hier liever de graphic van Limburg met de symbooltjes verspreid
1 Inhoud Inhoud .................................................................. 1 Bericht RvC ......................................................... 2 Voorwoord ........................................................... 3 Waardecreatiemodel ........................................... 4 Kerncijfers ........................................................... 5 Op weg naar een impact gedreven economie . 6 Input: de vijf kapitalen ........................................... 12 Intellectueel kapitaal: kennis van zaken ............... 12 Sociaal kapitaal: verbinden en versterken ............ 12 Financieel kapitaal: financieren met impact .......... 13 Menselijk kapitaal: talent prioriteit ......................... 15 Natuurlijk kapitaal: voorbeeldfunctie LIOF ............ 17 Activiteiten, output en outcome ...................... 19 Innoveren en internationaliseren.......................... 19 Activiteiten per kernteam ...................................... 19 Output ................................................................... 22 Outcome ............................................................... 23 Investeren ............................................................... 25 Eigen fondsen ...................................................... 25 Fondsen in management ...................................... 27 Activiteiten per kernteam ...................................... 28 Output .................................................................. 29 Outcome ............................................................... 30 Verantwoording en governance ..................... 32 Ondernemingsbestuur .......................................... 33 Raad van Commissarissen (RvC) ........................ 33 Investeringscommissie LIOF Participatiefonds ..... 33 Investeringscommissie LSCF ............................... 33 Algemene Vergadering van Aandeelhouders ....... 34 Audit ..................................................................... 34 Profielschets RvC en IC’s ..................................... 35 RvC ...................................................................... 35 IC LIOF Participatiefonds ..................................... 35 IC LSCF ............................................................... 36 ESG Rapportage: materialiteit .............................. 37 Materialiteitsmatrix ............................................... 37 Stakeholdersoverzicht .......................................... 38 Risicomanagement ................................................ 39 Strategische risico’s ............................................. 39 Operationele risico’s ............................................. 39 Financiële risico’s ................................................. 40 Informatie risico’s ................................................. 41 Jaarrekening ..................................................... 42 Bijlage 1: Overzicht portfolio .......................... 80 Bijlage 2: Resultatenrekening N.V. LIOF........ 86 Bijlage 3: Business Development overzicht .. 89 Bijlage 4: Overzicht materiële onderwerpen LIOF naar SDGs en GRI .................................... 94 Jaarverslag 2022
2 Bericht RvC LIOF in transitie Het jaar 2022 gaf, na twee zware jaren waarin Covid-19 domineerde, eindelijk weer lucht voor ondernemers en ruimte voor LIOF om door te pakken met de koers M!ss!e Limburg, op weg naar een duurzame samenleving. De organisatie is inmiddels in korte tijd uitgegroeid tot een volwassen matrixorganisatie waarin kerntaken als financieren en business development samenkomen met ambities op het gebied van energietransities, circulariteit, gezondheid en digitalisering. De matrixorganisatie is 2022 door directie en medewerkers positief geëvalueerd en daar zijn we als Raad van Commissarissen (RvC) trots op. De RvC constateert dat LIOF zich meer en meer als transitie-organisatie heeft gepositioneerd en naast eigen succesvolle initiatieven toenemend en intensief betrokken wordt bij initiatieven van partners. Dat versterkt de positie van LIOF als regionale ontwikkelingsmaatschappij en heeft geleid tot groei van de organisatie met een grotere diversiteit van taken. De RvC is tevreden over deze nieuwe positionering van LIOF waarbij zij nauw betrokken is. Ondanks, of juist dankzij, de crises is de rol van LIOF als trekker en ondersteuner van maatschappelijke ontwikkelingen van cruciaal belang voor Limburg. Versterking financiële slagkracht voor transities in Limburg Afgelopen jaar ging het Limburg Startup Capital Fund van start. Het fonds, dat innovaties en groei van startups en scale-ups in Limburg financiert op het gebied van de transitieopgaves: energie, circulariteit, gezondheid en digitalisering, past heel goed bij het streven van LIOF om innovatieve ondernemingen duurzaam te laten groeien. Vanuit dit streven introduceert LIOF in 2023 de MKB Transitie Lening, die inzet op de financiering van initiatieven van MKB-bedrijven binnen de maatschappelijke opgaven. Zo wil LIOF Limburg duurzamer, gezonder en slimmer maken. LIOF als strategische partner De jaarrekening en het jaarverslag van het boekjaar 2022 zijn door de directie opgesteld en door de RvC in haar vergadering van 30 mei 2023 goedgekeurd. LIOF behaalde in 2022 uitstekende operationele resultaten op de kerntaken innoveren, investeren en internationaliseren. Daarnaast heeft LIOF tijdens het verslagjaar 2022 een zeer goed positief financieel resultaat behaald van € 10,5 miljoen. De RvC is verheugd over deze uitstekende financiële performance, mede in het licht van de taak van LIOF om bij ondernemers kansen te zien en te ondersteunen daar waar de reguliere financiële markt deze risico’s niet kan of wil nemen. Raad van Commissarissen De Raad van Commissarissen was in 2022 nauw betrokken bij de invulling en uitbreiding van de investeringscommissies van LIOF met grote aandacht voor het aantrekken van de juiste expertises en de borging van diversiteit qua samenstelling. Daarnaast is zij betrokken bij het beleid ten aanzien van de organisatie zelf en heeft hierover ook structureel overleg met de Ondernemingsraad. De RvC kwam in het verslagjaar acht maal bij elkaar. Periodiek terugkerende agendapunten waren de governance binnen LIOF, de kwartaalrapportages en het jaarplan 2023, de terugkoppeling vanuit de Auditcommissie en specifiek in 2022 de evaluatie van de matrixorganisatie en de invulling van de investeringscommissies. Conform de code Corporate Governance evalueert de RvC haar eigen functioneren en dat van de directie. De RvC dankt alle medewerkers van LIOF voor hun niet aflatende inzet voor ondernemend en innovatief Limburg. Rob van Leen, voorzitter Raad van Commissarissen Maastricht, 30 mei 2023 Jaarverslag 2022
3 Voorwoord Twee jaar lang drukte de coronapandemie zijn stempel op de wereld. Amper bekomen van de klappen was daar in 2022 de Russische agressie jegens Oekraïne om de mondiale economie in een nieuwe crisis te storten. De energieprijzen gingen door het dak, productie- en transportkosten schoten omhoog en zwengelden een voor de laatste decennia ongekende inflatie aan van méér dan tien procent. Terugkijkend op 2022 -en de twee jaar ervoor- kunnen we stellen dat we al drie jaar in een crisismodus zitten. Een situatie die bij het opstellen van dit jaarverslag, begin 2023, nog geen voltooid verleden tijd is. De oorlog in het oosten woedt onverminderd voort, berichten over een dreigende bankencrisis zoals in 2008 steken de kop op. We hebben de stikstofcrisis zien verergeren, net als de toenemende schaarste van grondstoffen en talent. Geopolitieke ontwikkelingen zorgen voor een toenemende gespannen verhouding met China. Deze spanningen zorgen ook voor een groter belang van economische onafhankelijkheid en cybersecurity. Door al deze crises lijkt de waan van de dag te regeren, het korte-termijn-denken. Bepaald niet het allerbeste recept in een tijd waarin de uitdagingen groot zijn en we de schaarstes moeten oplossen door verder in te zetten op oplossingen voor de maatschappelijke transities voor de lange termijn. De crisis met de grootste lange termijn gevolgen is de klimaatcrisis die ons dwingt om vaart te maken met de transitie naar een circulaire economie en duurzame energiebronnen. We hebben, ook in Limburg, nu al de gevolgen van de klimaatverandering ondervonden: zomers met enorme droogte en overstromingen. De crises maken het belang van volle inzet op het oplossen van de maatschappelijke uitdagingen en op de transities energie, circulariteit, gezondheid en digitalisering alleen maar noodzakelijker. LIOF heeft dat steeds meer kunnen doen en gedaan, samen met Limburgse ondernemingen en overheden. Ingezette programma’s op het gebied van de vier transities zijn verder uitgerold. We zien dat bij LIOF in de veelvuldige contacten met bedrijven die een beroep doen op onze leningen en ondersteuningsprogramma’s. Onze teams hebben in 2022 alle zeilen bijgezet om het MKB, startups en scale-ups te helpen bij hun innovaties, bij digitalisering, gezondheid en automatisering en bij stappen op het vlak van circulariteit en duurzaamheid. Het programma Limburg Toekomstbestendig en het nieuwe Limburg Startup Capital Fund zijn daarbij van enorm belang in het ondersteunen van de Limburgse ondernemer. En ondanks de goede beweging en de toenemende bewustwording van het -ook economische- belang van transities, moeten we met zijn allen sneller acteren en moeten we meer in beweging komen! 2022 was ook het jaar waarin het project Einsteintelescoop werd afgetrapt. Een voor Limburg en de euregio gigantisch project waarin we wetenschap en bedrijfsleven bij elkaar brengen, met een dus grote rol voor MKB en startups. Als LIOF zijn we trots dat we hierin een leidende rol vervullen. Financieel sluit LIOF het jaar 2022 af met een positief resultaat van € 10,5 miljoen. Uitstekende cijfers. Operationeel is de organisatie de afgelopen jaren gegroeid en voert meer activiteiten uit met meer medewerkers, eind 2022 zo’n 70. Ook onze rol in de samenwerking met andere regionale ontwikkelingsmaatschappijen vergt de nodige menskracht. Die we overigens graag inzetten, samenwerking is essentieel. In dat licht spreek ik de hoop uit dat er de komende jaren méér grensoverschrijdende projecten opgepakt kunnen worden. We praten veel over de Euregio, maar het is moeilijk tot concrete resultaten te komen ondanks de potentie en het belang van grensoverschrijdende samenwerking. Een doorkijk naar 2023 is niet eenvoudig. De geopolitieke situatie, de stikstofperikelen, de aanhoudende krapte op de arbeidsmarkt; de onzekerheden zijn talrijk. Als LIOF houden we onverkort vast aan werken aan de transities energie, gezondheid, circulariteit en digitalisering. Omdat we erin geloven en omdat de Limburgse bedrijven daar het meest bij gebaat zijn. Tys van Elk, algemeen directeur Maastricht, 30 mei 2023 Jaarverslag 2022
4 Jaarverslag 2022
5 Jaarverslag 2022
6 Op weg naar een impact gedreven economie De inzet van LIOF op de maatschappelijke opgaves is het fundament van het Meerjarenplan 2021-2025. De transitiestrategie van LIOF sluit nauw aan bij maatschappelijke uitdagingen en overheidsbeleid. LIOF draagt op deze manier bij aan de inspanningen die geleverd moeten worden in de strijd tegen klimaatverandering en het streven naar een gezonde, veilige en toekomstbestendige samenleving. LIOF zet in op het genereren van maatschappelijke impact die bijdraagt aan één of meerdere van onze transitiethema’s waarbij economische impact en de duurzame creatie van werkgelegenheid niet uit het oog verloren wordt. Dit streven is vervat in M!ss!e Limburg waarin we samen met ondernemend Limburg op weg gaan naar een slimmer, duurzamer en gezonder Limburg. Vier transities LIOF richt zich op de volgende vier transities: Energie: efficiënt energiegebruik, duurzame energie, verandering van het energiesysteem en -infrastructuur; Circulariteit: efficiënt grondstoffengebruik, duurzame grondstoffen, biobased materialen; Gezondheid: medical devices, biotechnology, food & nutrition, e-health, en Digitalisering als sleuteltechnologie om bovenstaande transities te implementeren en cruciaal voor de concurrentiepositie van het Limburgse MKB. In 2022 heeft LIOF veel aandacht besteed aan bewustwording op het thema Diversiteit & Inclusiviteit, zowel intern als in de contacten met onze relaties. Volgens de fasering uit het Meerjarenplan 2021-2025 is LIOF in 2022, na de fase van bewustwording, de fase van bewegen richting een duurzamere samenleving ingegaan. Samen met de stakeholders en ondernemers. Ondernemers spelen een cruciale rol om de transities mogelijk te maken. De urgentie van verandering wordt alleen maar groter door de verschillende crises. Opvallend is dat ondernemers ondanks de crises nog steeds volop innoveren waarbij een kentering plaats vindt naar bedrijfsvoering en groeiambities die rekening houden met de schaarstes op het gebied van talent, grondstoffen en energie. Daar waar startups en scale-ups zich vaak al richten op innovaties in een van de transities (“technology enabler”), richt het gevestigd MKB zich op de toepassingen van die innovaties (“activity enabler”). In 2023 introduceert LIOF daarom de MKB Transitie Lening om juist deze activiteiten van het gevestigde MKB te ondersteunen en versnellen. Bedrijven in beweging krijgen is de kern van de activiteiten van LIOF. Daarom moet het voeling houden met de markt en samenwerken met partners om de beweging te versterken en te versnellen. Jaarverslag 2022
7 Regionale impact De samenwerking met partners vertaalt zich in grote betrokkenheid van LIOF bij diverse programma’s, projecten en samenwerkingsverbanden die zich veelal op de transities richten. Ondernemers krijgen zo vanuit diverse initiatieven handvatten aangereikt om mee te bewegen. Concreet betekent dit dat LIOF naast haar eigen structurele ondersteuningsprogramma’s vaak als uitvoeringspartner betrokken wordt bij programma’s en projecten van partners. LIOF wordt hiermee duidelijk gezien als de speler in de transities die de gewenste versnellingen kan bewerkstelligen. Dit vraagt ook aanpassingsvermogen van de organisatie om de ondernemer met de juiste instrumenten te kunnen blijven ondersteunen. LIOF werkt vanzelfsprekend intensief samen met de Provincie Limburg; in het uitvoeren van economisch beleid maar ook in het terugkoppelen van bevindingen in en uit het bedrijfsleven voor het mogelijk optimaliseren van dat economische beleid. LIOF zoekt de samenwerking met de vier Brightlands campussen en de Limburgse onderwijs- en kennisinstellingen. Bijvoorbeeld bij gezamenlijke incubatieprogramma’s om startups te ondersteunen, zoals BL.inc op de Brightlands Campus Greenport Venlo of masterclasses samen met de Limburgse Hogescholen. Zo wordt kennis over de transities overgedragen naar het MKB, die deze inzet in veranderingen van product, dienst of proces. De samenwerking met de Brightlands campussen is een belangrijke bouwsteen in de Limburgse innovatieecosystemen. Ze spelen ook een belangrijke rol in de maatschappelijke uitdagingen want de vier campussen in Geleen, Heerlen, Maastricht en Venlo richten zich ieder op één of meer van de transities energie, circulariteit, gezondheid en digitalisering. Op initiatief van de Provincie Limburg wordt in 2023 gestart met Bright.Start waarin LIOF samen met de Brightlands campussen en de Universiteit van Maastricht een gezamenlijk en campus-overschrijdend startup en scale-up programma opzet. De voorbereidingen hiervoor zijn gestart in 2022. Nationale slagkracht In 2022 is de bovenregionale samenwerking tussen de ROM’s op vele gebieden geïntensiveerd. Dit ligt ook in lijn met de aanbevelingen uit de ROM-evaluatie door Buck Consultants en de daaruit voortvloeiende Kamerbrief. Bij alle ROM’s staat de inzet op de maatschappelijke opgaves hoog op de agenda. Door eenieders positie in de regionale ecosystemen en door de bundeling van elkaars krachten kunnen zij nog beter hun rol vervullen als aanjagers van een duurzame regionale economie. Het ROM netwerk heeft een landelijke dekking en daarmee zijn de ROM’s onmiskenbaar sterke regionale voorposten voor het nationaal economisch beleid. Zo hebben de ROM’s een inventariserende rol gehad ten aanzien van de ruimtebehoefte voor de invulling van het nationale ruimtelijk beleid. Deze landelijke dekking maakt ook dat de ROM’s voor het Ministerie van EZK toenemend uitvoeringspartner zijn en vaak ook als schakel ingezet worden tussen grootschalige landelijke programma’s en het regionale ’LIOF hielp ons enorm om van start te kunnen gaan. Financieel, maar ook om meer vertrouwen uit te stralen’ Jaarverslag 2022 Tom de la Rambelje en Keanu Franssen oprichters Profiteerpas
8 MKB. Zoals het Nationaal GroeiFonds waarvoor de ROM’s waaronder LIOF aanvragen hebben voorbereid en opgewerkt. ROM 3.0 pilot In zomer van 2022 werd de pilot ROM 3.0 gelanceerd. Binnen deze pilot wordt gekeken hoe samenwerking bovenregionaal en tussen de ROM’s leidt tot betere resultaten. Primair uitgangspunt blijft wel de unieke rol die iedere ROM vervult binnen haar eigen regio. De ROM 3.0-pilot kent vier actielijnen: Verduurzaming van de industrie met Groene Chemie Nieuwe Economie; Digitalisering met European Digital Innovation Hubs; Batterijtechnologie en Sleuteltechnologieën. LIOF draait volop mee in ieder van deze lijnen. De ROM 3.0 pilot loopt door tot medio 2023. LIOF zal in 2023, net als in 2022, vanuit de bovenregionale samenwerking de projecten Groene Chemie Nieuwe Economie (GCNE) en de Einstein Telescope (ET) namens de gezamenlijke ROM’s trekken. GCNE is een initiatief van Economisch Netwerk Zuid-Nederland (EN Zuid) uitgebreid met Zuid-Holland en de noordelijke provincies, met als doel de verduurzaming van de chemische maakindustrie. De ET wordt ondersteund uit het Nationaal Groeifonds met meer dan € 900 miljoen. Ook GCNE dingt mee met projecten naar ondersteuning vanuit het Nationaal Groeifonds. Met dit fonds investeert het kabinet tussen 2021 en 2025 in totaal € 20 miljard in projecten, gericht op economische groei voor de lange termijn. Euregionale hindernissen LIOF zet al een paar jaar in op samenwerking met Euregionale partners die economische en innovatieve impact moet genereren. De transities spelen in deze samenwerking een belangrijke rol aangezien transities bij uitstek grensoverschrijdend zijn. De Euregionale samenwerking kreeg in 2022 vorm in diverse Interreg projecten en Europese programma’s. Zo werd samen met NRW.BANK met succes het eerste Euregional Startup event georganiseerd. Vier Duitse en vier Nederlandse startups presenteerden hun circulaire en energie proposities aan een groep experts en business angels. Dit initiatief wordt ook in 2023 weer opgepakt. Desondanks blijkt het moeilijk om Euregionaal concrete en grotere impact te genereren. De goede intenties van alle partners ten spijt blijken de landsgrenzen in de praktijk toch behoorlijke drempels. En de impact die LIOF heeft gemaakt is kleiner dan geambieerd. Economische veiligheid De diverse crises laten zien dat we wendbaar moeten blijven en moeten anticiperen op nieuwe en onbekende uitdagingen. Dit doen we door zwaarder in zetten op de vorming van kortere ketens en vermindering van afhankelijkheid van grondstoffen en energie uit het (verre) buitenland. Naast bedreigingen biedt de verwevenheid met de internationale economie Nederland en Limburg kansen. LIOF vervult hierin een signaalfunctie naar de relevante ministeries. Ook zetten we in op grotere alertheid bij de medewerkers ten aanzien van het belang van economische veiligheid door bijvoorbeeld voorlichting door de Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD). Daarnaast zal LIOF stringentere Know Your Customer procedures (KYC) volgen bij ondernemingen met (vermoede) banden tot niet-vrije landen die LIOF wil ondersteunen of al ondersteunt,. Zo willen we negatieve gevolgen voorkomen van overnames en investeringen in Limburgse bedrijven die hoogwaardige technologie ontwikkelen zoals discontinuïteit van onze vitale processen en het weglekken van gevoelige of hoogwaardige informatie. LIOF in transitie: op weg naar een impact gedreven organisatie Matrixorganisatie Sinds 2021 werkt LIOF met op ondernemersvraag gerichte teams, de zogenaamde kerntaakteams. De teams zijn vanuit de afdeling Business Development (BD) georganiseerd rondom ons werkveld en de ontwikkelingsfase van een bedrijf: internationalisering, innovatieondersteuning en business development. Vanuit de afdeling Participaties & Financiering (P&F) zijn de teams georganiseerd rondom de drie levensfasen van bedrijven, te weten startups, scale-ups en gevestigd MKB. Ieder team heeft een teamlead. De transitieteams zijn georganiseerd rond de transities uit het Meerjarenplan 2021-2025. Zij verbinden kerntaken op gebied van BD met P&F en ondersteuningstaken. Jaarverslag 2022
9 Evaluatie Eind 2022 is de matrixorganisatie geëvalueerd. Belangrijke conclusies is dat er méér synergie behaald kan worden tussen de verschillende teams en activiteiten. Tevens moet er meer aandacht komen voor actievere externe positionering en het meenemen van de ondernemers. Een andere belangrijk punt dat naar voren kwam uit de evaluatie is de grote behoefte bij interne en externe belanghebbenden aan het meetbaar maken van impact. Dit streven sluit aan bij het lopende traject van ‘impact reporting’ binnen LIOF en ROM Nederland, met de ambitie om toe te werken naar de Sustainable Finance Disclosure Regulation (SFDR) van de Europese Unie. Verdrag van de Matrix Afgelopen jaar hebben de transitie- en kernteams gezamenlijk het zogenaamde ‘Verdrag van de Matrix’ opgesteld. Het doel achter deze tool was het concreter maken van de doelstellingen tussen de transitie- en kernteams en het bevorderen van de samenwerking tussen beide partijen. Op deze manier wilden de teams ook duidelijker krijgen hoe we als één LIOF impact op de transities energie, circulariteit, gezondheid en digitalisering kunnen nastreven met het Limburgs MKB. Uiteindelijk is het merendeel van de targets gehaald en kijken we terug op een succesvolle pilot voor deze nieuwe samenwerkingstool. Op basis van deze positieve resultaten wordt het ‘Verdrag van de Matrix’ in 2023 verder geformaliseerd door de transitiedoelstellingen te verbinden aan de targets van de kernteams. Zo willen we de gehele organisatie intensiever aan de transities laten werken. Impact reporting Sinds de introductie van de transities en de matrixorganisatie is LIOF samen met de andere ROM’s aan de slag gegaan om impact voor transities en duurzame ontwikkeling aan te tonen. Rapporteren en meten van impact is complex en moet nog steeds een behoorlijke ontwikkeling doormaken. Zeker als ROM, die vaak alleen impact kan generen via de bedrijven die LIOF ondersteunt. Samen hebben we ROM-breed het Waardecreatiemodel (WCM) geïntroduceerd, een model dat ruimte biedt voor zowel de kwantitatieve als kwalitatieve impact rapportage. In de loop van 2022 hebben we gekeken hoe we dit model verder kunnen inzetten voor onze impact rapportage. Daarnaast zetten de ROM’s meer in op gezamenlijke business intelligence waarbij we naast consistente resultaatrapportage ook ambiëren om onze kennis over de regionale economieën te aggregeren en te ontsluiten. Impact Pathways In 2022 zijn we aan de slag gegaan met de Impact Pathway. Hiermee kan de financiële, economische en maatschappelijke waardecreatie per individuele casus in beeld kan worden gebracht, conform het principe van de Theory of Change (tevens het theoretisch kader voor ons eigen Waardecreatiemodel). Einde 2022 zijn alle nieuwe investeringen en uitbreidingen geëvalueerd op basis van Impact Pathways. In de loop van 2023 zullen we deze tool ’LIOF has been with us since the start, supporting us with the LBDF and later through the LimburgMakers program’ Jaarverslag 2022 Vincente Payo Ollero CEO and Founder of Aerial Precision
10 verder uitrollen over ons gehele portfolio om ook voor beheercases de sociale en/of milieu impact mee te nemen. In het voorliggend verslag worden beknopte uitwerkingen gepresenteerd van de Impact Pathway van vier financieringscasussen uit het verslagjaar. In deze uitwerking is vermeld de beoogde impact en de aansluiting op de hoofdtransitie. De Impact Pathway is tevens een instrument waarmee we gerichter het gesprek aan kunnen gaan over impact met ondernemers. We willen met de ondernemers aan tafel gaan om te bespreken welke bijdrage zij met hun bedrijf kunnen leveren aan een toekomstbestendige Limburgse economie. Dit alles om samen meer beweging in gang te zetten. Verenigde Naties Sustainable Development Goals als leidraad LIOF richt zich met haar activiteiten op een positieve bijdrage aan de transities die sterk verbonden zijn aan de Sustainable Development Goals (SDG’s) van de Verenigde Naties: gezondheid, duurzame energie, groei en werkgelegenheid, innovatie en circulaire economie. Het eerder opgenomen waardecreatiemodel is tevens leeswijzer van het voorliggend jaarverslag. Jaarverslag 2022
11 Impact pathway: Green Caravan Green Caravan heeft als missie om alle elektrische voertuigen CO2-neutraal te laten rijden en fossielvrij laden de norm te maken. Green Caravan beoogt daarnaast een volledige transparantie te creëren in de CO2-uitstoot van het opladen van elektrische voertuigen. Dit doen ze door zogenaamde CO2smart charging services aan te bieden. Transitie: energie Impact: Electrische opladen, kan nu nog moeilijk zonder fossiele brandstoffen te gebruiken. Ongeveer 65% van de stroom op het net wordt nog steeds met gas and kolen geproduceerd. Green Caravan wil de CO2-uitstoot verminderen door in te zetten op 100% hernieuwbare energie als voedingsbron voor laadpalen (gebruik van zonne-energie in combinatie met biobrandstoffen). Verder willen ze bewustzijn onder de consument creëren voor de noodzaak tot het volledig duurzaam maken van elektrische mobiliteit. Financiering met een beoogde positieve impact op de volgende SDG’s (in volgorde van impact): Jaarverslag 2022
12 Input: de vijf kapitalen LIOF is de regionale ontwikkelingsmaatschappij voor Limburg en ondersteunt innovatieve ondernemers met advies, netwerk en financiering. Startups, scale-ups en MKB’ers die behoefte hebben aan ondersteuning om te innoveren, investeren of internationaliseren kunnen rekenen op LIOF. Intellectueel kapitaal: kennis van zaken LIOF zet haar kennis in langs drie pijlers: innoveren, investeren en internationaliseren. LIOF werkt vanuit haar M!ss!e Limburg samen met de ondernemers in Limburg naar een slimmer, duurzamer en gezonder Limburg. Focus hierbij zijn de vier transities: energie, circulariteit, gezondheid en digitalisering. De inmiddels opgedane kennis vanuit de vier transities maakt dat LIOF een geloofwaardige partij is om de ondernemers op weg te helpen naar een duurzame samenleving en te verbinden met relevante partijen. De kennis van de business developers en investment managers is een belangrijke basis van onze dienstverlening aan de Limburgse ondernemer. Vanuit innoveren: kennis rondom (innovatieve) trends, toetsing en haalbaarheid van innovaties en kennis van het toewerken naar financieringsrijpe businessplannen. Vanuit investeren: kennis rondom (start- of groei-) financiering, toegespitst op de levenscyclus en behoefte van de ondernemer. Vanuit internationaliseren: kennis over het vestgingsklimaat in Nederland en Limburg, relevante wet- en regelgeving en de regionale ecosystemen (Foreign Investment Development) en kennis over export, wet- en regelgeving en kansen over de grens (International Trade Development). Deze kennis delen we via een-op-een gesprekken met ondernemers en collectief via bijvoorbeeld masterclasses en kennistrajecten (innoveren); business angels bijeenkomsten, scale-up community meetings en informatiesessies voor intermediairs (investeren); handelsmissies (internationaliseren). Binnen LIOF wordt ook kennis ontwikkeld en gedeeld via zogenaamde kennisdeals en online via platforms zoals InnovationSpotter (innoveren), Pitchbook (investeren) en Datafox (internationaliseren). Via de inzet van een business analist wordt de marktkennis inzichtelijk en toegankelijk gemaakt door de koppeling van interne data met externe analyses. LIOF investeert veel in opleidingen en trainingen voor medewerkers. Zo wordt er vanuit investeren op dit vlak nauw samengewerkt met de Nederlandse Vereniging van Participatiemaatschappijen (NPV). In 2022 investeerde LIOF 3,3% van de loonsom aan de ontwikkeling van de medewerkers. De drie pijlers internationaliseren, innoveren en investeren versterken elkaar intern onderling. Zo kan als voorbeeld de aantrekkelijkheid van onze proposities richting buitenlandse kandidaat-vestigers worden versterkt met de financieringsmogelijkheden die LIOF heeft. Of kunnen bedrijven die LIOF heeft gefinancierd worden geholpen bij het initiëren en realiseren van product, dienstof procesinnovaties met de kennis, het netwerk en de instrumenten. In 2023 zal gewerkt worden aan de verdere intensivering van het gebruik van systemen voor het intern delen van kennis zoals CRM. Sociaal kapitaal: verbinden en versterken Het sociaal kapitaal wordt gevormd door netwerken die LIOF bouwt en onderhoudt met kennisinstellingen, belangenorganisaties, financiële partners, overheden en andere ROM’s. Op regionaal, euregionaal, nationaal of internationaal niveau. Met het ontstaan van een landelijk dekkend ROM-netwerk is in 2022 in toenemende mate samengewerkt in ROM Nederland-verband (ROM NL). Een sterk netwerk dat nationaal beleid aan regionale uitvoering verbindt.. Innoveren Entrepreneurial Ecosystems Een belangrijk element in de netwerken vormt de vorming van entrepreneurial ecosystems (EE) waarbij tien bouwstenen zoals netwerken, kennis, talent, leiderschap en infrastructuur in samenhang tot ontwikkeling worden gebracht om tot de beste basis voor economische en maatschappelijke welvaart te komen. Samen met de andere ROM’s is in 2022 hiermee begonnen via een Community of Practice waarbij theorie en toepassing van het concept gezamenlijk in meerdere werksessies gedurende het jaar verder is uitgewerkt. Jaarverslag 2022
13 Groene Chemie Nieuwe Economie (GCNE) en Einstein Telescope (ET) zijn goede voorbeelden van de opbouw van deze entrepreneurial ecosystems. Brightlands campussen Regionaal gezien vormt de samenwerking met de Brightlands campussen een belangrijke bouwsteen in de Limburgse innovatie-ecosystemen. Ze zijn belangrijke partners voor LIOF omdat ze zich ook op een of meer van de vier transities richten. Enkele voorbeelden van concrete samenwerkingsprojecten zijn: AI Hub (digitalisering | Brightlands Smart Services Campus), Groene Chemie Nieuwe Economie en Chemelot Circular Hub (circulariteit | Brightlands Chemelot Campus), Medlim (gezondheid | Brightlands Maastricht Health Campus) en BL.inc (gezondheid | Brightlands Campus Greenport Venlo). shiftLimburg Een belangrijke input-schakel binnen het regionale netwerk is shiftLimburg: het Limburg brede go-to platform voor het opdoen van kennis, het aangaan van samenwerkingen en het vinden van inspiratie rondom de vier transities energie, circulariteit, gezondheid of digitalisering. shiftLimburg wil de transities versnellen en een beweging in gang zetten. Met als doel innovatie en ondernemerschap te stimuleren voor een duurzaam en toekomstbestendig Limburg. LIOF is initiator van dit platform. Samen met partners uit het Limburgse ecoysteem: Limburgse Werkgevers Vereniging (LWV), Keyport, Provincie Limburg, Limburgse Land- en Tuinbouwbond (LLTB), Brightlands en Rabobank. Investeren Binnen deze pijler is de organisatie van LIOF ingericht op drie levensfasen van bedrijven: startups, scale-ups en gevestigd MKB. Overkoepelend opereren we echter binnen dezelfde netwerken. Duidelijks is wel dat in elke bedrijfsfase externe financiers een andere rol vervullen en daardoor kent iedere fase een specifiek netwerk van co-financiers. In de vroege startup fase zijn dat vooral informal investors en seedfondsen. Bij scale-ups ligt de focus meer op venture capital en bij MKB meer op private equity. Daarnaast is er in iedere fase samenwerking met banken en andere financiers. Landelijk werkt LIOF nauw samen met partijen als Invest NL, Techleap en Scale-up Nation. Met Scale-Up Nation is in 2022 de samenwerking gestart rondom het Scale-Up boardprogramma en het bouwen van een community van commissarissen voor scale-ups. Ter ondersteuning is in 2022 vanuit de gezamenlijke ROM’s een website gemaakt, gericht op deze doelgroep. In 2022 zijn voorbereidingen gestart voor een eerste event dat heeft plaatsgevonden in maart 2023. Met Invest NL is er periodiek lead overleg waar ook de Provincie Limburg bij aansluit. Het is van groot belang deze financiële partners aan Limburg te verbinden om de financieringsarmslag van de regionale financiers te vergroten. Internationaliseren Landelijk werkt het team Internationaliseren samen met de andere regio’s, grote steden en RVO in het Trade and Innovate NL-netwerk (TINL) en met het Netherlands Foreign Investment Agency (NFIA) in Invest in Hollandverband (IiH). Binnen Limburg zijn de Provincie Limburg, de Brightlands campussen, de zeven grootste Limburgse gemeenten en enkele semipublieke gebiedsontwikkelaars de voornaamste partners. Dit is deels geformaliseerd in een Acquisitie Convenant. Financieel kapitaal: financieren met impact Versterken innovatievermogen Vanuit de pijler Innoveren is LIOF uitvoerder van twee provinciale programma’s: LimburgToekomstbestendig en LimburgToerisme: LimburgToekomstbestendig Dit programma richt zich op de kernsectoren van de Limburgse economie. Het heeft als doel innovaties te initiëren en ondersteunen die én economische potentie én impact hebben op ten minste één van de transitieopgaven. Voor dit programma is een financieringsbedrag beschikbaar van € 8,7 miljoen, waarmee LIOF zo’n 300 Limburgse MKB’ers kan ondersteunen. Binnen het programma hebben we drie eigen financieringsmogelijkheden om innovaties te initiëren, een haalbaarheidstoets uit te laten voeren en een prototype te realiseren. LimburgToerisme Dit programma richt zich op de sector toerisme & recreatie en heeft als doel het concurrentievermogen van de sector te verhogen door innovatie van producten en diensten met impact op ten minste één van de vier transities. Jaarverslag 2022
14 Voor dit programma is een financieringsbedrag beschikbaar van € 2,0 miljoen. Naar verwachting kunnen hiermee circa 140 Limburgse MKB’ers worden ondersteund. Ook dit programma kent eigen financieringsmogelijkheden voor innovatieprojecten. Beide programma’s worden voor € 6,0 miljoen additioneel gefinancierd vanuit het project Limburg Herstelt en Versnelt. Dit project is gefinancierd vanuit het ReactEUfonds, bedoeld om het MKB te ondersteunen bij het innoveren en internationaliseren na de Covid19-pandemie. Einstein Telescope Met de Einstein Telescope (ET) bouwen Europese wetenschappers en bedrijven de nauwkeurigste detector voor zwaartekrachtsgolven ooit. Dat is een unieke kans voor onderzoekers, bedrijven en de regionale economie. Onze grensregio is een van de mogelijke locaties. Voor een gezamenlijke kandidatuur van Nederland, België en Duitsland is een goede voorbereiding nodig. Vanuit het Nationaal Groeifonds (in een consortium met de Ministeries van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen (OCW) en EZK, Nikhef, Provincie Limburg en LIOF) is € 42 miljoen binnen gehaald voor de voorbereidingsfase van ET. LIOF heeft tot eind 2026 namens ROM NL de lead bij het voorsorteren van Nederlandse bedrijven op de technologie-ontwikkelingen ten behoeve van de ET en het valoriseren van deze technologieën in nieuwe product/marktcombinaties. Partnerprogramma’s Naast de eigen programma’s, ondersteunt LIOF het Limburgse bedrijfsleven via programma’s van partners. Deze richten zich op diverse sectoren en thema’s. Bijlage 3 geeft een overzicht van alle majeure programma’s, projecten en activiteiten. (de zogenaamde ‘proof of concept’ fase). LVFF investeert in de vorm van converteerbare leningen. Het financieringsbedrag is maximaal € 350.000. Versterken financieringsmogelijkheden Vanuit de pijler Investeren verstrekt LIOF risicodragend kapitaal aan startups, scale-ups en innovatief MKB met grote groeipotentie in Limburg. De focus ligt op ondernemingen die bijdragen aan een van de vier transities. LIOF doet dit in de vorm van eigen of vreemd vermogen en combinaties hiervan. In 2022 waren nieuwe financieringen en participaties mogelijk vanuit het Limburg Startup Capital Fund (LSCF) en het LIOF Participatiefonds. Daarnaast voert LIOF het fondsmanagement uit van vier fondsen die in beheerfase zijn. LSCF LSCF is een fonds om startende ondernemers financieel te ondersteunen bij het omzetten van ideeën in concrete producten en diensten die aansluiten bij de verschillende transitiedoelen. Ook staat het fonds open voor scale-ups en het gevestigde MKB dat de slag wil maken naar duurzaamheid en circulariteit. LSCF is gelanceerd in 2022. De middelen zijn beschikbaar gesteld door de Provincie Limburg, het Ministerie van EZK/ RVO en het LIOF Participatiefonds. LIOF beheert het fonds met een omvang van € 32,7 miljoen; er is jaarlijks € 5 miljoen beschikbaar voor uitzettingen. LSCF heeft twee financiële instrumenten: Het Limburg Vroege Fase Fonds (LVFF): met het LVFF financieren we innovaties – waarvan de haalbaarheid aangetoond is – in de beginfase van de ontwikkeling Het Seed Fonds Limburg (SFL) is bedoeld om de doorontwikkeling of groei van innovatie financieel mogelijk te maken. SFL investeert in de vorm van aandelenkapitaal, eventueel in combinatie met een (converteerbare) lening. Het financieringsbedrag is maximaal € 1 miljoen. LIOF Participatiefonds Het LIOF Participatiefonds is er voor innovatieve MKB’ers die willen doorgroeien en voor middelgrote tot grote ondernemingen die willen groeien of denken aan een overname, bedrijfsopvolging of turnaround. Na de herkapitalisatie in 2021, is de ruimte voor kapitaalverstrekking vanuit het LIOF Participatiefonds verhoogd naar € 13 miljoen voor 2022. LIOF Participatiefonds investeert in de vorm van aandelenkapitaal, eventueel met een (converteerbare) achtergestelde lening. Het financieringsbedrag kan variëren van € 100.000 tot € 5 miljoen. Fondsen in beheer Het MKB-leningenfonds (MKBLF), het Limburg Business Development Fund (LBDF), Nedermaas Hightech Ventures en het Overbruggingsfonds ten behoeve van de CoronaOverbruggingslening (COL) zijn fondsen ‘in beheer’ en kunnen geen nieuwe participaties of financieringen verstrekken. Wel is er nog (beperkt) ruimte voor uitbreidingsinvesteringen binnen LBDF en Nedermaas Jaarverslag 2022
15 Menselijk kapitaal: talent prioriteit LIOF werkt sinds 2021 in een matrixstructuur. De matrixorganisatie werd eind 2022 geëvalueerd. In het hoofdstuk ‘onze input: op weg naar een impact gedreven organisatie’ gaan we hier verder op in. De organisatie had 68 fte aan medewerkers met de volgende man/vrouwverdeling. bezetting is onder andere toe te schrijven aan de introductie van het Limburg Startup Capital Fund (LSCF) en aan een toenemend aantal programma’s en projecten dat LIOF uitvoert. We merken dat deze toename steeds vaker bestaat uit kortlopende projecten of programma’s, waarbij meestal niet meer dan één persoon wordt aangenomen om een dergelijke unieke opdracht uit te voeren. Voorbeelden hiervan zijn Entreprise Europe Network en Brexit Adjustment Reserve. De voorkeur vanuit het perspectief van bedrijfsvoering, werving & selectie en sociale cohesie ligt bij meer structurele en langer lopende programma’s met een grotere bezetting zoals LimburgToekomstbestendig en LimburgToerisme, waarbij medewerkers meer in teams kunnen werken. Verder zijn 10,2 fte nieuwe medewerkers aangenomen en hebben 4,7 fte LIOF verlaten. In totaal zijn 5,7 fte binnen LIOF doorgestroomd naar ander functies als deel van hun persoonlijke loopbaanontwikkeling. Het ziekteverzuim in 2022 bedroeg 2,4% dit is ruim onder het landelijk gemiddelde maar we zien een lichte stijging bij LIOF in vergelijking met 2021. Groei In het verslagjaar is LIOF als organisatie flink gegroeid en die groei zet zich voort in 2023. De toename in formatie en Collega’s hebben doordat ze werken aan kortlopende opdrachten met een strikt inhoudelijk kader weinig natuurlijke binding met de rest van de organisatie. We proberen echter de binding zo veel mogelijk te faciliteren. De praktijk leert ook dat het lastig is om mensen voor kortlopende opdrachten te werven en te behouden. Een uitdaging voor LIOF is om naast de groei voldoende aandacht te hebben voor interne doorgroeimogelijkheden van de medewerkers. Binnen een kleine organisatie met een platte organisatiestructuur is dat moeilijk te realiseren. De introductie van teamleads en daarmee een extra laag in de organisatiestructuur heeft in dit opzicht extra kansen geboden voor medewerkers. Sociale Cohesie Met de sterke groei van de organisatie ontstaat ook het risico dat medewerkers minder zicht hebben op de identiteit van LIOF en samenhang van alle activiteiten van LIOF. Daarnaast verandert door de instroom van nieuwe medewerkers de cultuur van de organisatie. In de werving en selectie is de laatste jaren nadrukkelijk aandacht voor diversiteit in de samenstelling van het personeelsbestand. Minder zicht op de identiteit kan resulteren in minder binding met de organisatie. Dit is een aandachtspunt van de directie. Om een inclusieve en breed gedragen cultuur te borgen, start in 2023 een traject waarbij alle medewerkers betrokken worden. De voorbereidingen hiertoe zijn in 2022 gestart via de selectie van een bureau dat LIOF hierin begeleidt. Om de medewerkers goed overzicht te bieden van alle activiteiten is in 2022 een interne productcatalogus gerealiseerd, waarbij alle projecten en programma’s zijn gekoppeld aan de expertise respectievelijk taak van medewerkers. Daarnaast heeft LIOF een uitgebreid “on boarding” programma om nieuwe medewerkers te kennis te laten maken met de diversiteit van de taken en de organisatie van LIOF met inzet van coaches en buddy’s. Talent De grote krapte op de arbeidsmarkt is ook merkbaar voor LIOF. Het aantal kandidaten per vacature neemt af en de concurrentie is groot. Desondanks weet LIOF nog altijd kwalitatief goede mensen aan te trekken. LIOF heeft de laatste jaren geïnvesteerd in employer branding met als resultaat dat LIOF als aantrekkelijke werkgever wordt gezien bij de doelgroep. Focus op potentie en Diversiteit en Jaarverslag 2022
16 Inclusie in de selectie maakt dat LIOF toenemend divers talent aan zich weet te binden. Bij de selectieprocedure is grote aandacht voor het maatschappelijke bewustzijn van de kandidaten. Dit blijkt een sterke motivatie om te willen werken bij LIOF. Om meer jong talent aan LIOF te binden en vanuit employer branding is in 2022, voor alle Regionale Ontwikkelmaatschappijen, een traineeship traject opgezet onder leiding van LIOF: Dit jong talentenprogramma, onder de naam ‘ROM Academy’, is begin 2023 uitgerold en de eerste lichting trainees is gestart bij diverse ROM’s. Binnen dit kader is LIOF betrokken bij de Maastricht University Challenge. Doel van deelname aan dit project is tweeledig: studenten worden als potentiële jonge ondernemers geënthousiasmeerd om een eigen bedrijf te starten én ze mogen zelf een dag ervaren hoe het is om als business developer of investment manager bij LIOF te werken door het werken aan cases. LIOF richt zich bij de werving van nieuwe mensen ook op de Euregio. Alle vacatures worden standaard ook in Belgisch Limburg gepubliceerd. Omdat deze brede focus ook inhoudt dat er anderstalige medewerkers kunnen worden aangetrokken is er in 2022 gestart met een tweetalige interne informatievoorziening in het Nederlands en het Engels. De werkgroep Diversiteit en Inclusie is hier zeer actief bij betrokken. Diversiteit en Inclusie Ons beleid op diversiteit is gebaseerd op drie samenhangende zienswijzen: - We zien medewerkers als individuen met eigen waardevolle kwaliteiten. - Verschillen tussen medewerkers worden erkend en gewaardeerd. - We hebben een ‘all-inclusive’ benadering. De meerwaarde van diversiteit van meerderheids- en minderheidsleden wordt benadrukt. Daarmee gaat diversiteit verder dan alleen gebaseerd op geslacht maar probeert LIOF alle aspecten van diversiteit mee te nemen in haar beleid ten aanzien van Diversiteit en Inclusie (D&I). LIOF heeft een interne werkgroep D&I die bestaat uit leden uit de meeste afdelingen van LIOF. In 2022 lag de focus op het bewuster maken van medewerkers van het belang van D&I. Zo werd bijvoorbeeld een Dag van de Diversiteit georganiseerd. De rol van D&I wordt dus structureler opgepakt en ervaren. D&I wordt intern als een vijfde transitie gezien wat maakt dat de werkgroep die hiervoor verantwoordelijk is aanhaakt bij de overige transitieteams, zoals de bijeenkomsten van het ‘Verdrag van de Matrix’. Bij sollicitatieprocedures is daarnaast de samenstelling van ‘diverse’ selectieteams bij de werving en selectieprocedures een vereiste. De impact van D&I op LIOF én de wereld om ons heen pleit er voor om dit thema extern veel meer mee te integreren in onze activiteiten en doelstellingen als volwaardig onderdeel van M!ss!e Limburg. ’LIOF is een waardevolle sparringpartner op momenten dat je het nodig hebt’ Marco Essed algemeen directeur Embloom Jaarverslag 2022
17 Vitaliteit Goed werkgeverschap staat hoog in het vaandel van LIOF. Vitaliteit is daarmee onlosmakelijk verbonden en gaat breder dan de fysieke gezondheid van medewerkers. Het jaar 2022 werd bij LIOF uitgeroepen als het jaar van de vitaliteit. Er is in dit kader een aantal workshops gehouden rondom thema’s als gezonde voeding, bewegen, werkdruk, werkstress en slaap. Tweejaarlijks wordt een periodiek medisch onderzoek aangeboden aan medewerkers. Om verandering te bewerkstelligen worden vitaliteitscoaches ingezet. Maar onze verantwoordelijkheid als werkgever gaat verder. Vanwege de energiecrisis en de impact hiervan op veel Nederlandse huishoudens is bij LIOF besloten om de medewerkers de mogelijkheid te bieden om indien nodig gebruik te maken van een budgetcoach. Voor alle acties geldt dat LIOF slechts faciliterend kan, wil en mag optreden. De verantwoordelijkheid blijft primair bij de medewerker liggen. In lijn met de landelijke trend ervaart LIOF helaas ook dat medewerkers het moeilijk vinden een gezonde balans tussen werk en privé te vinden en te houden. De werkdruk wordt als hoog ervaren, thuiswerken vervaagt de grens tussen vrije tijd en werk. Dit leidt tot meer ziekteverzuim. Ook de resultaten van het in 2022 gehouden Medewerkersbelevingsonderzoek bevestigen dit beeld. De resultaten van dit onderzoek zijn intern besproken, de oorzaken zijn geïdentificeerd en in overleg met de OR wordt actie ondernomen. Om medewerkers te ondersteunen worden diverse interventies gehouden in 2023. Eén van de acties is een slaaponderzoek door een expert op dit gebied, gekoppeld aan individuele coaching, indien noodzakelijk. De collectieve acties gaan samen met intensieve persoonlijke begeleiding en alertheid. Vertrouwenspersonen LIOF streeft naar integriteit en ethisch handelen in alle activiteiten. We stimuleren een open en eerlijke cultuur binnen de organisatie. Onderdeel hiervan zijn twee vertrouwenspersonen binnen LIOF. Uit de rapportage van de vertrouwenspersonen blijkt dat er in 2022 geen beroep op hen is gedaan. Hoewel er geen meldingen zijn geweest wil LIOF in 2023 een gedragscode Integriteit instellen. Dit zal onderdeel van het cultuurtraject in 2023 zijn dat integriteit als een van de centrale onderwerpen heeft, naast D&I en de maatschappelijke impact die de organisatie en de individuele medewerker wil en kan maken. SDG Pioneer United Nations In 2021 zijn we na een uitvoerige selectie toegelaten tot het SDG Pioneer United Nations programma. Dit driejarige project doen we in samenwerking met het Belgische VoKa (KvK Belgisch Limburg). Onze organisatie wordt gedurende deze periode langs de lat van de zeventien SDG’s gelegd en elk jaar opnieuw beoordeeld op de succesvolle implementatie van een actieplan dat bestaat uit 30 acties gedurende die drie jaar. De acties in het actieplan hebben als doel om zowel op het gebied van beleid als van uitvoering veranderingen te verwezenlijken in de organisatie. In juni 2022 ontving LIOF het eerste certificaat bij het behalen van het eerste deel uit het actieplan. 2023 is het tweede jaar van dit traject. Natuurlijk kapitaal: voorbeeldfunctie LIOF De directe milieu-impact van LIOF als dienstverlener is beperkt. Sinds december 2017 huurt LIOF kantoorruimte in Maastricht en Venlo. Binnen deze omgeving werkt LIOF milieubewust onder meer via automatische klimaatbeheersing, papierreductie door volledig digitaal te werken, afvalscheiding en het werken met flexplekken. Ook zal het bedrijfswagenpark binnen twee jaar volledig uit elektrisch aangedreven wagens bestaan. Dit is overigens ook deel van het SDG Pioneer programma dat LIOF uitrolt. Natuurlijk kapitaal wordt ook gevormd door natuurlijke ecosystemen die een stroom van waardevolle producten en diensten voortbrengen, nu en in de toekomst. Natuurlijk kapitaal is niet van invloed op direct gebruik door LIOF maar wel indirect door onze inzet op de transities en in het bijzonder de transitie circulariteit. Samen met ondernemers kijkt LIOF naar de inzet en het belang van circulaire verdienmodellen en korte ketens. En LIOF ontsluit het ecosysteem waar relevant voor de ondernemer. Jaarverslag 2022
18 Impact pathway: Ceriter Ceriter ontwikkelt en produceert slimme schoenzooltjes voor Parkinson- en CPA patiënten met als doel het verbeteren van de kwaliteit van leven voor deze patiënten. Transitie: gezondheid Impact De inzet en het gebruik van deze schoenzooltjes geeft de Parkinson’s patiënten en CPA patiënten een verbeterde zelfstandigheid en autonomie én een verbeterde herintegratie. Daarnaast zorgt het voor vermindering van zorgkosten voor zowel patiënt als therapeut. Financiering met een beoogde positieve impact op de volgende SDG’s (in volgorde van impact): Jaarverslag 2022
19 Activiteiten, output en outcome Innoveren en internationaliseren De afdeling Business Development (BD) is verantwoordelijk voor innoveren en internationaliseren. Deze afdeling bestaat uit drie kernteams: business development, innovatieondersteuning en internationaal. Deze teams zijn deel van en werken samen met de transitieteams via de matrixorganisatie. Zo worden activiteiten, output en outcome gerealiseerd met primaire focus op de vier transities om samen op weg te gaan naar een slimmer, duurzamer en gezonder Limburg. Bijlage 3 geeft een gedetailleerd overzicht van de activiteiten en projecten van Business Development Entrepreneurial ecosystems Voor de activiteiten om regionale economie te versterken en meer impact te creëren is de verdere doorontwikkeling van de Entrepreneurial Ecosystems (EE) belangrijk. EEnetwerken zullen aan de basis liggen van veel zo niet alle activiteiten. In 2022 is dit concept verder uitgewerkt en toegepast op verschillende manieren. Met het door Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO) tot in 2027 gefinancierde project Enabling Societal Missions through Entrepreneurial Ecosystems (ESMEE) kunnen kennispartners (met de Universiteit Utrecht in de lead) en de ROM’s de entrepreneurial ecosystems verder uitwerken naar impact op de maatschappelijke opgaven. De ROM’s richten zich daarbij op hoe interventies op (een set van) de ecosysteem-elementen effectief zijn en tot impact leiden. LIOF werkt het EE-concept verder uit binnen de zogenoemde Community of Practice EE voor Limburg. Zo is er voor de Provincie Limburg een masterclass EE georganiseerd en heeft LIOF het EE-concept toegepast op de Brightlands campussen. Zo kan LIOF met partners inventariseren hoe de activiteiten nog meer op elkaar afgestemd kunnen worden om meer impact te genereren, Ook het eerder genoemde project Einstein Telescope pakken we aan vanuit het EE-concept. shiftLimburg shiftLimburg is het Limburg-brede go-to platform voor kennis, samenwerkingen en inspiratie rondom de vier transities energie, circulariteit, gezondheid of digitalisering. Het platform had ultimo 2022 605 leden, 739 volgers op LinkedIn en er zijn in het verslagjaar meer dan 900 artikelen op het platform geplaatst. Deze aantallen nemen sinds de start gestaag toe. En is een goede weergave van de beweging die LIOF wil bereiken met partners op gebied van impact. Activiteiten per kernteam Team internationaal De activiteiten van team internationaal bestaan uit Foreign Investment Development (FID) en International Trade Development (ITD). Activiteiten van FID richten zich op het aantrekken van buitenlandse bedrijven en het ondersteunen van in Limburg gevestigde buitenlandse bedrijven. ITD activiteiten ondersteunen Limburgse MKB’ers bij het verkennen en betreden van buitenlandse markten. Jaarverslag 2022
20 Foreign Investment Development Voor belangstellende kandidaat-vestigers zijn ook in 2022 maatwerk proposities opgesteld. In lijn met ons Meerjarenplan ligt de focus daarbij op de combinaties van sterke Limburgse ecosystemen met impact op de transities; gezonde en veilige voeding, duurzame en geavanceerde logistiek, high-tech sleuteltechnologieënwaaronder digitalisering -, duurzame materialen en groene chemie, en life sciences & healthcare. Deze kandidaat-vestigers zijn vervolgens begeleid bij hun zoektocht naar een vestigingslocatie in Limburg en ondersteund bij hun daadwerkelijke vestiging. Businessinlimburg.com Voor de doelgroep kandidaat-vestigers heeft LIOF al een aantal jaren een internationale website. Deze website is in 2022 volledig herzien qua structuur en vormgeving. De branding gebeurt primair vanuit de provincie Limburg en de focus ligt op de kernsectoren in Limburg en de maatschappelijke opgaven. Investor relations Om de relaties met buitenlandse bedrijven gevestigd in Limburg te onderhouden voert LIOF het Limburgse deel van het nationale Investor Relations-programma voor NFIA. De gesprekken die we in dit kader voeren zorgen ervoor dat LIOF deze bedrijven kan ondersteunen bij hun verdere ontwikkeling en aansluiting bij relevante regionale ecosystemen. From volume to value Met de IiH-collega’s hebben we ons in 2022 ingespannen om de acquisitiestrategie ‘from volume to value’ vorm te geven. Deze strategie richt zich op het najagen van investeringsprojecten die een bijdrage leveren aan bedrijfsnetwerken en ecosystemen rond de nationale maatschappelijk missies. In de acquisitie zal deze toegevoegde waarde centraal staan en niet primair de omvang van projecten in termen van investeringsvolume en werkgelegenheidseffect. International Trade Development De opheffing van de Covid19-beperkingen maakte ook uitgaande handelsmissies weer mogelijk. Voornaamste doelregio was Duitsland met een focus op hightech, digitalisering en agri-tech. Ook hebben we meerdere inkomende handelsmissies ontvangen met als doel internationale handels- en technologierelaties tot stand te brengen. Deze activiteiten worden zo mogelijk samen met één of meerdere TINL-partners georganiseerd. Export Sociëteit LIOF is partner van de Export Sociëteit Limburgs (ESL), een netwerk van Limburgse bedrijven, overheden en intermediairs die de Limburgse export in de schijnwerper wil zetten. In 2022 heeft ESL de Limburg Export Award en Limburg Young Export Award uitgereikt aan Vekoma Rides. Enterprise Europe Network In het kader van het Enterprise Europe Networkprogramma hebben we in 2022 75 technologiematches kunnen maken tussen Limburgse MKB’ers en MKB’ers elders in Europa. Dit een heel mooi resultaat dat vertrouwen geeft in de toegevoegde waarde van dit programma voor het Limburgse MKB in de komende jaren. ’Een technologische ontwikkeling van deze omvang doe je niet alleen, hiervoor heb je een team van partners nodig’ Elmar Dohms eigenaar en oprichter van EMX Powertrain Jaarverslag 2022
21 Brexit Adjustment Reserve In oktober heeft LIOF de activiteiten voor het Brexit Adjustment Reserve-programma (BAR) beëindigd. Dit door RVO in Nederland mede via de ROM’s uitgezette programma kwam pas laat na de Brexit beschikbaar en bleek beperkt in ondersteuning. Daarom was de belangstelling onder het bedrijfsleven zeer gering, ook in Limburg. Team innovatieondersteuning Het team innovatieondersteuning stimuleert met zijn activiteiten het Limburgse MKB tot innovaties van product, dienst of proces, en ondersteunt hen bij het realiseren van de innovaties. Het team innovatieondersteuning heeft ook in 2022 vanuit de programma’s LimburgToekomstbestendig en LimburgToerisme collectieve activiteiten georganiseerd. Dit varieerde van masterclass-cycli rond bijvoorbeeld duurzaamheid (CIRCO-tracks) tot eenmalige voorlichtingsen inspiratiesessies rond een of meerdere transities. Daarnaast is actief contact gezocht met MKB’ers om samen een idee om te zetten in een innovatieproject. Individueel maar ook in clusters. Het vinden van financieringsopties voor de resulterende projecten is dan de volgende stap. Hier LIOF ook een rol kan spelen. Team business development Het team business development ontwikkelt met de MKB’er het passende verdienmodel bij zo’n innovatief product, dienst of proces en ondersteunt bij het opbouwen van een financierbaar business plan. Het team business development heeft of ondersteunt een aantal incubatie- en acceleratie programma’s. Het gaat bijvoorbeeld om het landelijke Investor Readiness Program van de ROM’s of om het domein- en campus specifieke programma BL.inc aan de Brightlands Campus Greenport Venlo. In 2022 heeft LIOF zich ingezet om deze programma’s methodisch meer af te stemmen om een verdere samenwerking en mogelijke integratie mogelijk te maken. Een voorbeeld hiervan is het eerder genoemde Bright.Start Ook in 2023 blijft LIOF zich dus inzetten op optimalisatie van het aanbod aan incubatieprogramma’s Het team heeft in 2022 gewerkt aan de meerjarige programma’s Impuls Biocirculaire Economie Limburg en Off Road. De programma’s lopen door in 2023. Bijlage 3 presenteert meer details. Versterken Euregio Per Q2 2022 is het project Versterken Euregio geëindigd. Deels door de Covid19-beperkingen gedurende een groot deel van de looptijd van het project, deels door de weerbarstigheid van grensoverschrijdend samenwerken, zijn de resultaten niet geheel zoals voorzien en vooral minder concreet tastbaar in termen van grensoverschrijdende fondsen, financieringscases, kennisuitwisselings- en innovatieprojecten. Desondanks blijft LIOF overtuigd van de meerwaarde van grensoverschrijdende samenwerking voor het Limburgse MKB. Jaarverslag 2022
22 Output Met de activiteiten internationaliseren en innoveren heeft LIOF met 228 projecten en cases bedrijven in Limburg ondersteund. De tabel op de volgende pagina geeft een compleet overzicht van de kwantitatieve resultaten -de output- van innoveren en internationaliseren. Internationaliseren: Foreign Investment Development De resultaten op FID over 2022 blijven achter bij de doelstellingen. Geopolitieke omstandigheden –de oorlog in de Oekraïne en de handelsoorlog tussen de Verenigde Staten en China– leiden er toe dat veel bedrijven hun uitbreidingsplannen afschalen en/of opschorten. Ook de resulterende hogere energieprijzen en de beschikbaarheid en prijzen van grondstoffen leiden tot onzekerheid bij bedrijven. De terugval in aantal projecten is vergelijkbaar met andere Invest in Holland partijen die soms een terugval van ongeveer 60% ondervonden in 2022. De impact van de externe omstandigheden is nog versterkt doordat het NFIA en het IiH-netwerk vrijwel geheel 2022 focus heeft gehad op ontwikkeling en uitrol van de nieuwe acquisitiestrategie ‘from volume to value’. LIOF heeft deze focus al eerder binnen haar Meerjarenplan verlegd van sector naar transitie. De verwachting is dat de resultaten van FID ook in 2023 sterk zullen lijden onder de geopolitieke omstandigheden. Over de periode 2021-2025 van het Meerjarenplan liggen de cumulatieve resultaten desondanks op koers. Als onderdeel van FID hebben we in 2022 meer Investor Relations-gesprekken (IR) gevoerd dan de doelstelling buitenlandse vestigers .Door de terugval bij het aantrekken van nieuwe buitenlandse vestigers, zet LIOF de IRgesprekken in om relaties met hen te onderhouden om hen voor Limburg te behouden. Internationaliseren: International Trade Development LIOF organiseerde het afgelopen jaar vijf uitgaande (handels)missies met veertien deelnemende Limburgse MKB’ers. Dit is meer dan de doelstelling en lijkt deels verklaard te kunnen worden doordat er na de covid-periode relatief meer handelsmissies (kunnen) worden georganiseerd. De missies hebben dan ook geleid tot 90 één-op-eén matchmakings tussen Limburgse MKB’ers en buitenlandse kandidaat-handelspartners boven de doelstelling van 83. Innovatieondersteuning Hier zijn de targets overtroffen. Zeker het aantal gerealiseerde en gefinancierde innovatieprojecten ligt ruim boven het target; 205 tegen 125. Het beschikken over de ontwikkelingsprogramma’s Limburg Herstelt en Versnelt, LimburgToekomstbestendig en LimburgToerisme stelt LIOF in staat veel ondernemers te ondersteunen, ook in het komende jaar. Business development In 2022 heeft LIOF vijftien business cases financieringsgereed opgeleverd met een totaalbedrag van € 29,5 miljoen. Hierdoor is de achterstand uit 2021 op het meerjarige target nog niet ingelopen. Door één financieel uitzonderlijk omvangrijke case overschrijdt het financiële volume van de cases de target wel in ruime mate. Jaarverslag 2022
23 Outcome 223 van de 228 (98%) in 2022 gerealiseerde projecten en cases hebben elk een directe impact op ten minste één van de transities en daarmee op één van de door LIOF verkozen Sustainable Development Goals (SDGs) (energie = SDG 7, circulariteit = SDG 12, gezondheid = SDG 3, digitalisering = SDG 9). De vijf projecten zonder een directe impact betreffen vier buitenlandse investeringsprojecten (FID) waarvan de leads nog uit het vorige sectorale Meerjarenplan stammen en door de Covid19-pandemie ernstig zijn vertraagd. Eén innovatieproject, de Einstein Telescope, is niet specifiek op de vier transities gericht maar op de ontwikkeling van sleuteltechnologieën. Daarmee sluit dit project aan op SDG 8, die innovatie betreft. De verdeling van de gerealiseerde projecten en cases over de vier transities annex SDGs is ten opzichte van 2021 meer in evenwicht. Jaarverslag 2022
24 Impact pathway: Cooloo Cooloo ontwikkelt technologieën en produceert duurzame, esthetische en ecologische oplossingen en producten voor de meubelindustrie. Haar doel is oplossingen te geven die flexibel toepasbaar zijn en hoogwaardige designproducten te creëren, die geschikt zijn om lang mee te gaan in de circulaire economie . Transitie: circulariteit Impact Cooloo zet in op vier lijnen: Ontwikkeling van ecologische coatings (op waterbasis) van reststromen van leer, kurk, jeans, beton, metaal, etc. als alternatief voor traditionele virgin stofferingen en materialen gebruikt in meubelbranche, interieurbouw, automotive en luchtvaart. Ontwikkeling van grotendeels ecologisch meubelschuim (op basis van gerecylede tennisballen en latex) als alternatief voor traditioneel virgin meubelschuim. Productie van meubelelementen naar eigen ontwerp (Cooloo eigen producten en onder white label) en naar ontwerp van derden (projecten van architecten of brand-owners). Refurbishment van bestaande meubelen via derden en verlenging van de levensduur Financiering met een beoogde positieve impact op de volgende SDG’s (in volgorde van impact): Jaarverslag 2022
25 Investeren De afdeling Participaties & Financiering (P&F) voert de investeringsactiviteiten uit. P&F bestaat uit drie teams: team startups, team scale-ups en team MKB. Ook deze teams werken nauw samen met de transitieteams. LIOF investeert in ondernemingen die bijdragen aan de transities en waar marktpartijen dat niet kunnen. LIOF verstrekt risicodragend kapitaal in de vorm van eigen of vreemd vermogen en combinaties hiervan. LIOF financiert via eigen fondsen of fondsen in beheer. Impact investor Onze investeringen realiseren maatschappelijke impact: we investeren in die bijdragen aan de transities ofwel door hun innovaties ofwel door aanpassing van bedrijfsprocessen. LIOF streeft ernaar op deze manier een impact investor te zijn. De investeringen in startups en scale-ups zijn vaak in innovaties die de maatschappelijke uitdagingen kunnen oplossen. Bij het investeren in MKB ligt de focus ook op de transitie naar nieuwe en duurzame verdienmodellen en bedrijfsprocessen. P&F is in 2022 gestart met het gebruik van Impact Pathways voor nieuwe investeringen en uitbreidingen. Deze helpen in het kwalitatief beoordelen van de beoogde impact vóór we investeren. Uiteindelijk willen we deze impact-beoordeling middels impact pathways kwantificeren. Ook zet P&F in 2023 in op de ontwikkeling van een methode voor impact- en ESG-screening in ROM NL verband. Naast het realiseren van maatschappelijke impact blijven onze investeringen gericht op het realiseren van financiële impact: het in stand houden van ons financieel vermogen zodat LIOF duurzaam kan blijven investeren in de regionale economie. MKB Transitie Lening Voor het MKB dat wil inzetten op transities, zoals gebruik van alternatieve energiebronnen, lijkt nog onvoldoende bancaire financiering aanwezig. Banken zijn terughoudend omdat het risico-rendement op duurzame investeringen vaak onvoldoende aantrekkelijk is. Binnen het MKB is er echter potentie om veel meer impact te genereren op transities, met name op de transities energie en digitalisering. LIOF wil hier op inspelen door in 2023 eigen middelen van LIOF te oormerken en via de MKB Transitie Lening op de markt te brengen. Dit instrument kan bij het bestaande MKB groei of een versnelling realiseren rondom de transities. Denk bijvoorbeeld aan de verduurzaming van product, productieproces óf het in de markt zetten van innovaties waardoor klanten kunnen verduurzamen. Financieren over de grens Ook bij P&F wordt grensoverschrijdende samenwerking nagestreefd. De daadwerkelijke concretisering van grensoverschrijdende investeringen of het opzetten van Euregionale fondsen is echter zeer lastig door de nationaal opgelegde beperkingen. LIOF zal toch samen met NRW Bank en LRM opnieuw verkennen hoe we samen kunnen werken rond impact investing op Euregionaal niveau Eigen fondsen LIOF Participatiefonds Het LIOF Participatiefonds is er voor innovatieve MKB’ers die willen doorgroeien, en voor middelgrote tot grote ondernemers die willen groeien of denken aan een overname, bedrijfsopvolging of turn-around. In 2022 lag de focus op het versterkt uitzetten van de in 2021 aangetrokken middelen in het LIOF Participatiefonds. Er werden zestien financieringen verstrekt voor een totaal volume van € 9,5 miljoen. We blijven hiermee onder het voor 2022 beoogde uitzettingsdoel van € 13 miljoen. Er is een groeiende vraag naar co-financiering door LIOF in zeer grote investeringsrondes bij kapitaalintensieve startups en scale-ups. LIOF fungeert hierbij vaak als vormer of verbinder tussen de verschillende belanghebbenden in deze complexe transacties niet alleen met financiering maar ook bij voorbeeld met contacten naar overheden. Zo maakt LIOF impact, ondanks zijn relatief beperkte financiële armslag in grote financieringsrondes De doorlooptijd voor het afsluiten van deze complexe deals is lang en legt daardoor relatief veel beslag op de investment managers. Naast de focus op het acquireren van nieuwe financieringscases, is er veel aandacht geweest voor het verhogen van de waarde van de portefeuille en realiseren van verkopen van portfolio-bedrijven. Dit moet leiden tot een meer evenwichtige opbouw van de portefeuille. Ook het positieve financiële resultaat van 2022 is mede te Jaarverslag 2022
26 danken aan actief portfoliomanagement resulterend in enkele succesvolle exits. De waardering van LIOF participaties is gebaseerd op twee leidende beginselen: neutraal waarderen en revolverendheid nastreven. LIOF volgt bij de waardering van de participaties algemeen aanvaarde grondslagen voor financiële verslaggeving. LIOF neemt verliezen op participaties al op het moment dat ze worden verwacht. Winsten daarentegen nemen we pas als ze worden gerealiseerd. In aanvulling op dit neutrale waarderingsbeleid is het van belang om de onderliggende waardeontwikkeling van de portefeuille periodiek te bepalen. Daartoe gebruikt LIOF een waarderingsmethodiek die inzicht geeft in de geschatte marktwaarde. Op basis van deze waarderingsmethodiek komt de waarde van de activa per 31 december 2022 ongeveer € 24 miljoen hoger uit dan in de balans opgenomen (2021: ongeveer € 31 miljoen). Hoewel er in 2022 sprake was van een grote afwaardering op een recente investering zijn deze stille dus reserves hoger dan de cumulatieve afwaarderingen. Limburg Startup Capital Fund (LSCF) LSCF is een fonds om startende ondernemers financieel te ondersteunen bij het omzetten van ideeën in concrete producten en diensten die aansluiten bij de verschillende transitiedoelen. Ook staat het fonds open voor scale-ups en het gevestigde MKB dat de slag wil maken naar duurzaamheid en circulariteit. Limburg heeft unieke sterktes om innovaties te ontwikkelen en naar de markt te brengen. Er is een sterke innovatie- en kennisinfrastructuur in Limburg bestaande uit hogescholen, Maastricht University en Brightlands campussen. Ook het MKB werkt aan duurzame oplossingen voor morgen. Limburg is deel van de Euregio met universiteiten en campussen rond Hasselt, Luik en Aken. Dit alles maakt Limburg in potentie broedplaats voor innovaties die oplossingen bieden voor maatschappelijke uitdagingen. Onderzoek en ontwikkeling kosten echter veel tijd en geld en er is financiering nodig om deze vroege fase innovaties te toetsen en mogelijk te maken. Met de openstelling in 2022 van het LSCF kwam weer structureel vroege fase financiering in Limburg beschikbaar. De fondsomvang bedraagt € 32,7 miljoen met een jaarlijks uitzettingsvolume van € 10 miljoen. Het fonds heeft een mooie start gemaakt met 184 leads en elf investeringsvoorstellen positief geadviseerd. Zes investeringen zijn in 2022 tot closing gekomen voor een totaal volume van € 2,1 miljoen. LSCF kent twee deelinstrumenten. Met het Limburg Vroege Fase Fonds (LVFF) financieren we innovaties - waarvan de haalbaarheid aangetoond is - in de beginfase van de ontwikkeling (de zogenaamde ‘proof of concept’ fase). Het Seed Fonds Limburg (SFL) is bedoeld om de doorontwikkeling of groei van de innovatie financieel mogelijk te maken. ’LIOF not only has been helpful in guiding us through the grant application process, they also provided us with financial resources’ Leo Smit CEO Hy2Care Jaarverslag 2022
27 Fondsen in management LIOF heeft naast het LIOF Participatiefonds en het LSCF vier fondsen in management voor de Provincie Limburg en het Ministerie van EKZ. Al deze fondsen zijn inmiddels in de beheerfase. Limburg Business Development Fonds (LBDF) LBDF is een vroege fase fonds en eigenlijk een voorganger van het LSCF. LBDF heeft samen met de Brightlands campussen een cruciale rol gespeeld in het opbouwen en versterken van het startup-landschap in Limburg met name in gezondheid en hightech. Binnen de totale looptijd van het fonds zijn bijna 250 startups en bedrijven gefinancierd met subsidies, leningen en eigen vermogen. Per 1 mei 2021 is dit fonds in de beheerfase. De totale portefeuille is ultimo 2022 € 12 miljoen groot en bestaat uit 41 investeringen en wordt beheerd voor de Provincie Limburg. MKB Leningenfonds (MKBLF) Het MKBLF verstrekte achtergestelde kredieten om MKB’ers te helpen bij innovatie, uitbreiding of groei. LIOF beheert dit fonds voor de Provincie Limburg. Sinds de start in 2015 heeft het fonds 54 leningen verstrekt voor een totaal volume van € 22,6 miljoen met name in de maakindustrie, leisure, retail/groothandel en logistiek. De totale beheerportefeuille is ultimo 2022 € 12 miljoen en bestaat uit 30 leningen. Nedermaas Hightech Ventures Nedermaas Hightech Ventures verstrekte risicodragend kapitaal aan startende hightech ondernemingen, met een focus op Pharma, Food en Chemie. LIOF beheert dit fonds voor het Ministerie van EZK. Het fonds is per 31 december 2020 in beheerfase. Nedermaas heeft gedurende de looptijd veertien vroege fase participaties gerealiseerd. Om de exits van de resterende portfoliobedrijven te realiseren is met het Ministerie van EZK besloten om de looptijd van de beheerfase te verlengen tot uiterlijk 31 december 2023 om zo de opbrengsten te optimaliseren. Het volume van de totale portefeuille ultimo 2022 is € 2,5 miljoen en bestaat uit zes portfoliobedrijven. CoronaOverbruggingsLening (COL), Limburgs Overbruggings Fonds (LOF) COL is een steunmaatregel vanuit het ministerie van EZK voor startups, scale-ups en innovatief MKB om de negatieve effecten van de Covid19-pandemie te overbruggen. De COL is samen met het ministerie van EZK en Techleap ontwikkeld en uitgevoerd door de ROM’s. LIOF heeft de COL in Limburg voor het Ministerie van EZK uitgevoerd via het LOF. De COL is sinds medio 2021 in beheerfase. Sinds de start van de CoronaOverbruggingsLening (COL) op 29 april 2020 heeft LIOF 117 aanvragen in behandeling genomen waarvan er in totaal 62 zijn goedgekeurd voor een totaalbedrag van € 14,0 miljoen. De hoogte van de totale openstaande portefeuille is ultimo € 8,9 miljoen en bestaat uit 42 leningen. ’Daarvoor hebben we twee keer gebruik kunnen maken van een financiële tegemoetkoming en specifieke kennis van LIOF. Zonder die bijdragen waren we nooit zo ver gekomen’ Tim Mullens CEO Greenholds Jaarverslag 2022
28 Activiteiten per kernteam Participatiefonds. Daarnaast beheert het team startups uit verschillende fondsen, waaronder LBDF en COL. Voor alle teams geldt dat de acquisitie in 2022 is achtergebleven op plan. Dit kan deels worden toegeschreven aan de voortdurende effecten van Covid-19 in de eerste helft van het jaar en de economische impact van de oorlog in Oekraïne, die naast politieke onrust ook hebben bijgedragen aan onzekerheid bij veel bedrijven en een rem op investeringen hebben gezet. Daarnaast is er de afgelopen jaren veel kapitaal beschikbaar gesteld op de investeringsmarkt als gevolg van lage rentetarieven. Dit heeft geleid tot hoge bedrijfswaarderingen en veel privaat risicokapitaal, wat de uitzettingsambitie van LIOF onder druk heeft gezet. Het sentiment op de markt lijkt nu te veranderen door stijgende rentetarieven en inflatie. Zo investeren venture capitalists meer in de bestaande portefeuille en geven informal investors de voorkeur aan investeringen met een lager risicoprofiel. Enerzijds biedt dit mogelijkheden voor investeringen door LIOF, anderzijds wordt het moeilijker om co-investeerders te vinden en exits te realiseren tegen de waarderingen van de afgelopen jaren. Bij beheer ziet LIOF positieve waardeontwikkelingen binnen het portfolio, maar de uitdaging ligt in het realiseren van rendement dat inflatie kan compenseren. Team startups In 2022 lag de focus van het team startups op het opstarten van het LSCF-en de groei van het team. Het team is in ontwikkeling en heeft zich met volle inzet gericht op acquisitieactiviteiten voor zowel het LSCF als het LIOF In 2022 was het team actief betrokken bij de Maastricht University Challenge (MUC), dat studenten van de UM en Zuyd Hogeschool de kans biedt om hun innovatieve ideeën te ontwikkelen en te presenteren. Daarnaast worden ze bij het realiseren van een levensvatbaar businessplan ondersteund door coaches. Een aantal medewerkers is als coach verbonden aan deze challenge en heeft verschillende teams begeleid. LIOF wil zo ondernemend talent bevorderen. In de startup fase lijkt er geen schaarste aan kapitaal. Wel is het vaak lastig om in de vroegste fase “blended finance” te realiseren. De grootste schaarste is talent, vooral ondernemend en technisch talent. Dit brengt voor de startups specifieke uitdagingen met zich mee bij de groei van hun bedrijf. Team scale-ups Het team is gericht op acquisitie van nieuwe investeringen en op waardecreatie en het investeren in uitbreidingen in de bestaande scale-up portefeuille. Het beheer in deze fase is intensief. In de loop van 2022 werd steeds duidelijker dat co-investeerders voorzichtiger werden. Dit heeft tot gevolg gehad dat (uitbreidings-)rondes van bedrijven in gevaar kwamen of werden uitgesteld. Het team heeft in 2022 ingezet op de vorming van een scale-up community door diverse events te organiseren: Scaling Limburg kwam voort vanuit de behoefte van scaleups om samen te werken aan vraagstukken rond opschaling en talent. In juni 2022 was de eerste bijeenkomst. LIOF werkt ook samen ScaleUp Nation waaronder deelname aan het ScaleUp Board programma en de voorbereiding van een evenement gericht op commissarissen van snelgroeiende bedrijven. Team MKB In 2022 heeft het team MKB een aantal succesvolle exits gerealiseerd. LIOF verkocht actief zijn participaties in bedrijven die lang in portfolio zaten of verkocht bedrijven samen met de andere aandeelhouders om een hoog rendement te behalen. Het team streeft ook het komende jaar op deze wijze een evenwichtige opbouw van het portfolio na. Er lijkt momenteel nog steeds een tekort aan reguliere financieringsmogelijkheden voor MKB-bedrijven in transitie te zijn. Daarom heeft team MKB in 2022 de hiervoor beschreven MKB Transitie Lening ontwikkeld en bereidt zich voor op de introductie in 2023 hiervan. Hiermee biedt LIOF passende financieringsmogelijkheden voor MKBbedrijven die een transitie willen maken naar bijvoorbeeld duurzaamheid of digitalisering. De financiële onrust veroorzaakt door de problemen bij banken in de Verenigde Staten en Zwitserland kan leiden tot voorzichtigheid en strengere financieringskaders voor bancaire financiering in het MKB. Op dit moment ziet LIOF nog geen directe effecten in onze portefeuille, maar het blijft de ontwikkelingen nauwlettend volgen. Jaarverslag 2022
29 Output Investeringen Participaties & Financieringen Resultaat Financieringsbedrijf LIOF Financieel resultaat LIOF Participatiefonds In 2022 zijn elf nieuwe financieringen zijn verstrekt voor een totaalbedrag van € 8,8 miljoen. Er zijn vijf uitbreidingen gerealiseerd voor een bedrag van € 744.000. Het totaal cumulatief resultaat van exits in 2022 komt uit op € 16,2 miljoen Financieel resultaat LSCF In 2022 zijn er zes nieuwe financieringen verstrekt voor een totaal volume van € 2,1 miljoen. De meeste financieringen worden getrancheerd ter beschikking gesteld, hierdoor staat nog een volume van € 1,2 miljoen als openstaand commitment. Financieel resultaat fondsen in beheer In 2022 zijn er zes uitbreidingen gerealiseerd voor een totaal volume van € 779.000. De rapportage van de fondsen in beheer vindt plaats los van dit jaarverslag en deze jaarrekening. Dit betreft het resultaat van het LIOF Participatiefonds (N.V. LIOF enkelvoudig resultaat van Financieringsbedrijf), als getoond in bijlage 2. Aantal participaties naar jaren in portfolio LIOF heeft een actief beleid om investeringen binnen een periode van acht jaar te verkopen, rekening houdende met de situatie waarin het bedrijf verkeert, de positie als minderheidsaandeelhouder. Ultimo 2022 waren 29% van de 73 bedrijven langer dan acht jaar in portfolio. Dit is een vermindering ten opzichte van 2021 waarin 35% van de bedrijven langer dan acht jaar in portfolio waren. Jaarverslag 2022
30 Outcome Portfolio In het portfolio van de 73 participaties van het LIOF Participatiefonds kunnen er 46 worden beoordeeld als voor LIOF meest relevante SDGs. Alle participaties beogen een positieve bijdrage aan SDG 8: eerlijk werk en economische groei. Het zwaartepunt ligt op SDG3 gezondheid en welzijn en is onder andere een resultante van investeringen op en rond de Brightlands Maastricht Health Campus Nieuwe financieringen 2022 Er zijn 28 financieringen verstrekt vanuit de diverse fondsen van LIOF. 17 nieuwe investeringen, waarvan 11 voor het LIOF Participatiefonds en zes voor het Limburg Startup Capital Fund. Verder zijn er 11 uitbreidingen gedaan. De verdeling ligt met zwaartepunt op SDG3 gezondheid en welzijn net zoals bij het portfolio van het LIOF Participatiefonds: Jaarverslag 2022
31 Casus: I-med Technology I-med Technologies heeft een hoofdgedragen digitale loup (DHM) ontwikkeld voor chirurgen en tandartsen waarmee gedurende een operatie in 3D en in zeer hoge kwaliteit beelden kunnen worden geprojecteerd. Transitie: digitalisering Impact: I-med Technologies heeft de DHM ontwikkeld om complicaties tijdens operaties als gevolg van slecht zicht te verminderen. Hiermee stellen zij de artsen in staat beter, sneller en veiliger te opereren. Door deze digitale innovatie wordt de kwaliteit van zorg aan de patiënt verhoogd. Dit leidt tevens tot een verlaging van de zorgkosten door hogere efficiëntie en minder nazorg vanwege complicaties. Financiering met een beoogde positieve impact op de volgende SDG’s (in volgorde van impact): Jaarverslag 2022
32 Verantwoording en governance LIOF maakt met het huidige, gecommitteerde Meerjarenplan 2021-2025 grote en concrete stappen. Het zet de kerndienstverlening netwerk, advies en financiering actief in op de transities. LIOF voert het Meerjarenplan 2021-2025 ook uit als onderdeel van Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen (MVO). LIOF wil meer dan alleen voldoen aan de regelgeving. Het wil met een volledig geïntegreerde strategie de maatschappelijk uitdagingen mét en voor de Limburgse economie aangaan. In de toekomst wil LIOF ook aan te verwachten verplichte regelgeving zoals de Corporate Social Responsibility Directive (CSRD) van de Europese Unie voldoen. De inzet op maatschappelijke opgaves zorgt voor een duurzame versterking van het economische klimaat in Limburg. Het Waardecreatiemodel van LIOF laat zien hoe LIOF dat doen en hoe het dat willen bereiken. In het Waardecreatiemodel is onder natuurlijk kapitaal beschreven hoe de LIOF organisatie is ingericht met aandacht voor het milieu. Eerlijk en open zaken doen Als onderdeel van MVO doet LIOF geen zaken met bedrijven waarvan de activiteiten/bedrijfsvoering maatschappelijk onverantwoord, onethisch of illegaal zijn. Dit beleid wordt ondersteund door de RvC en wordt ook door LIOF in- en extern uitgedragen. Mochten er zich binnen bedrijven misstanden voordoen en LIOF verneemt hierover, dan neemt het maatregelen. Daarin volgt LIOF richtlijnen zoals de UN Guiding Principles en de OESOrichtlijnen met betrekking tot zaken als mensenrechten, kinderarbeid, milieu en corruptie. De toeleveranciers zijn voornamelijk leveranciers van kantoorartikelen, energie en specifieke (facilitaire en ondersteunende) diensten. Het inkoopbeleid houdt expliciet rekening met specifieke wet- en regelgeving waaraan LIOF als publieke onderneming moeten voldoen. Zo volgt LIOF de regels van fair competition die zich vertalen in provinciale, nationale en Europese aanbestedingsregels. Wat betreft de relatie met toeleveranciers en afnemers gaat LIOF bij voorkeur een samenwerking aan met Limburgse bedrijven. Daarnaast gaat LIOF in de verdere relatie met de gekozen partij weloverwogen om met kosten- en milieuaspecten. LIOF is zicht hierbij niet alleen bewust van zijn verantwoordelijkheid, maar ook van zijn voorbeeldfunctie in Limburg. ’Rabobank en LIOF staken, samen met andere partners, de handen bij elkaar om deze ondernemers te ondersteunen bij de stap van lineair naar circulair ondernemen’ Léon Weinheimer Weinheimer Natuursteen Jaarverslag 2022
33 Ondernemingsbestuur LIOF werkt continu aan een transparant en integer ondernemingsbestuur. Daarbij hanteert het de Nederlandse Corporate Governance Code als richtlijn. Hoewel de code primair van toepassing is op beursgenoteerde vennootschappen, vindt LIOF het belangrijk om deze code als uitgangspunt te nemen bij de inrichting en vormgeving van LIOF’s ondernemingsbestuur, temeer omdat het een publieke doelstelling heeft en met publieke middelen werkt. Het streven naar (meer) diversiteit is een uitgangspunt bij de samenstelling van alle gremia hier genoemd; een gemengde samenstelling, onder meer met betrekking tot geslacht en leeftijd. Tevens streeft LIOF naar een evenwichtige verdeling van kennis, vaardigheden en ervaring. Raad van Commissarissen (RvC) De RvC is verantwoordelijk voor het toezicht op de directie en treedt daarnaast adviserend en raadgevend op. Verder beoordeelt de Raad investeringsvoorstellen hoger dan € 2,5 miljoen tot een hoogte van € 5 miljoen. De RvC bestaat uit ten minste drie en maximaal vijf leden. In de huidige samenstelling bestaat de Raad uit drie leden: twee mannen en één vrouw. In de samenstelling van RvC wordt aansluiting gezocht bij het publiek-private werkterrein van LIOF. De leden bezitten specifieke ervaring, kennis en competenties zodat zij de kwaliteit van de directie in alle opzichten kunnen beoordelen. De leden van de RvC opereren onafhankelijk van elkaar en ten opzichte van het bestuur van LIOF. De RvC heeft een rooster van aftreden ingesteld om zoveel mogelijk te voorkomen dat meerdere commissarissen tegelijk aftreden. Ze heeft een zittingstermijn van vier jaar. De RvC ontvangt een vaste vergoeding. Deze vergoeding is bepaald door de AvA. Investeringscommissie LIOF Participatiefonds De Investeringscommissie LIOF Participatiefonds (IC LP) heeft als belangrijkste taak de directie op een onafhankelijke manier te adviseren over de voorgelegde investerings- en exit voorstellen die het mandaat van de directie van € 250.000 overstijgen, tot een bedrag van € 2,5 miljoen. De IC LP bestaat uit ten minste drie en maximaal negen leden die geen lid zijn van de RvC. Ze heeft een zittingstermijn van vier jaar. De IC-leden ontvangen een vaste vergoeding. Deze vergoeding is bepaald door de AvA. De IC LP kwam in het verslagjaar tien keer bijeen waarvan eenmaal met de RvC. Het totaal aantal positief geadviseerde investeringsvoorstellen was tien, wat een totaal financieringsbedrag vertegenwoordigt van € 12.587.500. Verder is in 2022 positief advies gegeven op vier desinvesteringen en zijn er tien company summaries voorgelegd ter advisering. Investeringscommissie LSCF De Investeringscommissie van het LSCF (IC LSCF) heeft als belangrijkste taak de directie op een onafhankelijke manier te adviseren over de voorgelegde (des-) investerings- en converteringsvoorstellen die het mandaat van de directie overstijgen. Het mandaat van de directie wordt jaarlijks, na voorafgaande goedkeuring door Provincie Limburg, vastgesteld door de Algemene Vergadering van LSCF B.V. en bedroeg in 2022 € 250.000. De IC LSCF bestaat uit ten minste drie en maximaal negen leden. Ze heeft een zittingstermijn van vier jaar. De IC-leden van LSCF ontvangen een vaste vergoeding. Deze vergoeding is bepaald door de AvA. De IC LSCF kwam in het verslagjaar 2022 vijf keer bij elkaar. Het totaal aantal positief geadviseerde financieringsvoorstellen bedroeg acht, waarvan vijf LVFF en drie SFL. De vijf positief geadviseerde LVFF voorstellen vertegenwoordigden een financieringsbedrag (commitment) van € 1.750.000. De drie positief geadviseerde SFL voorstellen vertegenwoordigden een financieringsbedrag (commitment) van € 1.070.000. Daarnaast zijn er in 2022 drie LVFF voorstellen onder directiemandaat goedgekeurd, voor een totaal financieringsbedrag van € 603.500. In totaal zijn in 2022 elf ondernemingen gefinancierd vanuit LSCF. Een profielschets van de leden van alle gremia is opgenomen op bladzijden 35 en 36 van dit jaarverslag. Jaarverslag 2022
34 Algemene Vergadering van Aandeelhouders De statuten van LIOF bepalen dat besluiten slechts genomen kunnen worden indien beide aandeelhouders vertegenwoordigd zijn. Deze aandeelhouders, de Provincie Limburg en het Ministerie van EZK, kennen een gelijke aandelenverhouding. De statuten leggen ook formele procedures rondom de AvA vast en deze worden door LIOF nagevolgd. LIOF hecht aan een goede informatieverstrekking en communicatie met aandeelhouders die ook de rol van opdrachtgever en subsidiënt vervullen. Er vindt periodiek afstemming plaats op zowel bestuurlijk als ambtelijk niveau met de Provincie Limburg en het Ministerie van EZK. In principe vindt tweemaal per jaar een AvA plaats. In het voorjaar rondom de goedkeuring van de jaarcijfers en in het najaar rondom de goedkeuring van het Jaarplan voor het daarop volgende jaar. Audit Het bestuursverslag en de jaarrekening worden opgesteld onder directe verantwoordelijkheid van de algemeen directeur. De RvC ziet erop toe dat de algemeen directeur deze verantwoordelijkheid naar behoren uitvoert. Ten aanzien van de financiële verslaglegging houdt de RvC meerdere malen per jaar (in de reguliere vergaderingen) toezicht op het volgen van de interne procedures die verband houden met het opstellen en publiceren van het bestuursverslag, de jaarrekening en de kwartaalcijfers. Een door de RvC en directie benoemde Auditcommissie loopt samen met de accountant specifiek het proces rondom het bestuursverslag en de jaarrekening door. In 2022 is de Auditcommissie acht keer bij elkaar gekomen, onder meer de beoordeling van het risicomanagement en accounting policies. De door de AvA benoemde onafhankelijke accountant brengt verslag uit aan de RvC over zijn bevindingen over de administratieve organisatie en interne beheersing. Deze worden opgenomen in de Management Letter die in aanwezigheid van de accountant wordt besproken met de RvC. Naast de Management Letter met tussentijdse bevindingen en aanbevelingen brengt de accountant jaarlijks verslag uit over de gehele controleopdracht in de vorm van een Accountantsverslag. Dit verslag wordt eveneens in aanwezigheid van de RvC besproken. Voorts rapporteren directie en RvC aan de AvA over het functioneren van de externe accountant. De aandeelhouders gingen in mei 2022 akkoord met de benoeming van Ernst & Young als accountant voor de periode 2022 tot en met 2025. ’LIOF is al sinds het eerste uur bij ons en daar spreekt ontzettend veel vertrouwen uit’ Vincent Burg Directeur Accerion Jaarverslag 2022
35 Profielschets RvC en IC’s RvC Rob van Leen, voorzitter RvC Benoemd: 23 mei 2018 Hoofdfunctie: ex Chief Innovation Officer en Member Executive Committee, Royal DSM Nevenfuncties: Lid STAK, Merus Lid Raad van Toezicht RegMed XB Voorzitter Raad van Advies Meneldor. San Croonenberg, lid RvC, voorzitter auditcommissie Benoemd: 22 mei 2019 Op voordracht van: College GS Provincie Limburg en Ministerie van EZK Hoofdfunctie: Zelfstandig consultant Nevenfuncties: Voorzitter Sectorcommissie Asset Management bij de Nederlandse Beroepsorganisatie van Accountants (NBA). Lid Raad van Advies Opleiding tot Registeraccountant bij de Maastricht University (MURA). Hans Jennissen, lid RvC Benoemd: 23 mei 2018 en herbenoemd mei 2022 Hoofdfunctie: CFO MGG Nevenfuncties: Lid RVT Limburg Museum. IC LIOF Participatiefonds Yvonne Engelen, voorzitter IC Benoemd: juni 2022 Jan Hoefnagels, lid IC Benoemd: mei 2018 Hoofdfunctie: 2022 tot midden april 2023: General Manager Europe/EMEA voor Onto Innovation Ondernemer / bedrijfsadviseur via Vertus BST Nevenfuncties: Voorzitter Stichting Dispuutshuis Kater Penningmeester Stichting Virus Actie Fonds (tot Q4 2022) Penningmeester Stichting Trauma Nursing Netherlands. (tot Q4 2022) Penningmeester Stichting Advanced Trauma Life Support (vanaf januari 2023). Evert Ludding, lid IC Benoemd: juni 2022 Hoofdfunctie: Ludding*Legal*Strategy (eigen onderneming) Nevenfuncties: Algemeen Directeur Fietskoerier Deventer BV sinds september 2023 (bestuurslid Netwerk Groene Stadhubs (NGS)) Independent non-executive Director Mitrata Inclusive Financial Services Private Limited India (sinds januari 2023). Rob Knops, lid IC Benoemd: juni 2022 Hoofdfunctie: Co-owner & business Strategy Manager Dr. Ludidi; Marketing Consultancy Heron B.V Nevenfuncties: Vastgoedinvesteerder Investeerder en adviseur CoinGriffin Lid Ronde Tafel 174. Joop Janssen, lid IC Benoemd: juni 2022 Hoofdfunctie: Zaakvoerder Yoap Holding bvba Nevenfunctie: Voorzitter RvC Roda JC B.V. Pei Lin Wong, lid IC Benoemd: januari 2023 Hoofdfunctie: CFO & Director Investments Electude Claire Tange, lid IC Benoemd: januari 2023 Hoofdfunctie: Ondernemer (founder Joanna Invests), financieel adviseur Jaarverslag 2022
36 IC LSCF Patricia Jaspers, voorzitter IC Benoemd datum: 1 maart 2023 Hoofdfunctie: Managing Director Eindhoven AI Systems Institute Nevenfuncties: Vice Voorzitter Raad van Toezicht Onderwijsgroep Buitengewoon. Tamara van Scheijndel, lid IC Nationaliteit: Nederlandse Benoemd datum: april 2022 Nevenfuncties: Lid RvT GGzE, lid RvC Budé Bouw + Tuin Lid RvC Grofton Beheer BV (Lindeboon Brouwerij). Wilbert Keunen, lid IC Nationaliteit: Nederland Benoemd datum: april 2022 Nevenfuncties: adviseur MKB bedrijven. Archi Leenaers, lid IC Nationaliteit: Nederland Benoemd datum: april 2022 Hoofdfunctie: niet-uitvoerend bestuursvoorzitter van Anatech in Sittard Nevenfuncties: Lid van het Algemeen Bestuur van de ‘Limburgse Werkgevers Vereniging’ LWV Voorzitter van de ‘Investment Committee Seed Capital’ van Limburg Business Development Fonds (LBDF) Lid van de Raad van Commissarissen van Parkmanagement BV in Roermond Lid van de Commissie van Toezicht bij de ‘Penitentiaire Inrichtingen Zuid-Oost, locatie Roermond’ Lid van het Algemeen Bestuur van VNO-NCW in Den Haag Lid van de investeringscommissie van het ‘Innovatie Fonds Rabobank' (IFR) voor Limburg & Zuidoost-Brabant Lid van de Kringadviesraad ‘Duurzaam Ondernemen’ van Rabobank Limburg Lid van de Raad van Commissarissen van ‘Rabobank Midden-Limburg'. David Lauwen, lid IC Nationaliteit: Nederland Benoemd datum: april 2022 Hoofdfunctie: Directeur Het Creatief Kapitaal Nevenfuncties: CFO Boswellia Groep Vice voorzitter RvT Omroepvereniging BNNVARA Lid RvC Rabobank ‘s-Hertogenbosch e.o. Voorzitter bestuur Music Hub Voorzitter RvT Melkweg Lid RvT Van Gogh Sites Foundation Lid visitatiecommissie woningcorporaties Cognitum. Jaarverslag 2022
37 ESG Rapportage: materialiteit De inzet van LIOF op maatschappelijke opgaves (transities) zorgt voor een duurzame versterking van het economisch klimaat in Limburg. Door middel van ESG-rapportage zal LIOF meer en meer op impact (kunnen) rapporteren. De uitdaging daarbij is dat de regelgeving met betrekking tot het meten, kwantificeren en rapporteren van impact nog lang niet is uitontwikkeld en LIOF het risico loopt in te zetten op methodes die niet aan de toekomstige regelgeving gaan voldoen. LIOF probeert hierbij toch voorop te blijven lopen door zo veel mogelijk ESG-rapportagemethodieken en - vormen te onderzoeken en waar mogelijk bij LIOF te implementeren, ook bij bedrijven die het ondersteunt. Voorbeelden van interne en externe rapportages die LIOF geïmplementeerd heeft zijn de matrialiteitsmatrix met bijbehorende stakeholder analyse, het waardecreatiemodel en de impact pathways. Het waardecreatiemodel laat zien hoe LIOF dat doet en hoe het dat wil bereiken. Het streven is om de outcome meer en meer ter vertalen naar impact, in lijn met het nationale streven van de ROM’s naar gekwalificeerde én gekwantificeerde impact reporting. In 2022 is dit Waardecreatiemodel leidend geworden voor de structuur van zowel de kwartaalrapportages van LIOF als ook van het Jaarplan. Maar het werken met een Waardecreatiemodel sluit ook aan bij de inzet van de Impact Pathways, zoals eerder in dit verslag is verwoord. Voor beide instrumenten is de Theory of Change het theoretisch kader. Materialiteitsmatrix In 2021 heeft LIOF zijn materialiteitsmatrix geactualiseerd en ook langs de lat gelegd van de SDG’s en de transities energie, circulariteit, gezondheid en digitalisering. Bijlage 4 geeft een uitgebreide beschrijving van de materiële onderwerpen en doorvertaling naar de rapportagestructuur van het Global Reporting Initiative (GRI). GRI is de internationaal meest verbreide norm voor transparante maatschappelijke verslaglegging. Deze wordt ook gebruikt voor de Transparantiebenchmark waaraan LIOF deelneemt op vraag van het Ministerie van EZK. Met de introductie van CSRD en SFDR (Sustainable Finance Disclosure Regulation) EU regelgeving, verwacht LIOF dat op GRI gebaseerde richtlijnen ook bij deze wetgeving in de toekomst een rol zullen spelen. Jaarverslag 2022
38 De materialiteiten zijn in 2022 naast intern getoetst via een survey op belang voor de LIOF-organisatie. In 2023 zijn de gedefinieerde onderwerpen ook getoetst met een selectie van externe stakeholders. Dit heeft geleid tot een complete materialiteitsmatrix waarbij de interne relevantie van de materiële onderwerpen voor LIOF wordt afgezet tegen de externe relevantie. Hierbij ziet LIOF dat het externe en interne perspectief op het belang van de verschillende strategische prioriteiten grotendeels overeenstemmen. Met name het grote belang van de transities wordt gedeeld. De externe belanghebbenden zien meer belang van netwerken, daar waar LIOF zelf het belang van de digitalisering als belangrijker inschat. Het zal hierover met de stakeholders in gesprek gaan om dit beter te begrijpen. De dialoog met onze stakeholders is van groot belang, niet alleen over strategische, operationele en financiële thema’s maar ook om de koers vanuit de vier transities te verankeren in regionaal beleid en operatie én voeling te houden met de uitdagingen van de ondernemers. De materialiteitsmatrix vormt een continue dialoog en ‘levend’ instrument en de onderwerpen zullen dan ook regelmatig worden geactualiseerd om vervolgens verder te kunnen worden ingebed in onze strategie. Dit kan ertoe leiden dat er in de toekomst stakeholders bijkomen die nu nog niet onderkend zijn. In de externe uitvraag van de materialiteitsmatrix is al een aantal stakeholders benaderd die niet in LIOF’s reguliere dialoogstructuur zitten. Met deze stakeholders gaat LIOF in 2023 de dialoog aan om te kijken in hoeverre het eventueel samen met hen kan inzetten op thema’s die nu wellicht nog onderbelicht zijn. Stakeholdersoverzicht Jaarverslag 2022
39 Risicomanagement Zowel organisatie-breed als in het investeringsproces streeft LIOF ernaar de relevante risico's te identificeren en te beheersen. LIOF’s risicobeleid is erop gericht om op continue basis de relevante risico's te identificeren en op waarde te schatten. Waar nodig worden er maatregelen genomen om risico's beheersbaar te maken. Twee keer per jaar worden in het Management Team de risico’s besproken en vastgelegd. De stand van zaken van de lopende mitigerende risico’s en de mogelijk nieuw te nemen maatregelen worden vervolgens vastgelegd en besproken in de Auditcommissie en RvC en vastgelegd. Strategische risico’s Om de strategische risico’s te beperken is LIOF permanent in gesprek met aandeelhouders en subsidiënten. Voor zover die risico’s het gevolg zijn van ontwikkelingen bij stakeholders (met als gevolg mogelijk minder financiële middelen voor LIOF) zijn ze beperkt beïnvloedbaar. Onze belangrijkste strategische risico’s zijn: Risico: Continuïteit - korten of stopzetten subsidies Beheersmaatregel: Het beleid van LIOF ligt vast in een aandeelhoudersinstructie. De aandeelhouders Provincie Limburg en Ministerie van EKZ hebben ieder 50% van de aandelen. Deze aandeelhoudersinstructie heeft een meerjarige looptijd en hiermee is het strategische risico vanuit de aandeelhouders beperkt. Het Ministerie van EKZ en de Provincie Limburg zijn ook opdrachtgevers en subsidiënten van Business Development-activiteiten. Het strategisch risico is voor een belangrijk deel geborgd doordat beide subsidiënten de activiteiten en de gerelateerde subsidies meerjarig vastleggen. Het Ministerie van EZK subsidieert LIOF als onderdeel van de basissubsidie aan alle regionale ontwikkelingsmaatschappijen. LIOF voert regelmatig overleg met haar aandeelhouders en subsidiënten, zowel op bestuurlijk als ambtelijk niveau. In overleg met hen wordt het jaarplan vastgesteld. De monitoring van dit jaarplan vindt plaats via kwartaalrapportages. Deze worden besproken zodat inhoudelijk en procedureel invulling gegeven wordt aan de relatie met zowel aandeelhouders als subsidiënten. Op ambtelijk niveau spreekt LIOF ook over eisen en verantwoording die horen bij de toegekende subsidies. Ook de accountant betrekt LIOF tijdig bij de voorgenomen procedures en dossiervorming. De accountant is immers de controlerende partij bij de subsidieverantwoording. Zo wordt voorkomen dat LIOF bij het niet geheel voldoen aan de subsidie-eisen een deel van de toegekende subsidies zouden moeten terugbetalen. Risico: Continuïteit - relatiebreuk Voor de middellange en lange termijn heeft LIOF de blijvende steun van haar stakeholders nodig, in het bijzonder van de aandeelhouders/subsidiënten. Daarom is een goed relatiemanagement van belang. Beheersmaatregel: Dit wordt geborgd door op meerdere niveaus de relaties te onderhouden en een open dialoog te voeren op alle fronten. Risico: Continuïteit - Verminderde relevantie / bestaansrecht van LIOF Voor de middellange en lange termijn is het belangrijk dat de activiteiten van LIOF nog relevant zijn voor haar stakeholders en LIOF dus nog bestaansrecht heeft. Beheersmaatregel: Naast de bovengenoemde beheersmaatregelen bij risico’s ‘Korten of stopzetten subsidies’ en ‘Relatiebreuk’ monitort LIOF voortdurend de externe ontwikkelingen om ook markt- systeem- of transitiefalen te identificeren en vervolgens te bepalen of LIOF hierin een rol kan/moet spelen en tenslotte deze rol te bepalen samen met de stakeholders. Operationele risico’s Risico: procuratie misbruik Beheersmaatregel: LIOF hanteert een procuratieregeling waarin de bevoegdheid tot vertegenwoordiging en binding van LIOF met derden is vastgesteld. De zogenaamde externe bevoegdheden zijn geregeld in diverse wetten, de statuten van de onderneming en in deze procuratieregeling, en worden aan derden kenbaar gemaakt door het deponeren van zowel de statuten als de procuratieregeling bij de Kamer van Koophandel. De directie is verantwoordelijk voor het beheer van de procuratieregeling. Aanpassingen in de structuur van bevoegdheden en in de statuten van LIOF vinden alleen plaats na schriftelijke goedkeuring door de RvC en/of de AvA van LIOF. Jaarverslag 2022
40 Risico: Fraude Beheersmaatregel: Risico’s met betrekking tot fraude en/of corruptie beperkt LIOF tot een minimum door het volgen van uitgewerkte procedures en functiescheidingen in de Administratieve Organisatie en Interne Controle (AO/IC) van LIOF. Binnen het Management Team zijn er regelmatig discussies over de werking van de maatregelen om fraude te voorkomen en mogelijk op te sporen. Verder gelden binnen LIOF duidelijke afspraken over het voorkomen van belangenverstrengeling bij nevenfuncties van medewerkers. Bij leads en prospects streeft LIOF ernaar het risico op fraude of misstanden te minimaliseren door onder andere het opvragen en controleren van “Ultimate Beneficial Owner”-verklaringen (uiteindelijk belanghebbende; UBO). Over 2022 zijn geen gevallen van fraude of corruptie gemeld. Risico: Imagoschade Beheersmaatregel: LIOF besteedt veel aandacht aan de integriteit van medewerkers, stakeholders en bij de bedrijven waar het activiteiten voor uitvoert dan wel participeert. Mochten er binnen LIOF misstanden zijn, dan kunnen medewerkers van LIOF dat kenbaar maken bij een vertrouwenspersoon. Op deze wijze werkt LIOF intern en extern aan een open en veilige samenleving. De vigerende klokkenluidersregeling is bekend bij medewerkers en voldoet aan de laatste wettelijke bepalingen. In 2022 zijn er geen meldingen bij de vertrouwenspersonen gedaan. Risico: Juridische aansprakelijkheid Beheersmaatregel: Voorkomen van aansprakelijkheidsprocedures door naleving van wet- en regelgeving (bijv. rondom aanbesteding) en de administratie organisatie en interne beheersing van processen (bijv. verstrekking van financiering of subsidie). Jaarlijks wordt de polis voor de bedrijfs- en bestuurdersaansprakelijkheid herbeoordeeld met een adviseur. Deze polis dekt ook de toezichthoudende rollen van LIOF medewerkers in de uitoefening van hun functie. De vertegenwoordigingsbevoegdheid is vastgelegd in de procuratieregeling en gedeponeerd bij het handelsregister. Ten aanzien van de afdekking van juridische risico’s betrekt LIOF, waar nodig, externe adviseurs. Risico: Onrechtmatige aanbesteding of staatssteun Beheersmaatregel: LIOF werkt overeenkomstig de vigerende wet- en regelgeving en heeft operationele en beheersingsmaatregelen inzake aanbestedingsbeleid en staatssteun. LIOF ontwikkelt projecten en kan ze ook zelf uitvoeren. Voorafgaand aan de uitvoering van een project vindt een transparante en zorgvuldige projectrisico-analyse plaats. Voor zover LIOF gebruik maakt van Europese steunfondsen volgt het de betreffende regelgeving. Financiële risico’s Bij financiële risico’s wil LIOF risico’s zoveel mogelijk beheersen met interne processen. Risico: Interne beheersing van de administratieve organisatie Beheersmaatregel: Het resultaat wordt grotendeels bepaald door de waardering en resultaatneming op participaties en leningen. Om het risico van financiële uitzettingen te kunnen beheersen, voert LIOF strakke projectadministraties. Deze resulteren in rapportages die periodiek in het managementteam worden besproken. LIOF maakt gebruik van een participatiebeheersysteem waarin de stappen staan beschreven van lead naar deelneming en van deelneming naar exit. Het voorzieningen- en waarderingsbeleid is gebaseerd op de ‘Valuation Guidelines for Private Equity and Venture Capital’. Het portfoliomanagement van de investeringsportefeuille is strak gestructureerd. LIOF volgt een systeem van waardering waarin alle participaties periodiek beoordeeld worden op reële waarde. Waardemutaties worden hierdoor meestal vroegtijdig onderkend. Risico: Liquiditeitstekort Beheersmaatregel: LIOF heeft geen significante concentraties van kredietrisico’s. De liquide middelen staan uit bij banken die minimaal een A-rating hebben. Voor het uitoefenen van de treasury-functie met betrekking tot de liquide middelen neemt LIOF de Wet Financiering Decentrale Overheden (Wet Fido) in acht. Jaarverslag 2022
De liquide middelen zijn direct opeisbaar waardoor er geen liquiditeitsrisico kan ontstaan. Bij het aangaan van investeringsverplichtingen en het periodiek beoordelen van dividendruimte wordt erop gelet dat er voldoende liquiditeit is om aan de verplichtingen te voldoen. Risico: Het niet juist toepassen van fiscale regels Beheersmaatregel: LIOF werkt in overeenstemming met de vigerende wet- en regelgeving. Het is permanent in overleg met accountants en andere deskundigen om eventuele wijzigingen in weten regelgeving te implementeren. Risico: Ten onrechte ontvangen en/of uitbetaalde subsidies Beheersmaatregel Voor projectaanvang maakt LIOF een transparante en zorgvuldige projectrisicoanalyse. Voor zover LIOF gebruik maakt van Europese steunfondsen is het op de hoogte van de betreffende regelgeving. Informatie risico’s Risico: continuïteit IT systemen Beheersmaatregel: Bijna alle gegevens van LIOF bevinden zich in geautomatiseerde systemen. De werking van die systemen is onder meer afhankelijk van de technische infrastructuur. Voorts is er continu aandacht voor de borging van de kennis van de ICT infrastructuur om de werking van de geautomatiseerde systemen te waarborgen. Risico: Cyber security (waaronder datalekken, ransomware) Beheersmaatregel: De data van LIOF is opgeslagen in Azure cloud in de EU en goed beveiligd en met een back-up via Microsoft overeenkomst. Continuïteit van de ICT is hierdoor gewaarborgd. Voor het inloggen gebruiken de LIOFmedewerkers tweefactor authenticatie. Tevens heeft LIOF geen eigen servers waardoor vrijwel onmogelijk om onderhevig te worden aan ransomware of andere hackings methoden. LIOF heeft een security officer benoemd en een protocol voor mogelijke datalekken. Risico: Schending privacygegevens Beheersmaatregel: De naleving van de AVG / privacy wetgeving heeft de aandacht en wordt nageleefd volgende de privacywet Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG) uit 2018. LIOF heeft een cybersecurity verzekering ter dekking mogelijke schades of aanspraken op het gebied van cybercrime of AVG. Jaarverslag 2022
41 42 Jaarrekening Inhoudsopgave Inhoudsopgave Geconsolideerde balans per 31 december 2022 Geconsolideerde resultatenrekening 2022 Geconsolideerd kasstroomoverzicht 2022 Toelichting op de geconsolideerde jaarrekening 2022, grondslagen voor waardering en resultaatbepaling Nadere toelichting op de geconsolideerde balans per 31 december 2022 Nadere toelichting op de geconsolideerde resultatenrekening over 2022 Enkelvoudige balans per 31 december 2022 Enkelvoudige resultatenrekening 2022 Nadere toelichting op de enkelvoudige balans per 31 december 2022 Nadere toelichting op de enkelvoudige resultatenrekening over 2022 Overige gegevens 42 43 44 45 46 53 60 68 69 70 76 78 Jaarverslag 2022
43 Geconsolideerde balans per 31 december 2022 (voor resultaatbestemming) (bedragen in euro’s x 1.000) Activa Vaste activa Materiële vaste activa 1. 1. Bedrijfsgebouwen en terreinen Andere vaste bedrijfsmiddelen Financiële vaste activa 2. Overige effecten 2. Overige vorderingen Vlottende activa Vorderingen 3. Vordering op aandeelhouders 4. Overige vorderingen en overlopende activa 5. Liquide middelen Liquide middelen Totaal activa 532 891 1.423 80.590 130.605 9.967 566 10.533 64.777 124.353 28.929 18.935 47.864 27.959 20.216 48.175 - 728 728 - 868 868 31-12-2022 31-12-2021 Passiva Groepsvermogen 6. Eigen vermogen Voorzieningen 7. Overige voorzieningen Langlopende schulden 8. 9. Schulden aan aandeelhouders Kortlopende schulden Schulden aan aandeelhouders 10. Crediteuren Belastingen en sociale premies 11. Onderhanden subsidieprojecten 12. Overige schulden en overlopende passiva 1.876 463 252 1.504 933 5.028 Totaal passiva 130.605 4.228 136 9 3.985 881 9.239 124.353 8.414 8.401 492 492 116.671 106.221 Jaarverslag 2022
44 Geconsolideerde resultatenrekening 2022 (voor resultaatbestemming) (bedragen in euro’s x 1.000) 13. Netto-omzet 14. Overige bedrijfsopbrengsten Som der bedrijfsopbrengsten 15. Lonen en salarissen 15. Pensioenlasten en overige sociale lasten 16. Afschrijvingen op materiële vaste activa 17. Overige bedrijfskosten Som der bedrijfslasten Opbrengsten van vorderingen die tot de vaste activa behoren en van effecten Andere rentebaten en soortgelijke opbrengsten Waardeveranderingen van vorderingen die tot de vaste activa behoren en van effecten Rentelasten en soortgelijke kosten 18. Uitkomst der financiële baten en lasten 2022 5.104 1.341 6.445 6.009 1.686 230 2.330 10.255 21.233 1.699 -8.622 -50 14.260 2021 4.431 1.951 6.382 4.941 1.418 229 1.529 8.117 5.447 3.303 -4.843 -142 3.765 Resultaat voor belastingen 10.450 19. Vennootschapsbelasting Resultaat deelnemingen Resultaat na belastingen - - 10.450 2.030 - - 2.030 Jaarverslag 2022
45 Geconsolideerd kasstroomoverzicht 2022 Het kasstroomoverzicht is opgesteld volgens de indirecte methode. (bedragen in euro’s x 1.000) Resultaat Aanpassingen voor: 1. 7. 18. - Afschrijvingen en waardeverminderingen op materiële vaste activa - Mutatie overige voorzieningen - Financiële baten en lasten 230 - - 14.260 -3.580 Verandering in werkkapitaal: - Mutatie onderhanden subsidieprojecten - Mutatie vorderingen - Mutatie kortlopende schulden -1.530 229 -24 -3.765 2022 10.450 2021 2.030 -2.481 410 623 -1.448 Kasstroom uit operationele activiteiten Kasstroom uit investeringsactiviteiten: 1. Netto investering in materiële vaste activa Investeringen in participaties 2. 2. Verstrekte leningen u/g 18. Desinvestering participaties 2. Aflossing leningen u/g 18. Ontvangen dividend participaties 18. Ontvangen interest leningen u/g 18. Opbrengsten financieringsbedrijf 18. Rentebaten deposito 18. Rentelasten en bankkosten Kasstroom uit investeringsactiviteiten 6. Ontvangen agiostorting 8. Ontvangen lening o/g Aflossen lening o/g Kasstroom uit financieringsactiviteiten Netto kasstroom -5.028 -90 -4.659 - 10.861 20.485 3.636 2.915 1.380 - 25 -50 12.781 8.700 2.500 -3.140 8.060 15.813 2.135 -926 -2.381 -1.172 -2.702 -27 -2.735 -5.804 3.687 4.715 494 1.413 288 - -142 1.889 8.700 1.389 - 10.089 9.276 5. Liquide middelen 31 december 5. Liquide middelen 1 januari 80.590 64.777 Netto kasstroom 15.813 64.777 55.501 9.276 Jaarverslag 2022
46 Toelichting op de geconsolideerde jaarrekening 2022, grondslagen voor waardering en resultaatbepaling Algemeen Activiteiten De activiteiten van N.V. Limburgs Instituut voor Ontwikkeling en Financiering (in de jaarrekening ook aangeduid als “N.V. LIOF”), statutair en feitelijk gevestigd te Maastricht met KvK nummer 14604604, en haar groepsmaatschappijen bestaan voornamelijk uit: een bijdrage aan het verbeteren en verduurzamen van de sociaal-economische structuur en de werkgelegenheid in de provincie Limburg Aandeelhouders De aandeelhouders van N.V. LIOF zijn de Provincie Limburg en het Ministerie van Economische Zaken en Klimaat, beide houden een 50% belang Vestigingsadres N.V. LIOF is gevestigd aan het Wim Duisenbergplantsoen 27, 6221 SE te Maastricht en heeft tevens een locatie aan de Villafloraweg 1, 5928 BZ, te Venlo Grondslagen Algemene grondslagen Deze jaarrekening heeft betrekking op het boekjaar 2022 dat is geëindigd op balansdatum 31 december 2022. De geconsolideerde jaarrekening is opgesteld in overeenstemming met de wettelijke bepalingen van Titel 9 Boek 2 BW. De balans is overeenkomstig model B en de winst-en verliesrekening overeenkomstig model E van het Besluit modellen jaarrekening. De jaarrekeing is opgesteld uitgaande van de continuïteitsveronderstelling. In de balans, de resultatenrekening en het kasstroomoverzicht zijn referenties opgenomen. Met deze referenties wordt verwezen naar de toelichting. Presentatie- en functionele valuta De jaarrekening wordt gepresenteerd in euro’s, wat tevens de functionele valuta is van de onderneming.Alle bedragen zijn, tenzij anders vermeld, ogenomen in duizenden euro’s. Model resultatenrekening De resultatenrekening is weergegeven volgens de categorale indeling Groepsverhoudingen N.V. LIOF te Maastricht staat aan het hoofd van een groep rechtspersonen: - een 100% deelneming in Nedermaas Hightech Ventures BV; - een 100% deelneming in LIOF Business Center Avantis BV; - een 100% deelneming in LIOF OverbruggingsFonds (LOF) B.V. (voorheen genaamd Europees Bedrijven Centrum Heerlen B.V.). - een 100% deelneming in Limburg Startup Capital Fund (LSCF) B.V.; Bovenstaande rechtspersonen zijn gevestigd op het Wim Duisenbergplantsoen 27 te Maastricht en deze groepsmaatschappijen zijn integraal geconsolideerd. Grondslagen voor consolidatie Nieuw verworven deelnemingen worden in de consolidatie betrokken vanaf het tijdstip waarop beleidsbepalende invloed kan worden uitgeoefend. Afgestoten deelnemingen worden in de consolidatie betrokken tot het tijdstip van beëindiging van deze invloed. De geconsolideerde jaarrekening omvat de financiële gegevens van de onderneming en haar dochtermaatschappijen in de groep, andere groepsmaatschappijen en andere rechtspersonen waarover overheersende zeggenschap kan worden uitgeoefend dan wel waarover de centrale leiding bestaat. Dochtermaatschappijen zijn deelnemingen waarin de onderneming (en/of een of meer van haar dochtermaatschappijen) meer dan de helft van de stemrechten in de algemene vergadering kan uitoefenen, of meer dan de helft van de bestuurders of van de commissarissen kan benoemen of ontslaan. Groepsmaatschappijen zijn deelnemingen waarin de onderneming een meerderheidsbelang heeft, of waarop op een andere wijze een beleidsbepalende invloed kan worden uitgeoefend. Bij de bepaling of beleidsbepalende invloed kan worden uitgeoefend, worden financiële instrumenten betrokken die potentiële stemrechten bevatten en zodanig kunnen worden uitgeoefend dat ze daardoor de onderneming meer of minder invloed verschaffen. Nieuw verworven deelnemingen worden in de consolidatie betrokken vanaf het tijdstip waarop beleidsbepalende invloed kan worden uitgeoefend. Afgestoten deelnemingen worden in de consolidatie betrokken tot het tijdstip van beëindiging van deze invloed. Belangen die uitsluitend worden aangehouden om ze te vervreemden worden niet geconsolideerd indien bij verwerving al het voornemen bestaat om het belang af te stoten, de verkoop binnen een jaar waarschijnlijk is en op overnamedatum Jaarverslag 2022
47 (of binnen een korte periode daarna) aan andere indicatoren wordt voldaan. Deze belangen worden opgenomen onder de vlottende activa, onder effecten ('slechts aangehouden om te vervreemden'). De posten in de geconsolideerde jaarrekening worden opgesteld volgens uniforme grondslagen van waardering en resultaatbepaling. De posten in de geconsolideerde jaarrekening worden opgesteld volgens uniforme grondslagen van waardering en resultaatbepaling van de groep. In de geconsolideerde jaarrekening zijn de onderlinge aandelenverhoudingen, schulden, vorderingen en transacties geëlimineerd. Tevens zijn de resultaten op onderlinge transacties tussen groepsmaatschappijen geëlimineerd voor zover de resultaten niet door transacties met derden buiten de groep zijn gerealiseerd en er geen sprake is van een bijzondere waardevermindering. De groepsmaatschappijen zijn integraal geconsolideerd, er zijn geen minderheidsbelangen. Gebruik van schattingen De opstelling van de jaarrekening vereist dat het management oordelen vormt en schattingen en veronderstellingen maakt die van invloed zijn op de toepassing van grondslagen en de gerapporteerde waarde van activa en verplichtingen en van baten en lasten. De daadwerkelijke uitkomsten kunnen afwijken van deze schattingen. De schattingen en onderliggende veronderstellingen worden voortdurend beoordeeld. Herzieningen van schattingen worden opgenomen in de periode waarin de schatting wordt herzien en in toekomstige perioden waarvoor de herziening gevolgen heeft. De belangrijkste schatting betreft de waardering van de portefeuille van overige effecten en leningen u/g. NV LIOF waardeert haar portefeuille tenminste twee keer per jaar op basis van de ontwikkelingen bij de ondernemingen in portefeuille. De analyse van de aspecten als productfase, marktfase, kwaliteit management, liquiditeitspositie, inkoopmarkt, financials en exit-mogelijkheden leiden tot een bepaalde weging van het risico, en daarmee tot een bepaald voorzieningenniveau. De voorzieningen zijn derhalve gebaseerd op een risicomodel en niet op een fair market value model of ander soort waarderingsmodel. De daadwerkelijke uitkomsten kunnen afwijken van deze schattingen. De schattingen en onderliggende veronderstellingen worden voortdurend beoordeeld. Herzieningen van schattingen worden opgenomen in de periode waarin de schatting wordt herzien en in toekomstige perioden waarvoor de herziening gevolgen heeft. Verwerking activa en passiva Activa en passiva worden opgenomen tegen historische kostprijs, tenzij anders vermeld in de verdere grondslagen. Een actief wordt in de balans verwerkt wanneer het waarschijnlijk is dat de toekomstige economische voordelen naar de onderneming zullen toevloeien en het actief een kostprijs of een waarde heeft waarvan de omvang betrouwbaar kan worden vastgesteld. Activa die hier niet aan voldoen worden niet in de balans verwerkt, maar worden aangemerkt als niet in de balans opgenomen activa. Indien de weergave van de economische realiteit ertoe leidt dat het opnemen van activa waarvan de rechtspersoon niet het juridisch eigendom bezit, wordt dit feit vermeld. Een verplichting wordt in de balans verwerkt wanneer het waarschijnlijk is dat de afwikkeling daarvan gepaard zal gaan met een uitstroom van middelen die economische voordelen in zich bergen en de omvang van het bedrag waartegen de afwikkeling zal plaatsvinden op betrouwbare wijze kan worden vastgesteld. Onder verplichtingen worden mede voorzieningen begrepen. Verplichtingen die hier niet aan voldoen worden niet in de balans opgenomen, maar worden verantwoord als niet in de balans opgenomen verplichtingen. Een in de balans opgenomen actief of verplichting blijft op de balans opgenomen als een transactie niet leidt tot een belangrijke verandering in de economische realiteit met betrekking tot het actief of de verplichting. Dergelijke transacties geven evenmin aanleiding tot het verantwoorden van resultaten. Bij de beoordeling of er sprake is van een belangrijke verandering in de economische realiteit wordt uitgegaan van de economische voordelen en risico's die zich naar waarschijnlijk in de praktijk zullen voordoen, en niet op voordelen en risico's waarvan redelijkerwijze niet te verwachten is dat zij zich voordoen. Een actief of verplichting wordt niet langer in de balans opgenomen indien een transactie ertoe leidt dat alle of nagenoeg alle rechten op economische voordelen en alle of nagenoeg alle risico's met betrekking tot het actief of de verplichting aan een derde zijn overgedragen. De resultaten van de transactie worden in dat geval direct in de winst-enverliesrekening opgenomen, rekening houdend met eventuele voorzieningen die dienen te worden getroffen in samenhang met de transactie. Verwerking opbrengsten en kosten Baten worden in de winst-en-verliesrekening opgenomen wanneer een vermeerdering van het economisch potentieel, samenhangend met een vermeerdering van een actief of een vermindering van een verplichting, heeft plaatsgevonden, waarvan de omvang betrouwbaar kan worden vastgesteld. Lasten worden verwerkt wanneer een vermindering van het economisch potentieel, samenhangend met een vermindering van een actief of een vermeerdering van een verplichting, heeft plaatsgevonden, waarvan de omvang betrouwbaar kan worden vastgesteld. De opbrengsten en kosten worden toegerekend aan de periode waarop zij betrekking hebben. Opbrengsten worden verantwoord indien alle belangrijke risico's met betrekking tot de geleverde diensten of activa zijn overgedragen aan de afnemer. Jaarverslag 2022
48 Bijzondere waardeverminderingen Voor materiële en financiële vaste activa wordt op iedere balansdatum beoordeeld of er aanwijzingen zijn dat deze activa onderhevig zijn aan bijzondere waardeverminderingen. Als dergelijke indicaties aanwezig zijn, wordt de realiseerbare waarde van het actief geschat. De realiseerbare waarde is de hoogste van de bedrijfswaarde en de opbrengstwaarde. Als het niet mogelijk is de realiseerbare waarde te schatten voor een individueel actief, wordt de realiseerbare waarde bepaald van de kasstroomgenererende eenheid waartoe het actief behoort. Objectieve aanwijzingen dat financiële activa onderhevig zijn aan een bijzondere waardevermindering omvatten financiële problemen van de rechtspersoon of de schuldenaar die het instrument heeft uitgegeven, contractbreuk zoals het niet nakomen van betalingsverplichtingen en/of achterstallige betalingen met betrekking tot rente of aflossingen, herstructurering van een aan de onderneming toekomend bedrag onder voorwaarden die de onderneming anders niet zou hebben overwogen, aanwijzingen dat een debiteur of emittent failliet zal gaan of waarschijnlijk tot een financiële reorganisatie zal overgaan, en het verdwijnen van een actieve markt voor een bepaald effect. Daarnaast worden subjectieve indicatoren samen met objectieve aanwijzingen voor bijzondere waardevermindering overwogen. Voorbeelden hiervan zijn het wegvallen van actieve markten in het geval van financiële activa met een beursnotering, een verlaging van de kredietwaardigheid van de andere partij zijnde de rechtspersoon of schuldenaar van het uitgegeven instrument of een daling van de reële waarde van een financieel actief beneden de kostprijs of geamortiseerde kostprijs. Wanneer de boekwaarde van een actief (of een kasstroomgenererende eenheid) hoger is dan de realiseerbare waarde, wordt een bijzonder waardeverminderingsverlies verantwoord voor het verschil tussen de boekwaarde en de realiseerbare waarde. Indien sprake is van een bijzonder waardeverminderingsverlies van een kasstroom-genererende eenheid, wordt het verlies allereerst toegerekend aan goodwill die is toegerekend aan de kasstroomgenererende eenheid. Een eventueel restant verlies wordt toegerekend aan de andere activa van de eenheid naar rato van hun boekwaarden. Verder wordt op iedere balansdatum beoordeeld of er enige indicatie is dat een in eerdere jaren verantwoord bijzonder waardeverminderingsverlies is verminderd. Als een dergelijke indicatie aanwezig is, wordt de realiseerbare waarde van het betreffende actief (of kasstroomgenererende eenheid) geschat. Terugneming van een eerder verantwoord bijzonder waardeverminderingsverlies vindt alleen plaats als sprake is van een wijziging van de gehanteerde schattingen bij het bepalen van de realiseerbare waarde sinds de verantwoording van het laatste bijzonder waardeverminderingsverlies. In dat geval wordt de boekwaarde van het actief (of kasstroomgenererende eenheid) opgehoogd tot de geschatte realiseerbare waarde, maar niet hoger dan de boekwaarde die bepaald zou zijn (na afschrijvingen) als in voorgaande jaren geen bijzonder waardeverminderingsverlies voor het actief (of kasstroomgenererende eenheid) zou zijn verantwoord. Vreemde valuta Activa en passiva in vreemde valuta’s worden omgerekend tegen de koers per balansdatum. De transacties in vreemde valuta’s worden omgerekend tegen de koers op transactiedatum. De hieruit resulterende koersverschillen worden in de resultatenrekening verantwoord. Financiële instrumenten Onder financiële instrumenten worden in deze jaarrekening uitsluitend primaire financiële instrumenten, zoals vorderingen en schulden, verstaan. Financiële instrumenten omvatten investeringen in aandelen en leningen u/g, (overige) vorderingen, geldmiddelen, leningen o/g en overige financieringsverplichtingen, afgeleide financiële instrumenten (derivaten) en (overige) schulden. In de jaarrekening zijn de volgende categorieën financiële instrumenten opgenomen: handelsportefeuille (financiële activa en financiële verplichtingen), verstrekte leningen en overige vorderingen, investeringen in eigenvermogensinstrumenten en overige financiële verplichtingen. Voor de grondslagen van de primaire financiële instrumenten wordt verwezen naar de toelichting per balanspost. In de toelichting op de onderscheiden posten van de balans wordt de reële waarde van het betreffende instrument toegelicht als die afwijkt van de boekwaarde. Indien het financiële instrument niet in de balans is opgenomen wordt de informatie over de reële waarde gegeven in de toelichting op de ‘Niet in de balans opgenomen rechten en verplichtingen’. Een financieel actief en een financiële verplichting worden gesaldeerd indien de rechtspersoon beschikt over een deugdelijk juridisch instrument om het financiële actief en de financiële verplichting gesaldeerd af te wikkelen en de vennootschap het stellige voornemen heeft om het saldo als zodanig netto of simultaan af te wikkelen. Indien sprake is van een overdracht van een financieel actief dat niet voor verwijdering uit de balans in aanmerking komt, wordt het overgedragen actief en de daarmee samenhangende verplichting niet gesaldeerd. Grondslagen voor de opstelling van het geconsolideerd kasstroomoverzicht Het kasstroomoverzicht wordt opgesteld volgens de indirecte methode. De geldmiddelen in het kasstroomoverzicht bestaan uit liquide middelen. Kasstromen in vreemde valuta’s worden omgerekend tegen een geschatte gemiddelde koers. Koersverschillen inzake geldmiddelen worden afzonderlijk in het kasstroomoverzicht getoond. Winstbelastingen, ontvangen interest en ontvangen dividenden worden opgenomen onder de kasstroom uit operationele activiteiten. Betaalde interest en betaalde dividenden worden opgenomen onder de kasstroom uit financieringsactiviteiten. De verkrijgingsprijs van verworven groepsmaatschappijen wordt opgenomen onder de kasstroom uit Jaarverslag 2022
49 investeringsactiviteiten, voor zover betaling in geldmiddelen heeft plaatsgevonden. Hierbij worden geldmiddelen aanwezig in deze groepsmaatschappijen afgetrokken van de aankoopprijs. Transacties waarbij geen ruil van geldmiddelen plaatsvindt, worden niet in het kasstroomoverzicht opgenomen. Jaarverslag 2022
50 Grondslagen voor waardering van activa en passiva Vaste activa Materiële vaste activa Bedrijfsgebouwen en terreinen De gebouwen zijn gewaardeerd tegen verkrijgings- of vervaardigingsprijs eventueel verminderd met toegekende subsidies onder aftrek van de jaarlijkse afschrijvingen, dan wel lagere marktwaarde en indien van toepassing met bijzondere waardeverminderingen. De afschrijvingen worden gebaseerd op de verwachte toekomstige gebruiksduur en worden berekend op basis van een vast percentage (gebouwen tussen de 3,33% en 4%) van de verkrijgingsprijs, rekening houdend met een eventuele residuwaarde. Er wordt lineair afgeschreven vanaf het moment dat het actief beschikbaar is voor het beoogde gebruik. Op terreinen wordt niet afgeschreven. Onderhoudsuitgaven zijn niet van toepassing en worden derhalve niet geactiveerd en/of voorzien. Andere vaste bedrijfsmiddelen De andere vaste bedrijfsmiddelen worden gewaardeerd op basis van de aanschaffingsprijs onder aftrek van afschrijvingen. De afschrijvingen worden lineair berekend op basis van de verwachte economische levensduur, zijnde 5 en 10 jaar. Er wordt afgeschreven vanaf het moment dat het actief beschikbaar is voor het beoogde gebruik. Buiten gebruik gestelde activa worden gewaardeerd tegen de laatste boekwaarde voor het moment van buiten gebruik stelling of lagere opbrengstwaarde. Financiële vaste activa Deelnemingen in groepsmaatschappijen Deelnemingen waarin invloed van betekenis op het zakelijke en financiële beleid kan worden uitgeoefend, worden gewaardeerd volgens de vermogensmutatiemethode op basis van de nettovermogenswaarde. Deze netto vermogenswaarde wordt berekend op basis van de grondslagen van N.V. LIOF. Deelnemingen met een negatieve netto vermogenswaarde worden op nihil gewaardeerd. Wanneer de vennootschap geheel of ten dele instaat voor schulden van de betreffende vennootschap wordt een voorziening gevormd. Bij het bepalen van de omvang van de voorziening wordt rekening gehouden met reeds op vorderingen op de deelneming in mindering gebrachte voorzieningen voor oninbaarheid. Overige effecten Uit hoofde van haar bedrijfsactiviteiten heeft de onderneming diverse participaties in ondernemingen. De aandelenparticipaties worden initieel gewaardeerd tegen verkrijgings prijs. De vervolgwaardering betreft de verkrijgingsprijs minus eventuele bijzondere waardeverminderingen. Het dividend wordt als resultaat aangemerkt en verwerkt onder de financiële baten en lasten. De waardering tegen verkrijgingsprijs heeft tot gevolg dat waardestijgingen van participaties niet in de cijfers tot uitdrukking komen. Uit hoofde van haar bedrijfsactiviteiten heeft de onderneming diverse participaties in ondernemingen. Participaties worden niet aangegaan met als doel om zeggenschap te krijgen over de onderneming, maar met als doel om te vervreemden. Er is te allen tijde een exit strategie om dit te bereiken. In uitzonderingsgevallen kunnen meerderheidsposities ontstaan. Dit is altijd van tijdelijke aard. De betreffende participaties worden om deze redenen niet meegeconsolideerd . Voor een overzicht van kapitaalbelangen verwijzen wij naar de bijlage 'Participaties LIOF'. Overige vorderingen Uit hoofde van haar bedrijfsactiviteiten heeft de onderneming diverse leningen verstrekt. De leningen u/g betreffen zowel leningen aan participaties als leningen aan ondernemingen waarin niet wordt geparticipeerd. De leningen worden bij eerste verwerking opgenomen tegen de reële waarde en vervolgens gewaardeerd tegen de geamortiseerde kostprijs op basis van de effectieve- rentemethode, verminderd met bijzondere waardeverminderingsverliezen. Baten en lasten worden in de winst- en verliesrekening verwerkt zodra de leningen een bijzondere waardevermindering ondergaan. Jaarverslag 2022
51 Vlottende Activa Overige vorderingen en overlopende activa De vorderingen worden gewaardeerd tegen geamortiseerde kostprijs verminderd met een eventuele voorziening voor oninbaarheid. Noodzakelijk geachte voorzieningen voor mogelijke verliezen als gevolg van oninbaarheidworden in mindering gebracht. Deze voorzieningen worden bepaald op basis van individuele beoordeling van de vorderingen. Liquide middelen Liquide middelen worden gewaardeerd tegen nominale waarde. Indien liquide middelen niet ter vrije beschikking staan, wordt hiermee rekening gehouden bij de waardering. Liquide middelen die naar verwachting langer dan 12 maanden niet ter beschikking staan van de onderneming, worden gerubriceerd als financiële vaste activa. Passiva Eigen vermogen Uitgegeven financiële instrumenten die op grond van de economische realiteit worden aangemerkt als eigenvermogensinstrumenten, worden gepresenteerd onder het eigen vermogen. Uitkeringen aan houders van deze instrumenten worden in mindering op het eigen vermogen gebracht. Uitgegeven financiële instrumenten die op grond van de economische realiteit worden aangemerkt als een financiële verplichting, worden gepresenteerd onder schulden. Baten en lasten met betrekking tot deze financiële instrumenten worden in de winst-en-verliesrekening verantwoord. Inkoop van eigen aandelen wordt in mindering gebracht op de overige reserves. De door de aandeelhouders ingebrachte bedragen boven het nominaal aandelenkapitaal worden verantwoord als agio. Hieronder worden tevens begrepen additionele vermogensstortingen door bestaande aandeelhouders zonder uitgifte van aandelen of uitgifte van rechten tot het nemen of verkrijgen van aandelen van de onderneming. Voorzieningen Tenzij anders vermeld, worden de overige voorzieningen gewaardeerd tegen de nominale waarde van de uitgaven die naar verwachting noodzakelijk zijn om de betreffende verplichtingen af te wikkelen. In de balans wordt een voorziening opgenomen wanneer er sprake is van: • een in rechte afdwingbare of feitelijke verplichting die het gevolg is van een gebeurtenis in het verleden; • waarvan een betrouwbare schatting kan worden gemaakt; en • het waarschijnlijk is dat voor afwikkeling van die verplichting een uitstroom van middelen nodig is. Rechten en verplichtingen voortvloeiend uit eenzelfde overeenkomst worden niet in de balans opgenomen indien en voor zover noch de onderneming noch de tegenpartij heeft gepresteerd. Opname in de balans geschiedt wanneer de nog te ontvangen respectievelijk te leveren prestatie en tegenprestatie niet (meer) met elkaar in evenwicht zijn en dit voor de onderneming nadelige gevolgen heeft. De overige voorzieningen bestaan uit een voorziening voor pensioen oud medewerkers en een voorziening voor de earn-out Beheer Innovatiefonds Provincie Limburg B.V. (afgekort als “BIPL”). N.V. LIOF heeft de vennootschap BIPL per 1 januari 2017 overgenomen en uit dien hoofde nog een earn-out verplichting. Schulden Langlopende schulden worden bij eerste verwerking gewaardeerd tegen reële waarde. Transactiekosten die direct zijn toe te rekenen aan de verwerving van de langlopende schulden worden in de waardering bij eerste verwerking opgenomen. Langlopende schulden worden na eerste verwerking gewaardeerd tegen geamortiseerde kostprijs. Indien er geen sprake is van agio of disagio en transactiekosten, is de geamortiseerde kostprijs gelijk aan de nominale waarde van de schuld. Kortlopende schulden worden bij eerste verwerking gewaardeerd tegen reële waarde. Kortlopende schulden worden na eerste verwerking gewaardeerd tegen geamortiseerde kostprijs. Indien er geen sprake is van agio of disagio en transactiekosten, is de geamortiseerde kostprijs gelijk aan de nominale waarde van de schuld. Jaarverslag 2022
52 Grondslagen voor de bepaling van het resultaat Opbrengsten Onder opbrengsten wordt verstaan de toegezegde subsidies voor uitvoering van activiteiten en diensten en de doorbelasting van personeelskosten voor het verlenen van diensten. Opbrengsten uit het verlenen van diensten worden opgenomen in de netto-omzet tegen de reële waarde van de ontvangen of te ontvangen vergoeding, na aftrek van tegemoetkomingen en kortingen. Opbrengsten uit het verlenen van diensten worden in de winst-en-verliesrekening verwerkt wanneer het bedrag van de opbrengsten op betrouwbare wijze kan worden bepaald, de inning van de te ontvangen vergoeding waarschijnlijk is, de mate waarin de dienstverlening op balansdatum is verricht betrouwbaar kan worden bepaald en de reeds gemaakte kosten en de kosten die (mogelijk) nog moeten worden gemaakt om de dienstverlening te voltooien op betrouwbare wijze kunnen worden bepaald. Indien het resultaat van een bepaalde opdracht tot dienstverlening niet op betrouwbare wijze kan worden bepaald, worden de opbrengsten verwerkt tot het bedrag van de kosten van de dienstverlening die worden gedekt door de opbrengsten. Opbrengsten uit hoofde van verleende diensten worden in de winst-en-verliesrekening als netto-omzet opgenomen naar rato van het stadium van voltooiing van de transactie op verslagdatum. Het stadium van voltooiing wordt bepaald aan de hand van beoordelingen van de verrichte werkzaamheden / de tot dat moment verrichte dienstverlening als percentage van de totaal te verrichten dienstverlening / de tot dat moment gemaakte kosten in verhouding tot de geschatte kosten van de totaal te verrichten dienstverlening. De ontvangen subsidies hebben betrekking op gesubsidieerde uitgaven en worden ten gunste van de winst-enverliesrekening gebracht in het jaar ten laste waarvan de gesubsidieerde uitgaven komen. Kosten De kosten en opbrengsten worden bepaald met inachtneming van de hiervoor reeds vermelde grondslagen van waardering en toegerekend aan het verslagjaar waarop zij betrekking hebben. (Voorzienbare) verplichtingen en mogelijke verliezen die hun oorsprong vinden voor het einde van het boekjaar worden in acht genomen indien zij voor het opmaken van de jaarrekening bekend zijn geworden en overigens wordt voldaan aan de voorwaarden voor het opnemen van voorzieningen. Er wordt afgeschreven vanaf het moment van ingebruikneming. Lonen en salarissen en pensioenlasten De beloningen van het personeel worden als last in de winst-en-verliesrekening verantwoord in de periode waarin de arbeidsprestatie wordt verricht en, voor zover nog niet uitbetaald, als verplichting op de balans opgenomen. Als de reeds betaalde bedragen de verschuldigde beloningen overtreffen, wordt het meerdere opgenomen als een overlopend actief voor zover er sprake zal zijn van terugbetaling door het personeel of van verrekening met toekomstige betalingen door de vennootschap. Uitgangspunt is dat de in de verslagperiode te verwerken pensioenlast gelijk is aan de over die periode aan de pensioenuitvoerder verschuldigde pensioenpremies. Voor zover de verschuldigde premies op balansdatum nog niet zijn voldaan, wordt hiervoor een verplichting opgenomen. Als de op balansdatum reeds betaalde premies de verschuldigde premies overtreffen, wordt een overlopende actiefpost opgenomen voor zover sprake zal zijn van terugbetaling door het fonds of van verrekening met in de toekomst verschuldigde premies. Er is geen sprake van pensioenvorderingen en/of verplichtingen naast de betaling van de jaarlijkse aan de pensioenuitvoerder verschuldigde premie. Leasing De onderneming kan financiële en operationele leasecontracten afsluiten. Een leaseovereenkomst waarbij de voor- en nadelen verbonden aan het eigendom van het leaseobject geheel of nagenoeg geheel door de lessee worden gedragen, wordt aangemerkt als een financiële lease. Alle andere leaseovereenkomsten classificeren als operationele leases. Bij de leaseclassificatie is de economische realiteit van de transactie bepalend en niet zozeer de juridische vorm. Classificatie van de lease vindt plaats op het tijdstip van het aangaan van de betreffende leaseovereenkomst. N.V. LIOF heeft uitsluitend operationele leasecontracten. Als N.V. LIOF optreedt als lessee in een operationele lease, wordt het leaseobject niet geactiveerd. Leasebetalingen en vergoedingen inzake operationele leases worden lineair over de leaseperiode ten laste respectievelijk ten gunste van de winst-en-verliesrekening gebracht, tenzij een andere toerekeningsystematiek meer representatief is voor het patroon van de met het leaseobject te verkrijgen voordelen. Jaarverslag 2022
53 Financiële baten en lasten Opbrengsten uit de verkoop van aandelen worden in de winst-en-verliesrekening verwerkt wanneer de belangrijke risico's en voordelen van eigendom aan de koper zijn overgedragen, het bedrag van de opbrengsten op betrouwbare wijze kan worden bepaald, de inning van de verschuldigde vergoeding waarschijnlijk is, de hiermee verband houdende kosten betrouwbaar kunnen worden ingeschat en er geen sprake is van voortgezette betrokkenheid bij de entiteit. De kostprijs van deze participaties wordt aan dezelfde periode toegerekend. Dividenden worden verantwoord in de periode waarin zij betaalbaar worden gesteld. Opbrengsten uit interesten op leningen worden verantwoord in de periode waarop deze betrekking hebben, rekening houdend met de effectieve rentevoet van de desbetreffende actiefpost. Rentelasten en soortgelijke lasten worden verantwoord in de periode waartoe zij behoren. Vennootschapsbelasting Belastingen omvatten de over de verslagperiode verschuldigde en verrekenbare winstbelastingen en latente belastingen. De belastingen worden in de winst-en-verliesrekening opgenomen, behalve voor zover deze betrekking hebben op posten die rechtstreeks in het eigen vermogen worden opgenomen, in welk geval de belasting in het eigen vermogen wordt verwerkt, of op overnames. De over het boekjaar verschuldigde en verrekenbare belasting is de naar verwachting te betalen belasting over de belastbare winst over het boekjaar, berekend aan de hand van belastingtarieven die zijn vastgesteld op verslagdatum, dan wel waartoe materieel al op verslagdatum is besloten, en eventuele correcties op de over voorgaande jaren verschuldigde belasting. Indien de boekwaardes van activa en verplichtingen ten behoeve van de financiële verslaggeving afwijken van hun fiscale boekwaardes, is sprake van tijdelijke verschillen. Voor belastbare tijdelijke verschillen wordt een voorziening latente belastingverplichtingen getroffen. Voor verrekenbare tijdelijke verschillen, beschikbare voorwaartse verliescompensatie en nog niet gebruikte fiscale verrekeningsmogelijkheden wordt een latente belastingvordering opgenomen, maar uitsluitend voor zover het waarschijnlijk is dat er in de toekomst fiscale winsten beschikbaar zullen zijn voor verrekening respectievelijk compensatie. Latente belastingvorderingen worden per iedere verslagdatum herzien en verlaagd voor zover het niet langer waarschijnlijk is dat het daarmee samenhangende belastingvoordeel zal worden gerealiseerd. Voor belastbare tijdelijke verschillen inzake groepsmaatschappijen, buitenlandse niet-zelfstandige eenheden, deelnemingen en joint ventures wordt een latente belastingverplichting opgenomen tenzij de onderneming in staat is het tijdstip van afloop van het tijdelijke verschil te bepalen en het waarschijnlijk is dat het tijdelijke verschil in de voorzienbare toekomst niet zal aflopen. Voor verrekenbare tijdelijke verschillen inzake groepsmaatschappijen en deelnemingen wordt een latente belastingvordering opgenomen uitsluitend voor zover het waarschijnlijk is dat het tijdelijke verschil in de voorzienbare toekomst afloopt en er fiscale winst beschikbaar zal zijn ter compensatie van het tijdelijk verschil. De waardering van latente belastingverplichtingen en latente belastingvorderingen wordt gebaseerd op de fiscale gevolgen van de door de vennootschap op balansdatum voorgenomen wijze van realisatie of afwikkeling van zijn activa, voorzieningen, schulden en overlopende passiva. Latente belastingvorderingen en -verplichtingen worden gewaardeerd tegen nominale waarde. Jaarverslag 2022
54 Nadere toelichting op de geconsolideerde balans per 31 december 2022 Activa Vaste activa 1. Materiële vaste activa Het verloop van de materiële vaste activa in 2022 is als volgt: (bedragen in euro's x 1.000) Verkrijgingsprijs per 1 januari 2022 Cumulatieve afschrijvingen en overige waardeverminderingen per 1 januari 2022 Bedrijfsgebouwen en -terreinen 253 -253 Andere vaste bedrijfsmiddelen 1.770 -902 2.023 -1.155 Totaal Boekwaarde per 1 januari 2022 - Investeringen Afschrijvingen Desinvesteringen - aanschafwaarde Desinvesteringen - cumulatieve afschrijving Boekwaarde per 31 december 2022 - - -253 253 - 868 90 -230 -2 2 728 868 90 -230 -255 255 728 Verkrijgingsprijs per 31 december 2022 - Cumulatieve afschrijvingen en overige waardeverminderingen per 31 december 2022 - Boekwaarde per 31 december 2022 - In 2022 is een bouwterrein te Heerlen met een boekwaarde van nihil verkocht voor € 435.000 -1.130 728 -1.130 728 1.858 1.858 Jaarverslag 2022
55 Financiële vaste activa 2. Overige effecten en overige vorderingen De samenstelling van de financiële vaste activa per 31 december 2022 is als volgt: (bedragen in euro's x 1.000) Participaties Overige effecten Leningen u/g aan participaties Leningen u/g overig Overige vorderingen 31-12-2022 28.929 28.929 10.715 8.220 18.935 31-12-2021 27.959 27.959 11.874 8.342 20.216 Boekwaarde 47.864 (bedragen in euro's x 1.000) Aanschafwaarde Afwaarderingen Boekwaarde Participaties 49.344 20.415 28.929 Leningen u/g aan participaties 18.379 7.664 10.715 Leningen u/g overig 15.871 7.651 8.220 31-12-2022 Totaal 83.594 35.730 47.864 48.175 31-12-2021 Totaal 77.495 29.320 48.175 Het verloop van de aanschafwaarde financiële vaste activa in 2022 is als volgt: (bedragen in euro's x 1.000) Participaties Leningen u/g aan participaties Leningen u/g overig Totaal Financiële vaste activa reeds gestort Financiële vaste activa nog te storten Stand per 1 januari 2022 48.581 14.384 62.965 Bij: -Nieuwe verwervingen -Uitbreidingen bestaande activa -Herrubricering participaties en leningen u/g -Conversie Af: - Desinvesteringen / aflossingen - Vrijval commitments - Liquidaties Af: - Financiële vaste activa nog te storten Stand 31 december 2022 2.824 55 - 214 3.093 -4.010 - -100 -4.110 -12.604 49.344 17.975 2.357 20.332 350 1.689 -192 -214 2.017 -2.081 - -153 -2.234 -1.736 18.379 10.939 2.500 13.439 7.679 426 -192 - 7.913 -1.555 - -1.522 -3.077 -2.404 15.871 77.495 19.241 96.736 10.853 2.170 - - 13.023 -7.646 - -1.775 -9.421 -16.744 83.594 Jaarverslag 2022
56 Het verloop van de afwaarderingen financiële vaste activa in 2022 is als volgt: (bedragen in euro's x 1.000) Participaties Leningen u/g aan participaties Stand per 1 januari 2022 Bij: -Bijzondere waardeverminderingen -Herrubricering lening u/g aan participaties / overig Af: - Desinvesteringen / aflossingen - Terugname bijzondere waardeverminderingen - Liquidaties Stand 31 december 2022 20.622 1.503 - 1.503 -437 -1.173 -100 -1.710 20.415 6.101 1.819 57 1.876 - -160 -153 -313 7.664 2.597 6.968 -57 6.911 - -335 -1.522 -1.857 7.651 De samenstelling van de financiële vaste activa per geconsolideerde vennootschap per 31 december 2022 is als volgt: (bedragen in euro's x 1.000) Participaties N.V. LIOF Nedermaas Hightech Ventures B.V. LIOF Overbruggingsfonds B.V. Limburg Startup Capital Fund (LSCF) BV Boekwaarde 28.161 618 - 150 28.929 Leningen u/g aan participaties 9.889 - 827 - 10.715 3.506 - 4.182 531 8.220 41.556 618 5.009 681 47.864 De toename van de bijzondere waardeverminderingen is het gevolg van de ontwikkelingen bij een aantal gefinancierde ondernemingen en de neerwaarts bijgestelde verwachtingen van de beschikbare cashflows. Als gevolg van verbeterde marktomstandigheden zijn de waarde inschattingen van een aantal participaties/ leningen u/g duurzaam verbeterd. In het verleden hierop afgeboekte bijzondere waardeverminderingen zijn waar mogelijk teruggenomen, op basis van feitelijke biedingen op aandelen, toegenomen beschikbare cashflows en/of significant verbeterde performance. Participaties In een aantal gevallen heeft de vennootschap waarin wordt geparticipeerd, of hebben haar aandeelhouders, volgens overeenkomst het recht op koop van de door de LIOF gehouden aandelen op een door kopers te bepalen moment binnen de overeengekomen contractperiode. Leningen u/g aan participaties / overig De leningen zijn overwegend achtergesteld en ten dele converteerbaar in aandelen (op overeengekomen voorwaarden). Dit betreft leningen met een looptijd van 2 tot 12 jaar waarover jaarlijks een rente wordt berekend variërend tussen 2% en 10%. Van deze leningen u/g is een bedrag van € 1,5 miljoen opeisbaar in 2023. Gezien het verhoogde risico van deze leningen is dit bedrag niet als kortlopende vordering opgenomen. 39.666 841 7.668 - 48.175 Leningen u/g overig 31-12-2022 Totaal 29.320 10.290 - 10.290 -437 -1.668 -1.775 -3.880 35.730 Leningen u/g overig Totaal 31-12-2021 Totaal Jaarverslag 2022
57 Vlottende activa Vorderingen 3. Vordering op aandeelhouders (bedragen in euro's x 1.000) Nog te ontvangen agiostorting Provincie Limburg Vordering subsidiënt Provincie Limburg Vordering subsidiënt Ministerie EZK 31-12-2022 31-12-2021 - 349 183 532 8.700 1.080 187 9.967 De vorderingen hebben een verwachte looptijd van minder dan 1 jaar. De boekwaarde van de opgenomen vorderingen benadert de reële waarde, gegeven het kortlopende karakter van de vorderingen en het feit dat indien nodig voorzieningen voor oninbaarheid zouden zijn gevormd. Er is geen voorziening voor oninaanbaarheid gevormd. 4. Overige vorderingen en overlopende activa (bedragen in euro's x 1.000) Debiteuren Overige vorderingen en overlopende activa 31-12-2022 31-12-2021 196 695 891 298 268 566 De vorderingen hebben een verwachte looptijd van minder dan 1 jaar. De boekwaarde van de opgenomen vorderingen benadert de reële waarde, gegeven het kortlopende karakter van de vorderingen en het feit dat indien nodig voorzieningen voor oninbaarheid zouden zijn gevormd. Er is geen voorziening voor oninaanbaarheid gevormd. Liquide middelen 5. Liquide middelen (bedragen in euro's x 1.000) 31-12-2022 Liquide middelen 80.590 80.590 31-12-2021 64.777 64.777 De liquide middelen van de groep bedragen ultimo 2022 € 80,6 miljoen. Hierbij moet worden aangetekend dat deze middelen gedeeltelijk tot het werkkapitaal van Nedermaas Hightech Ventures, LIOF Overbruggingsfonds en het Limburg Startup Capital Fund BV behoren met een eigen doelstelling en structuur en deze niet voor LIOF ter beschikking staan. De liquiditeit welke ter beschikking staat van LIOF bedraagt circa € 75,3 miljoen. Het gehele bedrag is ultimo 2022, onder gebruikmaking van artikel 5.4 van de compatibiliteitswet, ondergebracht bij 's Rijks Schatkist. Uit deze € 75,3 miljoen moet LIOF de reeds aangegane commitments betalen van € 17,5 miljoen en zal ook de terugbetaling plaatsvinden van de ontvangen voorschotten groot € 0,05 miljoen aan het Ministerie van Economische Zaken en Klimaat en aan de Provincie Limburg (2021: € 0,2 miljoen). Ultimo 2022 moet derhalve tenminste ca. € 17,5 miljoen liquiditeit worden aangehouden. De vrij beschikbare liquiditeit (het meerdere) bedraagt circa € 58 miljoen (2021: € 41 miljoen). Jaarverslag 2022
58 Passiva Groepsvermogen 6. Eigen vermogen Deze post heeft het volgende verloop in 2022: (bedragen in euro's x 1.000) Stand per 1 januari Bij: Agiostorting Bij: Resultaat Stand per 31 december 2022 106.221 - 10.450 116.671 2021 86.791 17.400 2.030 106.221 Het besluit tot agiostorting van € 17,4 miljoen is genomen in 2021, hiervan is € 8,7 miljoen ontvangen in 2021 en € 8,7 miljoen in het eerste kwartaal van 2022. Voor een uitgebreidere toelichting verwijzen we naar de toelichting op het eigen vermogen bij de enkelvoudige balans. Voorzieningen 7. Overige voorzieningen (bedragen in euro's x 1.000) Voorziening earn-out Beheer Innovatiefonds Provincie Limburg 492 492 31-12-2022 31-12-2021 492 492 Voorziening earn-out BIPL De voorziening is opgenomen tegen de nominale waarde van de uitgaven die naar verwachting noodzakelijk zijn om de betreffende verplichting af te wikkelen conform de overnameovereenkomst inzake Beheer Innovatiefonds Provincie Limburg ("BIPL"). Deze toekomstige afwikkeling hang af van het niet bekende moment van liquidatie van de voormalige BIPL portefeuille en daarom heeft deze voorziening een langlopend karakter. Het verloop van de overige voorzieningen in 2022 is als volgt: (bedragen in euro's x 1.000) Pensioen oud medewerkers Boekwaarde per 1 januari Aanwending Vrijval - Boekwaarde per 31 december Langlopende schulden 8. Schulden aan aandeelhouders Dit betreft een lening ontvangen van het Ministerie EZK met het volgende verloop: Jaarverslag 2022 - 492 492 492 - - - - 492 - 492 - 516 - - 24 Earn-out BIPL Totaal 2022 Totaal 2021
59 (bedragen in euro's x 1.000) 2022 Langlopend deel lening o/g aandeelhouders Kortlopend deel lening o/g aandeelhouders Totaal lening o/g aandeelhouders per 1 januari Bij : nieuwe lening LIOF OverbruggingsFonds (LOF) B.V. Bij : nieuwe lening Limburg Startup Capital Fund (LSCF) BV Af : Beheersfee LOF en Nedermaas Af : verrekening resultaat Nedermaas, LOF en LSCF Af: Mutaties op leningen LOF en Nedermaas Af : presentatie lening o/g Ministerie EZK als kortlopende schuld Stand per 31 december 8.401 4.048 12.449 - 2.500 -140 -1.699 -3.000 -1.696 8.414 Door het Ministerie EZK is een renteloze lening verstrekt aan Nedermaas Hightech Ventures ter financiering van hightech start up’s in de Provincie Limburg alsmede ter bekostiging van de beheerkosten van het fonds. De lening heeft een looptijd tot en met 30 juni 2022. De uitzettingsperiode van het fonds Nedermaas Hightech Ventures liep tot 31 december 2014 en werd gevolgd door een beheerperiode die zou eindigen op 31 december 2023. In 2021 en 2022 is door het Ministerie EZK een renteloze lening verstrekt aan LIOF OverbruggingsFonds (LOF) B.V. ter financiering van MKB ondernemingen in de Provincie Limburg welke een negatieve impact hebben ondervonden als gevolg van Covid-19 middels zogenaamde Corona Overbruggingsleningen. De lening van Ministerie EZK heeft een looptijd tot en met 31 december 2026. De uitzettingsperiode van de Corona Overbruggingsleningen aan MKB ondernemingen loopt tot en met 30 juni 2022, de looptijd van deze leningen is maximaal vijf jaar en de rente bedraagt 3%. De resultaten van zowel het investeringsfonds als de Corona Overbruggingsleningen komen ten gunste van of ten laste van het Ministerie EZK. De verrekening van het resultaat wordt in de resultatenrekening verantwoord onder de post 'Andere rentebaten en soortgelijke opbrengsten' (zie toelichting nr. 18). Kortlopende schulden 9. Schulden aan aandeelhouders (bedragen in euro's x 1.000) Schuld subsidiënt Provincie Limburg Schuld subsidiënt Ministerie EZK Kortlopend deel lening o/g Nedermaas Hightech Ventures / Ministerie EZK 2021 10.224 4.139 14.363 1.389 - - -3.303 -4.048 8.401 31-12-2022 130 50 1.696 1.876 De schuld aan subsidiënten bevat ultimo 2022 een reservering groot € 180.000 (2021: € 180.000) van de ontvangen bijdrage welke in een volgend jaar kan worden aangewend passend binnen het goedgekeurde beleidsplan voor het Ontwikkelingsbedrijf (€ 50.000 Ministerie van Economische Zaken en Klimaat, € 130.000 Provincie Limburg; ultimo 2021 respectievelijk € 50.000 en € 130.000). De boekwaarde van de kortlopende schulden benadert de reële waarde daarvan, gegeven de korte looptijd van de opgenomen posten. 10. Crediteuren (bedragen in euro's x 1.000) Crediteuren participaties / leningen Overige crediteuren 31-12-2022 - 463 463 De boekwaarde van de kortlopende schulden benadert de reële waarde daarvan, gegeven de korte looptijd van de opgenomen posten. 11. Onderhanden subsidieprojecten 31-12-2021 - 136 136 31-12-2021 130 50 4.048 4.228 Jaarverslag 2022
60 Dit betreffen subsidieprojecten waarin LIOF bemiddelt. Deze worden gewaardeerd tegen nominale waarde. Indien het totaal van alle onderhanden projecten een debetstand heeft, wordt het totaalsaldo gepresenteerd onder de vlottende activa. Indien het totaal van alle onderhanden projecten een creditsaldo vertoont, wordt het totaalsaldo gepresenteerd onder de kortlopende schulden. 12. Overige schulden en overlopende passiva (bedragen in euro's x 1.000) Reservering vakantiegelden en vakantiedagen Beheer BIPL Overige vooruit ontvangen en nog te betalen kosten 31-12-2022 583 - 350 933 Deze posten hebben een looptijd van korter dan een jaar. De boekwaarde van de kortlopende schulden benadert de reële waarde daarvan, gegeven de korte looptijd van de opgenomen posten. Financiële instrumenten Algemeen N.V. LIOF maakt geen gebruik van afgeleide financiële instrumenten om krediet- rente-, kasstroom-, en liquiditeitsrisico's te beheersen. Kredietrisico N.V. LIOF heeft geen significante kortlopende vorderingen. Voor het kredietrisico op leningen u/g zijn toereikende voorzieningen getroffen (zie toelichting nr. 2). Renterisico en kasstroomrisico Het renterisico is beperkt tot eventuele veranderingen in de marktwaarde van uitgegeven leningen door verandering van de marktrente (zover van toepassing). Bij deze leningen is sprake van een vast rentepercentage over de gehele looptijd. De leningen worden doorgaans afgelost aan het einde van de looptijd. Er is geen sprake van een significant rente- of kasstroomrisico Liquiditeitsrisico N.V. LIOF houdt ruim voldoende liquiditeit aan om aan haar (on)voorwaardelijke verplichtingen te kunnen voldoen. Niet in de balans opgenomen verplichtingen "Het jaarlijks bedrag van met derden aangegane huurverplichtingen van onroerende zaken is € 0,3 miljoen (2021: € 0,3 miljoen). De resterende looptijd van het huurcontracten te Maastricht en Venlo zijn respectievelijk 5 jaar en 1 jaar. De totale niet uit de balans blijkende huurverplichting per 31 december 2022 is EUR 1,4 miljoen (2021: EUR 1,2 miljoen). De verplichting binnen 1 jaar bedraagt EUR 0,3 miljoen (2021: EUR 0,3 miljoen). De verplichting van 2-5 jaar bedraagt EUR 1,0 miljoen (2021: EUR 0,7 miljoen). De verplichting groter dan 5 jaar bedraagt EUR 0,1 miljoen (2021: 0,2 miljoen)." De verplichtingen uit hoofde van met derden aangegane leaseovereenkomsten bedragen in totaal € 0,9 miljoen (2021: € 0,5 miljoen) en na 5 jaar € 0. N.V. LIOF heeft zich gecommitteerd om € 15,3 miljoen (2021: € 19,2 miljoen) bij te storten in het vermogen van de participaties. Deze stortingen vinden plaats als aan de gemaakte contractuele afspraak is voldaan. Hiermee hangt ook samen of en op welke termijn deze bedragen worden uitgekeerd. Tegen de onderneming en/of groepsmaatschappijen is één claim ingediend die door haar/hen worden betwist. Hoewel de afloop van dit geschil niet met zekerheid kan worden voorspeld, wordt – mede op grond van ingewonnen juridisch advies – aangenomen dat deze geen nadelige invloed van betekenis zal hebben op de geconsolideerde financiële positie. 31-12-2021 457 90 334 881 Jaarverslag 2022
61 Nadere toelichting op de geconsolideerde resultatenrekening over 2022 Bedrijfsopbrengsten 13. Netto-omzet (bedragen in euro's x 1.000) Subsidie Provincie Limburg Subsidie Ministerie EZK Subsidie apparaatskosten Subsidie overige eenheden 2022 2.768 1.535 4.303 801 5.104 2021 3.165 1.266 4.431 - 4.431 De bijdragen van de Provincie Limburg en het Ministerie EZK aan de apparaatskosten zijn voor het boekjaar 2022, inclusief prijs- en loonbijstelling, als volgt toegezegd: (bedragen in euro's x 1.000) Oorspronkelijke toezegging Af: Verlaging op basis van resultaat Provincie Limburg 2.801 - 2.801 De gehele omzet wordt in Nederland gerealiseerd. 14. Overige bedrijfsopbrengsten (bedragen in euro's x 1.000) Doorbelaste personeelskosten Overige opbrengsten Beheervergoeding LOF B.V. 2022 731 435 175 1.341 De overige opbrengsten betreft de verkoop van een terrein (zie ook toelichting nr. 2). De doorbelaste personeelskosten kunnen als volgt worden gesplitst: (bedragen in euro's x 1.000) Doorbelaste personeelskosten Financieringsbedrijf Doorbelaste personeelskosten Ontwikkelingsbedrijf 2021 1.031 764 156 1.951 Ministerie EZK 1.551 - 1.551 Totaal 4.352 - 4.352 2022 607 124 731 2021 940 91 1.031 De doorbelaste personeelskosten bestaan grotendeels uit de doorbelasting aan de fondsen welke beheerd worden voor de Provincie Limburg, zijnde het Limburg Business Development Fonds (LBDF) B.V. en het MKB-Leningenfonds (MKBL) B.V.. Jaarverslag 2022
62 Bedrijfslasten 15. Lonen en salarissen, pensioenlasten en overige sociale lasten De personeelskosten kunnen als volgt worden gespecificeerd: (bedragen in euro's x 1.000) Salarissen Inleenkrachten Overige personeelskosten Lonen en salarissen Pensioenlasten Overige sociale lasten 2022 2021 4.605 311 1.093 6.009 1.010 676 7.695 De personeelskosten kunnen als volgt worden gesplitst: (bedragen in euro's x 1.000) Personeelskosten Financieringsbedrijf Personeelskosten Ontwikkelingsbedrijf 4.115 24 802 4.941 869 549 6.359 2022 2021 3.645 4.050 2.756 3.603 7.695 Het gemiddeld aantal in de groep werkzame werknemers, berekend op fulltimebasis en uitgesplist naar activiteiten, bedroeg: 2022 Financieringsbedrijf Ontwikkelingsbedrijf 26,4 31,2 57,6 2021 22,5 30,0 52,5 6.359 Jaarverslag 2022
63 Pensioenen N.V. LIOF is vrijwillig aangesloten bij het Pensioenfonds ABP. De regelingen worden gefinancierd door afdrachten aan pensioenuitvoerders, te weten bedrijfstakpensioenfonds ABP. De pensioenverplichtingen worden gewaardeerd volgens de ‘verplichting aan de pensioenuitvoerder benadering’. In deze benadering wordt de aan de pensioenuitvoerder te betalen premie als last in de winst-en-verliesrekening verantwoord. De waardering van de verplichting is de beste schatting van de bedragen die noodzakelijk zijn om deze per balansdatum af te wikkelen. Indien het effect van de tijdswaarde van geld materieel is wordt de verplichting gewaardeerd tegen de contante waarde. Discontering vindt plaats op basis van rentetarieven van hoogwaardige ondernemingsobligaties.Toevoegingen aan en vrijval van de verplichtingen komen ten laste respectievelijk ten gunste van de winst-en-verliesrekening. Een pensioenvordering wordt in de balans opgenomen wanneer de groep beschikkingsmacht heeft over de pensioenvordering, wanneer het waarschijnlijk is dat de toekomstige economische voordelen die de pensioenvordering in zich bergt zullen toekomen aan de groep, en wanneer de pensioenvordering betrouwbaar kan worden vastgesteld. Ultimo 2022 (en 2021) waren er voor N.V. LIOF geen pensioenvorderingen en geen verplichtingen naast de betaling van de jaarlijkse aan de pensioenuitvoerder verschuldigde premie. Deze regeling wordt onder het Nederlandse pensioenstelsel gefinancierd door afdrachten aan het pensioenfonds ABP. Deelname aan het pensioenfonds is verplicht gesteld in de arbeidsovereenkomst van N.V. LIOF. De opbouw van de pensioenaanspraken wordt steeds in het betreffende kalenderjaar afgefinancierd door middel van (tenminste) kostendekkende premiebetalingen. De pensioenregeling is een middelloonregeling met -voor zowel actieve als inactieve deelnemers (slapers en gepensioneerden)- voorwaardelijke toeslagverlening. De toeslagverlening is afhankelijk van het beleggingsrendement. De jaarlijkse opbouw van de pensioenaanspraken bedraagt 1,875% van het pensioengevend salaris dat is gebaseerd op het brutoloon minus een franchise (ad € 14.550). Het pensioengevend salaris is gemaximeerd (op € 114.866). De jaarlijkse premie die voor rekening komt van de werkgever bedraagt tenminste 22,84% van het pensioengevend salaris. De hoogte van de premie wordt jaarlijks vastgesteld door het bestuur van pensioenfonds ABP op basis van de dekkingsgraad en verwachte rendementen. De dekkingsgraad van het betrokken bedrijfstakpensioenfonds bedraagt ultimo 2022 volgens opgave van het fonds 110,9% (2021: 110,2%). Op basis van het uitvoeringsreglement heeft de groep bij een tekort in het fonds geen verplichting tot het voldoen van aanvullende bijdragen anders dan door hogere toekomstige premies. Jaarverslag 2022
64 Bezoldiging bestuurders N.V. LIOF past vrijwillig de kaders van de Wet normering bezoldiging topfunctionarissen publieke en semipublieke sector ("WNT") toe voor wat betreft de maximale bezoldiging en publicatie van de bezoldiging van de directie en toezichthouders. N.V. LIOF valt niet onder de WNT. De bezoldiging van de bestuurder kan als volgt worden gespecificeerd (presentatie zoals voor WNT gebruikelijk is): (bedragen in euro's x 1.000) Beloning Belastbare onkostenvergoedingen Beloningen betaalbaar op termijn (1) T.van Elk 2022 180 7 23 2021 176 7 22 Toegepast WNT maximum: 210 216 (1) Betreft het werkgeversgedeelte van de pensioenpremie. Bezoldiging toezichthouders en investeringscommissie Naast het toezichthoudende orgaan, de Raad van Commissarissen ("RvC"), is er met ingang van mei 2018 ook een Investeringscommissie ("IC"). Leden van beide organen ontvangen alleen een vaste vergoeding. De bezoldiging van de leden van beide organen kan als volgt worden gespecificeerd: (bedragen in euro's x 1.000) De vergoeding voor de Raad van Commissarissen (2022: gem. 3 personen; 2021: gem. 3 personen) De vergoeding voor de Investeringscommissie (2022: 6 personen; 2021: 3 personen) 2022 2021 205 209 40 42 61 47 101 89 Jaarverslag 2022
65 De bezoldiging van de toezichthouders kan als volgt worden gespecificeerd en vergeleken met de WNT: (bedragen in euro's x 1.000) Naam: Dhr. R. van Leen Functie: Lid RvC Periode: Met ingang van juni 2018 lid, vanaf juni 2019 voorzitter Bezoldiging: Toegepast WNT maximum: Naam: Mevr. S. Croonenberg Functie: Lid RvC Periode: Met ingang van juni 2019 Bezoldiging: Toegepast WNT maximum: Naam: Dhr. H. Jennissen Functie: Lid RvC Periode: Met ingang van juni 2018 Bezoldiging: Toegepast WNT maximum: Overig 2022 2021 16 32 16 31 12 22 12 21 12 22 12 21 -40 -40 Totale vergoeding voor de Raad van Commissarissen 40 42 Jaarverslag 2022
66 16. Afschrijvingen op materiële vaste activa De afschrijvingskosten kunnen als volgt worden gespecificeerd: (bedragen in euro's x 1.000) Bedrijfsgebouwen en terreinen Andere vaste bedrijfsmiddelen 2022 2021 - - 230 229 230 17. Overige bedrijfskosten De overige bedrijfskosten kunnen als volgt worden gespecificeerd: (bedragen in euro's x 1.000) Huisvestingskosten Reis- en verblijfkosten Kantoorkosten PR Advies en projectkosten Automatiseringskosten BTW teruggave Overig 2022 2021 229 414 91 175 275 1.165 315 -139 34 283 18 160 216 765 274 -194 7 2.330 Accountantshonoraria De accountantshonoraria (2021: KPMG en 2022: EY) kunnen als volgt worden samengevat: (bedragen in euro's x 1.000) Onderzoek van de jaarrekening Andere controle-opdrachten Adviesdiensten op fiscaal terrein Andere niet-controle diensten 2022 2021 1.529 134 - - - 129 - - - 134 129 Jaarverslag 2022
67 18. Uitkomst der financiële baten en lasten (bedragen in euro's x 1.000) 2022 2021 Opbrengst verkoop participaties Aanschafwaarde desinvesteringen participaties Transactieresultaat desinvesteringen participaties Voorziening desinvesteringen participaties Resultaat boekjaar desinvesteringen participaties Dividendopbrengsten Rente- en provisiebaten participaties en leningen u/g Rentebaten deposito Opbrengsten financieringsbedrijf Opbrengsten van vorderingen die tot de vaste activa behoren Verrekening resultaat Nedermaas, LOF en LSCF (met Ministerie EZK en Provicie Limburg) Andere rentebaten en soortgelijke opbrengsten Dotatie voorzieningen participaties en leningen u/g Vrijval voorzieningen participaties en leningen u/g Waardeveranderingen van vorderingen die tot de vaste activa behoren en van effecten Rentelasten en bankkosten Rentelasten en soortgelijke kosten 20.485 -4.009 16.476 437 16.913 2.915 1.380 25 - 21.233 3.687 -2.281 1.406 1.846 3.252 494 1.413 - 288 5.447 1.699 1.699 -10.290 1.668 -8.622 3.303 3.303 -8.877 4.034 -4.843 -50 -50 -142 -142 14.260 3.765 Het resultaat desinvesteringen participaties ad €16,9 miljoen bestaat vrijwel geheel uit één belang dat in 2022 verkocht is. De dotatie en vrijval van voorzieningen participaties en leningen u/g hebben betrekkeing op waarderingsaanpassingen op basis van de ontwikkelingen en gewijzigde vooruitzichten bij de betreffende ondernemingen. De verrekening resultaat Nedermaas en LOF met Ministerie EZK is nader toegelicht bij de langlopende schulden aan aandeelhouders (toelichting nr. 8). De dividendopbrengsten kunnen als volgt worden gesplitst: (bedragen in euro's x 1.000) Ontvangen dividend in het kader van een exit Overige ontvangen dividenden 2022 - 2.915 2.915 2021 - 494 494 Jaarverslag 2022
68 19. Vennootschapsbelasting (bedragen in euro's x 1.000) 2022 Bedrijfseconomisch resultaat Bij/Af: Onbelaste resultaten Bij: Niet aftrekbare gemengde kosten Fiscaal resultaat 10.450 - 18.423 18 - 7.955 Vennootschapsbelasting in de resultatenrekening - 2.030 - 3.272 16 - 1.226 - De verrekenbare fiscale verliezen zijn niet gewaardeerd en bedragen ultimo 2022 €14,4 miljoen (verrekenbare verliezen ultimo 2021: € 6,1 miljoen). De onbelaste resultaten over 2022 worden vrijwel geheel veroorzaakt door de verkoop van participaties en ontvangen dividenden. Er is geen actieve belastinglatentie opgenomen voor mogelijke fiscaal verrekenbare verliezen omdat niet verwacht worden dat deze op korte termijn gerealiseerd kunnen worden. Fiscale aangiftes tot en met 2020 zijn door definitieve aanslagen zonder wijziging op de aangifte door de fiscus akkoord bevonden. Transacties met verbonden maatschappijen Als verbonden partij worden alle rechtspersonen aangemerkt waarover overheersende zeggenschap, gezamenlijke zeggenschap of invloed van betekenis kan worden uitgeoefend. Ook rechtspersonen die overwegende zeggenschap kunnen uitoefenen, worden aangemerkt als verbonden partij. Ook de statutaire directieleden, andere sleutelfunctionarissen in het management van LIOF of de nauwe verwanten zijn verbonden partijen. Er hebben geen transacties van betekenis plaatsgevonden met verbonden partijen welke niet onder normale marktomstandigheden zijn aangegaan. De voornaamste transacties met verbonden partijen betreffen de ontvangst van subsidies verstrekt door beide aandeelhouders / subsidiënten en doorbelasting van personeelskosten voor fondsen welke beheerd worden voor de Provincie Limburg, zijnde het Limburg Business Development Fonds (LBDF) B.V. en het MKB-Leningenfonds (MKB-L) B.V.. Deze reguliere opbrengsten zijn reeds toegelicht onder 13. Netto-omzet en 14. Overige bedrijfsopbrengsten. 2021 Jaarverslag 2022
69 Enkelvoudige balans per 31 december 2022 (voor resultaatbestemming) (bedragen in euro’s x 1.000) 31-12-2022 31-12-2021 Activa Vaste activa Materiële vaste activa 1. Bedrijfsgebouwen en terreinen 1. Andere vaste bedrijfsmiddelen Financiële vaste activa 2. Deelneming in groepsmaatschappijen 3. Overige effecten 3. Overige vorderingen Vorderingen 4. Vordering op groepsmaatschappijen Vordering op aandeelhouders 5. Overige vorderingen en overlopende activa Liquide middelen Liquide middelen Totaal activa Passiva Eigen vermogen 6. Gestort kapitaal 7. Agio 8. Overige reserves 9. Resultaat boekjaar Voorzieningen 10. Overige voorzieningen Kortlopende schulden Schulden aan aandeelhouders Crediteuren Belastingen en sociale premies Onderhanden subsidieprojecten 11. Overige schulden en overlopende passiva Totaal passiva 1.154 1.154 53.249 39.797 13.175 10.450 116.671 53.249 39.797 11.145 2.030 106.221 1.435 532 891 2.858 774 9.967 566 11.307 516 28.161 13.395 42.072 16 27.118 12.548 39.682 - 728 728 - 868 868 75.395 121.053 60.661 112.518 180 448 251 1.504 845 3.228 121.053 180 135 8 3.985 835 5.143 112.518 Jaarverslag 2022
70 Enkelvoudige resultatenrekening 2022 (voor resultaatbestemming) (bedragen in euro’s x 1.000) Netto-omzet Overige bedrijfsopbrengsten Som der bedrijfsopbrengsten 12. Lonen en salarissen 12. Pensioenlasten en overige sociale lasten Afschrijvingen op materiële vaste activa Overige bedrijfskosten Som der bedrijfslasten Opbrengsten van vorderingen die tot de vaste activa behoren en van effecten Waardeveranderingen van vorderingen die tot de vaste activa behoren en van effecten Rentelasten en soortgelijke kosten 13. Uitkomst der financiële baten en lasten Resultaat voor belastingen Vennootschapsbelasting 2. Resultaat deelnemingen Resultaat na belastingen 2022 5.104 2.034 7.138 5.937 1.686 230 1.973 9.826 20.221 -7.045 -38 13.138 10.450 - - 10.450 2021 4.431 2.029 6.460 4.941 1.418 229 1.463 8.051 4.981 -1.237 -123 3.621 2.030 - - 2.030 Jaarverslag 2022
71 Nadere toelichting op de enkelvoudige balans per 31 december 2022, grondslagen voor waardering en resultaatbepaling Algemeen Voor de toelichting bij de vennootschappelijke balans en de vennootschappelijke resultatenrekening wordt verwezen naar de bij de geconsolideerde balans en geconsolideerde resultatenrekening gegeven toelichting. Als aanvulling hierop dient het hierna vermelde. Deelnemingen in groepsmaatschappijen In de enkelvoudige balans worden deelnemingen in groepsmaatschappijen gewaardeerd volgens de vermogensmutatiemethode op basis van de nettovermogenswaarde. Zie voor een uitwerking hiervan de grondslagen voor financiële vaste activa in de geconsolideerde jaarrekening. Resultaat deelnemingen Het aandeel in het resultaat van ondernemingen waarin wordt deelgenomen omvat het aandeel van de onderneming in de resultaten van deze deelnemingen. Resultaten op transacties waarbij overdracht van activa en passiva tussen de onderneming en haar deelnemingen en tussen deelnemingen onderling heeft plaatsgevonden, zijn geëlimineerd voor zover deze als niet gerealiseerd kunnen worden beschouwd. Nadere toelichting op de enkelvoudige balans per 31 december 2022 Activa Vaste activa 1. Materiële vaste activa Het verloop van de materiële vaste activa in 2022 is als volgt: (bedragen in euro's x 1.000) Verkrijgingsprijs per 1 januari 2022 Cumulatieve afschrijvingen en overige waardeverminderingen per 1 januari 2018 Boekwaarde per 1 januari 2022 Investeringen Afschrijvingen Desinvesteringen - aanschafwaarde Desinvesteringen - cumulatieve afschrijving Boekwaarde per 31 december 2022 Verkrijgingsprijs per 31 december 2022 Cumulatieve afschrijvingen en overige waardeverminderingen per 31 december 2022 Boekwaarde per 31 december 2022 Bedrijfsgebouwen en -terreinen 253 -253 - - - -253 253 - - - Andere vaste bedrijfsmiddelen 1.771 -903 868 90 -230 -2 2 728 1.859 -1.131 - In 2022 is een bouwterrein te Heerlen met een boekwaarde van nihil verkocht voor € 435.000 728 2.024 -1.156 868 90 -230 -255 255 728 1.859 -1.131 728 Totaal Jaarverslag 2022
72 Financiële vaste activa 2. Deelnemingen in groepsmaatschappijen Het verloop van de deelnemingen in groepsmaatschappijen is in 2022 als volgt: (bedragen in euro's x 1.000) LIOF BC Avantis BV Nedermaas Hightech Ventures BV LIOF Overbruggingsfonds (LOF) BV Limburg Startup Capital Fund (LSCF) BV Stand deelnemingen inclusief negatieve netto vermogenswaarde Gepresenteerd als voorziening groeps- maatschappij (LIOF BC Avantis BV en LIOF Overbruggingsfonds (LOF) BV) Deelnemingen in groepsmaatschappijen 31-12-2021 -276 16 -386 - -646 Inbreng 2022 - - - 500 500 Resultaat 2022 31-12-2022 - - - - - -276 16 -386 500 -146 662 - - 662 16 500 3. Overige effecten en overige vorderingen De samenstelling van de overige effecten en overige vorderingen per 31 december 2022 is als volgt: (bedragen in euro's x 1.000) Participaties Overige effecten Leningen u/g aan participaties Leningen u/g overig Overige vorderingen 31-12-2022 31-12-2021 - 516 28.161 9.889 3.506 13.395 27.118 10.737 1.811 12.548 Boekwaarde 41.556 39.666 (bedragen in euro's x 1.000) Participaties Leningen u/g aan participaties Aanschafwaarde Afwaarderingen Boekwaarde 47.102 18.941 14.985 5.096 Leningen u/g overig 8.886 5.380 31-12-2022 Totaal 70.973 29.417 31-12-2021 Totaal 62.477 22.811 28.161 9.889 3.506 41.556 39.666 Jaarverslag 2022
73 Het verloop van de aanschafwaarde financiële vaste activa in 2022 is als volgt: (bedragen in euro's x 1.000) Financiële vaste activa reeds gestort Financiële vaste activa nog te storten Stand per 1 januari 2022 Bij: -Nieuwe verwervingen -Uitbreidingen bestaande activa -Herrubricering participaties en leningen u/g -Conversie Af: - Desinvesteringen / aflossingen - Vrijval commitments - Liquidaties Af: - Financiële vaste activa nog te storten Stand 31 december 2022 Participaties Leningen u/g aan participaties 46.015 14.384 60.399 14.568 2.357 16.925 Leningen u/g overig Totaal 1.894 2.500 4.394 62.477 19.241 81.718 2.524 3 350 - 214 2.741 -3.510 - -100 -3.610 1.570 -17 -214 1.689 -1.740 - -153 -1.893 5.875 224 17 - 6.116 -492 - - -492 8.749 1.797 - 10.546 -5.742 - -253 -5.995 -12.428 -1.736 47.102 14.985 -1.132 8.886 -15.296 70.973 Het verloop van de afwaarderingen financiële vaste activa in 2022 is als volgt: (bedragen in euro's x 1.000) Stand per 1 januari 2022 Bij: -Bijzondere waardeverminderingen -Herrubricering lening u/g aan participaties / overig Af: - Desinvesteringen / aflossingen - Terugname bijzondere waardeverminderingen - Liquidaties Stand 31 december 2022 Participaties Leningen u/g aan participaties 18.897 3.831 Leningen u/g overig 83 Totaal 22.811 1.503 - 1.413 5 1.503 -186 -1.173 -100 -1.459 18.941 - -153 -153 5.096 - - - 5.380 1.418 5.302 -5 5.297 8.218 - 8.218 -186 -1.173 -253 -1.612 29.417 Als gevolg van verbeterde marktomstandigheden zijn de waardeinschattingen van een aantal participaties / leningen u/g duurzaam verbeterd. In het verleden hierop afgeboekte bijzondere waardeverminderingen zijn waar mogelijk teruggenomen, op basis van feitelijke biedingen op aandelen, toegenomen beschikbare cashflows en/of significant verbeterde performance. Het saldo mutaties afwaarderingen sluit niet met de resultatenrekening aangezien de afwaarderingen in deelneming Nedermaas verrekend worden met de schulden aan aandeelhouders. Jaarverslag 2022
74 Participaties In een aantal gevallen heeft de vennootschap waarin wordt geparticipeerd, of hebben haar aandeelhouders, volgens overeenkomst het recht op koop van de door de LIOF gehouden aandelen op een door kopers te bepalen moment binnen de overeengekomen contractperiode. Leningen u/g aan participaties / overig De leningen zijn overwegend achtergesteld en ten dele converteerbaar in aandelen (op overeengekomen voorwaarden). Dit betreft leningen met een looptijd van 2 tot 12 jaar waarover jaarlijks een rente wordt berekend variërend tussen 2% en 10% (afhankelijk van zekerheden, kredietwaardigheid en/of achterstelling). Van deze leningen u/g is een deel van het bedrag opeisbaar in 2023 maar gezien het verhoogde risico van deze leningen is dit deel niet als kortlopende vordering opgenomen. Vorderingen 4. Vordering op groepsmaatschappijen De vennootschap heeft de volgende rekening-courant verhoudingen met haar groepsmaatschappijen: (bedragen in euro's x 1.000) LIOF Business Center Avantis BV Nedermaas Hightech Ventures BV LIOF Overbruggingsfonds BV Limburg Startup Capital Fund (LSCF) BV Boekwaarde 5. Overige vorderingen en overlopende activa De samenstelling van de overige vorderingen en overlopende activa per 31 december 2022, is als volgt: (bedragen in euro's x 1.000) Debiteuren Overige vorderingen en overlopende activa Boekwaarde 31-12-2022 31-12-2021 196 695 891 298 268 566 31-12-2022 31-12-2021 258 24 441 712 1.435 258 55 461 - 774 Jaarverslag 2022
75 Eigen vermogen 6. Gestort en opgevraagd kapitaal In 2022 heeft deze post het volgende verloop: (bedragen in euro's x 1.000) 2022 Stand per 1 januari Af: intrekking ingekochte eigen aandelen Stand 31 december 53.249 - 53.249 Het maatschappelijk kapitaal van de vennootschap bedraagt € 90.752.000 verdeeld in 800.000 aandelen elk nominaal groot € 113,44. Van dit kapitaal is, na verwerking van intrekken van 1.063 door LIOF gehouden gewone aandelen, € 53.248.623 volgestort. In het kapitaal van de vennootschap kan uitsluitend worden deelgenomen door publiekrechtelijke lichamen. 7. Agio In 2022 heeft deze post het volgende verloop: (bedragen in euro's x 1.000) Stand per 31 december vorig boekjaar - voor herrubricering agio Bij: herrubricering agio Stand per 1 januari Bij: agiostorting Stand 31 december 2021 53.249 - 53.249 2022 39.797 - 39.797 - 39.797 In de jaarrekening 2021 werd het agio niet apart getoond, het effect van de aparte presentatie is getoond in de regel herrubricering agio. Het besluit tot agiostorting van € 17,4 miljoen is genomen in 2021, hiervan is € 8,7 miljoen ontvangen in 2021 en € 8,7 miljoen in het eerste kwartaal van 2022. 8. Overige reserves In 2022 heeft deze post het volgende verloop: (bedragen in euro's x 1.000) Stand per 31 december vorig boekjaar - voor herrubricering agio Af: herrubricering agio Stand 31 december vorig boekjaar - voor winstverdeling Resultaat vorig boekjaar Bij: intrekking ingekochte eigen aandelen Stand 31 december 9. Resultaat boekjaar (bedragen in euro's x 1.000) Resultaat na belastingen 2021 - 22.397 22.397 17.400 39.797 2022 11.145 - 11.145 2.030 - 2.030 13.175 2021 17.373 - 17.373 -6.228 - -6.228 11.145 2022 10.450 Bestemming van het resultaat over het boekjaar 2021 De jaarrekening 2021 is vastgesteld in de algemene vergadering gehouden op 17 mei 2022. De algemene vergadering heeft de bestemming van het resultaat vastgesteld conform het daartoe gedane voorstel. Het negatieve resultaat is in mindering gebracht op de overige reserves. Bestemming van het resultaat over het boekjaar 2022 In overleg met de aandeelhouders stelt de directie, met goedkeuring van de Raad van Commissarissen, aan de Algemene Vergadering van Aandeelhouders voor het resultaat over het boekjaar 2022 ten bedrage van € 10.450.000 toe te voegen aan de overige reserves. Jaarverslag 2022 2021 2.030
76 Voorzieningen 10. Overige voorzieningen Dit betreft de volgende voorzieningen: (bedragen in euro's x 1.000) Negatieve boekwaarde deelneming LIOF Business Center Avantis BV Negatieve boekwaarde deelneming LIOF Overbruggingsfonds (LOF) BV Voorziening pensioen oud medewerkers Voorziening earn out Beheer Innovatiefonds Provincie Limburg Stand 31 december De voorzieningen hadden het volgende verloop in 2021: Stand per 1 januari Bij: dotaties Af: vrijvallen en aanwendingen Stand 31 december Kortlopende schulden 11. Overige schulden en overlopende passiva (bedragen in euro's x 1.000) Reservering vakantiegelden en vakantiedagen Beheer BIPL Overige vooruit ontvangen en nog te betalen kosten 31-12-2022 31-12-2021 276 386 - 492 1.154 2022 1.154 - 1.154 - 1.154 276 386 - 492 1.154 2021 1.177 - 1.177 23 1.154 31-12-2022 31-12-2021 583 - 262 845 Niet in de balans opgenomen verplichtingen Het jaarlijks bedrag van met derden aangegane huurverplichtingen van onroerende zaken is € 0,3 miljoen (2021: € 0,3 miljoen). De resterende looptijd van het huurcontracten te Maastricht en Venlo zijn respectievelijk 5 jaar en 1 jaar. De totale niet uit de balans blijkende huurverplichting per 31 december 2022 is EUR 1,4 miljoen (2021: EUR 1,2 miljoen). De verplichting binnen 1 jaar bedraagt EUR 0,3 miljoen (2021: EUR 0,3 miljoen). De verplichting van 2-5 jaar bedraagt EUR 1,0 miljoen (2021: EUR 0,7 miljoen). De verplichting groter dan 5 jaar bedraagt EUR 0,1 miljoen (2021: 0,2 miljoen). De verplichtingen uit hoofde van met derden aangegane leaseovereenkomsten bedragen in totaal € 0,9 miljoen (2021: € 0,5 miljoen) en na 5 jaar € 0. N.V. LIOF heeft zich gecommitteerd om € 15,3 miljoen (2021: € 19,2 miljoen) bij te storten in het vermogen van de participaties en/of leningen te verstrekken. De verstrekken van deze financiering vindt plaats als aan de gemaakte contractuele afspraak is voldaan. Hiermee hangt ook samen of en op welke termijn deze bedragen worden uitgekeerd. 457 90 288 835 Jaarverslag 2022
77 Nadere toelichting op de enkelvoudige resultatenrekening over 2022 Bedrijfslasten 12. Lonen en salarissen, pensioenlasten en overige sociale lasten De personeelskosten kunnen als volgt worden gespecificeerd: (bedragen in euro's x 1.000) Salarissen Inleenkrachten Overige personeelskosten Lonen en salarissen Pensioenlasten Overige sociale lasten 2022 4.605 311 1.021 5.937 1.010 676 7.623 De personeelskosten kunnen als volgt worden gesplitst: (bedragen in euro's x 1.000) Personeelskosten Financieringsbedrijf Personeelskosten Ontwikkelingsbedrijf 2021 4.115 24 802 4.941 869 549 6.359 2022 2021 3.573 4.050 7.623 2.756 3.603 6.359 Het gemiddeld aantal in de groep werkzame werknemers, berekend op fulltimebasis en uitgesplitst naar activiteiten, bedroeg: 2022 Financieringsbedrijf Ontwikkelingsbedrijf 26,4 31,2 57,6 Het gemiddeld aantal in het buitenland werkzame werknemers bedroeg 0 (2021: 0). 2021 22,5 30,0 52,5 Jaarverslag 2022
78 13. Uitkomst der financiële baten en lasten (bedragen in euro's x 1.000) Opbrengst verkoop participaties Aanschafwaarde desinvesteringen participaties Transactieresultaat desinvesteringen participaties Voorziening desinvesteringen participaties Resultaat boekjaar desinvesteringen participaties Dividendopbrengsten Rente- en provisiebaten participaties en leningen u/g Rentebaten deposito Opbrengsten financieringsbedrijf Opbrengsten van vorderingen die tot de vaste activa behoren Dotatie voorzieningen participaties en leningen u/g Vrijval voorzieningen participaties en leningen u/g Waardeveranderingen van vorderingen die tot de vaste activa behoren en van effecten Rentelasten en soortgelijke kosten 2022 19.550 -3.510 16.040 188 16.228 2.915 1.053 25 - 20.221 -8.218 1.173 -7.045 -38 13.138 Ondertekening van de jaarrekening Maastricht, 30 mei 2023 Directie T. van Elk 2021 3.634 -2.280 1.354 1.845 3.199 494 1.004 - 284 4.981 -5.017 3.780 -1.237 -123 3.621 Raad van Commissarissen R. van Leen H. Jennissen S. Croonenberg Jaarverslag 2022
79 Overige gegevens Statutaire regeling omtrent de bestemming van de winst (conform de Statuten) artikel 23 1) De Algemene vergadering kan besluiten de winst blijkende uit de door de algemene vergadering van aandeelhouders vastgestelde jaarrekening, of een gedeelte daarvan, te reserveren. 2) Voorzover na de reservering als bedoeld in het eerste lid nog uitkeerbare winst resteert, wordt deze als dividend op aandelen uitgekeerd. 3) Op uitkeringen aan aandeelhouders zijn de artikelen 104 en 105 Boek 2 van het Burgerlijk Wetboek van toepassing. Controle verklaring van de onafhankelijke accountant Hiervoor wordt verwezen naar de hierna opgenomen verklaring. Jaarverslag 2022
80 Bijlage 1: Overzicht portfolio Participaties LIOF naam NV LIOF (73) Agro/Food (4) 1 Brightlands Agrifood Ventures BV 2 Grassa BV 3 Hessing B.V. 4 Vierde Generatie BV Energy (1) 1 Braden Europe Holding BV Health (17) 1 Atriva Therapeutics GmbH 2 Brainmarker BV 3 Cristal Delivery BV 4 Chondropeptix BV 5 Eqilence Holding BV 6 Fortimedix Holding BV 7 Fortimedix Surgical Holding BV 8 Glanum Holding BV 9 Inocells BV 10 Medace BV 11 Mirabilis 12 Nano4Imaging GmbH 13 Neuroplast Beheer BV 14 Stepping Stone Fund I 15 TCHF BV III 16 Thuja capital healthcare investor BV 17 Maastro Protonentherapie BV (ZON-PTC) korte omschrijving activiteit plaats/gemeente belang (%) jaar venture capital fonds in agri- en voedseltechnologie biofaffinage van gras Venlo Venlo Verwerken en snijden van groente en fruit tot panklare groentes Aanbieden van volledig verzorgde catering van events en feesten Zwaagdijk-Oost Kerkrade 7,1 2017 8,1 2022 lening 2021 30,0 2020 Engineering van onderdelen voor elektriciteitscentrales die worden aangedreven door gastturbines Heerlen 35,0 2019 a biopharmaceutical company pioneering the development of hosttargeting antiviral therapies. diagnose tools voor hersenaandoeningen creëren van superieure medicinale producten een e-procurementsysteem ontwikkelt t.b.v. inkopen van lab chemicaliën. medische apparatuur en implantaten Nuth medische apparatuur en implantaten Nuth productie en beschikbaarstelling van diagnostische middelen aan de gezondheidszorg onderzoeken en ontwikkelen van regenaratieve geneeskunde dienstverlening medisch onderzoek ontwikkelen van medicijnen MRI-zichtbare coatings Ontwikkeling klinische validatie en vermarkting van stamceltherapie voor behandeling acute dwarslaesie fonds voor vroege fase life sciences beleggingsfonds beleggingsfonds Tübingen 11,7 2020 Heerlen Maastricht Maastricht Maastricht Nuth Nuth Weert Maastricht Maastricht Den Haag Aachen Geleen Amsterdam Utrecht Utrecht behandeling van kanker- en kankeronderzoek dmv protonentherapie Maastricht 20,0 2007 8,4 2017 lening 2022 13,1 2019 17,8 2009 15,6 2017 15,0 2020 lening 2022 24,4 2018 8,9 2018 4,5 2011 16,9 2019 2,4 2021 1,3 2020 13,5 2016 lening 2016 High tech & smart services (12) 1 Apostle BV 2 Cadac BV 3 Chipmunk Assets 4 Cosmicnode BV 5 DC Power Holding BV 6 E-Commerce Center BV 7 GoBikeServices BV 8 Kellpla BV 9 Luminosa BV 10 Pharmi Holding BV 12 Unconstrained Robotics Holding BV (Accerion) Social media beheertool Venlo tekenkamerautomatisering en ICT levert kant-en-klare virtuele klinieken aan zorgverleners combineren innovatieve software met innovatieve hardware Vervaardiging van overige elektrische apparatuur e-fulfilment service & delivery facilitator high- end fietsen voor B2BC en B2B vervaardigen van overige producten van kunststof logistieke dienstverlener (4PL) voor de gehele internationale staalketen ontwikkelen digitaal platform voor medicijngebruik 11 Stella Nove Intellectual Property BV ontwikkeling en vermarkting van software oplossing gericht op het financiële afsluitingsproces bij bedrijven Ontwikkelen en verkopen van positioneringsoftware voor AGV's Heerlen Heerlen Eindhoven Kerkrade Heerlen Maastricht Venlo Maastricht Maastricht Maastricht Venlo 14,9 2014 28,0 1998 lening 2022 17,5 2022 8,2 2019 7,3 2022 26,1 2018 27,5 2017 25,0 2018 9,5 2022 7,5 2018 22,0 2019 Jaarverslag 2022
81 naam korte omschrijving activiteit Materials (6) 1 Brightlands Ventures Partners Fund IV BV 2 Chemelot Ventures BV 3 Cooloo Invest BV 4 Limburg Venture BV (DSM/LIOF) 5 Smart Level Company BV 6 Vertoro BV Systems (15) 1 Admesy Group BV 2 Applied Biomedical Systems BV 3 Babywatcher BV 4 Ceradure Products BV 5 Chemtrix BV 6 Grow-X BV 7 Hassani Design BV 8 ICM Mediaholding BV 9 InCompanyMedia BV 10 Inflotek BV 11 Ivengi BV 12 Melotte Pumptechnology 13 Aluminium Gieterij BV 14 Phenospex BV 15 Stogger BV Overige (18) 1 Atlas Technologies Holding BV 2 Borski Fund Coöperatief U.A. 3 C & C Automotive 4 EMX Powertrain BV 5 Eurode business center 6 Fortezza Maastricht BV 7 Fortezza Maastricht II BV 8 Frissen Holding 9 GEM Californië 10 GOB Aachen Heerlen BV 11 Grivec Bros BV 12 Hartelt Fund Managment BV 13 i-Med Technology BV 14 LHB BV 15 Technostarters ZON BV 16 Technostarters Zuid Ned BV 17 Toverland 18 Verschueren Orgelbouw BV plaats/gemeente belang (%) jaar Fonds met als doel investering in startup/scaleup in chemtech, health en circular materials venture capital fonds life sciences ontwikkelt circulaire materialen voor refurbishen meubilair venture capital fonds life sciences flexibel ladder systeem Onderzoek naar en ontwikkeling en vermarketing van duurzame energie, chemicaliën en materialen Geleen 28,3 2021 Maastricht Maastricht Maastricht Beringe Geleen 25,0 2013 23,1 2022 37,5 2003 15,0 2017 3,7 2021 ontwikkelen en produceren van colorimeters ontwikkeling medisch instrumenten produceren, verhuren en vermarkten van echoapparatuur gespecialiseerde racefiets onderdelen ontwikkelen micro reactor systemen groeibedrijven helpen bij het digitaliseren van commerciële processen ontwikkeling en productie van mijn-opsporing apparatuur Aanbieden tailormade TV content Aanbieden tailormade TV content gepatenteerde watersnij technologie Bouwer van (maat) softwareoplossingen voor de zakelijke markt Productie en verkoop van onderwaterpompen Aluminium gieterij geautomatiseerd plant management ontwikkeling van beademingsproduct Freebreathing Ittervoort Maastricht Ulestraten Stein Echt Heerlen Maastricht Maastricht Maastricht Belfeld Maastricht Maastricht Tegelen Heerlen Panningen 40,7 2006 19,3 2013 13,5 2016 30,0 2011 18,4 2015 33,3 2021 lening 2020 27,5 2014 lening 2011 20,2 2012 35,1 2020 33,3 1999 16,1 2009 17,3 2011 lening 2020 combineert aerodynamica-, solar- en batterijtechnologie in innovatieve personenauto Helmond fonds gericht op investeringen startups en scaleups in Tech met vrouwelijke ondernemer productie van en handel in remsystemen voor oldtimers producent van elektrische crossmotoren grensoverschrijdend bedrijvencentrum logistieke dienstverlener gespecialiseerd in staal logistieke dienstverlener gespecialiseerd in staal Verkoop en leasing van machines en gereedschappen voor grondverzet, intern transport, reiniging en tuin en park. ontwikkeling bedrijventerrein grensoverschrijdend bedrijventerrein Ontwikkelen en online vermarkten eigen collectie duurzame jeans, bovenkleding en accessoires. opzetten, inrichten en beheren beleggingsfondsen vervaardigen van optische instrumenten en apparatuur herstructurering bedrijventerreinen fonds t.b.v. technologische (door)starters fonds t.b.v. technologische (door)starters attractiepark vervaardigen van muziekinstrumenten Amsterdam Baarlo Reuver Kerkrade/Herzogenrath Maastricht Maastricht Valkenburg a/d Geul Horst a/d Maas Heerlen Kerkrade Maastricht Maastricht Maastricht Tilburg Eindhoven Sevenum Heythuysen lening 2022 1,3 2021 33,3 2018 10,0 2022 45,0 2003 25,0 2018 25,0 2018 lening 2005 15,3 2004 25,0 1997 20,0 2020 25,0 2015 lening 2022 33,3 2009 50,0 1996 26,4 2006 lening 2017 lening 2018 Jaarverslag 2022
82 Participaties Nedermaas Hightech Ventures B.V. naam korte omschrijving activiteit Nedermaas Hightech Ventures B.V. (6) Agro / Food (1) 1 Phenospex BV Health (4) 1 Cristal Delivery BV 2 Cytuvax BV 3 Enzytag BV 4 Adjutec BV plaats/gemeente belang (%) jaar geautomatiseerd plant management Heerlen 22,07 2011 creëren van superieure medicinale producten ontwikkelen effectieve vaccins ter kankerbestrijding Maastricht Maastricht ontwikkelen, produceren op aminozuren gebaseerde producten ontwikkelen, produceren en vermarkten vaccinatie gerelateerde producten voor immunotherapeutische behandelingen van tumoren Systems (1) 1 Applied Biomedical Systems BV ontwikkeling medisch instrumenten Sittard-Geleen Maastricht 3,0 2013 28,6 2012 7,95 2018 17,1 2018 Maastricht 11,2 2010 Jaarverslag 2022
83 Participaties LIOF Overbruggingsfonds (LOF) B.V. naam korte omschrijving activiteit LIOF Overbruggingsfonds B.V. (43) Agro / Food (4) 1 Cerescon BV 2 EGGXPERT BV 3 Green Meat Products BV 4 Klavier Holding BV Health (9) 1 Cryosol-World 2 Fited BV 3 Fortimedix Surgical Holding BV 4 Glanum Holding BV 5 Health Value Creation BV 6 Holding DVML BV 7 Neuroplast BV 8 PlenSat BV 9 Telas BV ontwikkeling en vermarketing van selectieve oogstrobots ontwikkelen en verkopen van hoogwaardige cosmetica- en gezondheidsproducten op basis van de inhoudsstoffen van eierschaalmembranen ontwikkelingen, productie en verkoop van veganistische vleesvervangers financiële holding Heeze Geleen Horn Venlo lening lening lening lening 2020 2020 2021 2020 plaats/gemeente belang (%) jaar oplossingen ontwikkelen en vermarkten op het gebied van snel invriezen van biologische monsters het 3D printen van patiënt specifieke scoliosis braces op basis van geautomatiseerde ontwerpmodellering medische apparatuur en implantaten Nuth productie en beschikbaarstelling van diagnostische middelen aan de gezondheidszorg design, ontwikkeling en klinische validatie en verkoop van gepatenteerde medische hulpmiddelen voor kijk operaties groothandel in farmaceutische producten ontwikkeling klinische validatie en vermarkting van stamceltherapie voor behandeling acute dwarslaesie ontwikkel van Digestible Balloons. ontwikkeling, productie en verkoop van wegwerp steunkousen High tech & smart services (13) 1 8vance Matching Technologies BV 2 Cleany Works BV 3 Compoform BV 4 Desolenator BV 5 EMDR-VR 6 Eqilence Holding BV 7 Get Bike Service Internationaal BV 8 Gigit BV 9 Per Saldo Plus BV 10 Smarter Nozzle Europe BV ontwikkelen en vermarkten van een digitaal mediaconcept dmv een AMOLED scherm wordt aangeboden op een tankpistool. 11 SteelTrace BV 12 Vectioneer BV 13 Yess Lightning BV een platform voor de traceerbaarheid van staal door de productieketen heen ontwikkelen en verkopen van geavanceerde besturingstechniek voor de High-Tech sectoren in de Luchtvaart en Industrie/Robotica. ontwikkeling van slimme wegbelijning Maastricht Maastricht Geleen lening lening lening 2020 2020 2020 matchingsplatform voor recruiters Het houden en uitvoeren van een (digitaal) platform welke platformvraag en aanbod bij elkaar brengt met betrekking tot schoonmaak ontwikkeling innovatieve, sterke, ultra-lichte en recyclebare composiet platen voor verschillende toepassingen. het ontwikkelen en verkopen van zonne-energie aangedreven zeewater ontziltingsinstallaties ontwikkelen van autonome VR software voor de GGZ waarmee een client sneller, effectiever en intensiever behandelt kan worden ontwikkelen en verkopen van een dynamisch inkoopsysteem (applicatie) voor grotere afnemers van labchemicaliën service & delivery facilitator high-end e-bikes en LEV's in B2B segment App voor het raten van live optredens en festivals ontwikkelen en vermarkten van een platform voor Governance, Risk & Compliance Steyl Echt Beek Maastricht Maastricht Maastricht Maastricht Horst Maastricht Kessel lening lening lening lening lening lening lening lening lening lening 2021 2021 2020 2020 2020 2020 2021 2021 2020 2020 Maastricht lening Maastricht Nuth Weert Maastricht Maastricht Geleen Wessem Sevenum lening lening lening lening lening lening lening lening 2020 2020 2020 2020 2020 2020 2020 2020 2021 Jaarverslag 2022
84 naam korte omschrijving activiteit Materials (2) 1 CeraCarbon Racing 2 ChemtriX BV Systems (10) 1 BabyWatcher BV 2 Blue Engineering BV 3 Cristal Delivery BV 4 E-Commerce Center BV 5 Hassani Design BV 6 My ID BV 7 Paztir BV 8 Pharox BV 9 Uncontrained Robotics BV 10 Zoof Wheelchairs BV Overige (5) 1 Blackbelt Holding BV 2 CAR Holding BV 3 ChemIP BV 4 i-Med Technology BV 5 Swip Swap Holding BV plaats/gemeente belang (%) ontwikkeling, productie en verkoop van high end producten van CeraCarbon aan de eindgebruiker of tussenhandel. ontwikkeling, productie en verkoop en productie van reactoren voor flow chemistry, Stein Echt jaar lening 2020 lening 2020 produceren, verhuren en vermarkten van echoapparatuur Engineering van hard- en software Ulestraten Venlo creëren van superieure medicinale producten e-fulfilment ontwikkeling en productie van mijn-opsporing apparatuur leveren van geïntegreerde logistieke processen en data services aan de markt ontwikkelen en produceren van fleet management solutions en smart key solutions ontwikkelen en leveren van SAAS oplossingen op basis van sensoren en apps Ontwikkelen en verkopen van positioneringsoftware voor AGV's ontwikkeling en verkoop van innovatieve, inklapbare rolstoelen Maastricht Heerlen Maastricht Venlo Molenhoek Venlo Venlo Echt lening 2020 lening 2020 lening 2020 lening 2020 lening 2020 lening 2020 lening 2020 lening 2020 lening 2020 lening 2020 Bedenken, ontwerpen, assembleren en verhandelen van 3d-printers op basis van de gepatenteerde belting methode. ontwikkeling van medische hulpmiddelen voor de behandeling van Cardiovasculaire aandoeningen ontwikkelen, produceren en vermarkten van functionele coatings. Vervaardiging van optische instrumenten en apparatuur ruilapp voor kinderspeelgoed Belfeld lening 2020 Geleen Geleen Maastricht Maastricht lening 2020 lening 2020 lening 2021 lening 2020 Jaarverslag 2022
85 Participaties Limburg Startup Capital Fund (LSCF) B.V. naam korte omschrijving activiteit Limburg Startup Capital Fund B.V. (7) Agro / Food (1) 1 Biomosae BV plaats/gemeente belang (%) jaar voedsel- en gewasbeschermingsbedrijf dat het biologische effectieve ingrediënt Canto® ontwikkelt Geleen lening 2022 Health (1) 1 Ceriter BV ontwikkeling, productie en verkoop van een slimme zool om loopproblemen bij patiënten met Parkinson en CVA te helpen Industrie (1) 1 Aerial Precisions BV Materials (1) 1 Greenholds BV Smart Services (3) 1 EMDR-VR BV 2 Start Grow Kencana BV 3 Wolky Tolky BV Lanaken lening 2022 ontwikkelen en produceren detectiesystemen en mobiele voertuigen Maastricht 7,77 2022 produceren en verkopen van recyclebare klimgrepen in een circulair businessmodel Beek lening 2022 het ontwikkelen (voornamelijk) van autonome VR software voor de GGZ Creëren digtale infrastructuur voor een efficiënter ecosysteem voor sport, bewegen en gezondheid Het ontwikkelen en verhandelen van technologisch ontwikkelde en nog te ontwikkelen producten, primair gericht op toepassing bij agrarische ondernemingen Maastricht lening 2022 Heythuysen Kessel lening 2022 lening 2022 Jaarverslag 2022
86 Bijlage 2: Resultatenrekening N.V. LIOF Geconsolideerde resultatenrekening gesplitst per bedrijf Financieringsbedrijf (bedragen in euro’s x 1.000) Netto-omzet Overige bedrijfsopbrengsten Som der bedrijfsopbrengsten Personeelskosten Afschrijvingen op materiële vaste activa Overige bedrijfskosten Som der bedrijfslasten Opbrengsten van vorderingen die tot de vaste activa behoren en van effecten Andere rentebaten en soortgelijke opbrengsten Waardeveranderingen van vorderingen die tot de vaste activa behoren en van effecten Rentelasten en soortgelijke kosten Uitkomst der financiële baten en lasten Resultaat voor belastingen Vennootschapsbelasting Resultaat deelnemingen Resultaat na belastingen Ontwikkelingsbedrijf (bedragen in euro’s x 1.000) Netto-omzet Overige bedrijfsopbrengsten Som der bedrijfsopbrengsten Personeelskosten Afschrijvingen op materiële vaste activa Overige bedrijfskosten Som der bedrijfslasten Opbrengsten van vorderingen die tot de vaste activa behoren en van effecten Andere rentebaten en soortgelijke opbrengsten Waardeveranderingen van vorderingen die tot de vaste activa behoren en van effecten Rentelasten en soortgelijke kosten Uitkomst der financiële baten en lasten Resultaat voor belastingen Vennootschapsbelasting Resultaat deelnemingen Resultaat na belastingen 2022 - 1.217 1.217 3.645 104 1.278 5.027 21.233 1.699 -8.622 -50 14.260 10.450 - - 10.450 2021 - 1.860 1.860 2.756 98 741 3.595 5.447 3.303 -4.843 -142 3.765 2.030 - - 2.030 2022 5.104 124 5.228 4.050 126 1.052 5.228 - - - - - - - - - 2021 4.431 91 4.522 3.603 131 788 4.522 - - - - - - - - - Jaarverslag 2022
87 Financierings- en ontwikkelingsbedrijf (bedragen in euro’s x 1.000) 2022 Financieringsbedrijf Som der bedrijfsopbrengsten Som der bedrijfslasten Uitkomst der financiële baten en lasten Resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening Vennootschapsbelasting Resultaat deelneming / participaties 1.217 5.027 14.260 10.450 - - Ontwikkelingsbedrijf Totaal Financieringsbedrijf 5.228 6.445 5.228 10.255 - 14.260 - 10.450 - - - - 1.860 3.595 3.765 2.030 - - Ontwikkelingsbedrijf 2021 Totaal 4.522 6.382 4.522 8.117 - 3.765 - 2.030 - - - - Resultaat 10.450 - 10.450 2.030 - 2.030 Jaarverslag 2022
88 Enkelvoudige resultatenrekening gesplitst per bedrijf Financieringsbedrijf (bedragen in euro’s x 1.000) Netto-omzet Overige bedrijfsopbrengsten Som der bedrijfsopbrengsten Personeelskosten Afschrijvingen op materiële vaste activa Overige bedrijfskosten Som der bedrijfslasten Opbrengsten van vorderingen die tot de vaste activa behoren en van effecten Waardeveranderingen van vorderingen die tot de vaste activa behoren en van effecten Rentelasten en soortgelijke kosten Uitkomst der financiële baten en lasten Resultaat voor belastingen Vennootschapsbelasting Resultaat deelnemingen Resultaat na belastingen Ontwikkelingsbedrijf (bedragen in euro’s x 1.000) Netto-omzet Overige bedrijfsopbrengsten Som der bedrijfsopbrengsten Personeelskosten Afschrijvingen op materiële vaste activa Overige bedrijfskosten Som der bedrijfslasten Opbrengsten van vorderingen die tot de vaste activa behoren en van effecten Andere rentebaten en soortgelijke opbrengsten Waardeveranderingen van vorderingen die tot de vaste activa behoren en van effecten Rentelasten en soortgelijke kosten Uitkomst der financiële baten en lasten Resultaat voor belastingen Vennootschapsbelasting Resultaat deelnemingen Resultaat na belastingen 2022 - 1.910 1.910 3.573 104 921 4.598 20.221 -7.045 -38 13.138 10.450 - - 10.450 2022 5.104 124 5.228 4.050 126 1.052 5.228 - - - - - - - - - 2021 - 1.938 1.938 2.756 98 675 3.529 4.981 -1.237 -123 3.621 2.030 - - 2.030 2021 4.431 91 4.522 3.603 131 788 4.522 - - - - - - - - - Jaarverslag 2022
89 Bijlage 3: Business Development overzicht Business Development, majeure programma’s, projecten en activiteiten Team Internationaal Trade Relations. In de periode Q2 t/m Q4 2022 is het nationale Trade Relations-programma (TRP) landelijk tijdelijk op een lagere intensiteit gesteld. LIOF heeft in die periode 38 ondernemingen ondersteund, tegenover een doelstelling van 35. In het kader van TRP is met deze ondernemingen gesproken over hun internationale ambities hun ondersteuningsbehoeften en hoe LIOF daarin via haar (internationale) netwerk kan voorzien. De Regionale Ontwikkelingsmaatschappijen (ROM’s), met LIOF mede in de lead, hebben zich in 2022 succesvol ingezet voor een weer volwaardig en langdurig vervolg van TRP via een lobby naar onder andere Tweede Kamerleden. Dat heeft geresulteerd in een volwaardig programma in 2023. Enterprise Europe Network. In 2022 is gestart met de uitrol van de nieuwe opzet van het Enterprise Europe Networkprogramma (EEN). In een consortium van RVO en de ROM’s (uitgezonderd NOM) geeft LIOF vanaf 2022 gedurende drie-en-een-half jaar (met een optie tot verlenging met een gelijke periode) in Nederland uitvoering aan dit Europese programma. Doel van EEN is grensoverschrijdende technologie-matchmaking tot stand brengen tussen MKB’ers onderling en tussen MKB’ers met grootbedrijven en/of kennisinstellingen. Zo’n matchmaking kan de opmaat zijn tot structurele samenwerking en de ontwikkeling van een handelsrelatie. De financiering wordt sluitend gedekt door de EU en het Ministerie van EZK. Na systeemtechnische uitdagingen in de startmaanden van 2022 is het consortium sinds Q2 volledig operationeel. Inmiddels heeft LIOF 75 MKB’ers in één-op-één-gesprekken bekend gemaakt met de mogelijkheden die EEN hun kan bieden en al deels ondersteund bij de verdere opvolging richting technologie-matches. Brexit Adjustment Reserve. Voor bedrijven die financieel zijn getroffen door de Brexit is vanuit de EU het Brexit Adjustment Reserve-programma (BAR) gelanceerd. Als partner in het nationale Trade and Innovate NL-netwerk (TINL) heeft LIOF in 2022 het Limburgse bedrijfsleven geïnformeerd over het BAR-programma en gemotiveerd er gebruik van te maken. Uiteindelijke doel daarbij was om getroffen bedrijven te laten instromen in het EU-handelsprogramma ter compensatie van omzetverliezen en kosten als gevolgd van de Brexit. LIOF heeft mogelijk kwalificerende bedrijven geassisteerd om aanspraak te maken op het EU-handelsprogramma. De belangstelling voor het BAR-programma onder het Limburgse MKB en de toegankelijkheid tot en de feitelijke steun vanuit het handelsprogramma viel in de praktijk dermate tegen dat LIOF (evenals de meeste andere TINL-partners) haar actieve rol in het BAR-programma eind 2022 heeft beëindigd. LIOF en de andere TINL-partners zullen de wel tot het handelsprogramma toegelaten bedrijven in 2023 ondersteunen om in plaats van het Verenigd Koninkrijk kansrijke alternatieve afzetmarkten te ontwikkelen. Team Innovatieondersteuning LimburgToekomstbestendig. 2022 was het tweede loopjaar van het ontwikkelprogramma LimburgToekomstbestendig. Het programma is naar verwachting, afhankelijk van het budgetverloop nog tot in 2025 beschikbaar voor het Limburgse MKB. Met het programma stimuleert en ondersteunt LIOF innovaties van Limburgse MKB‘ers met een economische potentie èn tegelijk een impact op de energie-, circulariteits-, gezondheids- of digitaliseringstransitie. In 2022 zijn vanuit LimburgToekomstbestendig 52 MKB’ers ondersteund bij dergelijke innovaties, met een totale projectwaarde van ruim € 1,3 miljoen. LimburgToerisme. Met als doel innovatief ondernemerschap binnen de sector toerisme & recreatie te bevorderen en ondernemers te ondersteunen bij de ontwikkeling van onderscheidende product/marktcombinaties en businessmodellen, heeft LIOF het programma LimburgToerisme ontwikkeld. Het programma is per februari 2021 gestart, gefinancierd door Provincie Limburg. In 2022 zijn met dit programma 45 MKB’ers ondersteund met hun innovatieprojecten, met een totale projectwaarde van € 1,2 miljoen. Jaarverslag 2022
90 Limburg Herstelt en Versnelt. De EU stelt via het ReactEU-programma extra middelen beschikbaar voor economisch herstel in regio’s en de transitie naar een duurzame en digitale economie. ReactEU is een directe reactie van de Europese Unie op de COVID-19-pandemie. LIOF heeft het project Limburg Herstelt en Versnelt ontwikkeld. Het project bouwt voort op drie bekende programma’s en activiteiten: LimburgToekomstbestendig, LimburgToerisme en International Trade Development. Via de ReactEU-bijdrage van bijna € 6 miljoen kan LIOF vanaf Q3 tot en met 31 december 2023 een extra impuls geven aan MKB’ers die willen innoveren of internationaliseren en daarmee tevens bijdragen aan de verduurzaming of digitalisering van de Limburgse economie. In 2022 heeft LIOF vanuit Limburg Herstelt en Versnelt 45 MKB’ers kunnen ondersteunen met hun innovatieprojecten door middel van een financiële bijdrage van ruim € 2,0 miljoen. Deze innovatieprojecten vertegenwoordigen een totale projectwaarde van bijna € 6,3 miljoen. shiftLimburg. Op 19 januari 2022 vond de lancering plaats van het digitale ondernemersplatform shiftLimburg. Het platform heeft als belangrijkste doelstelling Limburgse ondernemers te informeren, enthousiasmeren en met elkaar in contact te brengen omtrent innovaties en ontwikkelingen binnen de energie-, circulariteits-, gezondheids- en/of digitaliseringstransitie. De meer dan 1.000 contentbijdragen, nieuwsbrieven en social media posts hebben in één jaar tijd geresulteerd in zo’n 27.000 unieke bezoekers en een community van bijna 700 actieve leden. De basis van het onlineplatform is gelegd, waarop constant wordt uitgebouwd en doorontwikkeld om meer leden aan te trekken en bovenal de gebruikersinteractie te verhogen. Ambitie blijft om hét ‘go-to’ ondernemersplatform van Limburg te worden en hierop zet LIOF ook in 2023 volop in. CrossRoads2 Sustainable Energy. Het grensoverschrijdende project CrossRoads2 Sustainable Energy beoogt de CO2-uitstoot in de Euregio Vlaanderen-Nederland te reduceren door het initiëren en financieren van grensoverschrijdende (technische) innovaties binnen het MKB. Daarbij kan de CO2-uitstoot zelf worden teruggedrongen, bijvoorbeeld door procesinnovatie, maar ook bij de klanten, bijvoorbeeld door het in de markt zetten van producten met een gereduceerde CO2-uitstoot. Het project was in 2022 in uitloop; er zijn geen nieuwe innovatieprojecten van MKB’ers ondersteund, lopende projecten werden of worden afgerond. Crossroads VL-NL. In december 2022 is binnen het Interreg-programma Vlaanderen-Nederland goedkeuring verleend aan het subsidieprogramma Crossroads VL-NL, georganiseerd door zes partnerorganisaties die negen regio’s vertegenwoordigen. Vanuit Interreg kan binnen dit programma tot en met eind 2027 totaal € 10 miljoen aan subsidie aan MKB’ers worden verstrekt voor hun grensoverschrijdende innovatieprojecten, met een impact op de maatschappelijke opgaven in de grensregio. Hieronder vallen ook de door LIOF ondersteunde transities. De focusgebieden van Crossroads VL-NL zijn namelijk duurzaam gebruik van energie, duurzaam gebruik van materialen, Industrie 4.0/digitalisering en gezondheidszorg. De eerste oproep tot subsidieaanvragen gaat naar verwachting in het najaar van 2023 open. FOOD2020. Het grensoverschrijdende programma FOOD2020 ondersteunde bij het ontwikkelen van concrete oplossingen binnen de foodsector in de Nederlands-Duitse grensregio, die bijdragen aan de uitdagingen waar de sector voor staat. Dit om de kloof tussen onderzoek en markt te overbruggen en onderzoeksresultaten om te zetten in markgerichte producten, waardoor de innovatiekracht van de regio leidt tot versteviging van de concurrentiepositie binnen Europa. In 2022 is het laatste onderliggende Food2020-project afgerond. De oorspronkelijk voorgenomen doorontwikkeling van FOOD2020 in de nieuwe Interreg-periode VI verliep vanuit meerdere partners dermate moeizaam, dat LIOF zijn actieve rol hierin heeft beëindigd. ET2SMEs. Het eveneens grensoverschrijdende project ET2SMEs heeft tot doel het MKB in de Euregio Maas-Rijn aan te zetten tot en te ondersteunen bij het samenwerken aan innovaties rondom zogenoemde emerging technologies die mogelijk ook hun toepassing gaan vinden in de Einstein Telescoop. Het project is februari 2021 goedgekeurd en gefinancierd. In 2022 is een groot aantal Limburgse MKB’ers geïnformeerd over dit project. Uiteindelijk hebben twee bedrijven zich bij het project aangesloten en heeft LIOF hen kunnen ondersteunen met een innovatievoucher vanuit het project. De operationele looptijd van het project is inmiddels geëindigd. Slimmer Logistiek E-Fulfilment Management. In het project Slimmer Logistiek E-Fulfilment Management (SLEM) werken in totaal 15 partijen (voornamelijk Limburgse MKB’ers) samen in drie innovatielijnen: digitalisering en datauitwisseling, toezicht en handhaving (douane) en automatisering en robotisering (e-fulfilment). De looptijd van het SLEM-project is verlengd tot juni 2023. Een aantal demonstrators, zoals de Modu-Picker, de AGV Buddy en de Hololens, is al gereed en wordt ingezet in testopstellingen bij verscheidene projectpartners op de werkvloer. Groene Chemie, Nieuwe Economie. Groene Chemie, Nieuwe Economie is een platform ter ondersteuning van groene chemie-initiatieven en hun impact op verduurzaming van de chemie. In 2022 heeft LIOF in samenwerking met andere ROM’s binnen dit platform een acceleratieprogramma - de Green Chemistry Accelerator - opgezet om startups in de Jaarverslag 2022
91 groene chemie te ondersteunen bij opschaling. Een eerste editie van de accelerator is in oktober gestart. Hieraan namen vijf startups deel, waarvan één uit Limburg. European Digital Innovation Hub. Op 29 juni 2022 is bekend gemaakt dat de subsidieaanvraag voor de European Digital Innovation Hub Zuid (EDIH), ingediend door een consortium van 15 partijen uit de provincies Zeeland, NoordBrabant en Limburg, is goedgekeurd door de EU en wordt gefinancierd. Ook in andere landsdelen zijn EDIHs actief. EDIHs zullen de komende jaren fungeren als one-stop-shops die MKB’ers helpen bij digitale uitdagingen en concurrerender te worden. Denk daarbij aan praktische voorlichting, het doorlichten van de onderneming, expertadvies en intensieve begeleiding. De focus van EDIH Zuid ligt op de MKB’ers in de maakindustrie in de regio. EDIH Zuid is 20 januari 2023 publiek van start gegaan. CIRCO-track. In het najaar van 2022 heeft LIOF in samenwerking met Rabobank en de nationale CIRCO-organisatie een CIRCO-track georganiseerd. Een track biedt een mix van collectieve workshops en aansluitende individuele ondersteuning en ondersteunt ondernemers om hun product, proces en/of business model meer circulair te maken. In de aangehaalde track zijn zes Limburgse MKB’ers op weg geholpen. GROW. Limburgse agrofood gerelateerde studenten kwamen op donderdag 23 juni in de Villa Flora in Venlo samen om onder de vlag van GROW het bedrijfsleven te inspireren met innovatieve concepten op het gebied van de thema’s voeding, duurzaamheid en techniek. Jonge talenten kwamen zo in contact met potentiële werkgevers. Waar het event in 2021 nog digitaal moest plaatsvinden, was de editie van 2022 weer volledig fysiek, met vele honderden deelnemers. In 2023 is GROW opgeschort, om de partners de tijd en ruimte te geven om na te denken over een vernieuwde invulling van het evenement. MIT Zuid. Via een intensieve en gerichte communicatiecampagne over de MIT Zuid Haalbaarheids- en MIT Zuid R&D Samenwerkingssubsidie heeft LIOF het Limburgse MKB uitgedaagd de ondersteuningsmogelijkheden voor hun innovatieprojecten vanuit MIT te verkennen en zo mogelijk aan te spreken. Mede dankzij onze ondersteuning bij het opwerken van de haalbaarheidsonderzoeken en innovatieprojecten, en de subsidieaanvragen zijn in 2022 uiteindelijk 43 Limburgse MKB’ers erin geslaagd subsidie te verkrijgen voor een totaal projectvolume van € 4,1 miljoen. Deze haalbaarheidsonderzoeken en innovatieprojecten zijn nu in uitvoering. Team Business Development Electric Green Last Mile. Het Electric Green Last Mile-programma (eGLM) had tot doel het transport rond de logistieke knooppunten Venlo, Born en Duisburg in het Duits-Nederlandse grensgebied uit te voeren in een duurzaam concept met volwaardige elektrische trucks. Het project kende een grillig verloop. Voornamelijk door kinderziekten in de trucks (in 2021 is gewisseld van e-truck-leverancier), het achterblijven van ontwikkelingen van het batterijpakket en de vertraagde uitrol van de laadinfrastructuur zijn de oorspronkelijk beoogde resultaten niet behaald. In 2021 is het eGLM-consortium ook aangehaakt bij het H2020-project PIONEERS. Dit is een breed programma met 45 deelnemende partijen rondom de verduurzaming van havens, waaronder die in Venlo. Het eGLM-consortium focust daarbij wederom op elektrificatie, ditmaal van haven-equipment. Op 23 november 2022 heeft het eGLM slotevent plaats gevonden met ruim 50 deelnemers. Voor een uitgebreid verslag en de aftermovie zie: https://www.eglm.eu/nl/Nieuws/e-trucking-eglm-vormde-een-brug-in-de-tijd. Begin 2023 wordt het programma ook administratief afgesloten. Joint Corridors Off-Road. In samenwerking met de Topsector Logistiek en Provincie Limburg is binnen LIOF in 2021 een voltijds programmamanager Joint Corridors Off-Road voor Limburg gestart. Deze regionale programmamanager wordt voor de periode tot en met eind 2023 ingezet om onder het nationale Lean & Green Offroad-programma met verladers en vervoerders synchromodale transportverbindingen op te starten, door te ontwikkelen en op te schalen. Waar mogelijk zullen goederenstromen via een modalshift van weg naar spoor en/of water meer duurzaam worden afgewikkeld. Na het in beweging brengen van de Joint Corridor Off Road-missie in 2021 heeft het programma in 2022 geleid tot twee nieuwe corridors; de JoITcus en de proefneming van autotransporten per trein. Al deze inspanningen hebben geleid tot het omzetten van 66.341 trailers van weg naar water of spoor per jaar en als impact jaarlijks 110.000 ton CO2-besparing. From Waste to Profit. Het project From Waste to Profit beoogt MKB’ers in de grensregio te stimuleren tot circulair denken en hen te ondersteunen bij de eerste concrete, grensoverschrijdende stappen in die richting. Het project kent twee financiële instrumenten: ondernemers kunnen een voucher ontvangen voor het uitvoeren van een waste audit en een subsidie voor het uitvoeren van een afvaloptimalisatieproject. Het project is op 1 juli 2021 gestart. In 2022 hebben er drie kennis- en matchmaking-events plaatsgevonden. Bij de Nederlandse editie in Limburg waren 35 ondernemers aanwezig die kennis hebben gemaakt met CHILL en Healix. In 2022 waren er daarnaast drie oproepen voor Jaarverslag 2022
92 subsidieaanvragen vanuit MKB. Hierbij zijn in totaal 28 projecten goedgekeurd, waarvan zeven uit Limburg. In januari 2023 vindt nog een vierde (en laatste) subsidieoproep plaats. EMR H2 Booster. Najaar 2021 is goedkeuring verkregen op en Interreg-subsidie verleend aan het project EMR H2 Booster. Het project brengt de waterstofprojecten en -ambities in de Euregio Maas Rijn in kaart. Op basis hiervan worden meerdere concrete grensoverschrijdende pilotprojecten geformuleerd. Deze kunnen vervolgens worden ingebracht in met name het huidige Interreg-programma. Als aanjager voor de waterstofeconomie in onze regio vond op 21 oktober 2022 een EMR H2 Booster-event plaats met als onderwerp ‘Vormgeven aan de energietransitie in de Euregio met duurzame waterstof’ met zo’n 100 deelnemers. Vanuit EMR H2 Booster zijn 34 initiatieven rond waterstof in de EMR-regio geïnventariseerd. Vervolgens is een selectie gemaakt welke vier initiatieven de meeste impact hebben op de Euregio en ondersteuning kunnen gebruiken. In 2023 wordt voor elk van deze vier initiatieven een eerste projectopzet gemaakt door de betrokken partijen. Investor Readiness Program. Het landelijke Investor Readiness Program (IRP) stelt startups in staat hun business case tegen het licht te houden, hun propositie nader te onderzoeken en hierbij gebruik te maken van feedback van de markt. Dit alles met het doel om uiteindelijk een financierbare business case te realiseren binnen een programma van tien weken. In Q1 van 2022 is een pilot gestart met daarin twee door LIOF begeleide Limburgse deelnemers. Vervolgens hebben er nog drie edities van IRP plaatsgevonden, waarnaar LIOF steeds twee Limburgse deelnemers heeft toegeleid en heeft begeleid gedurende het programma. De deelnemers van de laatste editie zijn tussentijds gestopt, vanwege onvoldoende tijd en/of fit met het programma. Bijkomend zijn in 2022 drie Limburgse deelnemers begeleid in het Market Readiness Program (MRP). Bovendien heeft één Limburgse MKB’er de selectie voor het landelijke programma Business Innovation Program Food (BIPFood) doorstaan en met onze ondersteuning het programma doorlopen. Ten slotte is op 6 september 2022 de derde editie van BL.INC - het start-up-programma van de Brightlands Campus Greenport Venlo - gestart met zes deelnemers. LIOF heeft hen naar behoefte ondersteund. MedLim. MedLim is het met Medtronic en imec.istart ontwikkelde en georganiseerde acceleratieprogramma voor medtech-ondernemers. In het tweede kwartaal van 2022 is een tweede editie van het programma succesvol afgerond. 68 (inter)nationale startups melden zich aan voor deze editie. Daaruit zijn er negen geselecteerd, waaronder één Limburgse startup, die het programma succesvol hebben doorlopen. Vanuit de beide edities van het programma hebben meerdere deelnemers intensieve contacten met het Limburgse life sciences & healthcare-ecosysteem ontwikkeld. Impuls Biocirculaire Economie Limburg. Op verzoek van Provincie Limburg heeft LIOF in 2022 het programma Impuls Biocirculaire Economie Limburg (IBEL) ontwikkeld. IBEL geeft een extra impuls aan de Limburgse biocirculaire economie. Dit door stimulering en ondersteuning te geven aan ondernemersgroepen die zich in platforms, cluster en/of ketens gezamenlijk (willen) inspannen om biomassa van rest- en nevenstromen uit het Limburgse agrofood-complex om te zetten in economische waarde. Het streven is om ten minste drie rest- en/of nevenstromen uit te werken via ondernemersplatforms tot clusters en ketens die vervolgens ten minste vijf kansrijke nieuwe product/marktcombinaties vormen. Dit in de vorm van financierbare businesscases. Najaar 2022 is IBEL gestart. In november is vanuit het programma de eerste aanvraag voor ondersteuning van een platform goedgekeurd. Het Platform Tuinbouwreststromen (PTR, met kartrekker LLTB) gaat in 2023 actief bouwen aan kansrijke business cases rondom het vervaardigen van reststromen binnen deze sector. Team Valorisatie ET Einstein Telescope. De Einstein Telescope wordt een Europese ‘big science’-faciliteit om zwaartekrachtsgolven te kunnen waarnemen. Dit maakt het mogelijk veel meer te ontdekken over de oorsprong van het universum en onze plek daarin. Naar verwachting wordt eind 2025/begin 2026 besloten waar in Europa de Einstein Telescope wordt gerealiseerd. Nederland, specifiek Zuid-Limburg en de aangrenzende Duitse en Belgische regio’s, zijn hiervoor één van de naar verwachting twee of drie kandidaten. Niet alleen gaat de Einstein Telescope ons fors verder brengen in de fundamentele wetenschap, bijkomend bieden de voor de Einstein Telescope te ontwikkelen doorbraaktechnologieën vele valorisatiekansen buiten de directe toepassing in de Telescope in applicaties en applicatiemarkten. Het Kabinet heeft in juli 2022 € 42 miljoen toegekend aan een consortium van het Ministerie van OCW, het Ministerie van EZK, Nikhef (nationaal instituut voor subatomaire fysica), Provincie Limburg en de Regionale Ontwikkelingsmaatschappijen (ROM NL i.c. LIOF) voor de voorbereidingsfase van de Einstein Telescope. Bijkomend is € 870 miljoen gereserveerd als Nederlandse bijdrage in de totale begrote bouwkosten van € 2 miljard, onder meer de voorwaarde dat de locatiekeuze op Nederland valt. Jaarverslag 2022
93 ROM NL i.c. LIOF staat aan de lat voor de valorisatieopgave. LIOF wil daarbij bedrijven en andere organisaties verbinden aan het project die mogelijk een rol kunnen spelen in de realisatie van de Einstein Telescope en/of de valorisatie van de te ontwikkelen doorbraaktechnologieën in andere applicatiemarkten. In 2022 zijn de voorbereidingen voor de valorisatie gestart en is een programmamanager aangesteld. Jaarverslag 2022
94 Bijlage 4: Overzicht materiële onderwerpen LIOF naar SDGs en GRI # Materieel thema Omschrijving 1 Diversiteit en inclusie Waarborgen en nastreven van D&I (intern en extern) D&I waarborgen en nastreven in de toepassing van onze instrumenten Bewustwording van unconscious bias 2 Transitie Gezondheid Health innovaties sneller naar de markt helpen Meer aandacht naar innovaties op gebied van preventie Meer aandacht naar innovaties op gebied van food & nutrition 3 Transitie Energie Waterstof als duurzame, alternatieve energiedrager Verduurzaming van mobiliteitssector Inzicht creëren en aansporen tot actie op gebied van energie-efficiëntie 4 Transitie Circulariteit Inzetten waar de potentie voor grondstoffenreductie het grootst is Financiering mogelijk maken voor circulaire ondernemers Circulaire innovatie ondersteunen Circulaire bedrijfsvoering stimuleren Gerelateerde SDG 5, 10 & 16 Gerelateerde GRI (ntb) GRI401-1 GRI405-1-b GRI405-2-a 2, 3 & 9 7, 11 & 13 GRI302-1 GRI302-4-a GRI305-1 GRI305-2 6, 11, 12 & 13 GRI306-1-a GRI306-2-c GRI303-1-c GRI301-1 GRI301-2-a GRI301-1 GRI306-2-a GRI301-2-a GRI301-3-a 5 Transitie Digitalisering Verbinden en versnellen van digitalisering op de voor Limburg kansrijke gebieden (digital health, smart manufacturing & supply chain, agrotech, Ecommerce, smart services) Ondersteunen van ondernemers middels het digitale netwerk 6 Maatschappelijk rendement Duurzaam ondernemerschap in de regio aanjagen en kansen bieden Aanjagen van duurzaam concurrentievermogen en samenwerking Versterken van de ecosystemen en de samenwerking in Limburg en de Euregio License to operate: Middels onze instrumenten mede zorg dragen voor een aantrekkelijke en leefbare regio 7 Financieel rendement Instandhouden van vermogen LIOF als 'means to operate' Risicobereidheid en risicomanagement Aandeelhoudersinstructie volgen Jaarverslag 2022 2 & 9 8 & 9 GRI203-1 8 GRI201-1-a
95 8 Economisch rendement License to operate: het stimuleren van een duurzame regionale en Euregionale economie en innovatie: -Duurzame innovaties -Duurzame en verantwoorde investering -Investeringen in de regio -Technologische ontwikkelingen en toegang voor de gemeenschap -Investeringen en onderzoek 9 Naleving wet- en regelgeving Transparant en volledig informeren van relevante belanghebbenden Voldoen aan transparantiebenchmark Naleving van huidige en anticiperen toekomstige wet- en regelgeving en best practices (zoals impact reporting) Conformeren aan niet-verplichte (ethische) kaders (bv. kinderarbeid, moderne slavernij) Naleving Corporate Governance code 2016 Bescherming vertrouwelijke (klant)gegevens / data security of digitale veiligheid 10 Versterken en onderhouden externe netwerken en samenwerking Externe samenwerking extra aandacht geven na Corona en versterkt inzetten op ontsluiten en delen van kennis Structurele samenwerking nastreven met regionale, nationale en euregionale partners, ecosystemen en stakeholders 8 & 9 GRI203-1 16 GRI408-1-a GRI409-1-b GRI414-1-a GRI102-16-a GRI102-17-a GRI206-1 GRI418-1 GRI205-1 17 Eigen parameters: Omschrijving van groep stakeholders Data shiftLimburg (connecties gelegd) Euregionale partners Adviescommissies Aantal externe kennisdeals Aantal cofinancieringen Hoeveelheid georganiseerde netwerkevents 11 LIOF als voorbeeldfunctie Maatschappelijke betrokkenheid LIOF & medewerkers: Intern delen en stimuleren van deelname aan maatschappelijk betroken initiatieven Intern waardborgen en nastreven van gezonde medewerkers Practice what you preach op gebied van energietransitie, gezondheidstransitie, digitalisering, circulair ondernemen, D&I en maatschappelijk verantwoord ondernemen 12 Goed werkgeverschap Waarborgen van werknemer welzijn en veiligheid Duurzame inzetbaarheid Versterken interne sociale cohesie (groei, Corona,…) Ontwikkeling van medewerkers in loopbaan binnen en buiten LIOF 16 GRI306-2-a GRI306-2-b GRI302-1 GRI302-4-a GRI302-3-a 3, 4 & 16 GRI403-6-b GRI403-6-a GRI404-2: a GRI403-1-a GRI403-4-a GRI403-5-a Jaarverslag 2022
96 13 Transparante informatievoorziening Vooroplopen in reporting Kennis opdoen en ontsluiten Anticiperen op (toekomstige) regelgeving (CSRD) Financial reporting Maatschappelijke impact reporting 16 GRI102-24-b GRI102-25 14 Internationaliseren & Euregio 15 Herstel postcorona economie Versterken internationale economie Ontsluiten internationale kansen Stimuleren intensievere samenwerking in de Euregio Corona getroffen bedrijven ondersteunen LIOF stabiel en sterk uit Corona laten komen (hybride werken) 17 Eigen parameters (ntb): Aantal interreg projecten x Jaarverslag 2022
97 Colofon Uitgave en coördinatie: N.V. LIOF Aan de inhoud van deze publicatie kunnen geen rechten worden ontleend. Copyright 2023, N.V. LIOF Niets uit deze uitgave mag op welke wijze dan ook worden overgenomen zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van uitgever N.V. LIOF en andere auteursrechthebbenden. Fotografie: Ron Wiersma, Maastricht en Jeremy van Bedijk (Greenholds), Echt-Susteren Fotografie cases: afkomstig van genoemde bedrijven. Kantoor Maastricht Wim Duisenbergplantsoen 27, 6221 SE Postbus 1310, 6201 BH Maastricht T+31 (0)43 328 02 80 Kantoor Venlo Villa Flora Villafloraweg 1, 5928 SZ Venlo T +31 (0)43 328 02 80 www.liof.nl www.liof.com Publicatiedatum jaarverslag: 30 mei 2023 Jaarverslag 2022
98
1 Online Touch