullend dienstbetoon. Dit bevestigde de Hoge Raad eind 2019 in een door een bootverhuurder en HISWA Vereniging aangespannen zaak. In de afgelopen twee maanden bleek echter dat de Belastingdienst dit oordeel nog niet eenduidig toepast in vergelijkbare situaties. De Belastingdienst blijkt het 9% btw-tarief niet altijd voor andere ondernemers te willen toepassen en per situatie te willen oordelen welke omstandigheden bepalen of lage of hoge btw moet worden toegepast. HISWA-RECRON zet zich op dit moment in om het oordeel van de Hoge Raad geïmplementeerd te krijgen in het landelijke beleid van de Belastingdienst. Daarnaast zijn verschillende bedrijven met hun inspecteur in gesprek om Meer informatie over dit dossier: www.hiswarecron.nl/kennisbank. 10 HISWA MAGAZINE 2 het lage tarief toe te passen binnen het bedrijf. Daarvoor heeft HISWA-RECRON voor leden een bezwaarschrift beschikbaar. De andere mogelijkheid is dat ondernemers het verlaagde tarief gaan toepassen en dit schriftelijk kenbaar maken aan de Belastingdienst. Er blijft dan echter vijf jaar de mogelijkheid op naheffingen. Het advies is om wel actie te ondernemen en bij voorkeur door een deskundige. ONDERNEMERSNIEUWS Nieuwe opzet voor HISWA Symposium voor jachtbouw en jachtontwerp Tijdens het International HISWA Symposium on Yacht Design and Yacht Construction, dit jaar op 17 en 18 november, staat niet alleen de wetenschap maar ook de praktijk centraal. Met als thema ‘Dare to share’, is er naast wetenschappelijke presentaties ook aandacht voor toegepaste kennisoverdracht op het gebied van jachtbouw en jachtontwerp. HISWA-RECRON is de aanjager van deze nieuwe opzet. Michaël Steenhoff, manager jachtbouw bij HISWA-RECRON: “Met een programmamix van wetenschappelijke onderzoekspresentaties en praktische onderwerpen is het symposium toegankelijk voor een breed publiek. We merkten dat er behoefte was aan het ‘handen en voeten’ geven van de wetenschap voor toepassing in de jachtbouwpraktijk van alledag. Wetenschap is de basis waar kennis wordt ontwikkeld, maar ondernemers zijn juist ook geïnteresseerd in wat je ermee kunt. Daarbij is het ook belangrijk dat kennis op een transparante wijze met de sector wordt gedeeld. Vandaar dat we deze editie kozen voor het thema ‘Dare to share’.” Het definitieve programma is binnenkort beschikbaar. De onderwerpen zijn voor bedrijven, kennisinstituten, maar óók voor studenten interessant. Zoals de machinekamer van toekomst, nieuwe constructiemethoden, varen op vleugels en de weg naar nul emissie. Coronamaatregelen Steenhoff: “Corona is een punt van aandacht en natuurlijk houden we rekeing met de anderhalvemetereconomie. Met aanpassingen moet het mogelijk zijn het symposium in november te organiseren. Mocht dit toch niet kunnen, dan is een digitale variant achter de hand.” Het International HISWA Symposium on Yacht Ddesign and Yacht Construction is op 17 en 18 november 2020 in RAI Amsterdam, aansluitend op de vakbeurs METSTRADE Show. Het symposium wordt mede mogelijk gemaakt door Feadship, Oceanco, Royal Huisman Shipyard en Marin. Meer informatie: www.hiswasymposium.com. HISWA MAGAZINE 2 11

ONDERNEMERSNIEUWS HISWA-RECRON Business Club: samen bouwen aan een vitale sector Op 1 januari 2021 gaat de HISWA-RECRON Business Club (HRBC) van start. Hierin komen de partners van beide voormalige brancheverenigingen (HISWA Vereniging en RECRON) samen. Leden profiteren zo van een nog uitgebreider aanbod van betrouwbare adviseurs en leveranciers. RECRON heeft Top Leveranciers, Kennispartners en een hoofdpartner. HISWA heeft Suppliers en Partners in Business. Allemaal zijn ze betrouwbare bedrijven, die zich hebben bewezen in de branche en die ondernemers Nieuwe regio-indeling Vanwege de fusie van RECRON en HISWA Vereniging is het team van regiomanagers versterkt. De onderlinge taken binnen de organisatie zijn daardoor in enkele regio’s anders verdeeld. Voortaan ziet de indeling van de regiomanagers er als volgt uit: Provincie Regiomanager Noord-Holland Flevoland Zuid-Holland Zeeland Drenthe Overijssel Friesland Groningen Gelderland Utrecht Noord-Brabant Limburg Hoofd regioteam Gerdina Krijger Gerdina Krijger Monica de Vast Monica de Vast Petra Ellens Petra Ellens Jan Ybema Jan Ybema Ivo Gelsing Ivo Gelsing Arthur van Disseldorp Arthur van Disseldorp Martin Maassen Leden kunnen altijd bij hun regiomanager terecht met vragen en opmerkingen. Meer informatie: www.hiswarecron.nl/medewerkers. 12 HISWA MAGAZINE 2 helpen bij de ontwikkeling van hun bedrijf en de versterking van de sector. Met het samenvoegen van de partners in de nieuwe HRBC komt het beste van twee werelden samen. Jeffrey Belt, projectleider van de HISWA-RECRON Business Club: “We vinden het belangrijk om betrouwbare partners om ons heen te hebben die het ondernemerschap van onze leden stimuleren en samen met ons een visie op de sector formuleren. De nieuwe HISWA-RECRON Business Club biedt onze leden straks een nóg grotere keuze.” Compensatieregeling marinierskazerne Recent kwam de regering terug op het besluit om de marinierskazerne naar Vlissingen te verhuizen. De provincie Zeeland wordt hiervoor gecompenseerd, maar hoe is nog onduidelijk. Hiervoor is adviseur Bernhard Wientjes aangesteld; hij gaat samen met de provinciebestuurders kijken naar een goede compensatieregeling. HISWA-RECRON, een belangrijke economische partner, heeft aangegeven welke compensatiemogelijkheden van meerwaarde kunnen zijn voor de watersportsector en de leefomgeving. ONDERNEMERSNIEUWS Coronaprotocollen, uitlegvideo’s en communicatietoolkit beschikbaar HISWA-RECRON heeft coronaprotocollen beschikbaar. In deze documenten staan tot in detail strenge voorzorgsmaatregelen beschreven die ondernemers moeten toepassen om verspreiding van het coronavirus tegen te gaan. Bijvoorbeeld hoe gasten en klanten veilig en verantwoord van de voorzieningen, het sanitair, de winkel, de receptie en het havenkantoor gebruik kunnen maken. Samen met 150 ondernemers uit zeven sectoren en in afstemming met de Veiligheidsregio’s zijn deze protocollen gemaakt, exclusief voor leden van HISWA-RECRON. De informatievoorziening is ook in beeld en geluid beschikbaar. Van de protocollen zijn namelijk ook korte uitlegvideo’s (tutorials) beschikbaar. Er zijn video’s voor watersporters, watersportbedrijven, recreanten en recreatiebedrijven. Ze staan op het YouTube-kanaal van HISWA-RECRON. Om gasten, klanten, medewerkers goed te informeren over de protocollen, is er een speciale communicatietoolkit ontwikkeld. De middelen in deze toolkit kunnen leden gratis downloaden en/of printen, en gebruiken in het bedrijf. Bij de entree, bij het sanitairgebouw of op de website. Zo kunnen bedrijven laten zien dat ze veilig werken en goed de regels hanteren. Er zijn posters en stickers in het Nederlands, Engels en Duits. Meer informatie: www.hiswarecron.nl/protocollen www.hiswarecron.nl/voorjouwveiligheid (voor consumenten) www.youtube.com (kanaal HISWA-RECRON) Nieuwe medewerker bij HISWA-RECRON Sinds 1 mei jl. heeft HISWA-RECRON een nieuwe medewerker erbij. “Mijn naam is Suzanne van Tielraden, ben 24 jaar en woon in Leusden. Ik heb affiniteit met toerisme en recreatie en ik werk bij HISWA-RECRON op het secretariaat. Hiervoor werkte in een hotel en daarvoor op een camping/chaletpark. Ik heb het helemaal naar mijn zin bij HISWA-RECRON!” HISWA MAGAZINE 2 13

ONDERNEMERSNIEUWS Training: communicatie rondom coronacrisis De coronacrisis heeft consequenties voor alle medewerkers van bedrijven in de recreatie en de watersport. Zij moeten niet alleen werken volgens de HISWA-RECRON-protocollen, maar zij moeten ook toezien dat klanten en gasten van hun bedrijf zich gedragen volgens het protocol. In de training die HISWA-RECRON samen met Endurance (HISWA-RECRON Business Club) aanbiedt, staat de communicatie over de coronamaatregelen richting de gasten en klanten centraal. De volgende onderwerpen komen aan bod: • Corona: feiten en fabels • Gevolgen van corona op het gedrag van bezoekers en gasten • Uitleg van de HISWA-RECRON-protocollen • Uitleg van de coronaspelregels aan gasten en klanten • Handhaving • Reageren op agressief gedrag De training duurt een halve dag en heeft een open inschrijving. Meer informatie: www.hiswarecron.nl/agenda. Nieuws van ICOMIA De afgelopen tijd kwamen er vanuit ICOMIA, International Council of Marine Industry Associations, verschillende nieuwsupdates. Zo is de ICOMIA World Marinas Conference uitgesteld naar oktober 2021. Daarnaast wordt er gewerkt aan een online event aan het eind van dit jaar. ICOMIA startte verder een Back to Boating campagne. Waarbij het de bedoeling is dat video’s op YouTube geplaatst worden met de hashtag #Back2Boating. Video’s moeten gericht zijn op de ervaring, sensaties, emoties, dromen, vrijheid van varen. Meer informatie: www.icomia.com. 14 HISWA MAGAZINE 2 Wijziging inloggen mijnhiswarecron.nl Medio juni ontvingen HISWA-RECRON-leden een mail met daarin de aankondiging dat inloggen op www.mijnhiswarecron.nl verandert. Eerder logden leden in via mijnhiswa.nl. Dat is vanwege de fusie tussen HISWA en RECRON nu omgezet in www.mijnhiswarecron.nl. Even op een rijtje voor de leden: • Ga naar mijnhiswarecron.nl. • Voer hier de gebruikelijke inloggegevens in: gebruikersnaam en wachtwoord die ook voor mijnhiswa.nl werden gebruikt. • Inloggegevens onbekend? Stuur dan een mail naar communicatie@hiswarecron.nl. Via mijnhiswarecron.nl kunnen leden direct zelf verschillende zaken regelen als: • Eigen bedrijfspagina optimaliseren met teksten, foto’s en activiteiten voor zowel hiswa.nl als hiswarecron.nl. • Nieuwsberichten, vacatures en producten (boten) plaatsen. ONDERNEMERSNIEUWS Update Welkom op het water Ook voor de nationale watersportcampagne Welkom op het water worden als gevolg van de coronacrisis activiteiten geannuleerd. Zo is er dit jaar helaas geen Meevaarweekend en ook de Welkom op het water/ledendag gaat dit jaar niet door. Wel wordt er door Motivaction, in opdracht van Welkom op het water, een doelgroeponderzoek gedaan naar de verschillende type watersporters en potentiële watersporters. Uit dit onderzoek komen zogenaamde persona’s: op maat gemaakte klantprofielen om de kennis over doelgroepen ‘tot leven’ te brengen. Zij geven een naam en gezicht aan ‘de klant’ met motieven, verlangens en doelen in het leven. Deze persona’s kunnen uiteindelijk worden gebruikt om de juiste doelgroep te motiveren het water op te gaan. Daarnaast kunnen ook alle watersportbedrijven de uitkomsten van dit onderzoek gebruiken om hun eigen marketing en communicatie te optimaliseren. Verder wordt op de social mediakanalen continu de watersport op een leuke manier onder de aandacht gebracht bij het grote publiek. Welkom op het water is te volgen via: Instagram: @welkomophetwater Facebook: Welkom op het water Twitter: @welkomoptwater Meer informatie: www.welkomophetwater.nl. Akkoord over naam Holland Yachting Group Het collectief van superjachtbouwers en toeleveranciers binnen NMT gaat verder onder de reeds bekende naam Holland Yachting Group. Deze naam behoorde voorheen aan HISWA Holland Yachting Group, onderdeel van HISWA Vereniging. NMT en HISWARECRON bereikten onlangs een akkoord over de overname van de naam Holland Yachting Group en de bijbehorende slogan Think Yachts, Think Holland. Beide brancheorganisaties zijn het er unaniem over eens dat het zonde is om de reputatie en de naamsbekendheid die in 50 jaar is opgebouwd, verloren te laten gaan. De Holland Yachting Group maakte de afgelopen 50 jaar een enorme ontwikkeling door onder de vlag van HISWA Vereniging (nu HISWARECRON). De Nederlandse superjachtbouwsector staat wereldwijd synoniem voor kwaliteit, vakmanschap en innovatief vermogen. HISWA MAGAZINE 2 15

ONDERNEMERSNIEUWS Aanvraag keuring vuilwaterapparatuur Per 1 oktober 2019 is het toegestaan om toiletwater van pleziervaartuigen te lozen, mits dit gezuiverd is en aan de eisen voldoet. Het zuiveringsapparaat moet hiervoor een typegoedkeuring hebben. Deze typegoedkeuringen mogen sinds 20 maart 2020 gekeurd worden door twee certificerende instellingen, namelijk: DCI te Joure en DMI-EMCI te Werkendam. Het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat heeft deze twee instellingen hiervoor erkend. Meer informatie in de Kennisbank: www.hiswarecron.nl/kennisbank. Internationaal journalistenbezoek ‘op afstand’ Het geplande internationale journalistenbezoek van het exportcollectief HISWA Orange Yachting Group ging vanwege de coronacrisis niet door. Als alternatief wordt er nu virtueel journalistenbezoek georganiseerd, waarbij de werven in contact worden gebracht met een selectie internationale journalisten uit Rusland, Spanje, Zwitserland, Frankrijk, Italië en Scandinavië. Via HISWA-RECRON worden zij geïnformeerd over de verschillende nieuwe jachten en/ of producten. Daarna kunnen de betrokken bedrijven contact leggen via een online tool zoals Skype of Teams. Op deze wijze kunnen journalisten en bedrijven verder informatie en beeldmateriaal met elkaar uitwisselen. Het belang van goede (digitale) brochures, websites, technische data, foto’s en video’s is daarbij doorslaggevend. Leden die hun jachten beter in de internationale etalage willen zetten, kunnen contact opnemen met Michaël Steenhoff (m.steenhoff@hiswarecron.nl) of Jan Ybema (j.ybema@hiswarecron.nl). Meer informatie: www.yachtsholland.com. 16 HISWA MAGAZINE 2 ONDERNEMERSNIEUWS Manifestatie Hollandsche Zeilvloot Nederland heeft de grootste, nog varende historische vloot ter wereld. Door de coronamaatregelen wordt de sector op dit moment bedreigd met uitsterven. Extra maatregelen van de regering zijn noodzakelijk om te voorkomen dat de Nederlandse historische zeilvloot voorgoed verdwijnt. Na de lancering van de petitie Red de Hollandsche Zeilvloot, was er op 9 juni een manifestatie waarbij circa 175 historische schepen uit alle windrichtingen aandacht vroegen voor de Hollandsche Zeilvloot en de oproep aan de minister voor een noodfonds. HISWA-RECRON steunde het initiatief van de schippers. Deze manifestatie is vastgelegd op film en is op YouTube te bekijken. Grote zorg over het IJsselmeergebied HISWA-RECRON, 37 jachthavens in het IJsselmeergebied en de Waddenzee, het Watersportverbond en de BBZ maken zich grote zorgen over de uitwerking en de gevolgen van de Programmatische Aanpak Grote Wateren (PAGW), de Kaderrichtlijn Water (KRW), de Klimaatwet en de Energietransitie. Dit verwoordden ze in een ‘open brief’ die ze stuurden naar het ministerie, betrokken provincies en gemeenten. Kern van de boodschap is dat door overheidsingrijpen recreanten in de toekomst wegblijven. Door het gebied in te richten met windmolen- en zonneparken, natuureilanden, rietmoerassen en ondieptes waar waterplanten moeten gaan groeien, worden de recreatiesector en de lokale economie slachtoffer. Het overheidsingrijpen gaat ten koste van de kwaliteit van het binnen Europa unieke zoetwatermeer. Met subsidies van het Rijk wordt het gebied ingericht, ingepolderd en verdeeld in compartimenten waarmee unieke waarden verloren gaan. De natuurmaatregelen uit het PAGW zijn volgens het rijk nodig om onder andere toenemende recreatie op te vangen, maar het budget voor recreatie, zelfs recreatief medegebruik vanuit Den Haag is ‘nul’. HISWA-RECRON diende kamervragen over dit onderwerp in die naar verwachting voor het zomerreces behandeld worden. De open brief staat op www.hiswarecron.nl/actueel. HISWA MAGAZINE 2 17

Offensief duurzaam herstel bestemming Nederland gelanceerd ‘Hier moet je zijn’ De toerismesector wordt ongekend hard geraakt door de coronacrisis. Het inkomend- en binnenlands toerisme ligt nagenoeg helemaal stil, met enorme gevolgen voor onder meer jachthavens, zeilscholen, vakantieparken, hotels en attracties. Wanneer de tijd rijp is moet Nederland versneld en met kracht bezoekers uit binnen- en buitenland zien terug te winnen. Het NBTC werkt daarom samen met Gastvrij Nederland – waar HISWA-RECRON onderdeel van uitmaakt – en regionale marketingorganisaties momenteel aan het ‘Offensief Duurzaam Herstel Bestemming Nederland’. Tekst: Suzanne Ekel Dat kent drie doelstellingen: op een verantwoorde manier een duurzaam herstel van de Nederlandse bezoekerseconomie na de coronacrisis, met maximale grip op spreiding. Ten tweede meer vakantie- en recreatiebestedingen in Nederland en tot slot, een structurele verandering in denken en gedrag over vakantie en recreatie in eigen land. Daar is meer voor nodig dan een campagne of iets wat enkel het komende hoogseizoen ondersteunt. Daarom is de aanpak gericht op het gang brengen van een duurzame, enthousiasmerende beweging. Centraal daarin staan vakantie en vrije tijd in eigen land; kort, lang, op uiteenlopende 18 momenten en vooral: op alle verrassende, onbekende en onontdekte plekken in het land. Het offensief ging begin juni publiekelijk van start met onder andere social media posts, advertenties en lancering van het beeldmerk. Meedoen Als lid van HISWA-RECRON kunt u meedoen! Er is een toolkit met materiaal, concepten, informatie en richtlijnen per fase beschikbaar om aan ‘Hier moet je zijn’ mee te doen. Voor toegang tot de toolkit stuurt u een mail naar hiermoetjezijn@holland.com. Hier moet je zijn Er is gekozen voor een herkenbare kernboodschap: ‘Hier moet je zijn.’ ‘Hier’ is het woord waar alles om draait, als in: hier in Nederland, hier in deze regio, hier in deze stad, hier op deze plek. Spreiding van toerisme over het land, onder andere naar rustiger plekken, en over de tijd, op alle momenten van het jaar en niet alleen in de officiële vakantieperiodes, is een essentieel onderdeel van het plan. Dat sluit goed aan bij de maatregelen die nodig zijn om toerisme in Nederland weer verantwoord op te starten. Op dit moment is het thuisland voor veel Nederlanders bovendien de enige keuze als vakantieland. HISWA MAGAZINE 2 Met ‘Hier moet je zijn’ kan iedereen elkaar geruststellend en veilig gidsen: we mogen weer en hier kán het ook. Voor een weekje erop uit, een dagje varen, een weekendje weg, een stedentrip, een wandeling of een uurtje kitesurfen. Het enthousiasme erachter rijkt verder dan dat: het laat zien dat Nederland 365 dagen per jaar een topbestemming, misschien wel het mooiste vakantieland op aarde is. Zelfs als de zon niet schijnt, binnen twee uur rijden. Immers: je hoeft niet naar ‘daar’, je vindt het allemaal ‘hier’, in eigen land. Het laat zien dat Nederland 365 dagen per jaar een topbestemming is. Zelfs als de zon niet schijnt, binnen twee uur rijden. Je hoeft niet naar ‘daar’, je vindt het allemaal ‘hier’. Fasering: van informeren en gidsen, naar stimuleren en activeren De beweging begint met gidsen: mensen informeren en voorlichten. Met tips voor veilig en vertrouwd erop uit en met concrete suggesties waar dat kan. Daarna gaat dat over in inspireren en stimuleren waarbij mensen zich laten verrassen door wat er allemaal mogelijk en beschikbaar is in ons land. Daarna, in de derde fase, staan activeren en werven centraal. Uiteindelijk kan de beweging aanstekelijk worden tot over de landsgrenzen heen. Er wordt in eerste instantie gekeken naar het binnenlands toerisme, met voorzichtige aandacht voor buurlanden België en Duitsland. Er zijn nog geen extra financiële toezeggingen vanuit het ministerie EZK of de provincies. Het NBTC financiert de eerste fase uit eigen budget. Een beweging van iedereen Iedereen kan op zijn eigen manier aanhaken en elkaar vertellen waar je moet zijn. Het stelt ondernemers in staat hun gasten te gidsen én verwelkomen op hun eigen enthousiaste manier. Het nodigt alle Nederlanders uit hun favoriete plekken en activiteiten te delen. De communicatiekracht van alle betrokkenen samen kan veel verschil maken in het bekend maken van het gedachtengoed van ‘Hier moet je zijn’. Daarom draait het achter de schermen de komende tijd om het mobiliseren en activeren van partners uit het veld, zowel marketingorganisaties als aanbieders en ondernemers die precies weten waar je moet zijn. Waar het veilig, verrassend leuk en onontdekt is. Gebruik de hashtag #hiermoetjezijn U kunt ook uw gasten en klanten aansporen om mee te doen. Laat hen hun ervaringen met anderen delen door de social hashtag #hiermoetjezijn te gebruiken. Meer informatie: http://hiermoetjezijn.nu. Leiden verkennen per boot.

Corona en de watersportsector Het coronavirus raakt wereldwijd de hele maatschappij. In alle opzichten. Mensen, bedrijven, overheid en instellingen. Vooral de vrijetijdsector wordt diep geraakt. Zeker ook in Nederland. HISWA-RECRON was net tweeënhalve maand gefuseerd. Het team en bestuur hadden een route uitgezet voor een nieuwe strategie van de club voor de komende jaren. Die route werd op 12 maart om 16.00 uur tijdens op de tweede dag van de HISWA Amsterdam Boat Show ruw onderbroken. Premier Rutte kondigde ter voorkoming van verdere verspreiding van het coronavirus een lockdown van alle evenementen aan. Tekst: team HISWA-RECRON De dag erna stelden de 28 professionals van HISWA-RECRON direct prioriteiten. In twee uur tijd ontstond een nieuwe werkverdeling. Iedereen schakelde meteen bij om zaken als lobby, ledenadvies, productontwikkeling, onderzoek en communicatie voor het belangrijkste deel te richten op corona. Er was ineens en gezamenlijke vijand voor alle bedrijven in de watersport- en recreatiesector. De aanleiding is natuurlijk niet fijn, maar voor de motivatie van de bemanning uit verschillende achtergronden vormde de coronacrisis een goed bindmiddel. Hoe heeft HISWA-RECRON de coronacrisis aangepakt? Wat waren en zijn de belangrijkste issues? Welke gevolgen hebben ze voor de watersportsector? Met welke producten en diensten staan wij nog steeds voor u klaar? In dit artikel een antwoord op al deze vragen. Let wel, op het moment van verschijnen van dit blad, kan de actualiteit al weer anders zijn. Lobby In maart kondigde het kabinet een omvangrijk economisch pakket aan om ondernemers tegemoet te komen. Werk- en baanbehoud was de ambitie, generiek en snel het credo. HISWA-RECRON-bedrijven met een sterk seizoenskarakter kwamen in eerste instantie nauwelijks in aanmerking voor noodhulp. De TOGS-regeling bleek niet toepasbaar, omdat de watersport- en recreatiesector niet expliciet door het Rijk was gesloten. De NOW-subsidie voor de werkgever werd gebaseerd 20 op de referentiemaanden januari of november, die in geen verhouding staan tot de daadwerkelijke loonkosten van de bedrijven in het hoogseizoen. Onze lobbyportefuille was deze periode goed gevuld en bracht direct resultaten op zoals: - De NOW-subsidie is aangepast voor seizoenswerk. - De TOGS-regeling is toepasbaar voor bijna al onze bedrijven en partners. - We spraken persoonlijk met minister Wiebes en staatsecretaris Keijzer en kregen ze op werkbezoek. - Er kwam extra noodhulp voor ondernemers in de watersport en recreatie waar de vaste doorlopende kosten hoog zijn. Helpdesk voor leden Vanaf het begin van het uitbreken van het coronavirus en de ingestelde maatregelen voor de watersport- en recreatiesector stelde HISWARECRON een helpdesk in. Leden kunnen hier telefonisch en per mail terecht met uiteenlopende vragen, HISWA MAGAZINE 2 9 juni 2020 Ben je ook benauwd en/of heb je koorts? Dan moeten alle huisgenoten thuisblijven. Heb je klachten? Blijf thuis. Laat je testen. Werk zoveel mogelijk thuis. Basisregels voor iedereen Vermijd drukte. . Houd 1,5 meter afstand. Stap voor stap - wat kan wanneer? STAP 1 STAP 2 STAP 3 1 juli Contactberoepen Buiten sporten op 1,5 meter afstand Bibliotheken Zwembaden (Speciaal) basisonderwijs en kinderopvang Terrassen Bioscopen (max. 30 personen) Restaurants / cafés (max. 30 personen) Culturele instellingen (max. 30 personen) Musea / monumenten In het openbaar vervoer is het dragen van een niet-medisch mondkapje verplicht. Versoepelen van maatregelen kan alleen als het coronavirus onder controle blijſt. Voortgezet (speciaal) onderwijs Sport- en verenigingskantines Bioscopen (max. 100 personen) 18+ Restaurants / cafés (max. 100 personen) Culturele instellingen (max. 100 personen) Georganiseerde samenkomsten (max. 100 personen) Casino’s Sekswerkers en coffeeshops STAP 5 Datum onbekend: Sportscholen Alle sporten Sauna’s (binnen en buiten), incl. wedstrijden en betaald voetbal STAP 4 1 september Was vaak je handen. Evenementen Discotheken 15 juni Voorzieningen campings en vakantieparken Praktijklessen en toetsing MBO Tentamens en praktijklessen hoger onderwijs Voorwaarden en meer informatie: rijksoverheid.nl/coronavirus of bel 0800-1351 zoals over de beperkingen, over steunmaatregelen, contact met overheden, voorlichting aan klanten, hoe om te gaan met annuleringen of het uitgeven van vouchers. De helpdesk werkt als een vraagbaak en doorgeleiding naar de juiste specialist binnen HISWA-RECRON. De helpdesk is dagelijks bereikbaar via: 033 303 97 37 of corona@hiswarecron.nl Website en social media Op 16 maart, direct na de eerste coronamaatregelen, ging een speciale website de lucht in: www.hiswarecron.nl/corona. De site is inmiddels rijk gevuld. Hier staat alles over wat belangrijk is voor u als ondernemer: meest gestelde vragen, praktische informatie, producten en diensten, voorbeeldbrieven, nieuwsberichten, regelingen en lobbyzaken. De website wordt dagelijks geactualiseerd. Daarnaast ging een speciale pagina voor consumenten online: www.hiswarecron.nl/voorjouwveiligheid. Hier vinden watersporters en recreanten voor hen belangrijke zaken zoals gedragscodes en uitlegvideo’s over wat wel en niet is toegestaan bij watersport- en recreatiebedrijven. Verder worden op social media (Facebook, LinkedIn en Twitter) continu updates geplaatst. Wilt u à la minute op de hoogte blijven van het nieuws? Volg ons dan: Facebook: www.facebook.com/HISWA.RECRON.1 LinkedIn: www.linkedin.com/company/HISWARECRON Twitter: www.twitter.com/HISWARECRON Coronanieuwsbrieven Sinds het begin van de coronacrisis in Nederland stuurde HISWA-RECRON wekelijks meerdere nieuwsbrieven – exclusief voor leden – onder de noemer “Update coronamaatregelen”. In totaal zijn er sinds begin maart al meer dan 45 updates verstuurd. Deze nieuwsbrieven worden goed gelezen. De corona-update zal ook de komende tijd nog regelmatig verschijnen. Bent u lid en wilt u zich abonneren? Stuur dan een mail naar communicatie@hiswarecron.nl. Protocollen In samenwerking met leden, koepelorganisaties en ministeries ontwikkelde HISWA-RECRON specifieke protocollen voor watersport- en recreatiebedrijven. Als ondernemer kunt u de protocollen gebruiken om uitvoering te geven aan de geldende maatregelen die per veiligheidsregio in de noodverordening zijn vastgelegd. Over het gebruik van de protocollen zijn korte uitlegvideo’s beschikbaar. Er zijn video’s gemaakt speciaal voor watersportondernemers, recreatieondernemers, recreanten en watersporters. Meer informatie op www.hiswarecron.nl/protocollen. De uitlegvideo’s staan ook op het YouTube-kanaal van HISWA-RECRON. Toolkit communicatie Speciaal voor gasten en klanten ontwikkelde HISWA-RECRON een communicatietoolkit onder de noemer “Voor jouw veiligheid”. Er zijn posters, flyers, baliebordjes, banners en stickers beschikbaar. Met deze middelen kunnen ondernemers aan hun gasten en klanten duidelijk maken welke veiligheidsen hygiënemaatregelen het bedrijf neemt om verspreiding van het coronavirus te voorkomen. Voucherregeling Vanaf begin april is een voucherregeling in werking gesteld. Deze regeling stelt watersport- en recreatiebedrijven in staat om bij een niet uitgevoerde overeenkomst niet direct het aanbetaalde bedrag terug te betalen aan de gast of klant maar de boeking door middel van een voucher te verplaatsen. Dit voorkomt liquiditeitsproblemen. De voucherregeling voldoet aan de voorwaarden van de Autoriteit Consument en Markt (ACM). Bedrijven bieden de voucherregeling zelf aan met de voorwaarden die tussen HISWA-RECRON en de ACM zijn overeengekomen. Meer informatie op www.hiswarecron.nl/voucherregeling. HISWA MAGAZINE 2 21 HET BELANG VAN WATERSPORT EN VRIJE TIJD VOOR JOUW VEILIGHEID Dit HISWA-RECRON Erkende Bedrijf werkt met een coronaprotocol. www.hiswarecron.nl/voorjouwveiligheid

Meestgestelde vragen De meest gestelde vraag aan de coronahelpdesk was: moet ik als ondernemer terugbetalen of niet? Juridisch ligt dit gecompliceerd. Gevoelsmatig zou je zeggen dat als de ondernemer door overmacht niet aan de klant kan leveren wat hij heeft afgesproken, dat hij dan ook niets hoeft te betalen. Dat klopt, maar slechts ten dele. De ondernemer hoeft niet de schade te betalen die een klant heeft gehad doordat hij niet heeft kunnen leveren en de klant een duurder alternatief heeft moeten zoeken. Bijvoorbeeld: de klant had een bungalow geboekt in Zeeland, omdat hij tijdelijk een baan had in Vlissingen. Hij moest als gevolg van de sluiting van het bungalowpark uitwijken naar een duurder hotel. De meerkosten zijn niet te verhalen op het bungalowpark; die kan zich met recht beroepen op overmacht. Iets anders is echter het terugbetalen van hetgeen de klant al voor zijn boeking heeft aanbetaald. Daartoe is de ondernemer die niet kan leveren in beginsel wel verplicht op grond van de wet. Door de tekortkoming van de ondernemer in de uitvoering van de overeenkomst, heeft de klant het recht de overeenkomst te ontbinden. Daaruit volgt weer dat de klant zijn aandeel in de overeenkomst als die al voldaan is, kan terugvorderen. Ofwel: de aanbetaling moet juridisch gezien ongedaan gemaakt worden en aan de klant worden terugbetaald. Om eventuele liquiditeitsproblemen bij bedrijven te voorkomen, ontwikkelde HISWA-RECRON een voucherregeling. Of die regeling ook juridisch stand houdt in een procedure, is (nog) niet bekend. Er zijn nog geen gerechtelijke uitspraken hierover bekend. Een andere vaak gestelde vraag was: hoe ga ik om met annuleringen in de situatie dat ik als ondernemer wel mijn aandeel in de overeenkomst kan nakomen, maar de klant niet wil of kan nakomen? Daarbij ligt de kwestie in veel gevallen gecompliceerder. 22 HISWA MAGAZINE 2 Want van de Duitse klant, die vanwege maatregelen in eigen land de grens niet over mocht, konden we nog zeggen dat dat meer in de risicosfeer lag van die Duitse klant. Dus dat bij een annulering derhalve de normale annuleringsregeling van toepassing was: betaling van annuleringskosten. Maar wat te doen bij een boeking van een boot of bungalow aan een gezelschap bestaande uit meer huishoudens? Juridisch kan de ondernemer daar meerdere kanten mee op. Hij kan zeggen dat de boot of de bungalow gewoon beschikbaar is en dat het gegeven dat de klant meer dan één huishouden vertegenwoordigt meer in de risicosfeer van de klant ligt en dat bij een annulering door de klant dus annuleringskosten zijn verschuldigd. Maar ook verdedigbaar is, dat het als verhurende watersport- of recreatiebedrijf verboden was om boekingen te accepteren of uit te voeren van klanten die afkomstig waren uit meerdere huishoudens. Dat brengt dan een belemmering mee bij de ondernemer om de overeenkomst uit te voeren en dat leidt dan weer tot een terugbetaling. Tot uitspraken van kantonrechters over deze vraag heeft het (nog) niet geleid. Het is lastig te voorspellen welke kant het zal opgaan. Veel media-aandacht Niet eerder kreeg HISWA-RECRON rond een bepaald issue zoveel media-aandacht als nu. Het NOS Journaal, RTL Nieuws, Hart van Nederland, De Telegraaf, het Algemeen Dagblad, Nu.nl, Radio1, BNR Nieuwsradio, actualiteitenprogramma’s als EénVandaag en Op1 en vele andere (regionale) kranten, vakbladen en andere (online) media: allemaal maakten ze items over de watersport- en recreatiesector in coronatijd. Geert Dijks, directeur HISWA-RECRON, gaf tientallen interviews en verscheen regelmatig op televisie. We mogen weer! We kunnen niet wachten om er weer op uit te gaan. Nieuwe plekken te ontdekken, nieuwe dingen te proeven, mensen te ontmoeten. En dat kan in het mooiste land ter wereld. Ons eigen land. Kwestie van de drukte vermij den. De ruimte opzoeken. En dat gaat prima. Want er is genoeg voor iedereen. De mooiste natuur, lekkerste gerechten, de spannendste att racties, de meest verbazingwekkende architectuur en musea, onbekende en zeldzame dieren. Allemaal op niet meer dan twee uur rij den. En als we al die mooie plekjes met elkaar delen, kunnen we allemaal genieten van ons mooie land. Want je hoeft echt niet naar ‘Daar’. Je vindt het allemaal ‘Hier’. Deel bij zondere plekken met #hiermoetjezij n. Of kij k op hiermoetjezij n.nu ter inspiratie. HISWA MAGAZINE 2 23 ZUID-HOLLAND

Verschuur Watersport heeft zelf twee tenders ontwikkeld, de Triple 7 en de X. Bij Verschuur Watersport vliegen boten de deur uit “ Mensen komen hier hun droom waarmaken” Recreatie op en aan het water neemt een vlucht deze zomer. In ieder geval, dat mag je verwachten als je de sloepenverkoop bij Verschuur Watersport ziet: die is na een paar weken rust in maart exponentieel gegroeid in de weken erna. Mensen wachten nu acht tot elf weken op een sloep bij de sloepen- en tenderspecialist. ‘Ze willen vrijheid, het water op, met het gezin weg. De mensen komen bij ons om een stuk plezier en vrijheid te kopen.’ Tekst: Dominique van Dam 24 In maart was het even duimendraaien in de gloednieuwe showroom van Verschuur Watersport in Rijnsaterwoude. De flessen Moët & Chandon netjes in de wand, de glazen klaar voor gebruik, maar de bel voor verkoop van een sloep luidde niet één keer. ‘We maakten mooie productvideo’s in die maand. Een virtuele showroom, dat was eigenlijk ons coronaplan’, vertelt Koen de Groot, bedrijfsleider bij de sloepenspecialist. ‘Alle sloepen en tenders zouden een eigen video krijgen, dat was het idee. Met interieur, specificaties en alles wat verder belangrijk is in HISWA MAGAZINE 2 beeld.’ In april was het ineens niet meer nodig: het werd mooi weer, en vooral de persconferentie deed mensen beseffen: corona blijft wel een tijdje. Mensen beseften: corona blijft wel een tijdje. Vanaf dat moment was het een gekkenhuis in de showroom. ‘Het leek wel of mensen doorkregen: dit gaat een heel saaie zomer worden’, zegt De Groot. ‘Vanaf dat moment was het gekkenhuis in de showroom.’ Kopers nu zijn vooral gezinnen die al langer sparen voor een mooie sloep. Ze komen een sloep aanschaffen in het segment tot veertigduizend euro. ‘De duurdere boten blijven liggen. De ondernemers houden namelijk de hand op de knip, en dat is ook logisch.’ Kijken en besluiten De consument koopt een fijne tijd op het water in plaats van een vakantie in het buitenland, zo ziet De Groot het. ‘En daarbij beslissen ze snel. Eerst was het een driestappenplan: oriënteren, offerte en beslissen. Nu is het kijken en besluiten.’ In dat proces heeft iedereen bij Verschuur Watersport nog wel altijd de adviserende rol hoog in het vaandel: ‘Elke klant gaat hier tevreden weg, uiteindelijk komen ze een nieuw gezinslid halen, zo lijkt het wel. De mensen komen om hun droom waar te maken.’ Ook nu, misschien wel zeker nu, is adviseren een groot goed, ook al vliegen de tenders over de toonbank. Maar liefst vijftig procent van de kopers is een nieuwe watersporter, dertig procent was al klant bij Verschuur Watersport en de overige twintig procent is een bestaande watersporter. ‘De nieuwe watersporter wil gewoon gemak, maar we vertellen ze wel alles over varen, keuzes die er zijn, en helpen ze bij het kiezen van een boot van het juiste formaat. Je weet: de eerste boot is vaak een goede keuze, maar niet de definitieve, dus we zorgen ervoor dat ze graag terugkomen.’ ‘De mensen die nieuw zijn op het water hebben jarenlang gespaard, hard gewerkt, nu komen ze bij ons een ontzorger kopen. Ze willen genieten, pure ontspanning. En in deze tijd komt daarbij dat de sloep de mogelijkheid geeft om samen, verbonden met elkaar iets leuks te doen. Een dagje op het water geeft gezelligheid, je bent lekker bij elkaar, mensen zitten niet snel op hun telefoon, varen is een sociale bezigheid.’

Automotive als voorbeeld Al die verkopen vinden plaats in de gloednieuwe showroom van Verschuur Watersport, die openging in december. Een grote hal, met veel ruimte voor de boten en ernaast een enorme stalling en werkplaats in eenzelfde hal. ‘Wij wilden als bedrijf professionaliseren. We hebben het concept dat we hier hebben helemaal uitgedacht. En keken daarbij veel naar de automotive en hoe dealers hun showroom indelen en de verkoop en werkplaats inrichten. Als team gingen we bijvoorbeeld kijken bij BMW.’ Wij wilden als bedrijf professionaliseren. En keken daarbij veel naar de automotive en hoe dealers hun showroom indelen. De Groot durft daarbij te zeggen dat ze nu behoren tot de beste watersportbedrijven in Nederland. ‘Misschien zijn we wel de beste. Maar we zijn pas tevreden als andere bedrijven komen kijken hoe we het hier aanpakken, dat wij als voorbeeld dienen. De showroom is het resultaat van een proces. We vergaderen meer over de visie vanwaar uit we werken, we hebben veel gesprekken over waar we naartoe werken als team.’ Er zijn ook dingen niet veranderd: ‘We houden het persoonlijke waar watersport voor staat erin.’ Bel van geluk Een van de meest in het oog springende onderdelen in de showroom is een grote bel. ‘Dat is de bel van geluk. Mensen die een boot aanschaffen mogen de bel luiden. Op dat moment zijn alle ogen op dat gezin, die mensen gericht. Een prachtige afsluiting van een koopproces.’ Het feit dat iedereen onderdeel van het feestje is, geeft ook wel marketingmogelijkheden. ‘De meeste belmomenten geven andere kopers het gevoel dat ze daar ook willen staan.’ Naast zo’n tastbaar moment als de bel luiden zet Verschuur ook veel andere marketingmiddelen in. ‘Vooral op sociale media zijn we sterk’, legt De Groot uit. Yoney Verschuur, een van de eigenaren, is zelf verantwoordelijk voor alles wat op sociale media gebeurt: ‘Ze heeft er gevoel voor. De verhalen van anderen geven vertrouwen aan nieuwe kopers.’ Ook maken ze elke week een nieuwe vlog. ‘Een aflevering van vijf tot tien minuten waarin we de koper informatie geven die hij of zij thuis wil opzoeken. Zie het als Top Gear voor boten, die was er nog niet, dus die zijn we zelf gaan maken. In die afleveringen dragen we kennis en plezier over.’ De toekomst ziet er voor dit watersportbedrijf rooskleurig uit. ‘Het enige waar we door de 26 HISWA MAGAZINE 2 Koen de Groot drukte nu niet aan toekomen is de ontwikkeling van onze eigen boten. We hebben de Triple 7 en de Triple X800, mooie onderhoudsvrije aluminium tenders die we in eigen beheer bouwen. Ze zijn gebaseerd op de kritiek die we krijgen op andere sloepen en tenders. We luisteren goed naar wat er anders en beter kan of zelfs moet en dat verwerken we in deze modellen. Zo hebben we prachtige, moderne, praktische eigen ontwerpen die we ook veelvuldig verkopen.’ Er staan na de bouw en inrichting even geen grote veranderingen op stapel. ‘Alleen verbeteringen in processen, zoals hoe we de showroom zonder de klant te storen, snel en goed opnieuw inrichten als we veel verkocht hebben. Naast de al uitdagende maanden nu, is voor ons dus op deze locatie, met deze setting, alles nieuw. Het is nog nooit eerder maart, april of mei geweest in deze showroom met dit bedrijf.’ Het hele team van Verschuur Watersport werkt hard om heel veel (nieuwe) watersporters blij te maken. ‘Daarna kijken we verder naar de toekomst.’ HISWA MAGAZINE 2 Elke koper mag de bel luiden. Een trots moment. 27

Alternatieven zoals non-stick coating en wraps bieden mogelijkheden Kunnen we zonder antifouling met biociden? Zodra een boot te water gaat, begint de aangroei. Algen, mosselen en andere micro-organismen hechten zich aan het onderwaterschip waardoor de boot minder snel vaart, meer brandstof verbruikt, minder wendbaar wordt en invasieve exoten de mogelijkheid biedt mee te liften. Een biocide antifouling voorkomt dit maar een verbod op biociden is aanstaande. Daarom is er onderzoek gedaan naar milieuvriendelijker alternatieven. In de rubriek TechTalk nemen we dit keer antifouling onder de loep en trekken we conclusies naar aanleiding van het onderzoek. Tekst: Paul Steenhoff Wie een biocide antifouling op het onderwaterschip aanbrengt, zorgt ervoor dat er een gecontroleerde en regelmatige afgifte van een biocide plaatsvindt. Een biocide – vaak ook een toxine genoemd – zoals koper, een koperverbinding of zink, is een stof die organismen doodt. 28 De stof wordt in een percentage dat ligt tussen de acht tot twaalf procent door de verf gemengd. De biocide komt langzaam vrij zodra het in contact komt water. Als koper bijvoorbeeld in aanraking komt met zout water, ontstaat er een giftige film die hoofdzakelijke bestaat uit het giftige oxychloride, een verbinding van zuurstof- en chlooratomen. De oxychloride voorkomt de aangroei van bio-organismen en zorgt ervoor dat het onderwaterschip zo schoon mogelijk blijft gedurende het vaarseizoen. HISWA MAGAZINE 2 Rubriek: TechTalk Als biocide kan dus koper of zink worden gebruikt maar in de jaren ‘70 en ‘80 gebruikten fabrikanten ook de stof tributyltinhydride (TBT) in antifouling. Deze zogenoemde organotinverbinding reageert in contact met water, met de vorming van waterstofgas. Het schadelijke gevolg was dat oesters met name in Engeland en Frankrijk massaal vergroeiden waarmee de teelt werd bedreigd. Daarom is TBT sinds 2003 door de IMO verboden. Naast koper worden ook de zogenoemde booster biocides toegepast die voornamelijk werken op de aangroei van algen. Cybutrine bijvoorbeeld is zo’n booster en bevat een giftige synthetische chemische verbinding. Diuron is een herbicide en SeaNine 211 bevat een zeer giftig biocidaal ingrediënt. Waarom aangroei gevaarlijk kan zijn Aangroei van het onderwaterschip start met moleculaire fouling die de basislaag vormt van microfouling en macrofouling. Bij microfouling hechten micro-organismen zich op het onderwaterschip, bij macrofouling hechten zich grotere organismen zoals mossels, bepaalde soorten wormen, macroalgen, zakpijpen, hydroide poliepen, zeepokken en zeewier aan de boot. Al die organismen vertegenwoordigen samen een grote massa, waardoor de manoeuvreerkarakteristieken en de laadcapaciteit van een boot sterk veranderen. Voor de pleziervaart en vooral voor de beroepsvaart is fouling dus een bron van zorg die bovendien zorgt voor een toenemend brandstofverbruik (zie tabel). Een ander probleem van fouling is dat op deze manier invasieve exoten een reismiddel hebben, zoals dat ook in ballastwater kan plaatsvinden. Dat ‘meereizen’ kan dus de basis vormen van ecologische rampen zoals de Chinese wolhandkrab en het Chinese zoetwaterkwalletje. Bovenstaand geldt natuurlijk voornamelijk voor de beroepsvaart maar ook de zee- en oceaangaande pleziervaart heeft er natuurlijk mee te maken. In Nederland bepaalt het College Toelating Gewasbeschermingsmiddelen en Biociden (CTGB) welke antifoulings met biociden zijn toegestaan. Toename van brandstofverbruik door fouling uitgedrukt in percentages • Vorming van biofilms: acht tot twaalf procent • Vorming van harde aangroei: tot 24 procent • Aangroei op de schroef: zes tot veertien procent HISWA MAGAZINE 2 29 Al die organismen vertegenwoordigen samen een grote massa, waardoor de manoeuvreerkarakteristieken en de laadcapaciteit van een boot sterk veranderen. Ablatieven, zelfpolijstend en fouling release Biocide antifoulings bestaan uit de ablatieven. Die slijten niet maar de werking berust op het proces van uitloging van de biociden door een proces dat hydrolyse heet. Hydrolyse is de splitsing van een chemische verbinding onder opname van water waarbij biocide ionen vrijkomen. We kennen ook de zelfpolijstende antifoulings die materiaal verliezen volgens het principe van gecontroleerde afgifte door de frictie tussen scheepshuid en water. Dan zijn er ook nog de fouling release-verven ook wel de non-stick coatings genoemd, die zo hard en glad zijn dat de organismen niet de kans hebben zich te hechten. De verven die momenteel in deze categorie op de markt zijn, scheiden geen gif af maar zijn gebaseerd op siliconen polymeren waardoor ze spiegelglad zijn en de eventuele aangroei gemakkelijk met een borstel of spuit kan worden verwijderd. Als laatste hebben we nog de folies die als een sticker op het onderwaterschip worden aangebracht. Deze folies hebben vaak een teflon- of fluorlaag of een nano-coating waarbij nano verwijst naar een eenheid van deeltjes die zeer klein is (factor 10-9). Er is ook een folie ontwikkeld die niet glad is maar zeer kleine haartjes heeft die bewegen als het schip vaart. Men probeert hiermee de huid van bijvoorbeeld een haai te imiteren die ook bestaat uit minuscule haartjes. Nadeel van de non-stickcoatings en folies dat deze over het algemeen prijzig zijn en tussentijds reinigen nodig is.

Koploper in strijd tegen biociden In Nederland zijn er nu door het CTGB ongeveer tien producten toegelaten met biociden. Gebruik je een product dat niet op de lijst voorkomt, dan maak je kans op een boete. En die is met 2.500 euro stevig te noemen. Daarom moet je als jachtwerf en jachthaven aan je klanten duidelijk te maken welke producten wel en niet worden toegestaan. De antifoulings die niet door het CTGB zijn toegelaten, zijn daarom ook opgenomen in het HISWA Werf- en Havenreglement en zijn voor iedereen beschikbaar en na te lezen op de website www.hiswarecron.nl/kennisbank. Vanwege de milieubelasting van antifoulings met biociden wil de overheid het gebruik van biociden sterk terugdringen en zoals het nu laat aanzien is 2021 het laatste jaar waarin biocidehoudende antifoulings voor de pleziervaart zijn toegestaan. Let wel dat dit beleid alleen geldt voor Nederland – Nederland kent de strengste regelgeving van de EU – en dat er voor de beroepsvaart wéér andere regels bestaan. De industrie zit natuurlijk niet stil en er komen steeds meer biocidevrije of milieuvriendelijkere antifoulings op de markt. Vanwege de milieubelasting van antifoulings met biociden wil de overheid het gebruik van biociden sterk terugdringen. Naar verwachting is 2021 het laatste jaar waarin biocidehoudende antifoulings voor de pleziervaart zijn toegestaan. Praktijktest Op verzoek van het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat hield HISWA Vereniging (nu: HISWA-RECRON) in 2019 een praktijktest met twaalf milieuvriendelijker antifoulings. MilieuCentraal en WaterrecreatieNederland werden ook betrokken bij het onderzoek om de communicatie naar de watersporter te stroomlijnen. De producten werden getest op zoet en zout water, op Valken, bij respectievelijk Ottenhome in Heeg en Aquavitesse in Bruinisse. Er werd gekozen voor zoet en zout water aangezien aangroei in zeewater veel sterker is dan in zoet water. Er komen namelijk in zout water veel meer verschillende soorten organismen voor in de zee en vaak ook in grotere aantallen, zeker als het om tropische wateren gaat. De onderzoekers voerden ook een zogenoemde statische test of vlottest uit met behandelde panelen in de haven van Den Helder. De test werd uitgevoerd onder de supervisie van Job Klijnstra, Expert Fouling Control & Material Protection, bij onderzoeksinstituut Endures uit Den Helder. Hij was ook verantwoordelijk voor het eindrapport van de test dat afgelopen februari werd gepresenteerd in Amsterdam. Vanuit HISWA Vereniging waren Manon van Meer, Programmanager Duurzaamheid en Jeroen van den Heuvel, Afdelingsmanager Jachtbouw en Watersport, nauw betrokken bij de test. Ultrasound Tijdens de testperiode zijn de boten en het vlot op verschillende momenten beoordeeld op mate van aangroei. Er werden ook twee systemen getest waarmee door het uitzenden van ultrasone golven vanuit of naar de romp gepoogd wordt aangroei te voorkomen. Ultrageluid of ultrasoon geluid is geluid waarvan de frequentie te hoog is om gehoord te worden door het menselijk oor. Nadeel van een ultrasoon systeem is dat dit systeem altijd stroom nodig heeft. Valt de stroom uit zoals dat in de praktijktestcase ook tijdelijk is gebeurd, dan werkt het systeem dus niet. De ultrasoon systemen konden bovendien niet op het vlot getest worden. 30 HISWA MAGAZINE 2 De Chinese wolhandkrab is een exoot die als plaag wordt gezien. Resultaten Uit de test van de twaalf producten op zoet water bleken de eindresultaten nagenoeg allemaal hetzelfde, ook als deze vergeleken werden met de antifouling mét biocide die op een zogenoemd referentievlak was aangebracht. Hier kunnen we dus zonder biociden een goed resultaat behalen. De testen met de producten op zout water lieten zien dat de biocidehoudende antifouling op het referentievaartuig niet voldoende aangroeiwerende werking had om het onderwaterschip het hele vaarseizoen vrij van aangroei te houden. Een aantal geteste producten – zonder biocide dus - scoren vergelijkbaar. Ook hier geldt dus dat middelen met biociden de strijd aankunnen met middelen zonder biociden. De test liet verder zien dat er grote verschillen zijn met betrekking tot het reinigen van de onderwaterschepen. Zo zijn alle producten op siliconenbasis eenvoudig schoon te maken zonder dat de werking negatief wordt beïnvloed. Bij de ultrasone systemen is het mechanisch reinigen uiteraard afhankelijk van de gekozen type onderwatercoating, maar hierbij geldt dat daarmee de werking van het ultrasone systeem niet wordt beïnvloed. Conclusies • Zowel voor zoet en zout water zijn antifoulings beschikbaar die milieuvriendelijker zijn en even goed werken dan wel vergelijkbaar zijn met de antifoulings met biociden. • Nadeel is dat er bij sommige coatings tussentijds mechanisch moet worden schoongemaakt en de coatings meestal een kortere werkingsduur hebben dan antifoulings met biociden. Wasstraten – geschikt voor verschillende rompvormen – bestaan nog niet in Nederland. • Er is onduidelijkheid over de prijzen van de alternatieven maar duidelijk is wel dat de prijzen hoger – tot aanzienlijk – hoger liggen dan de producten met biociden maar de levensduur van de producten is in veel gevallen ook langer. Ultrasoon werkt net zolang als het systeem werkt. • Positieve uitzondering is het toepassen van melkvet. Dit biologische product is goedkoop maar maakt de huid spekglad wordt wat weer aanpassingen vraagt bij het in en uit het water halen van het schip. • Droog stallen is de allerbeste optie. Er is dan geen antifouling nodig en voorkomt veel onderhoud. Voor grotere boten is dit helaas geen optie. Meer informatie Bekijk het volledige testrapport en een overzicht van biocidehoudende producten die nu nog zijn toegestaan op www.varendoejesamen.nl. HISWA MAGAZINE 2 31

Op stap met … Stijn Boode ‘We moeten werken met dagkoersen’ In de rubriek Op stap met… lopen we een dagje mee met een medewerker van HISWA-RECRON. In de tweede aflevering: Stijn Boode, manager waterrecreatie die door de coronacrisis – net als zijn collega’s – tijdelijk thuis werkt. Hoe zet hij zich juist in deze tijd in voor de leden? Tekst: Lisette Vos Stijn Boode Deze maandagochtend sprak Stijn Boode, manager waterrecreatie, een half uur met een ondernemer die de coronahelpdesk van HISWA-RECRON had gebeld. Haar bedrijf heeft horeca met terras dat bijna weer open mag, maar de toiletten zijn ook voor de gasten van de jachthaven. En het sanitair van de jachthaven moet voorlopig dicht blijven. Wat te doen? ‘Ze had de gemeente gebeld, maar de betreffende ambtenaar bleek geen idee te hebben. Ze was blij om te sparren met iemand die weet wat er speelt.’ Deze maandagochtend sprak Boode ook collega’s van andere brancheorganisaties in de toerismesector tijdens een online call. Onderwerp van gesprek: de richtlijnen voor pakketreizen die reisaanbieders moeten volgen. ‘De richtlijnen, in 2018 herzien, worden geëvalueerd. Maar daar fietst de coronacrisis dwars door heen. Niet alleen grote reisorganisaties verliezen enorm veel omzet, ook onze leden, zoals die van de Hollandsche Zeilvaart. En wat zeggen die richtlijnen in dit geval?’ Werk op zijn kop gezet Deze twee voorbeelden laten zien hoe het werk van Stijn Boode in de afgelopen twee maanden op zijn kop is gezet, net als voor al zijn collega’s van HISWARECRON. Normaal gesproken is minstens de helft van 32 zijn werkagenda gevuld met afspraken op locatie. Nu werkt Boode, zolang het moet, vanuit huis. Als manager waterrecreatie is hij verantwoordelijk voor de belangenbehartiging, de producten en diensten en ledenadvies van vier groepen in de waterrecreatie: bootverhuur, jachthavens, zeil- en vaaropleidingen en chartervaart. Voor deze ondernemers vertaalt hij onder meer de landelijke wet- en regelgeving, zoals over legionella, BTW, consumentenbescherming of verduurzaming, naar de praktijk van hun bedrijf. Waar de leden van HISWA-RECRON door de coronacrisis mee te maken krijgen, is van een totaal andere orde. ‘We leefden van maart tot en met mei vooral van persconferentie naar persconferentie. Wij brengen de gevolgen van het kabinetsbeleid voor de leden steeds in kaart. Maar dat blijkt niet altijd eenvoudig. We moeten werken met dagkoersen. De aanpak per Veiligheidsregio verschilt ook. En daarbij: niet alle bedrijven zijn hetzelfde. De ene zeilschool is bijvoorbeeld de andere niet. Sommige geven alleen overdag les aan kinderen, bij andere overnachten ze ook. Anderen hebben vooral volwassen cursisten. Wat mag wel, wat niet?’ Protocollen Om duidelijkheid te scheppen én om aan te tonen dat de ondernemers verantwoord open kunnen, stelde HISWA-RECRON protocollen voor de 1,5-meter samenleving op. In deze documenten staan tot in detail strenge voorzorgsmaatregelen die ondernemers moeten hanteren om verspreiding van het virus tegen te gaan. Er zijn twee hoofdprotocollen, één voor de watersport én één voor recreatie. Voor specifieke bedrijven worden de maatregelen in de protocollen zoveel mogelijk op maat beschreven. En dat allemaal in een tijdsbestek van een maand. Boode: ‘Het is een snelkookpan.’ Boode ontwikkelde in de afgelopen maanden protocollen voor watersportondernemers, met inbreng van de leden. De documenten zijn afgestemd met de ministeries van VWS en EZK, met VNO-NCW en MKB-NL én de Veiligheidsregio’s. Daarnaast werkt Boode in de eigen organisatie nauw samen met de andere specialisten en de regiomanagers om de protocollen goed op elkaar af te stemmen. ‘Je hebt bijvoorbeeld bedrijven die zowel een camping als een jachthaven hebben. Daarnaast is er deels een overlap van de bedrijfsactiviteiten. Een havenkantoor is vergelijkbaar met een receptie op de camping. Op beide locaties geldt: afstand houden, contactloos betalen, alleen online reserveren.’ Alles in het teken van protocollen voor watersportbedrijven zodat ze veilig en verantwoord open kunnen. Gedragscode Als manager waterrecreatie heeft Stijn Boode tientallen dossiers onder zijn hoede. Tijdens de coronacrisis staan sommige dossiers op een lager pitje. Net voor de crisis ontwikkelde Boode – samen met leden – een nieuwe gedragscode voor de vaarscholen. Doel van de code is om ongewenst gedrag te voorkomen, zodat ouders met een gerust hart hun kinderen een zeilcursus kunnen laten volgen. Onderdeel is bijvoorbeeld een verklaring die alle instructeurs moeten ondertekenen, waarin staat dat zij zich aan de code houden. De invoering van de gedragscode HISWA MAGAZINE 2 Hollandsche Zeilvloot – een document van bijna twintig pagina’s – bij álle bedrijven is en blijft belangrijk, maar op dit moment hebben zeilscholen andere zorgen aan hun hoofd. ‘Dit is het eerste jaar dat ondernemers dezelfde code hanteren, na het seizoen volgt een evaluatie. Zeilscholen zijn vooral druk met de vraag of en wanneer ze kinderen kunnen ontvangen. De code wordt wel ingevoerd, maar door de coronacrisis hebben andere zaken prioriteit. We moeten vooral alles op alles zetten om de cursisten het water op te krijgen.’ Herpakt Voorlopig is de coronacrisis nog niet voorbij. Als één van de medewerkers van HISWA-RECRON die de coronahelpdesk bemant, zal Boode de komende tijd nog veel vragen van leden krijgen. Juist de bedrijven in de waterrecreatie die veel gasten en klanten op het terrein ontvangen, lopen in de praktijk tegen de beperkende maatregelen aan, zoals de maandenlange sluiting van het sanitair op jachthavens. ‘Op een jachtwerf is dat een ander verhaal. De werf kan doorbouwen. En de klant kan op gepaste afstand naar de boot komen kijken. Maar veel ondernemers in de waterrecreatie hebben zich herpakt. De vooruitzichten voor de zomer zijn beter met de versoepeling van maatregelen. En gelukkig gaan veel watersporters het water op.’ Wij willen dat onze leden weer omzet kunnen maken. Meerwaarde Voor Boode en zijn collega’s zijn het drukke tijden. Of het intensieve werk tijdens deze coronacrisis ook leuk is? Boode lacht een beetje om de vraag. ‘Of het leuk is voor mij? Daar gaat het niet om. Wij willen dat onze leden weer omzet kunnen maken. Het zal voor veel ondernemers lastig of onmogelijk worden om het omzetverlies dit jaar goed te maken. Maar we blijven ons inzetten. Juist in deze tijd kunnen we laten zien dat een brancheorganisatie meerwaarde heeft.’

Het Portret Rick Jendrusch In de rubriek Het Portret zetten we een persoon in de spotlights die op dat moment in de actualiteit is of verband houdt met het thema. In dit nummer met recreatie & toerisme als thema is dat: Rick Jendrusch. Hij is marketing & events manager bij Zeil- en Surfcentrum Brouwersdam. Tekst: drs. Liane Jansen 34 Jullie hebben een enorme groei als bedrijf doorgemaakt. Hoe is jullie bedrijf geworden tot het bedrijf dat het nu is? “In 1989 startten mijn ouders Uwe en Pieternel vanuit hun passie aan de Kabbelaarsbank/ Brouwersdam met een windsurfschool. Ze waren gevestigd in een legendarische dubbeldekkerbus. Inmiddels zijn we een allround watersportbedrijf en zitten we in een schitterend modern gebouw met een unieke en sfeervolle beleving op en rondom het water. Zeil- & Surfcentrum Brouwersdam geldt als de windsurfspot van Nederland. De Brouwersdam staat in de wereldwijde top drie van best bezochte surfspots. Naast windsurfen, suppen en zeilen kun je hier spectaculaire sprongen van de acht meter hoge waterjump maken of je vermaken in de watersportwinkel. Vanaf het terras heb je een schitterend uitzicht op het Grevelingenmeer. Overnachten kan ook bij ons. We hebben beachlodges met terras aan het water.” Hoe positioneren jullie je? “We positioneren ons als een gastvrije plek voor iedereen die wil genieten van de faciliteiten die wij bieden aan het water. Vriendelijkheid boven alles. Met die gedachte staat ons enthousiaste team klaar voor de gasten. Vertrekken zij met een glimlach, dan zijn wij ook tevreden. Zeil- en Surfcentrum Brouwersdam is in der loop der jaren een echt merk geworden. Veel mensen willen specifiek naar deze locatie omdat het hier zo veelzijdig is.” Jullie zijn van origine RECRON-lid (nu dus lid van HISWA-RECRON) en willen de HISWA Algemene Voorwaarden gebruiken. Mooi, vertel eens waarom en waarvoor? “Sinds 1999 zijn we al lid en gebruiken wij voor de groepsaccommodatie en de kamerverhuur jullie algemene voorwaarden. Omdat de watersportactiviteiten ons bedrijf juist onderscheidt van andere verblijfs recreatiebedrijven dekte dit qua voorwaarden niet de lading. Nu de fusie van RECRON en HISWA Vereniging een feit is, willen we graag gebruik maken van de HISWA-diensten en daarmee ook van de voorwaarden. Dat is natuurlijk top! Deze HISWA MAGAZINE 2 35 voorwaarden vullen de contracten aan als het gaat om de boekingen van dagexcursies, schoolreisjes en bedrijfsuitjes en alle overige watersportverhuur en -lessen. Het is heel fijn om een sterke organisatie achter je te hebben staan en het komt natuurlijk ook professioneler over.” Het is heel fijn om een sterke organisatie achter je te hebben staan en het komt natuurlijk ook professioneler over. Welke trends en ontwikkelingen op het gebied van recreatie en toerisme? “Met het coronavirus vind ik het best lastig om daar voor 2020 en de verdere toekomst iets over te zeggen. Als ik kijk naar de trends tot maart 2020, dan

merk ik dat gasten vaker, minder lang en op korte termijn beslissen om er tussen uit te gaan. Tijdens het verblijf verwachten ze een gevarieerd aanbod. Voor de watersport geldt dat ze niet alleen komen om bijvoorbeeld te windsurfen maar ook andere sporten en activiteiten aan de waterkant willen doen. Overal even van proeven en alles een keer mee maken. Verder zie ik dat veel mensen steeds op zoek zijn naar het extreme. Zo was de laatste jaren het suppen sterk in opmars en sinds kort is dat het foilen en het wingen. Dit zijn nieuwe trendwatersporten!” Veel mensen zijn op zoek zijn naar het extreme. Sinds kort is foilen en wingen helemaal hot. De coronacrisis: veel last van? Hoe gaan jullie er mee om? “Ja, ontzettend veel last zelfs. Gelukkig gingen we de coronacrisis in met een zeer gezond bedrijf. Dit boekjaar zullen we het alleen met de omzet van de particuliere gasten moeten doen. We hopen dat zij binnenkort weer volop mogen komen. Uiteraard houden we rekening met de RIVM-richtlijnen. Ons grote verlies dit jaar zijn de annuleringen van alle bedrijfsuitjes, schoolreizen, feesten, partijen en andere uitjes. Zij genereren normaal 75% van de omzet. Deze zijn voor dit jaar allemaal gecanceld. Normaal staan er vanaf april tot en met oktober doordeweeks dagelijks zo’n 150 tot 250 schoolkinderen op het water. Dat zijn er nu 0! Dan hebben we het nog niet eens over het feit dat ze hier ook slapen, eten, andere sporten beoefenen of iets kopen in de shop. Daarnaast hebben we een uitgebreid restaurant en terras met totaal circa 500 zitplaatsen. Ook daaruit was geen omzet tot 1 juni. We hopen dat bedrijven in het najaar spontaan nog besluiten om alsnog een uitje te organiseren. We hebben alles coronaproof gemaakt. Maar dat geeft wel extra drukte doordat alle afdelingen steeds moeten worden aangepast aan de maatregelen. Daarbij komt de verwerking van de vele annuleringen en vragen van gasten. Dat is wel eens frustrerend. Maar als we nu niks doen en niet bezig blijven, dan is het klaar. Dus we blijven vooruit kijken en niet stilstaan!” 36 Waar staat je bedrijf over 10 jaar? Welke ambities heb je met de Brouwersdam? “We hopen natuurlijk onze passie te kunnen voortzetten en zo veel mogelijk mensen het enthousiasme voor watersporten over te brengen. Daarnaast willen we ons merk Brouwersdam nog meer laten groeien. Altijd met de tijd mee gaan is daar inherent aan. We speuren altijd naar trends en zijn continu bezig met het bedenken van goede ideeën. Daarin zullen we blijven investeren. Nu ontwikkelen betekent wellicht na volgend jaar omzetten in de praktijk.” Biografie Rick Jendrusch (25 jaar) was professioneel freestyle windsurfer tot en met 2018 op wereldniveau. Hij volgde een studie marketing, communicatie & eventmanagement aan het Johan Cruyff College. Nu is hij marketing & events manager bij Zeil- & Surfcentrum Brouwersdam. HISWA MAGAZINE 2 drijvende steigers & turn key marinas golfbrekers - complete jachthavens - industriële steigers speciale roeisteigers - drijvend maatwerk - huursteigers Prins Bernhardlaan 1 NL-3297 CB PUTTERSHOEK T +31 (0)78 67 77 000 E info@interboatmarinas.nl I www.interboatmarinas.nl

B&W INTERNATIONAL TOUGH CASE Afm. 610 x 430 x 265 mm Art.nr. S85 - 117.19/P Code 8087150 INCL. 85-DELIGE GEDORE GEREEDSCHAPSET > Speciaal samengesteld voor de watersport > Stof- en waterdicht conform IP67 > Slagvaste koffer van polypropyleen (pp) > Super stabiel > Stapelbaar > Bodemschaal variabel door aluminium vakverdelingssyteem UITRUSTING > Ergonomische 2-componenten handgreep > Automatisch luchtddrukcompensatieventiel > Documentenvak in het deksel > Uitneembare gereedschapsborden met tool pockets en lussen > Eigendomsmarkering > Ogen tbv afsluiting met hangslot Levering geschiedt via de vakhandel. Voor info: GEDORE Technag BV Flemingweg 7, 2408 AV Alphen aan den Rijn Tel. +31 (0) 172 42 73 50 - www.gedore.nl € 631,00 excl. btw Vraag & Antwoord De zomervakantie staat voor de deur. Wat moet ik doen nu een medewerker niet op vakantie gaat en zijn geplande verlofdagen wil intrekken vanwege de coronamaatregelen? Antwoord van HISWA-RECRON Het is niet de bedoeling dat een medewerker zijn verlof intrekt, als dat verlof al is ingepland. Niet alleen de medewerker heeft een vakantieplanning, maar u als ondernemer hebt ook een bedrijfsplanning. Hierin houdt u rekening met de aan- en afwezigheid van de medewerker. Een medewerker kan dus nooit zonder overleg zijn verlof intrekken. Als de medewerker zijn verlof wil intrekken, dan hoeft u daarmee niet akkoord te gaan. Als het voor uw bedrijf geen probleem is, dan kunt u natuurlijk meewerken aan zijn verzoek. Verlof is bedoeld om uit te rusten van het werk om daarna weer vol energie het werk aan te kunnen. Dit geldt ook in coronatijd. Daarnaast is het zeker niet de bedoeling dat een medewerker aan het einde van het jaar een zee aan verlofdagen overhoudt, die de medewerker dan naar het volgende jaar meeneemt. De medewerker moet zich er bovendien van bewust zijn dat verlofrechten, die hij in een jaar heeft opgebouwd, opgenomen moeten zijn voor 1 juli van het volgende jaar. Als hij dit niet doet, dan vervallen zijn verlofrechten van het vorig jaar. De medewerker heeft er dus zelf belang bij om zijn verlof op tijd op te nemen. Uitgangspunten bij verlof 1. Elke medewerker neemt op tijd verlof op om te herstellen van het werk en om uitval te voorkomen. 2. Verplaats en verschuif het verlof alleen als dit kan voor het bedrijf. 3. Aan het einde van dit jaar zijn alle verlofdagen van elke medewerker opgenomen. HISWA MAGAZINE 2 39 Vraag van een HISWA-RECRON-lid

Advertorial 34 jaar steigerbouw Het water optimaal toegangelijk Drijvende steigerbouw anno 2020. Hoewel we in de basis hetzelfde doen als tijdens onze oprichting in 1986 is er ook veel veranderd. Ons aanbod heeft zich verbreed en is verder ontwikkeld, meelopend met de ontwikkelingen en trends in en om het water. De watersportsector heeft zich ontplooid. Schepen werden groter, het gebruik is breder geworden. Daarbij veranderde ook de functie van de haven. Jachthavens bieden tegenwoordig zoveel meer dan alleen een ligplaats voor zeil- en motorboten. Er kan overnacht worden in drijvende huizen en de mogelijkheden voor recreatie op het water nemen verder toe. Denk bijvoorbeeld aan suppen, kanoën, roeien, maar ook allerlei kleine en grote evenementen waarin sport en spel op het water centraal staat. Bovendien is het belang van een duurzame, onderhoudsvrije haven veel groter dan 30 à 40 jaar geleden. Iedereen wil tenslotte vooral genieten van zijn tijd op het water en niet bezig ‘moeten’ zijn met onderhoud van de haven. Lag de focus van onze projecten vroeger vooral op realisatie van ligplaatsen voor zeil- en motorjachten met de systemen Atlantic en Laguna, inmiddels zijn daar vele andere toepassingen voor onze systemen bijgekomen. Haven gerelateerd zoals vlotten voor jollen, instructieplatforms of een drijvend (sanitair)gebouw, maar ook totaal andere toepassingen zoals drijvende wandel- en fietspaden, fietsenstallingen of watertribunes. Vraagt onze klant voor zijn toepassing een tijdelijke oplossing – denk bijvoorbeeld aan evenementen – dan zijn we slagvaardig met ons huursysteem. De ontwikkelingen op en aan het water en de veranderende wensen van onze klanten hebben bijgedragen aan de voortdurende innovatie van onze drijvende steigersystemen. Hoger vrijboord, bredere of juist smallere vingerpieren. Zo hebben we bijvoorbeeld ook systeem Olympia ontwikkeld voor de (professionele) roeisport en vindt dat systeem ook zijn toepassing als bijvoorbeeld jollenvlot. Inmiddels kent ons assortiment 6 drijvende steigersystemen, waarmee we aan de uiteenlopende wensen van onze klanten tegemoet kunnen komen en het water altijd optimaal toegankelijk maken. Nu en in de toekomst. www.interboatmarinas.nl Foto: Volvo ocean race paviljoen bij Wakepark Beaver Creek te Roermond Benieuwd naar ons messcherpe tarief voor taxatie of verkoop? Bel ons voor meer informatie www.vandeloosdrechtrbm.nl Tel. 0341 - 25 23 63 www.perspectief.eu/risicocheck Zorgen voor een veilige en gezonde werkomgeving. Nu we, na de uitbraak van F.A. Molijnlaan 28 8071 AG Nunspeet DÉ RECREATIE BEDRIJFSMAKELAAR het coronavirus, terugkeren naar het werken in een 1,5 meter samenleving is dat extra belangrijk geworden. Heeft u voldoende maatregelen genomen? “Met Roodberg heeft u uw scheepjes snel op het droge!” www.roodberg.com The Original

NIEUWSINNOVATIE Stagspanning draadloos Het nieuwe Britse bedrijf Cyclops Marine maakt producten voor professionele wedstrijdzeilers. Het eerste product waarmee ze de zeilwereld benaderen is de Smart Tune Turnsrew – een stagspanner met ingebouwde spanningsmeter die een draadloos signaal uitzendt. De spanning op de staalkabels die de mast overeind houden op zeiljachten is mede bepalend voor de snelheid van een wedstrijdzeiljacht. In de top van het wedstrijdzeilen past de bemanning de spanning op de stagen aan naar de omstandigheid van het moment: windsterkte, koers en golfslag. De smart tune geeft door hoe hoog de voorspanning op de stagen is, maar ook hoe hoog de spanning oploopt onder belasting. De spanning is af te lezen op een smartphone met de speciale Smart Tune app. Naast de spanningsmetende stagspanner lanceerde Cyclops Marine het tweede product: een ontvanger van het smart tune signaal die dit vertaalt naar het NMEA 2000-protocol, zodat de stagspanning ook op de schermen van plotter en andere instrumenten is af te lezen. Het verstellen van de spanning gaat nog gewoon handmatig – zoals bij conventionele stagspanners. www.cyclopsmarine.com Spiegelspoiler voor ‘kleine’ motorjachten Hull Vane, een dochteronderneming van Van Oossanen Naval Architects, presenteert de Semi Custom Hull Vane, een onderwater spoiler voor motorjachten met een lengte tussen de 10 en 20 meter. Door in de productie van standaard componenten gebruik te maken voor het op maat maken van de hydrodynamische vleugels, zijn de kosten laag en is de investering ook voor een pleziervaartuig haalbaar. In het voorjaar van 2020 werden vijf plezierjachten en zes Damen Patrol Vessels uitgerust met de Hull Vane. De Hull Vane, een horizontale vleugel onder water onder de spiegel van een waterverplaatsend motorjacht, helpt om de ligging in het water van een jacht te verbeteren en het brandstofverbruik te verminderen. Hydrodynamicaspecialisten bij Van Oossanen Naval architects ontdekten tijdens CFD-simulaties dat de waterstroom onder een motorschip meestal niet zozeer horizontaal verloopt, maar omhoog gericht is. Die ontdekking leidde tot de ontwikkeling van een horizontaal geplaatste vleugel onder het achterste gedeelte van de romp. Daarmee wordt het resultaat van die opwaarts gerichte waterstroom een opwaartse kracht: lift. Door die lift via de horizontal vleugel af te buigen naar achteren, 42 ontstaat voorwaarts stuwende kracht. De Hull Vane is zo ontwikkeld dat de voorwaartse kracht groter is dan de weerstand die de constructie onder water oplevert. De boot heeft minder trim nodig en ligt ook bij accelereren en hoge snelheid vlakker in het water. De boot bokt minder op de golven Er worden minder grote hekgolven veroorzaakt. Daardoor is minder stuwende kracht uit de schroef nodig om vooruit te komen en dus is er minder brandstof nodig. Hull Vane gaat voor de ontwikkeling van bewegende onderwaterspoilers een samenwerking aan met Naiad. www.hullvane.nl HISWA MAGAZINE 2 NIEUWSINNOVATIE Ankerautomaat Nieuw op het Europese vasteland is de Trac Deckboat 40 Auto Deploy-G3 ankerlier. Deze lier biedt niet alleen hulp bij het ophalen van een zwaar anker, maar kan ook automatisch ankeren. Op de lier ligt 100 voet (31 meter) double braid lijn, sterk genoeg om een fors anker aan te hangen. De lier is uitgerust met elektronica die het anker kan neerlaten tot het de bodem raakt – de vermindering van de spanning op de lijn wordt gedetecteerd. Dan geeft de lier nog een aantal meters en stopt. Als de boot in stroming of wind aan de lijn begint te trekken, voelt de lier de toegenomen spanning op de ankerlijn en geeft nog een aantal meters. Net zolang tot het anker ligt en er voldoende lengte van de ankerlijn is uitgegeven om rustig voor anker te liggen. Dan kan de schipper de lier uitzetten, zodat niet later teveel lijn wordt uitgelaten. Bij anker op gaan draait de lier de lijn uiteraard weer op. www.nixonmarineglobal.com Plafondkompas De Italiaanse fabrikant van schotkompassen lanceert de Astra, een plafondkompas. Dit aardmagnetisch kompas is geschikt voor montage aan het plafond boven een stuurstand. De gradenverdeling van de kompasrichtingen is zo genoteerd op de draaiende schijf in de vloeistofgevulde doorzichtige halve bol, dat het leesbaar is door de stuurman die er onder staat en dat de vaarrichting in kompasgraden zichtbaar is voor degene die achter het kompas staat. Het kompas op de positie boven het hoofd maakt ruimte vrij op het dashboard en maakt het controleren van de koers met een snelle blik mogelijk. www.rivieragenova.it Beursbezoek via apps Driedimensionaal rondkijken in een jacht, op een beursstand of in een werfhal kan met de 3D-voyager van Social Navigator. Moderne toepassingen voor smartphones en tablets worden slim gemaakt met 360 graden camera’s. Het resultaat is een complete viruele omgeving, waarin de bezoeker van het ene gezichtspunt in een ruimte naar de volgende kan klikken. Op iedere plek waar de cameraman stond, kan de virtuele bezoeker via het scherm omhoog, omlaag en helemaal rond om zich heen kijken. Het systeem werkt al op de websites van sommige jachtmakelaars maar is ook beschikbaar voor beursstands en werfvloeren. Ook Solidwave, leverancier van software voor ontwerp en visualisatie van jachten, ontwikkelde een app die de fysieke botenbeurs (deels) vervangt. Werven kunnen voor marketing en voor het onderhouden van contact met klanten, gebruik maken van de Virtual Boat Show app. Hierin kunnen klantn een boot 3D bekijken en kleuren van romp en interieur aanpassen zodat ze hun boot naar eigen wens samenstellen. Films, foto’s, driedimensionale doorloop, een virtuele toer maar ook onderhoudsgeschiedenis en bootgegevens kunnen worden bijgehouden. Ondernemers kunnen de software op maat laten uitvoeren voor hun presentaties. www.socialnavigator.net www.solidwave.co.uk HISWA MAGAZINE 2 43

NIEUWSINNOVATIE Vouwtrap Draagbaar, gemaakt van licht aluminium en op te vouwen tot een min of meer handzaam plat geheel is de steigerladder van de Amerikaanse fabrikant Tracy International. Wanneer de stap vanaf de steiger naar het dek van de boot te hoog wordt, kan een laddertje uitkomst bieden. De Folding Deck Step is in een enkele beweging in te vouwen tot een plat, lichtgewicht pakket dat in een bakskist past. www.tracy-intl.com Polscomputer Het polshorloge Quatix 6 van Garmin is in feite een extra scherm van het multifunctionele controlepaneel op de boot: alle data van de boot is er op af te lezen, zoals koers, snelheid, actuele diepte van het water, windsnelheid en windhoek en meer. De stuurautomaat kan vanaf de pols worden bediend, of waypoints kunnen worden ingevoerd in de plotter. Het horloge is als een smartphone, maar dan eentje die aan de pols vast zit en die met de vingers van de andere hand bediend wordt. Als op het multifunctionele scherm ook een geluids- of videosysteem is aangesloten, kan de Quatix ook worden gebruikt om een muziekje of een film op te zetten. De Quatix communiceert met Garmin-apparatuur, niet met moderne navigatie-instrumenten met wifi van andere merken. Er zijn verschillende uitvoeringen: met blauwe rubber band, met zonnecel erbij of uitgevoerd in titanium. www.garmin.com Internet aan boord op zee Een MIMO-antenne in een beschermende koepel die op de mast van een motorjacht of op de zaling van een zeiljacht wordt gemonteerd, maakt het volgens leverancier Sailsatellite mogelijk om tot 50 mijl uit de kust het 4G-signaal van de mobiele telefonie op te vangen. Daarmee ontstaat een eigen wifi-netwerk aan boord. Met de Sputnik24 4G LTE antenne is de zee-ontvangst van internet mogelijk. 4G is uiteraard het mobiele datasignaal, LTE staat voor long time evolution: de kwaliteit van de verbinding wordt gedurende de connectie steeds verbeterd. www.sailsatellite.com 44 HISWA MAGAZINE 2 NIEUWSINNOVATIE Snelle bootherkenning via app Leverancier Digital Yacht van bootelektronica ontwikkelde twee nieuwe modellen AIS (automatic identification system) transponders en een app voor smartphone of tablet die de gegevens van de AIS integreert in waterkaarten op het scherm. De modellen AIT5000 en AIT2500 onderscheiden zich doordat de frequentie waarmee ze gegevens uitzenden en ontvangen, automatisch aanpast aan de snelheid van de boot. Op hoge snelheid wisselt de transponder elke vijf seconden informatie uit met de omgeving. Gaat het gas er wat af, dan wordt dat elke 15 seconden en op rustig tempo is het uitwisselen van gegevens over type, naam, afmeting, koers en snelheid van de omringende boten iedere 30 seconden wel genoeg. De AIT5000 heeft een ingebouwde splitter voor de marifoonantenne en zendt een wifi signaal uit zodat de AIS-gegevens op tablet of telefoon kunnen worden afgelezen. De AIT2500 heeft die splitter en wifi niet, maar integreert wel goed met de andere boordinstrumenten, zodat boten in de buurt herkenbaar op het scherm van de plotter worden geprojecteerd. www.digitalyacht.co.uk Elektrisch laagvliegen Een 150 pk sterke buitenboordmotor stuwt ribs en speedboten tot snelheden waarbij de boot over het watert scheert en maar met een heel klein oppervlak nog het water raakt. Zo’n krachtbron lanceert Evoy dit jaar als elektrische buitenboordmotor. In samenwerking met een accupakket dat qua voltage en amperage geschikt is voor het leveren van grote vermogens, bereikt de elektrische buitenboordmotor een actieradius die in de buurt komt van de vaarduur van een boot met brandstoftank. De innovatieve Noorse onderneming is opgericht om elektrische aandrijvingen te maken voor snelvarende, planerende jachten en werkboten. De techniek van de elektromotor is altijd al superieur geweest aan de verbrandingsmotor, redeneren de Noren, maar fossiele brandstof als energiedrager bood lange tijd meer actieradius dan batterijen. De batterijtechniek is de afgelopen jaren fors verbeterd. De buitenboordmotoren worden ontwikkeld in samenwerking met de bouwer van werkboten Hurtigruten en distributeur van nautische materialen Frydenbø Milpro. Evoy zoekt nog distributeurs in Nederland. https://evoy.no HISWA MAGAZINE 2 45

NIEUWSINNOVATIE Mobiele kluis Gemaakt van ABS-kunststof, met een staalkabel eraan vast en keus uit een sleutel of een cijferslot biedt de Safego een veilige plek om waardevolle spullen op te bergen, beschermd tegen diefstal. Portemonees en telefoons kunnen rustig achterblijven bij een zwempartij: de staalkabel aan de Safego kan worden bevestigd aan de romp van de boot, het stuur van een camper of aan het frame van een caravan. Het minikluisje is waterdicht en schokbestendig. Met de telefoon in de kluis, kan een koptelefoon worden ingeplugd om toch naar muziek te kunnen luisteren. Het kluisje is in twee maten beschikbaar: 18 of 7,5 centimeter breed. De staalkabel is 45 centimeter. www.travelwithsafego.com Jetski dok Drijvende poly-ethyleen parkeerplekken voor waterscooters en jetski’s van Hydrohoist bieden een makkelijke manier om een PWC (personal water craft) aan te leggen bij een steiger of een strand, of veilig aan te meren naast een jacht. De Amerikaanse fabrikant heeft het nieuwe model HP Epic verbeterd met extra brede loopranden aan weerszijden. In de gietmal van het poly-ethyleen is een antislip laag in die loopvlakken verwerkt. Aan de kant waar de jetski’s komen aanvaren is een luchtkussen om de botsing met de boeg op de vangen. De wieltjes in de uitsparing waar de rompen van waterscooters en jetski’s in passen, zijn makkelijk te verplaatsen zodat het geheel altijd goed passend is maken voor verschillende modellen. De drijvende jetskidokken zijn koppelbaar. www.boatlift.com 46 Plexiglas onderzeeër Nemo is een tweezits onderzeeër die tot 100 meter diep kan duiken en acht uur lang onderweg kan zijn. Het onderwaterverkenningsvaartuigje is bedoeld als avontuurlijk bijbootje bij een superjacht. Aan boord van zelfs die grote jachten is opslagruimte beperkt en dat was reden voor de onderzeebootontwikkelaars uit Breda om een compact model te ontwerpen. Het nieuwe onderwaterbootje is maar 2,8 meter lang, 2,3 meter breed en 1,5 meter hoog. Het kan op dezelfde plek opgeborgen worden als twee jetski’s. Met de kleine afmetingen en het bescheiden gewicht – voor een onderzeeër – van 2500 kg, kan Nemo zelfs achter een auto worden vervoerd. Dankzij een plexiglas koepel rond de zitplaatsen is het uitzicht naar alle kanten fenomenaal. www.nemo-submarine.com HISWA MAGAZINE 2 NIEUWSMENS&BEDRIJF Zeelander schroeft productie op Zeelander Yachts gaat de werf uitbreiden om meer jachten te kunnen bouwen. De vraag naar de motorjachten is met name in de Verenigde Staten groter dan de capaciteit van de werf. De jachtwerf in Groot Ammers opende vorig jaar een kantoor in Fort Lauderdale, (Florida) en presenteerde het nieuwe model: de 22 meter lange Z72. In de eerste drie maanden van dit jaar groeide de verkoop met 30 procent ten opzichte van 2019. Temidden van de hortende economie door pandemiemaatregelen floreert Zeelander. De werf kondigt nieuwe modellen aan naast de Z72, Z55 en Z44. www.zeelander.com Yanmar gaat boten bouwen Het Nederlandse Yanmar Marine International, dochteronderneming van de Japanse motorenfabrikant Yanmar, richtte een Aziatische distributiemaatschappij op: Yanmar Marine International Asia (YMIA). Het nieuwe bedrijf wil naast motoren en onderdelen ook complete boten gaan bouwen. Blauwe Vlaggen toegekend Vijf Nederlandse jachthavens mogen vanaf dit jaar voor het eerst de Blauwe Vlag laten wapperen, als teken dat ze door de keurmeesters van de wereldwijde organisatie zijn beoordeeld als schoon en duurzaam. Het gaat om Jachthaven Havenkwartie Blauwestad in Groningen, de haven van de WSV Lelystad, de Haarlemsche Jachtclub, Jachthaven van Dusseldorp in Loosdrecht en Jachthaven De Batterij in Willemstad. In totaal zijn er 182 jachthavens en stranden die aan de duurzaamheids- en schoonheidseisen voldoen en die dus in 2020 een Blauwe Vlag mogen hijsen. Van de jachthavens zijn er 25 die ook aan de aanvullende eisen voldoen voor de Groene Wimpel: niet alleen zijn ze schoon en duurzaam maar er is ook sprake van maatschappelijk verantwoord ondernemen. Jachthaven Katwijk is dit jaar voor het eerst met de Groene Wimpel bekroond. www.blauwevlag.nl De havenmeesters van Lelystad Haven Medio 2019 presenteerde het bedrijf al de Express Cruiser X47 en X39. Als sponsor van de America’s Cup bewerkstelligde de fabrikant dat de snelvarende jachten de officiële VIP-cruiser van dat zeilevenement wordt. In de eigen jachten wil de motorenfabrikant meer kunnen experimenteren met nieuwe aandrijftechnieken. De jachten zijn te koop, maar YMIA wil ook deelgebruik gaan aanbieden. Vooralsnog richt de botenbouwdivisie zich op de Aziatische markt, met name op Japan, waar de watersport een opkomende vrijetijdsbestedijg is. Via het zelf bouwen van jachten en aanbieden van gebruikscontracten wil Yanmar dichterbij de eindgebruiker komen te staan en zo zicht krijgen op de gebruikservaring van hun producten. Naast motoren en boten gaat YMIA nog meer nautische benodigdheden en onderdelen maken zoals stuurinrichtingen, zelfsturende technieken voor het automatisch aanmeren van jachten en meer geavanceerde elektronica. www.yanmarmarine.com HISWA MAGAZINE 2 47

NIEUWSMENS&BEDRIJF Makelaarsketen opent kantoor in België Jachthaven van Nieuwpoort Drijf-in barbecue De boot ‘De Vooruitgang’ uit Akkrum biedt barbecue-arrangementen aan voor passerende watersporters op hun boten. De boot, die onder normale omstadigheden wordt gebruikt als los-van-de-wal vergaderlocatie, kon vanwege de pandemiemaatregelen de afgelopen maanden geen groepen ontvangen. Daarom worden nu vanaf het water barbecue-arrangementen aangeboden. Wie langszij aanmeert, krijgt eerst via een hengel een menukaart aangeboden. Als de keuze is gemaakt, kan worden betaald met een betaalverzoek via de telefoon of met contant geld in een klompje aan de hengel. Chefs van cateringbedrijf De Heer van Zuylen bereiden het gekozen gerecht op hun braadroosters, het eten wordt daarna in het gangboord van het schip gezet. De eters kunnen hun bestelling zelf van het gangboord pakken. Zo komen de opvarenden van beide boten nooit dichter dan anderhalve meter bij elkaar. www.vofdevoortuitgang.nl De Valk Yacht Brokers voegde activiteiten in België aan haar Europese netwerk toe. Makelaar Jochem Heijermans (telefoon 0032 58 680 218) bemiddelt tussen koper en verkoper van jachten die gewoon op hun ligplek blijven in Antwerpen, Blankenberge, Nieuwpoort of om het even welke jachthaven in België. Een kantoor met eigen verkoopsteiger is er (nog) niet; de makelaardij is via website en telefoon bereikbaar. De Valk Yachtbrokers heeft nu 19 vestigingen. www.devalk.nl/nl/kantoren/belgium Garantie en serviceinterval verlengd Om de maanden van stilstand te compenseren verlengde Mercury Marine, leverancier van inboord- en buitenboordmotoren, de garantieperiode van alle producten. Alle fabrieksgaranties en verlengde garanties die verlopen tussen 1 april 2020 en 30 juni 2020, worden met 90 dagen verlengd. Voor viertakt buitenboordmotoren die tussen 1 april en 30 juni een (voor de garantie verplichte) onderhoudsbeurt nodig hebben, verlengt Mercury de mogelijkheid om die uit te laten voeren met 90 dagen. www.mercurymarine.com 48 HISWA MAGAZINE 2 NIEUWSMENS&BEDRIJF Scheepsbouwconcern opent jachtbouwtak De Damen Group, het moederbedrijf van 23 scheepswerven in Nederland en nog 34 werven over de hele wereld, van Polen tot Australië, richtte een jachtbouwdivisie op. Al jarenlang worden op de werf in Vlissingen naast marinevaartuigen ook superjachten van het merk Amels gebouwd. De laatste jaren groeide de activiteit in de jachtbouw, met de introductie van de Axebow (bijlboeg) Yacht Support Vessels. Deze forse jachten varen als ondersteuningsboot mee met nog grotere en luxere jachten, om de bijboten, waterspeeltjes, surfplanken, barbecuesets en voorraden mee te nemen. Door de toenemende hoeveelheid projecten kunnen niet alle jachten van de superjachtbouwdivisie op de Amelswerf worden gebouwd. Binnen het Damen-concern zijn andere werven die de rompen bouwen of waar de service aan de jachten wordt aangeboden. Die werven zijn nu een intensievere samenwerking 100.000ste Torqueedo in eco-zeiljacht Het houten zeiljacht Spirit 111 is vlak voor de tewaterlating voorzien van een Torqueedo Deep Blue 100i motor. Het systeem met 160 kilowattuur accucapaciteit kan het 34 meter lange zeiljacht 40 mijl voortstuwen met een snelheid van acht knopen. Het duurzaam geproduceerde en uitstootvrij opererende jacht is een van de grootste jachten ooit met elektrische aandrijving. Het Britse Spirit Yachts profileert zich nadrukkelijk als bouwer van ecologisch verantwoorde jachten. De koper van het vlaggenschip van de werf, een superjacht van 111 voet lengte, wilde een volledig CO2-neutraal jacht. Als de batterijen met duurzaam opgewekte elektriciteit worden geladen, is dat gelukt. Voor Torqueedo, elektromotorenfabrikant uit Duitsland, markeert de Spirit 111 de mijlpaal van de honderdduizendste geleverde elektrische bootaandrijving. Elektrische voortstuwing neemt inmiddels een aanzienlijk marktaandeel in en groeit. www.spirityachts.com aangegaan binnen de jachtbouwdivisie van het scheepsbouwconcern. Het betreft de hoofdvestiging met werf in Vlissingen en de onderhouds- en reparatiewerf in Vlissingen-Oost, de cascobouwwerven in Galati, Roemenië en Gdynia, Polen plus de service en onderhoudswerf in Antalya, Turkije. www.damen.com Vaan Yachts in de prijzen De nieuwe Nederlandse bouwer van aluminium kajuitcatamarans Vaan Yachts heeft de Design Award gewonnen in de categorie jachtbouw in de A’Design Awards. De internationale ontwerpersprijs is voortgekomen uit de Politecnico di Milano, de technische universiteit in Italië. Vaan Yachts, die een snel zeilende kajuitcatamaran bouwt uit hergebruikt aluminium en zo de jachtbouw tegelijkertijd duurzamer en luxer maakt, won een van de zeven prijzen tussen alle andere inzendingen uit de watersport. www.vaanyachts.nl HISWA MAGAZINE 2 49

NIEUWSMENS&BEDRIJF Half miljoen voor Sea Rangers Elektrische provinciale inspectieschepen De provincies Groningen en Friesland nemen elektrisch aangedreven inspectieschepen in gebruik. In maart werd in Groningen de PW18 gedoopt. Dit eerste elektrische werkschip werd gebouwd bij scheepswerf Niestern Sander in Delfzijl. Omdat de maritieme regelgeving voor elektrisch aangedreven werkschepen nog in ontwikkeling is, moest het schip uitgebreid worden getest om aan alle eisen van de scheepvaartautoriteiten te voldoen. De provincie Friesland heeft aan scheepswerf Talsma uit Franeker de opdracht gegeven om een zelfde inspectieschip te bouwen. De opdracht omvat ruim 1,6 miljoen euro. De Friese boot krijgt de naam PW10. Het ontwerp voor het elektrische werkschip is van Vripack uit Sneek. Het schip is uitgerust met een groot pakket aan batterijen die twee elektromotoren aandrijven. Het klimaat in de kajuit wordt heel energiezuinig geregeld via een warmtewisselaar, waarmee ook in de winter warmte aan het oppervlaktewater kan worden onttrokken – voldoende om de kajuit te verwarmen. De schepen worden ingezet voor toezicht en handhaving, bij evenementen of het begeleiden van speciaal transport over water. www.scheepswerftalsma.nl 50 De jonge organisatie Sea Rangers Service ontving tijdens het Goed Geld Gala van de Nationale Postcodeloterij 500.000 euro aan innovatiebijdrage. Sea Rangers is een veelomvattend project, waarin jongeren uit havensteden worden opgeleid tot bewakers van natuurgebieden op zee: maritieme boswachters die hun werk op een zeilschip uitvoeren. De stiching bouwt speciale zeilende schepen. Ook deze scheepsbouw is een werkgelegenheidsproject voor jongeren die moeilijk aan werk komen. Tijdens bootcamps worden 12 jongeren per schip geselecteerd om de opleiding tot sea ranger te beginnen. De eerste lichting is al klaargestoomd en actief. Naast toezicht over beschermde natuurgebieden op zee in dienst van overheden, is Sea Rangers Service ook actief voor het stimuleren van duurzame ontwikkeling van kustgebieden – bijvoorbeeld door de aanleg van zeewierparken voor voedselvoorziening. Veteranen van de Koninklijke Marine worden ingezet bij de trainingen. Op het Nederlandse deel van de Noordzee doen de Sea Rangers onderzoek naar plastic vervuiling in opdracht van de rijksdienst NIOZ en ze verzamelen gegevens over het weer voor de meteodiensten. Daarvoor nam Sea Rangers afgelopen november het zeilschip ‘Fantastiko’ in gebruik. Met name voor het verder ontwikkelen van de verbouw van zeeplanten als voedsel, kregen de Sea Rangers hun innovatiebijdrage van de loterij. www.searangers.org SYBass en LYBRA niet naar Monaco Terwijl de organisatoren van de Monaco Yacht Show nog volop werken aan het realiseren van de superjachtenshow van 23 tot 26 september in het kleine mondaine prinsdom, staat het doorgaan van de beurs onder druk omdat deelnemers twijfelen of ze present zullen zijn. Sommige jachtbouwers en toeleveranciers aarzelen over hun deelname omdat de bezoekers wellicht wegblijven of een tweede golf van de coronapandemie kan ontstaan. Twee belangrijke organisaties binnen de sector hebben laten weten in ieder geval niet te komen: de Super Yacht Builders association (SYBass) en de Large Yacht Brokers Association. De organisatoren kondigen een kleine show aan zonder winstoogmerk, als dienstverlening aan de herstellende superjachtensector na de pandemie. www.monacoyachtshow.com HISWA MAGAZINE 2 NIEUWSMENS&BEDRIJF Personalia Zeilkamp mijdt besmetting Niels Klarenbeek is de nieuwe directeur van de vakbeurs METStrade, jaarlijks in november in de RAI Amsterdam. Hij volgt Irene Dros op. David Graham is de nieuwe CEO van zeilsportfederatie World Sailing. Een groep jongeren tussen 8 en 14 jaar oud genoot in het hemelvaartweekend van een zeilkamp bij Aquavitesse in Bruinisse. Dat gebeurt ieder jaar, maar dit jaar was het hemelvaartkamp misschien wel het eerste zeilkamp van Nederland (of Europa?) in coronatijd. Zeillessen werden gegeven in 1-mans zwaardboten zoals de RS Neo, RS Tera en Optimist. De jongeren overnachtten in de ark van de zeilschool, broers en zussen konden samen in kamers, de andere kinderen sliepen alleen in een kamer. Douches bleven dicht. www.aquavitesse.nl Sloepenbouwer gaat elektrisch Het Nederlands sloepen- en motorjachtenmerk Waterdream biedt voortaan elektrische aandrijving aan op alle open boten. De bouwer van sloepen uit dikwandig gerecycled aluminium stelde een elektrische aandrijving samen waarmee hun 7,40 meter lange sloep 24 uur lang kan varen of een actieradius haalt van 120 kilometer. De Torqueedo Cruise 10.0 in combinatie met een pakket van vier lithium-ion batterijen van 3,5 kWh per stuk zorgt daarvoor. Het merk Waterdream, in 2012 opgericht door Prins Bernhard van Oranje, begon met de bouw van sloepen maar biedt tegenwoordig negen modellen, tot 52 voet (15,50 meter) lengte. www.waterdream.nl Greenline verkoopt modellenlijn aan Bavaria De Sloveense jachtbouwer Greenline, bekend van de hybride motorjachten, ontwikkelde naast de waterverplaatsende jachten ook snelvarende rompen die worden voortgestuwd door buitenboordmotoren. De serie jachten onder de naam NEO werd tot maart gebouwd bij Greenline, maar wordt vanaf september dit jaar gebouwd door Bavaria. Vanwege het energiezuinige imago van Greenline zijn de jachten bedoeld voor de nieuwe generatie sterke elektrische buitenboordmotoren, maar uiteraard ook geschikt voor benzinemotoren. Greenline presenteerde in eerste instantie een 36 voet (11 meter) lange boot, met een zwemplateau dat om de buitenboordmotoren heen loopt voor extra veiligheid en comfort bij het zwemmen. Dit model is geschikt voor drie motoren van 300 pk. Zo kan de polyester speedboot 42 knopen snelheid halen. Greenline biedt nadrukkelijk de optie aan om twee Torqueedo’s van 30 kW te gebruiken voor de voortstuwing. Daarmee kan de boot 16 knopen varen en dat over een afstand van 20 mijl volhouden. Dan moet er weer geladen worden. De verkoop aan Bavaria omvat de exclusieve rechten voor de bouw van alle zeven modellen die zijn ontworpen in de NEO-serie, van 9,99 meter lang tot 20,80 meter, inclusief de mallen. www.greenlineyachts.com HISWA MAGAZINE 2 51

52 HISWA MAGAZINE 2 Beursnieuws Nieuws van de twee HISWA-beurzen Zowel de HISWA Amsterdam Boat Show als de HISWA te water zijn dit jaar de dupe van de coronacrisis. De beurs in de RAI werd vroegtijdig afgebroken en de beurs in Lelystad gaat niet door. Onlangs kwam daar bovenop het nieuws dat de HISWA Amsterdam Boat Show na 65 jaar ophoudt te bestaan. Donderdag 12 maart volgde RAI Amsterdam per direct de instructie van de Nederlandse overheid op om verdere verspreiding van het coronavirus (COVID19) te voorkomen. Volgens het RIVM werd het risico op besmetting te groot om nog langer verantwoord grote evenementen te laten plaatsvinden. Dit betekent dat de HISWA Amsterdam Boat Show, die een dag ervoor, op woensdag 11 maart werd geopend, voortijdig de deuren sloot. Het evenement zou tot zondag 15 maart plaatsvinden. HISWA Amsterdam Boat Show met pensioen Later werd bekend dat RAI Amsterdam besloot helemaal te stoppen met het organiseren van de HISWA Amsterdam Boat Show. Na 65 jaar gaat de beurs met pensioen. Al langer vraagt de watersportbranche om één sterk watersportevenement. De watersportwereld is de afgelopen jaren sterk veranderd. Zo is het bootbezit afgenomen, een trend waarvan verwacht wordt dat deze verder doorzet. Bijna 50% van de exposanten neemt deel aan zowel de HISWA Amsterdam Boat Show in RAI Amsterdam als de HISWA te water in Lelystad. Vele exposanten geven aan dit als een te grote marketinginvestering te ervaren. HISWA MAGAZINE 2 53 Daarnaast was er de afgelopen jaren een dalende trend van het aantal bezoekers. Met het beëindigen van de HISWA Amsterdam Boat Show wordt ruimte geboden aan de HISWA te water. Vereniging HISWA-RECRON is merkeigenaar van de beurzen en steunt de beslissing in het belang van de watersportbranche.

HISWA te water afgelast De HISWA te water, die dit jaar van 2 tot en met 6 september in Bataviahaven Lelystad zou plaatsvinden, gaat definitief niet door. Massale evenementen met een landelijke uitstraling mogen pas weer worden gehouden als er een vaccin is. Ondanks het feit dat de beursorganisatie een coronaprotocol gereed had, moest toch besloten worden om de beurs in 2020 te annuleren. Beursmanager Arjen Rahusen, beursmanager: “Als beursmanager had ik natuurlijk graag een HISWA te water gehouden maar gezien de huidige omstandigheden is dat niet realistisch. We bereiden ons nu voor op de editie van 2021 die van 1 tot en met 5 september plaatsvindt in Bataviahaven Lelystad. Virtuele beurs: goed idee? HISWA-RECRON wil toetsen of het idee om alle eigen bootshows/huisshows te clusteren in één maand, zodat er een virtuele consumentenbeurs van 31 dagen ontstaat. Die virtuele beurs krijgt een prominente plek op hiswa.nl. Op die manier wordt belangstellenden toch een platform geboden waar ze verschillende bootmerken, accessoires en andere watersportzaken vinden. En waar ze zich goed kunnen oriënteren en boten, producten en bedrijven met elkaar kunnen vergelijken. Op www.hiswarecron.nl/actueel staat een mini-enquete hierover. Alle leden kunnen de enquete invullen. 54 HISWA MAGAZINE 2 Plaats boten gratis op hiswa.nl HISWA-RECRON-leden hebben het exclusieve recht om al hun boten gratis op www.hiswa.nl te zetten. Door het wegvallen van de HISWA-beurzen biedt de site een prachtig alternatief. De website www.hiswa.nl is helemaal gericht op de consument. Zo staan er inmiddels ruim 2.500 gebruikte en 500 nieuwe boten online en wordt de website via Google zeer goed gevonden. Op de bekende zoektermen ‘gebruikte boot’, ‘tweedehands boot’ en ‘nieuwe boot’ staat de site boven in de zoekresultaten. Leden kunnen zelf hun gebruikte en nieuwe boten invoeren. Zij gaan daarvoor naar hun eigen pagina in www.mijnhiswarecron.nl. Leden die gebruik maken van een derde partij moeten vragen naar de zogenaamde XML-code. De afdeling communicatie plaatst dan vervolgens het botenaanbod op hiswa.nl. COLUMN Niet naast de pot pissen Nog maar net directeur van HISWARECRON en meteen omgedoopt tot ‘Mister Sanitair’. Het sluiten van toiletten bij campings staat inmiddels symbool voor de vele coronadossiers die HISWA-RECRON oppakte na 12 maart. Er worden natuurlijk veel grapjes over gemaakt zoals ‘dat een hoopvolle boodschap voor de sector volgt’. De gemeenschappelijke sanitaire gebouwen in havens en op campings zijn gelukkig eerder open gegaan dan de beoogde datum van 1 juli. Mede dankzij de inzet van het team maar ook door acties van veel leden en bestuursleden in de regio. De schade als gevolg van de coronacrisis is groot in de sector. Ongeveer 7.500 watersport- en HISWA MAGAZINE 2 recreatiebedrijven hebben naar schatting 1,3 miljard schade tot en met juni. En de voorspelling voor heel 2020 is ruim boven de 2 miljard. Daarvan raakt ongeveer 45% de watersportsector: zeilscholen, havens en jachtverhuurders en de chartervloot. Maar er is ook sprake van terugval van leads voor jachtbouw en daardoor nadelige effecten op de toelevering. Dat geldt niet direct in het sloepen- en tendersegment maar wel in het segment zeil- en motorjachten. Door het ontbreken van beurzen en internationale contacten, de daling van werkgelegenheid, de verhoging van de belastingdruk en de aandelenkoersen en daarmee daling van het consumentenvertrouwen wals gevolg van corona. Juist nu is het zaak de handen ineen te slaan om te werken aan behoud van goed personeel, exportpromotie en zichtbaarheid van producten en diensten naar de consumentenmarkt. HISWARECRON en het merk HISWA staan alle aangesloten ondernemers ten dienst om samen goed de volgende fase in te gaan. Om zo de boot niet te missen of naast de pot te pissen. Geert Dijks Directeur HISWA-RECRON 55

HISWA-RECRONBUSINESSCLUBNIEUWS IN DE RUBRIEK HRBC NIEUWS LEEST U NIEUWS VAN DE LEDEN VAN DE HISWA-RECRON BUSINESS CLUB. Wilt u ook lid worden? Er zijn diverse partnerships mogelijk: Partner in Business, Kennispartner of TOP Supplier. Kijk voor meer informatie op www.hiswarecron.nl/hrbc. Inter Boat Marinas importeur van Connect-A-Dock Inter Boat Marinas (Top Supplier) is sinds dit seizoen de importeur van het systeem Connect-A-Dock voor alle Europese landen. Dit systeem biedt uitkomst als er haast geboden is bij een permanente oplossing voor jachthavensteigers. Met dit kunststof modulaire steigersysteem kan eindeloos gecombineerd worden, het is uit voorraad leverbaar en eenvoudig zelf te monteren. Connect-A-Dock is uitermate geschikt voor de zwem-, roei- en kanosport, waarvoor een speciaal laag vrijboord beschikbaar is. Daarnaast biedt het ook veel mogelijkheden voor drijvende (privé) steigers of in de recreatie, bijvoorbeeld als zwemplatform. www.interboatmarinas.nl Collectieve inkoop van energie nu voor alle HISWA-RECRON-leden De succesvolle collectieve inkoop van energie via HISWA Energie is na de fusie met RECRON ook toegankelijk voor alle HISWARECRON-leden. Deelnemers aan het collectief kunnen niet alleen duizenden euro’s per jaar besparen op hun energiekosten, ook wordt hen de zorg van overstappen en contracten uit handen genomen. Ondernemers kunnen zich zo concentreren op hun bedrijf. HISWA Energie ging in maart 2015 van start voor HISWA-leden en inmiddels zijn ruim 100 bedrijven uit de recreatie- en watersportsector aangesloten. Gemiddeld besparen bedrijven zo’n 37 procent op hun energie-inkoop. Samen hebben zij in vijf jaar honderdduizenden euro’s bespaard op de inkoop van energie. Gespecialiseerd adviesbureau EnergyProof (Top Supplier) begeleidt het inkoopcollectief. Deelnemers aan HISWARECRON Energie kunnen ook gebruik maken van diensten van EnergyProof zoals energiescan, factuurcontrole, netbeheeranalyse of ondersteuning bij geschillen met een leverancier, netbeheerder of meetbedrijf. Bedrijven met een doorlopend energiecontract kunnen zich ook aanmelden voor het collectief. EnergyProof zorgt er dan voor dat het contract aan het einde van de looptijd naadloos overgaat in de overeenkomst van HISWARECRON Energie. www.hiswarecronenergie.nl 56 HISWA MAGAZINE 2 Kleine stijging bezettingsgraad jachthavens HISWA-RECRONBUSINESSCLUBNIEUWS Muller Makelaardij (Top Supplier) merkt dat er sinds 2015 een lichte stijging in de bezettingsgraad van jachthavens is te zien. Dit blijkt uit een onderzoek dat het bedrijf periodiek houdt. 113 jachthavenexploitanten participeerden in het onderzoek naar jachthavens. Zowel externe als interne invloeden op de markt werden onderzocht. Er is een kleine stijging te zien van 2,26% in de bezettingsgraad van de jachthavens: in 2015 was dit 87,86%, in 2019 bedroeg de bezettingsgraad 90,12%. In het onderzoek zijn ook de voorzieningen op jachthavens onder de loep genomen. Zo werd eerder onderzoek, waarin de behoeftes van ligplaatshouders onderzocht zijn, vergeleken met de aanwezige voorzieningen op een jachthaven. Daaruit bleek onder andere dat ligplaatshouders behoefte hebben aan een supermarkt bij de jachthaven, terwijl er nagenoeg geen jachthavens zijn met een eigen supermarkt. Op deze manier wordt duidelijk waar mogelijke kansen liggen voor jachthavenexploitanten. Het onderzoek bevindt zich momenteel in de laatste fase en is binnenkort afgerond. De resultaten van het onderzoek komen op de website van Muller Makelaardij. www.mullermakelaardij.nl Start project ‘Gezond & Fit’ De coronacrisis zorgt ervoor dat er op het gebied van duurzame inzetbaarheid veel nieuwe issues op ondernemers afkomen. Om ze hierbij te helpen, start Endurance (Top Supplier) het project ‘Gezond & Fit’. Dit project is bedoeld voor kleinere bedrijven HISWA MAGAZINE 2 (< 25 medewerkers) die de HISWA-cao volgen en gemotiveerd zijn om actief deel te nemen zijn de toelatingseisen. De kosten worden vergoed door het Sociaal Fonds HISWA. Deelname staat vanaf medio juni 2020 open. www.endurance.nl 57

HISWA-RECRONBUSINESSCLUBNIEUWS Mediation in het ‘nieuwe normaal’ In de huidige coronatijd is het zoeken naar toekomstbestendige oplossingen voor conflicten mogelijk nog groter dan eerst. Het ‘nieuwe normaal’ vraagt van ons een andere manier van met elkaar omgaan en zaken zoen. Het is zoeken naar de juiste weg en voorkomen dat een ‘kort lontje’ aanleiding is voor een vernietigende verstoring van de zakelijke relatie. U kunt ervoor kiezen om naar de rechtbank te stappen om daar uw conflict uit te vechten. Dat kan heel zinvol zijn. De rechter kijkt naar het verleden, bepaalt wie er gelijk heeft en baseert daarop zijn bindende uitspraak. Maar, zelfs als die uitspraak in uw voordeel uitpakt, dan is daarmee uw probleem mogelijk nog niet direct opgelost en/of is uw zakelijke relatie verbroken. Mediation is in veel gevallen een betere optie. De keuze voor mediation is zinvol als u: • zelf actief invloed wilt uitoefenen op de oplossing • de zakelijke of persoonlijke relatie wilt behouden of verbeteren • een vertrouwelijke behandeling op prijs stelt • snel, informeel en kostenefficiënt wilt werken • verdere escalatie wilt voorkomen • het liefst een win-win resultaat ziet Meijer Mediation (Top Supplier) heeft meer dan 20 jaar ervaring als mediator en adviseert ondernemers graag. www.meijermediation.nl Gids ‘Veilig werken’ beschikbaar Medewerkers gezond, veilig en met plezier aan het werk houden, dat bevordert de productiviteit en prestaties en vermindert verzuim. De beknopte, praktische gids van ArboNed (Top Supplier) helpt daarbij. Download de gratis gids op www.arboned.nl/veilig-bedrijf. www.arboned.nl. 58 HISWA MAGAZINE 2 HISWA-RECRONBUSINESSCLUBNIEUWS Nieuw: risicocheck Een mogelijke besmetting met het coronavirus vormt op de werkvloer een arbeidsrisico. Werkgevers moeten hun medewerkers hiertegen beschermen. Zorgen voor de veiligheid, gezondheid en welzijn van personeel is op dit moment een grote uitdaging voor veel organisaties. Om organisaties hierbij te ondersteunen introduceert Perspectief (Top Supplier) de risicocheck. Met deze check kunt u bijdragen aan een gezonde en veilige werkomgeving. Hoe ziet de risicocheck eruit? • Gesprekken met leidinggevenden en medewerkers • Beoordeling van de werkplekken • Observatie van de werkzaamheden • Beoordelen van protocollen U ontvangt een plan van aanpak door de kerndeskundige. Daarin staat precies welke extra maatregelen u moet nemen, zodat u voldoende actie onderneemt tot een veilige en gezonde werkomgeving. Dit plan van aanpak kunt u toevoegen aan uw Risico-Inventarisatie & Evaluatie (RI&E), zodat uw RI&E ook weer volledig en actueel is. Dit is verplicht vanuit de Arbowet. www.perspectief.eu. Taxatie-advies in coronatijd De recreatiebranche is hard getroffen door de coronacrisis en de maatregelen die door de overheid zijn opgelegd. De 1,5 meter samenleving vergt veel aanpassingsvermogen van ondernemers en heeft veel invloed op bezettingsgraden en bestedingspatronen in de toeristisch-recreatieve sector. Ondernemers moeten bijvoorbeeld extra investeringen in de horeca of sanitaire voorzieningen doorvoeren. Dat zijn investeringen waar wellicht een aanvullend krediet voor nodig is. Bij extra leningen is het niet ongebruikelijk dat banken nieuwe taxatierapporten vragen of aanvullingen op bestaande rapporten als dit mogelijk is. Hierdoor kan een ondernemer in een spagaat terecht komen. Van de Loosdrecht (Top Supplier) wil ondernemers hierbij graag adviseren. Het taxatiehonorarium mag worden uitgesteld naar volgend jaar. Thijs Lunenburg, Register-Taxateur bij Van de Loosdrecht Recreatie Bedrijfsmakelaars: “Zie het als een voucher vanaf onze zijde om te zorgen dat ondernemers door kunnen ondernemen.” www.vandeloosdrecht.nl HISWA MAGAZINE 2 59

HISWA-RECRONBUSINESSCLUBNIEUWS Een fiets voor (bijna) niets Ondernemers willen het beste voor hun medewerkers: aantrekkelijk werk, goede primaire en secundaire arbeidsvoorwaarden, bijvoorbeeld door het aanbieden van werknemersvoordelen. In de watersport- en recreatiesector is het lastig om voldoende gekwalificeerde medewerkers te houden en te vinden. Het verleiden van nieuwe medewerkers blijft een uitdaging. Het project “Een fiets voor (bijna) niets!” is een mooi werknemersvoordeel van AON (Kennispartner) en HISWA-RECRON. Fietsvoordeelshop is partner van AON en ondersteunt bij de uitvoering van dit project. Dit bedrijf staat garant voor kwaliteit tegen de scherpste tarieven in Nederland. Het gaat om het faciliteren van medewerkers bij het voordelig kopen van fietsen, e-bikes of speedbikes. Zakelijk of privé leasen is ook mogelijk. Alle fietsen worden 100% rijklaar bezorgd met een eigen bezorgdienst. www.aon.nl Waterplanten: van overlast naar verlichting De overmatige groei van waterplanten zorgt voor een flinke overlast voor de watersport. Zodanig dat varen en zwemmen in bijvoorbeeld het Markermeer en het IJmeer nagenoeg onmogelijk worden. Een oplossing is onderwater maaien, maar dat is vrij kostbaar en arbeidsintensief. Echter, de gemaaide waterplanten blijken iets heel moois op te leveren. Ze vormen namelijk een uitstekende grondstof voor de fabricage van allerlei producten zoals sfeervolle verlichtingsarmaturen. Deze bijzondere ontdekking komt op het conto van Seijsener Techniek (Kennispartner). Dit bedrijf staat bekend om zijn innovatieve producten. Afgelopen jaar introduceerden zij een bagagewagen waarin ook waterplanten verwerkt zijn. www.seijsener.nl 60 HISWA MAGAZINE 2 Twee vliegen in één klap Vanwege het milieu én bosbehoud kiezen voor hardhout, hoe zit dat? Het lijkt een tegenstelling, maar juist door tropisch hardhout niet uit de weg te gaan kunt u gebieden als het Amazonewoud beschermen. Met een steiger met 15 m3 bijvoorbeeld 30 jaar lang zo’n 30.000 m2 bos. Dit doet u door het (economisch) te waarderen als bosbouwers aandacht besteden aan natuur, milieu, medewerkers en lokale bevolking. FSC® gecertificeerde concessies worden extensief beheerd. Een kapvak wordt na de oogst (van 3-5 bomen/hectare) bijvoorbeeld 25-30 jaar met rust gelaten. Met het voorschrijven en toepassen van gecertificeerd hout groeit er terwijl uw project gerealiseerd wordt allang weer een andere boom. Dat hout, zelfs hardhout, een relatief lage ecologische voetafdruk heeft vergeleken met andere materialen is een mooie bijkomstigheid. Wilt u hier meer over weten? Kijk dan op onze website of doe mee met één van onze online bijeenkomsten. www.vandenberghardhout.com hout beschermt u

HISWA-RECRON BUSINESS CLUB De HISWA-RECRON Business Club bestaat uit bedrijven die diensten, producten of kennis leveren aan de watersport- en recreatiesector. Ze zijn specialist in hun vakgebied en hebben aantoonbare ervaring in deze branche. De club biedt toegevoegde waarde aan de leden van HISWA-RECRON en bestaat inmiddels uit ruim 100 partners. Partner in business Alfa Accountants en Adviseurs E wkappers@alfa.nl T 088-2532850 Kennispartner Aon E jos.kuhl@aon.nl T 071-5685733 Benegas E judith.plasman@benegas.com T 0341-723350 Bureau HTM E renedrost@bureauhtm.nl T 038-3374501 Facet Architecten & Adviseurs E johan@facet-aa.nl T 0315-237075 Kuiper Verzekeringen E r.devalk@kuiperverzekeringen.nl T 0513-614444 Maas Recreatie Bedrijfsmakelaardij E erp@maasrbm.nl T 073-6408888 Prosuco E messelink@prosuco.nl T 0318-495887 Seijsener Rekreatietechniek E bas.durieux@seijsener.nl T 075-6810610 Stellicher Advocaten E b.vansusante@stellicher.nl T 026-3777111 Stratech E l.olde.riekerink@stratech.nl T 053-4804080 Tommy Booking Support E frank@aicn.nl T 0318-495888 Van de Loosdrecht E info@vandeloosdrechtrbm.nl T 0341-252363 Van Emstede & Slager Advocaten E e.slager@vanemstede.nl T 020-6759494 ZKA Consultants E m.pietersma@zka.nl T 088-2100250 Zypp Advocaten E eelco@zypp.nl T 026-7024787 TOP Supplier AbelLeisure E wietze.zwart@abelleisure.nl T 0573-280772 Arboned E kim.van.Arendonk@arboned.nl T 030-2996299 Arcabo E r.schell@arcabo.nl T 0529-488900 Barrera E franco@afzethekken.nl T 0182 342088 Bidfood E gerard.franke@bidfood.nl T 088-8008900 Bio Habitat E s.serra@beneteauhabitat.com T 06-52840714 BLM Bilderbeek Linen Management E info@blmlinenmanagement.nl T 0341-436400 Boerplay E s.maassen@boerplay.com T 0183-402366 Booking Experts E info@bookingexperts.nl T 088-1168901 Bureau voor Ruimte & Vrije Tijd E lycklama@ruimteenvrijetijd.nl T 06-53383550 Bureau voor vernieuwing E mail@bureauvoorvernieuwing.nl T 06-50298181 CED Nederland E recreatie@ced.group T 010-2843400 C-mark E jacquelinesteenhuis@c-mark.nl T 088-8310500 Countus Accountants en Adviseurs E a.schipper@countus.nl T 038-4552600 Cruys Consultants E info@cruysconsultants.nl T 06-30455111 CSU E marjolein.dreef@csu.nl T 0413 285 111 De Beijer Grondstoffen E roy.driessen@debeijerbv.com T 088-4006300 De Bergjes Chalet en Caravans E hans@bergjes.nl T 0475-495079 Den Otter E info@williamdenotter.nl T 0412-474282 DHK, Tax Lawyers & Legal Consultants E dijkstra@dhk-taxandlegal.nl T 010-2053610 Dock 35 Media E jeroen@dock35media.nl T 0314-355833 Docuconcept / Kyocera Document Solutions E r.potkamp@docuconcept.nl T 088-3749300 Een Veilig Gevoel E info@eenveiliggevoel.nu T 088-5554888 Endurance E r.versteeg@endurance.nl T 033-4508333 Energiewacht Groep E jurgen.vnderwillik@energiewacht.nl T 038-7700024 EnergyProof E bart@energyproof.nl T 020-2333821 Facility Kwadraat Software E dick.vink@facility2.nl T 073-6891651 Flean E willem@flean.com T 088-9001575 Havenlodge E havenlodgeverkoop@gmail.com T 06-55151146 Hertzinger Satelliet Ontvangst E margo@hertzinger.nl T 033-4610337 Holiday Media E hans@holiday.nl T 073-6271240 ICY E d.vandekamp@icy.nl T 088-1231333 Initial CWS E eelco.lindenkamp@cws.com T 070-3576357 Instyle Concepts E daan@instyleconcepts.nl T 0522-244999 Inter Boat Marinas E arie.hooymeijer@interboatmarinas.nl T 078-6777000 IVA Driebergen E barendregt@iva-driebergen.nl T 0343-512780 Justion Advocaten E info@justionadvocaten.nl T 0118-623719 Kees van der Spek Stolwijk E sjoerd@keesvanderspek.nl T 0182-342590 Kolibrie HRM voor Horeca E anne-floris@kolibrie.nl T 013-5499111 KR8 Architecten en Adviseurs E ckuiper@kr8architecten.nl T 0599-235643 K-Stove Europe E ad@kstove.com T 06-10380930 Kupan E n.tenbrinke@kupan.nl T 0315-760060 Leisurebrains E verkoijen@leisurebrains.nl T 06-36069296 Lentink De Jonge Accountants en Belastingadviseurs E k.degraaf@lentinkdejonge.nl T 0341-438100 Lotec E t.loots@lotec.nl T 040-2430021 Maat Caravans E info@maatstacaravans.nl T 0184-419911 Main Energie E w.vanderleeden@mainenergie.nl T 088 0809100 Marindex E kees.dolman@marindex.nl T 0182-511511 Mediation Hilversum E chiel@chielvanpraag.nl T 035-2030000 Meijer Mediation E wim@meijer-mediation.nl T 0546-538426 Miele Nederland E wim.zwartkruis@miele.nl T 0347-378911 Muller Makelaardij E bkamp@mullermakelaardij.nl T 0515-430623 Nedflex Payrolling E n.bos@nedflex.nl T 0229-282999 Outdoor Fitness Systems E hilde@o-f-s.eu T 0032-11729650 P3 Expertise E info@p3expertise.nl T 0229-785214 Perspectief Groep E dannyvanvenetien@perspectief.eu T 0341-438710 Primagaz E mfisser@primagaz.nl T 0800-0137 Projectbureau Vrolijks E info@vrolijks.nl T 076-5339850 Recranet E milko@recranet.com T 0118-202019 Recrasol E m.pruis@energie-winkel.nl T 0118-236024 Recratief Bedrijfsmakelaars E info@recratief-bedrijfsmakelaars.nl T 0592-462844 Recreatie-Apps.nl E wilma@recreatie-apps.nl T 0318-495888 RecreatieVerzekeringen E info@recreatieverzekeringen.nl T 085-0027540 Rein Advocaten en Adviseurs E sprangers@rein.nl T 0592-345188 Rijk taxateurs/adviseurs/ rentmeesters E albert.rijk@rijk.eu T 0113-572835 Scheepsrecht Advocaten E jck@scheepsrechtadvocaten.nl T 085-8770945 Schulte Jurist en Mediator E info@awschulte.nl T 06-14315810 Second Home Check E robin@secondhomecheck.nl T 0315 843308 Shibaura Europe E fannyfranken@shibaura.com T 026-3269999 Smeba Brandbeveiliging E anja@smeba.nl T 024-3775458 SPIE Nederland E hvzandbeek@vddonk.nl T 088-3131000 The Business Company E gerda@businesscompany.nl T 0514-560166 Uw Bed Professional E wim@uwbedpro.nl T 088-3322310 Van den Berg Chalet Totaal E info@chalettotaal.nl T 0161-763523 Van der Reest Advies E nemi@vanderreestadvies.nl T 055-5382460 Van Keulen Mobielbouw E info@mobielbouw.nl T 0548-612693 Vendor E dennis.schnitzler@vendor.nl T 013-5786600 Venntiv Group E siegfried.doetjes@venntiv.com T 055-8434815 W2 Support/Walcon E peter@w2support.com T 038 3030315 Watel E robbert@watel.nl T 020-6593973 Watergames & More E paul@watergamesandmore.com T 079-2065060 Wecovi E dlandman@wecovi.com T 038-4686888 Wegter Grootverbuik E a.tergrote@wegter.nl T 0541-581600 WerffMedia E janwillem@werffmedia.nl T 0314-362505 Wijnen Recreatiebouw E recreatiebouw@vanwijnen.nl T 0570-690660 Wildkamp E info@wildkamp.nl T 0523-687500 Wola E j.denkema@wola.nl T 050-3129685 Yalp E info@yalp.nl T 0547-289410 Zuurzoet - HR advisering E hiswa-hr@zuurzoet.nl T 06-14898388 Dé makelaar en taxateur voor watersportgebonden bedrijven en onroerend goed Ook op LinkedIn linkedin.com/company/muller-makelaardij VIND ONS mullermakelaardij.nl 0515 43 06 23 BEL ONS info@mullermakelaardij.nl MAIL ONS

Het vakblad voor de watersportbranche Jaargang 27, nummer 4, november 2020 Dit is een uitgave van magazine Thema: Innovatie Varen met een RIB op waterstof TechTalk: elektrotechniek Online dating op digitale METS

Vaar met Thnautic -Compass Carbon aardige toiletten met stille t stille maar krachtige erator pomp T - Haa erato o ardi e ma or p Vesper Cortex V1VHF Radio-SOTDMA SMART AIS Winnaar Product van het Jaar 2020 HISWA Amsterdam Boat Show Exclusief leverbaar via Technautic E info@technautic.nl T +31 (0) 75 6474545 WWW.TECHNAUTIC.NL ©MICHAEL HELD/UN UNSPLASH VOORWOORD Voorwoord Innoveren Elk jaar wil ik iets doen dat buiten mijn comfortzone ligt. Iets nieuws proberen, jezelf innoveren. Een sport proberen, een bepaald (goed) doel stellen of een nieuwe activiteit ondernemen. Soms met eenmalig, soms met blijvend resultaat. Zo ben ik in de loop der jaren vaste collectant voor het KWF en fanatiek deelnemer aan HITT-trainingen geworden, was ik in het verleden onder andere leider bij het hockeyteam van mijn ene puberdochter, bezocht ik met mijn andere, kunstzinnige dochter alle modern art musea in Nederland, ontdekte ik als hobbykok de technieken van het eten roken, skiede ik alle zwarte afdalingen in het skigebied en eindredigeerde ik een kinderboek. Dit jaar stonden twee dingen op ‘het lijstje’. Eén: niet de geijkte 10 km, maar de halve marathon lopen in Amsterdam. Helaas ging dit jaar dit evenement vanwege de coronacrisis niet door. Op twee: het volgen van een niet-voor de hand liggende training. Dat werd NLP. Dat staat voor Neuro Linguïstisch Programmeren en is een methode om inzicht te krijgen in je drijfveren en motivaties. Superinteressant om erachter te komen hoe ik mezelf kan innoveren hierin. In dit nummer is innoveren ook een rode draad. Dat komt vooral tot uiting in het artikel over een aantal studenten aan de TU Delft die onderzochten of een RIB op waterstof kan varen. Dit artikel met grote wetenschappelijke waarde leest u op pagina 24. Ook de METSTRADE Show innoveert: dit jaar geen fysieke beurs maar een online evenement. Op pagina 20 leest u hoe METS Connect eruit komt te zien en hoe u in deze tijd virtueel kunt netwerken. In de rubriek TechTalk gaat het dit keer over elektrotechniek. Alle elementen die stroom vragen aan boord of die stroom leveren aan het elektranet, worden tegenwoordig in slimme Colofon HISWA Magazine is het relatie magazine van HISWA-RECRON. Het blad profileert zich als het toonaangevende vakblad van de watersport industrie. Het blad verschijnt zes keer per jaar en wordt verspreid onder watersport bedrijven en stakeholders in de watersportbranche. CAN-busnetwerken gekoppeld. Dat biedt de kans om alle energie uit accu’s en andere bronnen op een andere, superefficiënte manier in te zetten. Op pagina 32 leest u hoe WhisperPower dat aanpakt. Innoveren doet iedereen zo blijkt wel uit deze editie. Maar het hoeft niet groots en radicaal te zijn. Uit je comfortzone stappen gaat meer om moedig zijn om een nieuwe stap te zetten. Om te groeien. Zakelijk of privé. Hoe ziet uw lijstje eruit voor 2021? P.S. Dit is het laatste nummer van HISWA Magazine in 2020. Ik wens u alvast fijne feestdagen en een goed of beter 2021! Liane Jansen Hoofdredacteur Uitgever HISWA-RECRON Storkstraat 24 3833 LB Leusden T 033 - 303 97 00 E communicatie@hiswarecron.nl Advertentieverkoop Roskam Media Frank van Gils T 06 - 53 88 82 66 E f.gils@roskammedia.nl Aan dit nummer werkten mee Hans Buitelaar, Dominique van Dam, Michaël Steenhoff, Lisette Vos Hoofdredacteur drs. Liane Jansen Redactiesecretariaat Rianne Hartog Vormgeving Drukte van Belang Amsterdam Druk Zalsman Zwolle BV Foto cover Moonen Yachts HISWA MAGAZINE 4 3

AL 40 JAAR UW MAKELAAR EN TAXATEUR VAN RECREATIEBEDRIJVEN Den Bosch 073 6408 888 | Huizen 035 6236 212 | info@maasrbm.nl | www.maasrbm.nl INHOUD Artikelen ‘Online dating’ op digitale METS De Marine Equipment Trade Show in de RAI Amsterdam gaat dit jaar vanwege de coronacrisis niet door. In plaats daarvan is er METS Connect, een digitaal evenement op 10 december. Varen met een RIB op waterstof Studenten van de TU Delft deden een onderzoek naar het emissieloos maken van RIB’s. De uitkomsten zijn veelbelovend. Omarmen van nieuwe watersporters Afgelopen zomer wilde iedereen het water op. De campagne Welkom op het water droeg daar aan bij. Tech Talk: Integratie leidt tot efficiëntie Deze rubriek gaat dit keer over elektrotechniek aan boord. Vakbeurs Watersport In maart 2021 ziet deze nieuwe beurs in toeleveranciersland het levenslicht. Een beurs waar het product centraal staat. Het Portret Dit keer: Alex Omtzigt 40 36 32 28 24 20 Elk nummer Op Stapel Ondernemersnieuws Vraag & Antwoord Column Geert Dijks Op stap met … Nieuws I Innovatie Nieuws I Mens & Bedrijf HISWA-RECRON Business Club Nieuws HISWA-RECRON Business Club Overzicht 7 8 31 35 42 46 52 59 62 HISWA MAGAZINE 4 5

KALENDER Overzicht van bijeenkomsten, evenementen, workshops, trainingen en vergaderingen van HISWA-RECRON. Meer informatie en aanmelden: www.hiswarecron.nl/agenda. NOVEMBER JANUARI Algemene Ledenvergadering HISWA-RECRON 26 november Webinar www.hiswarecron.nl/alv DECEMBER Geen bijeenkomsten gepland Meer bijeenkomsten Houd www.hiswarecron.nl/agenda in de gaten voor een actueel overzicht van evenementen, trainingen, vergaderingen en andere bijeenkomsten. 6 HISWA MAGAZINE 4 Recreatie Vakbeurs 20, 21 en 22 januari Evenementenhal Hardenberg www.recreatie-vakbeurs.nl Boot Düsseldorf 23 tot en met 31 januari Messe Düsseldorf www.boot.de Op stapel POINTER 22 Het nieuwste model van Jachtwerf Heeg is de Pointer 22 Lounge. Ontworpen als moderne allround zeilboot. De ruime kuip biedt comfort door de twee extra lange banken langszij inclusief rolkussens. Alle lijnen en schoten zijn onder handbereik waardoor de Pointer 22 met weinig bemanning kan worden gezeild. Door de volledig ophaalbare zwenkkiel is de Pointer 22 zeer goed trailerbaar. De mast is eenvoudig te strijken. Het moderne onderwaterschip met ophaalbare kiel en dubbele roeren maakt de zeilboot geschikt voor zowel het binnenwater als voor de kustwateren. www.jachtwerfheeg.nl www.pointeryachts.com Lengte Breedte Diepgang Doorvaarhoogte Gewicht 6,50m 2,20 m 0,30-1,10 m 8,80m 750 kg HISWA MAGAZINE 4 7

ONDERNEMERSNIEUWS Nieuwe leden Lindenbeek Watersport Lindenbeek Watersport is gelegen op een steenworp afstand van het Sneekermeer. Recreanten en watersporters kunnen er terecht voor zeilbootverhuur of een groepsaccommodatie met collega’s, familie of vrienden. Lindenbeek Watersport heeft daarnaast de beschikking over een ruime vloot polyvalken. www.lindenbeekwatersport.nl Wiegmans Boten & Motoren Naast een jachtwerf heeft Wiegmans nu ook: Wiegmans Boten & Motoren. Dit bedrijf is gespecialiseerd in onderhoud en reparatie aan boten en motoren, het verkopen van occasions, nieuwe boten en motoren van Yamaha en Mercury. www.wiegmans.nl Opnames RTL Welkom op het water verplaatst De opnames voor het televisieprogramma RTL Welkom op het water worden vanwege de coronacrisis verplaatst naar de zomer van 2021. RTL Welkom op het water is een initiatief van HISWA-RECRON en mediabedrijf De Mediabroers en is onderdeel van de campagne 8 Welkom op het water. Het programma wil kijkers inspireren het water op te gaan. Met het verplaatsen van de opnames zijn de afleveringen te zien in het voorjaar van 2022. De opnames die in september zouden plaatsenvinden worden vanwege de coronamaatregelen verplaatst naar de zomer van 2022. Door de extra voorbereidingstijd die de maatregelen met zich mee brengen, is besloten om de plannen uit te stellen. Het komende jaar wordt gebruikt om de inhoud van de afleveringen nog beter af te stemmen op de (toekomstige) watersporters. Alvast inspiratie opdoen? De Mediabroers maken ook het goed bekeken programma RTL Kampeert met presentator Sander Janson en Jessica Mendels. Dit programma was afgelopen voorjaar op RTL 4 te zien en trok 5.5 miljoen kijkers. Watersportbedrijven die willen deelnemen aan RTL Welkom op het water kunnen zich melden bij de Mediabroers: rtlwatersport@outlook.com. HISWA MAGAZINE 4 ONDERNEMERSNIEUWS ‘Geen nieuwe bruggen over ’t IJ’ HISWA-RECRON diende een reactie in op het concept-inrichtingsplan voor het IJ in Amsterdam van de onafhankelijke adviescommissie Oeververbindingen. Deze commissie is vorig jaar ingesteld door het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat om de gemeente Amsterdam te adviseren waar en hoe de oevers van het IJ en een deel van het Amsterdam-Rijnkanaal het beste voor fietsers en voetgangers verbonden kunnen worden. Het eindadvies genaamd ‘Genereus verbonden’ omvat een concept-inrichtingsplan voor een robuust en toekomstvast waterkruispunt. Naar verwachting zullen Rijk en gemeente dit najaar op basis van het advies bestuurlijk afspraken maken. HISWA-RECRON heeft de voorkeur voor een oplossing zonder bruggen. Ten aanzien van de voorgestelde bruggen in het plan, is aangegeven dat deze op goede overzichtelijke plekken zijn gepland. De breedte van de vaarwateren moet goed gewaarborgd zijn en daarmee in principe de veiligheid. Het aanleggen van extra (wacht)steigers is een goed voornemen. Grote zorg gaat uit naar opstoppingen die kunnen ontstaan tussen de openingen van de bruggen. HISWA-RECRON dringt aan op het vasthouden aan de bedieningsregimes volgens de Blauwe Golf, zoals verwoord in het advies (huidige openingsregime van de Schellingwouderbrug). Hiermee wordt onnodige en extra wachttijd voor recreatievaart voorkomen, worden onnodig lange wachttijden voor wegverkeer voorkomen én wordt de veiligheid gewaarborgd. Ook wijst HISWA-RECRON op het feit dat de gedane tellingen van pleziervaart jaarrond niet zijn meegenomen. Dit geeft een onjuist beeld van de vele malen grotere omvang van de recreatievaart. De reactie van HISWA-RECRON is afgestemd met Waterrecreatie Nederland, BLN Schuttevaer, Watersportverbond en de Toerzeilers. Small Craft Standards Bulletin beschikbaar Het Small Craft Standards Bulletin van de International Council of Marine Industry Associations (ICOMIA) biedt ondernemers informatie over wijzigingen in bestaande normen en modificaties van productiemethoden. Zoals ontwikkeld en onderhouden door de ISO (International Organization for Standards) Technical Committee for Small Craft Standards (TC 188). De 14e editie van dit bulletin is nu beschikbaar en biedt een update van de normen naar aanleiding van recente online werkgroepvergaderingen van ISO TC 188. De Small Craft Standards Bulletins staan in de kennisbank op de website van HISWA-RECRON. www.hiswarecron.nl/kennisbank HISWA MAGAZINE 4 9

ONDERNEMERSNIEUWS Inspraak over Nota Varen 2 Amsterdam In een extra commissievergadering over de Nota Varen 2 - die bepaalt dat er vanaf 2025 in het centrum van Amsterdam uitstoot vrij gevaren moet worden - sprak Gerdina Krijger, regiomanager Noord-Holland en Flevoland, in. Dat deed ze mede namens het Watersportverbond en de Nautische Dienstverleners. Ze gaf aan dat het watersportbedrijfsleven in vergelijking met de reders weinig aandacht van de gemeente krijgt. Ook in de laatste voortgangsrapportage wordt slechts een kleine alinea gewijd aan de recreatievaart. Gezien de omvang en de ernst van de problematiek rondom emissieloos varen in 2025, is er dringende aandacht gewenst. ‘Haalbaarheid en betaalbaarheid’ is het criterium. Terwijl de gemeente voor de reders verschillende bureaus inschakelde voor onderzoek naar haalbaarheid en terugverdienmodellen, werd voor de watersport nagenoeg niets gedaan. Er zijn slechts twee enquêtes over geweest. Uit een enquête onder de ligplaatshouders blijkt dat een derde van de Amsterdamse watersporters elders ligplaats zoekt of stopt met varen. Ook blijkt dat nog geen 4% van de watersporters emissieloos vaart. Zeven op de 10 respondenten zegt de kosten voor ombouw niet zelf te kunnen dragen. Uit een enquête onder de jachthavens blijkt dat slechts 10% denkt te beschikken over voldoende elektrische infrastructuur. Forse investeringen zijn nodig om straks aan de vraag te kunnen voldoen. Daarbij komt dat Leander geen uitsluitsel geven of de benodigde elektriciteit überhaupt wel geleverd wordt. Vaak is de infrastructuur naar de haven toe ook niet toereikend. De waterrecreatiesector ziet naast de knelpunten ook zeker kansen, maar er is meer tijd, draagvlak, onderzoek en ondersteuning nodig om te komen tot een haalbare, betaalbare en succesvolle transitie. Derdengeldencontrole bij makelaars Binnenkort voert een accountant in opdracht van HISWA-RECRON en het bestuur jachtmakelaars controle uit op de toepassing van het ‘HISWA Protocol Derdengelden’. Dit gebeurt bij de jachtmakelaars die werken met een eigen derdengeldenvoorziening. Deze controle wordt uitgevoerd om hiermee zeker te stellen dat het protocol goed wordt nageleefd en er zo kwaliteit geboden wordt naar de consument. Iedere HISWA Certified Yacht Broker die ermee werkt, moet de voorgeschreven werkwijze volgen. De resultaten van de controle worden teruggekoppeld naar het individuele lid en HISWA-RECRON. Jachtmakelaars kunnen ook tegen een aantrekkelijk tarief gebruik maken van de Stichting Derdengelden van HISWA-RECRON. Ook voor werven kan dit een goede optie zijn wanneer een opdrachtgever hiernaar vraagt. Meer informatie bij Jeroen van den Heuvel: j.heuvel@hiswarecron.nl. 10 HISWA MAGAZINE 4 ONDERNEMERSNIEUWS Lage btw op verhuur zeilboten nog niet doorgevoerd Al langere tijd lopen er procedures van verschillende watersportbedrijven over de toepassing van het lage BTW-tarief op de verhuur van (open) zeilboten op basis van sportbeoefening. Op dit moment dit nog steeds aanleiding voor geschillen met de Belastingdienst. Ondanks de vorig jaar gewonnen rechtzaak is de Belastingdienst niet bereid het lage BTW-tarief toe te staan voor het gelegenheid geven tot sportbeoefening vanuit een jachthaven. Dit geldt voor kajuitzeilboten, open zeilboten, kano’s en planksporten. De Belastingdienst is van mening dat ook bij deze vaartuigen voor sportbeoefening de hoofdprestatie de verhuur van een vaartuig tegen 21% BTW is, terwijl HISWA-RECRON en bootverhuurders menen dat het gelegenheid geven tot sportbeoefening vanuit een sportaccommodatie is, met verlaagde BTW. HISWA-RECRON pleit voor een verlaagde BTW-regeling voor de gehele branche maar ook voor duidelijkheid en gelijke behandeling van de watersportbedrijven. HISWA-RECRON gaat daarom opnieuw in gesprek met de Belastingdienst. Oproep: welke reacties op BTW-bezwaarschrift? Om bij het overleg met de Belastingdienst nog meer praktijkgevallen te kunnen betrekken wil HISWA-RECRON graag weten hoe bootverhuurders van open zeilboten en kajuitzeiljachten dit seizoen met de BTW zijn omgaan. Bekend is dat vrijwel alle belastinginspecteurs het lage tarief voor verhuur van zeilboten ook de afgelopen maanden hebben afgewezen. Veel bedrijven dienden op advies van HISWA-RECRON en fiscaal bureau DHK Tax & Legal echter wel bezwaren in tegen de eigen aangifte. HISWA-RECRON verneemt graag alle reacties. Mailen kan naar Stijn Boode: s.boode@hiswarecron.nl. WhisperPower Onbeperkt stroom aan boord All-In-One Power System OctoPower 3kW • 230 V (AC) uitgang • 3 kW • 5 - 10 kWh Ion Accu • Laden via landstroom, buitenboordmotor of solar HISWA MAGAZINE 4 Enjoy Green Energy whisperpower.com CO2 Neutraal

ONDERNEMERSNIEUWS Project Gezond & Fit van start Het Sociaal Fonds HISWA start met het project Gezond & Fit, met als doel de lastige coronaperiode door te komen. Alles draait in het project om de duurzame inzetbaarheid van ondernemers en hun medewerkers. Het project begint met een informatief gesprek. Een adviseur legt het project uit, kijkt samen met de ondernemer naar het bedrijf en brengt de organisatie in kaart. Op basis van dit gesprek wordt een advies opgesteld. Bijvoorbeeld op het gebied van personeelsbeleid, veiligheid, pensioen, ziekteverzuim of opleidingsbeleid. De adviseur begeleidt het bedrijf gedurende het gehele project. Het project is kosteloos voor leden die de HISWA-cao volgen. Bedrijven die de HISWA-cao niet volgen en toch willen deelnemen, betalen wel een bijdrage. Meer informatie bij Endurance (TOP Supplier), Rob Versteeg: info@endurance.nl. Experts gezocht: gasnorm wordt herzien De ISO-norm 10239, beter bekend als de gasnorm, wordt herzien. HISWA-RECRON is deelnemer in de Nationale Normcommissie Jachtbouw waarin deze herziening wordt besproken. De huidige gasnorm stamt uit 2014 en is aan revisie toe. Zo wordt er gekeken naar de eisen die worden gesteld aan gasinstallaties in de binnenvaart en in hoeverre die gelijk kunnen worden getrokken. HISWA-RECRON is op zoek naar experts voor het meedenken aan deze herziening. Te denken valt aan technici die bij toeleverende bedrijven werken. Meer informatie bij Michaël Steenhoff: m.steenhoff@hiswarecron.nl. Nieuwe opleiding Maritieme Techniek duaal In oktober ging de nieuwe Associate Degree opleiding Maritieme Techniek duaal van start. Vijftien enthousiaste studenten begonnen bij NHL Stenden aan deze tweejarige opleiding. Ze combineren hun baan in de maritieme sector met hun studie. Hierdoor behalen ze in twee jaar tijd een erkend hbo-diploma Associate Degree Maritieme Techniek. NHL Stenden ontwikkelde deze nieuwe opleiding in nauwe betrokkenheid met het maritieme werkveld en ROC Friese Poort. Er is een studieprogramma gemaakt dat aansluit op de behoefte van de student en het bedrijfsleven. De studie is specifiek gericht op professionals die in de maritieme sector werkzaam zijn, en die al een aantal jaren aan het werk zijn maar graag willen doorgroeien. Meer informatie bij Herbert van Oord: h.vanoord@hiswarecron.nl. 12 HISWA MAGAZINE 4 ONDERNEMERSNIEUWS Zorgen over Ontwerp Omgevingsverordening NH 2020 HISWA-RECRON sprak in bij Provinciale Staten van Noord-Holland over de concept Omgevingsverordening. Eerder uitte HISWARECRON al grote zorgen over de nieuwe Ontwerp Omgevingsverordening NH 2020 waarin nieuwe regelgeving is opgenomen. Met name de invoering van het artikel Bijzonder Provinciaal Landschap (BPL) gaat op veel plaatsen ten aanzien van ruimtelijke ontwikkelingen voor zeer grote problemen zorgen. ‘Het Oostelijk Vechtplassengebied gaat op slot en dat is vanuit ondernemersperspectief ongewenst en onacceptabel’, was de strekking van de inspraak van Gerdina Krijger, regiomanager bij HISWA-RECRON. Zij verwees hierbij naar het gebiedsakkoord van de Oostelijke Vechtplassen. De provincie ging in 2017 hierover een samenwerking aan met 17 partijen om uitvoering te geven aan doelstellingen op het vlak van economie, natuur, water, recreatie en toerisme. HISWA en RECRON ondertekenden destijds het gebiedsakkoord met veel goede verwachtingen voor de toekomst. In een schriftelijke reactie erkent de provincie dat in het Oostelijk Vechtplassengebied beschermingsregimes liggen die beperkingen met zich meebrengen voor nieuwe ruimtelijke ontwikkelingen. Er zijn echter nog geen concrete (transformatie)plannen met een onderbouwing. Daarom vindt de provincie het in deze fase nog te vroeg om de begrenzing van specifieke gebieden in het BPL te wijzigen. HISWA-RECRON gaf vervolgens aan dat vaststelling van de Omgevingsgverordening leidt tot een grote rechtsonzekerheid voor iedere ondernemer met een initiatief. Een situatie waarin ‘nee, tenzij’ het criterium is geworden en waarbij initiatieven op voorhand in de kiem worden gesmoord. De zo noodzakelijke en gewenste transitie van de watersport- en recreatiesector wordt hierdoor zeer bemoeilijkt als het Oostelijk Vechtplassengebied op slot gaat. Een belangrijke pijler uit het Gebiedsakkoord wordt ernstig geraakt. Nieuwe regels voor oproepkrachten Werkgevers die met oproepkrachten werken, krijgen vanaf 2021 te maken met nieuwe regels. Eén van de nieuwe regels in de Wet Arbeidsmarkt in Balans (WAB) is dat elke werkgever een aanbod moet doen voor een vaste arbeidsomvang aan elke oproepkracht, als zijn oproepovereenkomst 12 maanden heeft geduurd. Het aanbod voor een vaste arbeidsomvang is ten minste gelijk aan het gemiddeld aantal uren waarvoor de werknemer de afgelopen 12 maanden is opgeroepen. Vervolgens moet de oproepkracht binnen één maand HISWA MAGAZINE 4 laten weten of hij op het aanbod ingaat. Hij hoeft het aanbod niet te accepteren. Hij kan ervoor kiezen om zijn contract volledig op oproepbasis voort te zetten. In dat geval moet een nieuw oproepcontract worden opgesteld. Het aanbod moet altijd schriftelijk of per mail worden gedaan en een datum bevatten wanneer de oproepkracht uiterlijk moet reageren. Als de werkgever niet wil doorgaan met de oproepkracht dan moet dat schriftelijk één maand van tevoren worden aangegeven. 13

ONDERNEMERSNIEUWS Compensatie voor jachthavens en vaargeulen IJsselmeergebied HISWA-RECRON is blij met de baggersubsidie voor jachthavens rondom het IJsselmeergebied. Minister Van Nieuwenhuizen van Infrastructuur en Waterstaat compenseert hiermee beheerders van jachthavens en vaargeulen in het IJsselmeergebied. Als gevolg van het Peilbesluit dat in 2018 in werking trad, kan het waterpeil in het IJsselmeergebied in augustus vervroegd uitzakken. Een ongewenst bijeffect hiervan is dat de bevaarbaarheid en bereikbaarheid van jachthavens en vaargeulen in het gedrang komt. Beheerders van jachthavens en vaargeulen kunnen dit effect tegengaan door gekoppeld aan hun reguliere baggerwerk extra diep te baggeren. Via de Tijdelijke Subsidieregeling Bevaarbaarheid IJsselmeergebied compenseert de minister deels extra baggerwerk dat nodig is om de bevaarbaarheid te waarborgen. HISWA-RECRON onderzocht de effecten onder de aangesloten jachthavens. Maar liefst 20% van de pleziervaart zou in de problemen als het waterpeil vanaf medio augustus gaat uitzakken. Op basis van uitkomsten is een totaal baggerbudget van 12.1 miljoen euro beschikbaar gesteld waarvan zeven miljoen voor de komende vijf jaar. Daarna is een verlenging van de subsidie mogelijk. Dit is belangrijk omdat jachthavens die nu afdoende op diepte zijn op een later moment alsnog van de subsidie gebruik kunnen maken. Kees Wiersema van Jachthaven Waterland benadrukt het belang dat HISWA-RECRON hierbij speelde: “Door middel van professioneel onderzoek overtuigden we de overheid dat een baggersubsidie noodzakelijk is en dat is sterk. Als ondernemer heb ik wel één kritische kanttekening en dat zijn de hoge kosten die de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland voor de uitvoering van deze regeling in rekening brengt. Dit is toch gewoon een ambtelijk apparaat dat hiervoor door de Rijksoverheid in het leven is geroepen? Door deze kosten van het beschikbare baggerbudget af te halen blijft er minder geld over voor het baggeren en dat voelt als de bekende sigaar uit eigen doos.” www.rvo.nl/ bevaarbaarheid-ijsselmeer Kees Wiersema Exportplatform nu gratis voor leden Vanwege de coronacrisis gaan veel (buitenlandse) watersportbeurzen niet door. Daarom biedt het exportplatform van HISWA-RECRON - www.yachtsholland.com – nu een extraatje voor HISWA-RECRON-leden. Jachtbouwers die een in Nederland gebouwd jacht op de markt brengen kunnen nu gratis deelnemen aan dit platform. De website is bedoeld om nieuwe of gebruikte jachten onder de aandacht te brengen in het buitenland. 14 Ook toeleveranciers zijn welkom. Aanvullend op deze website worden ook internationale journalistenbezoeken georganiseerd, die in 2021 waarschijnlijk online worden gehouden. Het exportplatform wordt zeer goed gevonden door (buitenlandse) consumenten: de website staat hoog in de Google-zoekresultaten als er gezocht wordt op ‘custom built yachts’. Leden die ook willen meedoen, kunnen contact opnemen met Jan Ybema: j.ybema@hiswarecron.nl. HISWA MAGAZINE 4 ONDERNEMERSNIEUWS Welke financiële risico’s bij zieke medewerker? Soms gebeurt het dat een medewerker ziek uit dienst gaat. Als de medewerker ziek is dan gaat hij eerst twee jaar in de ziektewet. Gedurende deze twee jaren geldt de Wet Poortwachter, waarbinnen de werknemer moet reïntegreren. Deze reïntegratie is gericht op terugkeer van de medewerker naar de werkplek. Minder dan 35% arbeidsongeschikt Als een medewerker na twee jaar ziektewet minder dan 35% arbeidsongeschikt is, dan blijft de medewerker gewoon in dienst van het bedrijf. De uitval van de medewerker is geen reden voor ontslag. De werkgever blijft verantwoordelijk om passend werk te vinden voor deze medewerker in het bedrijf of eventueel daarbuiten. Pas als dat niet lukt, is een ontslag mogelijk. 35% tot 80% arbeidsongeschikt Als een medewerker na twee jaar ziektewet 35% tot 80% arbeidsongeschikt is, dan kan de medewerker wel uit dienst van rechtswege of via een ontslag. Maar, hij is nog wel gedeeltelijk in staat om te werken, alleen in een ander bedrijf. De medewerker ontvangt daarom tijdelijk een WGA-uitkering. Werkgevers zijn verantwoordelijk voor de WGA-uitkering van de medewerker én de kosten voor de reïntegratie van de medewerker. Als de werkgever ervoor kiest om Eigen Risico Drager te zijn, is hij verantwoordelijk voor de betaling van de volledige WGA-uitkering gedurende 10 jaar na uitdiensttreding én de kosten voor de reïntegratie van de medewerker. Er moet dan een garantieverklaring van een bank of verzekeraar zijn. Hierin staat dat de bank of verzekeraar de garantie geeft dat de werkgever altijd in staat is om de verplichtingen tegenover de zieke (ex-) werknemer na te komen. De werkgever kan er ook voor kiezen om dit eigen risico te verzekeren. Meer dan 80% arbeidsongeschikt Als een medewerker na twee jaar ziektewet meer dan 80% arbeidsongeschikt, dan is de medewerker eigenlijk niet langer in staat om te werken. Ook in de toekomst niet. De medewerker ontvangt dan een IVA-uitkering. De werkgever is niet verantwoordelijk voor deze uitkering. Deze wordt door het UWV betaald. Advies HISWA-RECRON Het is beter om bovengenoemd risico te verzekeren. Ondernemers moeten zich daarbij realiseren dat in Nederland bijna geen enkele medewerker voor meer dan 80% arbeidsongeschikt wordt verklaard. Hieraan ligt een politieke keuze ten grondslag, namelijk: iedereen in Nederlawnd moet zoveel mogelijk werken en wordt zoveel mogelijk gestimuleerd om te blijven werken. Het resultaat hiervan is dat bijna alle werknemers, die ziek uit dienst gaan terecht komen in de WGA, waarvoor de werkgever verantwoordelijk is. HISWA MAGAZINE 4 15

ONDERNEMERSNIEUWS Onderzoek naar Richtlijn Pleziervaartuigen Het onderzoek van de EU-commissie naar de huidige Richtlijn Pleziervaartuigen leidt tot een voorgenomen herziening. In Nederland is de richtlijn vertaald in de Wet Pleziervaartuigen. Voor dit onderzoek stelden zich twee Nederlandse partijen kandidaat. Tijdens dit onderzoek komen twee nieuwe onderwerpen aan de orde en wordt voor de mogelijke uitvoering en effectiviteit hiervan een kosten/batenanalyse uitgevoerd. Het gaat om: • Mogelijke eisen voor dampretoursystemen in brandstoftanks. In de VS zijn er al richtlijnen om diesel- of benzinedamp tijdens het tanken bij pleziervaartuigen op te vangen. • Mogelijke aanpassing ontwerpcategorie waterscooters: de huidige ontwerpcategorieën A (Oceaan) t/m D (Binnenwater) zijn gebaseerd op wind en golven en zijn voor pleziervaartuigen goed werkbaar. De commissie vraagt zich af of dit ook geldt voor waterscooters. HISWA-RECRON stelt voor de ontwerpcategorieën niet aan te passen voor waterscooters, maar verzoekt leden te reageren of zij voor of tegen een mogelijke aanpassing zijn. Wat betreft de eisen voor een dampretoursysteem overweegt HISWA-RECRON positief te stemmen. Leden die willen melden of ze voor of tegen zijn, kunnen dit doen bij Jeroen van den Heuvel: j.heuvel@hiswarecron.nl. Taskforce Gastvrijheidssector bundelt belangen Voorafgaand aan de Toerisme Top ontstond tijdens de vergadering van de Taskforce Samenwerking Gastvrijheidssector een mooie coalitie tussen private en publieke partners. Gastvrij Nederland en de aanwezige brancheorganisaties Koninklijke Horeca Nederland, Club van Elf en HISWA-RECRON vertegenwoordigden de ondernemers in de sector en bespraken met Staatssecretaris Mona Keijzer, de provincies en gemeenten de steunpakketten, herstelmaatregelen en de toekomst van de vrijetijdssector. Geert Dijks, directeur HISWA-RECRON was tevreden over het overleg. “De staatssecretaris regelt een vervolgoverleg samen met Minister Koolmees om de NOW-regeling 16 1 tot en met 3 te toetsen. Ons doel is dat, daar waar seizoensbedrijven door hun specifieke karakter buiten de boot vallen, een parallelle route wordt opgezet, gebaseerd op een passende en eerlijke referentieperiode. Verder spraken we over vergaande nationale en regionale samenwerking van overheid, onderwijs, onderzoeksinstellingen en ondernemers. Als we niet de handen ineen slaan wordt het niks.” Alle partijen aan tafel onderkennen dat wonen, werken en - sinds corona nog meer – vrije tijd voor iedereen in Nederland belangrijk is. De infrastructuur van het rijke vrijetijdsaanbod mag niet verloren gaan. De taskforce gaat alle voor de sector relevante steunmaatregelen op provinciaal, nationaal en EU-niveau inventariseren en herstel- en transitieprogramma’s uitwerken om de sector te steunen. Voor de zwaar getroffen groepenmarkt in het algemeen, en groepsaccommodaties in het bijzonder, komt op aangeven van HISWA-RECRON een overleg met het ministerie over een transitie naar nieuwe bedrijfsmodellen. HISWA MAGAZINE 4 ONDERNEMERSNIEUWS Hoe zit het met de Brexit? De Britten verlaten de EU op 1 januari 2021. Dat heeft gevolgen voor de import en export. Import Tot en met 31 december 2020 is er nog sprake van ‘vrij verkeer van goederen en diensten’ tussen het Verenigd Koninkrijk (VK) en de EU. Producten uit VK die vanaf 1 januari 2021 de EU binnen komen, komen dan ineens uit een zogenaamd ‘derdenland’. Daarmee is de regelgeving gelijk aan import vanuit alle andere landen ter wereld. Zo moeten vaartuigen voor grenspassage zijn voorzien van een Verklaring van Overeenstemming (CE) en importeurs moeten hun gegevens op het product vermelden. Export Ook de export naar het VK verandert na 31 december 2020. Dan is in het VK hun Recreational Craft Regulations - deze richtlijn lijkt op de Richtlijn Pleziervaartuigen (EU Recreational Craft Directive) - van kracht en pleziervaartuigen moeten daaraan voldoen. Het certificaat heet UKCA en wordt procedureel op eenzelfde wijze afgegeven als de Europese CE. Er moet een formele importeur worden aangesteld in het VK. Bestaande voorraad die volledig gereed is op 31 december 2020 mag zonder extra eisen na 31 december 2020 op de markt worden gebracht in het VK. In 2021 wordt de Europese CE geaccepteerd en kan met de Verklaring van Overeenstemming een UKCA worden verkregen. Vanaf 1 januari 2022 is een zelfstandig certificatietraject voor de UKCA noodzakelijk. Deze termijnen gelden voor alle CE gemarkeerde goederen. HISWA-RECRON onderhoudt nauw contact met watersportbrancheorganisatie British Marine om de ontwikkelingen in de Recreational Craft Regulations te monitoren en ook in de toekomst de verschillen met de EU Richtlijn Pleziervaartuigen zo klein mogelijk te houden. Tijdens het schrijven van dit artikel was er geen sprake van een overeenkomst tussen de EU en het Verenigd Koninkrijk, maar het kan snel gaan. HISWA-RECRON onderschrijft het standpunt van VNO-NCW dat afspraken over de uittreding noodzakelijk zijn. Het geeft de ondernemers de gelegenheid de nieuwe regelingen te implementeren bij de export en import. En, niet onbelangrijk, een ‘deal’ heeft direct invloed op de invoertarieven. Meer informatie: www.hiswarecron.nl/ kennisbank/brexit. Quarterly Economic Statistics Report beschikbaar Q1 en Q2 van het Quarterly Economic Statistics Report 2020 by Country zijn nu beschikbaar. Leden van HISWA-RECRON kunnen de rapporten gratis downloaden in de kennisbank op de website. Het rapport bevat driemaandelijkse informatie over economische ontwikkeling, waaronder inflatiecijfers, groei van het bruto binnenlands product, producentenprijzen en consumentenvertrouwen in 51 landen over de hele wereld. Het ICOMIA Quarterly Economic Statistics Report wordt elk kwartaal bijgewerkt. www.hiswarecron.nl/kennisbank HISWA MAGAZINE 4 17

ONDERNEMERSNIEUWS HISWA dringt aan op afschaffen importheffingen De Verenigde Staten voerden in 2018 importheffingen in op staal om de staalproductenten in de VS te beschermen. Een verkiezingsbelofte van Trump uit 2016. Als tegenmaatregel voerde de EU ook importheffingen in, waarbij een reeks met goederen met 25% extra werden belast. Ook pleziervaartuigen staan op die lijst. Tevens diende de EU een klacht in bij de wereldhandelsorganisatie WTO. Gesprekken vanuit HISWA en ICOMIA (waarvan HISWA-RECRON lid is) om Nieuw: taaltraining Duits Voor bedrijven die veel Duitse gasten en klanten hebben, ontwikkelden TOP Supplier Endurance en het online leerplatform RecreatieHero een taaltraining Duits. Duitsers waarderen het zeer als ze worden aangesproken in het Duits. De training is een combinatie van online én klassikale lessen. RecreatieHero verzorgt de online lessen over bijvoorbeeld welkom heten, afscheid nemen en een praatje maken. Endurance verzorgt de klassikale training Duits met een praktisch programma in het bedrijf zelf, dat is afgestemd op de functie, het niveau en de wensen van de medewerkers. Beide trainingen zijn apart te volgen maar voor een optimaal leereffect is de combinatie van beide trainingen aan te bevelen. pleziervaartuigen uit deze maatregelenlijst te houden, zijn gestrand. In maart 2021, of eerder als de WTO de EU in het gelijk stelt, worden extra importheffingen van kracht. ICOMIA en de NMMA (zusterorganisatie in de VS) schreven een brandbrief om deze importheffingen geheel van tafel te krijgen. De huidige heffingen resulteerden in 400 miljoen dollar minder handel in pleziervaartuigen tussen de VS en de EU. Extra heffingen zouden voor sommige merken desastreus zijn. Meer informatie bij Herbert van Oord: h.vanoord@hiswarecron.nl. Nieuwe flyer ‘Varen doe je samen’ beschikbaar Er is een nieuwe flyer met meer achtergrondinformatie over de campagne Varen doe je samen beschikbaar. Om de veiligheid op de Nederlandse vaarwegen te vergroten ging in 2007 de voorlichtingscampagne Varen doe je samen van start. In de campagne werken diverse partijen, waaronder HISWA-RECRON, samen aan meer veiligheid op het water. De nieuwe flyer is primair bedoeld voor projectpartners, relaties en stakeholders. De flyer is zowel online als gedrukt te verkrijgen. Ondernemers die gratis exemplaren van de flyer willen ontvangen om binnen (of buiten) de organisatie te verspreiden, kunnen contact opnemen met Waterrecreatie Nederland, Sjoerd van der Helm: s.van.der.helm@waterrecreatienederland.nl. 18 HISWA MAGAZINE 4 Ondernemen zonder zorgen Nieuw: Totaalverzekering voor jachthavens en jachtwerven Als watersportondernemer bent u bezig met het ontwikkelen van uw business. Uw klanten willen nieuwe belevingsconcepten en vinden groen varen belangrijk. We kunnen ons goed voorstellen dat u hierbij niet direct denkt aan nieuwe risico’s en veranderende wetten en regels. Dan is het fijn om te weten dat u als HISWA-lid een beroep kunt doen op Aon – HISWA Partner in Business – onze expert op het gebied van Risico’s in Ondernemen. Speciaal voor jachtwerven en jachthavens biedt Aon in samenwerking met HISWA een nieuwe en unieke allriskverzekering: de Totaalverzekering. Wij helpen u graag succesvol te ondernemen Als HISWA-lid kunt u voor al uw risico en verzekeringen gerelateerde vragen terecht bij het Team Watersport: 088 810 81 72 ondernemingen.team2@aon.nl www.roodberg.com Moving forward 100% ELECTRIC The Original 20.024-17-Hiswa-jachthavenpolis E-novations CHECK!!! www.roodberg.com/news

‘Online dating’ op digitale METSTRADE De vakbeurs Marine Equipment Trade Show in de RAI Amsterdam gaat dit jaar vanwege de coronacrisis niet door. Maar meedoen als exposant of de vakbeurs bezoeken achter de computer biedt nieuwe mogelijkheden voor het ontmoeten van precies díe ondernemers, leveranciers en ontwikkelaars die elkaars doelen kunnen ondersteunen. Een algoritme stelt de beursdeelnemers aan elkaar voor. Tekst: Hans Buitelaar METSTRADE Connect is een nieuw digitaal evenement op 10 december 2020. In plaats van het hele congrescentrum vol watersportproducten uit de hele wereld is het evenement dit jaar 20 voor alle exposanten, bezoekers, sprekers en prijswinnaars een belevenis via een computerscherm. Kunstmatige intelligentie wordt ingezet die profielen en wensen van exposanten en bezoekers inventariseert en op de juiste manier mensen aan elkaar koppelt. Door een profiel aan te maken op de website en uitgebreid de eigen functie, aangeboden of gezochte producten, behoefte aan nieuwe contacten, in te vullen, komen professionals uit de watersport voorbereid op het online evenement. Hoe meer er wordt ingevuld, hoe beter het matchmaking platform zinvolle contacten aan elkaar voorstelt. HISWA MAGAZINE 4 Kunstmatige intelligentie wordt ingezet om profielen en wensen van exposanten en bezoekers te inventariseren en ze aan elkaar te koppelen. Steun “Ik ben een grote gelover in persoonlijke ontmoetingen,” haast beursdirecteur Niels Klarenbeek zich te zeggen. “Toen we afgelopen augustus moesten beslissen om de METS af te blazen, drong dat zich op als de HISWA MAGAZINE 4 enige juiste beslissing om te nemen. Het was hartverwarmend om te merken hoeveel sympathieke en steunende berichten werden verstuurd in navolging van dat besluit. Teleurgesteld, maar begripvol.” De online versie METSTRADE Connect wordt iets anders dan de fysieke versie in de RAI. “De beurs met alle hallen is erg productgericht,” legt Klarenbeek uit. “Het online evenement wordt heel sterk gericht op vakinhoudelijke informatie. “Er zijn plenaire sessies, Niels Klarenbeek waaraan exposanten en bezoekers live kunnen deelnemen. Zo is er de sessie van ICOMIA, de wereldwijde koepel van watersportbrancheorganisaties, over ‘the state of the industry”. 21

U Safe, de winnaar van DAME 2019 Routes De paviljoens waarin productgropen op de fysieke beurs werden gegroepeerd, zijn in de online versie vervangen door tracks. Hoofdredacteur Ed Slack van mediapartner IBI (vakblad International Boat Industry) stelde het METSTRADE Track samen. Hoofdredacteur Martin Redmayne van Superyacht Report maakte een route langs interessante toeleveranciers voor grote jachten in de Superyacht Track. Daarnaast is er ook het Construction Materials Track, waar de aanbieders van composieten, harsen, vezels en kernmaterialen naast nieuw constructiemateriaal zijn gegroepeerd. In de Construction Materials Track zijn aanbieders van composieten, harsen, vezels en kernmaterialen naast nieuw constructiemateriaal gegroepeerd. Tech Talks Kennis van de nieuwste technieken wordt gedeeld in de Tech Talks. Dat zijn forumdiscussies van elk ongeveer 30 minuten. Voor iedere track worden tenminste drie van deze Tech Talks gemaakt. In iedere discussie zijn twee toeleveranciers aanwezig, een jachtbouwer die zijn licht laat schijnen over de praktische toepasbaarheid van een nieuw product, enkele externe deskundigen en een gespreksleider. Dat zijn Slack en Redmayne voor hun eigen tracks in de meeste gevallen. De Tech Talks worden vooraf opgenomen en kunnen deelnemers op ieder willekeurig moment bekijken en beluisteren. Verder komen er momenten waarop deelnemers live in gesprek kunnen gaan met de forumleden. 22 Exposeren op een online evenement is totaal anders dan een stand inrichten in een beurshal. “Een website met alle producten van de exposanten erop is niet voldoende,” beseft Klarenbeek. “We bieden alle exposanten die nu meedoen met de online versie de mogelijkheid om zich extra voordelig in te schrijven voor de volgende METSTRADE Show in 2021. Uiteraard hoop ik dat al die exposanten hun product op het platform zetten met een mooie video en een aantrekkelijke presentatie voor de bezoekers.” Exposanten die extra aandacht willen trekken van de online bezoekers, kunnen voor een bedrag van 1500 euro opgenomen worden in een serie productpresentaties die worden uitgelicht. Daarnaast kunnen ze als sponsor hun bedrijfsnaam en een link naar hun producten in beeld krijgen bij de verschillende Tech Talks. Online variant blijft De organisatie maakt gebruik van de techniek van Grip, een Londense start-up die vijf jaar geleden (mede) werd gestart door de Nederlandse ondernemer Tim Groot. Het door Grip ontwikkelde algoritme van METSTRADE Connect werkt het beste als exposanten en bezoekers zo gedetailleerd mogelijk invoeren wie ze zijn en wat ze zoeken. IBEX, een vergelijkbare vakbeurs voor de watersport in de Verenigde Staten, werd ook digitaal gehouden. De organisatoren spraken van een groot succes. Op de online beurs waren vele contacten gelegd en afspraken gemaakt die op een andere manier waarschijnlijk niet tot stand waren gekomen. Klarenbeek verwacht dat de online variant blijft. “Volgend jaar hebben we waarschijnlijk een hybride evenement. Hopelijk weer persoonlijk aanwezig in de RAI, maar met een veel groter aandeel van de matchmaking functie.” Meer informatie: www.metstrade.com/connect. HISWA MAGAZINE 4 de Nederlandse jachtontwerper André Hoek als voorzitter, maakt een analyse van de vernieuwende betekenis van de verschillende inzendingen. De uitreiking van de DAME R&D Excellence in Adversity Award is een live te volgen online evenement. Uitreiking prijzen DAME De populaire DAME (Design Award METS) wordt ook dit jaar uitgereikt maar de opzet is anders zoals voorgaande jaren. Dit jaar is er de DAME R&D Excellence in Adversity Award.Die is voor het bedrijf dat ondanks de economische noodstop toch heeft doorgezet met het ontwikkelen van een product of dienst in de periode tussen 1 januari en 31 oktober 2020. De jury, met dit jaar voor het eerst Boat Builder Awards De Boat Builder Awards worden dit jaar ook in een aangepast digitaal evenement uitgereikt Het traditionele gala met de uitreiking van deze awards in het Scheepvaartmuseum gaat dus niet door. Er zijn dit jaar vijf categorieën, waarvan twee speciaal zijn gericht op het eren van de jachtbouwer die een inspirerende en succesvolle respons had op deingewikkelde omstandigheden van dit jaar. Het gaat om de categorieën ‘Exceptional achievement in an unprecedented year’ en ‘Community support initiative’. De andere categorieën zijn voor een duurzaam initiatief, voor de opkomende ster in de jachtbouw en de ‘Lifetime achievement award’ voor een vruchtbare carrière in de jachtbouw. De online uitreiking is op 10 december tussen 16:00 en 17:00 uur. 100% BIOBASED CO2 NEUTRAAL EXCLUSIEF DEALER VAN: RECYCLEBAAR NAAR NIEUWE BIOPANELS FOSSIELVRIJ EN BIODEGRADEERBAAR Bestel havenonderdelen nu ook eenvoudig online op www.havenspecialist.nl BIO PANEL 100% circulair BIO-PANEL.NL

Drinken uit de uitlaat Varen met een RIB op waterstof Bij de begeleiding van wedstrijdzeilers worden Rigid Inflatable Boats (RIB’s) ingezet. Zeilen is een emissieloze manier van voortstuwing maar kunnen we RIB’s niet ook emissieloos maken? Met dit vraagstuk ging een groep studenten maritieme techniek van de TU Delft aan de gang. In dit artikel belichten we dit onderzoek nader. Tekst: Michaël Steenhoff Het eerste wat moest gebeuren, was het maken van een analyse van de RIB’s die worden ingezet en hun vaarprofiel. Op basis daarvan werden de vereisten voor de benodigde voorstuwing bepaald. Wat is er nodig om een ‘waterstof-RIB’ op dezelfde manier in te zetten als een RIB varend met een verbrandingsmotor? Een brandstofcel, 122 liter waterstof, een accu en een elektromotor gekoppeld aan een driebladsschroef. Klinkt simpel maar er was toch nader onderzoek voor nodig om tot een juiste configuratie te komen. 24 Analyse Eerst onderzochten de studenten de eigenschappen en het vaarprofiel van de RIB’s op fossiele energie. Een typische boot die wordt ingezet als begeleidingsboot bij wedstrijdzeilen is een 5.8 m lange, 2.35 brede en 330 kg zware high performance RIB met een 60PK (44,1 kW) 4-takt buitenboordmotor. Aan boord wordt maximaal 80 liter brandstof meengenomen en daar komt de bemanning nog bij. De maximum snelheid die gehaald moet worden is 30 knopen. Op basis van deze gegevens en het vaarprofiel werd een benodigd vermogen 190 kWh op de schroefas vastgesteld. Centrale vraag: is dat met een installatie op basis van waterstof ook te realiseren? Wat is er nodig om een ‘waterstof-RIB’ op dezelfde manier in te zetten als een RIB met een verbrandingsmotor? HISWA MAGAZINE 4 wanneer er vermogen wordt geleverd dat niet op dat moment wordt gebruikt. Hierdoor gaat de brandstofcel ook nog eens langer mee. In de proefopstelling is voor de aandrijving gekozen voor een elektrische buitenboordmotor. Het onderzoek wees verder uit dat de configuratie optimaal is met een batterij van 1Kwh en een brandstofcel van 43kW. In deze samenstelling fungeert de batterij eigenlijk alleen als ‘back up’. Het principe draait om omgekeerde elektrolyse; waterstof en zuurstof worden samengebracht waarbij er energie en water vrijkomen. Fuel cell systems explained (vol. 2, pp. 207-225), Larminie, J., Dicks, A., & McDonald, M. S. (2003). Installatie In de auto-industrie is al de nodige ervaring opgedaan met rijden op waterstof. Voor het vinden van de benodigde componenten keken de studenten naar bijvoorbeeld Toyota. De tank die wordt gebruikt in de Toyota Mirai bleek geschikt voor wat betreft gewicht en inhoud. Deze carbon tank kan 5 kg aan waterstof onder hoge druk bevatten, dat gelijk staat aan een vermogen van 166 kWh. Vervolgens is daar een brandstofcel en een elektromotor bij gezocht. Een brandstofcel werkt als volgt: door een reactie van waterstof met zuurstof in de brandstofcel wordt elektrische energie opgewekt. Deze energie wordt weer gebruikt in een elektromotor die het op zijn beurt weer omzet in mechanische energie door middel van een propeller. Het principe waarop een brandstofcel werkt is eigenlijk omgekeerde elektrolyse; waterstof en zuurstof worden samengebracht waarbij er energie en water vrijkomen. Om het gewenste voltage te creëren worden brandstofcellen in serie geplaatst in zogenoemde ‘stacks’. Aangezien de brandstofcel bij gevraagd piekvermogen niet voldoende power kan leveren is naast de brandstofcel een Lithium-ion batterij geplaatst die de pieken kan opvangen. Voordeel is dat de batterij ook als buffer kan dienen HISWA MAGAZINE 4 Resultaat De resultaten van het onderzoek lieten zien dat het mogelijk is een high speed performance RIB te laten varen op waterstof met als enige emissie: water. Wel met een kanttekening dat in het onderzochte gebruikersprofiel (vier uur constant varen, met piekbelastingen) het wel noodzakelijk is om tussendoor waterstof te kunnen tanken. Zoals gezegd is gewicht daarbij een belangrijke factor. De verwachting is dat het gewicht van de gebruikte onderdelen in de toekomst verder naar beneden gaat waardoor er ook weer minder brandstof nodig is. De praktijk Om de theorie aan de praktijk te toetsen is er een proefopstelling gemaakt. Bobby Visser, een van de onderzoekers: “Ondanks dat de techniek al heel lang bekend is, zijn toepassingen in de maritieme wereld nog vrij nieuw, maar daarom niet minder veelbelovend. De proefopstelling die maakten, liet zien dat dit ook in de maritieme industrie toepasbaar is. Er zijn wel enkele zaken waar je rekening mee moet houden. Zo is de energiedichtheid van waterstof zes keer zo laag als van benzine of diesel. Dat betekent dat je zes keer vaker moet tanken of je tank zes keer groter moet zijn om hetzelfde resultaat te kunnen behalen. Gebruikers moeten begrijpen dat ze minder lang kunnen varen, net zoals bij elektrische auto’s de actieradius ook beperkt is. Het voordeel van waterstof is wel dat tanken vele malen sneller gaat dan het opladen van een accu.” 25

Een andere beperking is de mogelijkheid om waterstof te kunnen tanken. We zijn daarbij afhankelijk van de auto-industrie. Vanuit die industrie moeten de ontwikkelingen in gang gezet worden om een waterstofinfrastructuur op te bouwen waar maritieme toepassingen op kunnen aansluiten. Visser: “Het is daarbij belangrijk je af te vragen hoe waterstof gemaakt wordt. Daarvoor is energie nodig en deze energie moet dan wel duurzaam opgewekt zijn door wind of zon. Op dit moment loopt er een Noordzee-project waarbij de overcapaciteit van windenergie wordt opgeslagen in de vorm van waterstof. Waterstof als een soort accu dus.” Waterstof is veiliger dan sommigen denken. Plofgevaar Dan nog de veiligheid. Dat is bij waterstoftoepassingen altijd een heikel punt. “Door gebruik te maken van een Toyota-tank, met de bijbehorende testprotocollen en veiligheidseisen, denken we het risico tot een minimum te hebben teruggebracht. Het is wel goed om hiernaar voor maritieme toepassingen nader onderzoek te doen. Waterstof is echter wel veel veiliger dan sommigen denken. Uitgaande van beschikbaarheid zie ik voor de watersport een limitatie in bereik en snelheid, maar daar krijgen watersporters heel veel voor terug. Hoe mooi is het dat er, heel stil varend, alleen water uit je uitlaat komt?”, aldus Visser. Bron: Feasibility study of a high performance zero emission hydrogen electric powered coach boat - L.B.A. van Heugten (1), B.P.J. van der Kroft (1), J.R. Kuipers (1), B.C.W. Visser (1), Ir. K. Visser (2), and Dr. ir. J.F.J. Pruyn (2) 1) Bachelor student Maritime Engineering at Delft University of Technology 2) Assistant professor at Delft University of Technology Meer informatie Dit onderzoek is gepresenteerd tijdens het HISWA Symposium on Yacht Design and Yacht Construction 2020. Meer informatie hierover op www.hiswasymposium.com. Proefopstelling. V.l.n.r.: tank, brandstofcel, accu en aandrijving. 26 HISWA MAGAZINE 4 DOUBLE COAT Beschermt en verfraait DOUBLE COAT is een hoogwaardige twee componenten polyester DD Lak, geschikt voor toepassingen waar hoge eisen gesteld worden aan krasvastheid, kleurechtheid en glansbehoud. Double Coat kenmerkt zich door zijn uitstekende vloei en de gemakkelijke verwerking met kwast, rol of spuit. Voor meer informatie zie: www.doublecoat.nl.

De Bellinga’s Omarmen van nieuwe watersporters Zeilen, varen, suppen of surfen, afgelopen zomer wilde iedereen het water op. De watersport was sinds tijden niet meer zo populair. Dat het water een fijne plek is om tot rust te komen of juist om op avontuur te gaan is voor veel watersporters natuurlijk geen geheim. De campagne Welkom op het water draagt daar aan bij. Het doel van deze campagne is om zoveel mogelijk mensen enthousiast te maken voor de watersport en meer uren het water op te krijgen. Tekst: Rianne Hartog Het afgelopen jaar was voor de campagne Welkom op het water - Powered by HISWA - een ander jaar dan vooraf voorspeld. Al snel werd duidelijk dat het Meevaarweekend in 2020 helaas niet kon plaatsvinden. Het idee om vrienden, collega’s en kennissen mee te nemen het water op om hen kennis te laten maken met de watersport was vanwege de coronacrisis niet het beste idee. Maar ondanks dat corona ervoor zorgde dat veel activiteiten dit jaar afgelast werden, stond de campagne dit jaar niet stil. Integendeel. 28 Om de watersport ook in de coronatijd mogelijk te maken, werden er gedragscodes voor watersporters geschreven. Voor consumenten ging een pagina online met actuele informatie over watersporten tijdens coronatiijd. Onder andere vragen over het maximale aantal mensen, het huren van een boot en de mogelijkheid tot zeillessen werden op die pagina beantwoord. Enthousiaste video’s Verder werd een samenwerking gestart met de familievloggers De Bellinga’s. In zeven enthousiaste YouTube-video’s lieten zij zien aan hun 485.000 abonnees hoe leuk het is om met het gezin het water op te gaan. Het campagneteam van Welkom op het water maakte zelf ook een fraaie watersportvideo waarin het gevoel van op het water zijn centraal staat. Het grootste project van dit jaar was een groot nationaal onderzoek uitgevoerd door Motivaction in opdracht van Welkom op het water. Dit onderzoek richtte zich op (potentiële) watersportdoelgroepen met als uiteindelijk doel om meer mensen te bereiken met de campagne. HISWA MAGAZINE 4 Daanaast leidde het tot de lancering van een gratis marketing- en promotieabonnement voor leden van HISWA-RECRON. In dit abonnement worden verschillende marketing- en promotietools beschikbaar gesteld. Te beginnen met een personahandboek. Persona’s zijn op maat gemaakte doelgroepprofielen. Het handboek biedt veel informatie en handvatten om de marketing en promotie in het eigen bedrijf te verbeteren. De volgende stap in dit abonnement is een online seminar met het onderwerp marketing en promotie. Er is een gratis marketing- en promotieabonnement voor leden van HISWA-RECRON beschikbaar. Televisieprogramma bij RTL De uitkomsten van het onderzoek worden ook gebruikt voor het RTL 4-televisieprogramma ‘RTL Welkom op het water’. Dit watersportprogramma is een initiatief van De Mediabroers en Welkom op het water. De opnames hiervoor worden in 2021 gemaakt. Het programma biedt HISWA-RECRON-leden veel manieren om hun bedrijf goed onder de aandacht te brengen bij consumenten. Want nu zoveel Nederlanders kennismaakten met het water, is het belangrijk om ze welkom te blijven heten op het water. Deelnemen aan het programma kan op verschillende manieren. Zo kan de jachthaven in beeld komen waar de presentatoren wegvaren, kan er gefilmd en gevaren worden op de boot van een jachtwerf of komen de presentatoren een kijkje nemen in een watersportwinkel. Informatieboekje voor nieuwe watersporters Of Welkom op het water volgend jaar weer aanwezig kan zijn op beurzen en of vrienden, collega’s en kennissen weer uitgenodigd kunnen worden op de boot is nog onzeker. Maar wat wel bekend is, is dat ook volgend jaar weer zoveel mogelijk mensen moeten kennismaken met het water. Daarom gaat Welkom in het water in het voorjaar de bestaande huisshows en open huizen bundelen en leden hierbij ondersteunen. Dan is er misschien geen fysieke beurs, maar wordt wel een gezamenlijk moment naar consumenten gecreëerd waarin de watersport centraal staat. Daarnaast wordt in het nieuwe jaar meer aandacht besteed aan social media. Op de site van Welkom op het water worden huisshows en open huizen gebundeld. Ten slotte is het van belang om ook in het nieuwe jaar watersporters weer alle informatie te bieden die zij nodig hebben. Welkom op het water is daarom bezig met het maken van een boekje voor de nieuwe watersporters. Een boekje waarin de belangrijkste informatie gebundeld staat. Zo worden alle nieuwe watersporters welkom op het water geheten en krijgen ze de hulp om ook volgend jaar weer te genieten van de mooie plekjes die Nederland te bieden heeft. Meer informatie: www.welkomophetwater.nl Deelnemen aan RTL Welkom op het water? Wilt u uw regio, bedrijf, boot, product onder de aandacht brengen bij het grote publiek? Met daarbij het voordeel om het beeldmateriaal zelf te kunnen gebruiken? Stuur dan een mail naar De Mediabroers: rtlwatersport@outlook.com. HISWA MAGAZINE 4 29

Onder de waterlijn? Hebben wij de oplossing. Terwijl u geniet van uw tijd op het water, zou u zich geen zorgen moeten maken om wat zich afspeelt op de onderkant van uw boot. Dat is onze taak! Wij onderzŸoeken, ontwikkelen, testen en optimaliseren onze antifoulings om uw boot te beschermen tegen aangroei. Het resultaat? Micron® LZ en Interspeed Extra. Beide antifoulings zijn specifiek ontwikkeld voor de Nederlandse wateren en geproduceerd in overeenstemming met de Nederlandse weten regelgeving. international-yachtpaint.com 10358/1219 Vraag & Antwoord In de nieuwe cao las ik dat een werknemer van 52 jaar oud 24 uren extra vakantie krijgt per jaar. Krijgt hij deze meteen per 1 januari bijgeschreven in het jaar dat hij 52 wordt? Gold deze regeling ook al in de vorige cao? Antwoord van HISWA-RECRON In de nieuwe cao staat bij artikel 8, lid 4 het volgende: medewerkers vanaf 10 jaar voor hun AOW-leeftijd hebben recht op 32 uur extra vakantie óf 80% werken met 100% pensioenopbouw. Per medewerker kijkt u dus naar zijn of haar AOW-leeftijd. De AOW-leeftijd verschilt per medewerker. Deze is afhankelijk van zijn of haar geboortejaar. De AOW-leeftijd van medewerkers vindt u op de website van de SVB: www.svb.nl/nl/aow/aow-leeftijd/uw-aow-leeftijd. Ons advies is om de volgende stappen te nemen: • Stel de AOW-leeftijd van de medewerker vast. • Bepaal de ingangsdatum van de regeling. Deze ligt 10 jaar vóór de AOW-leeftijd van de medewerker. • Leg de keuze voor aan de medewerker: 32 uur vakantiedagen extra per jaar óf 80% werken met 100% pensioenopbouw. In de vorige cao was er inderdaad ook al een regeling voor 32 uren extra vakantie. De ingangsdatum hiervan was voor iedereen van 55 jaar en ouder. Deze ingangsdatum is dus losgelaten en opgeschoven. Medewerkers die al gebruik maken van deze regeling behouden het recht hierop. De oorspronkelijke regeling was afgesproken in een tijd, dat iedereen uiterlijk met 65 jaar AOW ontving en met pensioen ging. De regeling was dus uiterlijk voor de duur van 10 jaar, namelijk van 55 jaar tot 65 jaar. HISWA MAGAZINE 4 De meeste medewerkers gingen echter al eerder met (vroeg)pensioen. De AOW-leeftijd schuift nu steeds verder op. De regeling zou dus steeds duurder worden voor werkgevers, als de ingangsdatum voor iedereen zou blijven op 55 jaar. Medewerkers moeten immers langer doorwerken. De regeling zou dus veel langer duren dan 10 jaar en daarmee veel duurder worden voor werkgevers. Er gaat immers bijna niemand meer eerder met (vroeg)pensioen. Dit vonden we niet wenselijk. Als de AOW-leeftijd verder opschuift, schuift de ingangsdatum van deze regeling dus mee op. Daarmee blijft de regeling betaalbaar. Een aantal ondernemers vraagt zich misschien af of deze keuze niet een heel dure is. Het is de vraag of dit zo is. Veel medewerkers in onze branche voeren immers zware lichamelijk arbeid uit. Vaak jaren achtereen. Niet alle medewerkers zullen gezond en fit hun AOW-leeftijd halen. Uitval van medewerkers kost veel geld, zowel voor de ondernemer als voor de werknemer. De regeling is er vooral voor bedoeld om uitval van oudere werknemers te voorkomen. De regeling beoogt hiermee juist geld te besparen. Misschien kost de regeling nu wat extra geld, maar op termijn wordt er bespaard. In het vorige nummer stond hier een situatie beschreven waarin een klant vervolgschade aan een huurboot veroorzaakte door verkeerd gebruik. In het antwoord op deze vraag is per abuis gesteld dat het verhuurbedrijf hiervoor de verhuurder aansprakelijk moet stellen. Dat moet natuurlijk de huurder zijn. 31 Vraag van een HISWA-RECRON-lid

Tech Talk Integratie leidt tot efficiëntie In de rubriek TechTalk gaat het dit keer over elektrotechniek. Alle elementen die stroom vragen aan boord of die stroom leveren aan het elektranet, worden in slimme can-bus netwerken gekoppeld. Dat levert veel informatie op en biedt de kans om alle energie uit accu’s en andere bronnen superefficiënt in te zetten. Tekst: Hans Buitelaar “We doen ons best om watersporters onafhankelijk te maken van elektriciteit die met fossiele brandstoffen is opgewekt.” Directeur Roel ter Heide benoemt het streven van WhisperPower als een bijzondere strategie: “Het is vreemd dat we dit doen, want we zijn begonnen als fabrikant van generatoren – meestal draaiend op diesel. En dat doen we nog steeds. Om het comfort aan boord te vergroten en het brandstofgebruik te verminderen, richten we de elektrische installaties zo in dat een generator pas hoeft te worden ingeschakeld als de gevraagde elektrische energie zo veel is dat die echt niet meer kan worden geleverd door aan walstroom, dynamo’s en zonnepanelen aangesloten accupakketten. We ontwikkelen steeds slimmere manieren om de opgeslagen energie in accu’s zo efficiënt mogelijk te benutten en daarmee het inschakelen van generatoren uit te stellen.” 32 Een 12 volts boordelektrasysteem met accu, laadregelaar, zonnepaneel, multi powerpoint tracker, diodebrug, schakelpaneel en controle schermpjes. Effectieve monitoring Specialist in het inbouwen van complete elektrische systemen aan boord is Ronald van Enkhuizen, jachtbouwer en mede-eigenaar van jachtwerf en scheepstechnische dienst Gebroeders Van Enkhuizen. Hij ziet vanaf de gebruikerskant hoe effectieve monitoring van elektranetten aan boord kan leiden tot beter en dus zuiniger beheer van de elektrische energie aan boord. “Door de moderne bussystemen, met de wereldwijde standaard NMEA2000 plus de eigen versies van fabrikanten als Mastervolt die daarop aansluiten, kan bijna alle apparatuur aan boord worden gekoppeld. Zelfs motoren, die door emissie-eisen elektronisch geregeld brandstofmanagement hebben, kunnen nu worden HISWA MAGAZINE 4 Voorbeeld van een schema van een boordnetwerk van 24 volt. aangesloten op de multifunctionele schermen.” Zo zie je het verbruik per uur. In de systemen van sommige leveranciers wordt dat gekoppeld aan snelheid en resterende tankinhoud, zodat ook het verbruik per mijl wordt weergegeven en de resterende actieradius. Op het scherm is de laadstroom te zien die wordt geleverd door verschillende bronnen: de dynamo van de scheepsmotor, de zonnepanelen of de generator of walstroom. Ook van verschillende accugroepen, de startaccu, huishoudaccu’s, het 24 volt netwerk en het 12 volt netwerk, kan zo’n bus-systeem overzichtelijk de spanning en laadstroom weergeven. Door de moderne bussystemen kan bijna alle apparatuur aan boord worden gekoppeld. Van Enkhuizen: “Wij werken niet heel vaak met monitoring op afstand, maar voor sommige functies is dat toch handig. We installeren voor sommige schippers een alarm op afstand, dat aangeeft wanneer de spanning van het boordnet te laag wordt. Gaat zo’n alarm op de teleHISWA MAGAZINE 4 foon, dan weet de schipper dat hij op korte termijn naar de boot moet om de walstroom aan te sluiten.” Het kan goed zijn dat gedurende het grootste gedeelte van het jaar zonnepanelen de accu’s voldoende op niveau halen en het inpluggen op de walstroom feitelijk overbodig is. Maar in donkere dagen waarop de boordkachel af en toe bijspringt om condens uit de boot te blazen, kan de stroomvraag groter zijn dan het aanbod van de zonnepanelen. Monitoring op afstand biedt de schipper controle. Stijging elektronische apparatuur Op alle jachten groeit de hoeveelheid elektronische apparatuur. Bijna alle jachten pluggen bij aankomst in een haven in op de walstroom, waardoor op lang niet alle ligplaatsen de volledige netspanning van 220 volt en zeker niet 16 ampère beschikbaar is. “We hebben een acculader ontwikkeld die al vanaf 100 volt begint met het leveren van laadspanning,” vertelt Ter Heide. “Bijkomend voordeel is dat de moderne lithium-ion accu’s veel sneller opladen dan de conventionele loodzuur accu’s. We komen binnenkort met een nieuwe 150 ampère-uur li-ion accu.“ 33

Compleet 24 volts boordsysteem met dynamo, diodebruggen, generator, accu’s, laadregelaars en controlepaneel. Het comfort van thuis wordt door moderne schippers als standaard gezien voor de installaties aan boord, heeft Van Enkhuizen gemerkt. Het vergt slimme aanleg van elektranetten aan boord. Voor kleinere jachten is nog altijd 12 volt de standaard. De meeste navigatieapparatuur, ook die op grotere jachten, werkt met een netspanning van 12 volt. Daarom hebben de meeste jachten met een 24 volt boordnet ook een gedeelte in 12 volt achter een omvormer. 24 volt wordt vooral gebruikt op grotere jachten omdat het verlies van energie bij langere kabellengtes kleiner is. “Tot een aantal jaren geleden was apparatuur die werkt op 24 volt flink duurder dan dezelfde apparatuur op 12 volt,” weet Van Enkhuizen. “Dat verschil is snel kleiner geworden. Daarnaast worden juist op kleinere sloepen en motorbootjes nu ook 48 volt boordnetten aangelegd voor elektrisch varen. Voor de apparatuur is ook daar vaak een omvormer aanwezig die zorgt voor de 12 volt aansluiting.” Het comfort van thuis wordt door moderne schippers als standaard gezien voor de installaties aan boord. Kopje koffie uit de accu Al die techniek achter de USB-poorten en de knopjes van koffiezetapparaat, dat willen de opvarenden vaak helemaal niet weten. Die verwachten gewoon dat een apparaat werkt als je op de knop drukt en dat de telefoon wordt opgeladen. WhisperPower heeft daarom een alles-in-één oplossing bedacht, waarbij de verschillende netspanningen en bronnen van laadstroom door het systeem automatisch op de meest efficiënte manier worden toegepast. 34 “Kopje koffie uit de accu,” is ons instap-systeem, aldus ter Heide. “Gasten aan boord houden er geen rekening mee dat voor het koffiezetapparaat 220 volt nodig is. Die stappen aan boord, maken zich klaar voor uitvaren en als ze dan onderweg zijn, genieten ze van een lekker een kopje koffie. Accu, omvormer en Nespresso-apparaat compleet door ons geleverd. Aan boord van kleine boten als open sloepen of motorboten met een binnen- of buitenboordmotor werkt dat prima. Voor de grotere dagboten hebben we de OcotPower 3 ontwikkeld, een all-in-one systeem dat 3 kW levert vanuit een 5 of 10 kWh lithiumpakket waar ook airconditioning op aangesloten kan worden. Dat wordt geladen vanuit de wal, een of meerdere zonnepanelen of de binnen- of buitenboordmotoren.” “Lithium-ion accu’s stellen andere eisen aan laadapparatuur”, vult Van Enkhuizen aan. “Om de levensduur van de accu te verlengen, zal de acculader moeten uitschakelen als de accu vol is. Een conventionele acculader blijft de accu steeds doorladen. Het spanningsverlies bij zo’n accu wordt over langere tijd druppelsgewijs bijgedruppeld. Maar bij een li-ion accu moet de lader dus uitschakelen. Dat moet wel in de batterijmonitoringsoftware zijn ingebouwd. Een lege accu moet zelfs om beschadiging te voorkomen helemaal worden losgekoppeld van het boordnet. Een schakelaar om los te koppelen kan ook in het automatisch monitoringsysteem worden ingebouwd.” Het complete Octo Power boordelektravoorzieningspakket. HISWA MAGAZINE 4 COLUMN Gebruikelijke transacties Kunst, diamanten en boten worden vaak in één adem genoemd bij Wwft-fraudehandhavers als nietgeregistreerde goederen en ongebruikelijke transacties. En de recente onthullingen van NOS Nieuwsuur over afgegeven ICP’s op buitenlandse boten met de Nederlandse vlag waren ook niet gunstig voor het imago van de sector. In Nederland kennen we tientallen vormen van bootregistratie: van marifoon tot meetbrief en van Y-nummers tot doorvaartvignetten. Ze zijn allemaal zo lek als mandje. De kadasterregistratie in combinatie met de zeebrief is aardig waterdicht maar voor velen te kostbaar. HISWA Vereniging als voorganger van HISWA-RECRON nam 20 jaar geleden al het standpunt in dat de sector baat heeft bij een goede registratie waarbij onder andere boot, motor, marifoon, eigenaar en vlag wordt gekoppeld. De actualiteit rondom ICP leidt inmiddels tot vragen van kamerleden aan ons. De watersport is een volwassen sector. En dat betekent dat we staan voor transparantie, eerlijk en vertrouwd zaken doen met HISWA-voorwaarden bij erkende makelaars en verkopers. De sector zit te springen om marktinformatie. De handhaving moet goed kunnen functioneren om de rotte appels aan te pakken die het vaak verpesten voor de rest. Identificatie en registratie helpt ons daar bij. Betaalbaar en op veel plekken te regelen. Direct te verkrijgen bij de verkoper. Net als bij auto’s. De techniek is er klaar voor. De consument die een boot koopt wil geen helemaal geen ongebruikelijke transactie. Het kopen of het bezit van een boot is een groot feest en moet zoveel mogelijk een gebruikelijke transactie zijn. Hoe meer hoe beter! Kijk voor ons position paper ‘Identificatie en registratie van pleziervaartuigen’ op www.hiswarecron.nl/kennisbank. Geert Dijks Directeur HISWA-RECRON Benieuwd naar ons messcherpe tarief voor taxatie of verkoop? Bel ons voor meer informatie www.vandeloosdrechtrbm.nl Tel. 0341 - 25 23 63 F.A. Molijnlaan 28 8071 AG Nunspeet DÉ RECREATIE BEDRIJFSMAKELAAR

De Vakbeurs Watersport vindt plaats in de Evenementenhal Gorinchem. Het product centraal Vakbeurs Watersport begin maart in Gorinchem In het vroege voorjaar, op 1, 2 en 3 maart 2021 ziet een nieuwe beurs in toeleveranciersland het levenslicht: de Vakbeurs Watersport. Een beurs die oorspronkelijk in de planning net achter de METS aan zou komen, maar nu door de coronamaatregelen wat later plaatsvindt. Tekst: Dominique van Dam Het is een beurs waar het product centraal komt te staan’, zegt Dennis de Bruijn, een van de initiatiefnemers. ‘En waar we kennisoverdracht stimuleren en alle in de watersport actieve bedrijven bij elkaar brengen.’ Het idee van de beurs ontstond bij De Bruijn, in het dagelijks leven 36 Managing Director bij On Deck en werd met ‘twee handen en twee armen’ omarmd door Harrold van Asselt van RayMarine Benelux. ‘Als je iemand vertrouwt, dan doe je zoiets samen, ook al komen we uit twee compleet andere branches.’ In maart vindt de eerste editie in Harrold van Asselt en Dennis de Bruijn de Evenementenhal in Gorinchem plaats. En daar zal het aan De Bruijn en Van Asselt ligt zeker niet bij blijven. Een tweede editie staat al op de planning voor december 2021, net na de METSTRADE Show. ‘Het is een toevoeging, een beurs voor de branche door de branche.’ HISWA MAGAZINE 4 Niemand missen Zoals gezegd, de beurs zet het product centraal. ‘We willen het verlengstuk zijn van de METS, zeker geen concurrent. Ook niet van andere beurzen overigens, het is echt een toevoeging van het aanbod, een aanvullend moment om bij elkaar te kunnen komen, face-to-face.’ Belangrijk is de mogelijkheid om in levenden lijve een product vast te houden, bij de introductie van de nieuwe artikelen voor de aanvang van het seizoen cruciaal. Groothandels, fabrikanten en toeleveranciers kunnen een stand huren, van vast formaat en gebouwd door de organisatie. ‘Een standhouder kan op de Vakbeurs Watersport alles centraal laten zien, op één plek. Iedereen uit de watersportbranche is welkom, we willen niemand missen. Het gaat om netwerken en kennis, de fabrikant of groothandel ontmoet bij ons op de beurs zijn klant. Denk aan jachtbouwers, winkeliers en retailers, werfhouders, zeilmakers en onderhoudsbedrijven. Er komen geen eindgebruikers of consumenten, daar zijn andere beurzen voor.’ Een beurs door de branche voor de branche. Naast het fysieke aanbod, organiseren verschillende partijen seminars over producten én over bedrijfsvoering. Sessies over bijvoorbeeld de impact van off- en online handel, of over wat er speelt bij de retailer in het bedrijf. De beurs is voor De Bruijn een uitvloeisel van het feit dat hij net even anders naar de markt kijkt dan andere bedrijven in de watersportbranche. ‘We zien echt de behoefte in de markt, en die vullen we in. Uit het animo en de reacties maken we op dat het belang voor de markt er echt is.’ Breed gedragen Dat er animo is voor de beurs, blijkt na de eerste berichten in de watersportpers. Al snel zijn de eerste aanvragen voor standverhuur binnen. ‘Het is laagdrempelig, zowel qua kosten als organisatie voor de deelnemer,’ legt De Bruijn uit. ‘We willen het zo makkelijk mogelijk houden voor iedereen, en het is non-profit. Een beurs door iedereen gedragen, voor de branche en dus ook met de branche.’ Het is laagdrempelig, zowel qua kosten als organisatie. Dat onderstreept Jeroen van den Heuvel, manager Handel bij HISWA RECRON. Hij is enthousiast over de beurs: ‘Een business-to-business platform voor groothandelaren en dealers, dat is er nu niet echt. Boot Düsseldorf is er voor de consument, op METS moet je veel stands langs met je klant om alles te kunnen laten zien. Het gat is echt groot genoeg. Dit is lean and mean. Groothandelaren en toeleveranciers kunnen de servicebedrijven, retailers en anderen in de branche echt een goed overzicht bieden van wat er allemaal is. Het is natuurlijk goed dat dit initiatief uit de markt komt.’ De watersporter in coronatijd De tijd waarin we nu leven is onvoorspelbaar. ‘De mensen die we nieuwe watersporters noemen’, zegt Van den Heuvel, ‘zijn de mensen die we moeten zien te behouden de komende twee jaar. Ze zijn in het voorjaar watersporter geworden. Lukt dat, dan zijn ze watersporters voor het leven.’ Naar deze watersporter deed HISWA-RECRON recent onderzoek. Zie ook het artikel over Welkom op het water op pagina 28. Hoe bereiken we ze het beste? Wie is die watersporter? En wat hebben ze nodig in de keten van fabrikant tot winkel? We houden u op de hoogte via www.hiswarecron.nl. HISWA MAGAZINE 4 37

Bedrijfsvoering voor de toekomst De dimensies waarop succes en verkoop gebaseerd zijn, zijn talrijk. In de afgelopen jaren zijn in het algemeen voor veel groothandelaren en toeleveranciers veel zaken veranderd, geeft Van den Heuvel aan: ‘Online verkoop is een factor geworden, net als de roep om voorraadoptimalisatie, snelle levertijden en de daarbij behorende organisatie. Detailhandelaren hadden minder voorraden omdat toeleveranciers snel konden leveren, en die schakel had op hun beurt over het algemeen minder voorraad omdat fabrieken snel leverden. Corona bleek disruptief, de handelsketen viel gedeeltelijk even stil, ook al weten we niet precies nog wat voor effect dat heeft gehad.’ Vasthouden is emotie Volgens Van den Heuvel is de dimensie van emotie rondom een product enorm belangrijk. En dat betekent dat fabrikanten, toeleveranciers, dealernetwerken en winkels bijzonder goed moeten samenwerken. ‘Want online moet je misschien mee, maar je manifesteren in de fysieke winkel die gewoon levert, is prettig voor de consument. Die wil het even in zijn handen houden, even bekijken, voelen. Toch nog wat advies, misschien. Op deze beurs kan de verkoper of professionele gebruiker dat vasthouden al doen. De emotie begint daar.’ Daarnaast 38 zijn fabrikanten, toeleverancier en de groothandels gebaat bij korte handelslijnen. ‘Een dealernetwerk hebben is gewoon een vak. Dealers en groothandels staan dicht bij elkaar en de dealer staat met zijn netwerk weer heel dichtbij de consument. Die weet precies wat er speelt.’ De Bruijn en Van Asselt hebben in deze snel veranderende en uitdagende tijden hun doel voor de komende jaren voor de beurs in ieder geval scherp geformuleerd. De Vakbeurs Watersport moet de B2B-beurs worden, die voor iedereen binnen de watersportbranche hét netwerk en kennismoment van het jaar is, waarbij geen enkele watersportprofessional mag ontbreken. Aanmelden voor de beurs Wilt u als standhouder op de beurs staan? Mail voor nadere informatie over deelname aan de beurs naar info@vakbeurswatersport.nl. Of kijk op www.vakbeurswatersport.nl. HISWA MAGAZINE 4 HIGH GLOSS — DURABLE & REPAIRABLE — TRUE COLOR NEXT GENERATION TOPCOAT awlgrip.com facebook.com/awlgripfinishes twitter.com/awlgrip All trademarks mentioned are owned by, or licensed to, the AkzoNobel group of companies. © AkzoNobel 2020. 10089/0819 instagram.com/awlgripfinishes

Het Portret Alex Omtzigt In de rubriek Het Portret zetten we een persoon in de spotlights die op dat moment in de actualiteit is of verband houdt met het thema. In dit nummer met ‘handel’ als één van de thema’s is dat: Alex Omtzigt van Omtzigt Watersport in Sassenheim. Tekst: Liane Jansen Omtzigt Watersport bestaat al sinds 1898 en staat bekend als een allround watersportbedrijf dat graag innoveert en voorop loopt. Met welke service of ontwikkeling bent u momenteel bezig? “We zijn pas de importeur van het Deense merk RAND Boats voor de Benelux geworden. We waren 40 al vanaf 2018 importeur voor Nederland. RAND Boats specialiseert zich in elektrisch varen en is dus heel innovatief bezig. Verder zijn wij bezig met de bouw van een geheel nieuwe bedrijfshal. De hal wordt volledig geïsoleerd en verwarmd voor de winterstalling van de boten van onze klanten.” HISWA MAGAZINE 4 “De coronacrisis pakte goed uit voor de botenverkoop.” Afgelopen watersportseizoen kende gezien de coronacrisis een merkwaardig verloop. Welke effecten had de coronacrisis op uw bedrijf? “De coronacrisis pakte voor de botenverkoop goed uit. Mensen konden vrij weinig aan activiteiten doen, behalve lekker varen en genieten op het water. Wij hebben dus goed verkocht afgelopen seizoen. Uiteraard vind ik het jammer dat we geen handen meer kunnen geven en afstand moeten houden. Dat maakt het voor ons lastiger om met onze klanten te connecten. Maar alles went en de klanten begrijpen het ook goed inmiddels. Natuurlijk hebben we ook doorzichtige platen opgehangen op contactplaatsen, zodat onze klanten en wij safe blijven. Wat wel een probleem was, dat de bootfabrieken ook dicht moesten afgelopen voorjaar. Later moesten zij op een veel minder efficiëntere manier gaan bouwen. Er mochten minder mensen tegelijk aan één boot werken. Dit zorgde voor veel aanleveringsproblemen. Eigenlijk hadden we nog veel meer boten kunnen verkopen!” U importeert ook Amerikaanse sportboten. In hoeverre last heeft u last van de importheffingen? “Wij zijn importeur van het legendarische merk Chris*Craft uit Amerika. Helaas hebben we veel last van de importheffingen. Gelukkig kon ik met Chris*Craft een regeling treffen, maar uiteindelijk kost het Chris*Craft en ons marge. En de eindgebruiker betaalt ook nog steeds een deel hiervan. We hebben het wel onderling verdeeld, zodat de prijsverhoging uiteindelijk meevalt, maar natuurlijk nog wel Biografie Alex Omtzigt (1972) is eigenaar/directeur van het familiebedrijf Omtzigt Watersport in Sassenheim. Hij behoort tot de vierde generatie van dit familiebedrijf dat al sinds 1898 bestaat. Hij volgde de opleiding MMO-C (middenstandsopleiding). Vanaf januari 2010 is zijn vrouw Miriam ook werkzaam in het bedrijf. aanwezig is. Klanten moeten natuurlijk wennen aan deze nieuwe prijzen en we merken natuurlijk ook dat de concurrenten daar gretig gebruik van maken. Zij wijzen hun klanten er bijvoorbeeld op dat hun boten in Europa worden geproduceerd en ze beter geen Amerikaanse boot kunnen kopen in verband met de importheffing. De importheffing zal wellicht iets minder gaan worden, maar hij zal nooit helemaal meer wegvallen.” “Ik verwacht ook heel veel van de waterstofaandrijvingen op het water.” Dit nummer heeft handel, dealerschap en toelevering als thema. Welke (duurzame) trends en ontwikkelingen ziet u hierin? “We verwachten heel veel van ons merk RAND Boats. Dit merk is volop bezig met duurzaamheid en wil zo milieubewust mogelijk bouwen. RANB Boats richt zich vooral op het elektrisch varen. De ontwikkelingen in het elektrisch aandrijven gaan enorm snel. Ik verwacht ook heel veel van de waterstofaandrijvingen op het water. Wij zijn continu bezig met alle marktontwikkelingen en proberen altijd mee te bewegen met de ontwikkelingen op het gebied van duurzaamheid.” HISWA MAGAZINE 4 41

Op stap met … Jeroen van den Heuvel In de rubriek Op stap met… lopen we een dagje mee met een medewerker van HISWA-RECRON. In de vierde aflevering: Jeroen van den Heuvel, hoofd afdeling Watersport en Jachtbouw. Hij maakt weer mondjesmaat met leden afspraken op locatie. Naast de coronacrisis is hij druk met tal van onderwerpen, waaronder de Brexit. Tekst: Lisette Vos Het is niet alleen het coronavirus dat de agenda bepaalt voor Jeroen van den Heuvel die bij HISWA-RECRON als hoofd Watersport en Jachtbouw direct aanspreekpunt is voor de handelsbedrijven (toeleveranciers, importeurs en dealers/detailhandel) en als MT-lid watersport in zijn portefeuille heeft. Deze dinsdagochtend heeft hij ingeruimd om een artikel voor HISWA Magazine te schrijven over de Brexit. Dit dossier is door de coronacrisis in de publiciteit meer op de achtergrond geraakt, maar dat betekent niet dat het dossier op een laag pitje staat. Integendeel: op 1 januari 2021 is de Brexit een feit. 42 Jeroen van den Heuvel (rechts) in gesprek met Bram Dreschler, manager Benelux, en Anita Menken, sales & marketing assistent van Mercury Marine. HISWA MAGAZINE 4 Belangrijkste handelspartner Vlak voor zijn afspraak met Mercury Marine op het kantoor bij De Nieuwe Meer in Amsterdam geeft Van den Heuvel een toelichting op het complexe Brexitdossier. Engeland is voor veel watersportbedrijven de belangrijkste handelspartner. Dat het land uit de EU stapt, moet die relatie niet verstoren. En dat is niet zo eenvoudig. Het risico bestaat dat Engeland een eigen plan trekt en afwijkt van de regelgeving – zoals de EU Richtlijn Pleziervaartuigen – die voor alle Europese landen geldt. Tegelijkertijd heeft Engeland geen invloed meer op de Europese regelgeving. Van den Heuvel had de afgelopen jaren achter de schermen veel contact met British Marine, de HISWA van Engeland. Beide organisaties willen de economische relatie goed houden. ‘Regelgeving voor een boot bouwen kan over de kleinste details gaan, zoals een specifiek Engels rompnummer. Maar handelstarieven kunnen de relatie ook onder druk zetten. Ons doel is dat onze leden bijvoorbeeld hun boten in Engeland kunnen blijven verkopen. Daarvoor is het heel belangrijk om de vinger aan de pols te houden.’ HISWA-RECRON kreeg net als brancheorganisaties in andere sectoren het verzoek van het ministerie van Economische Zaken om niet zelf met Engeland te onderhandelen, omdat Europa als één blok sterker staat. Toch voerde Van den Heuvel wel gesprekken. ‘Mijn handen jeuken als ik zie wat er op ons afkomt. Bovendien is de handel met Engeland fors. We willen de Brexit voor onze leden zo soepel mogelijk regelen.’ We willen de Brexit voor onze leden zo soepel mogelijk regelen. Opgegroeid in de watersport Van den Heuvel werkt volgend jaar twintig jaar bij de brancheorganisatie. Hij groeide op in de watersport: zijn ouders hadden een jachthaven in Dordrecht. Van den Heuvel zag daar met eigen ogen dat een bedrijf in de watersport over veel meer gaat dan boten stallen en opknappen. De regelgeving voor ondernemers – van lokale tot Europese regels – is van grote invloed op de bedrijfsvoering. Voor velen is die regelgeving taaie kost, maar niet voor Van den Heuvel. Hij vindt het belangrijk om de regels te vertalen naar HISWA MAGAZINE 4 43 het belang van de leden. ‘Mijn werk is direct van invloed op het werk van de leden. Dat maakt het interessant.’ Merken-pagina op hiswa.nl Sinds de fusie met RECRON heeft Van den Heuvel als MT-lid watersport in zijn portefeuille. Daarnaast is hij direct verantwoordelijk voor alle toeleveranciers, importeurs en dealers/detailhandel die lid zijn. Vanuit die rol heeft hij regelmatig contact met de leden, sinds enige tijd ook weer mondjesmaat op locatie. Van den Heuvel heeft deze dinsdagmiddag bij Mercury Marine een afspraak met Bram Dreschler, manager Benelux, en Anita Menken, sales & marketing assistent. Onderwerp van gesprek is onder meer de merken-pagina op de consumentenwebsite www.hiswa.nl. De leden van de commissie handelsbedrijven zijn in ieder geval voorstander. Op de merken-pagina op hiswa.nl krijgt elk merk een eigen pagina. Profijt van de crisis Als Van den Heuvel op het kantoor Mercury Marine op 1,5 meter afstand aanschuift bij zijn gesprekspartners gaat het gesprek eerst over – hoe kan het ook anders – corona. Volgens Dreschler was het voor het bedrijf in het begin van de coronacrisis even schakelen, maar al snel nam de vraag naar buitenboordmotoren toe. ‘We hebben een enerverend seizoen achter de rug. De ene week werkten we nog aan noodscenario’s, een week later ging de verkoop in de lift. We zitten aan de goede kant in deze crisis.’

De verkoop van buitenboordmotoren van Mercury ging tijdens de coronacrisis in de lift Iedereen het water op HISWA-RECRON spant zich al langer in om meer jongeren op het water te krijgen met de campagne ‘Welkom op het water’. De bijbehorende website trekt volgens Van den Heuvel in deze tijd veel meer bezoekers die op zoek zijn naar meer informatie. Een geluk bij een ongeluk, stelt Menken. ‘We doen zo ons best om jongeren te interesseren voor de watersport. Nu gaat iedereen het water op. De coronacrisis is een belangrijke aanjager.’ Nieuwe watersporters zijn een lichtpuntje. Om meer watersporters te bereiken en hen meer te bieden, wil HISWA-RECRON de portal www.hiswa.nl voor consumenten verder uitbreiden. Elk merk krijgt een eigen pagina op de portal, naast activiteiten onder de vlag van Welkom op het water, aanbod van (tweedehands) boten en zeillessen voor jeugd en volwassenen die al online staan. Volgens Van den Heuvel weten consumenten de portal steeds beter vinden. De merken-pagina is een volgende stap. Hij nodigt Mercury uit om mee te doen aan een proef met merken van buitenboordmotoren. ‘Als dat goed uitpakt, willen we de merken-pagina verder uitrollen.’ Onderzoek naar nieuwe watersporters Volgens Dreschler en Menken van Mercury Marine is de vraag vooral hoe de sector de nieuwe water44 sporters vast kan houden. Zij zien dat jongeren vaker aankloppen bij internetondernemers die online een buitenboordmotor te koop aanbieden, zonder showroom, zonder service. ‘Wie zijn de jonge watersporters en waar vinden zij hun informatie online? Dat zijn belangrijke vragen.’ Van den Heuvel onderschrijft het belang om in kaart te brengen wie de nieuwe watersporters zijn en wat er nodig is om hen vast te houden. HISWA-RECRON heeft Motivaction gevraagd om hiernaar onderzoek te doen. Onderzoek naar de nieuwe watersporters en hoe we ze kunnen vasthouden, is belangrijk. Lichtpuntje De nieuwe groep die de watersport heeft ontdekt is, in ieder geval een lichtpuntje in deze coronatijd, constateert Van den Heuvel na afloop. Voor veel ondernemers is het nog steeds een zware tijd, en het coronavirus waart nog steeds rond. ‘In de watersport zijn met name zeilscholen, verhuurbedrijven en de chartervaart enorm beperkt in hun activiteiten. Hoe ik vooruit kijk? We hebben geen glazen bol, maar onzekerheid is voor watersportbedrijven altijd lastig. Als het vertrouwen van consumenten wegzakt, wordt de watersport geraakt. We zullen vanuit het merk HISWA alles op alles blijven zetten om de sector te ondersteunen.’ HISWA MAGAZINE 4 Mijn passie. Juist nu. Tickets uitsluitend online! Bestel ze nu op boot.com #FOLLOWTHECALL Informatie in Nederland: Fairwise bv Zeestraat 100 _ 2518 AD Den Haag Tel. +31 (0) 70 350 1100 _ info@fairwise.nl www.fairwise.nl SIDE-POWER Innovation & Experience DC Speed Control thrusters and Stabilizer Systems from Side-Power - Innovative products developed from unique experience! BENELUX-REPRESENTATIVE: asabootelectro.nl

NIEUWSINNOVATIE Eco-catamaran voor dagcharter Charterbedrijf La Bella Verde uit Ibiza ontwikkelde een bijzonder duurzaam gebouwde catamaran. De rompen zijn gemaakt van een composiet met een vezel uit vulkanisch gesteente en een kern van FSC-gecertificeerd blasahout. De hars die het allemaal aan elkaar lijmt, is zuivere, speciaal ontwikkelde epoxy. Het geheel kan na de levensduur van de catamaran als grondstof voor een nieuw composiet opnieuw worden gebruikt. De jonge ondernemers, waaronder Nederlander Maarten Bernhart, startten in 2014 met het verzorgen van dagtochten op open catamarans rond de kusten van de Balearen. Zonnepanelen werden de voeding voor de elektromotoren waarmee ze havens in- en uit varen, en voor de muziekinstallatie en koelkast aan boord. Verder zeilen de catamarans en verkennen ze in een eigen vorm van eco-toerisme de kusten en afgelegen strandjes. Het ontwikkelen van duurzame jachtbouw voor duurzaam toerisme is een belangrijk doel voor La Bella Verde. De catamaran die het bedrijf in samenwerking met de Oostenrijks-Franse werf Innovation Yachts ontwikkelde, is een uitbreiding van de eigen chartervloot. De catamaran is in franchise te gebruiken door andere aanbieders van eco-toerisme of te koop voor particulieren. www.labellaverde.com Saildrive voor grote jachten Yanmar introduceert de SD15 Saildrive, een groter model dat geschikt is voor motoren van 80 tot 150 pk, dus voor de andrijving van grotere zeiljachten. De saildrive zelf is ontwikkeld door de Franse fabrikant van overbrengingen ZF. Het mechaniek wordt samen met de 4JH80, 4JH110 of 4JH150 commonrail dieselmotoren van Yanmar geleverd. De voordelen voor schipers op grotere zeilende jachten zijn stillere aandrijving met de motor, minder trillingen, hydrodynamische verbetering zowel onder zeil als motorend en zuiniger brandstofverbruik. Installatie wordt makkelijker en goedkoper omdat saildrives niet op de graad nauwkeurig hoeven te worden uitgelijnd. www.yanmarmarine.com Aanleghulp op Monte Carlo Yacht Automatisch inparkeren zoals de nieuwste generatie auto’s dat kan, is er nog net niet bij maar de MCY 76 SkyLounge met Raymarine Dock Sense komt dicht in de buurt. Vijf camera’s, radar en bewegingssensoren in combinatie met een joystick om het jacht heel precies met de vingertoppen te kunnen manoeuvreren, bieden de mogelijkheid om in krappe boxen of mediterrane aanlegplaatsen met de spiegel naar de kant te kunnen varen met steeds goed overzicht op de afstand van de boot tot de omringende objecten. Raymarine presenteerde hun systeem Docksense al eerder, de Italiaanse werf Monte Carlo Yachts installeert het systeem als eerste op productiemodellen. www.raymarine.com/docksense 46 HISWA MAGAZINE 4 NIEUWSINNOVATIE Wakeboarden op diesel De samenwerking die botenbouwer Correct Craft en Yanmar twee jaar geleden aangingen, leverde het bedoelde resultaat op in de G23 en G25 Super Air modellen van het merk Nautique voor modeljaar 2021. Deze boten zijn ontwikkeld voor wakeboarden en maken een extra grote hekgolf. Als eerste modellen in dit segment zijn de Nautique-boten van 23 en 25 voet uitgerust met een diesel motor. De Yanmar 8LV370 past prima in de boot. Deze krachtbron lever 370 pk bij 3800 toeren, uit 8 cilinders die samen 4,46 liter motorinhoud omvatten. Het koppel is 810 Newtonmeter bij 2300 toeren. Aangezien topsnelheid niet de belangrijkste eigenschap is voor een wakeboardboot, lijkt de keuze voor diesel een verstandige. Dieselmotoren leveren veel koppel bij relatief lage toeren en kunnen dus de gang erin houden bij minder hoge snelheden. Dit terwijl de rompvorm, bedoeld voor het opwekken van hoge golven, veel weerstand ondervindt. www.nautique.com www.yanmarmarine.com Controlepaneel elektrische boten De Nieuw-Zeelandse bouwer van elektrische jachten Electric Boats ontwikkelde voor een 34 voet lange elektrische motorcatamaran een bedienings- en overzichtspaneel voor bij de stuurstand. Het Electric Boats Platform is bedoeld voor het energiemanagement op elektrische werkboten en jachten, waardoor het makkelijker werkt en precies die informatie laat zien die specifiek voor elektrische aandrijving belangrijk is. Naast koers en snelheid worden op het paneel de resterende acculading, de actieradius met de snelheid van het moment weergegeven. Ook de laadstroom van andere bronnen als zonnepanelen of generators komt overzichtelijk in beeld. Het systeem werd ontwikkeld toen de bouwers geen geschikt systeem konden vinden dat met de nodige aanpasingen voor de HISWA MAGAZINE 4 elektrische aandrijving ook nog betaalbaar zou zijn. De eerste toepassing is op de 10,20 meter lange Herley 3400 catamaran, geschikt als werkboot of plezierjacht. Het Electric Boats Platform kan op meer modellen met elektrische of hybride aandrijving worden toegepast. www.electricboats.biz Altijd en overal laden De nieuwe Charge Master Plus 24/110-2 van Mastervolt is ontworpen om overal ter wereld accu’s te kunnen laden. Op verschillende plaatsen op de wereld levert het elektriciteitsnetwerk op de wal verschillende voltages. De lader werkt bij veel verschillende netspanningen, alles tussen de 80 en 275 volt. Standaard zorgt de Charge Master Plus voor het laden van een set van twee accu’s van 24 volt. Maar het apparaat kan ook 12 volt accu’s laden, bijvoorbeeld de startaccu’s op een jacht met 24 volt boordnet, die vaak nog wel werken met 12 volt spanning. Slimme elektronica zorgt voor een optimale verdeling van laadstroom over de verschillende accu’s. De Charge Master meet welke accu uit het pakket de laagste spanning heeft en stuurt daar dan de meeste laadspanning naar toe, voor snel laden. www.mastervolt.com 47

NIEUWSINNOVATIE Lenspomp zonder bellen De bilgepomp Sahara Mk2 van de Amerikaanse pompenfabrikant Attwood zuigt het water uit de bilge aan met een nieuw type schoep. Die zorgt ervoor dat geen luchtbellen ontstaan rond de aanzuigmond of in de pijpleiding naar de loosmond overboord. Sahara Mk2 zuigt het water aan met een snelroterend kokertje met daaraan een aantal korte, verticaal geplaatste vleugels. Het roteren van de vleugels zorgt ervoor dat water omhoog wordt gezogen maar dat luchtbellen worden weggeslingerd. Hoe dat precies werkt, verklapt Attwood niet als patenthouder op het systeem. Het probleem van een bilgepomp die het warer niet wegkrijgt omdat er een luchtbel bij de aanzuigmond zit, moet hiermee zijn verholpen. De Sahara Mk2 is vanaf april 2021 verkrijgbaar. www.attwoodmarine.com App voor analyse zeilprestaties De non-profit organisatie Sailing Yacht Research Foundation presenteert samen met software ontwikkelaar SAP de Sail Insight App. Daarmee wordt het mogelijk voor wedstrijdzeilers, wedstrijdorganisaties en vlootbeheerders om de prestaties van zeilende jachten te bekijken terwijl ze onderweg zijn, maar ook om de prestaties te analyseren na een wedstrijd of training. Organisatoren kunnen voor een wedstrijd meetbriefgegevens invoeren van deelnemende jachten, waarmee ook de handicap al tijdens de wedstrijd wordt verrekend. Bemanningen kunnen met de app via hun telefoon tijdens de wedstrijd zien welke boot op rating voorop ligt en hoe ze het doen ten opzichte van hun opponenten, verrekend naar handicap. De Sail Insight App kan worden ingezet als platform voor het inschrijven voor wedstrijden. Deelnemende boten kunnen meteen door alle deelnemers op hun handicap worden bekeken. Thuisblijvers kunnen via de telefoon of computer de prestaties van ‘hun’ deelnemede boot volgen. World Sailing ondersteunt het gebruik van de Sail Insight App. www.sailyachtresearch.org Grote last, klein gewicht De Australische fabrikant van blokken en dekbeslag Ronstan ontwikkelde een serie kleine blokken voor sportboten, waarbij het gewicht minimaal is en de toegestande belasting maximaal. Ook op kleinere zeilboten kan de druk op blokken voor de giekneerhouder flink oplopen. Om het gewicht zo klein mogelijk te houden en de toepasbaarheid zo groot mogelijk, heeft Ronstan de blokken in de RF-serie uitgerust met soft shackles: stukjes dyneema-lijn in een lus, die een hoge breeksterkte hebben maar op veel plekken makkelijk bevestigd kunnen worden. De rollen van de blokken zijn voorzien van zelfsmerende kunststof lagers voor soepele bediening. www.ronstan.com 48 HISWA MAGAZINE 4 NIEUWSINNOVATIE Suzuki slurpt plastic Vanaf komend jaar kunnen buitenboordmotoren van Suzuki worden uitgerust met het Micro Plastics Collecting Device. Dit is een filter die het koelwater zuivert van plastic deeltjes na het verlaten van de motor. Microplastics, kleine stukjes plastic tussen de 1 en 5 mm groot, zweven in zeewater rond en verstoren de onderwater biotoop. Omdat buitenboordmotoren vrij grote hoeveelheden water opzuigen om het blok te koelen en daarna weer overboord pompen, bedacht de Japanse fabrikant dat in ieder geval het deel van het oppervlaktewater dat door de motoren wordt gepompt, zou kunnen worden gezuiverd van microplastics. Het accessoire op buitenboordmotoren maakt deel uit van het Suzuki Clean Ocean Project. www.globalsuzuki.com Superhelder scherm voor zeilers Instrumentenfabrikant B&G (Brooks and Gatehouse) lanceert een nieuwe serie schermen voor aan de mast of in de kuip van zeiljachten. Op de schermen kan het bekende ‘sailsteer’ beeld worden getoond, waarin in een overzichtelijke grafische vorm de koers, de ware windhoek en de schijnbare windhoek worden getoond. De schermen zijn volledig naar voorkeur aan te passen. De achtergrondkleur, de grootte van weergave van bepaalde gegevens, de vormgeving van het scherm en de keuze van gegevens kunnen op het aanraakscherm makkelijk worden ingedeeld. Daarnaast is Nemesis vanuit een grote hoek goed af te lezen, ook met een gepolariseerde zonnebril. Het multifunctionele scherm combineert de zeilgegevens met de mogelijkheid om alle techniek aan boord te overzien: vloeistofniveau in de tanks, koelwatertemperatuur, motortoerental en waterdiepte, om er een paar te noemen. De schermen zijn vanaf voorjaar 2021 in de handel. www.bandg.com 3D geprinte boot op Genua Boot Show 3D geprinte boot op Genua Boot Show De Italiaanse start-up Moi Composites claimt de eerste glasvezelversterkte 3D geprinte boot te hebben gebouwd. De Mambo is geprint met een combinatie van hars en een continu doorlopende glasvezeldraad, zodat het resultaat glasvezelversterkt kunststof is. De boot is gemaakt door een robotarm die de bijzondere vorm (een omgekeerd boomblad) maakt terwijl hij wordt aangestuurd door een algoritme. Een keur aan technische instituten werkte mee aan het project. De Mambo won al een aantal prijzen sinds de eerste presentatie op de afgelopen Genua Boot Show (een van de weinige beurzen die wel doorging). www.moi.am HISWA MAGAZINE 4 49

NIEUWSINNOVATIE Besparen op energiekosten met ICY Marina Management ICY uit Lemmer komt op de markt met een nieuwe draadloos systeem: ICY Marina Management. Dit biedt voor jachthavens een totaaloplossing waarmee de energiekosten fors dalen en het rendement stijgt. ICY is al ruim 30 jaar succesvol op het gebied van energiebesparende oplossingen voor vakantieparken en campings. Het bedrijf heeft nu ook de vertaalslag naar én voor de watersport gemaakt. Met ICY Marina Management is het mogelijk om op afstand draadloos de stroomaansluitingen op een haven per ligplaats in te stellen, uit te lezen en in/uit te schakelen. Extra investeringen in kabels zijn niet nodig. ICY ontwikkelde een unieke kWh-metermodule met geïntegreerd relais van slechts 1-module breedte (18mm) zodat aanpassing van bestaande installaties vrijwel altijd mogelijk is. ICY Marina Management geeft grip op het energieverbruik en vergemakkelijkt diverse beheerstaken die hiermee gemoeid zijn. www.icy.nl Compacte waterjet De nieuwe serie waterjets die het Nieuw-Zeelandse HamiltonJet ontwikkelde, nemen minder plaats in in de boot. Ze zijn makkelijker in te bouwen en leveren met hetzelfde motorvermogen betere prestaties, zowel in topsnelheid, in manoeuvreerbaarheid als in het op positie blijven. Dat claimt in ieder geval de fabrikant. De compacte waterinlaat maakt het mogelijk om de complete waterjetaandrijfeenheid in een boot te installeren als die al compleet gebouwd is. Het gat in de spiegel dat nodig is om de waterjetaandrijving te monteren, is groot genoeg om de waterinlaatmonden doorheen te steken. Hierdoor wordt het een stuk goedkoper om de aandrijving te installeren. De waterjets zijn geschikt om te worden gekoppeld aan een grote variatie aan motoren. Verbeterd hydrodynamisch ontwerp maakt het mogelijk om met smallere 50 waterdoorvoeren, kleinere schoepen voor sturen, achteruit slaan of stationair blijven toch snelheden van boven de 50 knopen te halen – afhankelijk van boot en motor – en kortere draaicirkels te maken. De kleinere schoepen hebben als bijkomend voordeel dat er minder druk op de stuurinrichting wordt veroorzaakt. www.hamiltinjet.com www.amw.nl HISWA MAGAZINE 4 HISWA-RECRON Energie Bespaar 35% op uw energiekosten Makkelijk overstappen met vertrouwde service Laat uw voordeel uitrekenen: hiswarecronenergie.nl of bel 020 233 3821 HISWA-RECRON Energie is powered by drijvende steigers & turn key marinas golfbrekers - complete jachthavens - industriële steigers speciale roeisteigers - drijvend maatwerk - huursteigers Prins Bernhardlaan 1 NL-3297 CB PUTTERSHOEK T +31 (0)78 67 77 000 E info@interboatmarinas.nl I www.interboatmarinas.nl

NIEUWSMENS&BEDRIJF Online bootverkoop clustert Het bedrijf Boats Group is de nieuwe eigenaar van Arimpex. De eigenaar en exploitant van botenverkoopwebsites Yachtworld, Boat Trader, Boats, Annonces Bateaux, Cosas de Barcos, Inautia en Yachtcloser uit Florida (V) opereert internationaal en heeft nu ook in Nederland een flink aandeel aangekocht in de online botenverkoop.Met het bedrijf Arimpex heeft de internationale websitebouwer de sites Botentekoop.nl, Botenbank.nl en Boten.nl. www.boatsgroup.com Verzekeraar haakt in op veiligheids-app Jachtverzekeringsmaatschappij Pantaenius verkoopt verzekeringen op maat aan schippers die gebruik maken van de Safety Cloud app die Hanse Yachts aanbiedt aan de kopers van zijn jachten. De applicatie maakt het voor eigenaren mogelijk om op afstand de positie van de boot te bekijken, maar ook de niveaus van brandstof en watertanks. Er is een service logboek en er wordt automatisch een logboek bijgehouden. De elektronica geeft de waardes positie, snelheid, windsnelheid, motoruren en brandstofverbruik en die waardes worden verzameld in een logboek. Samen met het onderhoudslogboek geeft dat heel goed inzicht in de staat van de boot. Onderdelen kunnen direct via de app bij Hanse worden besteld. De veiligheidsvoordelen die dat oplevert, ziet ook verzekeringsmaatschappij Pantaenius, die een overeenkomst sloot met Hanse Yachts om via de app bootverzekeringen aan te bieden. De Safety Cloud app is geleverd bij inmiddels 500 jachten van de merken Hanse, Dehler, Moody, Fjord en Sealine. www.hanseyachtsag.com Personeel koopt Harken Het Amerikaanse bedrijf Harken, fabrikant van lieren en ander dekbeslag, is door oprichter Peter Harken verkocht aan het personeel. Hij kondigde medio september een personeelsparticipatieplan aan. HIerbij kunnen de 400 werknemers van het bedrijf, met vestigingen in de staat Wisconsin in de VS en in Italië, aandelen kopen en zo eigenaars worden van het bedrijf waar ze zelf werken. Peter Harken, die het bedrijf in 1968 oprichtte met zijn (overleden) broer Olaf, bedankte de werknemers en memoreerde dat hij altijd heeft gevonden dat het succesvolle bedrijf het resultaat was van de mensen die er werken. Het nieuws over de overname door het personeel kwam nog geen week nadat bekend werd dat Harken de Nederlandse distributeur On Deck in Weteringsluis heeft overgenomen. www.harken.com 52 HISWA MAGAZINE 4 NIEUWSMENS&BEDRIJF Zakelijk bezoek BOOT aangemoedigd Nieuwe regels van de Duitse regering over reizen in tijden van de coronapandemie, zetten de deur open voor zakelijke bezoekers van BOOT Düsseldorf. Beursdeelnemers en zakelijke bezoekers worden in de maatregelen omschreven als ‘zakelijke reizigers met een belangrijke reden om naar Duitsland te reizen.’ Terwijl overal ter wereld beurzen worden afgelast of omgezet naar online versies, koerst Messe Düsseldorf af op het doorgaan van de fysieke beurs BOOT in de bekende 17 beurshallen. Wat de coronamaatregelen zullen zijn tussen 23 en 31 januari 2021, de 9 dagen van de beurs, is nog niet te voorspellen. De regeling geldt voor zakelijke bezoekers. Particuliere bezoekers moeten afwachten hoe de maatregelen eind januari 2021 zijn. www.boot.de Boot van het Jaar-winnaars bekend De jury van de Boot van het Jaarprijs heeft online winnaars gekozen in vier categorieën. De Boot van het Jaar Innovatieprijs werd gewonnen door Steeler Yachts uit Steenwijk voor hun nieuwe Steeler Bronson 50. Het vernieuwende van dit jacht is de open verbinding tussen twee leefruimten met een glazen plafond en de bimini die niet alleen tegen de zon beschermt, maar door de kantelfunctie ook tegen de wind. De Boot van het Jaar Oeuvreprijs ging naar Evert Stel. Evert kreeg de prijs door zijn werk als bootbouwer HISWA MAGAZINE 4 en jachtontwerper, maar ook als initiatiefnemer en drijvende kracht achter de Stichting Vaarwens, die vaartochten voor mensen in hun allerlaatste levensfase organiseert. Natural Yachts uit Heeg werd winnaar van de Boot van het Jaar Start-up prijs. In het ‘experience center’ van dit bedrijf kunnen consumenten kennis maken met de verschillende vormen van elektrisch varen en dankzij de verhuur kunnen ze de jachten gedurende een langere tijd ervaren. SloepNed Watersport uit Balk werd de winnaar van de Boot van het Jaar Lokale Held Prijs. De Boot van het Jaar Publiekslieveling werd de Cooper 680, een moderne, fraai gelijnde tender. Deze boot werd gekozen door duizenden watersporters die online stemden. www.hiswatewater.nl Virtuele beursstand Vetus De beleving van een beurs, waar nieuwe producten onder de aandacht worden gebracht, is virtueel te ervaren in de digitale beursstand van Vetus. Navigerend met pijltjestoetsen of met de vingertop op het scherm van een smartphone of tablet lopen online bezoekers door een stand van Vetus zoals die ook op een beurs te zien zou zijn en kiezen de producten waarin ze geïnteresseerd zijn. Voordeel voor de bezoeker: niet alleen de beperkte voorraad die kan worden meegenomen naar de beurs is aanwezig, maar het complete assortiment van de leverancier van bootbenodigdheden. Alle specificaties, foto’s, instructievideo’s en prijzen worden getoond. Gevonden producten kunnen direct worden besteld. Een chatfunctie maakt het mogelijk om met specialisten van verschillende productgroepen contact te leggen om advies te vragen. Vetus wil op korte termijn ook de producten van dochtermerken Maxwell en V-Quipment in de virtuele beursstand opnemen. www.vetusweb.nl 53

NIEUWSMENS&BEDRIJF Boot Holland gaat vooralsnog door De watersportbeurs Boot Holland vindt plaats van 12 tot en met 16 februari 2021 in WTC Expo in Leeuwarden. Het evenement gaat ondanks de coronacrisis vooralsnog door. Boot Holland staat bekend om de vele stalen boten, maar exposeert ook open boten zoals bijboten, sloepen, tenders en RIB’S. Tevens is er een ruim aanbod accessoires en recreatief gerelateerde bedrijven. Opvallend is het hoge aantal bezoekers uit het buitenland. 7% van de bezoekers komt uit Duitsland. Ondernemers die geïnteresseerd zijn om primeurs en noviteiten te presenteren aan een brede doelgroep, kunnen zich inschrijven. www.boot-holland.nl/inschrijven Super Lauwersmeer in finale Best of Boats Award De Discovery 47 OC van de Friese jachtbouwer Super Lauwersmeer staat in de finale van de Best of Boats Awards 2020 en is daarmee de enige Nederlandse finalist. Het gaat om de categorie ‘Best for travel’. Tijdens een vaartest was de internationale jury van watersportjournalisten onder de indruk van de manier waarop Super Lauwersmeer de Discovery 47 OC geheel naar klantwens bouwt. Ook was de jury zeer te spreken over de bouwkwaliteit, afwerking en doordachtheid van de boot. Eind november maakt de jury de winnaar van de awards via een digitale ceremonie bekend. Normaal gesproken vindt de uitreiking plaats tijdens Boat & Fun in Berlijn, maar vanwege de coronapandemie is deze beurs afgelast. www.superlauwersmeer.nl 54 HISWA MAGAZINE 4 NIEUWSMENS&BEDRIJF Schippersopleiding zeilende vrachtvaart De Enkhuizer Zeevaatschool gaat de WASP-module aanbieden aan studenten. Dit staat voor Wind Assisted Ship Propulsion. Zeegaande grote vrachtschepen worden in toenemende mate uitgerust met zeilen of Flettner-rotors als ondersteuning of zelfs gedeeltelijke vervanging van de aandrijving door brandstofgestookte motoren. Het gebrek aan praktische ervaring met het varen en navigeren met de (deels) zeilende schepen wil het opleidingsinstituut aanvullen met de WASP-module. De school in Enkhuizen onderwijst al sinds 1978 schippers in spé in het varen op grotere zeilschepen. Met de nieuwe module kunnen zeevarenden zich specialiseren in het besturen van zeilende vrachtvaart op grotere schepen dan tot nu toe in de vaart waren.. www.ezs.nl Mercury’s achter Beneteaus Brunswick Corporation en Groupe Bénéteau gaan samenwerken, waarbij de Franse werf op alle motorjachten waar een buitenboordmotor achter hoort, een model van Mercury aanbiedt. Klanten houden de mogelijkheid om hun eigen keuze voor een buitenboordmotor te maken, maar de werf en de dealers leveren standaard een Mercury. Al langer bestond de samenwerking tussen beide watersportconcerns, met name in de Verenigde Staten. De samenwerking wordt na het tekenen van een overenkomst nu uitgebreid naar de hele wereld. Vanaf 2021 worden alle Beneteaus van de types Flyer (7 modellen), Antares (3 modellen) en Barracuda (2 modellen) aangeboden met – in eerste instantie – een Mercury buitenboordmotor. www.mercury.com www.beneteau.com Bier voor historische vloot De Harlinger bierbrouwerij Het Brouwdok heeft een speciaalbier gebrouwen met de naam Red De Vloot. Het bier is geleverd aan schippers van de Verenigde Bruine Zeilvloot Harlingen (VBZH) die het mogen verkopen en de opbrengst gebruiken om na alle gemiste inkomsten in 2020 hun schepen te onderhouden. Het bier is online te bestellen voor iedereen die zijn dorst wil inzetten om de historische zeilvloot te steunen. HISWA MAGAZINE 4 Eind oktober was de eerste brouwvoorraad uitverkocht maar een nieuwe voorraad wordt gebrouwen. www.reddevloot.nl 55

NIEUWSMENS&BEDRIJF Splitsen leren online De workshops ‘Splitsen van moderne lijnen’ die in het winterseizoen veelvuldig bij watersportverenigingen worden verzorgd, kunnen niet worden georganiseerd, evenmin als die in de eigen werkplaats van De Lijnenspecialist. De leverancier van jachtlijnen organiseert de workshops daarom online. Deelnemers van een vereniging ontvangen een link naar een videoconferentie waar ze allemaal tegelijk de voorbeelden kunnen volgen die de specialisten Personalia Theo Hoen is de nieuwe CEO van stabilisatorenfabrikant DMS Holland. www.dmsholland.com laten zien, en dan gezamenlijk vanuit hun eigen huis de splits proberen te maken. Als ze een foto insturen van het resultaat van hun (eerste) pogingen, krijgen ze vanuit De Lijnenspecialist commentaar met tips en trucs. Aanmelden voor het splitswebinar kan via de website enkele dagen vooraf, zodat de materialen die nodig zijn voor het oefenen tijdens de workshop, kunnen worden toegestuurd. www.lijnenspecialist.nl Faillissement De Keizer Marine Engineering, leverancier van geïntegreerde electronica voor grote jachten uit Zaandam, is op 15 oktober failliet verklaard door de rechtbank in Noord-Holland. Eddie Kloosterman is de nieuwe directeur van Holland Yachting Group, het promotiebureau voor de Nederlandse superjachtensector. www.maritimetechnology.nl Nieuwe adressen De Valk Yachtbrokers opende een nieuw kantoor in Limburg. Schippersveld 3, 6019 DE Wessem 047 556 15 02 limburg@devalk.nl WhisperPower opende een nieuw kantoor in het Verenigd Koninkrijk. 2 Broomgrove Road, Sheffield, S10 2LR, United Kingdom +44 7943 729787 cautey@whisperpower.com Aine Denari is de nieuwe CEO van Brunswick. www.brunswick.com Wagenaar Watersport in Leeuwarden sloot de deuren vanwege pensionering van het echtpaar Wagenaar. De inventaris en de dienstverlening worden overgenomen door Bonsink Aquaservice uit Zwartsluis. Zomerdijk 78, 8064 XG Zwartsluis www.aquaservice.nl 56 HISWA MAGAZINE 4 ICY Marina Management Draadloos energie besparen op uw jachthaven Eenvoudig draadloos per ligplaats: » In-/uitschakelen van stroom » Energieverbruik uitlezen » Ampère limiet instellen Modulair uitbreidbaar met vorsten cv-druk alarmering in bedrijfsen sanitairruimten tsBenieuwd hoe u bespaart? www.icy.nl Wij weten veel van boten, omdat we zelf ook varen.

HISWA-RECRONBUSINESSCLUBNIEUWS IN DE RUBRIEK HRBC NIEUWS LEEST U NIEUWS VAN DE LEDEN VAN DE HISWA-RECRON BUSINESS CLUB. Wilt u ook lid worden? Er zijn diverse partnerships mogelijk: Partner in Business, Kennispartner of TOP Supplier. Kijk voor meer informatie op www.hiswarecron.nl/hrbc. Regionale specialisten bundelen krachten Muller Makelaardij (TOP Supplier), Kruidenier, Den Otter Van Vliet, en Synchro Bedrijfshuisvesting bundelen de krachten onder de nieuwe naam Leisure Makelaars Nederland. Met dit nieuwe samenwerkingsverband worden jarenlange ervaring, specialistische kennis en een landelijk dekkend netwerk met lokale en regionale kennis gebundeld. Een nieuwe, stevige fundering op het gebied van makelaardij in de recreatie- en watersportsector. “Ieder kantoor heeft zijn eigen specialisme. We creëren extra slagkracht op het gebied van taxatie van exploitatiegebonden vastgoed in dag-, verblijfsrecreatie en watersport. We merken dat er vanuit de markt behoefte is aan partners met daadkracht. Wij voorzien daarin in een nichemarkt door gespecialiseerde makelaars en taxateurs”, stelt Bernd Kamp van Muller Makelaardij. Er wordt zo veel mogelijk Voordelige e-bikes Tegenwoordig wil iedereen een e-bike, zeker als de afstanden wat groter zijn. AON (Kennispartner) ontwikkelde samen met HISWARECRON en de Fietsvoordeelshop het ‘Fiets voor bijna niets’-project. Fietsvoordeelshop is partner van AON en ondersteunt bij de uitvoering van het project. Fietsvoordeelshop staat garant voor kwaliteit tegen de scherpste tarieven in Nederland. Alle fietsen worden 100% rijklaar bezorgd met een eigen bezorgdienst. En gaat er iets stuk in de garantieperiode, dan wordt dat kosteloos hersteld met een van de servicebussen. Ondernemers die hun medewerkers willen faciliteren met het voordelig kopen van fietsen, e-bikes of speedbikes, kunnen nu meedoen aan het project. Dat kan eventueel ook in combinatie met zakelijk leasen of privé leasen. www.hiswarecron.nl/ kennisbank/ een-fiets-voor-bijna-niets gebruik gemaakt van elkaars netwerk om zo elkaar te versterken en de ondernemers beter van dienst te kunnen zijn. Leisure Makelaars Nederland is een samenwerking tussen vier kantoren met ieder zijn eigen specialisme. Den Otter Van Vliet en Kruidenier hebben jarenlange ervaring in recreatief bedrijfsmatig vastgoed, Muller Makelaardij is specialist op het gebied van watersportgebonden onroerend goed en Synchro Bedrijfshuisvesting heeft expertise op het gebied van commercieel vastgoed met een sterk netwerk in Zeeland. www.leisuremakelaarsnederland.nl 58 HISWA MAGAZINE 4 HISWA-RECRONBUSINESSCLUBNIEUWS Doen: preventief medisch onderzoek in coronatijd In korte tijd heeft het coronavirus veel veranderd aan de manier waarop we werken en leven. Ondernemers en hun medewerkers kunnen op verschillende manieren (emotioneel) geraakt worden door de gevolgen van het coronavirus. Het omgaan met de nieuwe werkelijkheid doet een beroep op de veerkracht, flexibiliteit en het uithoudingsvermogen. Daarom is het voor werkgevers belangrijk om extra te letten op hun werknemers: vragen hoe het met ze gaat en steun bieden bij angst of zorgen. Een (wettelijk verplicht) middel hiervoor is het Preventief Medisch Onderzoek (PMO). Via een online vragenlijst en relevante fysieke onderzoeken krijgen werknemers duidelijkheid over hun psychische en fysieke gezondheid. ArboNed (TOP Supplier) ontwikkelde het speciale PMO HISWA. Het geeft medewerkers inzicht in hun gezondheid, leefstijl en eventuele gezondheidsrisico’s. Werkgevers krijgen antwoord op vragen als hoe gezond en vitaal is de organisatie, waar krijgen werknemers energie of juist stress van? Met de uitkomsten van het PMO HISWA kunnen werkgevers actief werken aan de gezondheid en vitaliteit van hun werknemers en dus ook van hun bedrijf. www.arboned.nl/pmo-hiswa The Business Company en Buro Andringa worden Bomondo The Business Company (TOP Supplier) en Buro Andringa zijn begin 2020 gefuseerd en gaan verder onder de naam Bomondo. De naam Bomondo verwijst naar de corporate ambitie van het ‘nieuwe’ marketingcommunicatiebureau: organisaties helpen bouwen aan een mooiere en rondere wereld waarin duurzaamheid, innovatie en vooruitgang sleutelbegrippen zijn. Opdrachtgevers helpen hun unieke, onderscheidende meerwaarde te ontdekken en te benutten: dat is de belangrijkste belofte van Bomondo. Deze belofte wordt ingevuld met de diensten consultancy, branding en marketing en door het delen van kennis, ervaring en inzichten. Strategie en creatie staan centraal in de crossmediale diensteverlening van Bomondo. Het bureau behoort tot de grotere bureaus in Noord-Nederland en werkt voor (internationale) merken zoals DAMEN Shipyards, Fokker, Friesland Campina, Plukon Food Group, Zijerveld Food en Zorggroep Liante. Laagdrempeligheid, korte lijnen en openheid kenmerken het bureau: “Dat op onze klantenlijst indrukwekkende namen prijken is mooi natuurlijk”, aldus Voorn. “Dit HISWA MAGAZINE 4 heeft alles te maken met onze mentaliteit. Wij willen altijd het beste communicatieresultaat en dat bereik je alleen als je elkaar goed kent en gaat voor de langere termijn. We geloven niet in quick wins maar in langjarige, goed uitgekiende strategieën. Deze ontwikkelen we net zo lief voor internationale merken als voor een lokaal opererende retailer. We zijn een allround bureau maar hebben extra ervaring in de branches food, zorg en industrie. Dat veel van onze opdrachtgevers uitblinken in hun branche, maakt ons heel trots.” www.bomondo.nl 59

HISWA-RECRONBUSINESSCLUBNIEUWS Digitalisering bij taxaties In 2018 zijn de termen XBRL en taxonomie geïntroduceerd in de