0

SMART PORT TWENTE VERBINDT VERVOERDERS EN BEDRIJVEN MET DE MEEST DYNAMISCHE MAINPORT VAN OOST-NEDERLAND Het havenbedrijf van Port of Twente zet de komende jaren in op stimuleren van vervoer over water, energietransitie / circulaire economie en digitalisering in een Smart Port Twente. Bekijk de video! HAVENBEDRIJF

Limburg logistieke hotspot Limburg heeft zich in sneltreinvaart ontwikkeld tot een logistieke hotspot. De 16 binnenhavens, (NL-BE) aan de Maas en het Albert kanaal, die zijn verenigd in Blueports, spelen daarin een cruciale rol. Ze vormen onmisbare schakels in het goederenverkeer en de overslag tussen de zeehavens van Rotterdam en Antwerpen en het Europese achterland. Natuurlijk heeft Limburg de ambitie om logistieke hotspot te blijven en mee te gaan in de groeiende vraag. Omdat de provincie staat voor meer en blijvende werkgelegenheid in de logistiek en warehousing, voor welvaart en voor een economisch gezonde BV Nederland. Net zoals de laatste decennia blijven overheden en bedrijfsleven daarom investeren in uitbreiding en modernisering van havens en vaarwegen. In langere kades, verhoogde bruggen, geautomatiseerde 24-uurs sluizen, maar vooral ook door het inzetten op slimme ICT, robotisering, monitoring, digitalisering en het delen van robuuste data. Van een lineaire keten naar een cloudnetwerk waar de lading of het pakketje zelf multimodaal zoekt naar de beste oplossing! Investeringen die naadloos passen in de Europese plannen voor een economie die volledig draait op duurzame energiebronnen. Dat betekent dat het goederenvervoer een grote slag moet maken. Nog te veel spullen worden over dichtslibbende wegen vervoerd, waarbij het milieu belast wordt met CO2 en stikstof. Dat kan en moet anders. Het water biedt de oplossing; capaciteit op de Maas en kanalen en in de havens is er voldoende. Maar er is méér dan ons eigen binnenland. Te veel containers worden ook na aankomst in de binnenhavens op trucks gezet om hun weg te vervolgen richting België, Duitsland en de rest van Europa. De échte slag naar duurzaamheid, naar méér goederenvervoer over spoor en water, vergt internationale samenwerking. En het is mooi om te zien dat de BelgischLimburgse havens van Lanaken, Genk, Beringen, Meerhout, Mol en Geel ook zijn aangehaakt bij het Blueports samenwerkingsverband. Grenzeloos is er nog een wereld te winnen. Daarom ben ik blij dat dit het thema is van het jaarlijkse congres van de Nederlandse Vereniging van Binnenhavens. Te houden overigens op 6 oktober in Venray, een stad met een binnenhaven in een van de grootste geïntegreerde gebiedsontwikkelingen van Nederland namelijk Ooijen-Wanssum. Ik wens u allen een inspirerende dag met veel nieuwe, grensverleggende ideeën. Stephan Satijn, gedeputeerde Economie, Onderwijs en Grondbeheer Havenlocaties 2022 - 3

Nederland 2022 Coverpresentatie: Grensoverschrijdend samenwerken, digitalisering en duurzaamheid zijn de belangrijke thema’s op de agenda van Blueports www.circularports.com Uitvoerig rondetafelgesprek op de pagina’s 6,7,8 en 9. Voorwoord: Stephan Satijn, gedeputeerde Economie, Onderwijs en Grondbeheer van de provincie Limburg. Havenbedrijven / Havenlocaties: Port of Twente Havenbedrijf ............................ 2 Port of Harlingen ..................................... 30 Port of Amsterdam ................................... 58 Provincie Utrecht .................................... 46 Waalwijk ............................................ 61 Haven Maasbracht. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14 Containerterminals / Logistieke Dienstverleners: Barge Terminal Borg .................................. 10 Wessem Port Services ................................. 12 BCTN .............................................. 18 Waalhaven Botlek Terminal / Barge Center ............... 38 BTT Multimodal Container Solutions .................... 42 Magazine over de zee- en binnenhavens van Nederland, gepresenteerd door havenbedrijven, overheden, kennisinstituten, branche- en belangenorganisaties, logistieke dienstverleners, containerterminals, vastgoedprofessionals en gevestigde bedrijven. Vastgoedprofessionals: Goodman ........................................... 16 Heembouw ......................................... 28 Unibouw ............................................ 40 ProDelta Real Estate .................................. 50 VDG Real Estate. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52 Necron / CBRE ...................................... 54 Van Berlo Bedrijfsvloeren .............................. 63 DHG ............................................... 64 Branche- en Belangenorganisaties / Overheid: Nederlandse Vereniging van Binnenhavens (NVB) .11 + 39 + 62 Erasmus Centre for Urban, Port and Transport Economics .............................22 + 49 MCA Brabant ........................................ 24 Nederland Distributieland (NDL / HIDC) ................. 58 Kennisinstituten / Toeleveranciers: KiesZon ............................................. 32 Movares ............................................ 34 Nordsol ............................................. 56 4 - Havenlocaties 2022

Deelnemers in deze uitgave www.circularports.com www.portoftwente.com www.waalhaven-group.nl www.havens.binnenvaart.nl www.wessem.com www.tullemansbv.nl www.gemeentemaasgouw.nl www.kragten.nl www.goodman.com/nl www.bctn.nl www.eu.nl/ese www.mcabrabant.nl www.heembouw.nl www.portofharlingen.nl www.kieszon.nl www.movares.nl www.unibouw.nl www.bttilburg.nl www.provincie-utrecht.nl www.prodelta.nl www.vandijkgroep.nl www.necron.com www.cbre.com www.nordsol.com www.portofamsterdam.com www.ndl.nl www.portsolutionsrotterdam.nl www.vanberlo.com www.dhg.nl Journalisten Pieter Pulleman, Dianne Huijskens en Marc van Rossum du Chattel Redactie en advertentie-exploitatie Jager Media D.A. Arthur Jager Postbus 2711, 7301 EE Apeldoorn M 06 - 223 91 776 E arthur@jagermedia.nl W www.jagermedia.nl Website / Social Media - Blending Media - Monique Jager Vormgeving Studio Transparant Fotografie Jager Media Kraaij Impressies C000499 Het magazine Havenlocaties Nederland wordt duurzaam geproduceerd. Havenlocaties 2022 - 5

Samenwerkingsverband Blueports versterkt de regionale economie Grensoverschrijdend samenwerken, digitalisering en duurzaamheid zijn de belangrijkste thema’s op de agenda van Blueports. “Het zijn modewoorden wellicht, maar het zijn wel de actuele thema’s waar het om draait”, zegt Daniel ten Ham, directeur van Hutchison Ports Venlo, private partner in Blueports. B lueports, het samenwerkingsverband van veertien Limburgse en zes Belgische binnenhavens, de provincie Limburg en een aantal bedrijven, bestaat inmiddels meer dan tien jaar en wordt meer en meer gezien als serieuze gesprekspartner. In een rondetafelgesprek nemen Daniel ten Ham (directeur Hutchison Ports Venlo), Jaap Deutekom (projectmanager bij Teunesen Zand en Grint), Ingrid Vermeer (programmamanager gemeente Venlo), Han van de Port (beleidsmedewerker gemeente Venray) en Robinia Heerkens (Adviseur Water, Scheepvaart en Vaarwegen bij RWS ZuidNederland) de genoemde thema’s onder de loep. Jan-Karel Konings (senior procesmanager Logistiek provincie Limburg) fungeert als gespreksleider. 6 - Havenlocaties 2022

Daniel ten Ham Jaap Deutekom Ingrid Vermeer Han van de Port Robinia Heerkens Jan-Karel Konings ‘Er zijn genoeg voorbeelden van toegevoegde waarde voor de regio’ Wél toegevoegde waarde Konings trapt het gesprek en daagt Ten Ham uit met de stelling dat ‘al die containers die Venlo passeren vooral doorvoer betreffen en dat er weinig toegevoegde waarde is voor de regio’. “Hoe zien jullie dat?” Ten Ham reageert: “Wij hebben veel klanten in Mönchengladbach, net over de grens. Dat volume loopt via Venlo, niet via Duisburg. Veel van de lege importcontainers uit de Venloregio gaan met een barge richting Duisburg om daar te laden voor export. Die lege containers inspecteren, repareren en schoonmaken gebeurt hier en dat is ook toegevoegde waarde. Daarnaast hebben veel importcontainers een warehouse in Venlo als eindbestemming. Daar vinden allerlei bewerkingen plaats voordat de goederen naar een eindbestemming in Europa gaan. Allemaal voorbeelden van toegevoegde waarde.” Ten Ham wijst op de ontwikkelingen op Tradeport Noord en Tradeport West die de regio nóg interessanter maken. Grensoverschrijdend samenwerken Vermeer steekt van wal over grensoverschrijdend samenwerken. “Het is een actueel thema waarmee we continu bezig zijn. We hebben veel contact met onze Duitse buurgemeenten. Grensoverschrijdend samenwerken is belangrijk voor de ontwikkeling van onze haven en versterkt de ontwikkeling ervan. En dat is weer goed voor Blueports als geheel.” Bij het thema grensoverschrijdend samenwerken moeten we niet vergeten om ook naar het vervoer over het Albertkanaal en de samenwerking met de Antwerpse haven te kijken, vult Konings aan. Vermeer: “Zeker. Rotterdam is een belangrijke partner, maar Antwerpen is dat ook. Die driehoek komt in Venlo mooi bij elkaar. Samen met de terminals kijken we hoe we verder kunnen innoveren en verduurzamen.” Heerkens zegt dat Rijkswaterstaat vooral grensoverschrijdend samenwerkt op het thema waterbeheer en niet zozeer op het nautische vlak. “Dat zou beter kunnen, zeker op het gebied van data- en kennisdelen.” Provinciegrenzen Over grenzen heen samenwerken gaat ook over het slechten van provinciegrenzen, voegt Konings toe. Hij noemt het vervoer van los gestort afval als voorbeeld. “Dat gaat nu over de weg van Limburg naar Brabant. Onze havens hebben nog geen vergunningen daarvoor. We doen wel proeven, want in de circulaire economie is afval business. Op dat vlak liggen nog veel kansen.” Ten Ham beaamt dat die interprovinciale samenwerking belangrijk is. “Wij handelen wekelijks 24 treinen af via de Brabantroute. Die spoorverbinding staat soms ter discussie vanwege mogelijk gevaarlijke lading – waar wij overigens niets mee van doen hebben. Maar als je die spoorlijn ‘doorknipt’ dan komt er geen trein meer in Venlo aan. Dan heb je het wel over tweederde van ons volume.” Havenlocaties 2022 - 7

De tafelvoorzitter vraagt aan Van de Port hoe Venray over de gemeentegrens heen naar de ontwikkelingen in Venlo kijkt. Van de Port: “Het is een en-enverhaal. We vullen elkaar aan. Venlo is de centrumstad waar wij vanuit Venray op aanhaken. We versterken elkaar, waarbij Venray zijn eigen lokale dynamiek heeft en zijn eigen afwegingen. Maar de samenwerking is goed, ook binnen Greenport. Door de Regiodeal en de investeringsagenda is er sowieso al veel samenwerking.” Grensoverschrijdende bulk Containervervoer voert vaak de boventoon, maar (grensoverschrijdende) bulkstromen zijn ook belangrijk voor Limburg, constateert Konings. Deutekom: “Zand en grind lijken wel vergeten grondstoffen. Voor een gemiddeld huis is vijftig tot honderd kuub zand en grind nodig. Dus voor de huizenbouwplannen van de overheid is een enorme hoeveelheid ervan nodig. Hergebruik van bouwmaterialen lost dat maar voor maximaal twintig procent op. De komende decennia zijn dus nog tientallen miljoenen tonnen per jaar nodig die uit Duitsland of uit de Zandmaas of de Grensmaas moeten komen. De haven van Gennep/ Heijen speelt hierin een belangrijke en niet te onderschatten rol, wat ook de reden is dat we willen uitbreiden. Wij vervullen op de as van de Maas en de Oost-Westverbinding een natuurlijke overslagfunctie.” Het is het samenspel van de vaarwegen Rijn, Waal en Maas met auto- en spoorwegen die ervoor zorgt dat je het hele gebied in al zijn haarvaten kunt bestrijken, zegt hij. “Dat hele grensverhaal speelt hier in Noord-Limburg eigenlijk niet meer. Die goederenstromen gaan gewoon heen en weer, ook over de grens.” Circulaire economie Het recyclen van bouwmaterialen zal overigens zorgen voor nieuwe logistieke uitdagingen, zegt Deutekom. “Als je een huis sloopt in pakweg IJmuiden en je vervoert die materialen vervolgens naar een centrale plek, dan heeft dat ook weer een CO2-footprint. De grootschaligheid van het vaarnetwerk maakt dat aspect weer gunstiger.” Deutekom ziet dat de ontwikkelingen in de circulaire economie snel gaan. “Vorig jaar bleek uit onderzoek dat walstroom nog niet rendabel was en nu zie je de eerste elektrische schepen in de vaart komen. De dynamiek is er en het gaat heel snel.” Vermeer noemt de samenwerking met kennisinstituut BISCI (Brightlands Institute for Supply Chain Innovation). “BISCI richt zich op het verduurzamen van de logistiek en is een belangrijke kennispartner voor Blueports, bijvoorbeeld in het Pioneers-project met Antwerpen.” In dit project werken meer dan veertig havens, terminalexploitanten, transporteurs, expediteurs, kennisinstellingen en technologieontwikkelaars aan oplossingen om de broeikasgasemissies in havens te verminderen en tegelijk hun concurrentiepositie te behouden. Ten Ham: “Wij partici8 - Havenlocaties 2022

peren ook en onderzoeken de mogelijkheden om batterijpakketten op onze terminal op te laden, wellicht met zonnestroom van ‘logistieke daken’ uit de omgeving. We kijken ook of een elektrische reach stacker haalbaar is. Het probleem is de grote batterij daarvan die je ook nog eens in enkele uren moet kunnen opladen.” Digitaliseren Het digitaliseren van werkprocessen en informatiestromen gebeurt overal in de economie. Ook bij Hutchison Ports Venlo, zegt Ten Ham. “Wij delen bijvoorbeeld informatie met de Waalhaven Groep waardoor het combineren van import- en exportstromen eenvoudiger wordt. Op die manier versterken we elkaar en kunnen de kosten omlaag.” ‘We hebben elkaar keihard nodig om door te groeien naar duurzame en emissieloze havens’ Ook bij ECT in Rotterdam gebeurt het nodige, zegt hij. “We ontwikkelen onze portal, My Terminal, steeds verder. Klanten, verladers en vervoerders, kunnen daar veel informatie vinden, bijvoorbeeld wanneer een container beschikbaar is, wanneer de schepen er zijn, wat de douanestatus is et cetera. De bedoeling is om tijdswinst en een kortere logistieke keten te realiseren.” Ook in Blueport-verband werken de havenorganisaties aan het digitaliseren van de haven. Dit gebeurt met start-ups en bedrijven van de Brightlands Smart Service Campus Heerlen. Van de Port: “Data kunnen de havenprocessen ondersteunen en verbeteren en daar zetten de havens op in.” Heerkens verwacht dat het scheepvaartverkeer op de Maas toeneemt, onder andere door allerlei regionale initiatieven. “Een uitdaging voor RWS is om de Maas en haar kunstwerken te onderhouden en te verbeteren. Vele kunstwerken in de Maas naderen het einde van hun levensduur en er is veel geld voor nodig om deze te onderhouden dan wel te vervangen. Echter de budgetproblematiek hiervoor maakt dat er keuzes moeten worden gemaakt over waar we het schaarse geld aan moeten besteden. Hierdoor is het mogelijk dat wachttijden bij sluizen kunnen oplopen of voor onderhoud moeten worden gestremd. De Maas is belangrijk. Niet alleen voor Limburg, maar voor heel Nederland. Ik vind het daarom goed dat de provincie zo hard aan de lobby werkt, dat is en blijft belangrijk.” Vermeer: “We hebben elkaar keihard nodig om door te groeien naar duurzame en emissieloze havens.” Deutekom: “Blueports helpt om samen één vuist te maken. Vroeger was politiek Den Haag bereiken moeilijk, nu gaat dat dankzij Blueports beter. Ook de onderlinge samenwerking is goed; we weten elkaar te vinden en helpen elkaar waar nodig. Die kracht is heel positief.” << www.circularports.com Havenlocaties 2022 - 9

Deze services gaan van douane-werkzaamheden tot gasmeten en van wegen van containers (VGM) tot reparatie. Containers die geladen of gelost moeten worden in de omgeving van Born kunnen worden vervoerd door de trucks van Barge Terminal Born die ook het Belgische en Duitse achterland bedienen. Door de deskundige medewerkers, die vaak al lang bij Barge Terminal Born werken, weten bedrijven dat hun lading in goede handen is. Specifieke wensen van bedrijven zijn bekend bij de medewerkers, en de barge planning houdt de bedrijven nauwkeurig op de hoogte van de positie van de verschillende containers. BELANGRIJKE SCHAKEL Dankzij de centrale ligging en de ruim opgezette terminal is Barge Terminal Born een belangrijke schakel in de logistiek van de Euregio (Belgisch en Nederlands Limburg en delen van Nord Rhein Westfalen). Naast de overslag van containers en binnenvaartverbindingen naar Rotterdam en Antwerpen biedt Barge Terminal Born nog veel andere services aan waardoor bedrijven ontzorgd worden. De distributiecentra in de nabijheid kunnen, door gebruik te maken van de terminal, een effectievere supply-chain oplossing nastreven. Met name ook door gebruik te maken van de moderne IT mogelijkheden of een webportal die de terminal kan voorzien. Rederijen die gebruik maken van Barge Terminal Born hebben al ondervonden dat containers die leeg komen, na lossing uit de import weer kunnen worden hergebruikt voor export lading. De mogelijkheden voor cleaning, kleine en grote reparaties op de terminal maakt het gebruik van Barge Terminal Born nog aantrekkelijker voor de rederijen. LIMBURG EXPRESS, DE BETROUWBARE VERBINDING, IS UITGEBREID MET DE LIMBURG EXPRESS 2.0 European Gateway Services (EGS), Barge Terminal Born en de Danser Group bundelen al enige tijd met succes hun krachten in een Transport Corridor tussen Limburg en Rotterdam, de Limburg Express. De Limburg Express vaart van Born via Venlo naar de ECT Terminal in Rotterdam en weer retour richting Limburg. Sinds enige tijd is er ook een succesvolle uitbreiding, de Limburg Express 2.0. Deze nieuwe dienst verbindt Barge Terminal Born en Hutchison Ports Venlo met afwisselend de RWG terminal en de Euromax Terminal, beide in Rotterdam. De Limburg Express is uniek vanwege de samenwerking tussen twee inland terminals in Limburg, die voorheen de ECT Terminal, de RWG Terminal en de Euromax Terminal in Rotterdam met eigen schepen bedienden. De samenwerking leidt tot verschillende efficiency-verbeteringen. In Rotterdam kan er, dankzij de bundeling, gebruik worden gemaakt van fixed windows bij de verschillende terminals. Hierdoor worden de Limburg Express en de Limburg Express 2.0 volgens een vaste planning, en dus betrouwbaar, afgehandeld. Diedrik Ezendam Executive Commercial Manager Mobiel +31 6 20 84 95 54 Kantoor +31 88 944 02 43 E-mail djezendam@waalhaven-group.nl Website www.bargeterminalborn.nl

Binnenhavens: wethouder, wat nu te doen?! Beste Wethouders, U bent al dan niet nieuw in functie en wellicht onbekend met uw portefeuille ‘binnenhaven’. Het eerste wat U kunt doen, is data opvragen of laten opstellen van de bewegingen in en rond uw binnenhaven. Waar ligt het accent: economische motor van de regio of een puur recreatieve functie!? Met het laten opstellen van data weet U op korte termijn wat er omgaat in uw haven en waar de kansen liggen. Voor elke haven is dat een apart verhaal. Heeft U een kleine binnenhaven, dan is samenwerking met uw collega’s in de regio mogelijk en noodzakelijk. Data m.b.t uw regio kosten dan minder en geven evenveel inzicht. De Nederlandse Vereniging van Binnenhavens (NVB) kan voor uw gemeente coördineren en afstemmen in de regio én op landelijke schaal. Duurzame Haven Ten tweede kunt U een belangrijk stap zetten naar een ‘duurzame haven’. Dat is een containerbegrip, maar verduurzaming is nu echt noodzakelijk. De NVB heeft samen met Movares en DGMR een “Handreiking Duurzaam en Toekomstbestendig Havenbeleid” ontwikkeld. Met deze Handreiking worden binnenhavenorganisaties geholpen bij de ontwikkeling van een duurzaam en toekomstbestendig havenbeleid. Een duurzaam en toekomstbestendig havenbeleid is hierdoor voor alle binnenhavens een stap dichterbij. Walstroom Het ontwikkelen en uitrollen van walstroomsystemen maakt emissiereductie van aan de kade gelegen schepen mogelijk en draagt bij aan de beperking van de uitstoot van CO2, stikstofoxide en fijnstof. Daarmee geven havens invulling aan de doelstellingen van en ambities in het Klimaatakkoord, het Schone Lucht Akkoord en de Europese Green Deal. De maatschappelijke urgentie is er. Denk aan het klimaatbeleid van de nieuwe regering en het EU beleid, genaamd ‘fit for 55’ (FF-55). Concreet kunt U op basis van uw omgevingsanalyse inzetten op walstroom. Het goede nieuws is dat de NVB met andere organisaties subsidie kan organiseren. Ook dit kunt U afstemmen in uw regio natuurlijk. Financieel Het Kabinet heeft 150 mln. euro aan Klimaatgelden en tweemaal 32 mln. euro aan Stikstofgelden hiervoor uitgetrokken. Het ministerie van IenW wil vanuit de Klimaatgelden voor 140 mln. afspraken met BOZ maken voor de ontwikkeling van walstroom in Eric Janse de Jonge de zeehavens. En IenW wil de Stikstofgelden van 2 keer 32 mln. inzetten voor stikstofreductie via walstroom voor alle havens (zee- en binnenhavens) en alle scheeptypen. Voor binnenhavens hanteert het FF55-pakket minder vergaande ambities: per binnenhaven dient voor 2030 1 en voor 2035 2 walstroom-installaties aanwezig te zijn. Omgevingswet Ten derde kunt U na deze acties uw binnenhaven op de kaart zetten door uw binnenhaven binnen de aanstaande Omgevingswet voluit te positioneren. Dit is een zaak van een langere adem: U dient uw haven op orde te brengen voor deze wet rond 2023-24 in werking treedt. Concreet biedt de NVB U een nieuwe standaard havenverordering aan die de toets van de Omgevingswet kan doorstaan. We verwachten deze richtlijn/verordening in de loop van 2023 aan te bieden. Kortom, U kunt met deze zaken gelijk aan het werk en de NVB helpt U daarbij. Mocht uw gemeente nog geen lid van ons zijn, word lid! (https://havens.binnenvaart.nl). Havenlocaties 2022 - 11

Wessem Port Services De multimodale poort in het achterland De 4 goed geoutilleerd en ingerichte binnenhavens van Wessem Port Services in Limburg bieden moderne op- en overslagfaciliteiten, met daaraan vast gekoppeld een modern en duurzaam machinepark om de groeiende stroom van meer dan 4,5 Mio ton grondstoffen op een efficiënte en duurzame wijze logistiek af te handelen. E Stein lke vestiging is gelegen aan diep vaarwater (Vb), waar zowel kleine als grote binnenvaartschepen met een maximale lengte van 135m gemakkelijk kunnen aanmeren. In totaal beschikt Wessem Port Services over een kadelengte van ca. 2,6 Km met vele dedicated laad- en losplekken die een snelle scheepafhandeling garanderen voor haar klanten in de Euregio en het Duitse achterland. Vele gerenommeerde industriële partners maken gebruik van deze faciliteiten voor “just-in-time” leveringen aan hun fabrieken óf van de uitstekende geografische ligging met distributie mogelijkheden naar het Europese achterland. Een eigen vloot van o.a. bulkkippers, walking-floors en huiftrailers wordt hier intensief op ingezet. De hoofdlocatie in Stein, ook bekend als de Port of Chemelot, is grotendeels ingericht voor de overslag en bewerking van vele soorten kunstmest, afkomstig van de diverse chemiebedrijven in haar ‘achtertuin’ . Daarnaast, biedt het ook ruime mogelijkheden voor de op- en overslag van diverse grondstoffen voor de maak-industrie én zijn er vele afvalstromen vergund voor de opslag en circulaire bewerking, ten behoeve van de recycling-industrie. Hiervoor staan een 2,5 Ha groot vloeistofdicht terrein en overslagkade ter beschikking. Ook het afgelopen jaar werd er weer geïnvesteerd in overdekte opslagmogelijkheden voor droge bulk. Vanuit de locatie in de Beatrixhaven Maastricht (BRZO gecertificeerd) wordt de traditionele maakindustrie beleverd met grondstoffen voor productie van o.a. Glas, Keramiek, Papier, Rubber en Zink. 12 - Havenlocaties 2022

HAVENLOGISTIEK: • Droge Bulk en Big Bag overslag • Opslag in vlakloodsen • Buitenopslag • Silo opslag • Breakbulk overslag • Vloeistofdichte vloeren • Uitgebreide vergunningen Naast overdekte opslagmogelijkheden (12.000 m2 ) vinden hier ook innovatieve bewerkingen van grondstoffen voor de chemie plaats, zoals breken, zeven, coaten en het verpakken in, of verbulken van Big Bags. Op het 4 Ha grote terrein zijn ook nog silo-opslagmogelijkheden beschikbaar voor o.a. granulaten. Enkele jaren geleden werd er op deze unieke locatie geïnvesteerd in een nieuwe en duurzame kunststof recycling activiteit voor diverse plastic reststromen met verschillende bewerkingen zoals voorbreken, shredderen, malen, zeven en verpakken in Big Bags. De binnenhaven in Wessem heeft de sterke groei van de afgelopen jaren kunnen consolideren. Naast de traditionele handling en opslag vinden er ook veel activiteiten plaats voor het verpakken in Big Bags en het verbulken van grondstoffen in silowagens. Voor regionale klanten worden vele grondstoffen via het water aangevoerd zoals minerale gesteenten, meststoffen, zand, grind en diverse groeve-producten. Van hieruit worden de klanten just-in-time beleverd met onze kippers. Maastricht VALUE ADDED LOGISTICS: • Breken, zeven, coaten, mengen • Verbulken naar silowagen • Big Bags vullen/ompakken • Verticale containerbelading • Insourcing op klantlocatie MULTI MODAAL TRANSPORT: • Binnenvaart • Wegtransport • Short Sea zeevaart • Containervervoer • Railtransport Vlak over de Belgische grens aan het Albertkanaal wordt vanaf de terminal in Lanaken o.a. zand & grind geleverd aan de beton- en keramische industrie en regionale aannemers. Ook andere grondstoffen én afvalstromen kunnen via een aparte loskade worden op- en overgeslagen in moderne vlakloodsen. Het is de bedoeling om in de nabije toekomst verder te investeren in terreinen en opslagfaciliteiten. Het moge duidelijk zijn dat Wessem Port Services met haar ruim 50-jarige ervaring, stevig verankerd is in de aantrekkende Limburgse en Euregionale economie. Met de reeds geplande nieuwe investeringen blijft zij zorg dragen voor logistieke professionaliteit en continuïteit in een veranderend duurzaam logistiek landschap. << Wessem Port Services Group BV T +31 46 474 7777 info@wessem.com www.wessem.com Havenlocaties 2022 - 13

Clean Energy Hub en nieuwe scheepswerf voor haven Maasbracht Het ontwikkelen van een Clean Energy Hub (CEH) in de haven van Maasbracht vormt de aanjager van een complete revitalisering van de Midden-Limburgse binnenhaven. Met de ontwikkeling van de CEH speelt Tullemans Oliehandel BV in op de verduurzamingsopgave in de binnenvaart, waarbij de scheepvaart overstapt op andere vormen van brandstof. D at er behoefte is aan de ontwikkeling van een CEH blijkt wel uit de subsidie van ruim een miljoen euro voor de hiervoor extra opgerichte Revitalisering Binnenhaven Maasbracht BV. De subsidie, uit het Europese fonds Connecting Europe Facility, is bedoeld om de haalbaarheid van een CEH te onderzoeken, de ruimtelijke procedures te doorlopen én om de benodigde vergunningaanvragen te verkrijgen. De financiële bijdrage is belangrijk, zegt Hubert Neelen, consultant bij M-Tech Nederland dat gespecialiseerd is in complexe milieuwetgeving. “Ondernemers gaan namelijk pas investeren als ze zien dat overheden ‘ja’ zeggen tegen een ontwikkeling. Ook banken en andere ondernemers haken dan gemakkelijker aan.” Logische stap Oliehandel Tullemans levert al (bio)brandstoffen en verzorgt afvalinzameling en -verwerking in de haven van Maasbracht. Carin Tullemans: “Het zuiveren van bilgewater doen we al heel lang. We winnen olie terug uit afval en het niet-olie-houdende afval laten we elders recyclen. We zijn ICC-gecertificeerd voor het bijmengen van de verplichte biobrandstoffen. Daarmee zijn we een van de voorlopers op dit gebied.” De verdere verduurzaming met een tankstation voor schone energie is daarmee een logische stap voor haar bedrijf, zegt ze. Vergunningklaar maken Het vergroenen van de binnenvaart is namelijk in volle gang, maar welke kant het precies op gaat is nog onduidelijk. “Je moet je als bunkerhaven voorbereiden op marktontwikkelingen”, legt Neelen uit. Hij ondersteunt Oliehandel Tullemans bij het verkrijgen van de benodigde vergunningen voor de Clean Energy Hub. Stan Rademakers van het betrokken ingenieursbureau Kragten: “Het doorlopen van 14 - Havenlocaties 2022

Carin Tullemans Hubert Neelen ‘Het ontwikkelen van een Clean Energy Hub past perfect in de filosofie van de circulaire economie’ de benodigde procedures en het aanvragen van vergunningen duurt als snel twee tot drie jaar. Door het nu allemaal voor te bereiden, zorgen we dat Tullemans in de toekomst snel kan inspelen op marktontwikkelingen en dat je als ondernemer dus ook echt kunt ondernemen. Omdat nog niet duidelijk is welke energiebron(nen) de boventoon gaat of gaan voeren, wordt er in de ruimtelijke procedure voorgesorteerd op verschillende opties.” Beste locatie Ook de gemeente Maasgouw is nauw betrokken bij het project, vanwege de grote impact op het hele havengebied. Wethouder Johan Lalieu is bijzonder tevreden met de toekenning van de subsidie: “Maasgouw neemt steeds meer maatregelen om klimaatverandering tegen te gaan. Samen met ondernemers, de Provincie en Rijkswaterstaat zoeken we naar mogelijkheden om de haven van Maasbracht te verduurzamen. Tegelijkertijd willen we ervoor zorgen dat het havengebied zijn belangrijke economische functie voor Midden-Limburg blijft behouden. Met deze ontwikkeling zetten we bovendien belangrijke stappen naar het realiseren van een circulaire economie.” Beleidsmedewerker Maarten Mertens: “Uit onderzoek blijkt dat Nederland zeven Clean Energy Hubs nodig heeft. Maasbracht blijkt de beste locatie in Limburg voor een hub, vanwege de ligging aan het Julianakanaal en de reeds aanwezige infrastructuur en faciliteiten.” Bijzonder aan de CEH in Maasbracht is dat (vracht)auto’s er straks ook schone energie kunnen tanken en verder landinwaarts kunnen distribueren. Mertens: “Deze ontwikkeling biedt tal van meekoppelkansen zoals bijvoorbeeld het realiseren van walstroomfaciliteiten.” Scheepswerf moderniseren De ontwikkeling van een CEH vormt de aanjager voor het toekomst bestendig maken en het versterken van de riviergebonden bedrijvigheid in de haven van Maasbracht. De bestaande scheepswerf voldoet bijvoorbeeld niet meer aan de hedendaagse eisen. In deze scheepwerf vinden nu hoofdzakelijk (grote) onderhoudswerkzaamheden plaats, worden schepen gesloopt en gerecycled. Tullemans nam de werf over, als onderdeel van de plannen om de hele haven te upgraden. De bedoeling is om de oude werf om te vormen tot een hedendaags complex waar binnenvaartschepen tot 135 meter terecht kunnen. Naast de bestaande bedrijfsactiviteiten wordt er vol ingezet op het ombouwen van schepen om ze geschikt te maken voor duurzame brandstof. In het nieuwe complex komen onder andere nieuwe kades, een droogdok, een moderne scheepshelling én de benodigde bedrijfshallen. Johan Lalieu Maarten Mertens Stan Rademakers Boost De transformatie van de scheepswerf is een proces dat wellicht vijf tot tien jaar gaat duren, maar er is al laaghangend fruit om te plukken, zegt Carin Tullemans: “We willen dit jaar nog een nieuwe torenkraan en kantoor- en kantinefaciliteiten. De werfactiviteiten gaan ondertussen gewoon door.” Rademakers: “Door de faciliteiten te moderniseren, hoeven schippers niet uit te wijken naar andere havens. Het is een kans voor de regio.” Mertens: “Precies, er zijn meerdere bedrijven actief in scheepsonderhoud en -reparatie en dit project geeft hen ook een boost.” Stakeholders betrekken Rademakers: “In de komende periode staat het betrekken van stakeholders en het uitvoeren van (gezamenlijke)verkenningen centraal. We halen op wat er leeft en speelt. Een gedegen participatieproces kan het plan verrijken en geeft ons de mogelijkheid in te spelen op aandachtspunten vanuit de omgeving.” Neelen vult aan: “En ook de gemeenteraad heeft een belangrijke stem.” De provincie Limburg, de gemeente Maasgouw, het samenwerkingsverband Blueports en partijen als RVO en Rijkswaterstaat ondersteunen de plannen. Rademakers: “We hebben in dit proces nauw contact met Rijkswaterstaat. De haven ligt in het rivierbed van de Maas en bij hoog water lopen de kades onder. Daar moeten we rekening mee houden. Net als met de stroming van de rivier; die mogen we niet beïnvloeden.” Rademakers: “Het was een proces op zichzelf om te komen tot een goedgekeurde subsidieaanvraag. We staan nu echter aan de start van de cruciale fase. Zowel gemeente Maasgouw als Tullemans beseffen zich dat het een uitdagend traject gaat worden. Maar wel een traject waar betrokkenen met veel energie instappen. Bovendien is het perspectief aantrekkelijk.” Tullemans: “Het ontwikkelen van een Clean Energy Hub past perfect in de filosofie van de circulaire economie waarin je het verlies van grondstoffen wilt voorkomen, of in ieder geval beperken. Met de investering die hier plaatsvindt kunnen bedrijven hier weer dertig jaar ondernemen.” << www.tullemansbv.nl www.gemeentemaasgouw.nl www.kragten.nl Medegefinancierd door de financieringsfaciliteit voor Europese verbindingen Havenlocaties 2022 - 15

LOGISTICS SPACE FOR SMART Goodman staat bekend voor zijn hoogwaardig en strategisch gelegen logistiek vastgoed. Onze grondposities en uiterst duurzame gebouwen trekken wereldbefaamde bedrijven aan die werkgelegenheid creëren en de lokale economie versterken. VOLG ONS OP SOCIAL MEDIA

CITIES ties 2022 -

Architect van de logistieke stromen in het achterland Terminaloperator BCTN opent dit jaar nieuwe inlandterminals in Deventer en in het Belgische Lommel. Het emissieloos varen gaat de volgende fase in met de komst van een waterstof-aangedreven schip. “En dankzij de digitale CMR wordt het logistieke proces voor klanten nog transparanter en efficiënter”, zegt directeur Joop Mijland. E en duurzaam netwerk van inland containerterminals met vaste lijndiensten maken van BCTN al meer dan dertig jaar een stabiele factor in de logistieke keten. Voor verladers, logistieke dienstverleners én de deepsea-terminals. Mijland: “Door onze lijndiensten hebben we vaste windows bij de deepsea-terminals in Rotterdam en vermijden we congestie, wachttijden en de daarmee gepaard gaande kosten. Wij staan garant voor een betrouwbare dienstverlening met vaste aankomst- en vertrektijden. Onze klanten waarderen dat en de deepsea-terminals ook, want zij hoeven minder barges af te handelen.”

Nieuwe terminals In Nederland heeft BCTN terminals in Nijmegen, Alblasserdam, Den Bosch, Roermond en Venray. In België gaat het om Geel, Meerhout en Beringen. “In Deventer leggen we nu met de gemeente de laatste hand aan de terminal. In die regio hopen we zo’n tienduizend containers van de weg te halen. Ook Lommel nadert zijn voltooiing en heeft dezelfde potentie. We zien nu dat logistieke dienstverleners kiezen voor Lommel dankzij de komst van de bargeterminal. Zo brengen we de zeehavens van Rotterdam en Antwerpen steeds beter naar het achterland en voorkomen we onnodige transportbewegingen over de weg.” Nieuwe aandeelhouder Sinds begin vorig jaar heeft BCTN Infracapital als nieuwe aandeelhouder, die focust op het verduurzamen van transport via waterwegen. Dankzij Infracapital heeft BCTN sinds december vorig

‘Het grote voordeel is dat je vanuit Roermond geen last hebt van hoge of lage waterstanden, zoals op de Rijn’ jaar een zusje, MCS, dat terminals heeft in Meppel, Groningen en Leeuwarden. Een van de effecten van corona is dat de aanvoer van containers uit met name het Verre Oosten soms chaotisch verloopt. De inlandterminals van BCTN en MCS fungeren dan als bufferlocatie voor im- en exportcontainers, waardoor BCTN volgens een heel betrouwbaar schema containers bij de klant kan afleveren of ophalen. “Zo zijn we steeds meer de architect van de logistieke stromen van en naar het achterland.” Terminals upgraden BCTN bouwt niet alleen aan het uitbreiden van zijn netwerk, ook de terminals zelf krijgen een upgrade waar dat nodig is. Alblasserdam krijgt een extra kraan en Venray wordt uitgebreid. Roermond verdubbelt binnen afzienbare tijd in capaciteit. “Roermond is belangrijk voor klanten in en rond Mönchengladbach. Het grote voordeel is dat je vanuit Roermond geen last hebt van hoge of lage waterstanden, zoals op de Rijn.” Mijland verwacht dat het volume aan containers voorlopig nog toeneemt. “Dat zie je ook aan de investeringen die de deepseaterminals doen. Daarnaast zal het aandeel van het vervoer over water toenemen. De taart wordt groter en het stuk van de taart dus ook.” Emissieloos varen BCTN heeft duurzaam ondernemen al jaren hoog in het vaandel en werkt samen met andere barge-ondernemers aan het realiseren 20 - Havenlocaties 2022

van emissieloos varen. BCTN heeft zelf al drie hybride aangedreven schepen; de Nijmegen Max en de Den Bosch Max Groen en Blauw. Mijland hoopt in het eerste kwartaal van volgend jaar de laadinfrastructuur op orde te hebben zodat de barges volledig elektrisch kunnen varen. “We proberen vooruitstrevend te zijn in het klimaatdossier. Met Future Proof Shipping werken we aan het ombouwen van een schip naar waterstof. Die gaat varen op het traject Rotterdam Meerhout. Het omwisselen van de containers met waterstof gebeurt in Antwerpen.” Online portal Iedere klant heeft toegang tot zijn eigen online portal voor het doen van boekingen, track en trace en het opvragen van documenten, zoals de digitale CMR-vrachtbrief. “Hiermee zijn kostbare en tijdrovende papierstromen verleden tijd. Het is volledig transparant voor iedere partij in de keten en altijd direct beschikbaar. Het portal maakt het voor iedereen een stuk eenvoudiger en bespaart veel tijd.” Door middel van een API is het portal te integreren in de ICT-omgeving van de klant. Familiegevoel De omvang van het netwerk is belangrijk, maar iedere terminal handelt vanuit zijn eigen identiteit en vanuit zijn eigen klantenkring. “De mensen maken hierin het verschil. Wij hebben een mix aan ervaren logistieke professionals en young potentials. We investeren flink in customer service. Iedere medewerker is intern opgeleid. We willen gemotiveerde mensen die hun verantwoordelijkheid nemen.” BCTN groeide naar een kleine tweehonderd medewerkers, maar het familiegevoel is nog steeds aanwezig, zegt Mijland. “Iedereen kent iedereen en we kennen de klanten en weten wat hij wil.” “We dekken nu Noord- en Zuid Nederland grotendeels af, plus een stuk van België. Met een goed netwerk en met goede mensen. Maar het is heel simpel; we moeten het voor onze klanten elke dag opnieuw waarmaken.’ << Connecting the Flows Meer informatie BCTN info@bctn.nl +31 24 374 3308 www.bctn.nl Havenlocaties 2022 - 21

Binnenhavens in COVID-19 pandemie; code zwart of storm in een glas water? Door Martijn Streng en Bart Kuipers, Erasmus Centre for Urban, Port and Transport Economics In de afgelopen jaren ging het economisch voor de wind; er was sprake van flinke groeicijfers van de Nederlandse economie en ook de vervoerde volumes in de zee- en binnenhavens lieten een stijgend beeld te zien. Het coronajaar 2020 liet echter een gevoelige daling zien in economische groei en vervoerde volumes. De toegevoegde waarde en de werkgelegenheid in de zeehavens liepen terug in 2020.1 Wat betekende 2020 voor de economische prestaties van de Nederlandse binnenhavens? In deze bijdrage staan wij stil bij de economische prestaties van de binnenhavens in 2020, zoals gerapporteerd in de Binnenhavenmonitor 2021 door Erasmus UPT in samenwerking met het CBS.2 COVID-19 liet een breuk zien in de overslag van de meeste zeehavens, ook in de binnenhavens? De Nederlandse binnenhavengemeentes lieten een redelijk stabiel tot licht stijgend beeld zien wat betreft de ontwikkeling van de overslag vanaf 2015. De invloed van de overslag van containers nam in deze periode structureel toe in de binnenhavens. In het coronajaar 2020 was er sprake van een korte, maar heftige breuk in deze over het algemeen opwaartse trend. Deze breuk speelde zich af op het niveau van de wereldhandel, op het nationale niveau en ook op het gemeentelijk niveau. Op wereldniveau werden diverse productieprocessen tijdelijk stilgelegd en steeg het aantal blank sailings – het annuleren van lijndiensten – in de containerscheepvaart sterk. In 2021 was overigens 22 - Havenlocaties 2022

sprake van een sterk herstel van de wereldhandel en de containervaart. Dit was een dermate groot herstel dat sprake was aanzienlijke disrupties in vooral het containersysteem, zoals vorig jaar in de bijdrage van Erasmus UPT werd beschreven De gevolgen van COVID-19 resulteerden in lagere overslagvolumes in de zeehavens in 2020. Zo rapporteerde de haven van Rotterdam een daling van 6,9% van de overslag in 2020, vooral in het tweede en derde kwartaal. De haven van Amsterdam rapporteerde zelfs een 14% lagere overslag in 2020 als gevolg van corona en de energietransitie. Als belangrijke herkomst en bestemming van goederen is zijn de Rotterdamse en Amsterdamse havens van groot belang voor (een deel van) de binnenhavens in Nederland. De overslaggegevens van de Nederlandse binnenhavens worden echter niet alomvattend gepubliceerd. Ons is bekend dat sommige binnenhavens in 2020 een daling lieten zien. Wel is duidelijk uit CBS-statistieken dat het binnenlands goederenvervoer per binnenvaart in 2020 is toegenomen met 1,7%. Maar naast de connectie met Rotterdam en Amsterdam zijn er ook andere mogelijke manieren waarop COVID-19 impact gehad kan hebben op de Nederlandse binnenhavens, bijvoorbeeld op de werkgelegenheid en toegevoegde waarde van de binnenhavens zelf. De nationale rekeningen van het CBS laten een beeld zien dat een tweetal voor de binnenhavens relevante sectoren een flinke afname van de gerealiseerde toegevoegde waarde lieten zien.3 De chemische industrie liet een afname van ruim 12% zien; de opslag en dienstverlening voor vervoer een afname van een kleine 6%. Naast de chemische industrie lieten ook andere vormen van industrie gevestigd in binnenhavens een daling zien. In een aantal binnenhavens die een sterk industrieel karakter hebben – denk aan Bergen op Zoom met de daar gevestigde SABICactiviteiten of aan Dordrecht met partijen als Chemours, Dow en Transnational Blenders – zal deze teruggang in toegevoegde waarde zichtbaar zijn. Ook andere sectoren – naast de industrie – werden in meer of mindere mate getroffen door de COVID-19 pandemie. De binnenhavens in Nederland vormen al jaren een relatief stabiele motor van werkgelegenheid en toegevoegde waarde voor de respectievelijke gemeentes. Hoe staat het met de economische activiteiten die gebonden zijn aan of verbonden zijn met de binnenhavens in ons land tijdens de COVID-19 pandemie? De binnenhavenmonitor: methodiek Om dat te bepalen heeft het Erasmus Centre for Urban, Port and Transport Economics in opdracht van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat en in nauwe samenwerking met de Nederlandse Vereniging van Binnenhavens de Binnenhavenmonitor 2021 uitgevoerd. Het CBS is betrokken als onafhankelijke dataleverancier van de directe werkgelegenheid en toegevoegde waarde. De Binnenhavenmonitor wordt uitgevoerd op basis van de ‘Blue Ports methodiek’, waarbij op basis van een aantal representatieve casestudies de werkgelegenheid en toegevoegde waarde van de Nederlandse binnenhavens in kaart is gebracht. In de Binnenhavenmonitor 2021 is voor 27 cases gedetailleerd in kaart gebracht welke bedrijven gerelateerd zijn aan de binnenhaven en gezamenlijk de economische betekenis vormen. Deze 27 cases worden geëxtrapoleerd naar alle binnenhavens in Nederland. Tabel 1: Directe werkgelegenheid (werknemers) en toegevoegde waarde (direct en indirect in mln euro’s) van de verschillende typen binnenhavens in Nederland in 2020 Type binnenhaven Totaal aantal direct werkzame personen 2020 Grote multifunctionele binnenhaven Multifunctionele industriehaven Multifunctionele agrohaven Multifunctionele containerhaven Multifunctionele zand- en grindhaven Industriehaven Agrohaven Containerhaven Zand- en grindhaven Kleine zand-, grind- en agrohaven Zeehavens Totaal 3.610 5.486 6.160 5.080 2.160 11.460 2.240 7.240 7.380 1.350 11.125 63.300 Directe toegevoegde waarde 2020 (in mln €) 385 763 759 533 171 1.341 334 746 944 174 1.178 7.328 Totale directe + indirecte toegevoegde waarde 2020 (in mln €) 611 1.1216 1.302 886 309 2.202 563 1.308 1.573 290 1.817 12.076 1) https://www.eur.nl/upt/nieuws/havenmonitor2021-nu-beschikbaar 2) https://www.eur.nl/en/upt/media/2021-12erasmus-upt-binnenhavenmonitor-2021eindrapport 3) https://www.cbs.nl/nl-nl/maatwerk/2021/27/ tabellensets-nationale-rekeningen-2020 Havenlocaties 2022 - 23 Martijn Streng Bart Kuipers Resultaten: lichte afname van de werkgelegenheid en toegevoegde waarde De resultaten van de Binnenhavenmonitor 2021 laten een lichte afname van alle gebruikte indicatoren zien: zowel de werkgelegenheid als de directe toegevoegde waarde als de totale (directe + indirecte) toegevoegde waarde nemen af in 2020. De werkgelegenheid neemt af met ongeveer 2%; de toegevoegde waarde met ongeveer 5%; een bevestiging van het beeld dat de COVID-19 crisis vooral impact heeft gehad op de productiviteit en gerealiseerde toegevoegde waarde. In de zeehavens was dit beeld overigens net andersom: een afname van de totale werkgelegenheid met 5% in 2020 en een afname van slechts 1% van de totale toegevoegde waarde. De grootste bijdrage wordt geleverd door de industriehavens, gevolgd door de binnenvaart in de zeehavens en door de zand- en grindhavens. De industriehavens hebben een werkgelegenheid van ruim 11 duizend mensen die gezamenlijk een directe en indirecte toegevoegde waarde realiseren van 2,2 miljard euro. Hoe ziet de toekomst eruit? De maatregelen tegen het coronavirus zijn op moment van schrijven recentelijk vrijwel allemaal losgelaten. Het nieuwe normaal begint steeds meer vorm te krijgen. Als haveneconomen zijn wij vooral ook benieuwd hoe het nieuwe normaal er voor de Nederlandse binnenhavens uit ziet. Wij verwachten dat als we over 10 jaar terugkijken dat we spreken van een storm in een glas water voor de Nederlandse binnenhavens als we het hebben over COVID-19. Maar nieuwe stormen doemen op met de aanval van Rusland op Oekraïne. Het zou goed kunnen dat deze storm een aanmerkelijk groter effect heeft op de Nederlandse binnenhavens door de mogelijkheid van een economische crisis. De toekomst ziet er daarmee niet zonder meer hoopvol uit. <<

MCA Brabant volop aan de slag met nieuwe uitdagingen 24 - Havenlocaties 2022

Het gaat hartstikke goed met Multimodaal Coördinatie- en Adviescentrum (MCA) Brabant, zegt directeur Hendrik-Jan van Engelen. “Vorig jaar hebben we meegewerkt aan het realiseren van het grootste modal shift-project van de laatste tien jaar. Inmiddels zitten we volop in de uitvoering van het vernieuwde Strategisch Plan en werken we aan nieuwe uitdagingen.” Hendrik-Jan van Engelen V ijftienduizend vrachtwagens met suikerbieten tussen ZuidLimburg en de suikerfabriek in Dinteloord zijn er van de weg gehaald vorig jaar. In plaats daarvan gingen de bieten in bulk per schip naar Oudenbosch, waarna het laatste deel van de reis met vrachtwagens ging. Mooi voorbeeld Van Engelen: “Suikerproducent Cosun Beet Company wil graag verduurzamen. Daarnaast heeft het last van het breed gevoelde tekort aan chauffeurs en ziet het de kilometerheffing opdoemen aan de horizon. Allemaal redenen om te onderzoeken of er een alternatieve transportmethode mogelijk was.” MCA Brabant ondersteunde die zoektocht door mee te denken over de mogelijkheden, door partijen bij elkaar te brengen en door het regelen van een pilotbudget uit de subsidiegelden van de modal shift-regeling. “Deze case is een mooi voorbeeld dat laat zien dat de modal shift niet per se over containervervoer gaat.” De containeroptie is overigens wel onderzocht voor dit traject, maar bleek financieel niet interessant. “We werken inmiddels aan een nieuw modal shift-project. Voor een producent langs het Wilhelminakanaal kijken we naar een oplossing om zijn exportcontainers over water in Rotterdam te krijgen.” Nieuw Strategisch Plan De afgelopen jaren werkte MCA Brabant aan het verbeteren, uitbreiden en beter benutten van de infrastructuur om meer goederenvervoer over water en spoor mogelijk te maken. “Er zijn goede resultaten geboekt, maar het werk is nog niet af. Ondertussen doemen er nieuwe uitdagingen op voor de provincie op het gebied van goederenvervoer en duurzaamheid. Havenlocaties 2022 - 25

‘Ons uitgangspunt is inzetten op betere bereikbaarheid voor de provincie, verduurzaming van transport en digitale transformatie.’ De modal shift van weg naar water en spoor blijft dus noodzakelijk. Hiervoor hebben we doelstellingen geformuleerd en vastgelegd in een Strategisch Plan.” Nieuwe joint corridors stimuleren De doelstellingen op het gebied van ontsluiten, verbindingen en netwerkontwikkeling betreffen onder meer het stimuleren van andere joint corridors zoals de succesvolle West-Brabant Corridor. Andere doelstellingen zijn het doorontwikkelen van sterke knooppunten zoals Tilburg en Moerdijk. “Een van de uitdagingen waar NoordBrabant voor staat, is het bereikbaar houden van de provincie. De drukte op de wegen neemt toe en tegelijkertijd komen er de nodige onderhouds- en uitbreidingsprojecten aan die voor hinder zorgen. De modal shift is dus hard nodig, maar als je vervoer van de weg naar het water brengt is de volgende vraag: is de provincie klaar voor het groeiende vervoer over water? Daar ligt een uitdaging, want sommige terminals zijn te klein voor het groeiend aantal containers. In Tilburg bijvoorbeeld, wil de gemeente het nieuwe bedrijventerrein Wijkervoort graag multimodaal ontsluiten, maar de inland terminal daar zit vol. In Noordoost-Brabant zijn de vaarwegen eigenlijk te smal voor de klasse V-schepen. We praten met gemeenten over de terminals en met RWS over hoe we de vaarwegen beter kunnen benutten. Ook onderzoeken we proactief welke alternatieve routes er zijn als er een onverwachte stremming optreedt.” Verduurzamen inland terminals De vergroeningsopgave is de tweede belangrijke uitdaging, zegt Van Engelen. “Als Nederland in 2030 de doelstellingen uit het Klimaatakkoord wil halen, zal Brabant als belangrijke logistieke 26 - Havenlocaties 2022

provincie een significant aandeel moeten leveren. Nog een reden dus om nog harder in te zetten op de modal shift.” MCA Brabant werkt naast het promoten van de modal shift aan een roadmap als handleiding voor het verduurzamen van inland terminals. De input hiervoor komt ‘bottom-up’, legt Van Engelen uit. “Het uitgangspunt voor de roadmap is dat wat er al gebeurt op de terminals. Er zijn hier sterke bedrijven met een goede visie op duurzaamheid. Dat nemen we graag als uitgangspunt. Vorig jaar brachten we alle initiatieven in kaart: een waterstofstation, clean energy stations, walstroom, een elektrische kraan, zonnepanelen en windturbines; het hele scala is aanwezig. Nu proberen we vast te stellen wat de bijdrage daarvan is aan de CO2-reductie.” Digital Data Square Zuid-Nederland “Digitalisering is het derde thema. Door informatiestromen te digitaliseren maken we informatie beschikbaar voor alle partijen in de keten. Daarmee haal je wellicht verladers over om te kiezen voor spoor of water. Het is ook een hulpmiddel om ladingstromen te bundelen en vervoersbewegingen te minimaliseren. Tegelijkertijd is die digitale transformatie ook een zoektocht. Waar sluit je aan? We zijn als partner ingestapt op het project Digital Data Square Zuid-Nederland.” Dit REACT-EU project richt zich op het inzetten van nieuwe technologie als virtual reality, robotica, digital twins en smart contracts/blockchain in een proeftuinomgeving. “Onze deelname heeft als doel om meerdere producten of diensten te ontwikkelen die de mogelijkheden van vervoer over water of spoor beter inzichtelijk maken.” “Van verschillende Brabantse gemeenten ontvingen we verzoeken om hulp bij het beheren en vermarkten van hun binnenhaven. Iedere gemeente doet dat nu op zijn eigen manier. Kun je de kennis en energie in de provincie ook bundelen? Er lopen in Brabant nu bijvoorbeeld drie projecten met kademuren. Waarom zou je dat niet combineren? Dat kan ook met kennis delen op de thema’s duurzaamheid en veiligheid. We zetten wat voorzichtige stappen Scheepsaanvoer vs wegtransport Limburg Zuid Limburg: 270.000 ton bieten 15.000 ritten 2,8 mln kilometer 27.000 TEU -> 220 TEU/dag 0,3 mln km naar laadplaats Per saldo reductie 2,5 mln km Per schip reductie 492.000 kg CO2 (2,66 kg CO2eq/liter) Limburg: 660.000 ton bieten 37.500 ritten 6,2 mln km 610 TEU/dag 1 mln km naar laadplaatsen Per saldo reductie 5,2 mln km Per schip reductie 1,1 mln kg CO2 (2,66 kg CO2eq/liter) richting Brabant Ports; meer samenwerken en kennis delen.” Tot slot is er nog het samenwerkingsverband ‘Get ahead in Europe’. Het werd in het leven geroepen door de gemeenten Waalwijk, Tilburg en het Havenbedrijf Rotterdam om ondernemers in Brabant te helpen om zich internationaal krachtiger te profileren. “De regio is sterk verbonden met de Rotterdamse haven en heeft op het gebied van logistiek een aantal sterke troeven met zijn intermodale verbindingen naar het verdere achterland van Europa en China. Brabant is de logistieke draaischijf van Europa, door zijn centrale positie. ‘Get ahead in Europe’ heeft als doel om de gehele Europese markt binnen 24 uur te bereiken via de Gateway Rotterdam-Brabant. Om het concept breder te positioneren is besloten om het onder te brengen bij MCA Brabant. Wij zullen dat de komende tijd samen met Brabantse ondernemers verder invullen.” << mcabrabant.nl MCA BRABANT Havenlocaties 2022 - 27

Lastig om een kavel te vinden? Heembouw zoekt graag met u mee naar het meest geschikte kavel Heembouw creëert plekken waar mensen willen zijn. We gebruiken data en analyses om u te laten we zien, wáár die plek kan zijn. U beslist vervolgens wat de juiste plek is, en wij bieden de Gronddatabank Al sinds 1996 heeft Heembouw een databank met de actuele gegevens van beschikbare bouwkavels in Nederland. Op de website www.gronddatabank.nl kunnen bezoekers zoeken naar beschikbare greenfields, herontwikkellocaties én brownfields voor bedrijfspanden of kantoren, en binnenkort ook voor woonontwikkelingen. kennis om dat besluit te nemen. De zoektocht naar deze locatie start bij de Gronddatabank, want een goede locatie is mede bepalend voor het succes van een onderneming. worden door gemeenten. Een grote uitdaging, omdat de vraag zal blijven.” Om deze reden is de Gronddatabank aangevuld met brownfields, locaties waar al eerder gebouwd is, ook in de buurt van havengebieden of gelegen naast waterwegen. Dat is ook niet zo gek aldus Verhey: “Oudere bedrijventerreinen zijn niet voor niets ooit op die locatie ontwikkeld. De ligging is gunstig én gemeenten gaan vaker voor herontwikkeling.” Rinus Verhey, Directeur Bedrijfsruimten: “Die greenfields, locaties waar nu nog geen pand staat, drogen langzaam op omdat er bijna geen nieuwe kavels meer vrijgegeven 28 - Havenlocaties 2022 Brownfield of greenfield locatie? Wordt het voor een bedrijf dat zoekt naar een nieuwe locatie een greenfield of brownfield? Mede aan de hand van data ondersteunen wij klanten bij het beantwoorden van deze vraag. Dit doen we door datapaketten, zoals die van de KvK, en data die vrij verkrijgbaar zijn te combineren met data die we zelf al hebben. Simpel gezegd, leggen we verschillende data in ‘kaarten’ van Nederland over elkaar, precies afgestemd op de wensen en eisen die u heeft voor de locatie voor uw bedrijf. Een maatpak dus, maar dan in de vorm van een kaart. Wij noemen het location

In dit ontwerp van Hydra Utrecht naast sterke inzet voor natuur, biodiverse invulling van de buitenruimtes, ook aandacht besteed aan klimaatadaptieve oplossingen en functionele logistiek. Daarnaast krijgt de sprinklertank een prominente plek op het terrein. Het wordt het grootste permanente insectenhotel van Europa en is een opvallend visitekaartje van het gebouw. Hydra Utrecht, een ontwikkeling i.s.m. Stellar Development intelligence en hiermee maken we voor u volledig inzichtelijk welke locaties voor u de beste match zijn. Daarbij houden we natuurlijk rekening met aspecten als milieu, energievoorziening en bereikbaarheid voor die locatie. Zo weet u zeker dat u al uw ambities waar kan maken op het nieuwe kavel. Bouwen op een brownfield is op tijd starten Bouwen op een brownfield betekent op tijd starten. Want er staat nog een -vaak verouderd- pand, soms zelfs nog met een gebruiker, die een nieuwe plek moet vinden. Ook daarvoor biedt de gronddatabank uitkomst. En ook met een verouderd pand, weten we wel raad. Alleen, daar is wel wat meer tijd voor Oudere bedrijventerreinen zijn niet voor niets ooit op die locatie ontwikkeld. De ligging is gunstig én gemeenten gaan vaker voor herontwikkeling. nodig dan wanneer u zich als bedrijf op een greenfield gaat vestigen. Op tijd starten dus, is ons devies. Brownfield op Lage Weide Recent gestart is op zo’n brownfield is het project Hydra Utrecht. Gelegen op Lage Weide, een multimodaal bedrijventerrein uitstekend bereikbaar via weg, rail en water. De inlandterminal van CTU ligt op nog geen vijf minuten van deze locatie. Dit pand is ontwikkeld door STELLAR DEVELOPMENT CV (een samenwerking tussen Stellar Development BV en Heembouw). Bijzonder aan Hydra Utrecht is de aandacht die de architect - in samenwerking met de ecoloog en landschapsarchitect - heeft besteed aan de groene inpassing in de stedelijke omgeving, inherent aan bouwen op een brownfield. Door onder andere van de sprinklertank een insectenhotel te maken geeft Heembouw dit brownfield vanaf eind 2022 weer een groene impuls, waar zowel mens als dier van profiteert. Kortom, een plek waar mens én dier willen zijn.i Op bedrijventerrein RiVu in Den Bosch heeft WDP in samenwerking met Heembouw DC Den Bosch gerealiseerd, naar ontwerp van Heembouw Architecten. De gebruikers van dit moderne distributiecentrum zijn; Sanitairwinkel.nl, Spierings Smart Logistics en ID Logistics. De directe nabijheid van containerterminal BCT biedt mooie duurzame kansen voor het verleggen van transporten van weg naar water. (071) 332 00 50 www.heembouw.nl www.gronddatabank.nl Havenlocaties 2022 - 29

Harlingen wil samen met achterland sterker worden Friesland heeft na de zomer van 2022 opnieuw een netwerk van bedrijven en havens in de natte economie. Die ambitie heeft Port of Harlingen. Zo’n netwerk is belangrijk voor de ontwikkeling van Friesland, denkt havendirecteur Paul Pot. P ort of Harlingen is een gezonde en bruisende zeehaven gelegen aan een stuk werelderfgoed, de Waddenzee. In de haven komt zee- en binnenvaart, beroepspleziervaart en recreatievaart samen. Havendirecteur Pot zou graag zien dat de rest van Friesland inhaakt op die symbiose. Pot vertelt: “Je ziet in heel Friesland dat de focus ligt op recreatieve vaart, zowel bij gemeentes als bij de provincie.” Pot kijkt verder, het klimaatakkoord dwingt het bedrijfsleven en overheden om keuzes te maken. Volgens Port of Harlingen is een overgang van wegvervoer naar vervoer over water noodzakelijk, om de klimaatdoelen te halen. Provincie en gemeentes hebben daar kansen laten liggen. Harlingen neemt daarom het voortouw bij een betere samenwerking van de natte economie in Friesland. Pot: “Dat doen we natuurlijk niet alleen. Smallingerland is ook één van de trekkers van dit project. Wij willen samen met de achterlandverbindingen en de binnenhavens, één groot netwerk vormen, omdat je samen veel meer bereikt.” Hij verwijst naar succesvolle netwerken, die de natte economie op de kaart hebben gezet, zoals de regio’s Zwolle, Venray en Twente. Enthousiasme Het Friese project loopt ruim een jaar en gaat de tweede fase in. Daarvoor is Leontine de Koning aangesteld. Ze heeft veel ervaring in de nautische sector en heeft gewerkt bij de overheid en het bedrijfsleven. “Dat zorgt er voor dat ik gevoel heb hoe zaken gaan aan beide kanten van de tafel.” De Koning is kwartiermaker van het ‘havennetwerk Friesland’. Eerder al was zij verkenner in de eerste fase. Daarbij werd de vraag gesteld of de natte economie van Friesland behoefte heeft aan een dergelijk netwerk. Van de respondenten was 60% enthousiast. En dus gaat de kwartiermaker aan de slag, rond de zomer ligt er een strategische agenda. De Koning: “We zijn geen herensociëteit, dus er moet wel wat gebeuren. En dan moet er 30 - Havenlocaties 2022

ook een beeld zijn hoe we het gaan organiseren en bekostigen.” Ook De Koning benadrukt de noodzaak van samenwerken: “Er ligt een enorme klimaatopgave, met stikstof en CO2, daarbij is vervoer over water belangrijk. Als je naar Friesland kijkt, zie je dat dit een vergeten tak van sport is. De pareltjes die er zijn aan bedrijven, die krijgen het straks lastig als overheden de beroepsvaart niet als prioriteit zien.” De exploitatie van de havens kan volgens De Koning beter en slimmer. “De enorme hoeveelheid vrachtwagens die nu nog door Friesland dendert zou vervangen kunnen worden, door gebruik te maken van dat prachtige waternetwerk.” En samenwerking is ook nodig vanuit economische motieven. Harlingen kan een centrale rol in spelen bij de ontwikkeling, letterlijk en figuurlijk. Het is de draaischijf van de regionale havens, met goede verbindingen met het achterland en richting het voorland Amsterdam en Rotterdam, maar ook richting short-sea-verbindingen Scandinavië, de Baltische staten en Engeland. Sterk in zelf doen Samenwerken is niet vanzelfsprekend, De Koning vindt dat jammer: “Friezen zijn heel goed in staat om hun eigen boontjes te doppen. Ze zijn gefocust op het zelf doen. En dat redden ze vaak ook. Maar nu zijn er een aantal opgaves die je niet in je eentje kunt oplossen. En dan is het een belemmering dat het niet in je genen zit om intensief samen te werken.” Het besluit van de provincie om een aantal waterwegen af te waarderen is een andere bedreiging. Bedrijven beginnen zich zorgen te maken, want zo kan de continuïteit van de bedrijfsvoering in gevaar komen, of het belemmert de groeimogelijkheden. Het nieuwe netwerk van de natte economie kan de noodzaak van goede vaarverbindingen zichtbaar maken voor de verantwoordelijke bestuurders, zo denkt De Koning. Ze meent dat de provincie inmiddels beseft dat kansen en mogelijkheden gemist worden. “Die ziet nu dat er op het water oplossingen liggen voor problemen waar ze op andere dossiers tegenaan lopen.” Groei Het achterland kan een voorbeeld nemen aan Port of Harlingen, want de haven heeft een prima jaar achter de rug, na het dipje in 2020 vanwege de corona-pandemie. De overslag nam met 5% toe en ook kwamen er aanzienlijk meer schepen. De overslag voor de zeevaart steeg met 23% tot bijna 2 miljoen ton. De overslag van de binnenvaart en de containeroverslag nam iets af. Pot is tevreden: “Al met al hebben we een goed jaar achter de rug.” De ruimte om te groeien is echter beperkt. De haven Paul Pot Leontine de Koning mag niet buitendijks uitbreiden in de Waddenzee. Directeur Pot denkt toch dat ladingstromen de komende jaren nog flink kunnen groeien. “Als je het slimmer organiseert en de ruimte in de haven beter benut, dan is er binnen de haven nog veel mogelijk.” Pot wil daarvoor bestaande locaties herontwikkelen om de juiste bedrijven op de juiste plek te krijgen. << Voor inlichtingen: Port of Harlingen Postbus 225, 8860 AE Harlingen Tel. 0517 – 723 333 www.portofharlingen.nl Havenlocaties 2022 - 31

Zonnepanelen in havens vormen een ‘gouden combinatie’ Het plaatsen van bijna tachtigduizend zonnepanelen op de loodsen van twee haventerminals van Verbrugge in Vlissingen was in meerdere opzichten ‘complex en uitdagend’, zegt directeur Erik Snijders van KiesZon. “De logistieke operatie ging gewoon door.” “H et betreft tientallen daken, waaronder veel schuine daken. Veiligheid is altijd belangrijk bij werken op hoogte en bij de schuine daken vroeg dat om extra inspanningen op dat gebied. Ondertussen ging de operatie van Verbrugge natuurlijk gewoon door, met de aan- en afvoer van containers en heen en weer rijdende heftrucks, bijvoorbeeld. Daar moet je ook rekening mee houden.” Ook de omvang van het project was een factor van betekenis. Lichtgewicht zonnepanelen Sommige daken bij Verbrugge zijn wat ouder en het toepassen van bijna negenduizend lichtgewicht zonnepanelen vormde daarvoor de oplossing, vertelt Snijders. “Lichtgewicht panelen zijn iets duurder, desondanks is er een goede businesscase te realiseren. Het vraagt wel om een andere manier van werken. Bij standaard zonnepanelen gebruik je een onderconstructie, lichtgewicht panelen lijm je. Voor je daaraan begint, doe je je due dilligence. Zo wilden we bijvoorbeeld wel eerst weten welke lijmsoort het beste zou werken. We gebruikten een stuk dak als testpaneel om te zien welke lijmsoort de beste trekkracht leverde. Daarna onderzocht een externe specialist of er haarscheurtjes in de panelen ontstonden, wat niet het geval bleek.” Vergroenen energievoorziening KiesZon, onderdeel van duurzame energieleverancier Greenchoice, is al bijna vijftien jaar actief in Nederland. Het bedrijf is gespecialiseerd in het vergroenen van de energievoorziening van bijvoorbeeld logistiek dienstverleners, logistiek vastgoedbeleggers en -investeerders. Door innovaties op het gebied van energietechniek te integreren in een overkoepelend slim energiesysteem, met een zonnedak als basis, bouwt het gestaag voort aan de elektrische infrastructuur van de toekomst. In het Verbrugge-project vergroent KiesZon de daken, én dus de energievoorziening, van de logistiek dienstverlener. De opgewekte energie gaat deels naar Verbrugge, maar een groot deel gaat 32 - Havenlocaties 2022 naar het net. Het project is daarmee goed voor zeven procent van de Regionale Energie Strategie (RES). Volgens directeur Martin Verbrugge zet zijn bedrijf met deze investering een reuzenstap naar de vergroening van Verbrugge. ,,Het levert ook een flinke bijdrage aan de omschakeling van fossiele naar groene energie in Zeeland. We zijn overigens nog lang niet klaar. In 2022 en 2023 staan er nog meer investeringen in duurzaamheid op stapel. Denk bijvoorbeeld aan de elektrificatie van onze kranen.” Cable pooling De congestie op het elektriciteitsnet vormt op verschillende plaatsen in Nederland een uitdaging. Gelukkig was er in Zeeland ruimte op het net. Daarnaast werden er door netbeheerder Stedin aanvullende maatregelen genomen. Er werd een nieuwe kabel aangelegd die op vijftig meter diepte onder de haven doorloopt. “Een mooi voorbeeld

De twee projecten bij Verbrugge zijn samen goed voor: Aantal zonnepanelen: Waarvan lichtgewicht: 77.250 8.568 Geïnstalleerd vermogen: 28.265.710 kWp Jaarlijkse productie: Genoeg stroom voor: CO2-reductie: 25.450.000 kWh 9.122 gemiddelde NL huishoudens 15.270 ton van cable pooling, door naast zonnepanelen ook een windpark aan te sluiten op de nieuwe kabel. Op piekmomenten schakelen we zo nodig terug, zodat de balans op het stroomnet goed blijft. Hier doen we het niet, maar het inzetten van batterijen kan ook een oplossing zijn om overtollige energie op te slaan.” Alles uit handen nemen Het hele ontwikkeltraject duurde drie jaar. “Wij nemen de klant alles uit handen en begeleiden hen door het hele proces. De subsidieaanvraag, die overigens ook dit jaar weer in juni is aan te vragen, de vergunningen en verzekeringen in orde maken, een sluitende businesscase opzetten en KiesZon & Havenlocaties in Nederland Haven Amsterdam | 2 Locaties | 28.412 zonnepanelen Haven Rotterdam | 2 Locaties | 22.167 zonnepanelen Haven Vlissingen | 2 Locaties | 77.250 zonnepanelen ‘Werken in een haven die gewoon doordraait vraagt om specialisten met kennis van zaken’ natuurlijk de hele engineering en het aanleggen. Alle benodigde expertise hebben we in eigen huis.” Zonnepanelen op (logistieke) daken is een ‘gouden combinatie’ zegt Snijders. “En dat geldt zeker voor havengebieden waar de instraling van de zon vaak net iets beter is. Voordat je in een haven aan de slag gaat, moet je wel ‘doordenken’. Je moet beschikken over vakmanschap en oog hebben voor veiligheid. Werken in een haven die gewoon doordraait vraagt om specialisten met kennis van zaken. Hoe organiseer je jouw werkzaamheden in relatie tot die van je opdrachtgever? Dat vergt denkwerk en overleg. Als je te maken hebt met oudere gebouwen kies je voor lichtgewicht paneErik Snijders len. Het doordenken zit ‘m dan onder meer in het eerder genoemde testen van lijmsoorten en het vervolgonderzoek op haarscheurtjes. Er komt dus heel wat bij kijken, maar dat is nu precies waar wij goed in zijn en wat we graag doen.” << www.kieszon.nl Havenlocaties 2022 - 33

Binnenhavens: sleutel tot succes in maatschappelijke transities Maatschappelijke ontwikkelingen zoals de woningbouwopgave en aangescherpte milieuwet- en regelgeving leiden tot toenemende spanning in de toch al zo schaarse ruimte in ons land. Voor onze binnenhavens wordt de situatie steeds nijpender; ze komen meer en meer in de verdrukking. Gemeenten staan voor lastige keuzes: voorrang geven aan woonruimte, aan andere functies, functies combineren óf prevaleert de toegevoegde waarde van de binnenhaven? Hoe voorkom je dat andere functies in (haven)gebieden onterecht voorrang krijgen? Voor het ontwikkelen van een ‘sense of urgency’ bij beleidsmakers zijn het herkennen en erkennen van de maatschappelijke toegevoegde waarde van een haven cruciaal. Binnenhavens vervullen immers een spilfunctie in de transitie naar een duurzame, digitale en leefbare maatschappij. Ze zijn de sleutel tot succes in de maatschappelijke transities waar we voor staan. Hoog tijd dus om de waarde van de binnenhaven voor zijn omgeving scherp in beeld te brengen. Dit helpt een integrale afweging te maken waarin het belang van de toekomstbestendige haven volwaardig wordt meegewogen. In dit artikel gaan we vanuit diverse perspectieven in op de maatschappelijke waarde van binnenhavens. 34 - Havenlocaties 2022 Binnenhaven als leefbare ruimtelijke ontwikkeling Veel binnenhavens zijn aangelegd of herontwikkeld in de jaren ’60 of ’70 van de vorige eeuw voor het verplaatsen van bestaande en/of aantrekken van nieuwe bedrijvigheid met watergebonden activiteiten. Sinds de jaren ’90 spelen de (grotere) binnenhavens ook een rol bij de aan- en afvoer van zeecontainers voor industriële en logistieke bedrijven in de regio. Naast deze functies bieden binnenhavens mogelijkheden voor wonen (wonen langs het water) en recreatie (jachthaven). De afweging tussen verschillende belangen wordt steeds belangrijker in het proces van stedelijke vernieuwing, uitbreiding en revitalisering van bedrijventerreinen. De aantrekkelijke ligging aan een waterfront op een vaak zeer centrale locatie maakt haventerreinen heel interessant als woongebieden. Voorbeelden van uitplaatsing van complete havengebieden om te kunnen bouwen in hoge dichtheden, worden gezien als dé successen van de recente stedenbouw. Combinaties van wonen en werken kunnen nog meer economische meerwaarde opleveren. De leefbaarheid van het gebied kan sterk toenemen door de juiste functies van wonen en wer

ken te combineren en de inrichting daarop af te stemmen. Hierbij is een duidelijke milieuzonering nodig, en soms moet bedrijvigheid binnen het havengebied verplaatst of anders georganiseerd worden. Dit loont vaak wel de moeite omdat hiermee woningbouw en andersoortige (publieke) functies gerealiseerd kunnen worden, waardoor een interessante levendige functiemix ontstaat. Ook zal dit de (sociale) veiligheid verhogen. Met een duidelijke zonering en logistieke inrichting kan een binnenhaven een vanzelfsprekend onderdeel worden van de stedelijke structuur, met een mix aan stedelijke functies. Dit is een verrijking voor de bestaande woongebieden die hierop aansluiten én voor de havens. Met meer ruimte, meer flexibiliteit (bijvoorbeeld voor evenementen of tijdelijke activiteiten), een robuust netwerk van openbare ruimte met meer levendigheid en meer draagvlak voor voorzieningen, waaronder ook openbaar vervoer. De binnenhaven als logistieke stadshub We kunnen grote stappen maken in de vergroening van de logistiek door slim gebruik te maken van de ligging van onze havens ten opzichte van stedelijk gebied. Door de stedelijke netwerken via water te koppelen aan het netwerk van binnenhavens (water, spoor en weg), ontstaan ongekende kansen. Een sprekend voorbeeld is de haven van Amsterdam. Door verschillende goederenstromen te bundelen en de logistiek efficiënter te maken door toepassing van logistieke (stads)hubs, lukt het om de doelen te behalen voor zero-emissie, verkeersveiligheid en leefbaarheid. De hubs, waarvandaan de stad wordt bevoorraad, hebben hier een plek in het havengebied. Op deze manier ontlast je het stedelijk gebied en ontstaat er een verbinding tussen haven en stad. Dé kans om zowel transportbewegingen als CO2-emissie te beperken voor zowel distributeurs als nautisch dienstverleners. In andere steden in zowel Nederland als Europa zien we vergelijkbare ontwikkelingen. Zo wordt in Rotterdam en Parijs nagedacht over stadsdistributie over water, waarbij de Nieuwe Maas en de Seine als stedelijke distributie corridor fungeren. De binnenhaven geeft energietransitie een extra stimulans Wereldwijd neemt de vraag naar elektriciteit toe. Hierdoor staan veel binnenhavens voor de logistieke uitdaging om brandstoffen vanaf de zeehavens bij de elektriciteitscentrales te brengen en ze verder het achterland in te vervoeren. Havenlocaties 2022 - 35

Binnenhavens zullen deze rol steeds vaker moeten vervullen, waarbij de focus verschuift van fossiele naar non-fossiele brandstoffen. Het mag duidelijk zijn dat binnenhavens een belangrijke rol vervullen in de energietransitie: 1. De infrastructuur is aanwezig voor bulktransport van grondstoffen en non-fossiele brandstoffen. 2. Industriële clusters in havengebieden zorgen voor een grote vraag naar energie en beschikken over betrouwbare energieinfrastructuur om de opgewekte elektriciteit verder te verdelen. 3. Er is voldoende koelwater voor elektriciteitscentrales en industrie. 4. Er is een belangrijk lokaal krachtenveld aanwezig met relevante actoren om duurzaam klimaatbeleid te stimuleren: overheid, industrie, havenautoriteit. De combinatie van industrie, infrastructuur, energie en verkeer vormt de basis voor havens om als ‘energiehub’ een voorloper te zijn en zorgen zo voor de benodigde extra stimulans voor de energietransitie. Actieve samenwerking tussen havenautoriteiten, lokale industrie en lokale én regionale overheden is hiervoor essentieel. Zonder binnenhavens geen circulaire economie In 2050 wil Nederland een volledig circulaire economie hebben. Dit betekent nogal wat, ook voor binnenhavens. Bedrijven in het (binnen) havengebied zullen gestimuleerd worden om steeds minder fossiele brandstoffen te gebruiken, waarbij het terugwinnen van grondstoffen en energie uit afval-, basis- en reststromen centraal staan. In de nieuwe ‘European Green Deal’ is veel aandacht voor circulaire en ‘bio-based’ economieën. In een circulaire economie wordt de 36 - Havenlocaties 2022 Movares ondersteunt binnenhavens en overheden bij hun visie, positionering, beleid en bijbehorend ontwikkelproces. We doen dat op basis van onze expertise op gebieden als logistiek, mobiliteit, duurzaamheid, energie en waterbouw. We zetten die expertises breed in en willen op die manier een positieve bijdrage leveren aan de maatschappelijke transities. Zo analyseren we bijvoorbeeld met strategisch omgevings- en procesmanagement het krachtenveld van belangrijke spelers in en om havens. Samen met betrokkenen stimuleren we de duurzame ambities rondom die havens. Regelmatig zijn we betrokken bij de (her-) inrichting van gebieden en terreinen waarbij o.a. de nieuwe Omgevingswet en landschappelijke inpassing een rol spelen (o.a. Winterswijk). Ook dragen we bij aan de mobiliteitstransitie door onze kennis en expertise in te zetten voor logistieke strategieën om de balans tussen bevoorrading en leefbaarheid te bewerkstelligen. Uitstootanalyses van verschillende modaliteiten en congestieonderzoeken vormen daarvoor een belangrijke basis. Enkele van onze voorbeeldprojecten zijn: - Marktonderzoek binnenhavens Nijmegen - Nautische scan 2e Merwedehaven Dordrecht - Onderzoek beschikbaarheid bedrijventerrein Winterswijk - Topsector Logistiek – Onderzoek reductie stikstofoxiden tijdens bouwprocessen en bouwlogistiek - Verkenning Mobiliteitshub Cleantech Regio - BeurskwartierHUB Utrecht Kijk voor meer informatie op www.movares.nl

levenscyclus van een ‘end-of-life’ (EOL) product verlengd door het product te repareren, te hergebruiken of te recyclen. Een van de gevolgen hiervan is dat de EU de recycling-sector de komende decennia verder zal stimuleren. Havengebieden, en dan met name binnenhavens, zijn enorm belangrijk voor een circulaire economie: 1. De intercontinentale handel in grondstoffen wordt minder en de Europese handel in te recyclen producten neemt toe. Binnenvaart is bij uitstek geschikt voor vervoer van gebundelde lading binnen Europa. 2. Binnenhavens beschikken over geschikte infrastructuur voor het faciliteren van de groeiende ‘bio-based’ & recycling industrie. 3. Er ontstaat een enorm aanbod aan EOLproducten, zowel in de consumentenindustrie als in de bouw, die in de havengebieden een nieuwe bestemming kunnen vinden. In havengebieden bevinden zich industrieën die eenvoudig op deze ontwikkeling kunnen inspringen. De circulaire economie brengt voor binnenhavens uitdagingen met zich mee, met name op het gebied van ruimtelijke ontwikkeling en het optimaal benutten van haventerreinen. Nog steeds worden watergebonden kavels bezet met nietwatergebonden activiteiten. Er is passend beleid nodig om de functie van binnenhavens als circulair transportknooppunt, opslaglocatie voor circulaire doeleinden en vestigingslocatie voor circulaire industrie te accommoderen en tegelijk de binnenvaart als duurzaam transport te faciliteren. Ook de beeldvorming verdient aandacht. Het moet duidelijk worden dat havens geen ‘verzamelbak’ van afval zijn, maar de basis vormen voor nieuwe grondstoffen. De binnenhaven in het hart van de mobiliteitstransitie Het nieuwe kabinet heeft de ambitie uitgesproken om jaarlijks 100.000 nieuwe woningen te bouwen. Daardoor groeit het aantal arbeidsplaatsen fors en stijgt de vervoersvraag van zowel reizigers als goederen. Naast de ambitie van de woningbouwopgave staat in het zgn. Fit for 55-pakket van de Europese Commissie dat de uitstoot van broeikasgassen in 2030 met 55% moet zijn afgenomen. Wanneer we ons mobiliteitsgedrag niet substantieel aanpassen, loopt het mobiliteitssysteem in 2030 al volledig vast, blijkt uit diverse bronnen. Dit mobiliteitsinfarct zal zorgen voor een sterke afname van de leefbaarheid, bereikbaarheid en concurrentiepositie van grote gebieden in Nederland. Om dit te voorkomen moeten duidelijke strategische keuzes worden gemaakt voor zowel het reizigers- als goederenvervoer. Wat betreft het goederenvervoer kunnen we niet om de multimodale binnenhavens heen. De combinatie van binnenvaart en spoor vormt een succesformule. Vergeleken met wegtransport leidt vervoer over water en spoor immers tot veel minder congestie op het wegennetwerk, minder CO2-emissie en minder geluidsoverlast. Het verplaatsen van transport van weg naar water en spoor is essentieel voor het verduurzamen van de transportsector. Dit maakt de haven (als overslag- en doorvoerlocatie) tot cruciale schakel in de modal shift doordat vele vervoerskilometers van de weg worden gehaald. De binnenhaven als hart van de mobiliteitstransitie! De overheid moet de regie pakken en strategische beleidskeuzes maken. Hierbij mag een duidelijke visie op de toekomst en inrichting van een havengebied niet ontbreken. De stimulans om watergebonden bedrijvigheid naar de havens te halen, te behouden en onderling samen te laten werken, is cruciaal. Wanneer de kwaliteit van de haven omhooggaat, zal de interesse voor vestiging in havengebieden automatisch stijgen. Tot slot Het mag duidelijk zijn dat de binnenhavens meer gewaardeerd moeten worden door onze samenleving. Niet alleen vanwege de economische waarde, maar ook door de bijdrage van havens aan de mobiliteitstransitie, de energietransitie, de circulaire economie en de leefbaarheid die de haven van groot belang maken voor de maatschappij. Juist door de binnenhavens in te zetten als schakel in die maatschappelijke transities, wordt die opgave (sneller) een succes! Dat vraagt om een meer nadrukkelijke afweging; een afweging tussen stad en haven op andere gronden dan nu het geval is. Onder de druk van de samenleving is dat niet altijd makkelijk, maar voor de lange termijn wel noodzakelijk. << Bronnen: - De Europese Green Deal, 2019: https://eur-lex. europa.eu/legal-content/NL/TXT/?qid=157615 0542719&uri=COM%3A2019%3A640%3AFIN - Fit for 55: https://www.vemw.nl/Klimaat/Beleid/ Fit%20for%2055.aspx Foto’s: Peter Bontan – Movares Wilt u meer weten over de wijze, waarop wij u kunnen helpen bij de verschillende transities rondom uw haven? Neem dan contact op met: Bart Bouwens E-mail: bart.bouwens@movares.nl Telefoon: 06-53106545 Jessica van Rijn E-mail: jessica.van.rijn@movares.nl Telefoon: 06-15194472 Havenlocaties 2022 - 37

BARGE CENTER WAALHAVEN EN WAALHAVEN BOTLEK TERMINAL De havengebieden Waalhaven en de Botlek, rondom de container terminals Barge Center Waalhaven (BCW) en Waalhaven Botlek Terminal (WBT), zijn aan het veranderen. Nieuwe DC’s komen op plaatsen waar vroeger containers werden opgeslagen of afval werd verwerkt. Ook verduurzamen fabrieken hun productie- en logistieke processen. BCW en WBT zijn centraal gelegen container terminals in deze Rotterdamse havengebieden en zijn een belangrijke schakel in de logistieke- en verduurzamingsstrategieën van de DC’s en fabrieken. Met vaste afvaarten van en naar de deepsea container terminals in Antwerpen en op de Maasvlakte kunnen BCW en WBT op effi ciënte en duurzame wijze voorzien in de transportbehoefte van omliggende bedrijven en rederijen. WAALHAVEN GROUP Vanaf vijf strategisch gelegen terminals in de regio Rotterdam en Zuid-Nederland (Born) biedt de Waalhaven Group sinds 1971 complete logistieke dienstverlening voor zowel volle als lege containers, stukgoed en projectlading. Via de binnenvaart verbinden wij dagelijks Rotterdam, Antwerpen en het achterland. Onze klanten profi teren van een breed pallet aan fl exibele diensten voor laden, lossen, tussenopslag, pre-trip inspecties, voor- en natransport, douaneservices en congestievrij multimodaal vervoer. Rederijen, expediteurs en verladers zijn altijd verzekerd van betrouwbaar maatwerk voor ieder onderdeel van hun logistiek proces. De fi xed-window afspraken met de terminals bieden het voordeel dat afvaartschema’s ruim van te voren bepaald en bekend zijn, waardoor plannen overzichtelijk is en congestie vermeden wordt. In combinatie met logistieke dienstverlening als het opmaken van douanedocumentatie, voor- en natransport en empty depot services bieden BCW en WBT een uniek one-stop-shop concept voor de complete supply-chain. Betrouwbaarheid, duurzaamheid en logistieke expertise zijn de belangrijkste elementen in ons servicepakket. ROTTERDAM CORRIDOR Beide terminals, behorend tot de Waalhaven Group, zijn onderdeel van de Rotterdam corridor. De Rotterdam corridor is een samenwerkingsverband tussen de verschillende terminals, verladers, barge operators en expediteurs die hun krachten bundelen om zoveel mogelijk containers via het water te laten vervoeren. Dit doen zij door de ladingstromen te bundelen om zo een hoge frequentie aan afvaarten te bieden, die door middel van fi xed-windows op vaste tijden geholpen worden bij de deepsea-terminals. Hierdoor wordt de congestieproblematiek vermeden en is er een hoge mate van betrouwbaarheid. De Rotterdam corridor haalt jaarlijks 60.000 truckbewegingen van de weg. Hiermee wordt jaarlijks ruim 3.000 ton CO2 minder uitgestoten. WBT en BCW zijn onderdeel van de Rotterdam corridor! Voor meer informatie: instappen@waalhaven-group.nl Willem Beskers Commercial Manager Mobiel +31 6 22 29 82 93 Kantoor +31 88 944 08 16 E-mail ENERGIE TRANSITIE Het is de ambitie van de Waalhaven Group om in 2030 volledig CO2 neutraal te zijn, om deze reden wordt er wbeskers@waalhaven-group.nl Website www.waalhaven-group.nl BCW en WBT zijn gecertifi ceerd. ingezet op het verder elektrifi ceren van de kranen en rijdend materieel. Zo zal binnenkort een van onze kranen van een vliegwiel worden voorzien. Hierin kan het apparaat de (rem-) energie die vrijkomt bij het vieren van een last tijdelijk opslaan, om deze te hergebruiken als er weer moet worden getakeld. Ook zijn er vergevorderde plannen voor elektrisch varende binnenvaartschepen en de walinfrastructuur hiervoor. De terminals van de Waalhaven Group worden voorzien van elektriciteit afkomstig van de windmolens op de slufterdam.

Digitalisering van binnenhavens Om als binnenhavens deel uit te kunnen maken van een slimme vervoers- en data-infrastructuur, nu en in de toekomst, moeten flinke stappen worden gezet. In 2020 heeft de Nederlandse Vereniging van Binnenhavens (NVB) het startschot gegeven voor het programma ‘Digitalisering en binnenhavens’ en voert namens haar leden de regie over deze ontwikkeling. Leden ontzorgen en ondersteunen De leden van de NVB hebben vier kernprocessen benoemd, die voor de optimalisatie van de havens, verduurzaming en modal shift het belangrijkste zijn. Zij ontwikkelt collectieve ondersteuningsmiddelen, zodat de havengemeenten en -bedrijven zelf de benodigde stappen op het gebied van automatisering en digitalisering kunnen gaan zetten. Daarbij maakt zij optimaal gebruik van de kennis en ervaring die er al in het netwerk beschikbaar is, behartigt de belangen van haar leden, bewaakt de Gouden Regels en sluit aan bij de nationale programma’s. Collectief ontwikkeltraject Programmanagers Janneke Gramberg (Vivaart) en Marieke Vavier (PSR) vertellen: “Afgelopen najaar hebben we gebruikt om het kernproces Inning havengelden uit te werken. We hebben het kernproces in kaart gebracht, welke informatie nodig is om havengelden te kunnen innen en welke mensen daar een actieve rol in spelen. En we hebben collectieve ontwikkelinstrumenten ontwikkeld voor de leden van de NVB, zodat zij op hun eigen ontwikkelniveau aan kunnen haken, stappen kunnen zetten en bovenal vaart kunnen maken met digitalisering. Ieder vanuit zijn eigen ontwikkelniveau Omdat er veel verschillende havens zijn, waarbij de organisatieen digitaliseringsgraden per proces verschillen, hebben wij een maturity model ontwikkeld. Dit geeft inzicht om het verloop van net digitaliseringsproces. waarmee iedere haven kan bepalen op welk ontwikkelniveau hun haven zit en wat zij kunnen doen om de ontwikkeling verder te brengen. Leden, die al verder zijn, kunnen instrumenten, die zij zelf al ontwikkeld hebben, beschikbaar stellen aan anderen. De NVB biedt kennis en tools om stappen te kunnen zetten.” Havenkaart als monitoringsinstrument De havenkaart is hét monitoringsinstrument om te zien hoe het met de digitalisering van de binnenhavens in Nederland staat. IenW en NVB-leden krijgen inzicht in de ontwikkelniveaus bij de havenbedrijven en gemeentes. Instrumenten die al ontwikkeld zijn door koplopers worden beschikbaar gemaakt voor binnenhavens (vaak ook leden NVB) die deze stappen nog moeten zetten. Lijdia Pater Uniforme aanpak wacht- en ligplaatsenmanagement Zeer recent is er vanuit het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat akkoord gegeven om datzelfde te doen voor het proces in de havens rondom het management van wacht- en ligplaatsen.” De NVB heeft gekozen voor dezelfde aanpak als voor het in kaart brengen van het proces inning havengelden, omdat deze werkwijze aansluit bij de nationale programma’s van IenW met haar Digitale Transport Strategie (DTS) en recent opgezette Platform Digitaal Transport. Aan de slag met digitalisering in uw binnenhaven! NVB is regisseur van de ontwikkelingen van de resultaten en instrumenten op het gebied van digitalisering van binnenhavens. Lijdia Pater, secretaris van de NVB: “Havens, u kunt nu al aan de slag met de digitalisering in uw binnenhaven! Gebruikt u vooral de set aan instrumenten die u al ontving van de NVB en nog zult ontvangen. Laten we samen vaart te maken met digitalisering, dit is niet alleen urgent, maar is ook onvermijdelijk voor élke binnenhaven.” Meer informatie over de NVB en digitalisering is te vinden op https://havens.binnenvaart.nl/nvb-kennisbank/digitalisering Marieke Vavier Janneke Gramberg Havenlocaties 2022 - 39

Bouwgrondvinden biedt Bluswater voor een kavelmarkt die ‘in de fik’ staat “Waar de markt voor bedrijfskavels al verhit is, staat de markt voor kavels op strategische havenlocaties ‘in de fik’. Niet zo gek, als je ziet hoe weinig inland terminals Nederland telt. Het is natuurlijk een kwestie van vraag en aanbod en kavels nabij inland terminals zijn nou eenmaal schaars. Als je daar nog bij optelt dat in 2030 minimaal dertig procent van het wegvervoer moet verschuiven naar andere modaliteiten, dan snap je dat dergelijke locaties alleen nog maar belangrijker en waardevoller zullen worden. G elukkig is Bouwgrondvinden er om voor wat bluswater te zorgen in deze oververhitte kavelmarkt. Hoe? Door vraag en aanbod van commerciële bouwgrond bij elkaar te brengen. Hiervoor biedt Bouwgrondvinden een online platform waarop beschikbare commerciële bouwgrond in één overzicht wordt weergegeven. De database is ontwikkeld met behulp van input van talloze grondeigenaren en wordt dagelijks aangevuld met nieuwe bouwgrond. Ondernemers die nog sneller bouwgrond willen vinden, maken gebruik van EXPLOT – onze zoekservice. Op basis van de zoekcriteria zoals het aantal vierkante meters, de infrastructuur, technische specificaties en het zoekgebied, voeren wij een locatieonderzoek uit en dragen we de best passende kavels aan. En we gaan nog verder dan dat. Het proces richting de realisatie van huisvesting waarin een ondernemer onbeperkt en duurzaam kan groeien verloopt niet lineair. Alle betrokken partijen zoals grondaanbieders en gemeenten hebben hierin hun eigen rol. Door aan de voorkant krachten te bundelen en elkaar te versterken neemt “Door aan de voorkant krachten te bundelen en elkaar te versterken neemt de kans op succes toe.” Alle inlandterminals van Nederland de kans op succes toe. Wij nemen graag de rol van verbinder aan om dit proces te versoepelen en om zodoende aan kavels optimaal invulling te geven – voor ondernemers maar ook voor de omgeving. Met ruim vijftig jaar ervaring in de markt, de juiste partners om ons heen en connecties bij relevante stakeholders helpen wij bij de vorming van een integraal plan. Tegelijkertijd nemen wij de gemeente hiermee werk uit handen. Zijn zij op de hoogte van de visie, ambitie en toekomstplannen van ondernemers en grondaanbieders in de gemeente? Soms niet, vanwege een gebrek aan tijd en capaciteit om de dialoog aan te gaan. Bouwgrondvinden daarentegen is dagelijks in ’het veld’ te vinden en weet dus precies wat er speelt. Zeer waardevolle informatie voor de gemeente die met ons de ambitie deelt om aan de ruimtelijke kwaliteit een impuls te geven.” Mark de Graaf Business Unit Manager Bouwgrondvinden +316 41765837 mark@bouwgrondvinden.nl 40 - Havenlocaties 2022

Kavel gevonden? Unibouw zorgt dat er zo snel mogelijk rendement behaald wordt Een geschikte kavel gevonden? Dan kan er gebouwd gaan worden. Bij een project op een kostbare havenlocatie is het extra belangrijk dat het bouwproces snel en efficiënt verloopt, zodat het bedrijfspand zo snel mogelijk in gebruik kan worden genomen en er meer rendement kan worden behaald. Wij geven je vier redenen waarom Unibouw de juiste partner is voor kwalitatief hoogwaardig en snel bouwen op havenlocaties. 1. Unibouws unieke consultancy service “Unibouw biedt een unieke, kosteloze consultancy service aan. Hiermee gaan we voor de start van de bouw terug naar de kern: Wat wil je precies bereiken met het nieuwe pand? Wat is het doel? Is dat om sneller, efficiënter en/of duurzamer te kunnen werken? Om specifieke problemen op te lossen? Om uiteindelijk kosten te besparen? Om nieuwe markten aan te boren? Met onze schat aan bouwkundige en bedrijfskundige ervaring kunnen wij een scherpe analyse maken en op basis daarvan een doeltreffend en slim ontwerp neerleggen. Dit draagt bij aan het behalen van een nog beter bedrijfsresultaat.” 2. De Unibouwmethode: snel en kwalitatief bouwen op basis van modulaire systeembouw “Unibouw doet er alles aan om jou te helpen om jouw doelen te bereiken, of beter nog, te overstijgen. Ondernemend bouwen, noemen we dat. Voorop hierbij staat dat Unibouw kwaliteit levert: niet alleen een kwalitatief hoogwaardig eindproduct, maar ook een kwalitatief bouwproces “Wij zetten onze kennis en ervaring in om efficiënte kwaliteitsoplossingen te bieden.” dat soepel en efficiënt verloopt. Wij bouwen volgens de Unibouwmethode: op basis van modulaire systeembouw. Deze methode stelt ons in staat om het bouwproces zo efficiënt mogelijk in te richten om daarmee de bouwtijd te minimaliseren en de bouwkosten te beheersen.” 3. Unibouw ontzorgt “Hoe we dat doen? Door alle verantwoordelijkheid op ons te nemen zowel in de voorbereiding, als tijdens de bouw, maar ook daarna, om jouw zorgen daarmee weg te nemen. De samenwerking is zo intensief als jij wenst. Zo kunnen wij heel sec een ontwerp realiseren, of f van A tot Z betrokken zijn. Van de totstandkoming van het Jeroen Verbakel Directeur 0492 213013 Jeroen@unibouw.eu ontwerp tot de vergunningsaanvraag. Unibouw is strategisch sparringpartner en staat naast je, nergens anders. Bouwen aan langetermijnrelaties vinden wij dan ook ontzettend belangrijk. Wij zijn inhoudelijk betrokken en zetten onze kennis en ervaring in om (kosten)efficiënte kwaliteitsoplossingen te bieden.” 4. Bouwen met het oog op de toekomst “Bij Unibouw heeft duurzaamheid meerdere dimensies. Wij realiseren gebouwen van hoge kwaliteit, waardoor ze gedurende lange tijd intensief kunnen worden gebruikt: de essentie van duurzaam. Daarbij maken wij waar mogelijk gebruik van circulaire materialen, dat wil zeggen dat deze materialen worden hergebruikt. Tenslotte is ons bouwproces duurzaam in de zin dat wij streven naar maximale efficiëntie en minimale verspilling door een goede voorbereiding en nauwkeurige planning. Dit alles om tot een duurzaam bedrijfsresultaat te komen, ook op de lange termijn.” << Fred Eggenhuizen Sales Manager +316 46212444 Fred@unibouw.eu Havenlocaties 2022 - 41

BTT Multimodal Container Solutions Alleskunner in Containerlogistiek Toen ondernemer Wil Versteijnen in 1998, naast zijn transportbedrijf, de eerste Barge Terminal Tilburg (BTT) oprichtte, werden containers vanuit de zeehaven nog maar mondjesmaat per binnenvaartschip het achterland in vervoerd. Het was pionieren om klanten ervan te overtuigen dat deze wijze van containertransport de toekomst had, om zodoende stagnatie in de zeehavens te voorkomen. Inmiddels is BTT Multimodal Container Solutions, zowel nationaal als internationaal, uitgegroeid tot een veelzijdige, multimodale alleskunner op het gebied van containerlogistiek. Of, zoals ze het bij BTT zelf verwoorden: één adres voor alles wat met duurzaam en betrouwbaar transport en handling van containers te maken heeft. 42 - Havenlocaties 2022

V an containertransport per binnenvaartschip, trein of truck tot repair, prepair en ventileren van containers. Van uitgebreide opslag- en cross dock mogelijkheden tot containerverhuur. Van treinverbindingen met China en Oost-Europa tot het bundelen van ladingstromen van en naar de zeehaven op de West-Brabant Corridor. Met eigen barge- en railterminals op strategische plekken, eigen locomotieven, een eigen spoorlicentie en een grote vloot aan trekker/trailer combinaties (LZV) voor het last mile transport heeft BTT Multimodal Container Solutions zelf alles in huis om de klant volledig te ontzorgen op het gebied van containerlogistiek. BTT Multimodal Container Solutions heeft haar dienstverlening opgedeeld in drie aparte bedrijfsonderdelen: Maritieme Services, Continentale Services en Freight Management. MARITIEM Dagelijks vervoert BTT Multimodal Container Solutions per barge of trein grote hoeveelheden containers van de zeehavens in Rotterdam en Antwerpen naar een van de BTT-terminals in Tilburg, Eindhoven of Weert. In 2021 werd op deze wijze maar liefst 180.00 TEU via water en ruim 135.000 TEU per spoor naar het achterland vervoerd. Het last mile transport gebeurt met eigen trekker/trailer combinaties (LZV). “Veel van onze klanten kampen regelmatig met overvolle warehouses”, vertelt Jordy Versteijnen, verantwoordelijk voor de intermodale planning. “Wij kunnen voor hen, meteen na aankomst op onze terminal, de goederen vanuit de dure rederijcontainer overladen in eigen BTT containers. Die slaan we op onze goed beveiligde terminal op totdat de klant ze afroept. Zo worden detentiekosten aanzienlijk verlaagd. Zodra we een seintje krijgen van de klant dat hij de goederen kan ontvangen, hebben we de container in no time voor zijn dockdeur staan.” v.l.n.r. Remon Versteijnen, Wil Versteijnen en Jordy Versteijnen. Slim omladen Voor het omladen van containers met niet-gepalletiseerde producten bedachten ze bij BTT een slim trucje: een speciaal daarvoor omgebouwde container, voorzien van een lopende band, wordt tussen een volle en een lege container in geplaatst. In de volle container zet een medewerker de dozen op de lopende band en in de lege container stapelt een andere medewerker de dozen weer op. De tijdwinst en de besparing op mankracht bij deze manier van omladen is aanzienlijk. Het is weer een mooi staaltje van efficiënt werken, waar ook de klant voordeel van heeft. Havenlocaties 2022 - 43

West Brabant Corridor Sinds 2018 bundelen BTT Multimodal Container Solutions, OCT Oosterhout en MCT Moerdijk hun goederenstromen van en naar de Rotterdamse haven. De samenwerking op deze succesvolle West Brabant Corridor, die uitgroeide tot een van de belangrijkste corridors in Nederland, zal de komende jaren nog verder intensiveren. Door het consolideren van volumes van meerdere inland terminals op één binnenvaarschip is er voldoende aanbod om met vaste vaarschema’s en ‘fixed windows’ te werken op de verschillende deap sea terminals van de Rotterdamse haven. Hiermee vormt de WBC een zeer betrouwbare en duurzame verbinding met het achterland. Ook volumes van de nieuwe BTT bargeterminal in Bergen op Zoom, operationeel in het vierde kwartaal van 2022, worden op de West Brabant Corridor aangesloten. Daarmee zal het totale WBC volume in 2023 de grens van 500.000 TEU gaan overschrijden. CONTINENTAAL BTT regelt dagelijks het vervoer van alle maten en soorten containers via het spoor van en naar vele Europese en Aziatische bestemmingen. Ook bestaat de mogelijkheid om trailers op de trein te laden, zodat het grootste deel van de internationale reis niet over de weg plaatsvindt. Containertransport per spoor is zowel voor de korte als de lange afstand zeer aantrekkelijk. Het kan, in tegenstelling tot wegvervoer, grote volumes tegelijk aan en is een uiterst veilige en duurzame transportoplossing. De BTT Railterminals in Tilburg en het Poolse Rzepin zijn strategisch gelegen aan de North Sea – Baltic corridor, met diverse verbindingen naar Oost-Europa. Vanuit Tilburg is er een directe aansluiting op de Betuwelijn richting Duitsland. In de afgelopen jaren is BTT Railport Brabant in Tilburg ook uitgegroeid tot een belangrijk eindstation voor de Nieuwe Zijderoute verbinding met China. Alles in eigen hand Met een eigen spoorlicentie en eigen BTTlocomotieven kan de BTT railterminal in Tilburg geheel zelfstandig opereren en is niet afhankelijk van derden bij het rangeren en afhandelen van de trein. Als één van de eerste treinterminals in de regio kan BTT in Tilburg treinlengtes van 740 meter (de nieuwe Europese norm) naar binnen halen. Alle terminals beschikken over goed beveiligde warehouses voor opslag en Value Added Logistics activiteiten. FREIGHT MANAGEMENT Wat ooit begon als een enkele treinverbinding tussen de Chinese miljoenenstad Chengdu en het Brabantse Tilburg is inmiddels uitgegroeid tot een groot netwerk aan intercontinentale treinconnecties. “Wij kunnen in principe vanuit alle steden in China treinen boeken naar alle bestemmingen in West-Europa”, vertelt commercieel directeur Remon Versteijnen. “Onze medewerkers op het BTT International kantoor in Chengdu zijn zeer bedreven in het zoeken naar de beste opties om goederen zo efficiënt mogelijk te vervoeren. Het is heel vaak niet nodig om containers eerst naar Chengdu te 44 - Havenlocaties 2022 brengen voor aansluiting op de Nieuwe Zijderoute. Er zijn vaak ook andere mogelijkheden, waardoor onnodige transportkosten worden vermeden.” BTT heeft aan Nederlandse en Chinese zijde collega’s die vloeiend Chinees en Engels spreken. Dit maakt de communicatie met klanten aan beide kanten een stuk gemakkelijker. China Cargo Center Onlangs werd in Tilburg het China Cargo Center geopend, direct naast de railterminal. Dit warehouse is speciaal toegerust voor opslag en cross dock van goederen die van en naar China worden vervoerd. Dit kan variëren van sportwagens tot grote maten machines en van gepalletisseerde goederen tot gekoelde producten. Alle aanvullende diensten die nodig of gewenst zijn om de goederen goed en veilig op de eind bestemming af te leveren, worden hier uitgevoerd. BTT biedt ook de mogelijkheid om LCL-zendingen per trein van en naar China te vervoeren. Goederen van meerdere klanten worden in één container geladen, waarbij BTT per zending alle documentatie verzorgt.

Next generation In de afgelopen paar jaar werd steeds duidelijker dat de ambitie van de volgende generatie, Jordy en Remon Versteijnen, bij de containerlogistiek van BTT lag. Dat was één van de redenen waarom de andere tak van het familiebedrijf, GVT Transport & Logistics, eind 2021 verkocht werd aan het Franse concern ID Logistics. Wil Versteijnen blijft CEO van BTT Multimodal Group en zal vanuit die rol de groeistrategie van de verschillende bedrijfsonderdelen verder aansturen. Dat alles in de geruststellende wetenschap dat de opvolging binnen dit mooie familiebedrijf op termijn gewaarborgd is. BTT Rental Service BTT biedt klanten een uitgebreid assortiment aan logistiek materieel om voor korte of langere tijd te huren: yard- en terminaltrekkers, chassis en trucks. Sinds kort beschikt BTT ook over een uitgebreide containerpool. Deze felrode BTT Cargo Boxen bieden klanten een flexibeler en goedkoper alternatief voor het gebruik van (rederij)containers. Huurcontracten voor rijdend materieel zijn flexibel af te sluiten: van een ‘kale’ huur tot een full service pakket, inclusief chauffeur, was- en brandstofpas. Toekomstige ontwikkelingen BTT Multimodal Container Solutions heeft grote ambitie om verder te groeien. Voor de komende jaren ligt de focus op schaalvergroting, duurzaamheid en het optimaliseren van de bedrijfsprocessen. “Schaalvergroting is een absolute voorwaarde om ladingstromen nog efficiënter en leveringen nog betrouwbaarder te maken”, aldus nestor Wil Versteijnen. “Wij gaan in de toekomst daarom nog meer terminals aan ons netwerk toevoegen. In Bergen op Zoom is een nieuwe inlandterminal in ontwikkeling, met aangrenzende warehouse faciliteiten, die eind 2022 in gebruik wordt genomen. In Tilburg werken we aan een trimodale terminal waar goederenstromen via water, rail en weg optimaal met elkaar verbonden worden. Deze terminal zal in 2024 klaar zijn. Railport Brabant blijven we doorontwikkelen, o.a. door het toevoegen van een nieuw warehouse. In totaal beschikt BTT eind 2023 over meer dan 250.000 m² aan terminalterreinen met 50.000 m² aan loods faciliteiten voor cross dock en tijdelijke opslag.” << Havenlocaties 2022 - 45

Provincie Utrecht gaat ‘Varen waar het kan, rijden als het moet’ Decennialang was het goederenvervoer over water in de provincie Utrecht een ondergeschoven kindje. De focus lag met name op wegtransport. Daar gaat de komende jaren verandering in komen. Op 13 april 2022 ondertekenen publieke en private partijen een intentieovereenkomst. Daarin spreken ze af zich in te spannen om schoon, duurzaam en efficiënt goederenvervoer over water te stimuleren, door beter gebruik te maken van bestaande vaarwegen met duurzame vaar- en voertuigen. Onder het motto ‘Varen waar het kan, rijden als het moet’ zal er de komende jaren intensief worden samengewerkt om een duurzaam systeem te bouwen waar aan- en afvoer van goederen zoveel mogelijk over het water plaatsvindt. D e provincie Utrecht staat de komende 20 jaar voor een enorme opgave op het gebied van woningbouw. Er moeten maar liefst 145.000 woningen gerealiseerd worden, waarvan 60.000 in de stad Utrecht. Waar voorheen nieuwe woonwijken in weilanden rondom de stad verrezen, vindt uitbreiding nu plaats binnen de grenzen van de bestaande steden. Deels door voormalige bedrijfspanden te verbouwen naar woningen, deels door nieuwbouw. Dit alles brengt een grote stroom aan goederenbewegingen met zich mee: bouwmaterialen moeten just in time aangevoerd worden en sloopafval afgevoerd, binnen een klein oppervlak, in een drukke stad. En dat alles in een tijd waarin het wegennet rondom de stad Utrecht behoorlijk op de schop gaat. “Het is een bijzonder ingewikkelde puzzel om dat, samen met alle betrokken partijen, zo efficiënt en zo duurzaam mogelijk te doen”, aldus gedeputeerde Arne Schaddelee. “Alle mogelijke middelen die we tot onze beschikking hebben, moeten we daarvoor inzetten. Voor bouwlocaties die aan of vlakbij het water liggen, moeten we veel meer gebruik gaan maken van de bestaande waterwegen.” Afvoer sloopafval via de gracht Door de grachtenstructuur van de stad Utrecht, met kwetsbare kademuren en werfkelders, mogen voertuigen in de binnenstad slechts rijden met een maximale as-last van 2 ton. Dit is te vergelijken met een aanhangwagentje bouw- of sloopmateriaal achter een personenauto. Voor grote bouw- of renovatieprojecten betekent deze beperking dus extra veel vervoersbewegingen. Het water biedt daar een uitstekend alternatief, zoals bleek uit een eerste succesvolle pilot, die plaatsvond in september 2021. Bij een groot 46 - Havenlocaties 2022

Utrecht, Rijkswaterstaat en de gemeenten Stichtse Vecht, Utrecht en Nieuwegein) samen met diverse bedrijven gaan werken in een coalitie goederenvervoer over water, is een eerste belangrijke mijlpaal. We nodigen andere bedrijven en partijen van harte uit zich daarbij aan te sluiten en hun ideeën te delen.” Arne Schaddelee, gedeputeerde bij provincie Utrecht. Foto: Gabor Nijenhuis renovatieproject aan de Oudegracht werd een dekschuit in het water geplaatst, met daarop een aantal grote afvalcontainers. Het sloopafval werd, via lopende banden, uit het pand naar de containers getransporteerd. Een elektrische duwboot, gemaakt van gerecycled materiaal, verving het schip met volle containers geregeld door een schip met lege containers en bracht zo het afval de stad uit naar een nabijgelegen haven, van waar het verder afgevoerd werd. Een nieuwe kijk “Goederenvervoer per water is in potentie een schone manier van transport”, aldus Schaddelee. “Het helpt ons niet alleen om de grote logistieke uitdagingen het hoofd te bieden, maar draagt ook bij aan schone lucht en een gezond stedelijk leven. En het houdt steden beter bereikbaar over de weg. We zien dat er in de afgelopen twee jaar bij de gemeenten Utrecht, Stichtse Vecht en Nieuwegein interesse en enthousiasme is ontstaan voor het goederenvervoer per water. Zoiets vergt echt een andere mindset, een nieuwe kijk op het systeem. Als provincie doen we er alles aan om dat, in goede samenwerking met andere publieke en private partijen, voor elkaar te krijgen. De intentieovereenkomst, waarin overheden (provincie Zero Emission Services Duurzaam vervoer over water stelt andere eisen aan de infrastructuur. Het aantal walstroompunten in de provincie Utrecht zal verder worden uitgebreid. Op industrieterrein Lage Weide, aan de rand van de stad, wordt, in samenwerking met Container Terminal Utrecht, gekeken naar het ontwikkelen van Zero Emission Services. Zoals een H2 (waterstof) tankstation voor de binnenvaart en een plek voor het verwisselen en laden van batterijcontainers. Alles is erop gericht om eerst het hart van de provincie, rondom de stad Utrecht, goed te laten functioneren op het gebied van watermobiliteit. Havenlocaties 2022 - 47

Vervolgens kunnen het nabijgelegen Nieuwegein en Stichtse Vecht daarop aanhaken, op de langere termijn gevolgd door andere water-gerelateerde gemeenten als Vijfheerenlanden, Amersfoort, Wijk bij Duurstede en Woerden. Modal Shift voor bakstenen Een grote goederenstroom, die nog altijd voornamelijk over de weg plaatsvindt, is het transport van bakstenen. Niet alleen dwars door de provincie Utrecht heen, op weg naar de havengebieden in Amsterdam voor export, maar ook met eindbestemming Utrecht, voor de vele bouwprojecten aldaar. Het is een vervoersstroom die zich uitstekend leent voor een modal shift van weg naar water. Binnenkort wordt gestart met een proef op het traject Emmerich-Utrecht-Amsterdam. Bij industrieterrein Lage Weide, grenzend aan het Amsterdam-Rijnkanaal, wordt een zogenaamde brick yard gecreëerd: een centrale voorraad stenen die, op afroep van aannemers, snel op de bouwlocatie in de regio Utrecht wordt aangeleverd. Meerdere van dit soort, aan het water gelegen, bouwhubs zullen in de toekomst nodig zijn om de enorme stroom aan bouwmaterialen voor al die Utrechtse woningbouwprojecten, aan te voeren. “Om de interprovinciale modal shift weg-water aan te jagen hebben we ons vorig jaar aangesloten op het landelijke Joint Corridors Off-Road programma van de Topsector Logistiek”, aldus Schaddelee. “Dit programma helpt verladers en vervoerders om meer gebruik te maken van binnenvaart. Een logistiek makelaar vanuit de provincie Utrecht ondersteunt bedrijven hierin”. Interesse om mee te denken of mee te werken aan de Utrechtse coalitie goederenvervoer over water? Neem dan contact op met Taco Jansonius, logistiek makelaar provincie Utrecht, e-mailadres taco.jansonius@provincie-utrecht.nl . << 48 - Havenlocaties 2022

Binnenhavens zijn een voorwaarde voor een succesvolle circulaire economie Bart Kuipers, Erasmus Center for Urban, Port and Transport Economics Het belang van een circulaire economie Het rijksbeleid heeft als doel Nederland in 2050 volledig circulair te maken met als tussendoel de halvering van het gebruik van primaire abiotische grondstoffen (mineraal, fossiel en metalen) in 2030. Wat we onder 100% circulair moeten verstaan is nog niet helemaal duidelijk: in ieder geval het voorkomen van alle vormen van afval. Ook de EU heeft een Actieplan circulaire economie ontwikkeld en geeft in ‘Fit voor 55’ veel aandacht aan circulair. In het algemeen zijn er vanuit de overheid drie belangrijke doelen voor de ontwikkeling van de circulaire economie. Ten eerste zijn de circulaire economie en klimaatbeleid onlosmakelijk met elkaar verbonden. De beschikbaarheid van grondstoffen en dus de omslag naar circulariteit is bepalend voor het tempo van de energietransitie. Meer middelen voor de omslag naar circulair zullen daarom de energietransitie versnellen.1 Box 1: Voorbeeld van circulaire haven van de toekomst volgens ‘Rethinking resources’ scenario (rechts) versus een model van een huidige binnenhaven (links). Opvallend is de grote hoeveelheid kades voor overslag per binnenvaart in dit scenario alsmede het grote ruimtebeslag van recyclingactiviteiten (‘Closed loop’ circulaire havenactiviteiten). Bron: Christian van Millingen, 2021. Ten tweede is de circulaire economie eens kansrijke economische activiteit. Het Planbureau voor de Leefbaarheid (PBL) heeft becijferd dat circulaire activiteiten in 2018 werk boden aan 420.000 werknemers in Nederland: zo’n 4% van het totaal.2 voor het vergroten van het zelfvoorzienend vermogen van de economie. Het hergebruik van zeldzame aardmetalen verminderd de afhankelijkheid van China en ook van Rusland. Stagnatie circulaire economie Het is daarom heel belangrijk dat er schot komt in de ontwikkeling van de circulaire economie. Dat wil nog niet echt lukken. De circulaire economie is nog steeds een grote belofte: “De transitie naar een circulaire economie is complex en bevindt zich nog in een beginfase, waardoor er nog veel onbekend is.” concludeert het PBL.3 Het grootste deel van het Ten derde is de circulaire economie een belangrijke strategie Ook in de Integrale Circulaire Economie Rapportage blijkt weinig voortgang: “Het gehele Nederlandse grondstoffengebruik en de daaraan verbonden effecten overziend, constateren we dat diverse trends niet de goede kant opgaan.”4 afval in ons land wordt door de bouw gerealiseerd. De karakteristieken van bouwrecycling zijn dikwijls zeer geschikt voor de binnenvaart. De binnenvaart heeft hier ook al een belangrijke positie. Bij de industrie gaat het deels ook om goederen die via de binnenvaart vervoerd kunnen worden, zoals metalen. Dit geeft aan dat de binnenhavens in potentie erg belangrijk zijn voor de realisatie van een circulaire economie. Het effect van de circulaire economie op binnenhavens in 2050 Om iets over de wereld in 2050 te zeggen is het gebruik van scenario’s gebruikelijk. Van Millingen heeft in zijn afstudeeronderzoek voor de Nederlandse Vereniging van Binnenhavens4 twee belangrijke structurerende krachten in kaart gebracht. Dit zijn de scenario-assen die de basis voor vier scenario’s zijn. De eerste as kent als uitersten een kwalitatieve circulaire aanpak enerzijds en een kwantitatieve aanpak anderzijds: gaat het om een zo groot mogelijke hoeveelheid circulaire stromen of juist om zo hoogwaardig mogelijke materiaalstromen? De andere scenario-as richt zich op een centrale aanpak van de circulaire economie versus een decentrale. Dit leverde vier scenario’s op: ‘Less waste’: het zo veel mogelijk reduceren van stromen, ‘Rethinking resources’: het heruitvinden van goederen ten behoeve van recycling, ‘Repair café’: lokale initiatieven gericht op afval van met name elektronische producten en ‘Remanufacturing cycles’: de uitdaging om materiaalcycli te herontwikkelen om meer regionale productie en verwerking te realiseren. Van Millingen heeft deze scenario’s vertaald in een typerend design per binnenhaven en in de ontwikkeling van verschillende goederenstromen voor de binnenvaart – containers, droge en natte bulk. Daarnaast heeft hij het ruimtegebruik voor opslag en circulaire activiteiten op de binnenhaven vastgesteld. In slechts één van de ontwikkelde scenario’s is sprake van een sterke groei van te vervoeren volumes door de binnenvaart: ‘Rethinking resources’. Dit is een centraal aangestuurd beleidsscenario waarbij wordt ingezet op het verbeteren van de kwaliteit van afval. Het is een scenario sterk gericht op hoogwaardige recycling met daarnaast een sterke invloed van de biobased economy. Een belangrijk resultaat van alle scenario’s is dat de vraag naar ruimte voor opslag en verwerking van circulaire producten sterk toeneemt. Deze uitkomst is een belangrijk gegeven voor de toekomst van de binnenhavens, die momenteel sterk onder druk staan van de woningbouwopgave en andere concurrerende activiteiten. << 1 Wijst, T. van der, en A. van der Vooren (2020) Een circulaire economie bereik je niet met alleen maar energietransitie. ESB, 105(4785), 236–239. 2 A. Hanemaaijer et al (2021) Integrale circulaire economische rapportage 2021. Den Haag: PBL. 3 A. Hanemaaijer et al. (2021) Mogelijke doelen voor een circulaire economie. Den Haag: PBL. 4 https://havens.binnenvaart.nl/nvb-kennisbank/energietransitie-encirculaireeconomie/712-samenvatting-afstudeeronderzoek-circulaireeconomiebinnenhavens-2 Havenlocaties 2022 - 49

Clean Tech-bedrijf UBQ Materials en ProDelta Real Estate vinden elkaar in duurzame relatie Clean Tech-bedrijf UBQ Materials ontwikkelde de afgelopen tien jaar een baanbrekende methode om ongesorteerd huisvuil, inclusief organisch materiaal, om te zetten in het meest klimaat-positieve thermoplastisch materiaal op de markt. UBQ’s eerste productielocatie buiten thuisland Israël is in Bergen op Zoom in een pand van ProDelta Real Estate. “Dit is een logische match.” v.l.n.r. Frank van Dijk, Olaf Looijen en Sander van Zwienen. “N ee, we zijn geen afvalverwerkingsbedrijf”, legt projectmanager Olaf Looijen van UBQ Materials uit. “Afvalbedrijven leveren ons een grondstof van gemengd gemeentelijk afval dat anders zou worden gestort of verbrand. Door ons eigen afvalconversieproces wordt dit afval omgezet in een nieuw wereldwijd gepatenteerd thermoplastisch materiaal dat harsen op petroleumbasis kan vervangen in standaard kunststofverwerkingsmachines en -productieprocessen. Het materiaal is zeer compatibel en geschikt om een vrijwel onbeperkt aantal eindproducten te produceren.” Enorme potentie “Met onze productiemethode leiden we huisvuil dat richting verbrandingsoven of vuilstort gaat om en voorkomen we de bijbehorende CO2- en methaanuitstoot. De klimaatpositieve voetafdruk van het materiaal is aanzienlijk en met relatief kleine vervangingen van conventionele harsen kan de CO2 voetafdruk van het eindproduct effectief worden verminderd of zelfs geneutraliseerd.” Looijen toont een dienblad van een fastfoodketen als voorbeeld van een eindproduct dat werd gemaakt met het UBQ-granulaat. “Een milieupositief dienblad dat meermalen is te recyclen zonder kwaliteitsverlies.” De potentie is enorm, legt hij uit. “Jaarlijks wordt wereldwijd meer dan twee miljard ton afval geproduceerd, wat overeenkomt met vijf keer het gewicht van de mensheid, en dit aantal blijft stijgen. De fabriek in Bergen op Zoom is een cruciale stap in de plannen van UBQ voor snelle opschaling en wereldwijde expansie.” Verkenning Zo’n twee jaar geleden startte UBQ een verkenning naar een geschikte locatie voor haar eerste grootschalige fabriek “We zochten een locatie in een land met een goede bestaande infrastructuur en dat is Nederland. Bergen op Zoom heeft een goede logistieke infrastructuur met twee containerterminals en de Rijkswegen A58 en A4. 50 - Havenlocaties 2022

‘We hebben de verhuur van het pand een jaar on hold gezet om de komst van UBQ mogelijk te maken’ Daarnaast is dit een gebouw dat ons prima past en hebben we met ProDelta een partner die met ons de stap wil nemen.” Frank van Dijk, directeur Real Estate bij ProDelta: “We kwamen in Israël met elkaar in contact. De visie op duurzaamheid van beide bedrijven maakt dit een logische match. We hebben de verhuur van het pand, het voormalige Forever21 dc, een jaar on hold gezet om de komst van UBQ mogelijk te maken.” Looijen: “Het pand had eenvoudig naar een logistiek dienstverlener gekund, daar heeft ProDelta nadrukkelijk niet voor gekozen.” Hij roemt ook nog de positieve opstelling van de gemeente en de provincie bij het verkrijgen van de benodigde vergunningen, onder andere voor de bouw van een extra hal naast het ProDelta-pand. “ProDelta verhuurt dat kavel aan ons en wij realiseren er zelf een ontvangsthal.” Van Dijk: “We hebben een contract met elkaar met een looptijd van vijftien jaar met opties om te verlengen. We gaan hier echt voor de duurzame relatie.” Duurzaam logistiek vastgoed ProDelta Real Estate is ontwikkelaar van en belegger in duurzaam logistiek vastgoed. Samenwerken, duurzaamheid en kwaliteit staan centraal in de visie van het bedrijf. Het zwaartepunt van de vastgoedportefeuille ligt in de regio Rotterdam en de provincies Noord-Brabant en Gelderland. “Het natuurlijke achterland van de Rotterdamse haven. Maar ook daarbuiten zijn we actief, zoals hier in Bergen op Zoom”, zegt Van Dijk. Zijn collega, Sander van Zwienen, adjunct-directeur Vastgoed: “ProDelta is een familiebedrijf dat oog heeft voor de lange termijn. De samenwerking met UBQ Materials past uitstekend in onze visie op maatschappelijk verantwoord ondernemen. Deels doen we dat met onze bijdragen aan allerlei goede doelen, en deels met beleggingen die een maatschappelijk verantwoorde component hebben.” ProDelta Impact Duurzaam beleggen gebeurt onder de vlag van ProDelta Impact. Van Zwienen: “Naast economisch rendement willen we een vergelijkbaar sociaal en / of ecologisch rendement. Wij hebben bijvoorbeeld een deelname in het Zeeuwse Kingfish, dat met het zeewater van de Oosterschelde op land een gezonde, antibioticavrije vis kweekt. ‘Wij willen die wereldwijde afvalberg graag helpen verminderen’ Over UBQ Materials UBQ Materials Ltd. heeft een geavanceerde conversietechnologie ontwikkeld met een patent op ‘s werelds eerste biobased thermoplast (UBQ™) dat volledig is gemaakt van ongesorteerd huishoudelijk afval, inclusief alle organische stoffen; een revolutionaire manier om vast gemeentelijk afval dat anders zou worden gestort of verbrand, om te zetten in een duurzaam alternatief voor op olie gebaseerde kunststoffen. UBQ, een gecertificeerde B Corp, is een wereldwijd bekroond cleantechbedrijf met klanten als Mercedes-Benz, de wereldwijde leverancier van retailoplossingen Mainetti, en Arcos Dorados, ‘s werelds grootste franchisenemer van McDonald’s-restaurants in Latijns-Amerika. Met een klimaatpositieve impact en een concurrerende prijs, stelt UBQ™ fabrikanten in staat om eenvoudig over te stappen naar meer duurzaamheid. Ga voor meer informatie naar www.ubqmaterials.com We doen mee in het Borski Fund dat de toegang tot kapitaal verbetert voor bedrijven die een vrouwelijke (co)founder hebben, of een technologisch product of dienst voor vrouwen op de markt brengen. We hebben ook een deelname in UBQ Materials en in andere innovatieve, duurzame bedrijven.” Ook bij het realiseren van logistiek vastgoed is duurzaamheid de leidende factor, legt hij uit. “Nieuwe logistieke ontwikkelingen moeten minimaal BREEAM Excellent gecertificeerd zijn. We kiezen bij voorkeur voor brownfield ontwikkelingen in plaats van greendfield. We bouwen zoveel mogelijk circulair en leggen waar mogelijk zonnepanelen op onze daken.” UBQ Materials verwacht in het eerste kwartaal van volgend jaar operationeel te zijn. Er komen circa 150 mensen te werken. UBQ Materials zal jaarlijks 100.000 ton ingangsmateriaal verwerken, goed voor een output van 78.000 ton UBQTM Material, dat in big bags naar de afnemers gaan. Het conversieproces van UBQ is energie-efficiënt en schoon, zonder schadelijk slib, afvalwater of emissies. Looijen: “De visie van UBQ is een wereld zonder verspilling. Onze groeiambitie is enorm en tijdkritisch. Daarom blijven we zoeken naar geschikte aanvullende locaties in Nederland en daarbuiten.” << Havenlocaties 2022 - 51

Grow-ups en scale-ups in de e-commerce kiezen voor marktunieke totaaloplossing Van Dijk Groep De totaaloplossing die Van Dijk Groep biedt, blijkt van enorme toegevoegde waarde te zijn voor zogenaamde ‘grow-ups’ en ‘scale-ups’ in de e-commerce. Van Dijk Groep – een familiebedrijf met passie voor bouw en vastgoed – geeft deze doelgroep dan ook steeds meer focus. “Dan hebben we het niet over de grote jongens, maar over snelgroeiers die worden belemmerd in hun groei, omdat ze niet genoeg financiële slagkracht hebben. Voor deze bedrijven realiseren wij in samenwerking bedrijfshuisvesting van 10.000 m2 tot 50.000 m2 ,” aldus Erik van Dijk, samen met zijn zus Madeleine van den Eijnde-van Dijk eigenaar van Van Dijk Groep. VDG Warehouse Helmond omvat circa 40.100 m2 “D eze doelgroep heeft het perfecte profiel om de ‘Van Dijk Groep cirkel’ te doorlopen: Bouwgrondvinden vindt een passende kavel, VDG Finance helpt bij financiering – idealiter in de vorm van een aandelentransactie of bij de financiering van stellingen of een autostore, Havebo en De la Roy leveren bouwmaterialen, Unibouw realiseert het pand, VDG Solar plaatst een PV-installatie en VDG Real Estate coördineert en treedt op als vastgoedbeheerder. Door op meerdere facetten te investeren in deze ambitieuze bedrijven, blijft de groep betrokken en groeit deze tegelijkertijd mee. high-end logistieke ruimte en wordt geheel op maat ontwikkeld voor huurder Modexpress 52 - Havenlocaties 2022

VDG Warehouse Venlo is door VDG op maat ontwikkeld voor e-fulfilmentspecialist LSE en ligt op 5 kilometer van ECT Barge Terminal Venlo Van Dijk Groep heeft – eigenlijk al jaren – alles in huis om op hoog niveau te ontwikkelen: we kunnen aan geschikte kavels komen, bouwen zelf, hebben verstand van vastgoedtransacties, een uitgebreid netwerk én eigen vermogen tot onze beschikking. Deze veelzijdigheid gecombineerd met de totaalaanpak is wat ons onderscheidt van andere ontwikkelaars: we kunnen opdrachtgevers in alle processtappen tegemoet komen en van dienst zijn. Het maakt ons zeer slagkrachtig, we zijn minimaal afhankelijk van andere partijen en kunnen zo snel reageren op kansen in de markt. Er zijn slechts een paar spelers in het veld die hetzelfde kunnen bieden. De stoomtrein draait op volle toeren. We hebben Van Dijk Groep in de laatste jaren definitief op de kaart gezet. Van een ogenschijnlijke ‘nieuwkomer’ zijn we in een paar jaar uitgegroeid tot een gevestigde naam. Dat blijkt bijvoorbeeld uit de nieuwe partnerships met (buitenlandse) investeerders. De gebouwen die wij voor deze e-commercepartijen realiseren zijn nét iets anders dan het logistieke vastgoed dat wij normaliter ontwikkelen. Ze zijn net iets hoger dan gebruikelijk bij logistiek vastgoed en er zitten meerdere verdiepingen in, soms wel vijf lagen. Verder verschilt de huisvesting niet wezenlijk van wat Van Dijk Groep normaal ontwikkelt. De toegevoegde waarde van ons product zit hem vooral in de totaaloplossing die de verschillende bedrijfsonderdelen samen bieden. Wel heeft het ‘de hoogte in gaan’ grote implicaties voor het soort kavel waarop een bedrijf uit de voeten kan. Waar logistieke bedrijven al snel zo’n zes hectare nodig hebben, is dat voor een e-commerce bedrijf maar één of twee hectare. En hoe meer verdiepingen, hoe meer vierkante meters, zo simpel is het. In Maurik bijvoorbeeld hebben wij zojuist het distributiecentrum van Wehkamp verworven: een pand van 40.000 m² op een kavel van zeven hectare. We overwegen om dit pand aan te passen, zodat het perfect is afgestemd op de doelgroep om daarmee op 200.000 m2 uit te komen – en dat zonder iets aan de ‘schil’ te veranderen. Zodoende kunnen we met kleinere kavels aan de slag en dat is essentieel in de huidige krappe grondmarkt. Er ontstaan mogelijkheden tot het herontwikkelen op brownfields, en soms kunnen we kleine, naburige kavels samenvoegen. Daarnaast hecht deze e-commercedoelgroep minder waarde aan de locatie. Zolang er maar een prima infrastructuur en een goede ontsluiting tot de snelweg is, is het al goed. Doordat wij verschillende knoppen hebben om aan te draaien, bieden we onze opdrachtgevers vindingrijke oplossingen. Voorheen ontwikkelden we ongeveer één dergelijk project per jaar, anno 2022 zijn dat er wel zes. De e-commerce branche ging al als een raket, en is door de coronapandemie nog eens geaccelereerd. In de afgelopen jaren ontwikkelden we bedrijfshuisvesting voor partijen als TOM.BV, ful filmentbedrijf Dimass en werken we aan een Havenlocaties 2022 - 53 ontwikkeling voor fashion fulfilmentbedrijf Modexpress. “De bedrijven waar wij contacten mee hebben, zijn onderdeel van de Top 100 grootste Nederlandse e-commercebedrijven. Deze partijen hebben niet alleen huisvesting nodig, maar bijvoorbeeld ook financiering voor de voorraad en advies bij de bedrijfsvoering. Het zijn vaak jonge ondernemers, heel enthousiast en met veel ambitie en passie. Het is leuk om daar onderdeel van te zijn. Of we onze kansen wel genoeg spreiden zo? Jazeker. Doordat we vaak werken met een participatie constructie houden we invloed. Bovendien investeren we uiteraard alleen in bedrijven met veel potentie.” << Meer weten? Neem contact op met: VDG Property Development Joeri Bazelmans Joeri@vandijkgroep.nl + 31 (0)6 307 413 41

Necron ziet unieke kansen en investeert bij de Eemshaven en Flevokust Necron Group AG is een in Zwitserland gevestigde vastgoedinvesteerder en -ontwikkelaar. De focus ligt daarbij op Light Industrial, Hospitality en Health Care ontwikkelingen in Zwitserland, Nederland en de verdere EU. V oor buitenkansjes moet je een speciale neus hebben. Bij Necron hebben ze die neus. Zo heeft Necron, na succesvolle ontwikkelingen, zoals een 24.000 m2 distributie IntercityHotel in Hoofddorp, plots van meer dan 100.000 m2 center in de Freshport bij Ridderkerk en het 280 kamer ieder in de Eemshaven en bij Flevokust gekocht. Op die plots ontstaan twee mooie projecten. Flevokust Necron is er trots op dat het bedrijf oog heeft voor mogelijkheden, als anderen die nog niet zien. Aan de oevers van het IJsselmeer, even ten noorden van Lelystad ontstaat een mooi industrieterrein in combinatie met een overslaghaven. In de haven heeft CTU een containerterminal, maar er is ook ruimte voor andere havenactiviteiten. Necron schreef zich als eerste in, toen vele anderen de potentie van dit gebied nog niet zagen. Inmiddels zijn daar geen vrije plots meer beschikbaar. Ook elders in het land begint de ruimte voor XXL-distributiecentra schaars te worden. Het nabijgelegen Stichtsekant bij Almere heeft nauwelijks nog grote percelen beschikbaar. Hoe anders is dat bij Flevokust, direct naast de snelweg A6. Necron ontwikkelt er twee bedrijfshallen van elk circa 39.000 m2 BVO. De hallen staan tegenover elkaar en hebben een middenterrein waar extra lange LZV-vrachtwagens kunnen manoeuvreren. Ook is het distributiecentrum klaar voor de energietransitie, de docks zijn voorbereid op laadpunten voor elektrische vrachtwagens. De kavel is gekocht en binnenkort wordt de omgevingsvergunning aanvraag ingediend en kan er in Q3 van dit jaar gestart worden met de realisatie met oplevering in de zomer van 2023. 54 - Havenlocaties 2022

Maar met name de natte kant van Flevokust wordt steeds interessanter. De sluizen bij Kornwerderzand in de Afsluitdijk worden vergroot en de vaarwegen verdiept. Zo kunnen grotere schepen op de short-sea-verbindingen Lelystad aandoen. En dat is interessant voor de agrarische sector. En via de binnenwateren heeft Lelystad een groot achterland. De Eemshaven De vooruitziende blik van Necron bevestigt zich ook bij de Eemshaven. Daar is inmiddels een lijndienst naar Kristiansand in Noorwegen met drie afvaarten per week, die erg populair bij diverse expediteurs geworden is. Necron bouwt er een bedrijfsverzamelgebouw met ca. 60.000 m² BVO. De grond is inmiddels is overgenomen van Groningen Seaports en ook hier start de bouw in Q3 en is de oplevering in de zomer 2023 gepland. Eemshaven vervult een cruciale rol bij de bouw en het onderhoud van windmolenparken op zee. Necron speelt daaropin, door een complex te ontwikkelen waar bedrijven hun goederen kunnen op- en overslaan. Daarbij kun je denken aan reparatiebedrijven die onderdelen op voorraad hebben. Er is ook ruimte voor transporteurs die gebruik maken van de nieuwe ferry. Opslag, overslag of groepage, het is allemaal mogelijk. De Eemshaven kent nog geen gebouw met deze functie. Het zal de Eemshaven gaan versterken en zorgen voor extra werkgelegenheid. Ook dit project wordt door een team van ervaren mensen gerealiseerd zoals RAU-architecten, die gespecialiseerd zijn in circulair en re-montabel bouwen. Schaarste Coen van Dijk van CBRE begeleidt Necron bij het vinden van geschikte huurders voor de twee projecten. Ook adviseert CBRE bij het ontwerp van het gebouw, zodat het optimaal aansluit bij de wensen van de toekomstige gebruikers. Volgens Van Dijk zijn beide locaties groeidiamantjes, in de toekomst gaan ze een belangrijke rol spelen in Nederland. Van Dijk: “Bij beide terreinen is de ontwikkeling van XXL-gebouwen nog mogelijk. Necron heeft die kansen te pakken.” Bio-based Necron bouwt graag duurzaam. Dat is geen loze kreet, maar een diepgewortelde overtuiging. Het liefst zou Necron beide projecten volledig in hout uitvoeren. Zo ben je meer dan CO2-neutraal, je slaat in feite CO2 op. Maar de wereldmarkt voor hout heeft roet in het eten gegooid voor de projectontwikkelaar. In plaats daarvan worden de panden nu zover mogelijk bio-based en circulair gerealiseerd. Dat wil zeggen dat nagenoeg alle grondstoffen van gerecycled materiaal gemaakt zijn. Necron sloot zich als één van de eersten aan bij Madaster, een soort gebouwenpaspoort waarin Coen van Dijk, CBRE alle materialen die gebruikt worden in een pand worden geregistreerd. Als je aan het eind van de levensduur het gebouw circulair gaat demonteren, oftewel remonteren, dan kan je het daarna opnieuw volledig hergebruiken. Daardoor blijft de restwaarde van een gebouw hoger: alle materialen hebben een economische waarde. << www.necron.com www.cbre.com Havenlocaties 2022 - 55

Bio-LNG maakt duurzaam transport nu al mogelijk De Europese klimaatdoelen vormen een enorme uitdaging voor de transportsector. Wegtransport en scheepvaart zijn verantwoordelijk voor zo’n 12% van de CO2-emissies wereldwijd, maar zijn op dit moment ook in grote mate afhankelijk van fossiele brandstoffen. Duurzame energiedragers zoals waterstof en elektriciteit zijn niet geschikt voor toepassing in het langeafstandsvervoer. Velen in de sector kijken daarom reikhalzend uit naar de grootschalige beschikbaarheid van bio-LNG, een CO2 neutrale brandstof die nu ook wordt geproduceerd in de haven van Amsterdam. Bio-LNG installation Amsterdam Westpoort. Wat is bio-LNG? De afkorting LNG staat voor Liquefied Natural Gas, vloeibaar gemaakt aardgas dus. Bio-LNG is in feite dezelfde brandstof, maar dan gemaakt van biogas. Dit biogas komt vrij bij zuurstofarme vergisting van organisch afval zoals plantaardige resten, mest en slib. De belangrijkste componenten in biogas zijn methaan (CH4) en koolstofdioxide (CO2). Om van biogas bio-LNG te maken wordt het methaan gescheiden van de koolstofdioxide en vervolgens vloeibaar gemaakt. Dit proces verhoogt de energiedichtheid 600 keer en maakt de biobrandstof ideaal voor langeafstandstransport over weg en water. Ten opzichte van diesel biedt bio-LNG belangrijke voordelen. LNGmotoren stoten veel minder stikstofoxides en fijnstof uit en hebben ook minder motorgeluid. De energiedichtheid van LNG en bio-LNG is vergelijkbaar met die van diesel. Maar bio-LNG is daarnaast ook CO2-neutraal. Afhankelijk van de grondstof waarvan het wordt gemaakt en het gekozen bio-LNG productieproces kan de CO2 uitstoot zelfs negatief zijn. Bovendien kan bio-LNG in elke gewenste verhouding worden gemengd met fossiel LNG. Daarom kan voor de distributie van bio-LNG gebruik worden gemaakt van bestaande LNG 56 - Havenlocaties 2022

bunker infrastructuur. Dure investeringen in een geheel nieuwe infrastructuur zijn dus niet nodig. Eerste bio-LNG installatie Vanwege de mogelijkheid om met bio-LNG op korte termijn de CO2 uitstoot te verminderen is de verwachting dat de beschikbaarheid en het gebruik van bio-LNG in de komende jaren snel gaat toenemen. Sinds eind 2021 wordt er in de haven van Amsterdam bio-LNG geproduceerd door Nordsol. Bij deze productieplant, de eerste in Nederland, wordt biogas van afvalverwerker Renewi omgezet in bio-LNG. De bio-LNG wordt vervolgens door Shell gemengd met fossiele LNG en geleverd aan het wegtransport in Nederland. De gebruikte mengverhouding garandeert een afname in CO2 uitstoot van 30% ten opzichte van diesel. Naarmate er in de komende jaren meer bio-LNG beschikbaar komt zal dit percentage toenemen. Bio-LNG voor scheepvaart Onlangs werd bekend dat het gebruik van LNG als scheepsbrandstof sterk toeneemt. In 2021 werd er in Rotterdam ruim 600.000 kubieke meter fossiele LNG gebunkerd. Dat is 400.000 kuub meer dan de 200.000 van een jaar eerder. Schepen die op LNG varen, en daarmee nu al minder koolstofdioxide uitstoten dan schepen met dieselmotoren, kunnen straks zonder aanpassingen aan boord ook bio-LNG bunkeren. Op dit moment werkt Nordsol samen met afvalverwerker Attero en LNG leverancier Titan aan de eerste bio-LNG plant voor de scheepvaart. Deze installatie komt te staan op het terrein van Attero in Wilp en zal naar verwachting eind 2023 gaan produceren. Dit project in Wilp wordt deels Bio-LNG plant Wilp. gefinancierd vanuit het “Fit-for-55 pakket” van de Europese Unie. De EU ziet bio-LNG als een belangrijke brandstof waarmee de transportsector nu en in de toekomst kan worden verduurzaamd. Zij stimuleren daarom de ontwikkeling van bio-LNG productie en distributie. Bio-LNG productie Productie van bio-LNG is een complex proces. Nordsol heeft in de afgelopen 10 jaar gewerkt aan technologie die decentrale en kleinschalige productie van bio-LNG uit biogas niet alleen mogelijk maakt, maar ook schaalbaar en betaalbaar maakt. Om dit te bereiken heeft het bedrijf conventionele en bewezen technologieën geïntegreerd in een minder complex processchema. Hoewel de technologie voor grootschalige LNG-productie al tientallen jaren bestaat, kan deze niet worden gebruikt voor kleinschalige, decentrale productie van bio-LNG. Nordsol heeft daarom het productieproces opnieuw uitgevonden door zorgvuldig gebruik te maken van de belangrijkste verschillen tussen aardgas en biogas, zoals compositie, productiecapaciteit en benodigde energiehuishouding. Het resultaat is een sterk geïntegreerd systeem van biogasbehandeling en vervloeiing, dat productie van zeer zuiver bio-LNG uit biogas mogelijk en betaalbaar maakt. Bovendien vangt de installatie vrijgekomen koolstofdioxide af. Dit bioCO2 wordt ook vloeibaar gemaakt en aangeboden aan de markt waar het fossiele CO2 verdringt. Een brug tussen afvalverwerking en transportbrandstof Met het realiseren van de eerste bio-LNG installatie van Nederland heeft Nordsol veel expertise opgedaan. Denk hierbij niet alleen aan de ontwikkeling en operationele werking van een bio-LNG installatie, maar ook aan kennis over bio-LNG beprijzing, de CO2-markt, certificering, veiligheid, vergunningstrajecten, financiering en REDII (de Europese Renewable Energy Directive). Om de nieuwe bio-LNG-markt te helpen ontwikkelen en zo van bio-LNG een betaalbare en beschikbare brandstof te maken, deelt het bedrijf deze expertise in projecten met biogasproducenten en brandstofleveranciers. Zo overbrugt Nordsol de kloof tussen de werelden van afvalverwerking en transportbrandstoffen. << Voor meer informatie: www.nordsol.com Havenlocaties 2022 - 57

Port of Amsterdam klimaatneutrale haven in 2050 58 - Havenlocaties 2022

Alma Prins Nederland is een van de belangrijkste landen voor de internationale handel. Maar liefst dertig procent van het totale tonnage dat in de EU wordt geïmporteerd loopt via Nederland1 . Zo speelt Nederland een cruciale rol in het verbinden van verzenders en ontvangers wereldwijd. Maar de wereld om ons heen verandert rap en we moeten kijken naar nieuwe manieren om ons te positioneren. NDL heeft innovatie en duurzaamheid hoog op de agenda gezet als onderdeel van de strategie 2020-2025. Port of Amsterdam heeft soortgelijke ambities. De Amsterdamse haven maakt deel uit van de Noordzeekanaalregio bestaande uit de havens van Amsterdam, Zaanstad, Beverwijk en Velsen/IJmuiden. De haven in Amsterdam is daarvan veruit de grootste. Het is de vierde haven van Noordwest-Europa, een positie die het de komende jaren vast wil houden. De strategie 2021-2025: ‘Het voortouw nemen’ biedt hiervoor de nodige handvatten. We spraken met Alma Prins, Head of Cargo & Offshore bij Port of Amsterdam, om ons licht op te steken over de (komende) ontwikkelingen. Drie speerpunten De ambities van het havenbedrijf zijn groot, in 2025 wil de haven voorloper zijn in de transitie en duidelijk op weg zijn naar een klimaatneutrale haven. Prins: “Om deze ambitie te realiseren hebben we drie speerpunten geformuleerd, namelijk klanten, ladingen en activiteiten duurzamer laten groeien, het scheepvaartproces vlotter, veiliger en transparanter laten verlopen en het ontwikHavenlocaties 2022 - 59

kelen van een toekomstbestendig havencomplex.” Volgens Prins passen deze speerpunten binnen verschillende activiteiten, die er gezamenlijk voor gaan zorgen dat de haven van Amsterdam zich transformeert tot een van de duurzaamste havens van Europa. Duurzame groei op alle fronten In de haven van Amsterdam wordt in 2030 geen steenkool meer overgeslagen. Dit past bij de duurzaamheidsdoelstelling van de haven. Inmiddels is de haven gestart met het transformeren van de kolenterminals. Alternatieve, non-fossiele ladingstromen vullen deze ruimte op. Prins: “We richten ons op het aantrekken van alternatieve brandstoffen, circulaire procesindustrie, waterstofproductie, agribulk, breakbulk, automotive en containers, maar ook op de offshore windindustrie.” Samen met de provincie Noord-Holland, gemeente Velsen, Tata Steel en Zeehaven IJmuiden ontwikkelt Port of Amsterdam voor de sluizen de Energiehaven. Deze moet ruimte bieden aan bedrijven die zich bezighouden met het installeren, onderhouden en ontmantelen van de windparken op zee. “We bieden achter de sluizen ook ruimte voor het vestigen van offshore wind gerelateerde bedrijvigheid. En we richten ons op de niches op het gebied van breakbulk lading en containers”, zegt Prins. Daarbij plaatst ze wel de kanttekening dat ze de allergrootste containerschepen van 20.000 TEU niet aankunnen, maar schepen tot 5.000 TEU kunnen heel goed worden afgehandeld en met de komst van de nieuwe Zeelsuis IJmuiden ook nog grotere deepsea containerschepen. Daarnaast zullen de circulaire activiteiten van de haven groeien door de uitgifte van 25 hectare aan circulaire procesindustrie en wordt er fors ingezet op de reductie van CO2-uitstoot. 60 - Havenlocaties 2022 “Zo realiseren de havenindustrie, scheepvaart, en Port of Amsterdam samen een CO2-reductie van 10% in 2030.” Port of Amsterdam heeft ook als doelstelling om de handelsketens te verduurzamen. Prins: “We maken duurzaamheidsafspraken met bedrijven die zich vestigen in de haven. Met de komst van Bunge Loders Croklaan, een wereldspeler op het gebied van de productie van plantaardige vetten en oliën, waaronder palm-, zonnebloem- en kokosolie, naar de haven hebben we dit concreet gemaakt door afspraken te maken over het borgen van ontbossingsvrije supply chains.” Port of Amsterdam zet zich in voor de verduurzaming van internationale handelsketens, onder andere door een duurzaam vestigingsbeleid. Een soortgelijke strategie passen ze toe bij rederijen, die ze belonen met een korting als ze de haven aandoen met schone schepen. Vlotter, veiliger en transparanter In 2025 zal in de haven van Amsterdam ten minste 95% van alle zeevaart op tijd aankomen en vertrekken. Op dit moment is dat 92%. Er zijn allerlei digitale tools ontwikkeld om dit proces te monitoren, om te analyseren waardoor de vertraging veroorzaakt wordt en hierop te anticiperen. Volgens Prins lukt 100% garantie bieden helaas niet, omdat vertragingen door bijvoorbeeld een flinke storm onvermijdelijk zijn. Het systeem MyPort is geïmplementeerd, een havenportaal met diverse applicaties waarin data gedeeld wordt voor scheepvaartklanten, waardoor processen sneller in gang gezet of aangepast kunnen worden. “Verder werken we aan de ontwikkeling van een platform -PACT: Port of Amsterdam Collaboration Tool- waarmee de informatie-uitwisseling tussen de agenten en de

NDL is de vereniging van en voor de logistieke sector met als voornaamste taak Nederland als Europese logistieke hub in het buitenland te promoten met als doel logistieke investeringen en ladingstromen voor haar leden aan te trekken. NDL is uniek in de wereld als organisatie die de hele logistieke sector van een land vertegenwoordigt en promoot in het buitenland. NDL geeft Nederland een voorsprong bij de acquisitie van logistieke activiteiten. Meer informatie: www.ndl.nl dien de efficiency “Dankzij de enorme afmetingen van de sluis (500 meter lang, 70 meter breed en 18 meter diep) zijn de schutcombinaties efficiënter en worden de wachttijden aanmerkelijk korter. Schutten (het passeren van de sluis) duurt een half uur.” En zo zullen dus meer schepen gebruik kunnen maken van de voordelen van een getijonafhankelijke sluis. terminals voor het proces vertrekkende schepen wordt geoptimaliseerd. Door slimmer data te delen word je als haven voorspelbaarder”, aldus Prins. Zeesluis IJmuiden “Uiteraard draagt ook de nieuwe zeesluis in grote mate bij aan de betrouwbare toegankelijkheid van de haven. Dankzij deze zeesluis blijven het Noordzeekanaalgebied, de havens van Amsterdam en de Europese achterlandverbindingen de komende honderd jaar weer goed bereikbaar”, stelt Prins. Volgens haar vergroot de sluis bovenOok de achterlandverbindingen worden niet vergeten. Er zijn short sea containerlijndiensten op Noorwegen, Engeland en Ierland. Het doel is de komende jaren meer van dit soort lijnen toe te voegen aan het aanbod. Daarnaast blijft er aandacht voor alle andere aspecten van de haven, zoals de spoor- en binnenvaartverbindingen. “We zetten in op modal shift. We werken bijvoorbeeld nauw samen met ProRail om onze spoorcapaciteit op orde te houden en voeren overleg met NPRC, de coöperatie van scheepseigenaren en logistieke experts, voor onze verbindingen via de binnenvaart en het creëren van nieuwe kansen voor bedrijven om over te stappen van wegvervoer naar vervoer via binnenvaartschepen. Ook onze samenwerking met de logistieke terminals, zoals TMA, CTVrede, Koopman Car Terminal en VCK is hierin heel belangrijk”, aldus Prins. ADVERTENTIE Een toekomstbestendig havencomplex Met al deze ontwikkelingen is de Amsterdamse havenregio in 2030 meer dan een overslagpunt en doorvoerhaven. Prins: “De haven is dan een dynamische, internationale metropoolhaven waar internationale industrie en de lokale circulaire economie samen komen, waar wereldwijde ladingstromen en regionale recycling elkaar ontmoeten en waar lokale energieproductie, maakindustrie, logistiek en zakelijk-financiële dienstverlening een plek hebben.” NDL en Port of Amsterdam Port of Amsterdam is een van de leden van Nederland Distributieland (NDL). NDL werkt nauw samen met de haven bij de promotie van logistiek Nederland. << 1 Logistiek en goederenvervoer in 2050: concurrerend, duurzaam en veilig, Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat, Topsector Logistiek, Logistieke Alliantie, 4 juli 2019 NIEUWE INSTEEKHAVEN WAALWIJK naast het nieuwe bedrijventerrein Haven Acht In Waalwijk kijken de gemeente, ontwikkelaars en logistieke bedrijven reikhalzend uit naar de aanleg van de nieuwe insteekhaven. De aanleg is weliswaar vertraagd vanwege het stikstofprofprobleem, maar naar verwachting kan medio 2022 worden begonnen met de aanleg. De nieuwe terminal van 4 ha met twee kranen op de 450 meter lange kade en een naastgelegen watergebonden bedrijfskavel van 8 ha, moet de positie van Waalwijk aan de Maas medio 2022 versterken als logistieke hotspot. De logistieke ontwikkelingen in de regio TilburgWaalwijk voltrekken zich in hoog tempo. De regio werkt er hard aan om ook de andere infrastructurele uitdagingen aan te pakken zodat in de komende jaren de bereikbaarheid verder kan worden geoptimaliseerd. Op het bedrijventerrein Haven 8 van Waalwijk is nog uitbreidingsruimteruimte beschikbaar maar daarbij geldt wel dat er een concrete vraag van een eindgebruiker moet zijn en dat er uitgiftecriteria van toepassing zijn, waaronder als harde voorwaarde dat er gebruik gemaakt moet worden gemaakt van het water als vervoersmodaliteit. www.waalwijk.nl Havenlocaties 2022 - 61

Walstroom: collectieve aanpak in netwerkverband Een flink aantal toekomstgerichte havens werken samen aan het realiseren van een groot netwerk van walstroomfaciliteiten. Samen trekken zij op onder de noemer ‘walstroomcollectief’. Gezamenlijk bundelen zij hun krachten om duurzame logistiek over water te bevorderen. Marieke Vavier S inds 2022 is het ook mogelijk voor marktpartijen om elkaar (havens, bedrijven, organisaties) structureel te ontmoeten en kennis te delen èn kennis te ontwikkelen via het Onshore Power Supply Network (OPS Network). De Nederlandse Vereniging van Binnenhavens (NVB) heeft recent besloten zich steviger te positioneren op het dossier walstroom en is als strategisch partner betrokken bij het walstroomcollectief en onderdeel van het OPS Network. “Havens kunnen schone scheepvaart stimuleren en faciliteren. Een belangrijk element van de duurzame binnenhaven is het aanbieden van walstroomvoorzieningen aan de scheepvaart. De NVB wil graag bijdragen aan de benodigde versnelling van de uitrol van walstroomvoorzieningen in havens.” aldus Lijdia Pater, secretaris van de Nederlandse Vereniging van Binnenhavens. Walstroomcollectief Eerder verscheen in Havenlocaties 2021 een artikel over bundeling van krachten en de doelstellingen van het walstroomcollectief. Inmiddels is het walstroomcollectief een samenwerking van 13 havens en havengemeenten binnen Nederland en Vlaanderen. Momenteel zijn de deelnemers: Port of Zwolle, Port of Twente, Vlaamse Waterweg NV, Blue Ports Limburg en de (haven)gemeenten Nijmegen, Tilburg, Altena, Oss, Bergen op Zoom, Zwijndrecht, Papendrecht, Hoeksche Waard en Dordrecht. De doelstelling van het walstroomcollectief is om binnen afzienbare tijd de juiste walstroomvoorzieningen te realiseren, op de juiste plaats. Op dit moment wordt de vermogensbehoefte van de verschillende havens in kaart gebracht. Dit is een belangrijk inzicht voor de volgende stap: het opstellen van een marktconsultatie. Een marktconsultatie geeft inzicht in waar de markt toegevoegde waarde kan leveren. Want het eenvoudigweg vol zetten van de haven met walstroomkasten is niet de oplossing. We zullen gezamenlijk op een slimme manier moeten omgaan met de beperkte beschikbaar bronnen. Het walstroomcollectief zet zo een volgende stap in de verdere verduurzaming van havengebieden en draagt hiermee direct bij aan de ambities uit 62 - Havenlocaties 2022 het Klimaatakkoord, het Schone Lucht Akkoord en de Europese Green Deal. Onshore Power Supply Network Het walstroomcollectief is een samenwerking van havens. Om ook breder tot samenwerking en uitwisseling van relevante kennis te komen, is recent het Onshore Power Supply Network (OPS Network) opgericht. Dit is de omgeving waar de stakeholders in de walstroommarkt elkaar ontmoeten, waaronder de leden van het walstroomcollectief. Het OPS Network is bij uitstek bedoeld om de markt bij elkaar te brengen en gezamenlijk het walstroomdoel te bereiken. Aanbieders van walstroomkasten, energiebedrijven, engineers, (semi)overheid en havens tezamen zijn zo in staat kennis te delen. Tijdens de events die plaatsvinden worden de laatste trends, ontwikkelingen en innovaties gedeeld, om zo up to date te blijven rondom de snelle ontwikkelingen in de markt én leert men elkaar op een laagdrempelige manier kennen. Het is mogelijk om bij het OPS Network aan te sluiten. Verdere informatie hierover is te vinden op www.portsolutionsrotterdam.nl/opsnetwork <<

We bouwen aan de vloer a v morgen n van n Dat is wat we doen. Elke dag. Door te bouwen op een stevige fundering en met een continue focus om morgen nóg beter te presteren dan vandaag. Dankzij een doordachte totaalaanpak - van engineering tot realisatie - maken wij dé vloer die elk succes kan dragen. +31 (0)413 38 90 90 www.vanberlo.com

Smartlog. Close up Bekijk Nederland in vogelvlucht en je kunt er niet omheen: Smartlog, hèt kwaliteitsconcept voor hoogwaardig logistiek vastgoed van DHG. De benchmark in XXLwarehousing. Imposante, solide gebouwen met een strakke moderne architectuur. Ideaal gesitueerd op een voortdurend groeiend aantal logistieke hotspots. Bekijk een Smartlog van dichtbij en wat direct opvalt is de superieure afwerking. Het geraffineerde oog voor detail en kwaliteit, overal en in elke hoek. Representatief voor het grote geheel. Smartlogs zijn bovendien licht, efficient, flexibel en zeer breed toepasbaar. Hier is het heel fijn ondernemen. SMARTLOG

1 Online Touch

Index

1. 1
2. 2
3. 3
4. 4
5. 5
6. 6
7. 7
8. 8
9. 9
10. 10
11. 11
12. 12
13. 13
14. 14
15. 15
16. 16
17. 17
18. 18
19. 19
20. 20
21. 21
22. 22
23. 23
24. 24
25. 25
26. 26
27. 27
28. 28
29. 29
30. 30
31. 31
32. 32
33. 33
34. 34
35. 35
36. 36
37. 37
38. 38
39. 39
40. 40
41. 41
42. 42
43. 43
44. 44
45. 45
46. 46
47. 47
48. 48
49. 49
50. 50
51. 51
52. 52
53. 53
54. 54
55. 55
56. 56
57. 57
58. 58
59. 59
60. 60
61. 61
62. 62
63. 63
64. 64

Home